http://anarchief.org/w/api.php?action=feedcontributions&user=JJ&feedformat=atom
Anarchief - Gebruikersbijdragen [nl]
2024-03-28T22:28:43Z
Gebruikersbijdragen
MediaWiki 1.39.0
http://anarchief.org/w/index.php?title=Petit,_D._-_Les_anarchistes_dans_la_province_de_Li%C3%A8ge,_Belgique_1869-1889_(anarchiv_wordpress)&diff=26681
Petit, D. - Les anarchistes dans la province de Liège, Belgique 1869-1889 (anarchiv wordpress)
2024-02-25T17:38:08Z
<p>JJ: JJ heeft de pagina Petit, D. - Les anarchistes dans la province de Liège, Belgique 1869-1889(anarchiv wordpress) hernoemd naar Petit, D. - Les anarchistes dans la province de Liège, Belgique 1869-1889 (anarchiv wordpress) zonder een doorverwijzing achter te laten</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Petit, D.]]<br />
[[Categorie:Belgieque]]<br />
[[Categorie:Français]]<br />
[[Categorie:Liège]]<br />
<br />
<br />
Les anarchistes dans la province de Liège (Belgique) - 1869-1889<br />
<br />
'''Document IHOES'''<br />
<br />
<br />
Grèves et émeutes à Seraing (Belgique). Avril 1869<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/05/greves-et-emeutes-a-seraing-belgique-avril-1869/ <br />
<br />
Les émeutiers de Seraing saccagent la maison du directeur de la houillère Caroline. Octobre 1870<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/06/les-emeutiers-de-seraing-saccagent-la-maison-du-directeur-de-la-houillere-caroline-octobre-1870/ <br />
<br />
L’apogée de la section de l’Internationale de Seraing (Belgique) : 13.000 adhérents. 1871-1874<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/07/lapogee-de-la-section-de-linternationale-de-seraing-belgique-13-000-adherents-1871-1874/ <br />
<br />
Les internationalistes de Verviers partisans de la grève générale parmi les grévistes de Seraing (Belgique). Mai 1877<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/08/les-internationalistes-de-verviers-partisans-de-la-greve-generale-parmi-les-grevistes-de-seraing-belgique-mai-1877/ <br />
<br />
Les mineurs de Seraing (Belgique) grâce à des grèves partielles obtiennent l’annulation des baisses de salaires. 1880<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/09/les-mineurs-de-seraing-belgique-grace-a-des-greves-partielles-obtiennent-lannulation-des-baisses-de-salaires-1880/ <br />
<br />
Le groupe anarchiste Les Prolétaires, de Liège, expulse un agent de police (Belgique). 22 novembre 1885<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/11/le-groupe-anarchiste-les-proletaires-de-liege-expulse-un-agent-de-police-belgique-22-novembre-1885/ <br />
<br />
Les membres du groupe anarchiste Les Prolétaires de Liège (Belgique). 1885<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/02/11/les-membres-du-groupe-anarchiste-les-proletaires-de-liege-belgique-1885/ <br />
<br />
L’émeute de Londres modèle de celle de Liège ? 8 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/06/24/lemeute-de-londres-modele-de-celle-de-liege-8-fevrier-1886/ <br />
<br />
Les réunions anarchistes avant les émeutes de Liège et du bassin de Seraing (Belgique). Janvier-mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/12/12/les-reunions-anarchistes-avant-les-emeutes-de-liege-et-du-bassin-de-seraing-belgique-janvier-mars-1886/ <br />
<br />
Meetings anarchistes à Jemeppe et Tilleur (Belgique). 14 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/15/meetings-anarchistes-a-jemeppe-et-tilleur-belgique-14-fevrier-1886/ <br />
<br />
Soirée littéraire, musicale et dansante, organisée par le groupe anarchiste de Liège. 22 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/17/soiree-litteraire-musicale-et-dansante-organisee-par-le-groupe-anarchiste-de-liege-22-fevrier-1886/ <br />
<br />
La manifestation anarchiste enfonce la barrière du péage du pont de Seraing (Belgique). 28 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/06/03/la-manifestation-anarchiste-enfonce-la-barriere-du-peage-du-pont-de-seraing-belgique-28-fevrier-1886/ <br />
<br />
Prémisses et émeutes de Seraing (Belgique). Mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/10/premisses-et-emeutes-de-seraing-belgique-mars-1886/ <br />
<br />
Réunions anarchistes pendant les émeutes du bassin de Seraing (Belgique). Mars-avril 1886<br />
https://wordpress.com/post/anarchiv.wordpress.com/5598 <br />
<br />
Meeting à Dison, par les Cercles d’études sociales de Dison et L’Etincelle de Verviers (Belgique) le 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/08/31/meeting-a-dison-par-les-cercles-detudes-sociales-de-dison-et-letincelle-de-verviers-belgique-le-18-mars-1886/ <br />
<br />
Meeting pour l’anniversaire de la Commune à Liège (Belgique). 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/18/meeting-pour-lanniversaire-de-la-commune-a-liege-belgique-18-mars-1886/ <br />
<br />
La Belgique en état de siège : Les groupes anarchistes de Liège, Tilleur, Jemeppe, Frémale-Grande et les compagnons non groupés de Seraing appellent à une manifestation place Saint-Lambert (Liège). 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/15/la-belgique-en-etat-de-siege-les-groupes-anarchistes-de-liege-tilleur-jemeppe-fremale-grande-et-les-compagnons-non-groupes-de-seraing-appellent-a-une-manifestation-place-saint-lambert-liege-18/ <br />
<br />
Rutters et Billen, les signataires de l’appel à manifester le 18 mars 1886 à Liège (Belgique). 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/20/rutters-et-billen-les-signataires-de-lappel-a-manifester-le-18-mars-1886-a-liege-belgique-18-mars-1886/ <br />
<br />
Le mineur anarchiste Joseph Hougardy condamné à 15 jours de prison, pour avoir montré son révolver en appelant à la grève à Flémalle (Belgique). 19 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/21/le-mineur-anarchiste-joseph-hougardy-condamne-a-15-jours-de-prison-pour-avoir-montre-son-revolver-en-appelant-a-la-greve-a-flemalle-belgique-19-mars-1886/ <br />
<br />
Les émeutes de Jemeppe et Tilleur (Belgique). 20 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/22/les-emeutes-de-jemeppe-et-tilleur-belgique-20-mars-1886/ <br />
<br />
Meetings du groupe anarchiste réuni de Jemeppe, Seraing et Tilleur pendant la grève du bassin de Liège (Belgique). 21 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/21/meetings-du-groupe-anarchiste-reuni-de-jemeppe-seraing-et-tilleur-pendant-la-greve-du-bassin-de-liege-belgique-21-mars-1886/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Seraing, la maison du sénateur Braconnier saccagée. 23 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/15/meeting-anarchiste-a-seraing-la-maison-du-senateur-braconnier-saccagee-23-mars-1886/ <br />
<br />
Meeting anarchiste des frères Davister, de Monier et de Fils à Dison (Belgique). 28 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/22/meeting-anarchiste-des-freres-davister-de-monier-et-de-fils-a-dison-belgique-18-mars-1886/ <br />
<br />
Les anarchistes Rutters et Vanbelle arrêtés après un meeting à Tilleur (Belgique). 11 avril 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/16/les-anarchistes-rutters-et-vanbelle-arretes-apres-un-meeting-a-tilleur-belgique-11-avril-1886/ <br />
<br />
Les anarchistes de Liège (Belgique) ne veulent pas de la police à leur meeting. 28 juin 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/04/les-anarchistes-de-liege-belgique-ne-veulent-pas-de-la-police-a-leur-meeting-28-juin-1886/ <br />
<br />
Meeting du groupe anarchiste de Verviers à Seraing (Belgique) le 10 octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/08/30/meeting-organise-du-groupe-anarchiste-de-verviers-a-seraing-le-10-octobre-1886/ <br />
<br />
Création du groupe anarchiste La Liberté de Seraing (Belgique). Octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/15/creation-du-groupe-anarchiste-la-liberte-de-seraing-belgique-octobre-1886/ <br />
<br />
Salle comble au meeting anarchiste de Lize-Seraing (Belgique) malgré les consignes de boycotte des socialistes. 16 octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/25/salle-comble-au-meeting-anarchiste-de-lize-seraing-belgique-malgre-les-consignes-de-boycotte-des-socialistes-16-octobre-1886/ <br />
<br />
Meeting à Dison. 24 octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/07/28/les-anarchistes-dans-la-province-de-liege-meeting-a-dison-24-octobre-1886/ <br />
<br />
Condamnation de Wagener et Rutters, deux insurgés anarchistes de Liège, à 5 ans de réclusion. 20 et 21 décembre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/27/condamnation-de-wagener-et-rutters-deux-insurges-anarchistes-de-liege-a-5-ans-de-reclusion-20-et-21-decembre-1886/ <br />
<br />
Formation du groupe anarchiste « Les Humanitaires » à Liège (Belgique). 9 mars 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/10/formation-du-groupe-anarchiste-les-humanitaires-a-liege-belgique-9-mars-1887/ <br />
<br />
La police craignait que le groupe anarchiste « Les Humanitaires » de Liège (Belgique) ne renouvelle les émeutes de mars 1886. 11 et 17 mars 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/11/la-police-craignait-que-le-groupe-anarchiste-les-humanitaires-de-liege-belgique-ne-renouvelle-les-emeutes-de-mars-1886-11-et-17-mars-1887/ <br />
<br />
Meeting à Seraing. 24 avril 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/07/29/les-anarchistes-dans-la-province-de-liege-meeting-a-seraing-24-avril-1887/ <br />
<br />
La Ligue des métallurgistes de Seraing se rallie à la grève générale soutenue par les anarchistes. 24 avril 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/16/la-ligue-des-metallurgistes-de-seraing-se-rallie-a-la-greve-generale-soutenue-par-les-anarchistes-24-avril-1887/ <br />
<br />
Le groupe anarchiste « Les Humanitaires » de Liège (Belgique) voulait créer une coopérative de consommation. 12 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/12/le-groupe-anarchiste-les-humanitaires-de-liege-belgique-voulaient-creer-une-cooperative-de-consommation-12-mai-1887/ <br />
<br />
Henri Cardinal dénonce « les meneurs du parti ouvrier, qui se gorgent de viande et vivent en parasites au détriment des ouvriers ». 16 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/07/30/les-anarchistes-dans-la-province-de-liege-henri-cardinal-denonce-les-meneurs-du-parti-ouvrier-qui-se-gorgent-de-viande-et-vivent-en-parasites-au-detriment-des-ouvriers-16-mai-1887/ <br />
<br />
La dynamite au Palais de justice de Verviers (Belgique). 19 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/15/la-dynamite-au-palais-de-justice-de-verviers-19-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting à Liège (Belgique) de l’anarchiste Cardinal. 21 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/09/01/meeting-a-liege-belgique-de-lanarchiste-cardinal-21-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Liège (Belgique) le 22 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/12/18/meeting-anarchiste-a-liege-belgique-le-22mai-1887/ <br />
<br />
Tentative de destruction, à la dynamite, d’un pont de chemin de fer à Vaux-sous-Chèvremont (Belgique). 23 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/07/tentative-de-destruction-a-la-dynamite-dun-pont-de-chemin-de-fer-a-vaux-sous-chevremont-belgique-23-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Verviers (Belgique) avec Jean Davister. 26 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/11/meeting-anarchiste-a-verviers-belgique-avec-jean-davister-26-mai-1887/ <br />
<br />
Manifestation anarchiste à Verviers (Belgique) et perquisition chez Davister, éditeur du journal anarchiste La Liberté. Mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/12/manifestation-anarchiste-a-verviers-belgique-et-perquisition-chez-davister-editeur-du-journal-anarchiste-la-liberte-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting de la Jeunesse libertaire de Verviers (Belgique). 27 novembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/22/meeting-de-la-jeunesse-libertaire-de-verviers-belgique-27-novembre-1887/ <br />
<br />
Meeting anarchiste de Wysmans à Liège (Belgique). 27 novembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/14/meeting-anarchiste-de-wysmans-a-liege-belgique-27-novembre-1887/ <br />
<br />
La brochure « Compte rendu du procès de l’anarchiste Jahn devant la Cour d’assises du Hainaut »(Belgique). 24 décembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/04/la-brochure-compte-rendu-du-proces-de-lanarchiste-jahn-devant-la-cour-dassises-du-hainautbelgique-24-decembre-1887/ <br />
<br />
Création d’un groupe anarchiste à Tilleur. 24 décembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/04/la-brochure-compte-rendu-du-proces-de-lanarchiste-jahn-devant-la-cour-dassises-du-hainautbelgique-24-decembre-1887/ <br />
<br />
Meetings anarchistes à Seraing et Flémalle (Belgique). 15 janvier 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/08/meetings-anarchistes-a-seraing-et-flemalle-belgique-15-janvier-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Ougrée (Belgique). 22 janvier 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/09/meeting-anarchiste-a-ougree-belgique-22-janvier-1888/ <br />
<br />
100 personnes au meeting anarchiste de Dison (Belgique). 25 mars 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/10/100-personnes-au-meeting-anarchiste-de-dison-belgique-25-mars-1888/ <br />
<br />
Au meeting à la Populaire de Liège (Belgique), l’anarchiste Cardinal s’oppose aux socialistes. 13 juillet 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/24/au-meeting-a-la-populaire-de-liege-belgique-lanarchiste-cardinal-soppose-aux-socialistes-13-juillet-1888/ <br />
<br />
Édouard Wagener met dehors le commissaire de police lors de la soirée privée du groupe anarchiste Terre et liberté de Liège. 22 juillet 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/13/edouard-wagener-met-dehors-le-commissaire-de-police-lors-de-la-soiree-privee-du-groupe-anarchiste-terre-et-liberte-de-liege-22-juillet-1888/ <br />
<br />
Les anarchistes et les socialistes prennent la parole à l’inauguration de la coopérative de Saint-Gille-lez-Liége (Belgique). 9 septembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/06/les-anarchistes-et-les-socialistes-prennent-la-parole-a-linauguration-de-la-cooperative-de-saint-gille-lez-liege-belgique-9-septembre-1888/ <br />
<br />
Au meeting anarchiste de Liège, Cardinal tient un discours très violent. 18 novembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/16/au-meeting-anarchiste-de-liege-cardinal-tient-un-discours-tres-violent-18-novembre-1888/ <br />
<br />
Henri Wysmans prend la parole à la Ruche ouvrière à Verviers (Belgique). 18 novembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/24/henri-wysmans-prend-la-parole-a-la-ruche-ouvriere-a-verviers-belgique-18-novembre-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Souxhon-Mons (Belgique) : « Il n’y a que la misère qui sauvera la classe ouvrière ». 2 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/19/meeting-anarchiste-a-souxhon-mons-belgique-il-ny-a-que-la-misere-qui-sauvera-la-classe-ouvriere-2-decembre-1888/ <br />
<br />
L’anarchiste Cardinal prend la parole au meeting des Équitables travailleurs de Saint-Gilles (Liège). 4 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/20/lanarchiste-cardinal-prend-la-parole-au-meeting-des-equitables-travailleurs-de-saint-gilles-liege-4-decembre-1888/ <br />
<br />
Lambert Hansen prend la parole à Flémalle-Grande et à Jemeppe (Belgique) pour appeler à la grève générale. 4 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/24/lambert-hansen-prend-la-parole-a-flemalle-grande-et-a-jemeppe-belgique-pour-appeler-a-la-greve-generale-4-decembre-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Ensival (Belgique) avec Cardinal et Davister. 9 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/22/meeting-anarchiste-a-ensival-avec-cardinal-et-davister-9-decembre-1888/ <br />
<br />
Polémiques lors d’un meeting anarchiste à Ensival (Belgique). 10 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/23/polemiques-lors-dun-meeting-anarchiste-ensival-belgique-10-decembre-1888/ <br />
<br />
A Lize-Seraing (Belgique), Lambert Hansen préconise aux anarchistes de se réunir par petits groupes, pour préparer de la dynamite. 15 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/29/a-lize-seraing-belgique-lambert-hansen-preconise-aux-anarchistes-de-se-reunir-par-petits-groupes-pour-preparer-de-la-dynamite-15-decembre-1888/ <br />
<br />
L’anarchiste Hansen préconise, dans un meeting à Flémalle-Haute (Belgique), la dynamite comme moyen pour faire la révolution. 17 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/28/lanarchiste-hansen-preconise-dans-un-meeting-a-flemalle-haute-belgique-la-dynamite-comme-moyen-pour-faire-la-revolution-17-decembre-1888/ <br />
<br />
Accusé d’outrages envers un officier de police à Liège (Belgique), Edouard Wagener est acquitté. 20 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/13/accuse-doutrages-envers-un-officier-de-police-a-liege-belgique-edouard-wagener-est-acquitte-20-decembre-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste d’Ensival (Belgique) : le commissaire de police refuse de partir. 23 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/30/meeting-anarchiste-densival-belgique-le-commissaire-de-police-refuse-de-partir-23-decembre-1888/ <br />
<br />
Les anarchistes Hansen et Cardinal préconisent des réunions secrètes lors d’un meeting à Jemeppe (Belgique). 24 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/31/les-anarchistes-hansen-et-cardinal-preconisent-des-reunions-secretes-lors-dun-meeting-a-jemeppe-belgique-24-decembre-1888/ <br />
<br />
Création du groupe anarchiste les Tirailleurs à Nessonvaux (Belgique). Décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/08/05/creation-du-groupe-anarchiste-les-tirailleurs-a-nessonvaux-belgique-decembre-1888/ <br />
<br />
Attentat à la dynamite contre un chef de service chez Cockerill à Seraing (Belgique). 25 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/18/attentat-a-la-dynamite-contre-un-chef-de-service-chez-cockerill-a-seraing-belgique-25-decembre-1888/ <br />
<br />
Dans un meeting à Jemeppe (Belgique), les anarchistes Cougnet et Cardinal se désolidarisent de l’attentat à la dynamite de Seraing. 1er janvier 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/02/dans-un-meeting-a-jemeppe-belgique-les-anarchistes-cougnet-et-cardinal-se-desolidarisent-de-lattentat-a-la-dynamite-de-seraing-1er-janvier-1889/ <br />
<br />
Lambert Hansen condamné à 3 mois de prison pour détention d’explosifs, par le tribunal correctionnel de Liège (Belgique). 4 janvier 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/03/lambert-hansen-condamne-a-3-mois-de-prison-pour-detention-dexplosifs-par-le-tribunal-correctionnel-de-liege-belgique-4-janvier-1889/ <br />
<br />
Meeting à Jemeppe (Belgique) du groupe anarchiste du bassin de Liège contre l’impôt du sang. 23 janvier 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/04/meeting-a-seraing-belgique-du-groupe-anarchiste-du-bassin-de-liege-contre-limpot-du-sang-23-janvier-1889/ <br />
<br />
Meetings anarchistes à Dison et à Cornesse (Pepinster. Belgique). 4 et 17 février 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/06/meetings-anarchistes-a-dison-et-a-cornesse-pepinster-belgique-4-et-17-fevrier-1889/ <br />
<br />
Trois meetings anarchistes à Size-Seraing, Jemeppe et Flémalle-Grande (Belgique) : « le grand jour de la révolution est proche ». 9 et 10 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/07/trois-meetings-anarchistes-a-size-seraing-jemeppe-et-flemalle-grande-belgique-le-grand-jour-de-la-revolution-est-proche-9-et-10-mars-1889/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Dison (Belgique) : « en 1886, ils ont fait tuer, assassiner, une foule de malheureux grévistes qui ne demandaient que du pain ». 17 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/08/meeting-anarchiste-a-dison-belgique-en-1886-ils-ont-fait-tuer-assassiner-une-foule-de-malheureux-grevistes-qui-ne-demandaient-que-du-pain-17-mars-1889/ <br />
<br />
Meeting anarchiste de Lize-Seraing (Belgique), selon l’orateur Octave Berger, la révolution doit éclater dans un bref délai. 17 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/09/meeting-anarchiste-de-lize-seraing-belgique-selon-lorateur-octave-berger-la-revolution-doit-eclater-dans-un-bref-delai-17-mars-1889/ <br />
<br />
Meeting de Berger, orateur anarchiste au local des Equitables travailleurs de Saint-Gilles à Liège. 24 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/14/meeting-de-berger-orateur-anarchiste-au-local-des-equitables-travailleurs-de-saint-gilles-a-liege-24-mars-1889/ <br />
<br />
Liège, foyer du communisme anarchiste en Belgique. 15 juin 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/24/liege-foyer-du-communisme-anarchiste-en-belgique-15-juin-1889/ <br />
<br />
<br />
<br />
L’ensemble des épisodes de cette rubrique est protégées par le copyright sur les droits d’auteur. (© D. Petit, 2019, tous droits réservés). Pas de reproduction ni exploitation commerciale ou collective sans accord (art. L.111-1, L 121-1, L.122-1, L.122-7 et L. 335-2 du Code de la Propriété Intellectuelle).</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:Petit,_D.&diff=26680
Categorie:Petit, D.
2024-02-25T17:37:13Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Auteurs'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Auteurs]]</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Petit,_D._-_Les_anarchistes_dans_la_province_de_Li%C3%A8ge,_Belgique_1869-1889_(anarchiv_wordpress)&diff=26679
Petit, D. - Les anarchistes dans la province de Liège, Belgique 1869-1889 (anarchiv wordpress)
2024-02-25T17:36:43Z
<p>JJ: JJ heeft de pagina Petit, D. - Les anarchistes dans la province de Liège, Belgique (anarchiv wordpress) hernoemd naar Petit, D. - Les anarchistes dans la province de Liège, Belgique 1869-1889(anarchiv wordpress) zonder een doorverwijzing achter te laten</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Petit, D.]]<br />
[[Categorie:Belgieque]]<br />
[[Categorie:Français]]<br />
[[Categorie:Liège]]<br />
<br />
<br />
Les anarchistes dans la province de Liège (Belgique) - 1869-1889<br />
<br />
'''Document IHOES'''<br />
<br />
<br />
Grèves et émeutes à Seraing (Belgique). Avril 1869<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/05/greves-et-emeutes-a-seraing-belgique-avril-1869/ <br />
<br />
Les émeutiers de Seraing saccagent la maison du directeur de la houillère Caroline. Octobre 1870<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/06/les-emeutiers-de-seraing-saccagent-la-maison-du-directeur-de-la-houillere-caroline-octobre-1870/ <br />
<br />
L’apogée de la section de l’Internationale de Seraing (Belgique) : 13.000 adhérents. 1871-1874<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/07/lapogee-de-la-section-de-linternationale-de-seraing-belgique-13-000-adherents-1871-1874/ <br />
<br />
Les internationalistes de Verviers partisans de la grève générale parmi les grévistes de Seraing (Belgique). Mai 1877<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/08/les-internationalistes-de-verviers-partisans-de-la-greve-generale-parmi-les-grevistes-de-seraing-belgique-mai-1877/ <br />
<br />
Les mineurs de Seraing (Belgique) grâce à des grèves partielles obtiennent l’annulation des baisses de salaires. 1880<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/09/les-mineurs-de-seraing-belgique-grace-a-des-greves-partielles-obtiennent-lannulation-des-baisses-de-salaires-1880/ <br />
<br />
Le groupe anarchiste Les Prolétaires, de Liège, expulse un agent de police (Belgique). 22 novembre 1885<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/11/le-groupe-anarchiste-les-proletaires-de-liege-expulse-un-agent-de-police-belgique-22-novembre-1885/ <br />
<br />
Les membres du groupe anarchiste Les Prolétaires de Liège (Belgique). 1885<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/02/11/les-membres-du-groupe-anarchiste-les-proletaires-de-liege-belgique-1885/ <br />
<br />
L’émeute de Londres modèle de celle de Liège ? 8 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/06/24/lemeute-de-londres-modele-de-celle-de-liege-8-fevrier-1886/ <br />
<br />
Les réunions anarchistes avant les émeutes de Liège et du bassin de Seraing (Belgique). Janvier-mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/12/12/les-reunions-anarchistes-avant-les-emeutes-de-liege-et-du-bassin-de-seraing-belgique-janvier-mars-1886/ <br />
<br />
Meetings anarchistes à Jemeppe et Tilleur (Belgique). 14 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/15/meetings-anarchistes-a-jemeppe-et-tilleur-belgique-14-fevrier-1886/ <br />
<br />
Soirée littéraire, musicale et dansante, organisée par le groupe anarchiste de Liège. 22 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/17/soiree-litteraire-musicale-et-dansante-organisee-par-le-groupe-anarchiste-de-liege-22-fevrier-1886/ <br />
<br />
La manifestation anarchiste enfonce la barrière du péage du pont de Seraing (Belgique). 28 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/06/03/la-manifestation-anarchiste-enfonce-la-barriere-du-peage-du-pont-de-seraing-belgique-28-fevrier-1886/ <br />
<br />
Prémisses et émeutes de Seraing (Belgique). Mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/10/premisses-et-emeutes-de-seraing-belgique-mars-1886/ <br />
<br />
Réunions anarchistes pendant les émeutes du bassin de Seraing (Belgique). Mars-avril 1886<br />
https://wordpress.com/post/anarchiv.wordpress.com/5598 <br />
<br />
Meeting à Dison, par les Cercles d’études sociales de Dison et L’Etincelle de Verviers (Belgique) le 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/08/31/meeting-a-dison-par-les-cercles-detudes-sociales-de-dison-et-letincelle-de-verviers-belgique-le-18-mars-1886/ <br />
<br />
Meeting pour l’anniversaire de la Commune à Liège (Belgique). 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/18/meeting-pour-lanniversaire-de-la-commune-a-liege-belgique-18-mars-1886/ <br />
<br />
La Belgique en état de siège : Les groupes anarchistes de Liège, Tilleur, Jemeppe, Frémale-Grande et les compagnons non groupés de Seraing appellent à une manifestation place Saint-Lambert (Liège). 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/15/la-belgique-en-etat-de-siege-les-groupes-anarchistes-de-liege-tilleur-jemeppe-fremale-grande-et-les-compagnons-non-groupes-de-seraing-appellent-a-une-manifestation-place-saint-lambert-liege-18/ <br />
<br />
Rutters et Billen, les signataires de l’appel à manifester le 18 mars 1886 à Liège (Belgique). 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/20/rutters-et-billen-les-signataires-de-lappel-a-manifester-le-18-mars-1886-a-liege-belgique-18-mars-1886/ <br />
<br />
Le mineur anarchiste Joseph Hougardy condamné à 15 jours de prison, pour avoir montré son révolver en appelant à la grève à Flémalle (Belgique). 19 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/21/le-mineur-anarchiste-joseph-hougardy-condamne-a-15-jours-de-prison-pour-avoir-montre-son-revolver-en-appelant-a-la-greve-a-flemalle-belgique-19-mars-1886/ <br />
<br />
Les émeutes de Jemeppe et Tilleur (Belgique). 20 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/22/les-emeutes-de-jemeppe-et-tilleur-belgique-20-mars-1886/ <br />
<br />
Meetings du groupe anarchiste réuni de Jemeppe, Seraing et Tilleur pendant la grève du bassin de Liège (Belgique). 21 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/21/meetings-du-groupe-anarchiste-reuni-de-jemeppe-seraing-et-tilleur-pendant-la-greve-du-bassin-de-liege-belgique-21-mars-1886/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Seraing, la maison du sénateur Braconnier saccagée. 23 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/15/meeting-anarchiste-a-seraing-la-maison-du-senateur-braconnier-saccagee-23-mars-1886/ <br />
<br />
Meeting anarchiste des frères Davister, de Monier et de Fils à Dison (Belgique). 28 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/22/meeting-anarchiste-des-freres-davister-de-monier-et-de-fils-a-dison-belgique-18-mars-1886/ <br />
<br />
Les anarchistes Rutters et Vanbelle arrêtés après un meeting à Tilleur (Belgique). 11 avril 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/16/les-anarchistes-rutters-et-vanbelle-arretes-apres-un-meeting-a-tilleur-belgique-11-avril-1886/ <br />
<br />
Les anarchistes de Liège (Belgique) ne veulent pas de la police à leur meeting. 28 juin 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/04/les-anarchistes-de-liege-belgique-ne-veulent-pas-de-la-police-a-leur-meeting-28-juin-1886/ <br />
<br />
Meeting du groupe anarchiste de Verviers à Seraing (Belgique) le 10 octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/08/30/meeting-organise-du-groupe-anarchiste-de-verviers-a-seraing-le-10-octobre-1886/ <br />
<br />
Création du groupe anarchiste La Liberté de Seraing (Belgique). Octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/15/creation-du-groupe-anarchiste-la-liberte-de-seraing-belgique-octobre-1886/ <br />
<br />
Salle comble au meeting anarchiste de Lize-Seraing (Belgique) malgré les consignes de boycotte des socialistes. 16 octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/25/salle-comble-au-meeting-anarchiste-de-lize-seraing-belgique-malgre-les-consignes-de-boycotte-des-socialistes-16-octobre-1886/ <br />
<br />
Meeting à Dison. 24 octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/07/28/les-anarchistes-dans-la-province-de-liege-meeting-a-dison-24-octobre-1886/ <br />
<br />
Condamnation de Wagener et Rutters, deux insurgés anarchistes de Liège, à 5 ans de réclusion. 20 et 21 décembre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/27/condamnation-de-wagener-et-rutters-deux-insurges-anarchistes-de-liege-a-5-ans-de-reclusion-20-et-21-decembre-1886/ <br />
<br />
Formation du groupe anarchiste « Les Humanitaires » à Liège (Belgique). 9 mars 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/10/formation-du-groupe-anarchiste-les-humanitaires-a-liege-belgique-9-mars-1887/ <br />
<br />
La police craignait que le groupe anarchiste « Les Humanitaires » de Liège (Belgique) ne renouvelle les émeutes de mars 1886. 11 et 17 mars 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/11/la-police-craignait-que-le-groupe-anarchiste-les-humanitaires-de-liege-belgique-ne-renouvelle-les-emeutes-de-mars-1886-11-et-17-mars-1887/ <br />
<br />
Meeting à Seraing. 24 avril 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/07/29/les-anarchistes-dans-la-province-de-liege-meeting-a-seraing-24-avril-1887/ <br />
<br />
La Ligue des métallurgistes de Seraing se rallie à la grève générale soutenue par les anarchistes. 24 avril 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/16/la-ligue-des-metallurgistes-de-seraing-se-rallie-a-la-greve-generale-soutenue-par-les-anarchistes-24-avril-1887/ <br />
<br />
Le groupe anarchiste « Les Humanitaires » de Liège (Belgique) voulait créer une coopérative de consommation. 12 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/12/le-groupe-anarchiste-les-humanitaires-de-liege-belgique-voulaient-creer-une-cooperative-de-consommation-12-mai-1887/ <br />
<br />
Henri Cardinal dénonce « les meneurs du parti ouvrier, qui se gorgent de viande et vivent en parasites au détriment des ouvriers ». 16 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/07/30/les-anarchistes-dans-la-province-de-liege-henri-cardinal-denonce-les-meneurs-du-parti-ouvrier-qui-se-gorgent-de-viande-et-vivent-en-parasites-au-detriment-des-ouvriers-16-mai-1887/ <br />
<br />
La dynamite au Palais de justice de Verviers (Belgique). 19 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/15/la-dynamite-au-palais-de-justice-de-verviers-19-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting à Liège (Belgique) de l’anarchiste Cardinal. 21 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/09/01/meeting-a-liege-belgique-de-lanarchiste-cardinal-21-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Liège (Belgique) le 22 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/12/18/meeting-anarchiste-a-liege-belgique-le-22mai-1887/ <br />
<br />
Tentative de destruction, à la dynamite, d’un pont de chemin de fer à Vaux-sous-Chèvremont (Belgique). 23 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/07/tentative-de-destruction-a-la-dynamite-dun-pont-de-chemin-de-fer-a-vaux-sous-chevremont-belgique-23-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Verviers (Belgique) avec Jean Davister. 26 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/11/meeting-anarchiste-a-verviers-belgique-avec-jean-davister-26-mai-1887/ <br />
<br />
Manifestation anarchiste à Verviers (Belgique) et perquisition chez Davister, éditeur du journal anarchiste La Liberté. Mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/12/manifestation-anarchiste-a-verviers-belgique-et-perquisition-chez-davister-editeur-du-journal-anarchiste-la-liberte-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting de la Jeunesse libertaire de Verviers (Belgique). 27 novembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/22/meeting-de-la-jeunesse-libertaire-de-verviers-belgique-27-novembre-1887/ <br />
<br />
Meeting anarchiste de Wysmans à Liège (Belgique). 27 novembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/14/meeting-anarchiste-de-wysmans-a-liege-belgique-27-novembre-1887/ <br />
<br />
La brochure « Compte rendu du procès de l’anarchiste Jahn devant la Cour d’assises du Hainaut »(Belgique). 24 décembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/04/la-brochure-compte-rendu-du-proces-de-lanarchiste-jahn-devant-la-cour-dassises-du-hainautbelgique-24-decembre-1887/ <br />
<br />
Création d’un groupe anarchiste à Tilleur. 24 décembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/04/la-brochure-compte-rendu-du-proces-de-lanarchiste-jahn-devant-la-cour-dassises-du-hainautbelgique-24-decembre-1887/ <br />
<br />
Meetings anarchistes à Seraing et Flémalle (Belgique). 15 janvier 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/08/meetings-anarchistes-a-seraing-et-flemalle-belgique-15-janvier-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Ougrée (Belgique). 22 janvier 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/09/meeting-anarchiste-a-ougree-belgique-22-janvier-1888/ <br />
<br />
100 personnes au meeting anarchiste de Dison (Belgique). 25 mars 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/10/100-personnes-au-meeting-anarchiste-de-dison-belgique-25-mars-1888/ <br />
<br />
Au meeting à la Populaire de Liège (Belgique), l’anarchiste Cardinal s’oppose aux socialistes. 13 juillet 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/24/au-meeting-a-la-populaire-de-liege-belgique-lanarchiste-cardinal-soppose-aux-socialistes-13-juillet-1888/ <br />
<br />
Édouard Wagener met dehors le commissaire de police lors de la soirée privée du groupe anarchiste Terre et liberté de Liège. 22 juillet 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/13/edouard-wagener-met-dehors-le-commissaire-de-police-lors-de-la-soiree-privee-du-groupe-anarchiste-terre-et-liberte-de-liege-22-juillet-1888/ <br />
<br />
Les anarchistes et les socialistes prennent la parole à l’inauguration de la coopérative de Saint-Gille-lez-Liége (Belgique). 9 septembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/06/les-anarchistes-et-les-socialistes-prennent-la-parole-a-linauguration-de-la-cooperative-de-saint-gille-lez-liege-belgique-9-septembre-1888/ <br />
<br />
Au meeting anarchiste de Liège, Cardinal tient un discours très violent. 18 novembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/16/au-meeting-anarchiste-de-liege-cardinal-tient-un-discours-tres-violent-18-novembre-1888/ <br />
<br />
Henri Wysmans prend la parole à la Ruche ouvrière à Verviers (Belgique). 18 novembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/24/henri-wysmans-prend-la-parole-a-la-ruche-ouvriere-a-verviers-belgique-18-novembre-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Souxhon-Mons (Belgique) : « Il n’y a que la misère qui sauvera la classe ouvrière ». 2 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/19/meeting-anarchiste-a-souxhon-mons-belgique-il-ny-a-que-la-misere-qui-sauvera-la-classe-ouvriere-2-decembre-1888/ <br />
<br />
L’anarchiste Cardinal prend la parole au meeting des Équitables travailleurs de Saint-Gilles (Liège). 4 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/20/lanarchiste-cardinal-prend-la-parole-au-meeting-des-equitables-travailleurs-de-saint-gilles-liege-4-decembre-1888/ <br />
<br />
Lambert Hansen prend la parole à Flémalle-Grande et à Jemeppe (Belgique) pour appeler à la grève générale. 4 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/24/lambert-hansen-prend-la-parole-a-flemalle-grande-et-a-jemeppe-belgique-pour-appeler-a-la-greve-generale-4-decembre-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Ensival (Belgique) avec Cardinal et Davister. 9 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/22/meeting-anarchiste-a-ensival-avec-cardinal-et-davister-9-decembre-1888/ <br />
<br />
Polémiques lors d’un meeting anarchiste à Ensival (Belgique). 10 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/23/polemiques-lors-dun-meeting-anarchiste-ensival-belgique-10-decembre-1888/ <br />
<br />
A Lize-Seraing (Belgique), Lambert Hansen préconise aux anarchistes de se réunir par petits groupes, pour préparer de la dynamite. 15 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/29/a-lize-seraing-belgique-lambert-hansen-preconise-aux-anarchistes-de-se-reunir-par-petits-groupes-pour-preparer-de-la-dynamite-15-decembre-1888/ <br />
<br />
L’anarchiste Hansen préconise, dans un meeting à Flémalle-Haute (Belgique), la dynamite comme moyen pour faire la révolution. 17 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/28/lanarchiste-hansen-preconise-dans-un-meeting-a-flemalle-haute-belgique-la-dynamite-comme-moyen-pour-faire-la-revolution-17-decembre-1888/ <br />
<br />
Accusé d’outrages envers un officier de police à Liège (Belgique), Edouard Wagener est acquitté. 20 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/13/accuse-doutrages-envers-un-officier-de-police-a-liege-belgique-edouard-wagener-est-acquitte-20-decembre-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste d’Ensival (Belgique) : le commissaire de police refuse de partir. 23 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/30/meeting-anarchiste-densival-belgique-le-commissaire-de-police-refuse-de-partir-23-decembre-1888/ <br />
<br />
Les anarchistes Hansen et Cardinal préconisent des réunions secrètes lors d’un meeting à Jemeppe (Belgique). 24 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/31/les-anarchistes-hansen-et-cardinal-preconisent-des-reunions-secretes-lors-dun-meeting-a-jemeppe-belgique-24-decembre-1888/ <br />
<br />
Création du groupe anarchiste les Tirailleurs à Nessonvaux (Belgique). Décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/08/05/creation-du-groupe-anarchiste-les-tirailleurs-a-nessonvaux-belgique-decembre-1888/ <br />
<br />
Attentat à la dynamite contre un chef de service chez Cockerill à Seraing (Belgique). 25 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/18/attentat-a-la-dynamite-contre-un-chef-de-service-chez-cockerill-a-seraing-belgique-25-decembre-1888/ <br />
<br />
Dans un meeting à Jemeppe (Belgique), les anarchistes Cougnet et Cardinal se désolidarisent de l’attentat à la dynamite de Seraing. 1er janvier 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/02/dans-un-meeting-a-jemeppe-belgique-les-anarchistes-cougnet-et-cardinal-se-desolidarisent-de-lattentat-a-la-dynamite-de-seraing-1er-janvier-1889/ <br />
<br />
Lambert Hansen condamné à 3 mois de prison pour détention d’explosifs, par le tribunal correctionnel de Liège (Belgique). 4 janvier 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/03/lambert-hansen-condamne-a-3-mois-de-prison-pour-detention-dexplosifs-par-le-tribunal-correctionnel-de-liege-belgique-4-janvier-1889/ <br />
<br />
Meeting à Jemeppe (Belgique) du groupe anarchiste du bassin de Liège contre l’impôt du sang. 23 janvier 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/04/meeting-a-seraing-belgique-du-groupe-anarchiste-du-bassin-de-liege-contre-limpot-du-sang-23-janvier-1889/ <br />
<br />
Meetings anarchistes à Dison et à Cornesse (Pepinster. Belgique). 4 et 17 février 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/06/meetings-anarchistes-a-dison-et-a-cornesse-pepinster-belgique-4-et-17-fevrier-1889/ <br />
<br />
Trois meetings anarchistes à Size-Seraing, Jemeppe et Flémalle-Grande (Belgique) : « le grand jour de la révolution est proche ». 9 et 10 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/07/trois-meetings-anarchistes-a-size-seraing-jemeppe-et-flemalle-grande-belgique-le-grand-jour-de-la-revolution-est-proche-9-et-10-mars-1889/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Dison (Belgique) : « en 1886, ils ont fait tuer, assassiner, une foule de malheureux grévistes qui ne demandaient que du pain ». 17 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/08/meeting-anarchiste-a-dison-belgique-en-1886-ils-ont-fait-tuer-assassiner-une-foule-de-malheureux-grevistes-qui-ne-demandaient-que-du-pain-17-mars-1889/ <br />
<br />
Meeting anarchiste de Lize-Seraing (Belgique), selon l’orateur Octave Berger, la révolution doit éclater dans un bref délai. 17 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/09/meeting-anarchiste-de-lize-seraing-belgique-selon-lorateur-octave-berger-la-revolution-doit-eclater-dans-un-bref-delai-17-mars-1889/ <br />
<br />
Meeting de Berger, orateur anarchiste au local des Equitables travailleurs de Saint-Gilles à Liège. 24 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/14/meeting-de-berger-orateur-anarchiste-au-local-des-equitables-travailleurs-de-saint-gilles-a-liege-24-mars-1889/ <br />
<br />
Liège, foyer du communisme anarchiste en Belgique. 15 juin 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/24/liege-foyer-du-communisme-anarchiste-en-belgique-15-juin-1889/ <br />
<br />
<br />
<br />
L’ensemble des épisodes de cette rubrique est protégées par le copyright sur les droits d’auteur. (© D. Petit, 2019, tous droits réservés). Pas de reproduction ni exploitation commerciale ou collective sans accord (art. L.111-1, L 121-1, L.122-1, L.122-7 et L. 335-2 du Code de la Propriété Intellectuelle).</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Petit,_D._-_Les_anarchistes_dans_la_province_de_Li%C3%A8ge,_Belgique_1869-1889_(anarchiv_wordpress)&diff=26678
Petit, D. - Les anarchistes dans la province de Liège, Belgique 1869-1889 (anarchiv wordpress)
2024-02-25T17:35:37Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Petit, D. Categorie:Belgieque Categorie:Français Categorie:Liège Les anarchistes dans la province de Liège (Belgique) - 1869-1889 '''Document IHOES''' Grèves et émeutes à Seraing (Belgique). Avril 1869 https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/05/greves-et-emeutes-a-seraing-belgique-avril-1869/ Les émeutiers de Seraing saccagent la maison du directeur de la houillère Caroline. Octobre 1870 https://anarchiv.wordpress.co...'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Petit, D.]]<br />
[[Categorie:Belgieque]]<br />
[[Categorie:Français]]<br />
[[Categorie:Liège]]<br />
<br />
<br />
Les anarchistes dans la province de Liège (Belgique) - 1869-1889<br />
<br />
'''Document IHOES'''<br />
<br />
<br />
Grèves et émeutes à Seraing (Belgique). Avril 1869<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/05/greves-et-emeutes-a-seraing-belgique-avril-1869/ <br />
<br />
Les émeutiers de Seraing saccagent la maison du directeur de la houillère Caroline. Octobre 1870<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/06/les-emeutiers-de-seraing-saccagent-la-maison-du-directeur-de-la-houillere-caroline-octobre-1870/ <br />
<br />
L’apogée de la section de l’Internationale de Seraing (Belgique) : 13.000 adhérents. 1871-1874<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/07/lapogee-de-la-section-de-linternationale-de-seraing-belgique-13-000-adherents-1871-1874/ <br />
<br />
Les internationalistes de Verviers partisans de la grève générale parmi les grévistes de Seraing (Belgique). Mai 1877<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/08/les-internationalistes-de-verviers-partisans-de-la-greve-generale-parmi-les-grevistes-de-seraing-belgique-mai-1877/ <br />
<br />
Les mineurs de Seraing (Belgique) grâce à des grèves partielles obtiennent l’annulation des baisses de salaires. 1880<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/09/les-mineurs-de-seraing-belgique-grace-a-des-greves-partielles-obtiennent-lannulation-des-baisses-de-salaires-1880/ <br />
<br />
Le groupe anarchiste Les Prolétaires, de Liège, expulse un agent de police (Belgique). 22 novembre 1885<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/11/le-groupe-anarchiste-les-proletaires-de-liege-expulse-un-agent-de-police-belgique-22-novembre-1885/ <br />
<br />
Les membres du groupe anarchiste Les Prolétaires de Liège (Belgique). 1885<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/02/11/les-membres-du-groupe-anarchiste-les-proletaires-de-liege-belgique-1885/ <br />
<br />
L’émeute de Londres modèle de celle de Liège ? 8 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/06/24/lemeute-de-londres-modele-de-celle-de-liege-8-fevrier-1886/ <br />
<br />
Les réunions anarchistes avant les émeutes de Liège et du bassin de Seraing (Belgique). Janvier-mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/12/12/les-reunions-anarchistes-avant-les-emeutes-de-liege-et-du-bassin-de-seraing-belgique-janvier-mars-1886/ <br />
<br />
Meetings anarchistes à Jemeppe et Tilleur (Belgique). 14 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/15/meetings-anarchistes-a-jemeppe-et-tilleur-belgique-14-fevrier-1886/ <br />
<br />
Soirée littéraire, musicale et dansante, organisée par le groupe anarchiste de Liège. 22 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/17/soiree-litteraire-musicale-et-dansante-organisee-par-le-groupe-anarchiste-de-liege-22-fevrier-1886/ <br />
<br />
La manifestation anarchiste enfonce la barrière du péage du pont de Seraing (Belgique). 28 février 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/06/03/la-manifestation-anarchiste-enfonce-la-barriere-du-peage-du-pont-de-seraing-belgique-28-fevrier-1886/ <br />
<br />
Prémisses et émeutes de Seraing (Belgique). Mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/10/premisses-et-emeutes-de-seraing-belgique-mars-1886/ <br />
<br />
Réunions anarchistes pendant les émeutes du bassin de Seraing (Belgique). Mars-avril 1886<br />
https://wordpress.com/post/anarchiv.wordpress.com/5598 <br />
<br />
Meeting à Dison, par les Cercles d’études sociales de Dison et L’Etincelle de Verviers (Belgique) le 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/08/31/meeting-a-dison-par-les-cercles-detudes-sociales-de-dison-et-letincelle-de-verviers-belgique-le-18-mars-1886/ <br />
<br />
Meeting pour l’anniversaire de la Commune à Liège (Belgique). 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/18/meeting-pour-lanniversaire-de-la-commune-a-liege-belgique-18-mars-1886/ <br />
<br />
La Belgique en état de siège : Les groupes anarchistes de Liège, Tilleur, Jemeppe, Frémale-Grande et les compagnons non groupés de Seraing appellent à une manifestation place Saint-Lambert (Liège). 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/15/la-belgique-en-etat-de-siege-les-groupes-anarchistes-de-liege-tilleur-jemeppe-fremale-grande-et-les-compagnons-non-groupes-de-seraing-appellent-a-une-manifestation-place-saint-lambert-liege-18/ <br />
<br />
Rutters et Billen, les signataires de l’appel à manifester le 18 mars 1886 à Liège (Belgique). 18 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/20/rutters-et-billen-les-signataires-de-lappel-a-manifester-le-18-mars-1886-a-liege-belgique-18-mars-1886/ <br />
<br />
Le mineur anarchiste Joseph Hougardy condamné à 15 jours de prison, pour avoir montré son révolver en appelant à la grève à Flémalle (Belgique). 19 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/21/le-mineur-anarchiste-joseph-hougardy-condamne-a-15-jours-de-prison-pour-avoir-montre-son-revolver-en-appelant-a-la-greve-a-flemalle-belgique-19-mars-1886/ <br />
<br />
Les émeutes de Jemeppe et Tilleur (Belgique). 20 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/22/les-emeutes-de-jemeppe-et-tilleur-belgique-20-mars-1886/ <br />
<br />
Meetings du groupe anarchiste réuni de Jemeppe, Seraing et Tilleur pendant la grève du bassin de Liège (Belgique). 21 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/21/meetings-du-groupe-anarchiste-reuni-de-jemeppe-seraing-et-tilleur-pendant-la-greve-du-bassin-de-liege-belgique-21-mars-1886/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Seraing, la maison du sénateur Braconnier saccagée. 23 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/15/meeting-anarchiste-a-seraing-la-maison-du-senateur-braconnier-saccagee-23-mars-1886/ <br />
<br />
Meeting anarchiste des frères Davister, de Monier et de Fils à Dison (Belgique). 28 mars 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/22/meeting-anarchiste-des-freres-davister-de-monier-et-de-fils-a-dison-belgique-18-mars-1886/ <br />
<br />
Les anarchistes Rutters et Vanbelle arrêtés après un meeting à Tilleur (Belgique). 11 avril 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/16/les-anarchistes-rutters-et-vanbelle-arretes-apres-un-meeting-a-tilleur-belgique-11-avril-1886/ <br />
<br />
Les anarchistes de Liège (Belgique) ne veulent pas de la police à leur meeting. 28 juin 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/04/les-anarchistes-de-liege-belgique-ne-veulent-pas-de-la-police-a-leur-meeting-28-juin-1886/ <br />
<br />
Meeting du groupe anarchiste de Verviers à Seraing (Belgique) le 10 octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/08/30/meeting-organise-du-groupe-anarchiste-de-verviers-a-seraing-le-10-octobre-1886/ <br />
<br />
Création du groupe anarchiste La Liberté de Seraing (Belgique). Octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/15/creation-du-groupe-anarchiste-la-liberte-de-seraing-belgique-octobre-1886/ <br />
<br />
Salle comble au meeting anarchiste de Lize-Seraing (Belgique) malgré les consignes de boycotte des socialistes. 16 octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/25/salle-comble-au-meeting-anarchiste-de-lize-seraing-belgique-malgre-les-consignes-de-boycotte-des-socialistes-16-octobre-1886/ <br />
<br />
Meeting à Dison. 24 octobre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/07/28/les-anarchistes-dans-la-province-de-liege-meeting-a-dison-24-octobre-1886/ <br />
<br />
Condamnation de Wagener et Rutters, deux insurgés anarchistes de Liège, à 5 ans de réclusion. 20 et 21 décembre 1886<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/27/condamnation-de-wagener-et-rutters-deux-insurges-anarchistes-de-liege-a-5-ans-de-reclusion-20-et-21-decembre-1886/ <br />
<br />
Formation du groupe anarchiste « Les Humanitaires » à Liège (Belgique). 9 mars 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/10/formation-du-groupe-anarchiste-les-humanitaires-a-liege-belgique-9-mars-1887/ <br />
<br />
La police craignait que le groupe anarchiste « Les Humanitaires » de Liège (Belgique) ne renouvelle les émeutes de mars 1886. 11 et 17 mars 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/11/la-police-craignait-que-le-groupe-anarchiste-les-humanitaires-de-liege-belgique-ne-renouvelle-les-emeutes-de-mars-1886-11-et-17-mars-1887/ <br />
<br />
Meeting à Seraing. 24 avril 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/07/29/les-anarchistes-dans-la-province-de-liege-meeting-a-seraing-24-avril-1887/ <br />
<br />
La Ligue des métallurgistes de Seraing se rallie à la grève générale soutenue par les anarchistes. 24 avril 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/05/16/la-ligue-des-metallurgistes-de-seraing-se-rallie-a-la-greve-generale-soutenue-par-les-anarchistes-24-avril-1887/ <br />
<br />
Le groupe anarchiste « Les Humanitaires » de Liège (Belgique) voulait créer une coopérative de consommation. 12 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/12/le-groupe-anarchiste-les-humanitaires-de-liege-belgique-voulaient-creer-une-cooperative-de-consommation-12-mai-1887/ <br />
<br />
Henri Cardinal dénonce « les meneurs du parti ouvrier, qui se gorgent de viande et vivent en parasites au détriment des ouvriers ». 16 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2019/07/30/les-anarchistes-dans-la-province-de-liege-henri-cardinal-denonce-les-meneurs-du-parti-ouvrier-qui-se-gorgent-de-viande-et-vivent-en-parasites-au-detriment-des-ouvriers-16-mai-1887/ <br />
<br />
La dynamite au Palais de justice de Verviers (Belgique). 19 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/15/la-dynamite-au-palais-de-justice-de-verviers-19-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting à Liège (Belgique) de l’anarchiste Cardinal. 21 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/09/01/meeting-a-liege-belgique-de-lanarchiste-cardinal-21-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Liège (Belgique) le 22 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2020/12/18/meeting-anarchiste-a-liege-belgique-le-22mai-1887/ <br />
<br />
Tentative de destruction, à la dynamite, d’un pont de chemin de fer à Vaux-sous-Chèvremont (Belgique). 23 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/07/tentative-de-destruction-a-la-dynamite-dun-pont-de-chemin-de-fer-a-vaux-sous-chevremont-belgique-23-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Verviers (Belgique) avec Jean Davister. 26 mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/11/meeting-anarchiste-a-verviers-belgique-avec-jean-davister-26-mai-1887/ <br />
<br />
Manifestation anarchiste à Verviers (Belgique) et perquisition chez Davister, éditeur du journal anarchiste La Liberté. Mai 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/12/manifestation-anarchiste-a-verviers-belgique-et-perquisition-chez-davister-editeur-du-journal-anarchiste-la-liberte-mai-1887/ <br />
<br />
Meeting de la Jeunesse libertaire de Verviers (Belgique). 27 novembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/22/meeting-de-la-jeunesse-libertaire-de-verviers-belgique-27-novembre-1887/ <br />
<br />
Meeting anarchiste de Wysmans à Liège (Belgique). 27 novembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2021/02/14/meeting-anarchiste-de-wysmans-a-liege-belgique-27-novembre-1887/ <br />
<br />
La brochure « Compte rendu du procès de l’anarchiste Jahn devant la Cour d’assises du Hainaut »(Belgique). 24 décembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/04/la-brochure-compte-rendu-du-proces-de-lanarchiste-jahn-devant-la-cour-dassises-du-hainautbelgique-24-decembre-1887/ <br />
<br />
Création d’un groupe anarchiste à Tilleur. 24 décembre 1887<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/04/la-brochure-compte-rendu-du-proces-de-lanarchiste-jahn-devant-la-cour-dassises-du-hainautbelgique-24-decembre-1887/ <br />
<br />
Meetings anarchistes à Seraing et Flémalle (Belgique). 15 janvier 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/08/meetings-anarchistes-a-seraing-et-flemalle-belgique-15-janvier-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Ougrée (Belgique). 22 janvier 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/09/meeting-anarchiste-a-ougree-belgique-22-janvier-1888/ <br />
<br />
100 personnes au meeting anarchiste de Dison (Belgique). 25 mars 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/10/100-personnes-au-meeting-anarchiste-de-dison-belgique-25-mars-1888/ <br />
<br />
Au meeting à la Populaire de Liège (Belgique), l’anarchiste Cardinal s’oppose aux socialistes. 13 juillet 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/24/au-meeting-a-la-populaire-de-liege-belgique-lanarchiste-cardinal-soppose-aux-socialistes-13-juillet-1888/ <br />
<br />
Édouard Wagener met dehors le commissaire de police lors de la soirée privée du groupe anarchiste Terre et liberté de Liège. 22 juillet 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/13/edouard-wagener-met-dehors-le-commissaire-de-police-lors-de-la-soiree-privee-du-groupe-anarchiste-terre-et-liberte-de-liege-22-juillet-1888/ <br />
<br />
Les anarchistes et les socialistes prennent la parole à l’inauguration de la coopérative de Saint-Gille-lez-Liége (Belgique). 9 septembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/06/les-anarchistes-et-les-socialistes-prennent-la-parole-a-linauguration-de-la-cooperative-de-saint-gille-lez-liege-belgique-9-septembre-1888/ <br />
<br />
Au meeting anarchiste de Liège, Cardinal tient un discours très violent. 18 novembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/16/au-meeting-anarchiste-de-liege-cardinal-tient-un-discours-tres-violent-18-novembre-1888/ <br />
<br />
Henri Wysmans prend la parole à la Ruche ouvrière à Verviers (Belgique). 18 novembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/24/henri-wysmans-prend-la-parole-a-la-ruche-ouvriere-a-verviers-belgique-18-novembre-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Souxhon-Mons (Belgique) : « Il n’y a que la misère qui sauvera la classe ouvrière ». 2 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/19/meeting-anarchiste-a-souxhon-mons-belgique-il-ny-a-que-la-misere-qui-sauvera-la-classe-ouvriere-2-decembre-1888/ <br />
<br />
L’anarchiste Cardinal prend la parole au meeting des Équitables travailleurs de Saint-Gilles (Liège). 4 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/20/lanarchiste-cardinal-prend-la-parole-au-meeting-des-equitables-travailleurs-de-saint-gilles-liege-4-decembre-1888/ <br />
<br />
Lambert Hansen prend la parole à Flémalle-Grande et à Jemeppe (Belgique) pour appeler à la grève générale. 4 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2024/01/24/lambert-hansen-prend-la-parole-a-flemalle-grande-et-a-jemeppe-belgique-pour-appeler-a-la-greve-generale-4-decembre-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Ensival (Belgique) avec Cardinal et Davister. 9 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/22/meeting-anarchiste-a-ensival-avec-cardinal-et-davister-9-decembre-1888/ <br />
<br />
Polémiques lors d’un meeting anarchiste à Ensival (Belgique). 10 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/23/polemiques-lors-dun-meeting-anarchiste-ensival-belgique-10-decembre-1888/ <br />
<br />
A Lize-Seraing (Belgique), Lambert Hansen préconise aux anarchistes de se réunir par petits groupes, pour préparer de la dynamite. 15 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/29/a-lize-seraing-belgique-lambert-hansen-preconise-aux-anarchistes-de-se-reunir-par-petits-groupes-pour-preparer-de-la-dynamite-15-decembre-1888/ <br />
<br />
L’anarchiste Hansen préconise, dans un meeting à Flémalle-Haute (Belgique), la dynamite comme moyen pour faire la révolution. 17 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/28/lanarchiste-hansen-preconise-dans-un-meeting-a-flemalle-haute-belgique-la-dynamite-comme-moyen-pour-faire-la-revolution-17-decembre-1888/ <br />
<br />
Accusé d’outrages envers un officier de police à Liège (Belgique), Edouard Wagener est acquitté. 20 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/13/accuse-doutrages-envers-un-officier-de-police-a-liege-belgique-edouard-wagener-est-acquitte-20-decembre-1888/ <br />
<br />
Meeting anarchiste d’Ensival (Belgique) : le commissaire de police refuse de partir. 23 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/30/meeting-anarchiste-densival-belgique-le-commissaire-de-police-refuse-de-partir-23-decembre-1888/ <br />
<br />
Les anarchistes Hansen et Cardinal préconisent des réunions secrètes lors d’un meeting à Jemeppe (Belgique). 24 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/31/les-anarchistes-hansen-et-cardinal-preconisent-des-reunions-secretes-lors-dun-meeting-a-jemeppe-belgique-24-decembre-1888/ <br />
<br />
Création du groupe anarchiste les Tirailleurs à Nessonvaux (Belgique). Décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/08/05/creation-du-groupe-anarchiste-les-tirailleurs-a-nessonvaux-belgique-decembre-1888/ <br />
<br />
Attentat à la dynamite contre un chef de service chez Cockerill à Seraing (Belgique). 25 décembre 1888<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2022/12/18/attentat-a-la-dynamite-contre-un-chef-de-service-chez-cockerill-a-seraing-belgique-25-decembre-1888/ <br />
<br />
Dans un meeting à Jemeppe (Belgique), les anarchistes Cougnet et Cardinal se désolidarisent de l’attentat à la dynamite de Seraing. 1er janvier 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/02/dans-un-meeting-a-jemeppe-belgique-les-anarchistes-cougnet-et-cardinal-se-desolidarisent-de-lattentat-a-la-dynamite-de-seraing-1er-janvier-1889/ <br />
<br />
Lambert Hansen condamné à 3 mois de prison pour détention d’explosifs, par le tribunal correctionnel de Liège (Belgique). 4 janvier 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/03/lambert-hansen-condamne-a-3-mois-de-prison-pour-detention-dexplosifs-par-le-tribunal-correctionnel-de-liege-belgique-4-janvier-1889/ <br />
<br />
Meeting à Jemeppe (Belgique) du groupe anarchiste du bassin de Liège contre l’impôt du sang. 23 janvier 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/04/meeting-a-seraing-belgique-du-groupe-anarchiste-du-bassin-de-liege-contre-limpot-du-sang-23-janvier-1889/ <br />
<br />
Meetings anarchistes à Dison et à Cornesse (Pepinster. Belgique). 4 et 17 février 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/06/meetings-anarchistes-a-dison-et-a-cornesse-pepinster-belgique-4-et-17-fevrier-1889/ <br />
<br />
Trois meetings anarchistes à Size-Seraing, Jemeppe et Flémalle-Grande (Belgique) : « le grand jour de la révolution est proche ». 9 et 10 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/07/trois-meetings-anarchistes-a-size-seraing-jemeppe-et-flemalle-grande-belgique-le-grand-jour-de-la-revolution-est-proche-9-et-10-mars-1889/ <br />
<br />
Meeting anarchiste à Dison (Belgique) : « en 1886, ils ont fait tuer, assassiner, une foule de malheureux grévistes qui ne demandaient que du pain ». 17 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/08/meeting-anarchiste-a-dison-belgique-en-1886-ils-ont-fait-tuer-assassiner-une-foule-de-malheureux-grevistes-qui-ne-demandaient-que-du-pain-17-mars-1889/ <br />
<br />
Meeting anarchiste de Lize-Seraing (Belgique), selon l’orateur Octave Berger, la révolution doit éclater dans un bref délai. 17 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/09/meeting-anarchiste-de-lize-seraing-belgique-selon-lorateur-octave-berger-la-revolution-doit-eclater-dans-un-bref-delai-17-mars-1889/ <br />
<br />
Meeting de Berger, orateur anarchiste au local des Equitables travailleurs de Saint-Gilles à Liège. 24 mars 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/01/14/meeting-de-berger-orateur-anarchiste-au-local-des-equitables-travailleurs-de-saint-gilles-a-liege-24-mars-1889/ <br />
<br />
Liège, foyer du communisme anarchiste en Belgique. 15 juin 1889<br />
https://anarchiv.wordpress.com/2023/07/24/liege-foyer-du-communisme-anarchiste-en-belgique-15-juin-1889/ <br />
<br />
<br />
<br />
L’ensemble des épisodes de cette rubrique est protégées par le copyright sur les droits d’auteur. (© D. Petit, 2019, tous droits réservés). Pas de reproduction ni exploitation commerciale ou collective sans accord (art. L.111-1, L 121-1, L.122-1, L.122-7 et L. 335-2 du Code de la Propriété Intellectuelle).</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Hem_Day_-_La_guerre_qui_vient,_Civils_et_militaires_(La_conqu%C3%ABte_du_pain_N%C2%B02,_1934-10-20)&diff=26677
Hem Day - La guerre qui vient, Civils et militaires (La conquëte du pain N°2, 1934-10-20)
2024-02-17T11:57:08Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Hem Day]]<br />
[[Categorie:Dieu, Marcel (aka Hem Day)]]<br />
[[Categorie:La conquête du pain]]<br />
[[Categorie:1934]]<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
La guerre qui vient … Civils et Militaires<br />
<br />
Dans: La Conquête du pain n°2 (20 octobre 1934)<br />
<br />
<br />
Trouvé sur http://www.la-presse-anarchiste.net/spip.php?article4221 Article mis en ligne le 15 juin 2020<br />
<br />
<br />
par Hem Day<br />
<br />
<br />
« La mobilisation n’est pas la guerre ! » fit apposer sur les mur de Paris, Poincaré.<br />
<br />
Pour la prochaine dernière point besoin ne sera de cette hypocrisie.<br />
<br />
Avec ou sans déclaration préalable, la guerre se fera. Mobilisés de gré ou de force, civils et militaires, tous confondus, seront mêlés aux déchainements du monstre.<br />
<br />
On ne peut feindre de l’ignorer, la guerre du plan militaire qu’elle était, est devenue un plan civil.<br />
<br />
Le rôle « effacé » que les armes joueront est difficilement contestable, puisque le but de la nation ennemie sera d’atteindre, non l’armée qui est devant ses frontières, mais le cœur même du pays, ses centres de production. Là réside actuellement l’issue, la décision prompte, qui donnera la « victoire » à l’un ou à l’autre des belligérants.<br />
<br />
C’est donc bien la fin de la lutte contre l’ennemi en armes. Nous en arrivons présentement à accepter l’assassinat des populations civiles.<br />
<br />
Le barbare d’hier deviendra un héros demain. Les Huns, les Magyars, les Mongols sont de bien piètres précurseurs des guerriers de demain.<br />
<br />
On se souvient encore de l’indignation, savamment exploitée d’ailleurs, des crimes commis par les armées allemandes envahissant la Belgique et le Nord de la France. On parle moins et pour cause de la pénétration pacifique du Congo Belge, du Maroc ou des colonies françaises et anglaises, de l’action des troupes anglaises contre les Boers, les Irlandais ou dans les Indes.<br />
<br />
On feint d’ignorer le rôle des armées dans les conflits sociaux. On pense au mépris qu’inspirait aux civilisés que nous sommes, les peuples sauvages qui au cours des hostilités mettaient à mort les populations civiles qui ne participaient pas à la guerre, cependant que certains se réjouissaient de ce que l’armée, gendarmerie et la police mataient les révoltés.<br />
<br />
Quand « l’ordre » est en jeu, qu’importent les méthodes d’action. Il faut sauver la situation.<br />
<br />
Les scènes de sauvagerie policière sont acceptées par ceux-là mêmes qui crient leur indignation, leur horreur du soudard ennemi. La morale a de ces accommodements quand il s’agit de la patrie et du coffre-fort.<br />
<br />
Mais demain, ce qui n’était qu’accessoire malgré tout, durant les hostilités, deviendra règle commune.<br />
<br />
Sans doute le blocus allié fait contre des populations civiles, y compris celles de Belgique et de France occupées, tempéré par le service dit de ravitaillement, autorisé par l’ennemi qui en tirait profit, montre jusqu’à quel point déjà durant la guerre de 1914-1918 l’élément civil se mêlait à la guerre.<br />
<br />
Puis ce fut l’exil, le déménagement forcé, l’évacuation stratégique nécessités par les besoins de la défense nationale.<br />
<br />
De plus en plus, par l’interdépendance des industries de paix et de guerre, toute l’économie d’un pays apporte sa « contribution » au conflit.<br />
<br />
Ce n’est plus seulement le militaire qui participe à la guerre, mais la nation toute entière.<br />
<br />
Ce peut-il, malgré tout, que l’on trouve encore de chauds partisans de la guerre chimique ?<br />
<br />
Il y aura toujours des fous et des inconscients et les criminels ne sont pas toujours ceux que les « pouvoirs » et la vindicte sociale emprisonnent.<br />
<br />
Vaincue, la puissance de l’armée paraît dans les combats futurs chose secondaire. Ce qu’il faut, c’est agir sur la « volonté » du peuple ennemi, sur sa capacité· de résistance.<br />
<br />
Cette volonté, cette capacité, on la trouve au cœur même des cités ; c’est donc sa vie sociale, son activité industrielle qu’il faut atteindre.<br />
<br />
L’arme chimique et bactériologique offre les moyens et les possibilités d’y réussir.<br />
<br />
« Il n’y a plus de distinction entre l’avant et l’arrière et la nation toute entière est dans la ligne de feu. »<br />
<br />
Cette conception de la guerre fut ébauchée lors du conflit mondial 1914-18 lorsque pour atteindre les centres de ravitaillement de l’armée les avions venaient bombarder l’arrière.<br />
<br />
En Belgique occupée, malgré l’a certitude qu’en bombardant, les alliés risquaient de tuer les populations civiles amies, l’aviation vint bombarder et certains centres repérés. C’était, en petit, la guerre faite aux civils, premiers signes avant-coureurs de celle qui serait livrée demain.<br />
<br />
Deux facteurs, dont l’importance ne peut être contestée, joueront le rôle décisif des batailles futures. De là découleront les règles directrices qui mèneront la guerre.<br />
<br />
On peut les synthétiser comme suit :<br />
<br />
1°. L’ennemi cherchera à atteindre les centres d’activité économique de son adversaire et dirigera contre eux des attaques aériennes. S’il triomphe, sa victoire aura une importance décisive incontestable.<br />
<br />
2°. L’ennemi tentera de créer la terreur chez les populations ennemies, en bombardant les villes. Cela déterminera ces collectivités à exiger de leur gouvernement une paix immédiate.<br />
<br />
Du simple énoncé de ces deux règles on peut facilement comprendre combien demain la guerre atteindra bien plus les civils que les militaires.<br />
<br />
La destruction des centres économiques ne fait plus aucun doute.<br />
<br />
Il était beau cet ordre du jour du fameux général Poillouë de Saint-Mars, lorsque vers 1910, parlant de son « écrin », il ordonnait : « Le pied du soldat, instrument de la victoire, est un bijou dont on ne saurait prendre trop de soin ; c’est pourquoi un chef de corps ne saurait porter trop d’attention à la chaussure qui en est pour ainsi dire l’écrin. »<br />
<br />
Il s’agit bien du pied du soldat, instrument de la victoire, et même de ses godillots. Aujourd’hui, c’est vers d’autres écrins que le progrès s’est tourné.<br />
<br />
Cet écrin, de plus en plus, c’est la capacité industrielle des nations, c’est sa force productrice de matériel de guerre. Là réside sa force, l’instrument de la victoire.<br />
<br />
Le pays qui sera arrêté dans sa production de matériel guerrier, avions, tanks, canons et mitrailleuses, tracteurs et autos de toutes sortes, celui qui ne pourra plus fabriquer des munitions et des gaz sera bien prêt d’être vaincu.<br />
<br />
On voit par-là que dans l’avenir l’essentiel pour un pays qui veut vaincre sera, d’une part de protéger sa production et, d’autre part, comme dans la lutte c’est à celui qui prend l’offensive que la chance de triompher sourit, ce sera le pays qui paralysera et anéantira le premier la production économique de son ennemi qui sera le vainqueur.<br />
<br />
Qu’importent alors les effectifs militaires sans matériel, sans armes et sans gaz, ils devront s’incliner sous la loi ennemie.<br />
<br />
L’acceptation de telles méthodes de lutte implique, cela va sans dire, la confusion dans la bataille des civils et militaires.<br />
<br />
En plus, l’opinion publique malgré sa versatilité, sachant même comment les gouvernements la plient à leurs ambitions, devra être réconfortée, sinon ce sera la panique.<br />
<br />
Or, les bobards de 1914/ 18, les armées prisonnières et en déroute chez les ennemis qui tirent les frais des communiqués grandiloquents, ne seront plus de mise. Impossible de cacher la réalité.<br />
<br />
Devant la perspective de la mort, les populations s’agiteront sans doute et les préoccupations qui consistaient à démontrer le bien-fondé de cette guerre uniquement basée sur la défense du droit outragé (comme l’entretien par les bobards des communiqués quotidiens de la certitude de la victoire), seront d’un autre âge.<br />
<br />
Je m’imagine difficilement ce qu’on trouvera de nouveau. Il faut espérer que nos populations se refuseront d’accepter le nouveau bourrage de crâne façon 19… Mais les méthodes de guerre différentes sont déjà acceptées par les militaires et les experts, Alors, puisque la chose est acquise et que s’accroit le développement technique guerrier, la population valide, hommes et femmes, participera soit au front, soir à l’arrière, comme soldat, ou comme ouvrier, au conflit de demain. Les enfants, les vieillards, les invalides, tous indistinctement seront exposés aux attaques aériennes.<br />
<br />
On prépare le suicide collectif du monde.<br />
<br />
Il appartiendra donc aux populations de l’arrière de supporter des épreuves qui, certes, seront sensiblement plus redoutables que celles que supporteront les soldats dont l’habitude au combat est acquise. La guerre dans la troisième dimension sera la nouvelle méthode de guerre.<br />
<br />
<br />
Hem Day.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Vandervelde,_Emile_-_Socialism_versus_the_state&diff=26676
Vandervelde, Emile - Socialism versus the state
2024-02-17T10:31:52Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Vandervelde, Emile]]<br />
[[Categorie:English]]<br />
<br />
<br />
Retrieved from https://archive.org/details/socialismversus01vandgoog/page/n5<br />
<br />
--[[Gebruiker:JJ|JJ]] ([[Overleg gebruiker:JJ|overleg]]) 11 jul 2019 13:43 (UTC)<br />
<br />
<br />
'''http://anarchief.org/w/images/a/a2/Vandervelde%2C_Emile_-_socialism_versus_the_state.pdf'''<br />
<br />
<br />
DOVER-HARVARD THEOLOGICAL LIBRARY <br />
M D C C C C X <br />
<br />
CAMBRIDGE, MASSACHUSETTS <br />
<br />
<br />
<br />
J <br />
<br />
<br />
<br />
^M <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM <br />
VERSUS THE STATE <br />
<br />
<br />
<br />
BY <br />
<br />
EMILE y_ANDERVELDE <br />
<br />
MINISTER OF STATE : MEMBER Or THE BELGIAN GOVERNMENT <br />
<br />
Translated by Charles H. Kerr <br />
<br />
<br />
<br />
CHICAGO <br />
<br />
CHARLES H. KERR & COMPANY <br />
<br />
CO-OPERATIVE <br />
<br />
<br />
<br />
THEDtflGJOL UB8AKT <br />
<br />
APR % 8 1919 <br />
<br />
TttW&UCAL 8BBIWW <br />
<br />
<br />
<br />
vt» <br />
<br />
<br />
<br />
<AK* Xi t- <br />
<br />
<br />
<br />
Copyright 1919 <br />
<br />
By Charles H. Kerr & Company <br />
<br />
Authorized Edition for all English-Speaking Countries <br />
<br />
<br />
<br />
80 <br />
<br />
<br />
<br />
TABLE OF CONTENTS <br />
<br />
PACE <br />
<br />
Preface 5 <br />
<br />
Introduction . .' 13 <br />
<br />
1. Reformist Socialism 23 <br />
<br />
2. Revolutionary Syndicalism 28 <br />
<br />
3. The Social Democracy 44 <br />
<br />
PART ONE <br />
The Conquest of Political Power <br />
Chapter I. The Capitalist Conquest of the <br />
Public Powers 65 <br />
<br />
1. Action Upon the Voters 67 <br />
<br />
2. Action Upon Those Elected 85 <br />
<br />
Chapter II. The Bankruptcy of Parliamentarism 102 <br />
Chapter III. Proletarian Action 107 <br />
<br />
1. Resistance to Capitalism Ill <br />
<br />
2. Pressure From Without 116 <br />
<br />
3. The Formation of the New System 122 <br />
<br />
4. The Proletarian Conquest of Political <br />
<br />
Power 126 <br />
<br />
PART TWO <br />
The Socialization of the Means of Production <br />
<br />
Section I. Public Corporations 150 <br />
<br />
Section II. Autonomy of Public Services 159 <br />
<br />
Chapter I. Financial Autonomy 161 <br />
<br />
<br />
<br />
4 TABLE OF CONTENTS <br />
<br />
PAGE <br />
Chapter II. Administrative Autonomy 167 <br />
<br />
1. The Administration of Mines in Prussia... 168 <br />
<br />
2. The State Railways 170 <br />
<br />
3. The Belgian National Railway Project 177 <br />
<br />
Chapter III. Autonomy of the Working Force. . 181 <br />
<br />
1. Belgium . . 187 <br />
<br />
2. France 189 <br />
<br />
3. England 191 <br />
<br />
4. Summary and Conclusion 194 <br />
<br />
Chapter IV. Socialism and State Industries 205 <br />
<br />
Chapter V. Socialism and Statism 220 <br />
<br />
<br />
<br />
PREFACE <br />
<br />
This book was at the point of completion when <br />
the war broke out. I carried the manuscript to <br />
An vers, then to Ostend and to Havre. One of <br />
my co-workers found it, and having read it, <br />
advised me to publish without waiting longer. <br />
On reflection, I have followed this advice: the <br />
problems which concerned me in 1914 have not <br />
ceased to be problems. On the contrary, they <br />
will assert themselves after peace comes, with a <br />
force multiplied a hundred-fold by the crushing <br />
financial burdens that the war will leave behind it. <br />
<br />
My thesis was, in substance, that we should <br />
guard against confusing Socialism with Statism ; <br />
that the creation of government monopolies and <br />
State industries may often be due to causes, of a <br />
technical or fiscal order, which have nothing to <br />
do with labor and socialist demands; that the <br />
formidable growth of war and naval budgets is <br />
perhaps the principal factor in this development <br />
of statism; that this growing statization would <br />
be of a nature to involve the gravest disadvantages, if it were not accompanied by correspond <br />
ing changes in the political organization of the State and in the social organization of industries. <br />
<br />
Now if this was true before the war, it is still <br />
more true at present. <br />
<br />
The whirlpool of public debt grows deeper <br />
day by day. The after-war finances will require <br />
in all countries the creation of new state monop- <br />
olies. The actual needs of the conflict have placed <br />
most of the principal industries under control of <br />
the States. And in the public mind, it seems that <br />
this governmental seizure of the means of pro- <br />
duction and exchange appears more than ever <br />
like an application and realization of socialist <br />
principles. <br />
<br />
Thus, in May, 1916, at the moment when the <br />
"economic dictatorship" was inaugurated in Ger- <br />
many by Batocki, the predecessor of Michaelis, <br />
one might have read in the Gazette de Lausanne <br />
the following Article : <br />
<br />
"The economic dictatorship is in itself an <br />
event of enormous import from the social point <br />
of view. It marks the culmination of a system <br />
of State socialism toward which the Empire has <br />
progressed gradually and without check since the <br />
beginning of the war. Industrial organization <br />
for war, followed by the creation of all the <br />
societies for the purchase and distribution of <br />
commodities imagined by Dr. Delbrueck, — these <br />
have been stages in this progress toward the <br />
<br />
<br />
<br />
PREFACE 7 <br />
<br />
realization of the dream of Karl Marx. Finally, <br />
the economic dictatorship, that is, the distribution <br />
of food for all under the guardianship of the <br />
State, marks the final point. It is absolute <br />
Statism. <br />
<br />
"And what is most remarkable . is that the <br />
complete overthrow of a capitalist organization <br />
has been realized in a few months, by virtue of <br />
the common will, without discussions, without <br />
recourse to the luminaries of Parliament. The <br />
Germans are all Socialists now, Liebknecht alone <br />
is a Socialist no longer. And that is why he is in <br />
prison I <br />
<br />
"The import of this concluding experience will <br />
be tremendous in the future. As a matter of fact, <br />
the theories which were called Utopian have fur- <br />
nished the leaven which has saved the Empire <br />
from an economic catastrophe, and their applica- <br />
tion, with the Germans' well-known spirit of <br />
organization, will not fail to be regarded by <br />
all economists as a precious foundation for a <br />
financial structure. <br />
<br />
"Saved at first by stocks of goods whose exist- <br />
ence no one, not even in Germany, suspected <br />
(every intense economic organization, in reality, <br />
functions only through abundant stocks) the <br />
Empire will owe its economic safety to the appli- <br />
cation of socialist theories." <br />
<br />
<br />
<br />
8 PREFACE <br />
<br />
However interesting this homage to socialism <br />
by a newspaper which has never been regarded <br />
as favorable to socialist theories, we could not <br />
subscribe to it without many and various reserva- <br />
tions. <br />
<br />
True, such facts as the "economic dictator- <br />
ship," the requisition of war industries, the <br />
extension of State control to the principal <br />
branches of social activity, furnish valuable argu- <br />
ments to the advocates of industrial socialization ; <br />
but between this self-styled socialism, this war <br />
socialism, and real socialism, there is all the <br />
difference that exists between an authoritarian <br />
organization and a democratic organization of <br />
the life of the members of society. <br />
<br />
All that can be said is that on the day when it <br />
was necessary to carry national energies to the <br />
maximum, the system of private initiative gave <br />
way to a system of co-ordination of social forces, <br />
and that henceforth it may be foreseen that on <br />
the day after the war, for financial reasons, the <br />
number of State monopolies will increase rather <br />
than diminish. <br />
<br />
Try to imagine, indeed, what the budgets of all <br />
the belligerent States will be during the coming <br />
years. <br />
<br />
In an article in the Neues Wiener Tageblatt of <br />
August 4, 1917, Dr. E. L. summarizes in the <br />
<br />
<br />
<br />
PREFACE 9 <br />
<br />
following table the present financial situation of <br />
<br />
the principal European States: <br />
<br />
Debts of the Belligerent Nations of Europe <br />
<br />
Quadruple Alliance and Allies <br />
<br />
July 31, 1914 July 31, 1917 <br />
(in millions of crowns) <br />
<br />
England 15,624 83,424 <br />
<br />
France 32,787 87,169 <br />
<br />
Russia 25,731 96,000 <br />
<br />
Italy 15,586 38,051 <br />
<br />
Roumania 1,715 2,715 <br />
<br />
Belgium 3,734 ? <br />
<br />
Serbia 900 ? <br />
<br />
Portugal 3,833 ? <br />
<br />
Central Powers and Allies <br />
<br />
Germany 5,910 74,510 <br />
<br />
Austria-Hungary 12,954 47,454 <br />
<br />
Bulgaria 1,029 5,029 <br />
<br />
Turkey 4,180 9,180 <br />
<br />
These figures, naturally, have only a relative <br />
value. They do not, for example, take account <br />
of the fact that the Imperial debts of Germany <br />
and Austria-Hungary represjent but a minor part <br />
of their real debt. But the figures suffice to show <br />
this undeniable fact, that to cover the interest on <br />
these gigantic loans, it will be necessary to find <br />
fiscal resources that taxes alone will surely not be <br />
enough to furnish. <br />
<br />
In an important pamphlet by Edgar Jaffe, <br />
"Volkswirtschaft und Krieg," * issued in 1915, the <br />
<br />
1 Tubingen, Mohr, 1915. See especially pages 6, 24, 25, 26. <br />
<br />
<br />
<br />
10 PREFACE <br />
<br />
author already insisted on this inevitable conse- <br />
quence of a financial effort which far surpasses <br />
all that the boldest minds would have dared con- <br />
ceive at the outbreak of hostilities- <br />
Proud as was the strength of Germany, Jaffe <br />
labored under no illusions as to the future, and <br />
recognized that the difficulties his country would <br />
have to overcome on the commercial and indus- <br />
trial field would be as nothing to those it would <br />
meet on the financial field. <br />
<br />
Now, he adds, we can not expect everything <br />
from a direct tax. It will be necessary to con- <br />
sider the national interest alone and not attempt <br />
to satisfy private interests. It will be necessary <br />
to obtain resources by establishing State monop- <br />
olies. From experiences gathered before the war, <br />
postoffice, Imperial Bank, railroads, co-operatives <br />
of consumption, etc., it may be concluded that <br />
monopolies are possible and lucrative. The State <br />
would retain the total of the profits. Commerce <br />
in cereals, ;wool, copper, etc., would be financed <br />
by public or semi-official organizations. The <br />
State would keep a monopoly of the electrical <br />
industry and of electric power. <br />
<br />
That other countries, foremost among them <br />
Great Britain, are from now on as boldly or more <br />
boldly than Germany on the road toward "statiza- <br />
tion" is doubted by no one, and least of all by the <br />
<br />
<br />
<br />
PREFACE 11 <br />
<br />
thousands who are moved by this tendency to the <br />
most resistance and apprehension. <br />
<br />
Certainly, a part of the war collectivism will <br />
disappear with the war. But, apart from the <br />
State monopolies which will be maintained, others <br />
must be created. State control will be established <br />
more and more over the combines, the pools and <br />
the trusts of big business. Industries operated <br />
by State bureaux will grow in number. And by <br />
the fact of their development, more imperiously <br />
than ever will arise the problems which we have <br />
studied in this book and which arfe summed up <br />
in its title: Socialism Versus the State, that is to <br />
say the substitution of Socialism, founded on the <br />
management, the administration of things, for <br />
Statism, founded on authority, on the government <br />
of men. <br />
<br />
The war will have as its inevitable consequence <br />
an inordinate increase in the domain of Statism. <br />
But this very development will at the same time <br />
render both easier and more necessary the de- <br />
velopment of its opposite, Socialism. <br />
<br />
E V. <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION <br />
<br />
Every one knows, or at least has heard of, <br />
Spencer's little book "The Man versus the State." <br />
<br />
I had in mind this title, invented to fight <br />
Socialism, when I called these talks "Socialism <br />
versus the State." <br />
<br />
At this time when, by the fact of war or of <br />
the financial burdens resulting from war, the <br />
State is grasping more and more of the great <br />
industries, it is more important than ever to react <br />
against the too general tendency, not escaped by <br />
some Socialists, to confuse socialism with statism, <br />
to see in the progress of statization so many <br />
partial victories of collectivism, to imagine that <br />
to assure the future of socialism it will suffice <br />
to push to their final consequences the develop- <br />
ment of municipal ownership and of State <br />
monopolies. <br />
<br />
It is this manner of observing, too prevalent, <br />
which in many minds creates deep-seated preju- <br />
dices against the socialist ideal. <br />
<br />
How many people, for example, never having <br />
made any thorough study of socialism, take for a <br />
portrait of socialism this caricature in which <br />
13 <br />
<br />
<br />
<br />
14 INTRODUCTION <br />
<br />
Flaubert describes the psychology of Senecal, <br />
revolutionary propagandist and future police <br />
spy: <br />
<br />
He had built up an ideal of virtuous democracy <br />
having the double aspect of a small farm and a <br />
spinning-mill, a sort of. American Sparta where the <br />
individual existed merely to serve a society more omnip- <br />
otent, absolute, infallible and divine than the great <br />
Lamas and the Nebuchadnezzars. <br />
<br />
Even in the scientific world, moreover, such <br />
ideas are still in repute. In proof of this, one <br />
only need open the treatise on political economy <br />
by Leroy-Beaulieu ; he will find the following <br />
definition of socialism: <br />
<br />
A system which resorts to State compulsion, com- <br />
pulsion by regulation or compulsion by taxation, to <br />
introduce among men a less inequality of conditions <br />
than that which is produced spontaneously under the <br />
regime of pure freedom of contract <br />
<br />
Again, he says: <br />
<br />
Moreover the isolated individual and family today <br />
become parts of a multitude of voluntary and free <br />
combinations: different associations with different ob- <br />
jects, intellectual, moral, material, pecuniary. <br />
<br />
In a socialist system where the State would provide <br />
for all production, would take it upon itself to assuage <br />
all miseries and to enlighten all men, the individual <br />
would no longer have to enter into any of these <br />
beneficent and varied relations. Emancipated from <br />
particular duties to others, deprived of all initiative .in <br />
presence of the all-powerful and all-providing State, <br />
he would be, more than today, a grain of human dust. <br />
<br />
Thus for bourgeois political economy, socialism <br />
and statism are almost synonymous : socialism is <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 15 <br />
<br />
statism ending in the absorption by the State, not <br />
only of every individuality, but also of every <br />
autonomous or independent collectivity. <br />
<br />
But if we now address ourselves to soc?alists, <br />
and especially to the two theorists, Engels and <br />
Marx, who have exercised a preponderant influ- <br />
ence on the doctrinal development of contempo- <br />
rary socialism, on the elaboration of the declara- <br />
tions of principles and program of the parties <br />
affiliated with the International, the response will <br />
be altogether different. <br />
<br />
For the Marxists, in fact, socialism, far from <br />
being confused with statism, is its opposite. Its <br />
final aim is not the omnipotence of the State, but <br />
on the contrary its abolition. <br />
<br />
In his book "The Origin of the Family, Private <br />
Property and the State," published in 1884, where <br />
Engels, doing what death had prevented Marx <br />
himself from doing, sums up in a popular treatise <br />
the results of their common researches, he says : <br />
<br />
The State, then, did not exist from all eternity. <br />
There have been societies without it, that had no idea <br />
of any State or public power. At a certain stage of <br />
economic development, which was of necessity accom- <br />
panied by a division of society into classes, the State <br />
became the inevitable result of this division. We are <br />
now rapidly approaching a stage of evolution in produc- <br />
tion, in which the existence of classes has not only <br />
ceased to be a necessity, but becomes a positive fetter <br />
on production. Hence these classes must fall as inevit- <br />
<br />
<br />
<br />
16 INTRODUCTION <br />
<br />
ably as they once rose. The State must irrevocably fall <br />
with them. The society that is to reorganize production <br />
on the basis of a free and equal association of the <br />
producers, will transfer the machinery of State where <br />
it will then belong: into the Museum of Antiquities by <br />
the side of the spinning wheel and the bronze ax. <br />
<br />
The clearness of this passage leaves nothing to <br />
be desired : socialism, as the masters of the theory <br />
explain it, is then not statist, but on the contrary, <br />
anti-statist* <br />
<br />
How comes it, then, that the popular notion <br />
of socialism could be the exact opposite of what <br />
its principal theorists teach? <br />
<br />
To understand this, it is indispensable to carry <br />
to its completion the thought of Marx and Engels <br />
by comparing the text just quoted with other <br />
passages from their writings, which relate not <br />
to the final goal of socialism, but to the means <br />
for arriving at that goal. It will then be seen <br />
that if they desire, when socialism shall haye <br />
triumphed, to "transfer the machinery of State <br />
to the Museum of Antiquities," they wish that <br />
the workers grasp this machine, and before dis- <br />
carding it, make it operate to their profit. <br />
<br />
This is found clearly explained in the follow- <br />
ing passages of the Communist Manifesto : <br />
<br />
The immediate aim of the Communists (we should <br />
say today Marxians) is the same as that of all the <br />
other proletarian parties; formation of the proletariat <br />
into a class, overthrow of the bourgeois supremacy, <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 17 <br />
<br />
conquest of political power by the proletariat (Page <br />
30, Kerr edition.) <br />
And again , farther on : <br />
<br />
We have seen above, that the first step in the revolu- <br />
tion by the working class, is to raise the proletariat to <br />
the position of ruling class, to win the battle of <br />
democracy. <br />
<br />
The proletariat will use its political supremacy, to <br />
wrest, by degrees, all capital from the bourgeoisie, to <br />
centralize all instruments of production in the hands of <br />
the State, i. e., of the proletariat organized as the ruling <br />
class; and to increase the total of productive forces as <br />
rapidly as possible. . <br />
<br />
Of course, in the beginning, this cannot be effected <br />
except by means of despotic inroads on the rights of <br />
property, and on the conditions of bourgeois produc- <br />
tion; by means of measures, therefore, which appear <br />
economically insufficient and untenable, but which, in the <br />
course of the movement, outstrip themselves, necessitate <br />
further inroads upon the old social order, and are <br />
unavoidable as a means of entirely revolutionizing the <br />
mode of production. <br />
<br />
These measures will of course be different in different <br />
countries. <br />
<br />
Nevertheless in the most advanced countries the <br />
following will be pretty generally applicable: <br />
<br />
1. Abolition of property in land and application of <br />
all rents of land to public purposes. <br />
<br />
2. A heavy progressive or graduated income tax. <br />
<br />
3. Abolition of all right of inheritance. <br />
<br />
4. Confiscation of the property of all emigrants and <br />
rebels. <br />
<br />
5. Centralization of credit fn the hands of the State, <br />
by means of a national bank with State capital and an <br />
exclusive monopoly. <br />
<br />
6. Centralization of the means of communication and <br />
transport in the hands of the State. <br />
<br />
7. Extension of factories and instruments of produc- <br />
tion owned by the State; the bringing into cultivation <br />
<br />
<br />
<br />
18 INTRODUCTION <br />
<br />
of waste lands, and the improvement of the soil gen- <br />
erally in accordance with a common plan. <br />
<br />
8. Equal liability of all to labor. Establishment of <br />
industrial armies, especially for agriculture. <br />
<br />
9. Combination of agriculture with manufacturing <br />
industries; gradual abolition of the distinction between <br />
town and country, by a more equable distribution of <br />
population over the country. <br />
<br />
10. Free education for all children in public schools. <br />
Abolition of children's factory labor in its present form. <br />
Combination of education with industrial production, <br />
etc., etc. <br />
<br />
When, in the course of development, class distinctions <br />
have disappeared, and all production has been concen- <br />
trated in the hands of a vast association of the whole <br />
nation, the public power will lose its political character. <br />
Political power, properly so called, is merely the organ- <br />
ized power of one class for oppressing another. If the <br />
proletariat during its contest with the bourgeoisie is <br />
compelled, by the force of circumstances, to organize <br />
itself as a class, if, by means of a revolution, it makes <br />
itself the ruling class, and, as such, sweeps away by <br />
force the old conditions of production, then it will, <br />
along with these conditions, have swept away the con- <br />
ditions for the existence of class antagonisms, and of <br />
classes generally, and will thereby have abolished its <br />
own supremacy as a class. <br />
<br />
In place of the old bourgeois society, with its classes <br />
and class antagonisms, we shall have an association, in <br />
which the free development of each is the condition for <br />
the free development of all. (Kerr edition, pp. 40-42.) <br />
<br />
We are now in a position to understand how <br />
socialism may be considered^ as statist or anti- <br />
statist, according to whether one has in view its <br />
immediate goal or its final goal. The thought of <br />
Marx and Engels may be summed up as follows : <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 19 <br />
<br />
1. The State, taken in the sense of State- <br />
power, of State-government, of the State as <br />
organ of authority, — is a product of society <br />
arrived at a definite degree of development. "In <br />
order that these contradictions, these classes with <br />
conflicting economic interests, may not annihilate <br />
themselves and society in a useless struggle, a <br />
power becomes necessary that stands apparently <br />
above society and has the function of keeping <br />
down the conflicts and maintaining 'order.' And <br />
this power, this outgrowth of society, but assum- <br />
ing supremacy over it and becoming more and <br />
more divorced from it, is the State." (Origin of <br />
the Family, p. 206.) <br />
<br />
2. The State, born of the need for restraining <br />
class antagonisms, but also born in the midst of <br />
the class struggle, is, as a rule, the State of the <br />
most powerful class, of that one which rules <br />
economically, and which, by means of the State, <br />
becomes also the preponderant class from the <br />
political point of view. <br />
<br />
3. The immediate aim of the proletarian revo- <br />
lution is the conquest of the State, the capture of <br />
political power. <br />
<br />
4. The proletariat will use this political su- <br />
premacy to wrest little by little from the bour- <br />
geoisie all the capital, to centralize in the hands <br />
of the State, that is to say of the proletariat <br />
<br />
<br />
<br />
20 INTRODUCTION <br />
<br />
constituted as a directing class, the instruments <br />
of production. (Communist Manifesto.) <br />
<br />
5. As it will thus have suppressed the very <br />
conditions which lead to class antagonisms, the <br />
existence of classes, it will take away from its <br />
own supremacy the character of class supremacy : <br />
the State, as organ of authority, may disappear; <br />
for the old capitalist society with its classes and <br />
its class antagonisms will be substituted an asso- <br />
ciation in which the free development of each <br />
will be the condition for the free development <br />
of all. <br />
<br />
It will be seen that, in this conception, the <br />
word "State" is employed stricto sensu: the ques- <br />
tion is not of the administration of things, but of <br />
the government of men; not of the State as an <br />
organ of management, but solely of the State as <br />
an organ of authority. <br />
<br />
This is the State which we seek to conquer in <br />
order to abolish it, following the clear formula <br />
which Kautsky gives in his commentary on the <br />
Erfurt Program: <br />
<br />
"Democracy would have the working classes <br />
conquer political power, in order, by aid of it, to <br />
transform the State into a great economic co- <br />
operative." <br />
<br />
The ideas of Marx and Engels on the conquest <br />
of political power re-appear today with more or <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 21 <br />
<br />
less clearness and precision in the programs of <br />
all the parties affiliated with the International. <br />
<br />
Moreover, the International admitted to its <br />
congresses, according to the decisions taken at the <br />
Congress of London (1896) and Paris (1900) <br />
only associations and labor organizations answer- <br />
ing to the following conditions : <br />
<br />
1. All associations which adhere to the essen- <br />
tial principles of socialism : centralization of the <br />
means of production and exchange; union and <br />
international action of the workers ; socialist con- <br />
quest of the public powers by the proletariat <br />
organized as a class party. <br />
<br />
2. All labor organizations which, placing <br />
themselves on the field of the class struggle and <br />
recognizing in their declarations the necessity of <br />
political action, namely legislative -and parliamen- <br />
tary, do not participate directly in the political <br />
movement. <br />
<br />
These decisions at London and Paris had for <br />
their aim and their result the exclusion, on the <br />
right wing and on the left wing, of associations <br />
or organizations which, while taking the name of <br />
socialism, did not accept the fundamental ideas <br />
which have just been explained on the subject of <br />
the conquest of the State, of political power, by <br />
the proletariat organized as a class party. <br />
<br />
On one side there were, in France, the Inde- <br />
<br />
<br />
<br />
22 INTRODUCTION <br />
<br />
pendent Socialists, in Italy, the "Reformists of <br />
the Right," in England the "Labor Men," liberals, <br />
like John Burns, who, while declaring for the <br />
socialization or at least statization and municipal- <br />
ization of certain means of production and ex- <br />
change, opposed, either in theory or in practice, <br />
the collaboration of the working classes in the <br />
class struggle. <br />
<br />
On the other side there were the anarchists, <br />
the libertarians, the anti-parliamentary syndical- <br />
ists who, while placing themselves on the field <br />
of the class struggle, and striving for the social- <br />
ization of the means of production and exchange, <br />
did not recognize the necessity of political action, <br />
of the "socialist conquest of the public powers <br />
by the proletariat organized as a class party." <br />
<br />
There were, in short, before the war, three <br />
principal tendencies in the labor movement: re- <br />
formist socialism, revolutionary syndicalism and <br />
social democracy. <br />
<br />
These three tendencies, from the theoretical <br />
point of view, are connected more or less with <br />
Marx and Engels, but the first two are deviations <br />
which lead, on one side to a sort of socialist <br />
radicalism and on the other side to anarchism; <br />
the third, on the contrary, is a development of <br />
the Marxian thought, and at the same time an <br />
adaptation of it to the modifications which half <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 23 <br />
<br />
a century has produced in the social environment. <br />
<br />
We propose to characterize these three tend- <br />
encies, especially from the standpoint of their <br />
conception of the role and the nature of the <br />
State. <br />
<br />
I. Reformist Socialism <br />
<br />
Inside the organization of the labor and social- <br />
ist International as it existed on the eve of the <br />
war, were found groups like the "Reformists of <br />
the Left" in Italy, the "Revolutionists" in Ger- <br />
many, the "Fabians" "in England, the right wing <br />
of the unified socialist party in France, which <br />
were connected, more or less, with reformist <br />
socialism. <br />
<br />
But among the individuals belonging to these <br />
various groups and factions, or among these <br />
groups and factions themselves, there is such a <br />
diversity of shadings that any attempt to char- <br />
acterize their common ideas would inevitably <br />
raise numerous objections on their part. <br />
<br />
In France, for example, the most reformist <br />
among the members of the unified socialist party <br />
might and even ought to protest against this <br />
epithet of reformists, in view of the fact that the <br />
common declaration which stands as the basis of <br />
the Socialist Unity asserts that "by its aim, its <br />
ideal, the methods it employs, the socialist party, <br />
while pursuing the realization of immediate re- <br />
<br />
<br />
<br />
24 INTRODUCTION <br />
<br />
forms demanded by the working class, is not a <br />
party of reforms, but a party of the class struggle <br />
and revolution." <br />
<br />
To find reformist socialism one must either go <br />
beyond the frontier of the party, or else revert to <br />
an epoch preceding the Unity (of French social- <br />
ists), to the time when, in his celebrated speech <br />
at Saint-Mande, Alexandre Millerand formulated <br />
in these terms the three essential points, "neces- <br />
sary and sufficient" according to him, to char- <br />
acterize a socialist program: <br />
<br />
1. State intervention to transfer from the capitalist <br />
domain to the national domain the various categories of <br />
means of production and exchange, as fast as they <br />
become ripe for social appropriation. <br />
<br />
2. Conquest of the public powers by universal <br />
suffrage. <br />
<br />
3. International alliance of the workers. <br />
<br />
With a little less precision or inclusiveness in <br />
terms, these "three essential points" correspond, <br />
in short, to the "essential principles of socialism" <br />
to which one must adhere in order to be admitted <br />
into the congresses of the International. <br />
<br />
But while affirming the need of the interna- <br />
tional alliance of the workers, Millerand protested <br />
his patriotism in terms which already seemed to <br />
announce his future nationalism, and on the other <br />
hand, upon the two other essential points, he de- <br />
veloped ideas very different from those explained <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 25 <br />
<br />
in the Communist Manifesto or the other writings <br />
of Marx and Engels. <br />
<br />
/.• Social Appropriation <br />
Here, to start with, is Millerand's idea of col- <br />
lectivism : <br />
<br />
He is not a socialist, in my opinion, who does not <br />
accept the necessary and progressive substitution of <br />
social property for capitalist property. <br />
<br />
That is to say that a socialist would not limit his <br />
action to those three categories of production and <br />
exchange which may be called classic: credit or bank- <br />
ing, railway transportation and mining. <br />
<br />
Thus, outside of these, take an example about which <br />
there can be no question, an industry which is incon- <br />
testably ripe for social appropriation at the present <br />
time, because, monopolized in a few hands, returning <br />
enormous profits to its exploiters, it is altogether suited <br />
to furnish a fertile field for social exploitation. I refer <br />
to the sugar refineries. <br />
<br />
That is one example, and only an example: but is <br />
there in truth any great novelty in this national admin- <br />
istration which tomorrow shall restore to all the profit <br />
unduly monopolized by a few ; that already ... by <br />
assuming control of water works; electric power, the <br />
local transportation systems, and the service in common <br />
of farm machinery, a number of small collectivities, <br />
urban and rural, have in their sphere substituted social <br />
property for capitalist property? 1 <br />
<br />
It will be seen that in M. Millerand's concep- <br />
tion, the substitution of social property for capi- <br />
talist property was, in reality, the establishment <br />
of a certain number of government bureaux, the <br />
<br />
<br />
<br />
1 Le Socialisme rtformiste, p. 27. <br />
<br />
<br />
<br />
26 INTRODUCTION <br />
<br />
statization or municipalization of a few which <br />
already, as a matter of fact, constituted <br />
monopolies. <br />
<br />
In the quotation we have just made from his <br />
speech, we find in substance the theory of the <br />
"socialization of monopolies" which Benoit Malon <br />
had set forth in his book on "Integral Socialism," <br />
the second volume of which appeared in 1891. <br />
<br />
Reforms of this kind, moreover, are merely <br />
the realization, partial at least, of the program <br />
of immediate action which Marx and Engels were <br />
already developing in 1848!. <br />
<br />
But the authors of the Manifesto saw in this <br />
program only the starting point for more radi- <br />
cal transformations. Measures will have to be <br />
taken, they said (Manifesto, p. 41), "which ap- <br />
pear economically insufficient and untenable, but <br />
which in the course of the movement outstrip <br />
themselves, necessitate further inroads upon the <br />
old social order, and are unavoidable as a means <br />
,of entirely revolutionizing the mode of produc- <br />
tion." <br />
<br />
For Malon and Millerand, on the contrary, the <br />
transformation of private monopolies into pro- <br />
ductive services constitutes not a means, but an <br />
end. They see in it nothing less than the culmi- <br />
nation of socialist effort so far as property is <br />
concerned. <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 27 <br />
<br />
2. Conquest of Public Powers <br />
<br />
For Marx and Engels, the measifres of which <br />
we have just spoken were to be taken by the <br />
proletariat, having become a ruling class, after <br />
conquering the public power (Manifesto, p. 41). <br />
<br />
For Malon and Millerand, on the contrary, the <br />
socialization of monopolies can and must take <br />
place beginning now; it must be accomplished <br />
gradually, progressively, by way of purchase, as <br />
must also be eff ected gradually, progressively the <br />
conquest of public, powers through universal <br />
suffrage. <br />
<br />
That is what Millerand, in his speech at Saint- <br />
Mande, affirmed in the most categorical terms, <br />
protesting energetically against the "ridiculous <br />
reproach" of expecting the triumph of his ideas <br />
from violent revolution : <br />
<br />
"Resort to force, and for whom, and against whom? <br />
Republicans before all else, we do not entertain the <br />
crazy idea of appealing to the illusory prestige of a <br />
pretender or the sabre of a dictator to make our doc- <br />
trine triumph. . . . No, to realize immediate re- <br />
forms, capable of alleviating the lot of the working <br />
class and thus .making it more fit to conquer its own <br />
emancipation, to begin, under conditions determined by <br />
the nature of things, the socialization of the means of <br />
production, it is necessary and sufficient for die socialist <br />
party to pursue through universal suffrage the conquest <br />
of the public powers. 1 <br />
<br />
<br />
<br />
1 Le Socialisme r<5f ormiste f rancais, p. 32. <br />
<br />
<br />
<br />
28 INTRODUCTION <br />
<br />
The socialism thus understood is evidently a <br />
State socialism, answering to the general defini- <br />
tion of socialism given by Leroy-Beaulieu. It <br />
strives to conquer the State, not to abolish it, but <br />
on the contrary to extend its domain, entrust new <br />
funcions to it, so as to assure its grasp on all <br />
monopolies, natural or artificial. <br />
<br />
2. Revolutionary Syndicalism <br />
<br />
The whole doctrine of revolutionary syndical- <br />
ism will be found in embryo in the article on <br />
the new society which Sorel published, in 1898, <br />
under the title 'The Socialist Future of the Syn- <br />
dicats" (industrial unions). <br />
<br />
Before this, it should be understood, there were <br />
in France syndicalists more or less hostile to <br />
parliamentary action, and who advocated, in op- <br />
position to the militants of the Parti Ouvrier, <br />
founded by Guesde and Lafargue, theories or <br />
tactics which connected them, consciously or un- <br />
consciously, with Proudhon or Bakounin. 1 <br />
[ But Sorel's originality was in representing syn- <br />
dicalism as a logical deduction from the Marxian <br />
conception itself. His conclusion on this point is <br />
worth quoting entire : <br />
<br />
This study furnishes us with a beautiful illustration <br />
of the doctrines of Marx : the leaders of the syndicalist <br />
<br />
1 See on this subject the study by Lagardelle on the origfau <br />
of syndicalism in France in the uouvement Socialist*. Nov.- <br />
Dec., 1909. <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 29 <br />
<br />
movement did not know his theories and, oftener than <br />
not, had only confused notions of historical materialism. <br />
Their tactics may have been sometimes open to criticism, <br />
because they were doing pioneer work, with no one to <br />
advise them. Today, things are sufficiently advanced so <br />
that we may take account of the role which the syndi- <br />
cats are called upon to play. <br />
<br />
We see today very clearly that the proletariat can <br />
emancipate itself from all exploitation only by estab- <br />
lishing itself on the model of the old social classes, <br />
taking lessons from the bourgeoisie as that class for- <br />
merly took lessons from the nobility, by adapting the <br />
old political formulas to its new needs, and by conquer- <br />
ing the public powers in order to appropriate the profit <br />
from them as the capitalist class has done in all <br />
countries. <br />
<br />
If, as Marx says, the proletarians can not lay hold <br />
of the forces of social production without abolishing <br />
the "mode of appropriation in force up to our time," <br />
how can one admit that they can preserve the quintes- <br />
sence of the capitalist mode of appropriation, that is to <br />
say, the forms of the traditional government? Such a <br />
conclusion would be the negation of the whole of <br />
historical materialism. Finally, how could the differen- <br />
tiation of governed and governors disappear, if there <br />
did not exist in society forces, long ago developed, <br />
capable of preventing the return of the past? <br />
<br />
As it confronts the State, the action of the pro- <br />
letariat is two- fold : it must struggle within the present <br />
relations of the political organization, to obtain social <br />
legislation favorable to its development; it must use <br />
whatever influence it acquires either in public opinion <br />
or in the government, to destroy the present relation- <br />
ships of die political organization, to strip the State <br />
and the municipality, one by one, of all their attributes, <br />
thereby to enrich the proletarian organisms in process <br />
of formation, namely, the syndicats (industrial <br />
unions). <br />
<br />
<br />
<br />
30 INTRODUCTION <br />
<br />
The proletariat must aim to emancipate itself hence- <br />
forth from all outside authority; it is by movement and <br />
action that it must acquire legal and political capacity. <br />
The first rule of its conduct must be to "remain exclu- <br />
sively working-class," that is, to exclude the intellec- <br />
tuals, whose leadership would result in restoring the <br />
hierarchies and dividing the army of toilers. The role <br />
of the intellectuals is an auxiliary role; they may serve <br />
as employees of the unions; they have no qualification <br />
for leadership, now that the proletariat has begun to <br />
be conscious of its reality and to establish its own <br />
organization. <br />
<br />
The development of the proletariat makes possible a <br />
powerful moral discipline exercised over its members: <br />
this can be exercised by its unions, which are destined <br />
to wipe out all forms of organization bequeathed by <br />
the bourgeoisie. <br />
<br />
To sum up my whole thought in one formula, I will <br />
say that the whole future of socialism is contained in <br />
the free development of the industrial unions. <br />
<br />
It will be seen that at this moment Sorel did <br />
not declare against all political action. Neither <br />
did he profess the contempt that he proclaimed <br />
later in his "Introduction to Modern Economics" <br />
for co-operative action. He admitted on the con- <br />
trary that, even if the co-operatives did nothing <br />
but make life less hard for the workers, even this <br />
would be an enormous result. Experience had <br />
already shown to Young that the best paid <br />
workers were the most inclined to resistance; <br />
all writers are today unanimous in recognizing <br />
that poverty is a great obstacle to the progress of <br />
socialism, but, they add, the co-operative has <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 31 <br />
<br />
one effect still more direct, in that it takes the <br />
worker away from the influence of the shop- <br />
keeper, that great elector of bourgeois democracy ; <br />
this is no small result. <br />
<br />
However, according to Sorel, it is for the <br />
unions to preserve the proletarian spirit in the <br />
co-operatives, to prevent their growing into mere <br />
business concerns, and to eliminate from them <br />
whatever savors of the capitalist corporation. <br />
And again, it is on the unions, on the direct action <br />
of the unions, that he counts for obtaining from <br />
the legislator, not laws of protection and guar- <br />
dianship, but facilities for proceeding with the <br />
transformation of the nation by itself. <br />
<br />
Thus for example : <br />
<br />
1. Many people think that the employment <br />
agencies ought to be municipalized, but the <br />
unions have well understood that if they could <br />
obtain control of these agencies, this conquest <br />
would be of great importance for them, not only <br />
because of the authority they would have over <br />
the workers of each trade, but especially because <br />
they would have wrested from the traditional <br />
authority a scrap of its power. <br />
<br />
2. A few years ago, miners' delegates were in- <br />
troduced to supplement the insufficiency of gov- <br />
ernment supervision; in selecting them the old <br />
democratic tradition was followed, leaving the <br />
<br />
<br />
<br />
32 INTRODUCTION <br />
<br />
unions side-tracked; So again when it was neces- <br />
sary to organize pensions and sickness and acci- <br />
dent benefits. As a matter of fact, the unions <br />
strive to conquer this power of supervision in- <br />
directly, by contesting the elections; when they <br />
shall have acquired it in a general and indirect <br />
manner, the legislator will be forced to recog- <br />
nize them and to suppress the fiction of a useless <br />
vote. <br />
<br />
3. Every one complains of the excessive super- <br />
vision exercised over factories ; the inspectors are <br />
too numerous, and their good will (when they <br />
have any) is nullified by administrative inertia or <br />
even repressed by the public powers. The solu- <br />
tion of the radicals is very simple: to multiply <br />
functionaries so as to furnish jobs to the intel- <br />
lectuals who are out of work. The socialist solu- <br />
tion is even simpler and more economical: to <br />
assign the duty of inspection to the unions ; thus <br />
it would be assured that this would be serious <br />
and practical. <br />
<br />
4. Finally, it is not evident that the unions <br />
would be much more capable than municipal em- <br />
ployes to take care of questions of relief? There <br />
again their intervention would be more efficient <br />
and less costly than that of the established bodies. <br />
<br />
To sum up then, in Sorel's view, unionist action <br />
in the political field should not have for its aim to <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 33 <br />
<br />
conquer the State in order to abolish it later, but <br />
to work from now on for its final abolition, by <br />
substituting union action for state action : <br />
<br />
It is necessary that the unions strip the State of its <br />
powers, little by little, by demanding them incessantly, <br />
by interesting the public in their efforts, by denouncing <br />
abuses without respite, by showing the incompetence or <br />
the dishonesty of the public administrations. They will <br />
thus eventually take away from the old forms, pre- <br />
served by the democrats, everything vital in them, and <br />
leave them nothing but the repulsive functions of police <br />
repression. Then a new society will have been created, <br />
with elements completely new, with principles purely <br />
proletarian. The societies of resistance will have ended <br />
by enlarging their field of action to such a degree that <br />
they will have absorbed nearly everything political. <br />
<br />
That, as I understand it, according to the material- <br />
istic conception of history, is the final struggle for the <br />
public powers. It is not a struggle to capture the <br />
positions held by the bourgeois and to deck ourselves <br />
out in their spoils; it is a struggle to empty the bour- <br />
geois political organism of all life, and to transfer <br />
everything useful contained by it into a proletarian <br />
political organism, created as fast as the proletariat <br />
develops. <br />
<br />
This study by Sorel, at the time of its publica- <br />
tion, received scarcely any notice. <br />
<br />
The C. G. T. (General Confederation of Labor) <br />
created in 1895, numbered few adherents and had <br />
not yet clearly defined its syndicalist tendencies. <br />
<br />
The Federation of Labor Exchanges, headed <br />
by Fernand Pelloutier, remained the head and <br />
the heart of the syndicalist movement. Like the <br />
<br />
<br />
<br />
34 INTRODUCTION <br />
<br />
C G. T., it aimed to co-ordinate wcrking-class <br />
action outside the socialist groups, and to unite <br />
the workers on the economic field in the struggle <br />
for their complete emancipation. <br />
<br />
But, while affirming the theoretical necessity of <br />
a rupture between the bourgeois State and the <br />
organized labor movement, the Federation re- <br />
mained practically incorporated into the State <br />
which it pretended to combat, by the fact that it <br />
accepted the subsidy from the government as its <br />
normal means of existence. <br />
<br />
Before the syndicalist tendencies, outlined in <br />
theory by Sorel, could take shape in a powerful <br />
organization, a crisis was needed, and this was <br />
produced in the socialist and labor circles in 1900, <br />
when M. Millerand, at that time one of the leaders <br />
of parliamentary socialism, accepted a portfolio <br />
in the Waldeck-Rousseau-Gallifet ministry. <br />
<br />
As Griffuelhes pointed out at the C. G. T. Con- <br />
gress six years later, it was to react against the <br />
reformism of the parliamentary socialists that a <br />
coalition of anarchists, Guesdists, Blanquists, <br />
Allemanists and various other elements was <br />
formed, to isolate the unions from the govern- <br />
ment This coalition succeeded in maintaining <br />
itself, and was the life of the C. G. T. <br />
<br />
At its origin then, the syndicalist movement <br />
was nothing else than a protest against Millerand- <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 35 <br />
<br />
ism and against government attempts at the <br />
domestication of the trade unions. <br />
<br />
While the majority of the socialist party ap- <br />
proved the policy of M. Millerand and accorded <br />
its parliamentary support, the advanced elements <br />
of the unions took an attitude more and more <br />
hostile, both toward the minister and toward the <br />
socialists who supported him. <br />
<br />
But little by little this mistrust of a definite <br />
kind of politics took on a character of hostility <br />
or at least indifference, towards all politics in <br />
general, and in 1906, at the syndicalist Congress <br />
of Amiens, an enormous majority declared in <br />
favor of a motion proclaiming the absolute sepa- <br />
ration of the political movement and the syn- <br />
dicalist movement. <br />
<br />
True, the Congress asserted for each member <br />
of a union "entire liberty to participate, outside <br />
his co-operative group, in such forms of struggle <br />
as correspond to his philosophical and political <br />
condition," but he was requested not to introduce <br />
into the union the opinions that he professed out- <br />
side. It was proclaimed that the federated organ- <br />
izations should not, as unions, concern themselves <br />
with parties or sects. On the other hand, a clearly <br />
anti-capitalist viewpoint was adopted. They took <br />
their stand on the field of the class struggle, pro- <br />
claiming that the mission of syndicalism is to pre- <br />
<br />
<br />
<br />
36 INTRODUCTION <br />
<br />
pare for the complete emancipation of the prole- <br />
tariat, which can only be realized by the expro- <br />
priation of the capitalists; they advocated the <br />
general strike as a means of action, and held that <br />
the union, today a group for resistance, will be <br />
tomorrow a group for production and distribu- <br />
tion, a basis for social reorganization. <br />
<br />
But, in fact, the motion passed at Amiens gave <br />
to the libertarian or syndicalist elements, which <br />
already dominated the C. G. T., full license to pur- <br />
sue their advantage and consolidate their control. <br />
<br />
Thus, less than six years after the publication <br />
of Sorel's pamphlet, his ruling ideas had become <br />
the official doctrine of the C. G. T. <br />
<br />
To become convinced of this, one need only <br />
read in the library of the Mouvement Socialists, <br />
published by Lagardelle, the pamphlets published <br />
in 1907-1908 under the following titles : <br />
<br />
I. Syndicalistic et Socialisme, by Lagardelle, La- <br />
briola, Michels, Kritchewsky, Griffuelhes. <br />
<br />
II. La Confederation generate du Travail, by Pouget. <br />
<br />
III. La Decomposition du Marxisme, by Sorel. <br />
<br />
IV. L' Action syndicaliste, by Griffuelhes. <br />
<br />
V. Le Parti socialiste et la C. G. T., a discussion by <br />
Jules Guesde, Lagardelle, Vaillant. <br />
<br />
In the pamphlet by Pouget, for example, we <br />
<br />
find this very clear affirmation, that the working <br />
<br />
class, in giving itself an independent organization, <br />
<br />
meant "to establish itself as a class party, in op- <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 37 <br />
<br />
position to all other parties and in opposition to <br />
all other classes." <br />
<br />
The goal which it seeks is to "realize and to <br />
fortify groups fit to accomplish the expropriation <br />
of the capitalists and capable of proceeding to a <br />
social reorganization on the communist plan." <br />
(Page 3.) <br />
<br />
To arrive at these ends, the "federal union is <br />
accomplished outside all political schools, which <br />
are all— even those which connect themselves with <br />
doctrines of social transformation — nothing but <br />
a prolongation of democracy." (Page 25.) <br />
<br />
The C. G. T.; on the other hand, makes a <br />
complete break between present society and the <br />
working class. It does not abdicate before any <br />
social problem, not even politics, using that word <br />
in its broad sense. What distinguishes it from <br />
the democratic parties, is that it does not partici- <br />
pate in parliamentary life ; it is non-parliamentary, <br />
as it is non-religious, and also as it is non- <br />
patriotic. <br />
<br />
But its indifference to parliamentary matters <br />
does not prevent it from reacting against the <br />
government, and experience has proved the <br />
efficacy of its action exerted against the public <br />
powers by exterior pressure. (Page 28.) <br />
<br />
As for tactics, these are pretty nearly the op- <br />
<br />
<br />
<br />
38 INTRODUCTION <br />
<br />
posite of the tactics followed by the democratic <br />
<br />
parties, socialists included. <br />
<br />
1. The democratic parties strive to win the <br />
<br />
majority. The C. G. T., on the contrary, counts <br />
<br />
most of all on the action of the minority: <br />
<br />
If the democratic mechanism were practiced in labor <br />
organizations, the non-will of the unthinking and non- <br />
syndicalist majority would paralyze all action. But the <br />
minority is not disposed to abdicate its demands and <br />
its aspirations before the inertia of a mass not yet <br />
animated and vivified with the spirit of revolt. Conse- <br />
quently there exists for the conscious minority an <br />
obligation to act without taking account of the retard- <br />
ing mass, under penalty of being forced to bend the <br />
spine like the unthinking ones. (Page 35.) <br />
<br />
The democratic parties count on their dele- <br />
gates in political assemblies. The C. G. T., on the <br />
other hand, practices direct action, that is to say, <br />
syndicalist action, free from all alloy, without <br />
capitalistic or governmental compromise, without <br />
intrusion into the debate of "persons interposed." <br />
(Page 37.) <br />
<br />
This direct action, morover, is not necessarily <br />
violent : it may appear under aspects benevolent <br />
and pacific or very vigorous and even violent, <br />
without ceasing to be, in either case, direct action. <br />
<br />
Again, it is various in its modalities, according <br />
to whether the attack is more expressly directed <br />
against the capitalists or against the State. <br />
Against the latter, direct action materializes itself <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 39 <br />
<br />
under form of external pressure, while against <br />
the employer, the common methods are the strike, <br />
boycott and sabotage. <br />
<br />
3. Finally, the democratic parties, the socialist <br />
parties included, wish to grasp political power, <br />
and among the means for arriving at that solu- <br />
tion, include parliamentary action. The C. G. T., <br />
on the contrary, does not conduct its struggle <br />
against the government on the parliamentary <br />
field: <br />
<br />
And that because syndicalism does not look to a <br />
simple modification of the governmental personnel, but <br />
rather to a reduction of the State to zero, by trans- <br />
planting into the syndicalist organs the few useful <br />
functions which keep up the illusion of the value of <br />
government, and by suppressing the others purely and <br />
simply. (Page 45.) <br />
<br />
And the method of action which will permit <br />
the working class to carry through this work — <br />
that of general emancipation — is the logical cul- <br />
mination of its grouping on the economic field and <br />
of the conceptions arising from this. It has its <br />
expression in the idea of the general strike : <br />
<br />
The general strike is the material break between the <br />
proletariat and the bourgeoisie, preceded by the moral <br />
and ideological break involved in the affirmation of the <br />
autonomy of the working class. This class, after having <br />
proclaimed that it bears within itself all the real ele- <br />
ments of social life, having acquired the vigor and the <br />
consciousness necessary to impose its will, will proceed <br />
to action, by refusing to produce for the capitalist class, <br />
and this decisive revolt will be the general strike. <br />
<br />
<br />
<br />
40 INTRODUCTION <br />
<br />
This refusal to continue production on the capi- <br />
talist plan will not be purely negative: it will <br />
coincide with the seizure of the social machinery <br />
and a reorganization on the communist plan ac- <br />
complished by the social assemblies which the <br />
unions constitute. The syndicalist organisms, <br />
grown into the hearthstones of the new life, will <br />
break up and replace the hearthstones of the old <br />
life constituted by the State and the munici- <br />
palities : <br />
<br />
Thenceforth, the centers of cohesion will be the <br />
federations of industries, in the syndicalist unions, and <br />
to these organisms will revert the few useful functions <br />
that today devolve upon the public powers and the <br />
municipalities. (Page 48.) <br />
<br />
As we said just now, there is nothing in this <br />
pamphlet of Pouget that is not a logical deduction <br />
from the premises of Sorel in "The Socialist <br />
Future of the Unions." <br />
<br />
But while Sorel, in 1898, still maintained that <br />
his revolutionary syndicalism was nothing but <br />
the development of the anti-statist conceptions of <br />
Marxism, Pouget, an old-time anarchist, endeav- <br />
ors on the contrary to differentiate as clearly as <br />
possible revolutionary syndicalism from demo- <br />
cratic socialism. <br />
<br />
Perhaps in Griffuelhes, who has passed through <br />
socialism, or in Lagardelle, who has never ceased <br />
to be a member of the socialist party, the break <br />
<br />
<br />
<br />
~i <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 41 <br />
<br />
is not quite so clear. Nevertheless, the funda- <br />
mental conception remains the same. Griffudhes, <br />
like Pouget, sees in syndicalism the "reaction of <br />
the unions against democracy." And, on his side, <br />
Lagardelle, at the socialist Congress of Nancy <br />
(August 11-15, 1907) criticizes sharply the <br />
Marxian conception, restated by Guesde, of the <br />
conquest of political power : <br />
<br />
Hubert Lagardelle. — There are two ways of conceiv- <br />
ing this seizure of die State. The first, which is that <br />
of the reformist socialists, is the fragmentary and pro- <br />
gressive method. It consists in saying : The day when <br />
we shall be one-half plus one in Parliament, when the <br />
majority of the districts shall be represented by a <br />
majority of socialist deputies; or again the day when, <br />
after having participated in various governments, we <br />
shall be able to constitute a government by ourselves, — <br />
on that day we shall bring about, through legislation, <br />
the social transformation. <br />
<br />
Jules Guesde.— That is not my theory. <br />
<br />
Hubert Lagardelle.— Then here is your theory, your <br />
universal and revolutionary method, which says: Let <br />
us conquer the State by a sudden attack, and once <br />
masters of its power, we shall impose the "impersonal <br />
dictatorship of the proletariat/' we shall socialize the <br />
means of production and exchange, we shall decree the <br />
social revolution. <br />
<br />
I say that these two conceptions are equally Utopian <br />
because they give the coercive power of the State a <br />
creative value which it does not possess. Whether you <br />
operate according to the reformist fashion or accord- <br />
ing to the revolutionary fashion, whether you become <br />
the half-plus-one in the Chamber or whether you have <br />
taken the government by assault, you will not cause a <br />
completely constructed society to arise from one day to <br />
<br />
<br />
<br />
42 INTRODUCTION <br />
<br />
the next No matter what authority you have at your <br />
disposal, you will not give to the workers who vote for <br />
socialist candidates, or to the electors who for motives <br />
sometimes futile and intangible give you their support, <br />
the capacity to direct production and exchange. You <br />
will be the masters of the hour, you will wield all the <br />
power which yesterday belonged to the bourgeoisie, you <br />
will pile decree upon decree and law upon law, but you <br />
will work no miracle, and no blow you can strike will <br />
make the workers competent to replace the capitalists <br />
In what, tell me, will the possession of power by certain <br />
men called political socialists have transformed the <br />
psychology of the masses, modified their sentiments, <br />
increased their aptitudes, created new rules of life, and <br />
made way for a society of free men to exist in place of <br />
a society of masters and slaves? <br />
<br />
No, the transformation of the world does not depend <br />
on a simple change in governmental personnel. That <br />
would truly be too easy, and the march of history has <br />
other requirements. A social State is not born without <br />
long preparation, and it is here that syndicalism, with <br />
a more realistic conception of things, opposes to you <br />
what I call the socialism of institutions. It reminds the <br />
workers that no change will be possible until they shall <br />
have created with their own hands a complete mass <br />
of institutions destined to replace the institutions of the <br />
capitalists. <br />
<br />
Such are, in short, the principal theses of revo- <br />
lutionary syndicalism. <br />
<br />
It cannot be denied that they contain, at the <br />
very least, a kernel of truth. <br />
<br />
By reacting against the tendencies of certain <br />
socialist parties toward too much politics, by <br />
showing that socialism should not devote itself too <br />
exclusively to the conquest of political power, by <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 43 <br />
<br />
insisting on the pre-eminent value of union ac- <br />
tivity, and by putting the working class on guard <br />
against the temptation of acting only through <br />
delegates, syndicalism has certainly done a useful <br />
work and has contributed in large measure, not <br />
to the decomposition of Marxism, but on the con- <br />
trary, to a more exact comprehension of the fund- <br />
amental ideas of Marxism. <br />
<br />
Only, the syndicalists would be the first to pro- <br />
test, if we were to pretend to see in their doctrine <br />
merely a return to Marx, or even a simple re- <br />
vision — revision in the revolutionary sense— of <br />
Marxism. <br />
<br />
When Sorel, in "L'Avenir Socialiste des Syn- <br />
dicats," wrote that the action of the proletariat <br />
confronting the State should be two- fold:' to <br />
struggle to obtain social legislation favorable to <br />
its development; to use whatever influence it <br />
acquires "to strip the municipality and the State, <br />
one by one, of all their attributes, thereby to <br />
enrich the proletarian organisms in process of <br />
formation, namely, the industrial unions," his <br />
syndicalism practically repeats or comes near re- <br />
peating what Marx and Engels had said long ago. <br />
<br />
But he is already separating from them when <br />
he maintains that "the whole future of socialism <br />
dwells in the autonomous development of the <br />
industrial unions." And soon we shall find our- <br />
<br />
<br />
<br />
44 INTRODUCTION <br />
<br />
selves very far from Marxism, when Pouget, <br />
Griffuelhes, Merrheim, pretend to reduce all pro- <br />
letarian action to syndicalist action alone, when <br />
they proclaim under all circumstances their con- <br />
tempt for the parliamentarians and politicians of. <br />
the socialist parties, when they affirm their exclu- <br />
sive confidence in the action of conscious minori- <br />
ties, when they ridicule large memberships and <br />
high dues, when they oppose to the reformist or <br />
revolutionary idea of conquest of political power <br />
the idea of the general strike as the sole means <br />
of accomplishing the expropriation of the capi- <br />
talists and of proceeding to social reorganization <br />
on the communist plan. <br />
<br />
At this stage of development, the syndicalist <br />
doctrine has, so to speak, no longer anything in <br />
common- with the conceptions of Marx and <br />
Engels. It borrows its principal elements from <br />
other sources. It has been profoundly influenced <br />
by libertarian theories. It sees in the abolition of <br />
the State no longer a final goal, but a near goal. <br />
It rejects or relegates to the background the action <br />
of the proletariat with a view to conquering <br />
political power. <br />
<br />
And by this fact, it puts itself in opposition <br />
with the ruling ideas of the social democracy. <br />
3. The Social Democracy <br />
<br />
Reformist socialism, retaining from the Com- <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 45 <br />
<br />
munist Manifesto nothing but its program for <br />
immediate realization, tends to degenerate into <br />
a State of socialism, dominated by parliamentary <br />
and electoral considerations. <br />
<br />
Revolutionary syndicalism, on the contrary, <br />
pushing to extremes the anti-statism of Marx and <br />
Engels, retains only their final objective, the abo- <br />
lition of the State, and sees in the political action <br />
of the labor parties only an accessory or even <br />
a nuisance. <br />
<br />
It is at once against this syndicalist exclusivism <br />
and this reformist exclusivism that the social <br />
democracy strives to react, by assigning to the <br />
workers a double objective: (1) the conquest of <br />
the State by the proletariat organized into politi- <br />
cal parties ; (2) this conquest being accomplished, <br />
the abolition of the State as an organ of domina- <br />
tion of one class over another, or, to repeat the <br />
expressions already quoted from Kautsky, "the <br />
transformation of present society into a great <br />
economic co-operative by the centralization of the <br />
means of production." <br />
<br />
But inside the social democracy, we may point <br />
out notable divergencies as regards the manner <br />
of conceiving the conquest of the State, the seiz- <br />
ure of political power. <br />
<br />
Among the members of the International and <br />
of the parties affiliated with the International, <br />
<br />
<br />
<br />
46 INTRODUCTION <br />
<br />
there are some, on the right, whose conception <br />
does not greatly differ from that of the inde- <br />
pendent socialists or reformists ; there are others, <br />
on the left, who are on the contrary more or less <br />
close to revolutionary syndicalism; and between <br />
these two extremes, we find, more or less numer- <br />
ous in the various countries, under the names of <br />
"Marxians," "radicals," "revolutionary socialists," <br />
militants who strive to shape their action to the <br />
fundamental ideas developed in the Communist <br />
Manifesto and the other writings of Marx and <br />
Engels. <br />
<br />
As a matter of fact, no lines of demarcation are <br />
clearly drawn between these three groups. <br />
<br />
Among the socialists with reformist tendencies <br />
who adhere to the International, there is none, <br />
however enamored of electoral and parliamentary <br />
methods, who does not admit that, at a given <br />
moment, the conquest of political power may be <br />
the result of a revolutionary act or a series of <br />
revolutionary acts, and that, on the other hand, <br />
the direct action of the industrial unions may <br />
be a necessary adjunct to the action of the social- <br />
ist parties. <br />
<br />
Likewise, among the "revolutionaries," there <br />
are none who ignore the utility of parliamentary <br />
or syndicalist action. <br />
<br />
As for the socialists with syndicalist tendencies, <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 47 <br />
<br />
from the moment they join the socialist party <br />
and the International, they must, by that very <br />
fact, admit the necessity of political action, <br />
whether reformist or revolutionary. <br />
<br />
This was recognized by Hubert Lagardelle, for <br />
example, in the following terms in an article, <br />
"The Syndicalist Critique of Democracy," pub- <br />
lished in the Mouvement Socialist e in 1911. <br />
<br />
In emphasizing the value of the industrial union, we <br />
have not denied the task of the socialist party. We <br />
have simply given it a limited role: to recognize the <br />
priority of labor organizations in the elaboration of <br />
socialist values and proclaim the relativity of its own <br />
task ; then to limit its action to the field of pure politics, <br />
which syndicalism does not touch; finally, to reduce <br />
the power of the State, by reorganizing the public <br />
service on syndicalist foundations; <br />
<br />
Such ideas, assuredly, do not go directly counter <br />
to the declarations of principles found in the <br />
programs of the various socialist parties. They <br />
do not prevent the socialists who "emphasize <br />
the value of the industrial union" from joining <br />
the same groups as other socialists who attach <br />
a greater importance to political action, in the <br />
sense of parliamentary action. <br />
<br />
Nevertheless, it should not be ignored that <br />
from the point of view of principles/as well as of <br />
methods, there is somewhat of a margin between <br />
socialism thus conceived and the traditional social- <br />
ism developed from the Communist Manifesto. <br />
<br />
<br />
<br />
48 INTRODUCTION <br />
<br />
In order the better to understand this differ- <br />
ence, again, it will be best to compare the argu- <br />
ments of Lagardelle with those of the French <br />
socialists who, under the influence of Jules <br />
Guesde, oppose most energetically the "syndic- <br />
alist" tendencies, and glory in being the most <br />
faithful disciples of Marx and Engels. <br />
<br />
Let us not forget, however, that more than <br />
half a century has passed since the Manifesto, <br />
that the unification of socialist forces in France <br />
is, as elsewhere, the result of theoretical and prac- <br />
tical compromises between divergent tendencies; <br />
that, consequently, it becomes difficult today to <br />
oppose clearly Guesdism, the French adaptation <br />
of Marxism, either to the socialism with reform- <br />
ist tendencies, or to the socialism with syndicalist <br />
tendencies. On the contrary, the opposition of <br />
these tendencies becomes very clear when, going <br />
a few years back, as we have for syndicalism <br />
and reformism, we revert to the Declaration of <br />
Principles of the Parti Ouvrier Fran^ais, founded <br />
in 1880 by Guesde and Laf argue, under the direct <br />
inspiration and with the doctrinal collaboration of <br />
Marx and Engels. <br />
<br />
In the theoretical preamble of this program, in <br />
which are found all the essential ideas of the <br />
Manifesto, it is affirmed that "the collective ap* <br />
propriation of the means of production (lands, <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 49 <br />
<br />
factories, ships, banks, credit, etc.), can proceed <br />
only from the revolutionary action of the pro- <br />
ductive class, of the proletariat organized as a <br />
distinct party," and that "such an organization <br />
must be striven for by all the means at the dis- <br />
posal of the proletariat, including universal suf- <br />
frage, thus transformed from an instrument of <br />
dupery, which it has been until now, into an in- <br />
strument of emancipation." <br />
<br />
It is scarcely necessary to insist on the differ- <br />
ence between this conception and those of syn- <br />
dicalist 'socialism or of reformist socialism, as <br />
well from the viewpoint of the goal to attain as <br />
of the means to employ. <br />
<br />
First, as regards the seizure of political power, <br />
the founders of the Parti Ouvrier believed no <br />
more in the efficacy of the general strike, con^ <br />
ceived as the means of accomplishing the social <br />
revolution, then in the gradual conquest of the <br />
State by the sole virtue of universal suffrage. <br />
<br />
Moreover, they have not changed their opinion <br />
on this point. <br />
<br />
A noteworthy declaration of Guesde is found <br />
in his discussion with Lagardelle at the Congress <br />
of Nancy in 1907 : <br />
<br />
Contrary to what some assert, I have never subordi- <br />
nated the emancipation of the proletariat to its electoral <br />
or legal accession to power. <br />
<br />
Never have I led the workers to believe for a <br />
<br />
<br />
<br />
50 INTRODUCTION <br />
<br />
moment, either in my general propaganda, or in my <br />
campaigns in support of the candidacies of my com- <br />
rades, that the ballot could suffice to set them free; <br />
last year again, at Reims, during the whole electoral <br />
campaign I have been repeating that the elections are <br />
only a means for organizing the proletariat; they are <br />
its grand manoeuvres. Here it acquires a conscious- <br />
ness and a measure of its strength, at the same time <br />
that it is approaching the position to be captured, until, <br />
with a thrust of two, three, four millions of voters, full <br />
of confidence in itself, it gives the final push, exer- <br />
cising its right of insurrection, accomplishing its <br />
inevitable revolution. To this language I have held <br />
everywhere and always. 1 <br />
<br />
On the other hand, against the anti-statism of <br />
<br />
the syndicalists and the statism of the reformists, <br />
<br />
the Guesdists maintained, and still maintain, with <br />
<br />
more or less fanaticism, that : <br />
<br />
1. The existence of public services in the pres- <br />
ent society, by the nationalization of certain <br />
monopolies, has nothing to do with socialism; <br />
that for the proletariat it presents far more dis- <br />
advantages than advantages. <br />
<br />
2. The inauguration of public services is sub- <br />
ordinated to the socialization of the means of pro- <br />
duction and exchange, which itself is subordi- <br />
nated to the seizure of political power by the <br />
proletariat and the expropriation of the capitalist <br />
class, which means revolution.' <br />
<br />
<br />
<br />
*Le parti soclaliste et la Confederation generate du <br />
Travail, p. 39. <br />
'Guesde, le Soclallsme et les services publics, p. 20. <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 51 <br />
<br />
On this subject one should read the pamphlet <br />
written by Jules Guesde in October, 1883, from <br />
the prison of Sainte-Pelagie, against Brousse, <br />
Malon and other "possibilists" who advocated, <br />
within the structure of the present society, the <br />
nationalization of the railroads, mines and other <br />
monopolized industries. <br />
<br />
Public services thus understood, he said in <br />
substance, have nothing to do with modern social- <br />
ism. Rather than pursue the extension of these, <br />
there is ground for attacking those which exist <br />
and which constitute so many obstacles in the <br />
way of proletarian organization and action. If <br />
Germany has incorporated the railroads into the <br />
imperial State of the Hohenzollerns, it is in order <br />
to bring to its maximum power that machine for <br />
murder and pillage which, across the Vosges <br />
mountains, as everywhere, the army of passive <br />
obedience constitutes, — it is a strategic or mili- <br />
tary expedient. If France has been menaced <br />
for some time with a new public service, the tele- <br />
phones, it is because private'telephoning makes a <br />
serious competition with State telegraphy, and <br />
because, moreover, it escapes that eagle eye which <br />
the capitalist State, master of telegraphs and <br />
posts, turns at pleasure upon our letters and mes- <br />
sages, — it is an expedient both of the Treasury <br />
and the police. If the French submarine cables <br />
<br />
<br />
<br />
52 INTRODUCTION <br />
<br />
have been laid and operated by the- State, it is be- <br />
cause, under the urgent need of binding to the <br />
Metropolis colonies which must not be left to <br />
themselves, our rulers could not extend the neces- <br />
sary time for completing this work to private en- <br />
terprise, — it was a colonial expedient. <br />
<br />
We can not even say, as some pretend, that the <br />
public services are at least fortunate expedients, <br />
that they will facilitate the expropriation of the <br />
ruling classes by the proletariat, that the more <br />
the bourgeois State shall have already accom- <br />
plished in the way of public properties with its <br />
various services, so much the easier will be the <br />
task of the expropriators. <br />
<br />
In the first place it is not true that public <br />
property results from the private industries an- <br />
nexed by the bourgeois State. In reverting to <br />
the present State, the industries do not lose their <br />
character of capitalist property, that is to say, of <br />
property from which the working class is ex- <br />
cluded. From the property of such or such a <br />
capitalist, they become the property of the entire <br />
capitalist class. <br />
<br />
In the second place, the extension of public <br />
services adds a direct increase to the bourgeois <br />
forces. The more industries the bourgeois State <br />
concentrates, the more individuals it binds to <br />
itself and interests in its preservation, if we in- <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION ~ 53 <br />
<br />
dude merely those, who, favored with better pay <br />
or higher station, must fear any change as a leap <br />
into the unknown. <br />
<br />
Moreover, the progress of statizatibn indirectly <br />
fortifies the enemy, by weakening the working <br />
class, whose movements it paralyzes. <br />
<br />
Who is less free than the State laborer? Against the <br />
State, no struggle, — I do not say possible to win, but <br />
possible to engage in. The strike is without doubt <br />
nothing but a petty war. It can not lead to emancipa- <br />
tion, because, not touching the principle of wages, it <br />
can not, even if victorious, do more than ameliorate <br />
the condition of the wage-workers, in a word, lighten <br />
their chains. <br />
<br />
But the strike is an excellent field for manoeuvres: <br />
it creates at once labor solidarity and labor organiza- <br />
tion. It is a veritable school of war. And from this <br />
school of war is excluded all that part of the proletariat <br />
which the State immobilizes in its workshops. With <br />
the State for employer, the worker is doubly enslaved, <br />
because, held by his stomach, he is equally held by his <br />
collar. The closed shop re-enforces itself with the open <br />
prison, not to take into account that the State, with no <br />
bankruptcy to fear, in the case of persistent working- <br />
class demands, has no economic reason for yielding. <br />
<br />
Under these conditions, far from pushing for <br />
the establishment of new public services, the <br />
proletariat ought to urge the suppression of the <br />
public services that exist. So decided the Con- <br />
gresses of Havre and of Roanne, inscribing in <br />
the program of the Parti Ouvrier the following <br />
article: Operation of State factories to be en- <br />
trusted to the laborers who work in them. <br />
<br />
<br />
<br />
54 INTRODUCTION <br />
<br />
Let the Bismarcks and the bourgeois republi- <br />
cans strive on the contrary to multiply what they <br />
call public services ; they are in their proper role. <br />
So are the opportunist leaders who, inside the <br />
socialist movement to exploit it, have never seen <br />
in it anything but a roundabout way to impose <br />
themselves upon the bourgeoisie and to get politi- <br />
cal offices for themselves ; but the Parti Ouvrier, <br />
that is to say, the class-conscious party of our <br />
proletariat, will remain faithful to its watch- <br />
word : <br />
<br />
"The revolution first, that is to say, the political <br />
and economic expropriation of the capitalist class ; <br />
the public services afterwards, because, only after <br />
the fusion of classes into one class, that of the <br />
producers, will services really public be possible." <br />
<br />
It is quite evident that socialism thus presented <br />
is clearly distinguished from statism. <br />
<br />
Far from pushing to their development certain <br />
organs and functions of the State, under its pres- <br />
ent form, it opposes all transformation of private <br />
monopolies into State monopolies, all extension <br />
of public services within the structure of capi- <br />
talist society ; and even today, we see the Guesd- <br />
ists, and generally the strict Marxians, remaining <br />
more or less faithful to this line of conduct. <br />
<br />
Thus for example in France the socialists who <br />
follow Jules Guesde pronounced formally, in 1909, <br />
<br />
<br />
<br />
INTRODUCTION 55 <br />
<br />
against the redemption of the West State railway. <br />
<br />
But, in the democratic countries at least, the <br />
socialist parties for the most part have departed <br />
or tend to depart from their old uncompromising <br />
attitude. <br />
<br />
They approve the immediate monopolization or <br />
nationalization of certain industries. They urge <br />
the seizure of the railroads, the mines, the sugar <br />
or petroleum refineries. They have given over <br />
waiting for the revolution to be first accomplished, <br />
before proceeding to partial extensions of the col- <br />
lective domain, and thenceforth, one may well in- <br />
quire of himself whether there can still be a ques- <br />
tion of speaking of socialism versus the State, — <br />
whether one ought not to admit on the contrary <br />
that, little by little, democratic socialism, sliding <br />
over a dangerous precipice, tends to become a <br />
State socialism. <br />
<br />
It is this that we propose to examine, inquiring <br />
in what measure, under the pressure of events, <br />
the primitive conception of Marxism is being <br />
modified, or must be modified, on these two <br />
essential points : <br />
<br />
1. The conquest of political power by the <br />
proletariat; <br />
<br />
2. The transformation of present society into <br />
a "great economic co-operative by the socializa- <br />
tion of the means of production! 9 <br />
<br />
<br />
<br />
Socialism Versus the State <br />
<br />
<br />
<br />
PART ONE <br />
The Conquest of Political Power <br />
The idea of the proletarian conquest of politi- <br />
cal power presents itself, at its origin, under <br />
very simple forms. <br />
<br />
This, for example, is how Engels describes at <br />
opce the goal and the means of the revolution <br />
which the socialist proletariat is to accomplish : <br />
<br />
Anarchy in social production will be replaced by the <br />
social and systematic regulation of production, taking <br />
into account the needs of the community as well as of <br />
each particular individual ; the mode of capitalist appro- <br />
priation in which the product enslaves first its producer, <br />
then also its consumer will give way to a mode of dis- <br />
tribution solidly founded on the nature of the modern <br />
means of production: on the one hand, direct social <br />
appropriation as means of maintaining and developing <br />
production; on the other hand, direct individual appro- <br />
priation as means of existence and enjoyment <br />
<br />
The capitalist mode of production, by progressively <br />
transforming the great majority of the people into <br />
proletarians, creates the force which, under penalty of <br />
death, is constrained to accomplish this revolution. By <br />
progressively transforming the principal means of pro- <br />
duction into State property, it indicates unmistakably <br />
the means for accomplishing this revolution. The pro- <br />
letariat grasps the power of the State, and first of all <br />
transforms die means of production into State property. <br />
<br />
57 <br />
<br />
<br />
<br />
58 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
By that act, it abolishes itself as proletariat, it abolishes <br />
all class distinctions and class antagonisms, and at the <br />
same time also it abolishes the State as State. <br />
<br />
We see that, in Engels' thought, the conquest <br />
<br />
of political power by the proletariat, that is to say, <br />
<br />
the social revolution, requires for its realization <br />
<br />
two preliminary conditions : <br />
<br />
1. The proletarianization of the great mass of <br />
the population; <br />
<br />
2. Political action by the proletarian class, with <br />
a view to grasping the power of the State, thus <br />
becoming the ruling class. <br />
<br />
Of these two conditions, the former does not <br />
depend on the will of the workers. Without capi- <br />
talism, no proletariat, and without proletariat, no <br />
socialism; consequently, the first question which <br />
arises is to know whether, really, in the most <br />
advanced countries, the proletariat constitutes, or <br />
tends to constitute, "the great majority of the <br />
population." <br />
<br />
It would be going outside the limits of this <br />
study to justify, by complete statistical evidence, <br />
our affirmative answer on this point. <br />
<br />
We have done this elsewhere, 1 and, for the rest, <br />
the great industrial census reports of recent years <br />
prove that in all the countries where capitalist <br />
production prevails, the number of wage-workers <br />
<br />
*E. Vandervelde, Le Collectivisme et involution ln- <br />
dustrlelle. Paris, Bibliotbeque socialists <br />
<br />
<br />
<br />
THE CONQUEST OP POLITICAL POWER 59 <br />
<br />
is increasing at the expense of the independent <br />
producers. <br />
<br />
Even in a country like France, where the small <br />
bourgeoisie is still deeply rooted, the official sta- <br />
tistics of 1906 estimates that, in the active popu- <br />
lation, 20,000,000 in round numbers, there are no <br />
more than 8,300,000 proprietors (men and <br />
women) against 11,700,000 wage- workers, — about <br />
two proprietors to three laborers,* and the pro- <br />
portion of the latter tends to increase. <br />
<br />
Much more is this so in Germany, where capi- <br />
talist evolution is far more accentuated. One <br />
may judge from the following figures: <br />
<br />
Active Population in Commerce, Manufactures, <br />
Agriculture <br />
Employers Wage-workers Proportion <br />
<br />
1882 5,191,000 11,013,000 2.1 <br />
<br />
1895 5,474,000 13,438,000 2.5 <br />
<br />
1907 5,490,000 19,127,000 3.5 <br />
<br />
The number of proprietors, then, remains sta- <br />
tionary; the number of wage-workers increases <br />
rapidly, and if the proletarianization of the <br />
laborers is not equally marked in all countries, <br />
there are some, even at present, like Saxony, <br />
Belgium, England, where one of the two pre- <br />
liminary conditions for the conquest of political <br />
power is already realized: the great majority of <br />
<br />
'Introduction, par M. Fontaine, aux Conferences faltes ft <br />
1'Bcole des Hautes Etudes sociales sur la concentration dee <br />
entreprises industrielles et commerciales. Paris, Alcan, 1918. <br />
<br />
<br />
<br />
60 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
the people is composed of proletarians, manual <br />
or intellectual. <br />
<br />
As for the other condition, it is enough to open <br />
one of the periodical Bulletins of the International <br />
Socialist Bureau to be convinced that wherever <br />
capitalism is deeply rooted, there exists hence- <br />
forth, under the names of social-democracy, <br />
socialist party, Parti Ouvrier, Labour Party, etc., <br />
an organization composed mainly of proletarians <br />
who, following the ideas of Marx and Engels, <br />
take for their goal the conquest of the State by <br />
the political action of the working class. <br />
<br />
That this political action may, or must, at a <br />
given moment, take a revolutionary form, using <br />
this word in the sense of a resort to force, — most <br />
socialists, if not all socialists, admit. <br />
<br />
But in practice this does not prevent them from <br />
being unanimous in the opinion : <br />
<br />
1. That the proletariat should strive to obtain <br />
universal suffrage applying to all elections, with <br />
political liberties to make possible its normal <br />
functioning. <br />
<br />
2. That it should use the ballot, in order to <br />
penetrate the local, provincial or national as- <br />
semblies with as many delegates as possible. <br />
<br />
The establishment or the complete extension of <br />
universal suffrage is evidently no longer more <br />
than a question of time. It has lately been estab- <br />
<br />
<br />
<br />
THE CONQUEST OF POLITICAL POWER 61 <br />
<br />
lished in Holland and Roumania. It will be to- <br />
morrow in Belgium, and after what has come <br />
about in Germany, where the Kaiser himself pro- <br />
claims the necessity of doing away with the Prus- <br />
sian electoral system, no one doubts that within <br />
a few years democracy will triumph in all coun- <br />
tries of European civilization; in law, if not in <br />
fact, the "sovereignty of the people" will be com- <br />
plete; the ancient thrones will no longer exist, <br />
unless in the form of decorative survivals; we <br />
shall see a general extension of the system already <br />
existing — with "conservative guarantees" whose <br />
importance will diminish — in France, in England, <br />
in the United States, in the English colonies, <br />
Australia or South Africa. <br />
<br />
But it is not enough to have the ballot. There <br />
is also need of the knowledge and power to use <br />
it. Now it is precisely in the countries where the <br />
ancient thrones have most completely disappeared, <br />
where the forms of democracy are most com- <br />
pletely realized, that the gravest doubts arise as <br />
to the efficacy of political action and the possi- <br />
bility for the proletariat of achieving by this <br />
method the conquest of power. <br />
<br />
Who, in fact, in the countries where purely <br />
democratic forms exist, so to speak, would ven- <br />
ture to characterize as false this description of <br />
modern political evolution given by Ostrogorski <br />
<br />
<br />
<br />
62 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
in "La Democratic et les Partis Politiques," a <br />
book admirably fortified with references to <br />
original sources: <br />
<br />
Going back to the starting point, we see the State in <br />
the hands of a class, and society, incarnated in this <br />
ruling class, dominating the individual by overwhelming <br />
him with all the weight of social, religious and political <br />
convention. But this triple tyranny yields and declines <br />
under the pressure of multiple forces of a moral and a <br />
material order. The enthusiasm of religious faith, <br />
which discloses itself to itself, the critique of reason <br />
which asserts itself triumphantly, the new engines of <br />
industry, — all unite to free the individual from his <br />
bonds. The autonomous individual is finally proclaimed <br />
sovereign in the State, and jealous of his new power, <br />
he seeks to gather directly to himself, as to their source, <br />
all relations of public order, constitutional as well as <br />
extra-constitutional. But, singular phenomenon, the <br />
more he advances the more he seems again to ap- <br />
proach his point of departure. . <br />
<br />
In fact, we observe that the role of the individual in <br />
the State is reduced to a very small thing: he exercises <br />
but the shadow of the sovereignty so pompously and <br />
hypocritically ascribed to him; he has, in reality, no <br />
power over the choice of the men who govern in his <br />
name and by his authority; the Government is a <br />
monopoly: it is in the hands of a class which, without <br />
forming a caste, constitutes a group apart in society; <br />
often it is exercised by one man who leans on this <br />
class and enjoys the power of an autocrat despite the <br />
republican forms of the State. This yoke is borne by <br />
the great mass of society with indifference and pass- <br />
ively, as in the former time when it was forbidden to <br />
concern itself with public affairs under penalty of being <br />
treated as in rebellion. The Government is put at the <br />
disposal of private interests in their enterprises against <br />
the general interest; legislation and administration are <br />
<br />
<br />
<br />
THE CONQUEST OF POLITICAL POWER 63 <br />
<br />
bought and sold ; public offices themselves are virtually <br />
put up at auction. <br />
<br />
Under such conditions, democracy appears as <br />
an empty form, to which the capitalist class <br />
adapts itself as readily as to systems of restricted <br />
suffrage. <br />
<br />
The causes of this situation are only too easy to <br />
determine: ignorance, credulity, passivity of the <br />
masses of the people ; corruption practiced by pro- <br />
fessional politicians; resistance opposed by the <br />
rigid structure of the traditional parties to the <br />
birth and development of new political forma- <br />
tions; demoralizing influence of a cheap press, <br />
sold out to capitalism; direct action of the <br />
bourgeois State on the functionaries who depend <br />
on it, on the children and young people who re- <br />
ceive its instruction, on the soldiers shut in its <br />
barracks, on the faithful members of the churches <br />
which, in the interest of social conservation, it <br />
subsidizes. <br />
<br />
But all these causes themselves carry us back, <br />
on final analysis, to a fundamental cause ; this is, <br />
that in our democracies, even more than in coun- <br />
tries less developed politically and economically, <br />
the real power belongs to the kings of finance, of <br />
industry, of the great landed property, and that, <br />
for the moment, the beginnings toward the con- <br />
quest of political power by the proletariat are but <br />
<br />
<br />
<br />
64 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
a trifle in presence of the achievement of the <br />
conquest of the public powers by the capitalist <br />
class. <br />
<br />
How, by What means, has this conquest been <br />
made and how is it maintained? That is what <br />
we shall show, drawing our examples, especially <br />
from the three great democracies of the con- <br />
temporary world, the United States, England and <br />
France. <br />
<br />
We shall next inquire whether, in the very <br />
hypothesis that the proletariat, in spite of the <br />
means of resistance of the capitalist class, suc- <br />
ceeded in winning the majority, this victory would <br />
not be rendered inoperative by the bankruptcy <br />
of parliamentarism, the present decadence of <br />
which seems to presage its final burial. <br />
<br />
<br />
<br />
CHAPTER I <br />
<br />
THE CAPITALIST CONQUEST OF THE PUBLIC POWERS <br />
<br />
In most countries, the establishment of uni- <br />
versal suffrage has been the result, either of an <br />
insurrectional movement, as in France, or of a <br />
proletarian effort characterized by demonstra- <br />
tions, riots or political strikes, as in Belgium, <br />
Sweden, Austria and England. <br />
<br />
Suddenly the bourgeoisie, until then solely in- <br />
vested with the ballot, saw itself despoiled of its <br />
privilege. A flood of new voters, belonging to <br />
all classes, submerged the landholding minority, <br />
and then, in the industrial countries at least, this <br />
problem confronted the rulers : * How take con- <br />
trol of universal suffrage? How arrive at this <br />
result, paradoxical in appearance, that in an elec- <br />
toral body where the class interest of the majority <br />
of the citizens is to emancipate themselves from <br />
capitalist rule, this rule shall be more than ever <br />
maintained and sometimes even consolidated? <br />
<br />
Certainly, to realize this conquest, the capitalist <br />
<br />
minority has been obliged to reckon with other <br />
<br />
classes, to seek the alliance of the peasants and <br />
<br />
little bourgeois, to give its politics at least the <br />
<br />
65 <br />
<br />
<br />
<br />
66 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
appearance of democracy, to interest in its plans <br />
the prestige and the political influence of the <br />
churches, and to increase by all methods the action <br />
of the "social authorities" upon the masses. But <br />
all this would not have sufficed if the masses <br />
themselves were not, in normal times, stubbornly <br />
conservative, instinctively hostile to all change, <br />
profoundly respectful of the established order. <br />
<br />
This is what Ibsen has shown in -a gripping <br />
way in his "Enemy of the People," and this is <br />
what an English publicist, Mr. Buchan, declared <br />
with undisguised satisfaction in an article in the <br />
Fortnightly Review (November, 1913), "Democ- <br />
racy and Representative Government" : <br />
<br />
Everyman is a pretty sagacious fellow. He is not <br />
the neurotic being, living in a whirl of elementary <br />
emotions, that some would have us picture him. He <br />
is, as a rule, much wiser, much more steadfast than <br />
his official interpreters. He has no jealousy of the <br />
State, but on the other hand he has no morbid craving <br />
for its attentions. He is not a doctrinaire, and he is <br />
eminently practical. I know him in my capacity as a <br />
tradesman offering him wares, and I have the utmost <br />
respect for his good sense. If you present him with <br />
fantastic schemes of change, he will be apt to reply <br />
as the Highlander replied to a certain Commission, <br />
which offered him a holding if he was prepared to keep <br />
some thirty official commandments— he declined on the <br />
ground that he could have the whole Kingdom of <br />
Heaven for keeping ten. At the same time, he is no <br />
anarchist, he is an obedient soul, and he has a strong <br />
respect for all reasonable laws. In his heart of hearts, <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 67 <br />
<br />
as Lord Hugh Cecil once said, he is "profoundly <br />
unrevolutionary." <br />
<br />
Of all the "conservative guarantees" that- the <br />
partisans of the present social system can ask <br />
against democracy, assuredly none is more effi- <br />
cacious than this conservatism, this hatred of the <br />
new, in the masses. Nevertheless, we willingly <br />
recognize — and but for this we should be indiffer- <br />
ent to universal suffrage — that from the instant <br />
when an important fraction of the proletariat be- <br />
comes conscious of its class interests, the bour- <br />
geoisie can no longer count exclusively on these <br />
moral factors, determined as they are by the <br />
economic conditions of the past. <br />
<br />
So it puts into operation, with increasing <br />
energy, the various means of influence at its dis- <br />
posal, whether upon the electors or upon those <br />
elected by universal suffrage. <br />
<br />
1. Action Upon the Voters <br />
<br />
By the very fact of their wealth the possessing <br />
classes have at their disposal a series of means of <br />
influence whose relative importance varies in the <br />
different countries. Chief among these are : cor- <br />
ruption, direct or indirect ; pressure exercised on <br />
voters by employers, landlords, charitable institu- <br />
tions, or again even by the State ; the permanent <br />
action of the press; the methodical organization <br />
of voting masses, under the form of parties, dis- <br />
<br />
<br />
<br />
68 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
posing of considerable resources furnished by <br />
the master class. <br />
<br />
(a) Corruption <br />
<br />
"To represent the Belgian people," said the <br />
newspaper Ulndependance of June 19, 1908, "it <br />
is not necessary to have either intelligence or <br />
knowledge ; it is necessary to have money. This <br />
is stupid, it is revolting, it is shameful, but it is <br />
so. The facts are there." <br />
<br />
We are tempted to take this statement literally <br />
when we see that in Belgium, and still more in <br />
other countries, in spite of the poor forming the <br />
great majority, almost all the deputies are rich, <br />
or at least well-to-do. <br />
<br />
Nevertheless, it would be a serious and unde- <br />
served insult to the poor if we were to attach <br />
excessive importance to direct corruption. We <br />
may take it for granted, on the contrary, that <br />
most people, in most districts, are not influenced <br />
by gifts or promises of money or food. <br />
<br />
In Belgium, and in France, a few districts can <br />
be named, but only a few, where notoriously con- <br />
sciences are for sale. <br />
<br />
In England, where formerly corruption was a <br />
constant plague of political life, the two traditional <br />
types of electoral corruption, bribery and treat- <br />
ing, no longer have, since the extension of the <br />
franchise, the same development as formerly. <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 69 <br />
<br />
There are districts, especially in the "cathedral <br />
cities," where votes are bought at a tariff ranging <br />
from one shilling to ten. Often, also, beer is <br />
offered at a reduced price, on the eve of elections. <br />
But on the whole, these rudimentary forms of <br />
corruption no longer play any considerable role. <br />
They have given way to more disguised processes, <br />
which agree better with improved manners and <br />
the vast extension of the electoral body : presents <br />
are made to cities, gifts to all sorts of religious, <br />
charitable or sporting institutions ; "smoking con- <br />
certs," amusements, picnics, dances, "primrose <br />
league feasts" are organized ; all this costs dearly <br />
and is within the reach of none but rich men or <br />
rich parties ; but it is hard to maintain that this is <br />
corruption properly so-called. 1 <br />
<br />
In fact, the buying of votes, or distributions of <br />
beer and wine are not practiced wholesale and <br />
have no real influence except in a few rotten <br />
boroughs, in certain localities where receivers of <br />
charity are particularly numerous, and in coun- <br />
tries where, as in the United States, the condi- <br />
tions of political and social life are more favor- <br />
able than elsewhere to the development of cor- <br />
ruption. <br />
<br />
Before the civil war there were in the United <br />
<br />
<br />
<br />
1 Ostrogorski, La Democratic et les Partis politiques, edi- <br />
tion 1912, p. 217 and following. <br />
<br />
<br />
<br />
70 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
States only three or four cities, headed by New <br />
York, in which money was used to buy votes. <br />
But after the war, the increasing violence of <br />
party spirit and the extraordinary development of <br />
the spoils system made the corruption of voters <br />
a regular practice. The rapid growth of the <br />
cities, inevitably accompanied by the development <br />
of the proletariat and also of a semi-criminal <br />
class, the arrival of miserable emigrants from <br />
Europe and the extension of suffrage to the <br />
Negroes, had, on their sijle, increased the venal <br />
contingents. The entry upon the political stage <br />
of the trusts, and, in general, of the great indus- <br />
trial and financial interests, which sought to select <br />
for their own convenience the legislative, admin- <br />
istrative and judicial officers, contributed largely <br />
to furnish the necessary funds for the purchase <br />
of votes. <br />
<br />
In many parts of the Union, the electoral customs <br />
are pure enough, but in many others corruption is <br />
permanently established. And what is remarkable and <br />
somewhat surprising is that the cities are not the only <br />
or even the principal home of corruption. Even in <br />
the contaminated cities, corruption is not always indi- <br />
vidual, they Buy the "workers," the petty "leaders," who <br />
exercise an irresistible influence over- a certain number <br />
of poor voters and make them vote according to their <br />
command without paying them regularly the price of <br />
their votes. The parties often obtain, almost in the <br />
same manner, the votes of the members of the labor <br />
unions: the leaders "sell out" to the parties, without <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 71 <br />
<br />
the laborers suspecting it. The city electors who sell <br />
their votes deliberately belong, for the most part, to <br />
the dregs of the population. The most shameless ven- <br />
ality is often found in the rural districts, notably in <br />
New England, inhabited by the descendants of the <br />
Puritans. Votes are sold there openly as at market; <br />
they are quoted regularly at fixed prices. And it is <br />
not merely the wretchedly poor who traffic in their <br />
votes, but very comfortable farmers, of American stock, <br />
pious people who go to church every Sunday. In some <br />
rural districts, a quarter or a third of the electors sell <br />
their votes. (Ostrogorski.) <br />
<br />
Note, however, that in recent years things have <br />
improved, due to the electoral reform assuring <br />
secret voting, known as the Australian Ballot. <br />
<br />
The public market for votes held in New York <br />
and other large cities has disappeared. Good <br />
order prevails at elections. In certain places, the <br />
parties agree to abstain from corrupt practices. <br />
(b) Coercion <br />
<br />
There is perhaps no country where, on the day <br />
after an electoral battle, the vanquished parties do <br />
not attribute their defeat to acts of coercion of <br />
which the adversary is guilty. <br />
<br />
In Belgium, for example, the parliamentary <br />
annals are full of such accusations. <br />
<br />
Whether it is a question of municipal or of <br />
legislative elections, liberals and catholics <br />
mutually accuse one another of having, by illicit <br />
means, influenced the votes of their laborers, their <br />
tenants, or again of unfortunates receiving public <br />
<br />
<br />
<br />
72 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
or private charity, or finally of employes and <br />
functionaries dependent on them. <br />
<br />
Such doings, certainly, can have no great effect <br />
in the cities, but it is otherwise in certain indus- <br />
trial neighborhoods where a big employer makes <br />
the laws, and especially in the rural districts. <br />
<br />
Nothing is more sadly instructive on this sub- <br />
ject than the debate that occurred in the Belgian <br />
Chamber in July, 1912, on the validity of the elec- <br />
tions in the district of Nivelles. A liberal deputy, <br />
M. Jourez, had described in these impressive <br />
terms what he called "landlord pressure" : <br />
<br />
In this sort of fraud, there is no outlay on the part <br />
of the corrupter. It is enough, for him who would <br />
dictate how men shall vote, to have or even merely to <br />
be administering landed property, and finally, to add <br />
to these rare gifts a little audacity. <br />
<br />
This system of fraud, moreover, is practiced in an <br />
interesting little world of which a few words need to <br />
be said. It is not a rich world, often poor, still <br />
attached to its native soil, resisting the seduction of <br />
the city octopus. Like his father and often his grand- <br />
father, the little cultivator lives on his land, which <br />
does not belong to him, but which he considers some- <br />
what as if it did. Never or very rarely does he hear <br />
of the real master, that is of the proprietor, whom he <br />
knows slightly if at all. He thinks of him only at the <br />
feast of Saint Andre, when leases are signed. If he <br />
attends to his business, this date will trouble him little. <br />
But the time that the master of the land reveals him- <br />
self (understand of course that this master is of the <br />
clerical party) is on election day. This day has often <br />
been a tragical one for people bound to the land, for <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 73 <br />
<br />
it is then that the proprietor or his agent looms up <br />
before the little tenant and tells him : "Today you have <br />
to choose between your interests and what your con- <br />
science dictates, you are going to vote as I think best <br />
and as I wish, or I will take your land away. You will <br />
have to leave this land on which you were reared, where <br />
your forefathers have lived." <br />
<br />
And then, this unfortunate who thinks of his wife <br />
and of his children whom he must feed, while perhaps <br />
professing a political opinion contrary to that of his <br />
landlord, bows before this will stronger than his. He <br />
hides deep down in his heart his feelings of revolt. He <br />
marches 1 But if his conscience is stronger than his <br />
interests, it resumes its rights to liberty, and then, <br />
because he refuses to be enslaved, and does not march, <br />
they crush him. (Annates parlementaires, 1912, p. 185.) <br />
<br />
These facts were scarcely contested by the <br />
opponents of M. Jourez. They merely replied <br />
that the liberals acted in the same way, that they <br />
bought land to lease it to the electors who voted <br />
right, and that on the whole they were as little <br />
qualified as possible to pose as defenders of the <br />
liberty of the weak. <br />
<br />
We do not propose to inquire as to the extent <br />
of the truth in these reciprocal accusations. In <br />
such matters, legal proof is generally difficult to <br />
find, and, moreover, acts of direct and punishable <br />
coercion are, on the whole, a very small thing <br />
compared with the indirect and non-punishable <br />
pressure exercised in all countries by the heads <br />
of industries, the landlords, the superintendents <br />
of charity bureaux, the members of charitable <br />
<br />
<br />
<br />
74 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
societies, and the high officials, over the people <br />
who become dependent on them. <br />
<br />
Consider, indeed, the enormous percentage rep- <br />
resented in the electoral body by laborers who <br />
would have trouble, in case of dismissal, to find <br />
another job, by tenant farmers who are afraid <br />
of losing their holdings when their leases expire, <br />
or who have no written lease, by unfortunates <br />
who find themselves in the power of the overseers <br />
of the poor or of the visitors from the Catholic <br />
charitable societies, and by government employes <br />
and officials whose advancement is subject to the <br />
good pleasure of their superiors. Perhaps this <br />
does not go to the point of forbidding them to <br />
vote as they like, — something which the secret <br />
ballot may render difficult, if not impossible, — <br />
but they are forbidden to go into politics, or to <br />
receive certain newspapers, or, if they have a little <br />
tavern, to put rooms at the disposal of propa- <br />
gandists of the party they might prefer ; and alto- <br />
gether, it is possible thus to crush in the egg — <br />
wherever these influences are not counteracted — <br />
any movement which might tend to emancipate <br />
the workers. <br />
<br />
What this dependence of the poor may be, espe- <br />
cially in rural districts where the clergy and the <br />
landed proprietors work together, may be judged <br />
by this extract from a pamphlet written by a <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 75 <br />
<br />
Belgian Catholic, in the form of an open letter <br />
to Mgr. Mercier, cardinal archbishop of Malines : <br />
<br />
When oppression results from the fraternal accord <br />
of the ecclesiastical authority with the powers of gold, <br />
with the armies of the land and of the feudal past, that <br />
is the regime of Pharisaism. <br />
<br />
In no part of Belgium has this lamentable league of <br />
the castle and the altar produced more disastrous con- <br />
sequences than in the province of Namur, where the <br />
Administration is resolutely theocratic. Here it is <br />
systematically based on servitude. Here the money- <br />
lenders of the Powers dictate their sovereign wills to <br />
their beneficiaries, who are but persons interposed, the <br />
pensioners of the system. Everything, public or private, <br />
that attempt a show of resistance, is boycotted and <br />
despoiled administratively of its most sacred rights: it <br />
is outlawed. Pitiless demands are made on the small <br />
and the humble, by the same title and by the same <br />
means of pressure, with the practice of religion, homage <br />
to the priest, and low servilities, homage to the lord of <br />
the manor. Nowhere is the poor more despised and the <br />
worker less honored. 1 <br />
<br />
All who know our country districts will recog- <br />
nize the truth of this picture. <br />
<br />
(c) The Press <br />
<br />
"In a democracy," said Montesquieu, "institu- <br />
tions are worth no more than the public opinion <br />
that controls them." <br />
<br />
Now public opinion is, in great part, made by <br />
the press, and except in a few countries where a <br />
powerful labor organization exists, the press is <br />
<br />
*Stephane, Le Projet Poullet, p. 24. Bruxelles, Lebtgue, <br />
1913. <br />
<br />
<br />
<br />
76 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
almost wholly in the hands of the capitalist class. <br />
<br />
Formerly, a newspaper was an enterprise essen- <br />
tially political. Certain men associated themselves <br />
for the defense of an idea or for the conquest <br />
of power. They founded a daily, an instrument <br />
of propaganda or combat. They did not seek to <br />
make profits from the sale of their sheet. Jour- <br />
nalism had nothing in common with business. <br />
<br />
Within some thirty years, all has changed. No <br />
doubt, there are always some political papers, de- <br />
pending more or less on party organizations, but <br />
more and more we see the development in all <br />
countries of a new press, cheap and widely cir- <br />
culated. It declares itself "independent," but it <br />
is really the servant of the business men who <br />
direct it, own it or subsidize it. <br />
<br />
Here again we observe, as far as power is con- <br />
cerned, an apparent democratization of the organs <br />
of opinion, and an actual seizure of these by the <br />
plutocracy. <br />
<br />
This evolution was long ago accomplished in <br />
the United States. It has even provoked such <br />
scandals that the influence of the press tends to <br />
decrease, and the intellectual leadership has <br />
passed, for the "better element," to the magazines <br />
and the weekly and monthly reviews. <br />
<br />
It would certainly be exaggerating to claim <br />
that the situation was as bad in England, where, <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 77 <br />
<br />
however, within the last few years most of the <br />
newspapers have been bought by financiers or <br />
syndicates of wealthy men, 1 but it is perhaps in <br />
France that the abuses are most flagrant, and the <br />
organization of the press most detestable. De- <br />
laisi, in "La Democratic et les Financiers," * and <br />
with more precision and exactness Andre Mori- <br />
zet, in a pamphlet published in 1912, "Why We <br />
Need a Powerful Press," have clearly shown in <br />
fact, that lacking a maximum sale, as in the case <br />
with almost all radical sheets, or by reason of <br />
expenses so high that no sale, however, enormous, <br />
could cover them, as is the case with the great <br />
newspapers — most French journals are obliged, <br />
in order to live, to count on their "publicity," to <br />
accept secret funds, to assist in floating the securi- <br />
ties of the big banks, not to speak of unclean <br />
messes such as receiving subsidies for undertak- <br />
ing private campaigns, masked under a pretext <br />
of public utility or patriotism, or better still to <br />
maintain a silence as of the tomb on questions <br />
that an honest press ought to raise. <br />
<br />
It is easy to imagine what, under these condi- <br />
tions, must be the influence upon universal suf- <br />
frage of a press which, to quote the words of <br />
Jaures on the N'Goko Sanga scandal, "through <br />
<br />
1 Ostrogorski, edition of 1912, p. 182. <br />
• Page 145 and following. <br />
<br />
<br />
<br />
78 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
the organs of all parties strikes the same note at <br />
the same hour, discredits or exalts the same enter- <br />
prises, and pushes all opinions like a flock of <br />
sheep along the same road/' <br />
<br />
This influence, which is still enormous, would <br />
be limitless, if the public had not learned to mis- <br />
trust the tendency campaigns of the "big papers," <br />
and if, despite the insufficiency of their circula- <br />
tion, the labor and socialist papers were not <br />
sometimes in a position to check them. It should <br />
be added that, in many countries, and notably in <br />
France, the press of the smaller cities, less con- <br />
taminated, possesses a political influence greater, <br />
perhaps, than the press of the capital. <br />
<br />
(d) The Methodical Organisation of <br />
the Voting Masses <br />
Aside from the people who are bought, in- <br />
timidated or deceived, there are others who are <br />
enrolled in the traditional parties, and who conse- <br />
quently remain faithful to them, through habit, <br />
through conservatism, through fear also that the <br />
creation of new parties might help their oppo- <br />
nents. This in part explains, for example, the <br />
survival in the United States of two parties, two <br />
"machines," which differ very little in their pro- <br />
grams, and which are both made up of elements <br />
absolutely heterogeneous. <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 79 <br />
<br />
The same situation, under other forms, exists <br />
in France, where the political labels — republican, <br />
radical, radical-socialist, independent socialist — <br />
have little meaning. <br />
<br />
It is the same, although to a less degree, in <br />
England, where Ostrogorski characterizes in <br />
these terms the degeneracy of the two great <br />
<br />
Scarcely distinguishable from each other by their <br />
principles and by their methods, the parties contend, <br />
first and last, for power. Their leaders, some of whom <br />
are men of great talent and executive ability, can not <br />
nevertheless act like statesmen, even if they have it in <br />
them; they have not and can not have a definite <br />
harmony of ideas, nor a determined and consecutive <br />
policy. Their supreme concern is momentary party <br />
advantage. Their programs are constructed above all <br />
for the needs of the war that the parties wage on each <br />
other ; apart from the problems really arising from the <br />
national life, others are introduced in order to play <br />
with them, head or tail. The current phrase "the party <br />
game" is in fact a key to the predominant character of <br />
their combats. Not that the leaders and their partisans, <br />
the great majority at least, lack convictions and sin- <br />
cerity, but the eager pursuit of party success disguises <br />
them so well that often it is impossible to distinguish <br />
whether this success is a means or an end. <br />
<br />
Under these conditions, it is inevitable that to <br />
win success, the parties, reduced in a way to the <br />
status of machines, substitute for the propaganda <br />
of ideas the processes of advertising which are <br />
used in the business world. But these advertising <br />
processes come high. It is necessary to put up. <br />
<br />
<br />
<br />
80 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
on all the walls of the city or the country districts, <br />
innumerable posters, to print and carry to the <br />
homes professions of political faith, circulars, <br />
portraits, biographies, to have a newspaper to <br />
defend their ideas and insult their adversaries, to <br />
hold meetings, rent halls, support a whole army <br />
of ward workers, bill posters, and electoral <br />
agents. <br />
<br />
Delaisi 1 estimates the average expense of an <br />
election in France at 50,000 francs. In England <br />
and the United States it costs more, since, inde- <br />
pendently of election expenses properly so called, <br />
campaign advertising plays a part much more <br />
considerable and ever increasing. For some time, <br />
Ostrogorski tells us, the campaign period in Eng- <br />
land has been marked by a veritable poster de- <br />
bauch. It is a sort of steeplechase, between the <br />
rival candidates, as to who shall cover and recover <br />
the most walls with posters. The more numerous <br />
a candidate's posters, the greater is the impression <br />
he produces upon the crowd. If, on the contrary, <br />
a candidate wearies of the game, it must be sup- <br />
posed that he has lost confidence in his cause, or, <br />
which is more serious, that he has exhausted his <br />
bank roll. And naturally, these posters are much <br />
less for instructing and convincing the voters than <br />
<br />
1 La Democratic et leg Financiers, <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 81 <br />
<br />
to stun them, to hypnotize them, to give them the <br />
illusion of power and superior numbers. <br />
<br />
In the United States, as every one knows, it is <br />
worse still. <br />
<br />
To manifest enthusiasm, or to provoke it, the <br />
"workers" of the different parties resort to an <br />
assortment of methods which they themselves <br />
designate under the name of "the Chinese busi- <br />
ness": mass meetings, with musical interludes, <br />
fireworks, torchlight processions, cavalcades with <br />
horses and bicycles, aquatic parades with hun- <br />
dreds of vessels ranged in file, and processions <br />
where sometimes more than 100,000 men march <br />
past some high personage of the party, headed <br />
by the candidates themselves, with music, flags <br />
and banners. <br />
<br />
It goes without saying that campaign advertis- <br />
ing, when it reaches such proportions, is possible <br />
only for the parties supported by very rich people. <br />
And naturally, these subsidize only parties from <br />
which they have something to expect for the <br />
defense of their class interests or even their <br />
private interests. <br />
<br />
The role played in France by the great com- <br />
mittees of Paris is well known, for example the <br />
famous "Comite Mascuraud"; or again in Eng- <br />
land, the brewers, who are, with the great landed <br />
proprietors, the principal support of the Conserv- <br />
<br />
<br />
<br />
82 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
ative party, while the newly-rich, aspiring to <br />
nobility, are the most generous contributors to <br />
the funds of the Liberal party. <br />
<br />
In the United States, the dependence of the <br />
politicians on capitalism is still more flagrant. <br />
<br />
Gifts from private persons, Ostrogorski 1 tells us, <br />
furnish a very considerable part of the campaign funds. <br />
In most cases, this is pure speculation, an investment <br />
of money which, later on, may return much in the way <br />
of favors. The representatives of the big industrial or <br />
financial interests, the corporations or the individual <br />
capitalists, by a heavy contribution to the campaign <br />
funds, obtain a sort of mortgage on future administra- <br />
tion or legislation. The sums given by corporations, <br />
secretly be it understood, for the presidential campaigns <br />
of 1896-1904, furnished an enormous corruption fund <br />
which was duly expended. It is estimated that in 1896 <br />
the national Republican chairman had at his disposal a <br />
war chest of $7,000,000; in 1900, $3,500,000; in 1904, <br />
$3,000,000. <br />
<br />
The revelations made after the presidential <br />
campaign of 1904 excited public opinion against <br />
contributions from corporations. Laws were <br />
enacted. The scandal itself was a healthy sign. <br />
The last presidential campaigns were conducted <br />
more scrupulously. But the interests at stake are <br />
too considerable for the ruling classes to omit <br />
employing, more or less openly, the means of <br />
action at their disposal for influencing voters. <br />
<br />
To recapitulate, the possessing minorities have <br />
powerful methods, legal or illegal, to neutralize <br />
<br />
1 Page 473. <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 83 <br />
<br />
or turn in their favor the "force of numbers." <br />
They have on their side tradition, the prestige of <br />
"social authorities," experience in affairs, the <br />
superiority of knowing how. They hold the poor <br />
through the church, through the school, through <br />
the charitable societies, by a thousand ties of <br />
interest or fear. They can boycott the merchants <br />
who think evil, discharge the laborers who make <br />
a show of independence, evict the tenants .who <br />
dare oppose them. They have an all-powerful <br />
press. They dominate the old parties, which <br />
need their money to live on. And, under these <br />
conditions, wherever these methods of control are <br />
not checked by powerful labor organizations, they <br />
preserve, under the system of universal suffrage, <br />
almost the same preponderance as under the <br />
system of restricted suffrage. <br />
<br />
But, in proportion as their traditional influence <br />
decreases, they are obliged to resort to cruder <br />
or more dishonest methods to maintain their <br />
dominance. <br />
<br />
On the one hand, corruption and coercion, <br />
direct, and especially indirect, play a role more <br />
or less important; on the other hand certain <br />
bourgeois parties, although worn out, decom- <br />
posed and made up of heterogeneous elements, <br />
make- up for their lack of a program by their <br />
art in opportunism and in the machinery of or- <br />
<br />
<br />
<br />
84 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
ganization. Speaking of England, where, how- <br />
ever, the political manners still pass as relatively <br />
good, Ostrogorski sketches this picture, by no <br />
means flattering, of the political contests: <br />
<br />
All the party activity culminates in a campaign less <br />
for persuading than for hypnotizing the voters; it is <br />
nothing but a continuous appeal to the emotions. All <br />
the methods employed are a general conspiracy against <br />
the credulity of the voters; the parties compete in <br />
devices to surprise their innocence with falsehoods that <br />
would choke a trooper, with slanderous insinuations in <br />
words and pictures, with appeals to covetousness or <br />
fear, or by the vulgar display of corruption pure and <br />
simple. The captured voters are led to the polls like <br />
cattle, and victory is awarded not to the parties with the <br />
highest principles and the most beneficent laws to <br />
their credit, but to those with the most automobiles <br />
at their disposal. <br />
<br />
The author declares, it is true, that the entrance <br />
on the field of the Labour Party has, within the <br />
limits of its action, improved these customs. But <br />
this action has as yet only a limited reach, and <br />
the fact remains that, in the present state of <br />
things, in spite of universal suffrage, in spite of <br />
the "sovereignty of the people," the real power <br />
in the electoral body belongs generally to the <br />
rich. <br />
<br />
Moreover, even should this power escape them, <br />
they can re-conquer it by acting, no longer upon <br />
the electors, but upon the elected. <br />
<br />
<br />
<br />
capitalist conquest of public powers 85 <br />
<br />
2. Action Upon Those Elected <br />
<br />
Thanks to the power of control of the possess- <br />
ing classes over the electors, the three great <br />
democracies of the western world are governed <br />
by bourgeois parties. <br />
<br />
But these parties call themselves radicals or <br />
democrats. They are obliged to reckon with the <br />
working class. It is sometimes even impossible <br />
for them to form a parliamentary majority with- <br />
out the representatives of the proletariat. To <br />
survive, they are obliged to put through certain <br />
reforms, to repress certain abuses, to attack cer- <br />
tain class privileges, and no doubt they would <br />
do far more toward equalizing conditions if, to <br />
the influences that capitalism exercises upon the <br />
voters, there were not added the influences that <br />
it operates upon those elected and upon the <br />
governments. <br />
<br />
This action, naturally, is not so apparent. It <br />
can not be really effective without disguising it- <br />
self. Nevertheless, its results can be guessed. It <br />
is discovered, by studying the relations which <br />
exist between politics and industry or finance. It <br />
is seen, too often, brought into the light of day <br />
by scandalous affairs, which expose the cynicism <br />
of the capitalists and tarnish the reputation of the <br />
politician. <br />
<br />
<br />
<br />
86 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
Moreover, to penetrate this underworld of <br />
democratic politics, we have guides. Here again, <br />
Ostrogorski's book "La Democratic et les Partis <br />
politiques" is still the principal source of informa- <br />
tion. But it can be supplemented to advantage <br />
by these two other books, one of which we have <br />
already quoted: Delaisi, "f-a Democratic et les <br />
Financiers," for France, and for England: Bel- <br />
lock and Chesterton, "The Party System." <br />
a. United States <br />
<br />
After having shown how in the United States <br />
the bourgeois parties, dominated by the money <br />
interests, are almost always directed by what is <br />
called the "machine," a hierarchy with mercenary <br />
foundations, of professional politicians headed by <br />
a "boss," — Ostrogorski describes in these terms <br />
the action of the machines — State machines or <br />
municipal machines — upon those elected by uni- <br />
versal suffrage: <br />
<br />
In every legislative assembly, the machine "owns" a <br />
certain number of members whose election expenses it <br />
has paid. . . . Some legislators sell themselves. <br />
Others, and these are more numerous, honest people <br />
from country districts, yield through weakness. <br />
<br />
It goes without saying that most of the time <br />
the "boss" and other "wire pullers" and poli- <br />
ticians are themselves merely instruments in the <br />
hands of the great railroad companies and other <br />
financial or industrial corporations, <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 87 <br />
<br />
During the last few years especially, the cor- <br />
rupted politicians who direct the political ma- <br />
chines have been, in a way, subordinated, the <br />
retail business of corruption, without being sup- <br />
pressed, now plays only a secondary role; above <br />
the extra-constitutional government, which holds <br />
the parliamentary or municipal assemblies under <br />
its sway, stand no longer the boss or the political <br />
ring, but the magnates of high finance and big <br />
business. The capitalist conquest of the public <br />
powers is complete, as may be judged from this <br />
summary, made by Ostrogorski, of the situation <br />
in the two chambers of congress, in the state <br />
legislatures and in the municipal assemblies. <br />
<br />
1. Congress. In the Senate, the great as- <br />
sembly of the States, there is no public spirit. <br />
It is rather a vast national exchange, with sev- <br />
eral "corners," for steel, cotton, lumber, oil, etc., <br />
with astute managers and adroit solicitors who <br />
have charge of all these private interests, pre- <br />
occupied with obtaining certain laws or with <br />
preventing their enactment. Business is their <br />
object and business methods are their methods: <br />
the legislative state is conducted on the principle <br />
"do ut des" (I give that you may give), each <br />
interest exacting its price for its support and <br />
obstructing the vote until it receives satisfaction. <br />
<br />
The interests are not represented so amply <br />
<br />
<br />
<br />
88 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
in the House as in the Senate; there are perhaps <br />
not more than a third of the members who repre- <br />
sent private "interests" ; but the others are looked <br />
after by means of the party discipline which <br />
makes them vote with their eyes shut. <br />
<br />
2. State Legislatures. In the states dominated <br />
by the machine, and these are precisely the richest <br />
and the most advanced in capitalist concentration, <br />
the majority of the members of the legislature <br />
are merely the damned souls of the "boss," and <br />
at his demand they docilely grant to the rich <br />
industrial or financial companies all sorts of <br />
franchises. <br />
<br />
3. Municipalities. The municipal councils are <br />
as a rule like the legislatures: filled with men <br />
elected by the corporation, or with "boodle alder- <br />
men," directly bought by them, they engage in <br />
the same exploits, and with the same disastrous <br />
results for the public fortune. <br />
<br />
What corruption leaves undone, thoughtless- <br />
ness and habits of waste accomplish. Affecting <br />
nearly half of the American population and its <br />
most important interests, the administration of <br />
cities furnishes the specatacle of the most com- <br />
plete fisaco of selective government in the United <br />
States. It would, however, be unjust not to point <br />
out that in recent years an effort has been made <br />
to improve the ^ministration of the cities, and, <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 89 <br />
<br />
in a general way, to give deliberative assemblies <br />
a more healthful atmosphere. <br />
<br />
In the course of the presidential campaign of <br />
1912, President Wilson made certain interesting <br />
statements on this subject: <br />
<br />
The people of the United States have made up their <br />
minds to do a healthy thing for both politics and big <br />
business. . . . They are going to open doors; they <br />
are going to let up blinds; they are going to drag sick <br />
things into the open air and into the light of the sun. <br />
They are going to organize a great hunt, and smoke <br />
certain animals out of their burrows. They are going <br />
to unearth the beast in the jungle in which when they <br />
hunted they were caught by the beast instead of catching <br />
him. They have determined, therefore, to take an axe <br />
and raze the jungle, and then see where the beast will <br />
find cover. . . .* <br />
<br />
No doubt, those are the words of a candidate, <br />
to which it would be wrong to attach too much <br />
importance. Nevertheless the tendency exists. <br />
Impartial observers — I have in mind for example <br />
President A. Lawrence Lowell of Harvard Uni- <br />
versity 2 — call attention to it and hold that the <br />
Europeans may exaggerate the organic disorders <br />
of American legislative bodies. <br />
<br />
But on the other hand they do not and cannot <br />
fail to recognize that at the present time the <br />
<br />
<br />
<br />
1 Woodrow Wilson. The New Freedom. New York, Double- <br />
day, Page ft Co., 1918, p. 116. <br />
<br />
* Lowell, Public Opinion and Popular Government, p. 139, <br />
Few York, Longmans, Green ft Co., 1913, <br />
<br />
<br />
<br />
90 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
great corporations exercise a formidable influence <br />
over the representative bodies, by the innumerable <br />
berths they can offer the relatives and friends <br />
of the "boss" and of the politicians dependent on <br />
him. <br />
<br />
(b) England <br />
<br />
In a country like England which has political <br />
traditions and well-established social divisions, <br />
the action which the money power can exercise <br />
upon the legislative and governmental personnel <br />
is not so direct, not so brutal, and on the other <br />
hand, not so necessary. <br />
<br />
The Conservative party, when it is not in the <br />
majority, has at its disposal a powerful minority, <br />
singularly keen to defend its class interests. The <br />
Liberal party would be condemned to impotence, <br />
if the rich men who form its right wing refused <br />
their support. And in these two great bourgeois <br />
parties, the organization is so oligarchic that <br />
the American methods for operating on public <br />
opinion have not the same reasons for existence. <br />
<br />
But what they do not do, dare not do, could <br />
not do directly, they do, to a certain extent, <br />
indirectly. <br />
<br />
There seems to be no doubt, in fact, that, espe- <br />
cially in the Liberal party, many members of <br />
parliament find themselves more or less depend- <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 91 <br />
<br />
ent upon the big capitalists who provide the <br />
party funds. <br />
<br />
Through what mechanism? <br />
<br />
To understand this, one should-^allowing for <br />
evident exaggerations — read the curious little <br />
book by Bellock and Chesterton. 1 <br />
<br />
To believe our two authors — and Ostrogorski <br />
in his large work arrives at practically the same <br />
conclusions — modern England is not governed, <br />
as would appear, by the House of Commons, but <br />
by a group, or rather two groups, of directors — <br />
the "front benches" — who organize the govern- <br />
ment, under the supreme authority of the "lead- <br />
ers,'" assisted by their "whips." <br />
<br />
To whom has passed (they ask) the power of the <br />
House of Commons? To a political committee for <br />
which there is no official name (since it acts in secret), <br />
but which may be called the Front Benches. This <br />
committee is not named by vote, by acclamation, or even <br />
by tacit consent. Its members do not owe their posi- <br />
tion to the will of the House nor to the will of the <br />
nation. It is chosen by a process of co-optation, and, <br />
for the most part, among the rich politicians and their <br />
creatures. It forms, in reality, a single body, and when <br />
its interests or its power are at stake, acts like a single <br />
man. <br />
<br />
Assuredly, the "front benches" do not wield <br />
<br />
absolute power. They must take account of the <br />
<br />
aspirations of the masses, of the wishes of their <br />
<br />
party, of the opinions of the "rank and file" of <br />
<br />
1 The Party System. London, 1910. <br />
<br />
<br />
<br />
92 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
their colleagues. But over these last at least the <br />
leaders exercise, through the intermediary of the <br />
whips, a considerable influence, not always rest- <br />
ing solely on moral factors. <br />
<br />
Elections, in fact, cost dear, and the local <br />
organizations of the parties are generally poor. <br />
To hold a seat in the House involves very heavy <br />
expenses, even today when members receive a <br />
salary. <br />
<br />
Under these conditions, labor members aside, <br />
there are but three types of men who can nor- <br />
mally enter the House of Commons: first, the <br />
rich men of a certain locality, who can indemnify <br />
the local organizations; second, rich men from <br />
outside, who can, by reason of the liberality ex- <br />
pected from them, get themselves accepted by <br />
the Central Committee of the party ; lastly, people <br />
relatively poor, who consent to be more or less <br />
the servants of the party and receive subsidies <br />
to a greater or less extent from the central treas- <br />
ury to defray their election expenses. <br />
<br />
Now, the secret funds which keep this chest <br />
filled are at the complete disposal of the leaders, <br />
thus providing, in some sort, a material basis for <br />
their authority. These funds, which they some- <br />
times try to increase by speculations more or <br />
less licit, come, for the most part, from the rich <br />
members of the party. But it is rarely that these <br />
<br />
<br />
<br />
capitalist Conquest of public powers 93 <br />
<br />
donors are moved, or solely moved, by enthusiasm <br />
for the good cause. They are more or less inter- <br />
ested in assuring to themselves recognition from <br />
the supreme organizations of the party. <br />
<br />
The money given is for them an investment. <br />
Some expect "safe seats" in the House, others <br />
honorific titles: that of knight, baron or even <br />
peer. The others, finally, like the great brewers <br />
who energetically support the Conservative party, <br />
count on the support of their political co-religion- <br />
ists, for the defense of their interests. <br />
<br />
In what measure do these pecuniary interven- <br />
tions act upon those elected? This is rather hard <br />
to say, and certainly nothing happens in England <br />
that resembles, even remotely, the scandalous <br />
scenes sometimes enacted in certain legislatures <br />
of the United States. But the least to be said is <br />
that, the Conservative party being by definition <br />
the party of the status quo, the dependence of <br />
the Liberal party on a few rich men makes it <br />
timorous, retards its march on the path to demo- <br />
cratic or social reforms, and, on the whole, Ostro- <br />
gorski seems to pass an equitable judgment on <br />
English politics when he writes: <br />
<br />
While making the greatest possible allowance for <br />
reservations and extensions, ... we arrive at the <br />
conclusion that the Government of England, taken as <br />
it is with conflicting social and plutocratic influences, <br />
with its system of organized parties, with the supremacy <br />
<br />
<br />
<br />
94 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
of executive power and the crushing bureaucracy, is <br />
not a government truly popular. It is a democracy <br />
directed by an oligarchy. <br />
<br />
(c) France <br />
<br />
Of all the great countries of Europe, France <br />
is undeniably the one whose institutions approach <br />
nearest to the democratic ideal. <br />
<br />
All Frenchmen past the age of twenty-one are <br />
voters. The deputies, elected by a majority of <br />
the votes, levy taxes, make laws, control the acts <br />
of the Government, and can, by a vote of censure, <br />
overthrow it. The Senate, that great council of <br />
the communes of France, has itself an origin <br />
more or less democratic. The President of the <br />
Republic is a temporary constitutional sovereign, <br />
who reigns for seven years, but does not govern. <br />
<br />
It seems under these conditions that nowhere <br />
should popular sovereignty be so effective. From <br />
the social viewpoint however, there are few as- <br />
semblies so conservative as this Parliament of <br />
the Third Republic, which will have been the <br />
last in Europe to establish, under pressure of <br />
war, the progressive income tax. <br />
<br />
Sir Charles Dilke, speaking one day of I know <br />
not what politician of his country, whom he re- <br />
proached with being systematically hostile to <br />
every reform measure, said to me, — "He is as <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 95 <br />
<br />
conservative as a French radical." And in fact <br />
many of the deputies who sit in the Palais- <br />
Bourbon on the benches of the Left — whether <br />
they are called socialists, radical-socialists, radi- <br />
cals, democrats or progressives — have this in <br />
common, that their politics is essentially respect- <br />
ful toward everything that touches income, indi- <br />
vidual property, or capitalist monopolies. <br />
<br />
This conservatism of the self-styled radical <br />
parties is due, of course, in great part, to the <br />
fact that France is an agricultural country, that a <br />
majority of the voters are proprietors, that the <br />
Revolution, by dividing the land, interested mil- <br />
lions of peasants in the maintenance of the order <br />
which it estalbished. <br />
<br />
But these peasants, despite their numerical and <br />
social importance, are not the real masters of <br />
France. <br />
<br />
In this country, where the greater capitalism is <br />
less developed than, for example, in England or <br />
Germany, its influence over the government is <br />
perhaps greater than anywhere else, because it <br />
meets less opposition. <br />
<br />
The Bank of France, the Credit Fonder (land <br />
bank), the railroad companies, the captains of <br />
industry are not only economic powers, but poli- <br />
tical powers, which dominate the apparent mas- <br />
ters of the democracy. <br />
<br />
<br />
<br />
96 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
It is what Lamartine already foresaw in 1838 <br />
when he delivered his admirable address in the <br />
Chamber of Deputies, against the grant of rail- <br />
ways to private companies. <br />
<br />
There is a sentiment that has always powerfully <br />
moved me, in reading history or in observing events; <br />
it is horror of corporations, it is the incompatibility of <br />
sincere, progressive liberty with the existence of corpo- <br />
rations in a State or in a civilization. What will it be, <br />
great God! when, according to your imprudent system <br />
you shall have established into collective interests and <br />
into industrial and financial corporations the innu- <br />
merable stockholders of the five or six billions that the <br />
organization of the railroads will concentrate in the <br />
hands of its companies. <br />
<br />
Change the tariffs then? But how will you change <br />
them? By the law. But who will vote the law? Stock- <br />
holders in the majority. Take over the lines ! But who <br />
will vote on this? Stockholders again. Then establish <br />
rival lines. But who will vote for these lines? Stock- <br />
holders in the majority. Improve, complete, change <br />
the systems back of your lines! But who will vote on <br />
these improvements and extensions, demanded perhaps <br />
by the general interest of the country? Stockholders <br />
again. That is to say that you are mortgaging forever, <br />
at a single word, all competition, the future product, <br />
the future improvements of your entire territory. <br />
Vainly will the people demand, complain, accuse the <br />
authorities, they will and you will be, for quarter- <br />
centuries or half-centuries, in the power of the com- <br />
panies. To them you will subject the interests of the <br />
people and the general interests. <br />
<br />
Never, perhaps, has social prophecy been so <br />
completely realized ; and, naturally, what Lamar- <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 97 <br />
<br />
tine said of the railroad companies applies, <br />
mutatis mutandis, to the other great corporations <br />
that dominate the Republic. <br />
<br />
We have seen that, to assure this administra- <br />
tion, the capitalists act upon the electoral body, <br />
either having themselves elected when they can, <br />
or subsidizing, without much regard for appear- <br />
ances, the committees of politicians that offer <br />
them guarantees. <br />
<br />
But furthermore they act directly on the <br />
deputies and the Government. <br />
<br />
In Delaisi * will be found in detail, with names <br />
to confirm it, a statement of the means employed <br />
to have, in every group, liegemen who put their <br />
influence at the service of the great capitalist <br />
interests. <br />
<br />
Observe, in the first place, apart from the <br />
deputies of business properly so called, who were <br />
in finance or industry before they were in politics, <br />
a certain number of politicians who have been <br />
bound to the interests by admitting them to one <br />
or to several boards of directors. <br />
<br />
These business deputies of both groups are <br />
not numerous ; including the senators, they are a <br />
hundred, at most, in the two Chambers. But <br />
they have a considerable influence over their col- <br />
<br />
<br />
<br />
1 La Dftmocratie et les Financiers, d. 76 et <br />
<br />
<br />
<br />
98 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
leagues in the parliament. It is easy for them to <br />
make places in the offices of their companies for <br />
the sons, brothers, nephews or cousins of their <br />
poorer colleagues. They thus make for them- <br />
selves in all parties a clientele of friends ready <br />
to pay with their votes and to carry them into <br />
power when the moment arrives. <br />
<br />
Next come the deputies or senators who are <br />
corporation lawyers. Every industrial or finan- <br />
cial corporation must have close at hand a <br />
General Counsel, who gives it advice, indicates <br />
methods of not infringing the law, when delicate <br />
matters are concerned, such as the formation of <br />
combines, trusts, mergers and other attempts at <br />
monopoly, and who, when necessary, plead for <br />
them in the courts. These functions are very <br />
well paid. There is usually a fixed salary, plus <br />
a high fee for each case in court. So these <br />
positions are much sought after. <br />
<br />
Now, for the last fifteen years, the great indus- <br />
trial and financial corporations have been taking <br />
their attorneys preferably from among the mem- <br />
bers of parliament. It is of course understood <br />
that they do not employ the deputy or the senator, <br />
but the attorney, and if when the case comes up, <br />
this attorney, depuy or senator, adds to the weight <br />
of his legal talent that of his influence with the <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 99 <br />
<br />
government, that is a simple coincidence which <br />
only evil minds will criticise. <br />
<br />
Corporation lawyers and capitalists, moreover, <br />
form only a small part of the total number of <br />
representatives. But they are generally leaders. <br />
Their experience or their talent adapt them for <br />
different tasks. In executing these, they demon- <br />
strate their capacity to fill cabinet positions, and <br />
after a few tests, if nothing happens to compro- <br />
mise or discredit them, they attain to power. <br />
<br />
Is it surprising, in view of this, that the rulers <br />
of the Republic, incapable of survivihg if they <br />
had the Bank and the press against them, escape <br />
from the control of the people and submit to <br />
control by the men of affairs ? <br />
<br />
Anatole France once asked a minister the <br />
causes of governmental powerlessness in the mat- <br />
ter of reforms. <br />
<br />
What would you have us do? — was the reply — <br />
the minister of finance is in the Credit Lyonnais, <br />
the minister of marine is in the Creusot company, <br />
the minister of war is in the "Commissions," etc. <br />
<br />
We arrive on the whole at the conclusion that <br />
everywhere, in modern democracies, the real sov- <br />
ereignty belongs not to the people, but to parties <br />
dominated by the money power. <br />
<br />
To remedy this situation, the dangers of which <br />
<br />
<br />
<br />
100 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
he has pointed out with unusual force, Ostro- <br />
gorski proposes certain purely political solutions, <br />
as uncertain as they are insufficient. <br />
<br />
Is not the solution, he says, of the problem raised by <br />
parties plainly indicated? Does it not consist in elim- <br />
inating from our practice the use of rigid parties, <br />
permanent parties having power for its end, and in <br />
restoring arid reserving to the party its essential char- <br />
acter of a group of citizens, especially formed in view <br />
of a definite political demand? <br />
<br />
We are as far as possible from this opinion. <br />
True, we may find that party concerns play far <br />
too considerable a role in our societies ; it may be <br />
useful, as a counterpoise to this exclusive influ- <br />
ence, to organize groups of citizens formed with <br />
a view to one definite demand. But how can one <br />
imagine that the creation of leagues of this kind <br />
would suffice to put an end to the reign of <br />
plutocracy, under the mask of party govern- <br />
ments? The fact that permits capitalism to <br />
dominate the democracies, as well as the old <br />
governments, is that "wealth is power." <br />
<br />
The only means to check it, and as a final result <br />
to expropriate it politically, is to oppose to its <br />
power, to oppose to the old parties which are <br />
merely its political expression, the power of the <br />
proletariat organized as a class party. But, will <br />
this power itself be sufficient? And supposing it <br />
<br />
<br />
<br />
CAPITALIST CONQUEST OF PUBLIC POWERS 101 <br />
<br />
to be sufficient, is it not to be feared that the con- <br />
quest of political power may be vain and im- <br />
potent, by reason of the bankruptcy of parlia- <br />
mentarism? It is this that we shall now examine. <br />
<br />
<br />
<br />
CHAPTER II <br />
<br />
THE BANKRUPTCY OF PARLIAMENTARISM <br />
<br />
Under this title, a few years ago, innumerable <br />
articles were published, and even those that at- <br />
tempted to defend the parliamentary system <br />
recognized that it is passing through a crisis, and <br />
ask themselves whether it will survive the circum- <br />
stances which gave it birth. <br />
<br />
In February, 1912, at the moment when the <br />
C. G. T. in France was particularly aggressive, <br />
and when the gifeat transport workers' strikes <br />
had just marked the advent of new social forces <br />
in England, the Revue Bleue, of Paris, questioned <br />
a certain number of public men, — Paul De- <br />
schanel, Maxime Kowalewsky, Virgile Rossel, <br />
deputy of the Swiss National Council, and Emile <br />
Vandervelde — on the probable issue of the con- <br />
flict, in several countries, between syndicalism <br />
and parliamentarism. <br />
<br />
We wish to reprint here the critical part of our <br />
reply, on the subject of parliamentary govern- <br />
ment. To develop it would be useless. It deals <br />
with facts that every one can observe daily. <br />
102 <br />
<br />
<br />
<br />
THE BANKRUPTCY OF PARLIAMENTARISM 103 <br />
<br />
"What is this parliamentary government, ar- <br />
rived at the fullness of its developments? <br />
<br />
"It is the system of government which has as <br />
its center of gravity an elected assembly the <br />
majority of which makes the laws, votes the <br />
budgets, decides — and this is essential — the fate <br />
of the ministers, intervenes, through them, in <br />
nominations for administrative and judicial <br />
offices, — which possesses, in a word, all the sub- <br />
stance of power, apart from preserving, as forms, <br />
certain traditional institutions, reduced to a deco- <br />
rative status. <br />
<br />
"This sovereign assembly, whether divided into <br />
two Chambers or not, is composed of some hun- <br />
dreds of men, who for the most part owe their <br />
election to, their local influence, their fortune, <br />
their popularity on good or bad grounds, rather <br />
than to their knowledge or political capacity, — all <br />
of which does not prevent them from being <br />
omnipotent and thus considered omniscient. <br />
Having to pronounce on all questions, they are <br />
presumed to know them all. And in fact, com- <br />
petent or incompetent, they do pronounce on <br />
them, whether they have a personal opinion more <br />
or less ripe, or whether they obey the order of <br />
certain leaders. <br />
<br />
"For such a system to function, without result- <br />
ing in bungling and impotence, it requires an <br />
<br />
<br />
<br />
104 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
enlightened electorate, elected representatives <br />
having, with a healthy moral sense, experience in <br />
large affairs, an executive stabilized by party dis- <br />
cipline, legislative problems not too numerous, — <br />
in short, a combination of conditions such as <br />
were found united, for the greater profit, by the <br />
way, of bourgeois egoism, at the time of the <br />
landlords' regime, under Louis Philippe or <br />
Leopold I. So it should not be surprising that, <br />
on the continent, their reign was the golden age <br />
of bourgeois parliamentarism. <br />
<br />
"Today, on the contrary, is the iron age. We <br />
can not blind ourselves to the fact that, more and <br />
more, the conditions for the normal working of <br />
the system tend to disappear. The development <br />
of the functions and the interferences of the <br />
State, in all fields, multiplies indefinitely the <br />
questions to be solved, without any proportionate <br />
increase in the political capacity of the legislators. <br />
The multiplication, not to say the crumbling, of <br />
parties makes more difficult the establishment of <br />
parliamentary majorities grouped around stable <br />
ministries, and these difficulties, judging from <br />
the example of Belgium, will only increase under <br />
proportional representation. The elected repre- <br />
sentatives, when they are not business men work- <br />
ing for their own interests, are almost wholly <br />
ignorant of all the complex gearings of modern <br />
<br />
<br />
<br />
THE BANKRUPTCY OF PARLIAMENTARISM 105 <br />
<br />
society, and serve the popular cause only by <br />
hollow formulas and legal phraseology. Finally, <br />
the electoral body, with its enormous dead weight <br />
of illiterates and incapables, justifies only too well <br />
this bitter word of P. J. Proudhon: 'In many <br />
cases the voters under universal suffrage have <br />
shown themselves inferior to the landholding <br />
electors of the July monarchy/ <br />
<br />
"Certainly the machine rims, in spite of every- <br />
thing, because there are bureaux, commissions of <br />
specialists, and grand councils, which eat up work <br />
for the legislature ; then there is the press, which <br />
supplements, to a certain extent, the flagrant in- <br />
sufficiency of the budget control; the machine <br />
runs, but with what friction, what jerks, what <br />
wastage of power, and also what deception for <br />
the popular masses, who had based such vast <br />
hopes and such high ambitions on universal <br />
suffrage. <br />
<br />
"Oppressed by this deception, they do not see, <br />
they do not wish to see that parliamentary gov- <br />
ernment, with all its faults, constitutes neverthe- <br />
less an immense progress over the former sys- <br />
tems ; that if it is a very mediocre instrument of <br />
reform, it is still an efficacious means for prevent- <br />
ing the abuses of power, — in short that, in the <br />
present state of things, if it did not exist, we <br />
should have to invent it. <br />
<br />
<br />
<br />
106 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
"What they see, and how could they fail to <br />
see it? — is the lost time, the fruitless bustle of the <br />
lobbies, the miserable game of bidding for votes, <br />
the flood of petty neighborhood questions, the <br />
endless babble of legislators who wish to show <br />
their importance, and, inevitable consequence, the <br />
accumulation of unfinished parliamentary busi- <br />
ness, and the miscarriage of hoped-for reforms. <br />
<br />
"True, the situation is not equally bad in all <br />
countries. Remedies can be found, or at least <br />
palliatives. But the fact remains that parliamen- <br />
tary government, which was equal to its task <br />
when it was merely the administrative council for <br />
the affairs of the bourgeoisie, is found powerless <br />
to solve all the problems, to face all the diffi- <br />
culties, that arise in a society on the road toward <br />
a revolutionary transformation. <br />
<br />
"So no one should be surprised that the work- <br />
ing class, more and more, understanding that it <br />
can not emancipate itself through representatives, <br />
counts before all else upon itself, resorts to direct <br />
action to stimulate, or to replace, the reformist <br />
activity of the parliaments, and, especially in the <br />
countries where parliamentarism has attained the <br />
maximum of discredit, attaches more importance <br />
to syndicalist and co-operative action than to <br />
political action." <br />
<br />
<br />
<br />
CHAPTER III <br />
<br />
PROLETARIAN ACTION <br />
<br />
Crisis, decadence, perhaps bankruptcy of par- <br />
liamentarism ; capitalist conquest of the public <br />
powers; control by the possessing classes of the <br />
electors and of the elected; such are the results, <br />
all too apparent, of the democratic system under <br />
its present form. <br />
<br />
On this statement, the democrats and the <br />
socialists, or at least such of them as refuse <br />
to take words at face value, are in accord with <br />
the opponents of democracy, syndicalists or tra- <br />
ditionalists, like Maurras, Deherme, or Georges <br />
Sorel. 1 <br />
<br />
But, it must be said, divergences appear, when <br />
it comes to drawing conclusions. <br />
<br />
We naturally pass by those who dream of re- <br />
versing the machine, of substituting for elections <br />
that form of lottery called hereditary monarchy. <br />
For choosing the most competent rulers, we fail <br />
to understand in what respect the chance of <br />
generation is superior to the chance of lottery. <br />
<br />
1 8ee Guy -Grand, "Le Proems de la Democratic." Paris, <br />
Colin, 1913. <br />
<br />
107 <br />
<br />
<br />
<br />
108 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
We dismiss likewise those who would graft <br />
upon universal suffrage certain "conservative <br />
guarantees," such as plural voting, which would <br />
aggravate instead of diminishing the already <br />
excessive power of the ruling classes. <br />
<br />
As a matter of fact, whether welcome or <br />
otherwise, every one understands today that <br />
wherever universal suffrage exists, and it exists <br />
almost everywhere, there can be no question of <br />
suppressing it. But if it can not be suppressed, <br />
it can be organized, or else, which is by no means <br />
the same thing, it can organize itself. <br />
<br />
Those who wish to organize universal suffrage <br />
by an act of authority, a legislative act, are advo- <br />
cates of various systems designated under the <br />
name of representation of interests. All these <br />
systems have this in common, that they are <br />
essentially arbitrary, that they consolidate, the <br />
positions gained by the possessing classes, that <br />
they give a legal sanction to the division of <br />
classes, and substitute artificial compartments <br />
for the spontaneous groups which incessantly <br />
arise from the transformations of the social life. <br />
They do not constitute progress. They are, on <br />
the contrary, an obvious retrogression. <br />
<br />
But if we do not admit, if we will not at any <br />
price admit that universal suffrage should be <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 109 <br />
<br />
organized from above, we are, on the contrary, <br />
deeply convinced that it should organize itself. <br />
<br />
From now on, it is striving to do this. In all <br />
countries, to facilitate the elaboration of laws, to <br />
aid the parliament in its legislative work, con- <br />
sulting commissions are being created, where the <br />
great interests can be advantageously represented <br />
to make their voices heard, when once the final <br />
decision rests with the national sovereignty. On <br />
the other hand, in the most advanced democ- <br />
racies, universal suffrage tends to replace de- <br />
liberative assemblies on the greatest questions, <br />
through direct legislation. The representative <br />
system continues. The parliamentary system is <br />
on the way to disappear. <br />
<br />
In Switzerland, for example, the Federal <br />
Council is not a ministry. It makes room among <br />
its members for the minority. It does not resign <br />
when its propositions are rejected. And, at least <br />
in serious questions, if the National Council and <br />
the Council of States discuss laws, they do not <br />
make them. The legislative power, first and last, <br />
belongs to the people themselves. They have the <br />
right of initiative. They can demand the ref- <br />
erendum. They can at any moment, and on all <br />
questions, substitute themselves for the delibera- <br />
tive assemblies. <br />
<br />
<br />
<br />
110 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
' Such institutions, without doubt, have the <br />
<br />
future on their side. <br />
<br />
But however developed and however perfect <br />
we may conceive them to be, they would still <br />
bring nothing but disillusions and deceptions to <br />
the proletariat, if it counted upon them alone to <br />
conquer real political power. <br />
<br />
If this formidable power, the capitalist State, <br />
is first to be checked and later to be abolished, <br />
it is not enough that universal suffrage be organ- <br />
ized. The workers must organize themselves <br />
under universal suffrage. They must, by the <br />
development of working-class organization, under <br />
all its forms, create a State within the State, <br />
whose growing power tends to substitute co- <br />
operative management for capitalist domination. <br />
<br />
It is on this condition, and on this condition <br />
alone, that democracy ceases to be an illusion and <br />
a lie. <br />
<br />
From the moment, in fact, that real labor <br />
unions exist, they can through their organization <br />
oppose an effective resistance to the effort of the <br />
capitalists to buy, intimidate, deceive and organize <br />
the voting masses. <br />
<br />
In the second place, the action of the unions, <br />
and to a less degree, of the other groups, fur- <br />
nishes them the means for exercising from with- <br />
out an effective pressure upon the government <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 111 <br />
<br />
Finally, it is in the labor organization itself <br />
that a new society is forming, that a new system <br />
of law is being elaborated, and that the proletariat <br />
is acquiring the preparation indispensable for <br />
substituting some day its auto-direction for the <br />
rule of the captains of industry and the magnates <br />
of capitalist society. <br />
<br />
1. Resistance to Capitalism <br />
<br />
There is on the whole, at the present time, a <br />
single political system in all the nations of <br />
western civilization. The political forms are <br />
diverse and changing. The proportions of power <br />
among the classes vary according to the industrial <br />
development and the groupings of interests aris- <br />
ing from it. The condition of the workers is not <br />
everywhere equally bad, but everywhere the <br />
bourgeoisie alone, or in partnership with other <br />
classes that are declining, cdntrols the govern- <br />
ment. It controls it because really, economically, <br />
intellectually, it is still the directing class. And <br />
that will not change, that can not change, until <br />
the day when the proletariat shall be sufficiently <br />
organized, economically and intellectually, to be <br />
in a position to substitute social production for <br />
capitalist production. <br />
<br />
Meanwhile, it is all very well to be the most <br />
numerous class, to have the right to vote, to <br />
<br />
<br />
<br />
112 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
possess the theoretical right to elect the parlia- <br />
mentary majority; the proletariat does not use <br />
this right, and if by any impossible chance it were <br />
to use it, that would merely give the world the <br />
spectacle of its impotence. <br />
<br />
If moreover it had any inclination to stop <br />
voting for its masters, to deprive the possessing <br />
minorities of the support which they need in <br />
order to have a parliamentary majority, we have <br />
seen that by its money, by its press, by its <br />
"machine" inside the traditional parties, the bour- <br />
geoisie exercises enormous powers of influence <br />
upon the mass of the voters. <br />
<br />
Under these conditions, democracy is and can <br />
be only a vain illusion, so long as the proletariat <br />
remains a dust-heap of individuals. <br />
<br />
That is what the syndicalists constantly repeat, <br />
and on this point they are right. Even if electoral <br />
and parliamentary action alone could suffice to <br />
realize socialism — which we do not believe — this <br />
electoral and parliamentary action can not, in <br />
any case, be effective unless the working class <br />
organizes itself, — and not on the political field <br />
alone. <br />
<br />
From this point of view, the Social-Democratic <br />
Party of Germany had, .before the war, given <br />
examples from which we might have expected it <br />
to take a better attitude at the hour of trial. <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 113 <br />
<br />
To understand this, look through the report of <br />
the Parteivorstand at the Congress of Jena <br />
(1913). At that time there were nearly a million <br />
members (982,850) for the 397 electoral districts. <br />
The receipts of the central organization amounted <br />
to 1,469,000 marks ; the expenditures to 1,075,000 <br />
marks. Ninety newspapers were under the con- <br />
trol of the party, including the official organ, <br />
Vorwaerts, with 157,000 subscribers. The cen- <br />
tral educational bureau, founded seven years <br />
earlier, had at its disposal in 1913 for courses <br />
and meetings more than 700,000 marks. 1 In <br />
short, the party itself, from the viewpoint of <br />
financial resources, surpasses all the bourgeois <br />
parties. Its press can compete, in number of <br />
readers and in wealth of information, with the <br />
capitalist press. Its educational works are at <br />
once a complement and a corrective to the pri- <br />
mary school. And if, among the four million <br />
voters and more in the Social Democracy, there <br />
are "Mitlaufer" who came into socialism through <br />
a simple spirit of opposition, still perhaps no- <br />
where else can be found so many men with a <br />
clear and precise idea of the final aim to pursue. <br />
Moreover this party organization, without an <br />
equal in the word, would not have had, even from <br />
<br />
<br />
<br />
1 Berlcht des Parteivorstandes an dem Parteltag En Iena. <br />
Berlin, Vorwaerts, 1913. <br />
<br />
<br />
<br />
114 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
the political viewpoint, the power that it pos- <br />
sessed, if the great co-operatives of consumption <br />
affiliated with the wholesale co-operative at Ham- <br />
burg, or the Freie Gewerkschaften, the independ- <br />
ent unions, with their 2,500,000 adherents, not to <br />
speak of the compulsory insurance groups, had <br />
not made of the German working class an eco- <br />
nomic power with which the capitalists were <br />
obliged to reckon on a broad scale. <br />
<br />
Why was all this force to be powerless, when <br />
it came to a choice for the German proletariat <br />
between revolt and complicity? Surely, in normal <br />
times at least, the force of the proletarian organ- <br />
ization never lost an occasion to strengthen itself. <br />
<br />
Perhaps some may remember, by way of ex- <br />
ample, the conflict that arose in 1914 between <br />
the Deutsche Bank and the Central Commission <br />
of Unions. <br />
<br />
An employee of the Deutsche Bank, having ac- <br />
cepted a position of trust in the Union of Bank <br />
Employees, was disciplined by the bank manage- <br />
ment. The association, identifying themselves <br />
with the employee in question, protested. But <br />
this protest would have had no grave conse- <br />
quences, if the Commission of Unions had not <br />
intervened in the affair. It threatened the bank, <br />
if the measure taken against the employee were <br />
not reversed and explicit guarantees given for <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 115 <br />
<br />
the future that it would withdraw the funds that <br />
it had on deposit. The bank refused, and more <br />
than 20,000,000 marks — the total deposits were <br />
from 80,000,000 to 100,000,000— were withdrawn <br />
to be entrusted to other banks more pliable in <br />
the face of union demands. <br />
<br />
It is self-evident that against a working class <br />
with such a defensive organization at its disposal, <br />
the methods of corruption or pressure, resorted <br />
to in other situations, become wholly inapplicable. <br />
<br />
One may buy or intimidate Irish or Italian <br />
immigrants lately arrived at New York or Buenos <br />
Ayres, Jewish garment workers of the East Side, <br />
Flemish or Neapolitan tenants, farm laborers in <br />
East Prussia, but nothing can prevent workers in <br />
whom the socialist ideal, organization and con- <br />
sciousness are fully developed from using the <br />
right to vote for the defense of their class <br />
interests. <br />
<br />
Even from this point of view, then, it becomes <br />
clear that the social democracy could not entrench <br />
itself on the political field ; could not be a party <br />
purely electoral and parliamentary, with the con- <br />
quest of the State for its sole aim. To accom- <br />
plish the conquest of the State, it must oppose to <br />
the organization of capitalist power the force of <br />
labor organization, with its co-operatives, its <br />
unions, its press, its educational institutions. <br />
<br />
<br />
<br />
116 socialism versus the state <br />
<br />
2. Pressure From Without <br />
<br />
Ostrogorski, replying to those who say that the <br />
people is incapable of self-government, and that <br />
universal suffrage and parliamentarism are, con- <br />
sequently, an absurdity, subscribes to the first of <br />
these affirmations, but rejects the second: <br />
<br />
The political function of the masses in a democracy* <br />
he says, Is not to govern but to intimidate the governors. <br />
The real question, again, is to know whether and to. <br />
what extent they are capable of intimidating. That the <br />
masses already possess in most democracies today the <br />
capacity to intimidate the governors seriously, is beyond <br />
question. It is thanks to this that actual progress has <br />
been realized in society; with good grace or ill, the <br />
governors are obliged to take account of the needs and <br />
aspirations of the people. <br />
<br />
This intimidation of governments, this pressure <br />
from without exercised by the masses, does not <br />
necessarily imply that they be organized. <br />
<br />
Mere dread of the voters, when a strong cur- <br />
rent in favor of a reform exists, may decide a <br />
conservative majority to make concessions. <br />
<br />
So again with street demonstrations; the first <br />
"social laws" in Belgium were voted by chambers <br />
elected by landholders, under the impressions <br />
produced by the riots of March, 1886. In the <br />
phrase of a conservative writer, Father Ver- <br />
meersch, the bourgeoisie then saw "by the .light <br />
of conflagrations" that there was a social <br />
question. <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 117 <br />
<br />
It is by relying on theses of this sort that Sorel, <br />
in his "Reflections on Violence" 1 (1906), under- <br />
took to justify the methods of the militants of <br />
the C. G. T. For him, the determining factor <br />
in social politics is the poltroonery of the Govern- <br />
ment. The revolutionary syndicalists know this, <br />
and make excellent use of the situation. They <br />
teach the laborers that it is not a question of going <br />
to ask favors (from the government), but that <br />
they should take advantage of "bourgeois cow- <br />
ardice" to impose the will of the proletariat. <br />
<br />
There are too many facts supporting this <br />
theory for it to fail of taking root in the labor <br />
world. <br />
<br />
But in many cases, on the other hand, the event <br />
has shown that the workers would be making a <br />
grave mistake to count without limit on govern- <br />
mental or parliamentarian weakness, and that <br />
direct action thus understood could not — quite <br />
apart from the question of legitimacy — yield <br />
more than limited results. <br />
<br />
However, there is another form of direct <br />
action, which is not, at least not necessarily, ac- <br />
companied by violence: it is the use by labor <br />
organizations, to obtain a political result, to <br />
exercise pressure on the government, of the <br />
<br />
1 Sorel, Reflections sur la Violence. La MouYement social- <br />
late, 1906, vol. I, p. 81. <br />
<br />
<br />
<br />
118 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
methods customary in economic conflicts. And <br />
naturally, this direct action is more effective in <br />
proportion as the working class is better <br />
organized. <br />
<br />
It is possible at this date to cite many govern- <br />
mental or legislative interventions that have been <br />
determined by movements of this sort: the <br />
miners' strikes in France for the legal eight-hour <br />
day or the improvement of the pension system, <br />
the general strikes for the conquest of political <br />
liberties in Russia, for universal suffrage in <br />
Belgium and Sweden, or again the railroad and <br />
postoffice strikes in France, Austria, Holland and <br />
Italy. <br />
<br />
But the typical case of a strike powerfully or- <br />
ganized, culminating in the imposition upon the <br />
employing class, by legislative act, of a system of <br />
work to which it had refused to subscribe, is the <br />
great strike of the English miners in February <br />
and March, 1912, for a minimum wage. <br />
<br />
On the eve of this memorable conflict, one of <br />
the leaders of the Federation of Miners, Harts- <br />
born, said, in a speech addressed to the miners of <br />
South Wales: <br />
<br />
The full strength of British democracy can not fail <br />
to obtain from the employers and the State the guar- <br />
antee of a minimum wage for the industry. I predict <br />
that next week Friday (March 1), will mark the date <br />
of a new era in the history of this country. On that <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 119 <br />
<br />
day a million men will break their chains, when they <br />
declare with one voice that they will no more be slaves <br />
and that they will assert their right to be treated like <br />
freemen. <br />
<br />
To carry through this great struggle, the <br />
610,000 members of the various miners' unions <br />
had at their disposal a fund of 2,167,000 pounds <br />
sterling, about $10,825,000, giving over $18.00 per <br />
capita. Assuming that each miner had earned <br />
about this amount in the week before the strike, <br />
they had at their disposal an average of $36.00 <br />
each, not counting the personal savings they <br />
might have made. But in fact, the fund not <br />
being held in common, the resources varied <br />
greatly from region to region. <br />
<br />
Nevertheless the miners were in a position to <br />
hold out for several weeks, thus depriving the <br />
other industries of their "black bread." Thus, <br />
their simple decision to stop work if satisfaction <br />
were not obtained, determined the government to <br />
intervene with the employers, urging their consent <br />
to an amicable solution. The majority of the <br />
heads of enterprises promised to yield. Others <br />
declared themselves for resistance. An agree- <br />
ment failing, the strike was declared. A million <br />
strikers took part in it, and at the end of a few <br />
days, for lack of coal, other laborers, by hundreds <br />
of thousands, were thrown out of work. <br />
<br />
<br />
<br />
120 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
Then to avoid greater disasters, the liberal gov- <br />
ernment decided to regulate the matter by a <br />
legislative act. On March 19, 1912, Mr. Asquith <br />
introduced in the House of Commons the Coal <br />
Mines (minimum wage) bill, recognizing the <br />
principle of the minimum wage for the under- <br />
ground laborers of the coal mines. <br />
<br />
This minimum was not fixed by law, but by <br />
Joint District Boards, composed half of repre- <br />
sentatives of the employers, half of representa- <br />
tives of the laborers, with an arbitrator to give <br />
the casting vote. <br />
<br />
In a few days the bill passed through all the <br />
stages of parliamentary procedure, usually so <br />
lengthy. The labor members declared it insuffi- <br />
cient, but they had no answer for Lloyd George <br />
when he said to them: "If you were sure that <br />
your opposition would cause the rejection of the <br />
bill, would you speak and vote against it?" <br />
<br />
The Liberals, whose election in sixty-four dis- <br />
tricts depended on the miners' vote, supported <br />
Mr. Asquith with more or less enthusiasm. As <br />
for the Conservatives, they voted against it, and <br />
while making no serious effort to prevent the <br />
passage of the bill, they left it to Mr. Balfour <br />
to indicate the motives of the governmental <br />
initiative : <br />
<br />
The position of the Government is like that of an <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 121 <br />
<br />
individual robbed in a dark street by a man of <br />
formidable aspect, and who might say to him: "My <br />
dear friend, it is not your terrible aspect nor your <br />
heavy club that make me give you my purse and my <br />
watch. Let me assure you, before we separate amicably, <br />
that I am grateful to you for having given me this <br />
opportunity to accomplish an act of tardy justice." <br />
<br />
Describing the bill as "panic legislation," he <br />
<br />
added : <br />
<br />
It is folly to encourage such acts by making all men <br />
believe that they can force the action of Parliament by <br />
such means. Tomorrow they will begin again from the <br />
same motive or others. <br />
<br />
It remains to know what Mr. Balfour would <br />
have done, if he had been in Mr. Asquith's place. <br />
<br />
It may help us guess, if we remember that the <br />
House of Lords, where his friends were in the <br />
majority, and where they still had the right of <br />
absolute veto, carefully refrained from obstruct- <br />
ing the proposals of the Government. <br />
<br />
We may differ, moreover, as to the value and <br />
importance of the results obtained, but, from the <br />
moral view-point, the victory of the miners was <br />
immense, and Mr. Balfour was right in saying <br />
that it would lead to further demands. <br />
<br />
Everything indicates, in fact, that more and <br />
more in the future the laborers will resort to the <br />
organized strike, for obtaining legislative re- <br />
forms, and that this pressure from without will <br />
tend to become an almost normal means of pre- <br />
<br />
<br />
<br />
122 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
vailing over the inertia, the weakness and the ill <br />
will of bourgeois parliaments. <br />
<br />
Nevertheless we may also foresee that, later <br />
on, the use of such methods will cease to be useful <br />
because the working class will be strong enough, <br />
either to dispense with protective legislation, or <br />
to legislate for itself, instead of constraining its <br />
masters to legislate for it. <br />
<br />
3. The Formation of the New System <br />
<br />
The unions and other labor groups have thus <br />
far appeared to us as the necessary sub-stratum <br />
of political action and the most effective means <br />
at the disposal of the proletariat for acting on <br />
governments and parliamentary majorities. <br />
<br />
But from the view-point of the conquest of <br />
power, their development has an importance even <br />
greater, it is in fact through labor organization <br />
and in labor organization that the workers pre- <br />
pare themselves, by managing enterprises and <br />
administering free associations, to substitute <br />
themselves one day for the administrators and <br />
the captains of industry of the capitalist system. <br />
<br />
To understand this immense subterranean <br />
labor, it is necessary to read such books as "La <br />
Coutume Ouvriere" by Maxime Leroy or "In- <br />
dustrial Democracy," by Sidney and Beatrice <br />
Webb. <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 123 <br />
<br />
As the Webbs point out so well, the organiza- <br />
tion of labor offers to the student of democracy <br />
the spectacle of a multitude of independent, <br />
autonomous republics, trying repeatedly all <br />
known political expedients, with a view to com* <br />
bining an efficient administration with popular <br />
control. <br />
<br />
Whatever the system adopted, the organization <br />
remains democratic. The general assembly has <br />
the last word. But, when it comes to administer- <br />
ing federations* of unions, grouping thousands of <br />
members, or managing wholesale stores, like <br />
those of Hamburg, Manchester or Glasgow, they <br />
have quickly renounced the primitive forms of <br />
democracy, with nominations of managers for <br />
short terms, and direct intervention of the gen- <br />
eral assemblies in the smallest affairs. They <br />
create permanent functionaries. To them they <br />
delegate extended powers. These officials receive <br />
guarantees for the future. Salaries are assured <br />
them which make it possible to recruit an efficient <br />
force. And thus, in the union sphere, as in the <br />
co-operative or political sphere, is formed little <br />
by little a personnel of technicians and managers, <br />
who would be capable, if the need arose, of <br />
stepping into the places of the present capitalists. <br />
<br />
Moreover, if this substitution took place, thou- <br />
sands of proletarian intellectuals today incorpo- <br />
<br />
<br />
<br />
124 . SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
rated into the structure of private industry would <br />
have every motive of private interest for joining <br />
the new order. <br />
<br />
Such a development, true, is still in its first <br />
stages. Nothing would expose the workers to <br />
more deceptions than to conceive an excessive <br />
idea of their political and industrial capacity. But <br />
it is the progressive acquirement of this capacity <br />
that gives all their importance to the various <br />
forms of labor organization. A new world is in <br />
course of creation, on the edge of bourgeois <br />
society and in opposition to it. It has its ethics, <br />
its discipline, its juridical institutions, its con- <br />
stitutional and civil rules. It constitutes, already, <br />
an immense federation, co-operative, unionist, <br />
political, whose closely-woven woof covers the <br />
entire world. And, just as the bourgeois revo- <br />
lution was not the application of an abstract doc- <br />
trine, but the systematization of an organization <br />
already pre-existing in fact, so the conquest of <br />
power by the proletariat may be accompanied by <br />
victorious strokes or triumphant elections, but it <br />
will have as a preliminary condition, a condition <br />
sine qua non, the pre-existence of an organization <br />
capable of furnishing elements of direction and <br />
management within the new system. <br />
<br />
Briefly, the conquest of power, thus under- <br />
stood, ceases to be confused, either with the <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 125 <br />
<br />
conquest of the parliamentary majority and the <br />
government by electoral action alone, or with <br />
the sudden seizure of the State by force. Before <br />
the workers can become the directing class, they <br />
must, having become through capitalistic evolu- <br />
tion the great (or as the Communist Manifesto <br />
says the immense) majority of the population, <br />
add to their numerical power "the power of organ- <br />
iziation, political and economic. <br />
<br />
Now, that alone is enough to show how grossly <br />
deceived are those who maintain, with Leroy- <br />
Beaulieu, that socialism is statism, and that in a <br />
socialist system the various associations, the <br />
voluntary and free combinations would disappear, <br />
absorbed by the all-powerful and all-providing <br />
State. <br />
<br />
Without the individual and collective "self- <br />
help" of the working class, without a vast organic <br />
development of the unions, of the co-operatives, <br />
of association under all its forms, it is not even <br />
possible to conceive of the seizure of political <br />
power by the workers, and after that, how can <br />
we believe that once masters of these powers, the <br />
toilers, destroying their work, would consent, as <br />
Leroy-Beaulieu predicts, to become once more <br />
human dust, and to abdicate into the hands of <br />
the police-State the power which by their free <br />
effort they had conquered. * <br />
<br />
<br />
<br />
126 socialism versus the state <br />
<br />
4. The Proletarian Conquest of <br />
Political Power <br />
It only remains to draw our conclusion. <br />
What must we think of that schematic view of <br />
the social revolution, which is found constantly <br />
in Marx and Engels, from the Manifesto to the <br />
"Civil War in France": conquest of political <br />
power by the proletariat; collective dictatorship <br />
of the proletariat; abolition of the State? <br />
<br />
(a) Conquest of Political Power By <br />
the Proletariat <br />
<br />
It will be asked at the start whether the word <br />
proletariat has not too restricted a meaning, and <br />
if it is not better to say: conquest of political <br />
power by the workers, manual or intellectual? <br />
<br />
In its usual sense the term proletariat indicates <br />
"people who are in indigence" (Hatzfeld and <br />
Darmesteter). Now all workers are not indigent, <br />
and at this point we must recognize that the <br />
expression is liable to be misunderstood. But <br />
this is not a question of terminology. <br />
<br />
For Marx and Engels, the proletariat is "the <br />
modern working-class, a class of laborers, who <br />
live only so long as they find work, and who find <br />
work only so long as their labor increases <br />
capital." 1 <br />
<br />
<br />
<br />
1 Communist Manifesto, page 21 Kerr edition. <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 127 <br />
<br />
These laborers, assuredly, are not the only <br />
laborers. But they are the only ones who have a <br />
direct, immediate, personal interest in emancipat- <br />
ing themselves from capitalist domination. The <br />
intellectuals, the people of the liberal professions, <br />
may have sympathy for the proletarian cause. <br />
They may say that under a socialist system, as <br />
well as today, their capacities would find employ- <br />
ment. And in fact, it is hard to imagine how, <br />
without the support, or at least the neutralization <br />
of these elements, or of a part of these elements, <br />
the proletariat can grasp the power of the State. <br />
Nevertheless, the history of every socialist move- <br />
ment — and even at the present hour, of Russia — <br />
shows that the real motive power of the social <br />
revolution, the class really agitating against capi- <br />
talism, is certainly the working class. In view of <br />
this, we see no sufficient reasons for modifying <br />
the traditional terminology. <br />
<br />
If it has been consecrated by usage, neither has <br />
it ceased to be enlarged by practice, and the <br />
affirmation of the proletarian, the labor character <br />
of the social democracy has been no obstacle to <br />
the recruiting of workers who are not, properly <br />
speaking, proletarians or laborers. <br />
<br />
(b) The Collective Dictatorship of <br />
the Proletariat <br />
<br />
Marx and Engels foresaw that at a given <br />
<br />
<br />
<br />
128 SOCIALISM VERSUS TB& STATE <br />
<br />
moment — following, for example, an inter- <br />
national war — the workers, carried into power <br />
by events, will use this power to take away, little <br />
by little, from the bourgeoisie, all its capital, <br />
putting the means of production in the hands of <br />
the State. They say this in the Manifesto, <br />
Engels repeats it, in 1891, in the introduction to <br />
the German translation of "The Civil War in <br />
France" : <br />
<br />
The State, he says, is neither more nor less than a <br />
machine for the oppression of one class by another, and <br />
that quite as much in a democratic republic as in a <br />
monarchy; and the least to be said is that it is a <br />
scourge which the proletariat inherits in its struggle <br />
for class domination; but of which it must, as the Com- <br />
mune did, and in the greatest measure possible, atten- <br />
uate the most grievous effects, until the day when a <br />
new generation, reared in a new society of free and <br />
equal men, may rid itself of all governmental rubbish. <br />
The German Philistines are always plunged into holy <br />
terror at the words "dictatorship of the proletariat" <br />
Would you know, gentlemen, what that dictatorship <br />
means? Look at the Paris Commune. There is the <br />
dictatorship of the proletariat <br />
<br />
Such indeed is, in substance, the idea com- <br />
monly held in socialist circles of the social revo- <br />
lution : a new Commune, this time victorious, no <br />
longer at a single point, but in the principal <br />
centers of the capitalist world. <br />
<br />
Hypothesis; but hypothesis with nothing im- <br />
probable in it, in these times when it already <br />
appears that the after-war period in a number of <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 129 <br />
<br />
countries will bring class antagonisms and un- <br />
heard-of social convulsions. <br />
<br />
Only, if the defeat of the Paris Commune, not <br />
to speak of the difficulties of the Russian Revo- <br />
lution, proves anything, it is the impossibility of <br />
ending the capitalist system as long as the pro- <br />
letariat is not sufficiently prepared to exercise <br />
the power which circumstances might let fall into <br />
its hands. <br />
<br />
Neither does Marx claim more. Witness this <br />
celebrated passage from "The Civil . War in <br />
France": <br />
<br />
The working class did not expect miracles from the <br />
Commune. They have no ready-made Utopias to intro- <br />
duce by order of the people. They know that in order <br />
to work out their own emanciptation, and along with <br />
it that higher form to which present society is irre- <br />
sistibly tending, by its own economical agencies, they <br />
will have to pass through long struggles, through a <br />
series of historic processes, transforming circumstances <br />
and men. <br />
<br />
Consequently what matters to the proletariat is <br />
not to make prophecies, nor to discuss the <br />
prophecies of others on the hypothesis of its col- <br />
lective dictatorship, but to prepare itself, by the <br />
development of its organization, economic and po- <br />
litical, to dominate events, whatever may happen. <br />
<br />
Meanwhile it should be noted that the more this <br />
autonomous organization of the working class <br />
develops, the more profoundly must the primitive <br />
<br />
<br />
<br />
i <br />
<br />
<br />
<br />
130 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
and elementary conception of the proletarian <br />
dictatorship be modified. <br />
<br />
As a matter of fact it seems undeniable that <br />
Engels and Marx, at least in the Manifesto, <br />
suppose that at a given moment the proletarians, <br />
donning the boots of the police-state, will appro- <br />
priate the coercive powers created by the bour- <br />
geoisie, to govern against the bourgeoisie, that <br />
they will, in a word, to make the social revolution, <br />
utilize the instrument of rule forged by the <br />
master class to make revolution impossible. Now, <br />
with a proletariat powerfully organized, we may <br />
admit that it would be far less a question . of <br />
utilizing the bourgeois State for other ends, than <br />
of substituting for it a new State which is, from <br />
now on, in process of formation in the great, <br />
trade-union, co-operative and political federations <br />
of the working class. <br />
<br />
That does not mean, assuredly, that nothing <br />
ought to be preserved, even provisionally, of the <br />
old state-machine. But, to speak frankly, we <br />
have trouble in admitting that this instrument of <br />
domination and oppression can, without essential <br />
modifications, be used as a means of liberation <br />
and enfranchisement. Engels moreover admits <br />
this to a certain extent when he writes (see the <br />
introduction quoted above) that in the example <br />
of the Commune, the proletariat, heir to this <br />
<br />
<br />
<br />
PROLETARIAN ACTION 131 <br />
<br />
scourge, ought, while awaiting its complete aboli- <br />
tion, "to attenuate, as far as possible, its most <br />
grievous effects." <br />
<br />
(c) Abolition of the State <br />
<br />
What is to be said? <br />
<br />
If certain expressions are taken literally, it <br />
seems that in speaking of the abolition of the <br />
State, the Marxians foresee the passage, by a <br />
mutation more or less abrupt, from the pro- <br />
letarian dictatorship to anarchy, to the absence of <br />
government. <br />
<br />
But consider more closely. <br />
<br />
As we have said, the State, as the term is used <br />
by Marx and Engels, is not the State in the broad <br />
sense, the State, organ of management, the State,, <br />
representing the general interests of society. It <br />
is the State-power, the State, organ of authority, <br />
the State, instrument of domination by one class <br />
over another. <br />
<br />
In "The Civil War in France," for example, <br />
Marx opposes the "free federation of all men" <br />
to the State as "national power of capital over <br />
labor . . ., public force organized for social <br />
enslavement . . ., engine of class despotism." <br />
<br />
Likewise, in "Anti-Duehring," Engels tells us <br />
that the State is the organization of the exploiting <br />
class at every epoch with a view to maintaining <br />
these exterior conditions of production, and <br />
<br />
<br />
<br />
132 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
notably with a view to holding the exploited class <br />
by force within the conditions of oppression re- <br />
quired by the existing mode of production <br />
(slavery, serfdom, wage-labor). <br />
<br />
Once these definitions are admitted, the Marx- <br />
ian syllogism is logically unassailable : <br />
<br />
1. The State is the organ of the domination <br />
of one class over another. <br />
<br />
2. Now, socialism aims at the suppression of <br />
classes by the socialization of the means of <br />
production and exchange. <br />
<br />
3. Thus socialism tends, by this very fact, to <br />
abolish the State. <br />
<br />
All would thus be for the best if the Marxian <br />
sense of the word "State" did not differ from the <br />
usual sense. But as it does differ, misunder- <br />
standings and confusions may arise regarding the <br />
abolition of the State, as understood by Marxians. <br />
<br />
It is therefore important to be definite and to <br />
say once more that if, in a socialist society, the <br />
State, organ of authority, saw its functions re- <br />
duced to the minimum, the State, organ of <br />
administration, wbuld continue to be the repre- <br />
sentative of the general interests of the com- <br />
munity. <br />
<br />
This necessary distinction will moreover be <br />
increasingly important, now that we are to dis- <br />
cuss the socialization of the means of production. <br />
<br />
<br />
<br />
PART TWO <br />
<br />
The Socialization of the Means of <br />
<br />
Production <br />
<br />
Even before the present war, which in the <br />
nature of things brought with it a prodigious <br />
development of statism, one of the characteristics <br />
of social evolution has been the considerable in- <br />
crease of the functions and the domain of the <br />
State. The old monopolies or fiscal domains, <br />
which not long ago were thought to be about to <br />
disappear — the tobacco monopoly in France for <br />
example, or the fiscal lands in Prussia — are not <br />
only preserved, but extended and developed. <br />
National 1 forests are bought or created. The rail- <br />
roads are taken over. The rights of the nation <br />
over water power are proclaimed. Monopolies <br />
are established or projected in alcohol, as in <br />
Switzerland, in potash or petroleum, as in Hun- <br />
gary, not to speak of camphor, as in Japan, or <br />
radium, as in the United States. <br />
<br />
We have said that a number of socialists, and <br />
also of adversaries of socialism, see in this prog- <br />
ress of statization so many partial victories for <br />
collectivist ideas. <br />
<br />
That is, to say the least, a manifest exaggera- <br />
133 <br />
<br />
<br />
<br />
134 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
tion. The truth is that in "statizing" certain <br />
industries, the governments as they existed before <br />
the war were obeying certain very complex con- <br />
siderations, of which some were military and <br />
fiscal, others social in their nature. <br />
<br />
It is beyond doubt, for example, that in the <br />
larger countries, the State, in buying the railways, <br />
or in keeping a heavy hand on the companies, as <br />
in France, had in view especially the transporta- <br />
tion of troops in case of war. It is no accident <br />
that the only countries in which the railroads <br />
remain wholly or almost wholly in private hands <br />
are England and the United States. Both of <br />
these countries, for various reasons, believed <br />
themselves dispensed from seeing, in their iron <br />
roads, means for attack or for defense. <br />
<br />
But, independently of this direct influence, <br />
modern militarism exerts an indirect action, still <br />
more important, upon the development and <br />
multiplication of State monopolies. From year <br />
to year, up to the moment of the catastrophe, it <br />
has demanded new expenditures. Along with <br />
the burdens of the governments' social policy, <br />
the burdens of the armed peace have increased <br />
in such proportions, that the ordinary resources <br />
of the public treasuries no longer sufficed. <br />
<br />
In the six principal countries of Europe, for <br />
example, the foreseen military expenditures, not <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODUCTION 135 <br />
<br />
including those disguised in other budgets, <br />
amounted to the following figures in 1883 and in <br />
1912: <br />
<br />
Total Military Expenditures of the Six Great European <br />
<br />
Powers in 1883 <*nd in 1912 <br />
<br />
(In millions of francs) <br />
<br />
Increase between 1883 and 1912 <br />
Country 1883 1912 Millions Per Cent <br />
<br />
Germany 504 1,648 1,144 227.0 <br />
<br />
England 702 1,779 1,077 153.4 <br />
<br />
Austria-Hungary.... 318 674 356 111.9 <br />
<br />
France 789 1,343 554 70.2 <br />
<br />
Italy 311 649 338 108.6 <br />
<br />
Russia 894 1,920 1,026 114.8 <br />
<br />
' Totals 3,518 8,013 4,495 127.7 <br />
<br />
To find these billions, which the enormous in- <br />
crease of public debts will multiply after the war, <br />
by resorting to taxes alone, becomes irksome and <br />
will become more and more irksome. Even be- <br />
fore the war there were plans for fiscal monop- <br />
olies. Those already existing were developed. <br />
Thereby results an extension of the collective <br />
domain, but it should be well understood that it <br />
is difficult to see in this phenomenon a triumph <br />
for socialist ideas. <br />
<br />
Let us add however that, apart from the influ- <br />
ences of a fiscal and military order, other factors <br />
have intervened, and will intervene more and <br />
more. It is not to secure revenue nor with a <br />
<br />
<br />
<br />
136 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
view to preparing for war that the Belgian State <br />
and the Swiss State have bought the railways, <br />
that Switzerland wishes to nationalize insurance, <br />
that hydraulic power is being socialized almost <br />
everywhere, that national forestry is being ex- <br />
tended, or that the Prussian Stite, which already <br />
possesses some coal mines, is trying to acquire <br />
more. <br />
<br />
In proportion as the influence of socialism <br />
increases, as the mass of consumers becomes <br />
aware of the exploitation imposed by the capital- <br />
istic monopolies, the governments must appeal to <br />
other motives than fiscal ones for bringing new <br />
industries within the State's sphere of action. <br />
<br />
Thus for example in the French Chamber, on <br />
<br />
November 19, 1909, the minister of finance, M. <br />
<br />
Cochery, on the day following certain monster <br />
<br />
meetings protesting against new taxes on alcohol, <br />
<br />
organized by the retailers of liquor, supported <br />
<br />
and encouraged by the big distillers, expressed <br />
<br />
himself in these terms: <br />
<br />
M. Cochery, Minister of Finance: I shall not follow <br />
M. Guillemet into the parlors of the Tuileries, where he <br />
wished to conduct us the other day, to show us the <br />
splendor and luxury of a certain tobacco merchant, the <br />
revelation of which has been enough to determine <br />
Napoleon to establish the tobacco monopoly. I shall <br />
remain far more modern. I shall confine myself, while <br />
glancing over the altogether democratic meetings of <br />
1909, to considering for a moment that formidable <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODUCTION 137 <br />
<br />
money power, residing in certain manufacturers, that <br />
they have revealed to us, and I shall merely say: the <br />
problem of the alcohol monopoly, agitated for some <br />
years in the past, studied with ardor, then fallen into <br />
slumber, is re-awakened; its examination will follow <br />
shortly. (Lively applause on the left and extreme left.) <br />
******* <br />
<br />
And before long the other problem will perhaps be <br />
raised; that of the consideration of the monopoly of <br />
insurance or of certain forms of insurance. (Applause.) <br />
<br />
M. Lasies : It is only the moderates who play radical <br />
politics. However, I do not blame you for it <br />
<br />
The Minister of Finance: Monsieur Lasies, if the <br />
moderates sometimes play radical politics, it is because <br />
there are times when certain interests show in such a <br />
striking fashion their influence over the life of this <br />
country that men of good faith ask themselves whether <br />
this role really belongs to private interests. (Applause <br />
on the left and the extreme left.) * <br />
<br />
Even before the war it could be foreseen that <br />
in the near future the French State, which drew <br />
each year more than 300,000,000 francs from the <br />
tobacco monopoly, which manufactured matches <br />
(badly enough, by the way), which operated rail- <br />
ways, made porcelains at Sevres and tapestries at <br />
Gobelins, would also make itself an insurance <br />
agent and a producer or rectifier of alcohol. <br />
<br />
But, in France as elsewhere, this tendency to- <br />
ward the statization of certain industries has been <br />
counteracted, thus far, by active opposition based <br />
<br />
<br />
<br />
1 Journal offlclel da 20 novembre 1910, Debats parlemen- <br />
taires. p. 2794-2705. <br />
<br />
<br />
<br />
138 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
on the disadvantages presented by State exploita- <br />
tion in its present form. <br />
<br />
Certainly, in this matter, we can not be too <br />
distrustful of the deliberate exaggerations of <br />
those who have a direct interest in saying the <br />
worst possible things about the management of <br />
public enterprises. <br />
<br />
Too often, in fact, public opinion in this matter <br />
is manufactured by a press whose "doctrinal pub- <br />
licity," to use the neat phrase of a French deputy, <br />
reflects with a systematic fidelity the opinion <br />
of the capitalists who wish to preserve their <br />
monopolies. <br />
<br />
It will be remembered, for example, that the <br />
London Times published, a few years ago, a <br />
series of unsigned articles, emanating, it was <br />
said, from an impartial observer, against the <br />
municipal lighting systems in England. These <br />
articles made the tour of Europe. They furnish, <br />
even today, arguments for the opponents of <br />
municipalization. Now, a short time after their <br />
publication, it was learned that the "impartial ob- <br />
server" was the general manager of one of the <br />
big electric light and power companies of London. <br />
<br />
In like manner we have seen a press campaign <br />
against the Western State Railway of France, <br />
very instructive for those who knew or guessed <br />
what was behind it. <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEAN$ OF PRODUCTION 139 <br />
<br />
As always happens, the Western Company, <br />
which had always been very badly managed, <br />
began to be managed worse still when it saw the <br />
government purchase coming. The rolling stock <br />
was not renewed, the maintenance of the railways <br />
was scandalously neglected. In short, when the <br />
State had taken it over, it found itself confronted <br />
with a situation such that any normal operation <br />
became impossible. This occasioned numerous <br />
accidents, chargeable, at least in part, to the vices <br />
of the former system, but affording material for <br />
so many propagandist indictments against opera- <br />
tion by the State. When an accident took place <br />
on the lines operated by the companies, it was <br />
merely an incident; on the "West State" it be- <br />
came an argument. <br />
<br />
As for the explanation of this attitude of a <br />
part of the press, it will be found, for lack of <br />
more recent documents, in the parliamentary <br />
inquiry made in 1895 by the French Chamber, <br />
with the aim of studying the moral conditions of <br />
the famous articles of agreement (between the <br />
State and the railways) of 1883, so justly char- <br />
acterized as nefarious. <br />
<br />
In the course of the inquiry M. Carlier, gen- <br />
eral secretary of the Orleans Company, explained , <br />
that the six great companies had, long before, <br />
organized at their common expense a publicity <br />
<br />
<br />
<br />
140 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
service for the defense of their interests, and on <br />
the subject of the expenses incurred by this serv- <br />
ice, he gave the following information : <br />
<br />
The expense for the year 1880 was 520,000 francs for <br />
the six companies. That for 1881 was only 400,000 <br />
francs or a trifle more. In 1882, it was much heavier; <br />
that was the year of the campaign for government <br />
purchase against which the companies were struggling; <br />
the expense went up to 735,000 francs. The following <br />
year it was slightly less, 718,000 francs. <br />
<br />
After the signing of the articles, constituting a treaty <br />
of peace, the expenditures diminished sharply; in 1884 <br />
they were still 450,000 francs, I believe, but in subse- <br />
quent years the figures were much less. <br />
<br />
******* <br />
<br />
For the last three years, I must say, since the strike <br />
of 1891, we have new questions which pre-occupy us; <br />
difficulties may arise on this field, over which the com- <br />
panies, you understand, ought to be anxious. 1 <br />
<br />
Is it surprising, after such confessions, that <br />
certain great newspapers show themselves so dis- <br />
tinctly hpstile both to the demands of the railway <br />
workers, and to the nationalization of the rail- <br />
ways? <br />
<br />
Nevertheless, after making allowance, and it <br />
should be a very large allowance, for exaggera- <br />
tions and falsehoods, the fact remains, at least in <br />
countries where the industrial State is con- <br />
founded with the Government-State, that the <br />
<br />
<br />
<br />
*V. Milhaod, Le Rachat des Chemins de fer, p. 22. Paris, <br />
Comply, 1904. <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODUCTION 141 <br />
<br />
present methods of operation of the public serv- <br />
ices give ground for absolutely just criticism. <br />
<br />
True, monopoly for monopoly, it may be pre- <br />
ferable, despite everything, to substitute the <br />
monopoly of the State for the monopoly of the <br />
great capitalist companies. But there is at least <br />
a germ of truth in the opinion of those who hold <br />
that the state is a bad merchant and a bad manu- <br />
facturer, and who consequently dread to see, as a <br />
consequence of the progress of statization, the <br />
development of a sluggish, routine-bound bu- <br />
reaucracy; who rebel at the thought of seeing <br />
their individual initiative weakened, and who see <br />
a serious menace to liberty in the transformation <br />
of an ever-growing number of citizens into <br />
officials. <br />
<br />
Only, we can not repeat often enough that it <br />
is not the State, as constituted today, to which <br />
the socialists would* assign the collective pro- <br />
prietorship of the means of production and <br />
exchange. <br />
<br />
In reality, all the misunderstandings that arise <br />
on this subject, all the confusions that possess <br />
people's minds proceed from the fact that the <br />
word State — with a capital S — can be taken in <br />
two very different senses. <br />
<br />
If we consult, for example, Littre's dictionary, <br />
we shall find the following definitions of the <br />
<br />
<br />
<br />
142 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
State: (1) a body of people; (2) the government <br />
of a country. <br />
<br />
In the first sense — the body of the people — it <br />
is true that the socialists advocate the appropria- <br />
tion of the principal means of production by the <br />
State, with this reservation, however, that certain <br />
industries, notably the railways, tend to become <br />
international, and that others, having a local char- <br />
acter, belong within the municipal sphere. <br />
<br />
In the second sense, on the contrary — the gov- <br />
ernment of a country — it is absolutely incorrect <br />
to say that the socialists wish to entrust the <br />
operation of the principal industries to the Gov- <br />
ernment-State. The function of a government, <br />
in brief, is to govern, not to manage industrial <br />
enterprises, and to entrust functions of an eco- <br />
nomic order to a government is like placing a <br />
police officer in control of a lighting plant, or <br />
asking the commander of an army corps to busy <br />
himself with posts, telegraphs and railroads. <br />
<br />
Unhappily, today, when the State administers <br />
an industry, it proceeds to a great extent in that <br />
very way : the police State, the military State, is <br />
not sufficiently distinct from the schoolmaster or <br />
industrial State. Their fundamental characters <br />
are the same. Their resources become inter- <br />
mingled. Their directing bodies, finally, are re- <br />
cruited according to the same rules. <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODUCTION 143 <br />
<br />
When, for example, it is a question of choosing <br />
a general manager for the State railways, they do <br />
not summon a technician. It is a cabinet minister <br />
who is being appointed. The real rulers choose <br />
among men of "political influence, among the <br />
parliamentarians in view, an attorney, a debating <br />
economist, and over night, they make of him the ' <br />
employer, the responsible head of the greatest <br />
industrial enterprise of the country. <br />
<br />
Is it surprising, under these conditions, that the <br />
operation of the State railways leaves something <br />
to be desired? It is remarkable, on the contrary, <br />
that oftener than not, thanks to the high quality <br />
of its technical staff, it can, on a definite test, <br />
sustain a comparison with the better operated of <br />
the large companies. <br />
<br />
. But, in spite of the advantages which, at this <br />
time, the public administration of railways pre- <br />
sents, there should be no question (and on this <br />
point we agree with Guesde) of extending this <br />
system of exploitation to most industries, of <br />
socializing the principal means of production and <br />
exchange, without first realizing the two follow- <br />
ing conditions: <br />
<br />
1. The transformation of the present State, <br />
organ of domination of one class over another, <br />
into what Menger calls the People's Labor State, <br />
by the proletarian conquest of political power. <br />
<br />
<br />
<br />
144 SOCIALISM VERSUS THE STA^E <br />
<br />
2. The separation of the State, organ of <br />
authority, and the State, organ of management, <br />
or, to revive the expressions of Saint-Simon, the <br />
separation of the government of men from the <br />
administration of things. <br />
<br />
Of these two preliminary conditions, the for- <br />
mer — after what we have already said — requires <br />
no extended comment. <br />
<br />
So long, indeed, as the State remains what it <br />
is today, that is to say the bourgeois State, the <br />
capitalist State, the class State, founded on <br />
force, with its military armament against the <br />
enemy within and the enemy without, an arm- <br />
ament as burdensome as it is formidable, any <br />
increase in its domain threatens to re-appear as <br />
an increase in the powers of oppression at the <br />
disposal of the master class. <br />
<br />
If the State, for example, operates the rail- <br />
roads, the minister at the head of this public <br />
service has under his orders an army of officials, <br />
employees and laborers. If he treats them, from <br />
certain points of view, in a more satisfactory <br />
manner than do the private employers, — their <br />
positions are more permanent and their insurance <br />
funds generally afford better protection, — on the <br />
other hand he refuses them the right to strike, <br />
bargains with them for the right of association, <br />
forbids them to be active in politics, and strives <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODJJCTION 145 <br />
<br />
to exercise political pressure upon them at elec- <br />
tion time. <br />
<br />
On the other hand, as the receipts from the <br />
public services are poured into the treasury of the <br />
Government, it procures, thanks to them, con- <br />
siderable resources, without being obliged to re- <br />
sort to taxes, and very often it devotes the greater <br />
part of these revenues to unproductive expendi- <br />
ture for the army and navy. <br />
<br />
Thus for example, in Prussia, in the budget <br />
for 1909-1910, the net revalues for the properties <br />
and enterprises of the State were estimated as <br />
follows : <br />
<br />
Administration of — Marks <br />
<br />
Crown lands 17,500,000 <br />
<br />
Forests 57,980,000 <br />
<br />
Mines, Iron-works, Salt-works 18,830,000 <br />
<br />
Railroads , 276,090,000 <br />
<br />
Total 370,400,000 <br />
<br />
More than 370 millions of marks, more than <br />
four hundred million francs ($80,000,000), of <br />
which the greater part served to build forts, to <br />
buy cannon, to launch dreadnoughts, to pay <br />
interest on a public debt incurred almost wholly <br />
for war or preparation for war. <br />
<br />
So no one need be surprised that, under these <br />
conditions, the socialists of Prussia, and in a <br />
<br />
<br />
<br />
146 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
general way the socialists of Germany, — I mean <br />
those who have not surrendered to imperialism — <br />
have always shown themselves far from en- <br />
thusiastic for a fiscal collectivism, the develop- <br />
ment of which would have served, above all, to <br />
consolidate the personal power of the Kaiser <br />
and to fatten the budgets of the army or the <br />
navy. <br />
<br />
They have already opposed the tobacco monop- <br />
oly, proposed by Bismarck. They have not <br />
desired the nationalization of the Reichsbank or <br />
the statization of the grain trade. They have <br />
always been on the side of the liberals to check <br />
attempts which some wrongly imagine to be appli- <br />
cations of the socialist idea. <br />
<br />
True, this opposition to the State industries is <br />
weakening or is altogether disappearing, in coun- <br />
tries like Switzerland, France and Belgium, <br />
where the personal power of a monarch does not <br />
exist, where parliamentary control is more effec- <br />
tive, and where labor has more political power <br />
at its disposal. <br />
<br />
But even in these countries, the positive advan- <br />
tages of government operation, for the posts, the <br />
telegraphs, the railroads for example, should not <br />
make us forget their disadvantages. In any case, <br />
no one can find it desirable that an unlimited <br />
increase of the number of functionaries go on <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODUCTION 147 <br />
<br />
increasing the powers and the influence of the <br />
governments, which, however they may affect <br />
democratic appearances, are none the less the <br />
organs of the domination of one class over an- <br />
other. <br />
<br />
So it is only when the workers and no longer <br />
the capitalists shall be the masters, when, once <br />
more to use Menger's expressions, the State of <br />
force shall have been replaced by the State of <br />
labor, that the advantages of the extension of the <br />
collective domain, at the expense of private <br />
monopolies, will outweigh, completely and finally, <br />
the disadvantages that are evident today. <br />
<br />
But, if the conquest of political power by the <br />
workers is one of the conditions preliminary to <br />
the socialization of the means of production and <br />
exchange, it is not the only one. <br />
<br />
Even then, in fact, if the Government-State <br />
should be in the hands of the workers, instead of <br />
being in the hands of the capitalists, it would <br />
remain none the less a government, which might, <br />
like its predecessors, abuse the powers and the <br />
resources assured to it by the exploitation of a <br />
domain enormously increased. <br />
<br />
That is why the other condition, sine qua non, <br />
of the collective appropriation of the principal <br />
means of labor is the separation of the Govern- <br />
ment-State from the Industrial-State. <br />
<br />
<br />
<br />
148 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
On the day, in fact, when that separation shall <br />
be accomplished, and on that day only, it will <br />
become possible to extend the sphere of action of <br />
the State, organ of management, without by that <br />
very fact increasing the powers of the State, <br />
organ of authority. Furthermore, it would be- <br />
come possible to restrict the powers of the State, <br />
organ of authority, while extending the sphere of <br />
action of the State, organ of management. And <br />
if in our thought we prolong these two tendencies, <br />
the ruling tendencies of the socialist movement, <br />
to their final conclusions, we shall come to a social <br />
system in which the functions of the State, organ <br />
of authority, are reduced to the minimum, while <br />
the functions of the State, organ of management, <br />
are carried to the maximum. <br />
<br />
That is what Frederick Engels meant when, in <br />
his "Socialism, Utopian and Scientific/' he de- <br />
scribed, in these terms, the proletarian revolution : <br />
<br />
"The proletariat seizes the public power, and <br />
by means of this transforms the socialized means <br />
of production, slipping from the hands of the <br />
bourgeoisie, into public property. By this act, the <br />
proletariat frees the means of production from <br />
the character of capital they have thus far borne, <br />
and gives their socialized character complete free- <br />
dom to work itself out. Socialized production <br />
upon a predetermined plan becomes thenceforth <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODUCTION 149 <br />
<br />
possible. The development of production makes <br />
the existence of different classes of society <br />
thenceforth an anachronism. In proportion as <br />
anarchy in social production vanishes, the po- <br />
litical authority of the State dies out. Man, at <br />
last the master of his own form of social organ- <br />
ization, becomes at the same time the lord over <br />
Nature, his own master — free." <br />
<br />
Certainly, we are still far from that final <br />
liberation, and at this time when militarism and <br />
the world-war menace the modern societies with <br />
bankruptcy, we witness, on the contrary, a simul- <br />
taneous development of the authoritarian and <br />
the economic functions of the State. <br />
<br />
But already, at the very least, three functions <br />
tend to differentiate themselves, and more and <br />
more, in proportion as the State industries and <br />
monopolies become more numerous, there is an <br />
attempt to increase their autonomy and to di- <br />
minish their dependence upon the Government <br />
proper. <br />
<br />
From the moment, indeed, that the State and <br />
the municipalities assume industrial functions of <br />
some importance, it becomes, to use Milhaud's <br />
expression, impossible to pour mechanically the <br />
nationalized or municipalized enterprises into the <br />
traditional molds of the municipal or national <br />
administrations, shaped for other needs. <br />
<br />
<br />
<br />
152 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
can oppose the execution of any measure which <br />
might be contrary either to the law, or to the <br />
statutes, or to the interests of the municipalities <br />
or of the State. <br />
<br />
It is interesting at this time to note that, among <br />
the persons consulted by Frere-Orban for the <br />
elaboration of this project, was the governor of <br />
the National Bank, Bischoffsheim, whom we <br />
find later among the initiators of another public <br />
corporation, the National Interurban Railway <br />
Company. <br />
<br />
2. The Savings and Annuity Bank <br />
<br />
Scarcely had the "Credit Communal" been <br />
founded when Frere-Orban proposed the estab- <br />
lishment of the other great public corporation <br />
which remains, with the abolition of the octrois, <br />
,the most remarkable effort of his governmental <br />
career, the General Savings and Annuity Bank <br />
(1862-1865). <br />
<br />
His attempt, however, met with active resist- <br />
ance. He was reproached with wishing to cen- <br />
tralize everything and create a new monopoly. <br />
"From progress to progress," cried a deputy, M. <br />
Julliot, "we shall all be enveloped in the nets of <br />
the State, the individual will no longer exist in <br />
our history, and our descendants will have to pay <br />
an admittance fee to look at a free man/' <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODUCTION 153 <br />
<br />
Although the prbposed charter gave a large <br />
measure of autonomy to the bank, the opposition <br />
took great pleasure in confounding it with the <br />
State itself. They repeated ad nauseam that the <br />
State was making itself a banker, that the State <br />
made itself the direct debtor of the depositors, <br />
that the Savings Bank was only a mask and a <br />
fiction. And, as the author of the project replied <br />
that, by the legal device of civil personification, <br />
he gave the Savings Bank a distinct individuality, <br />
one of his opponents, M. Denayer, exclaimed: <br />
"But if this is so, you can erect into civil person- <br />
alities all the wheels of the Government." <br />
<br />
He did not realize how truly he was speaking. <br />
<br />
The experience of the Credit Communal and <br />
of the Savings Bank was not slow in showing, <br />
in fact, that the system inaugurated by Frere- <br />
Orban presented the greatest advantages and con- <br />
ferred upon the artificial persons thus created an <br />
autonomy which was neither a mask nor a <br />
fiction. <br />
<br />
Let us recall, for example, the fact that in <br />
1900> that is to say at a time when the Belgian <br />
government was putting the socialists, so to <br />
speak, outside the common law, we see the direc- <br />
tors of the Savings Bank granting to the Maison <br />
du Peupie of Brussels, through the intermediary <br />
of the union of the members of the Parti Ouvrier, <br />
<br />
<br />
<br />
154 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
an advance of 1,200,000 francs for the construc- <br />
tion of its central building. Now what the Sav- <br />
ings Bank did, the State, the Government-State, <br />
certainly would not have done. <br />
<br />
j. The Inter-Urban Railway Company <br />
<br />
The success of the two great creations of <br />
Frere-Orban in the field of credit gave to the <br />
Liberal government of 1884 the idea of applying <br />
analogous formulas to the creation of a national <br />
inter-urban railway company. v <br />
<br />
The principal initiative in the project was taken <br />
by M. Bischoffsheim. <br />
<br />
In a pamphlet published by him (1884) in <br />
collaboration with M. Wellens, the governor of <br />
the Belgian National Bank, he held that the one <br />
way to avoid, once for all, in establishing the <br />
secondary system, the disadvantages of the .plan <br />
of concessions to private companies and those <br />
of direct operation by the Government-State, was <br />
to create a national Interurban Railway Com- <br />
pany, which should occupy a position analogous <br />
to that of the "Credit Communal." He said : <br />
<br />
Just as that society deals with the matter of municipal <br />
loans, so the new company would have the mission of <br />
centralizing all operations concerning interurban rail- <br />
ways- it would procure the capital necessary for their <br />
construction and operation; it will everywhere introduce <br />
the principles of unity and of strict economy, and finally, <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODUCTION 155 <br />
<br />
it will reserve to the municipalities, the provinces and <br />
the State the profits from operation. <br />
<br />
The establishment of a company under these condi- <br />
tions, placed under the control of the authorities, dis- <br />
misses all idea of stock-jobbing or speculation. Although <br />
having the form of an industrial corporation, it will <br />
not have its special character, that of representing pri- <br />
vate interests. <br />
<br />
In other words the Company, since the Government <br />
itself has made it, will be concerned only for the <br />
general interest, meanwhile preserving the advantages <br />
of private companies, namely, of acting with mpre <br />
rapidity, with more initiative, of examining projects <br />
with complete independence, outside of local influences, <br />
political or otherwise, and finally, by conforming better <br />
to the necessities engendered by circumstances and <br />
facts. <br />
<br />
In the thought of its promoters, the interurban <br />
railway company was therefore to be, like the <br />
"Credit Communal/' a corporation composed ex- <br />
clusively of public officers. <br />
<br />
The Parliament, on the contrary, while assur- <br />
ing the preponderance of the collective interest, <br />
thought it better to allow private persons to sub- <br />
scribe a part of the shares. <br />
<br />
The law of May 28, 1884, in fact, revised and <br />
amended June 24, 1885, authorized the Govern- <br />
ment to approve the charter, supplementary to <br />
the law, of a company established at Brussels <br />
under the name of National Interurban Railway <br />
Company. <br />
<br />
<br />
<br />
156 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
It is to this company that the interurban rail- <br />
ways are conceded by royal decree. <br />
<br />
Under the terms of the charter, the company's <br />
capital, equal to the cost of the lines to be con- <br />
structed, and eventually to that of their equip- <br />
ment, is divided into as many series of shares as <br />
there may be lines conceded. At least two thirds <br />
of the shares of each series must be subscribed <br />
by the State, the provinces and the municipalities. <br />
<br />
In view of the further fact that by far the <br />
greater part of the capital has been subscribed by <br />
the State, the provinces and the municipalities, <br />
we find ourselves confronting a stock company <br />
made up almost exclusively of public officials <br />
over whom the State keeps strict control. <br />
<br />
The president of the council of administration <br />
is appointed by the King to serve six years. The <br />
other members of the council are named half by <br />
the King and half by the general meeting of the <br />
stockholders. The general manager is appointed <br />
and may be removed by the King. <br />
<br />
As a general rule, the company does not itself <br />
operate the lines that it constructs, but leases <br />
them to other companies, in which, oftener than <br />
not, private interests predominate. <br />
<br />
The tariffs are regulated by the national com- <br />
pany, subject to the approval of the Government ; <br />
nevertheless the Government has always the right <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODUCTION 157 <br />
<br />
to raise rates or to forbid their being lowered. <br />
The Government can enjoin the execution of any <br />
measure which, in its view, would be contrary to <br />
the law, to the charter of the company, or to <br />
the interests of the State. Every year the Min- <br />
ister of Public Works files With the Chamber of <br />
Deputies the report of the administrative council <br />
making known the condition of the company's <br />
business. <br />
<br />
It is generally admitted that the organization <br />
created by the laws of 1884-1885 has given really <br />
remarkable results, considering the rapidity and <br />
the amplitude with which they have brought <br />
about the increase of the railway lilies and the <br />
development of the socially-owned capital. <br />
<br />
But, on the other hand, the policy adopted by <br />
the national company has raised a sufficient num- <br />
ber of criticisms, which have been developed by <br />
M. Gheude, in his remarkable report presented <br />
to the assembly of delegates of the permanent <br />
deputations (May, 1909) (page 14) : <br />
<br />
The company, he writes, has, especially in these last <br />
fifteen years, favored private interests rather than the <br />
public interest It has given concessions for the opera- <br />
tion of numerous lines without adjudication, has re- <br />
nounced the forfeiture clause which restrained improper <br />
exploitation, and has discouraged instead of promoting <br />
the effort of municipalities to operate certain neighbor- <br />
hood lines for themselves. <br />
<br />
<br />
<br />
158 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
Moreover, instead of itself furnishing electric <br />
power to the operating companies — which it had <br />
begun to do with satisfactory results — we have <br />
seen it abandon the course to which it had com- <br />
mitted itself, and treat with private companies <br />
for the purchase of the electric current. <br />
<br />
These abdications to the profit of capitalist <br />
interests are no less frequent, moreover, in the <br />
State railways than in the inter-urban railways. <br />
They result from a state of mind which dominates <br />
all capitalist institutions. But, taking everything <br />
into account, the fact remains that the National <br />
Interurban Railway Company constitutes a very <br />
happy application of the principle of necessary <br />
separation between the government of the State <br />
and the management of public enterprises. <br />
<br />
Also we have seen, in these last years, this <br />
formula extended to other fields. <br />
<br />
In 1904, for example, Hector Denis proposed <br />
to create a national coal mining company in the <br />
north of Belgium, to develop certain coal deposits <br />
of La Campine. This proposition was not wel- <br />
comed, and the greater part of the new coal <br />
fields was handed over to private capitalists. <br />
<br />
But later, taking up another idea of Hector <br />
Denis, the Government created an interurban <br />
water company (1913) and a national company <br />
for the building of low-priced dwellings (1914), <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALIZATION OF MEANS OF PRODUCTION 159 <br />
<br />
The charters of these two companies are mod- <br />
eled on that of the National Interurbah Railway <br />
Company, and it is very probable that after the <br />
war other companies of this sort will be organ- <br />
ized, in various fields, to assist in national recon- <br />
struction. <br />
<br />
<br />
<br />
SECTION II. AUTONOMY QF PUBLIC <br />
SERVICES <br />
<br />
The question of the autonomy of public serv- <br />
ices does not date from yesterday. Napoleon <br />
once said, in speaking of the Bank of France : "I <br />
wish it to be in the hands of the Government, <br />
but not too much so." <br />
<br />
And half a century later, when Frere-Orban <br />
organized the "Credit Communal," the Savings <br />
and Annuity Bank, and the trust companies for <br />
the widows and orphans of state functionaries <br />
and agents, he replied to those who would re- <br />
proach him with desiring to centralize everything <br />
in the hands of the Government by recognizing <br />
in these institutions a distinct individuality, and <br />
consequently an autonomy more or less extensive. <br />
<br />
But it was naturally when the State, for <br />
various reasons, was led to nationalize great <br />
industries, such as the railroads and mines, and <br />
when the municipalities in their turn multiplied <br />
<br />
<br />
<br />
160 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
their direct enterprises, that the question opened <br />
up in all its fullness. <br />
<br />
At first the State merely created new ministers. <br />
The national enterprises were erected into distinct <br />
departments. It was attempted to give their <br />
organization a flexibility greater than that of the <br />
administrations of the Government-State. Then <br />
a further step was taken, and in Prussia, for <br />
example, for the mines, and in Switzerland, <br />
Italy, France, for the railroads, the principle of <br />
the autonomy of public services was proclaimed <br />
and more or less radical consequences drawn <br />
from it, from the triple view-point of finance, the <br />
administrative organization and the rights of <br />
those employed. <br />
<br />
<br />
<br />
CHAPTER I <br />
<br />
FINANCIAL AUTONOMY <br />
<br />
So long as the confusion between the Govern- <br />
ment-State and the management-State persists, <br />
the public services have no budget distinct from <br />
the general budget, and it is extremely difficult, <br />
or even impossible, to take account of the real <br />
financial position of the national enterprises, or, <br />
mutatis mutandis, the municipal enterprises. <br />
<br />
In Belgium, for example, it was long supposed <br />
that the railways brought considerable profits to <br />
the State. The minister Vanden Peereboom was <br />
called the foster-father of the minister of finance. <br />
M. Helleputte, one of his successors, said that the <br />
railway system was "a veritable rhilch cow for <br />
the Treasury." And on the strength of these <br />
affirmations, the members of Parliament incess- <br />
antly demanded lower tariffs for industry and <br />
commerce, and higher wages for the employees. <br />
But in his report on the railway budget for 1900 <br />
and in the following reports, M. Jules Renkin <br />
undertook to put Parliament on its guard against <br />
this optimism. He maintained that they had been <br />
enthralled by an illusion, and that the situation <br />
161 <br />
<br />
<br />
<br />
162 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
was far less brilliant than the system of account- <br />
ing adopted by the Administration tended to make <br />
one think. <br />
<br />
Since 1906, moreover, new rules for account- <br />
ing have been adopted for the railways, which <br />
cling closer to reality. Now, by applying these <br />
new formulas retroactively to the seventy-five <br />
fiscal periods already closed, the Administration <br />
has arrived at a figure of thirty million francs <br />
for the total profit. <br />
<br />
This does not at all mean thirty millions of net <br />
profits, all charges deducted, and it seems, on <br />
the whole, that the excess of receipts over ex- <br />
penses just about suffices, in general, to liquidate <br />
the interest charges for each fiscal period. <br />
. In other countries, especially Switzerland, at- <br />
tempts have been made for a long time to put <br />
an end to the confusion existing between the <br />
State budgets and the railway budgets. <br />
<br />
In his book "Les Methodes budgetaires d* une <br />
Democratic," M. de Lichtervelde shows very <br />
plainly that if strict unity in the budget seemed <br />
most useful to assure clearness in the accounts <br />
of the police-State of earlier days, it is no longer <br />
justified in its primitive form, now that the State <br />
has taken over new prerogatives, making itself <br />
a manufacturer, educator, transporter. <br />
<br />
Thus arises the distinction which tends to be <br />
<br />
<br />
<br />
FINANCIAL AUTONOMY 163 <br />
<br />
made more and more between the general budget <br />
and the supplementary budgets, specializing the <br />
receipts and expenditures of the various enter- <br />
prises that the State administers. <br />
<br />
Thus Sweden, which already had a special <br />
railway budget, separated from the general <br />
budget in 1912 the posts, the telegraphs, the <br />
public lands and the water power plants. <br />
<br />
Just so in France, there exist eight supple- <br />
mentary budgets : Mint, Savings Bank, National <br />
Printing House, Legion of Honor, Naval Sick <br />
Benefit Bank, Central School of Arts and Crafts, <br />
Consolidated Railways, State Railways. The <br />
supplementary budget of telephones was sup- <br />
pressed in 1906, but in 1910, M. Steeg introduced <br />
a bill to re-establish it, urging the necessity for <br />
the State-employer, to have, like any business <br />
house, an exact account of its operations, so as <br />
to be able to borrow, or to build up reserves. <br />
<br />
It would be wrong, however, to consider these <br />
supplementary budgets as models of their kind. <br />
Even the accounting system of the railway <br />
administration is unsatisfactory. "Nevertheless, <br />
says M. Engelhardt, 1 we have here an enterprise <br />
whose receipts and expenditures are compared, <br />
not as formerly in columns of statistics, but in <br />
<br />
1 Engelhardt, L' Autonomic budgetaire des exploitations <br />
industrielles de l'Etat, p. 58. <br />
<br />
<br />
<br />
164 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
an operating account. Moreover, there is even <br />
a plant account. Unfortunately there are com- <br />
plaints regarding these two accounts." The <br />
annual operating account may be criticised as too <br />
often showing net profits that are fictitious ; ex- <br />
penditures are carried to the plant account which <br />
ought to be carried in the operating account. As <br />
for the capital invested, it may be said that the <br />
State does not know ; it is impossible to value it <br />
by methods of accounting, and it can not even be <br />
estimated accurately in documents independent <br />
of the accounts. <br />
<br />
It is not so with the Swiss federal railways. <br />
Here we meet complete financial autonomy. The <br />
Railway Administration has a property of its <br />
own; if it has not the right to contract directly <br />
for loans, at least certain loans of the Confedera- <br />
tion are set aside for the federal railways, which <br />
bear the charges of interest and amortization. <br />
<br />
Contrary to the practice in Prussia, where the <br />
railway administration, a fiscal instrument, pours <br />
its profits into the national treasury, in Switzer- <br />
land the administration keeps its profits, just as <br />
it bears its losses, should these occur. <br />
<br />
The accounts of the railroads, says Article 7 of the <br />
federal law of October 15, 1897, shall be separated from <br />
those of the other branches of the federal administra- <br />
tion and kept in such a manner that the financial situa- <br />
tion may be accurately determined at all times. <br />
<br />
<br />
<br />
FINANCIAL AUTONOMY 165 <br />
<br />
The net profit of the federal railways is appropriated <br />
first to the payment of interest and to the amortization <br />
of the debt of the railways. <br />
<br />
Twenty per cent of the remaining surplus shall be <br />
paid into a special reserve fund, kept distinct from the <br />
rest of the assets of the federal railways, until this fund <br />
with its accumulated interest has reached the sum of <br />
50,000,000 francs. The remaining eighty per cent of the <br />
surplus must be used in the interest of the federal rail- <br />
ways to improve and to alleviate the conditions of <br />
transportation, and especially to reduce the passenger <br />
and freight rates and to extend the Swiss railway <br />
system, particularly branch lines. <br />
<br />
When the ordinary receipts with the unexpended cash <br />
balance do not suffice to pay operating expenses, with <br />
interest and amortization on the original capital, it is <br />
permitted to draw from the reserve fund. <br />
<br />
Under these conditions, the railway administra- <br />
tion does not differ financially from a private <br />
industrial enterprise except in the fact, quite to <br />
its advantage, that having no capital stock, it pays <br />
no dividends, and can apply all its profits to its <br />
improvement. <br />
<br />
Financial autonomy, however, which aims <br />
chiefly at an accurate accounting system, and <br />
serves especially to fix the responsibility of the <br />
managers, would contribute but little to the <br />
improvement of public services if administrative <br />
autonomy were not realized along with it. The <br />
most remarkable government railway system in <br />
Europe, and we may even say the most remark- <br />
able of all European railway systems is the <br />
<br />
<br />
<br />
166 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
Prussian State Railway, which has not financial <br />
autonomy, but is characterized by a notable de- <br />
gree of administrative autonomy. <br />
<br />
It would be manifestly superfluous to apply <br />
the term financial autonomy, in speaking of <br />
supplementary budgets in which the receipts and <br />
expenditures of certain State enterprises are <br />
specialized. If they have not administrative <br />
autonomy at the same time, their book-keeping <br />
individuality may be useful, in affording a more <br />
exact accounting of the results of their operation ; <br />
but they remain within the grasp of the Govern- <br />
ment-State; they do not control the profits that <br />
they realize ; they may, in spite of their separate <br />
book-keeping, be constrained by the Government <br />
to operate in the interest of revenue, rather than <br />
in the general interest. <br />
<br />
<br />
<br />
CHAPTER II <br />
<br />
ADMINISTRATIVE AUTONOMY <br />
<br />
From the moment when national industries <br />
take on some importance, the differentiation be* <br />
tween the authoritarian State and the employing <br />
State quickly asserts itself. <br />
<br />
Under penalty of being clearly inferior to <br />
private enterprises, public enterprises must bor- <br />
row their methods, must detach themselves from <br />
the constraint of governmental traditions, must <br />
free themselves from political interference, must <br />
acquire a liberty of action unknown to the au- <br />
thoritarian bureaucracies of other governmental <br />
departments. <br />
<br />
This liberty of action is more or less complete. <br />
Administrative autonomy has various degrees. <br />
But wherever there are State industries, the Gov- <br />
ernment is, sooner or later, led, under the press- <br />
ure of facts, to give them an individuality distinct <br />
from that of the State properly so called, the <br />
State as an organ of authority. <br />
<br />
Such is the case, for example, with the admin- <br />
istration of mines in Prussia and with most of the <br />
167 <br />
<br />
<br />
<br />
i <br />
<br />
<br />
<br />
168 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
State railways, in Europe as in South Africa and <br />
Australia. <br />
<br />
i. The Administration of Mines in Prussia <br />
The mining industry of Sarre, which belongs <br />
to the revenue, has a quite extended administra- <br />
tive autonomy. The Directing Committee operat- <br />
ing the mines belonging to the revenue, which <br />
has charge of the commercial and administrative <br />
management, exercises functions very similar to <br />
those of the board of directors of a private com- <br />
pany. The actual operation of the mines is <br />
entrusted to engineers having very extended <br />
powers, while subject to the authority of the <br />
Directing Committee. <br />
<br />
To enable the reader to appreciate such a <br />
system, we can not do better than to quote the <br />
opinion of a French engineer distinctly hostile to <br />
the statization of coal mines, M. Weiss, who in a <br />
pamphlet devoted to the operation of the fiscal <br />
mines of Sarre, concludes in these terms: <br />
<br />
Considered as a whole, the Administration of Mines <br />
is endowed with a strong organization, which permits <br />
it to compete in the industrial field with the best man- <br />
aged private enterprises. We must say that in spite of <br />
the habits of authority inherent in the race, in spite <br />
of what may be called Prussian militarism, the Admin- <br />
istration is highly decentralised; responsibilities are <br />
well defined: a large initiative is left to the agents who <br />
carry out orders. . . . The working force is well <br />
disciplined and profoundly attached to the mine. It is <br />
<br />
<br />
<br />
ADMINISTRATIVE AUTONOMY 169 <br />
<br />
through this solid organization that the Prussian State, <br />
operating the largest mine field in the world, has <br />
arrived at brilliant results, in spite of the difficulties <br />
inherent in all State operation. <br />
<br />
Let us hasten to add that, if the Administra- <br />
tion of the Mines of Sarre may be cited as a <br />
characteristic example of the tendency which <br />
exists, even now, to differentiation between the <br />
State, organ of authority and the State, organ of <br />
management, we are as far as possible from <br />
seeing in it a partial application of collectivist <br />
ideas. <br />
<br />
To begin with, the differentiation is far from <br />
being complete. The products of the mine are <br />
sold for the profit of the Government. The <br />
exploitation has a clearly fiscal character. Its <br />
essential aim is to provide resources for the <br />
State, for its army and navy. Any other con- <br />
sideration, such as the advantage of the public <br />
or the improvement of conditions for its work- <br />
men, is for it absolutely secondary. In the second <br />
place, the laborers are still wage-workers, labor- <br />
ing for the capitalist State, instead of laboring <br />
for private capitalists. They have no participa- <br />
tion in the management of the enterprise. They <br />
are not even represented on the Directing Com- <br />
mittee. They have not the right to organize, <br />
much less to unite in one union. They complain <br />
<br />
<br />
<br />
170 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
that they are not so well paid, and they are in <br />
any case not so free as the workers in -privately <br />
owned industry, for example the workers of the <br />
Rhenish- Westphalian Union. <br />
<br />
2. The State Railways <br />
<br />
There are few countries today where the <br />
administration of state railways has not a certain <br />
autonomy as regards the central government. An <br />
admirable example of administrative decentral- <br />
ization is given us by Prussia, with its railway <br />
system subdivided into twenty-one local divisions, <br />
each enjoying the same autonomy and the same <br />
initiative as the local administrations of the <br />
mines of Sarre, determining for themselves the <br />
character of their material, going into the market <br />
for the delivery of their locomotives, their cars <br />
and their fuel, and deciding matters relating to <br />
conditions of traffic and to claims, without re- <br />
ferring them, otherwise than by way of informa- <br />
tion, to the central Administration. But nowhere <br />
else has such progress been made in this direction <br />
as in Switzerland. <br />
<br />
Here we meet, at the outset, the same decen- <br />
tralization as in Prussia. The railway system is <br />
divided into five districts. Over each district is <br />
placed a directorate of three members, who <br />
supervise its management, prepare its budget and <br />
<br />
<br />
<br />
ADMINISTRATIVE AUTONOMY 171 <br />
<br />
make out its operating accounts, build extensions, <br />
acquire property, dispensing with competitive <br />
bids on amounts up to 100,000 francs, and regu- <br />
late disputes as to the applications of tariffs and <br />
the loss, damage or delay of shipments. Along <br />
with each directorate there is a district council, <br />
composed of fifteen to twenty members, nom- <br />
inated by the cantons or sub-cantons of the dis- <br />
trict, which passes on all credits outside of or in <br />
excess of the budget, and which approves the <br />
budgets, accounts and annual reports of the <br />
directorate of the district. <br />
<br />
But just as in Prussia the central administra- <br />
tion of the railways is directly dependent upon <br />
the Minister of Public Works, so in Switzerland, <br />
the general direction of the system and the <br />
responsibility for low-priced service belongs to a <br />
special authority established by law ; the General <br />
Directorate of the Federal Railways, which, on <br />
principle, represents them as against third parties <br />
in administrative and legal matters. <br />
<br />
This directorate prepares the annual budget, <br />
balances the general accounts and edits the report <br />
of operations. It examines and executes new <br />
undertakings, it prepares plans and acquires <br />
operating material, it closes agreements with <br />
other transport lines, makes out the time-tables, <br />
elaborates the tariffs, regulates the services, con- <br />
<br />
<br />
<br />
172 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
trols the receipts, supervises the district directo- <br />
rates, the most important decisions of which it <br />
ratifies. It consists of a college of five members, <br />
chosen for six years (their functions coincide <br />
with those of the two houses of a legislature), <br />
invested with an authority and a power which <br />
place them above the Federal Council from which <br />
they emanate. "The president of the General <br />
Directorate," says M. Gariel, 1 "is the real chief <br />
of the federal railways." <br />
<br />
A council of administration of which a ma- <br />
jority of the members are elected by the cantons <br />
and who represent especially the business element, <br />
assists the general plans for buildings and ma- <br />
chines, the maps of new lines, the propositions <br />
for improvements in operation ; it approves con- <br />
struction and delivery contracts in excess of <br />
500,000 francs; it revises the budget plans, it <br />
examines the accounts and the reports of opera- <br />
tion, and transmits them to the Federal Council. <br />
It also fixes the basic rules for figuring salaries, <br />
and frames the charters of banks for the benefit <br />
of railway employees. <br />
<br />
That the autonomy of the federal railways is <br />
a real thing, is shown by the conflicts which break <br />
<br />
1 Gariel, La Centralisation tconomique en Suisse. Denxilme <br />
fascicule; Let Vhemina <fe fer fedtrauw. <br />
<br />
<br />
<br />
ADMINISTRATIVE AUTONOMY 173 <br />
<br />
out quite frequently between their manager and <br />
the Federal Council. <br />
<br />
As M. de Lichtervelde points out in his inter- <br />
esting study, the Swiss railway administration <br />
regards itself as an independent authority. When <br />
it writes to the Federal Council, remarks a parlia- <br />
mentarian who thinks it is going too far, it <br />
speaks of "your" functionaries, quite as if it were <br />
not itself composed of State officials. In men- <br />
tioning the railway department and the federal <br />
authorities, the report of the management desig- <br />
nates them as "authorities of surveillance." In <br />
1908 the Department of Railways was obliged to <br />
threaten the federal railways — remember this <br />
means the railways of the Swiss State — to make <br />
them defer to the courts ; to the great scandal of <br />
many parliamentarians, certain commissions were <br />
very ill received by the railway authorities; the <br />
council of administration treated the remarks of <br />
one commission, from the National Council, as <br />
"unjust attacks"; they spoke of its "superficial <br />
resolutions," of its inconceivable frivolity. <br />
<br />
Let us add that this independent bearing does <br />
not fail to appear excessive to many politicians. <br />
<br />
Thus in 1908, at a moment when the situation <br />
of the railroads seemed rather bad, causing gen- <br />
eral irritation, parliamentary commissions were <br />
appointed to inquire into the causes of the deficit. <br />
<br />
<br />
<br />
174 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
The General Directorate was accused of compro- <br />
mising the credit of the Confederation, and the <br />
Federal Council frankly complained of being <br />
despoiled. <br />
<br />
Voicing these complaints, M. Secretan said <br />
(December 8) at the National Council: <br />
<br />
Your commission has arrived at the conclusion that <br />
there is too great a tendency to make the General <br />
Directorate and the Administration of the federal rail- <br />
ways independent of the Federal Council; there has <br />
been a failure to maintain between this Administration <br />
and the Public Powers the necessary contact and the <br />
indispensable subordination. With their General Direc- <br />
torate, almost omnipotent, with their Council of Admin- <br />
istration, which assumes toward the Federal Assembly <br />
the air of a petty independent parliament, the federal <br />
railways today constitute a State within the State, which <br />
negotiates with the Federal Council, and endures with <br />
difficulty any control by the Chambers., It is high time <br />
that the Federal Council resume control of the whole <br />
enterprise, that the General Directorate be immediately <br />
subordinated to it, and that we eliminate from the <br />
present organization the useless and even hurtful com- <br />
plexities which exist in no other federal administration. 1 <br />
<br />
It seems however that since then the criticisms <br />
have become much milder. The Government is <br />
indeed planning a revision of the law, but it seems <br />
that the principal changes are to be rather in the <br />
direction of simplifying the too complicated in- <br />
terior administration of the railroads. <br />
<br />
Moreover, the crisis through which these <br />
<br />
<br />
<br />
i De Lichtervelde, p. 142. <br />
<br />
<br />
<br />
ADMINISTRATIVE AUTONOMY 175 <br />
<br />
passed in 1908 is over. The profits have un- <br />
expectedly improved, and if certain persons still <br />
think it might be useful to increase the super- <br />
visory power of the Federal Council, it is certain <br />
that the autonomy of the management has never <br />
been seriously endangered. <br />
<br />
It is moreover to this autonomy that non- <br />
partisan observers, like Lichtervelde and Leener, 1 <br />
attribute the satisfying results obtained during <br />
these last years. <br />
<br />
As they point out, the Swiss railways are <br />
known and appreciated by innumerable travelers <br />
who visit them each year. They take pleasure in <br />
praising the regularity of the service and the <br />
facilities offered the public. On the other hand, <br />
a financial equilibrium seems to be established. <br />
<br />
The balance sheet for 1910, writes M. Lichtervelde, <br />
shows a considerable profit; that for 1911 is announced <br />
under favorable auspices, and a profit of 7,000,000 francs <br />
for 1912 is now expected. Better still, it has been <br />
found possible to reduce expenses considerably. Thanks <br />
to the accounting system used, the trouble has been <br />
brought to light and the urgent need of a remedy has <br />
been recognized by all. The General Directorate has <br />
succeeded in reducing, from 1908 to 1910, the loco- <br />
motive-mile cost by 5%, while the passenger-mileage <br />
has increased by about 14% and the freight-mileage by <br />
about 8%. It has succeeded in stopping short the <br />
growing increase in the number of employees, in reduc- <br />
ing the operating cost to 65.48% despite an increase in <br />
<br />
1 De Leener, La Politique des Transports en Belgique, p. 65. <br />
<br />
<br />
<br />
176 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
wages, and in diminishing the cost of track maintenance <br />
by a better disposal of the force employed. All these <br />
measures would have been impossible but for the <br />
autonomy which removed the authorities responsible <br />
for the railways from the pressure of job-hunting <br />
politicians, for whom the suppression of a useless train <br />
or a superfluous extension is a personal check and a <br />
danger of non-re-election. <br />
<br />
And M. de Leener adds : <br />
<br />
We have had occasion to verify on the spot the <br />
accuracy of the observations gathered by M. de Lichter- <br />
velde. The whole administration of the federal rail- <br />
ways is animated by the spirit which assures the success <br />
of great industrial enterprises. <br />
<br />
Let us add that all possible measures are taken <br />
to reduce political interference to a minimum. <br />
The Federal Council names only the five mem- <br />
bers of the General Directorate and the twenty- <br />
five members of the district directorates, and <br />
these functionaries, again, are appointed for a <br />
term of not less than six years. All other ap- <br />
pointments are removed from political influence, <br />
and are made on the principle of decentralization, <br />
which in a general way governs the organization <br />
of the enterprise: the personnel of the central <br />
administration is named by the General Directo- <br />
rate, and that of each district by the district <br />
directorate. No appointment is made either by <br />
the Council of Administration or by the district <br />
councils ; the Council of Administration presents <br />
its candidates for the General Directorate, but <br />
<br />
<br />
<br />
ADMINISTRATIVE AUTONOMY 177 <br />
<br />
the Federal Council is not obliged to ratify its <br />
choice. <br />
<br />
It is to be regretted that such examples do not <br />
seem to have had much influence upon the de- <br />
cisions of the special commission appointed in <br />
1912 by the Belgian government "for the pur- <br />
pose of studying under all its aspects the ques- <br />
tion of autonomy for the State railways and <br />
shipping, together with all related questions." <br />
<br />
J. The Project of a National Railway <br />
System in Belgium <br />
<br />
In its report offered on December 2, 1913, in <br />
which politicians and officials sat side by side <br />
with manufacturers and technical experts, this <br />
commission concluded in the clearest possible <br />
terms in favor of autonomy. <br />
<br />
It proposes, ia effect, that a responsible per- <br />
sonality, the National State Railway Administra- <br />
tion, be substituted for the Minister of Railways, <br />
with a view to the conservation, the operation and <br />
the extension of the State railways. <br />
<br />
The National Administration would not be- <br />
like for example the National Interurban Railway <br />
Company — a corporation, the existence of the <br />
latter presupposing the union of several stock- <br />
holders, whereas in the present case, the State <br />
alone is interested. <br />
<br />
<br />
<br />
178 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
The law would create an organism of a special <br />
kind, and would clothe it with civil personality <br />
with regard to the various mandates that will <br />
devolve upon it. Nevertheless, the National Rail- <br />
way Administration would possess nothing of its <br />
own. It would acquire, hold and alienate in the <br />
name of and for the account of the State. It <br />
would be, in fact, the agent of the State. The <br />
duration of its existence would depend on the <br />
legislator. It would be managed by a council of <br />
administration and supervised by a board of <br />
commissioners. <br />
<br />
The members of the Council of Administration, <br />
to the number of fifteen, should be appointed, <br />
and if need be, removed by the King, at the <br />
instance of the Ministers of Railways and of <br />
Finance. They could not take part in the Parlia- <br />
ment, nor fill positions with salaries paid by the <br />
State. <br />
<br />
The members of the board of commissioners, <br />
to the number of seven, should be named by the <br />
House of Representatives (four) and the Senate <br />
(three). They might belong to the Parliament. <br />
<br />
Under these conditions, the function of the <br />
Minister of Railways becomes for the most part <br />
supervisory. He remains strictly responsible for <br />
the observation of the laws. His intervention is <br />
required in all operations involving the resources <br />
<br />
<br />
<br />
ADMINISTRATIVE AUTONOMY 179 <br />
<br />
of the Treasury or the credit of the State. His <br />
approval is necessary before the budgets can be <br />
presented to Parliament. <br />
<br />
As for the legislative Chambers, they con- <br />
tinue, by adopting, rejecting or amending the <br />
budgets and the accounts, to exercise their <br />
sovereign activity. But, in fact, the Council of <br />
Administration finds itself invested with great <br />
freedom of action. It appoints the executive <br />
staff, it determines the changes to be made in the <br />
installations, including fixtures and rolling stock, <br />
and in the time tables, tariffs and conditions of <br />
transport, as well as in the organization of the <br />
service. 1 <br />
<br />
A superficial examination of the project permits <br />
us to say that if it realizes financial autonomy (it <br />
has merely copied the Swiss organization), it <br />
offers a mere appearance of administrative au- <br />
tonomy. It maintains all the centralization which <br />
is the dominant vice of the present system; far <br />
from tending to the suppression of political inter- <br />
ference, it re-enforces it. All the decisions, all <br />
the appointments which today belong to the <br />
minister are assigned, it is true, to the .Council of <br />
Administration, but all the members of this are <br />
named by the minister. The political party, <br />
<br />
1 See text of the project In the Bulletin du OomiU central <br />
induitriel, January, 1914. <br />
<br />
<br />
<br />
180 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
which corrupts the present organization, will <br />
function with more intensity and cynicism, since <br />
the administrators, agents of the minister, will <br />
no longer have to answer for their acts before <br />
the Chamber. <br />
<br />
. So it is to be hoped that after the war, while <br />
resisting the attempts of those who will propose <br />
to turn over our railways to private capitalists, <br />
Belgium will find a way to assume to them an <br />
administrative autonomy which will not invite <br />
such criticism^. That will be one of the most <br />
important tasks of our national reconstruction. <br />
<br />
<br />
<br />
CHAPTER III <br />
<br />
THE AUTONOMY OF THE WORKING FORCE <br />
<br />
The third question which arises, when the <br />
State, making itself a manufacturer, employs a <br />
considerable working force, is to know whether, <br />
from the point of view of freedom of association, <br />
and especially freedom to join unions, these <br />
laborers are to be treated like their comrades in <br />
private industry, or are, on the contrary, to be <br />
excluded from the common law and undergo, by <br />
reason of their position as State agents, various <br />
restrictions upon the ordinary liberties of citizens. <br />
<br />
Almost everywhere, if not everywhere, at the <br />
start, the governments have decided this question <br />
in the restrictive sense. They have refused to <br />
make any distinction between the State, organ of <br />
authority, and the State, organ of management. <br />
They have been unwilling to see in the workers <br />
of their industrial or technical services, like the <br />
posts, telegraphs and railways, anything but <br />
officials like other officials, making up part of a <br />
hierarchic organization, and unable to form <br />
unions without subjecting themselves to the <br />
penal laws which punish combinations of officials. <br />
181 <br />
<br />
<br />
<br />
182 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
Thus, in the French Chamber, on November <br />
17, 1891, M. Jules Roche, Minister of Commerce, <br />
said : <br />
<br />
I do not at all recognize the right of government <br />
workers to organize under the trade union law, because <br />
this law does not apply to them, since if they formed <br />
themselves into a union, it would be against the national <br />
representation itself that they would be organizing. <br />
The trade union law has given laborers this liberty, <br />
because, two private interests confronting each other, <br />
that of the employers on one side, and that of the <br />
laborers, on the other side, it was necessary to assign <br />
to all interests the right to use their natural liberty to <br />
further their own interests. <br />
<br />
The employees of the State, for their part, do not <br />
confront a private interest, but the general interest, the <br />
highest of all: the interest of the State itself, repre- <br />
sented by the public powers, by the Chamber and by the <br />
Government ; consequently if they could take advantage <br />
of the trade union law, it would be against the nation <br />
itself, against the general interest of the country, against <br />
the national sovereignty that they would be organizing <br />
their struggle. 1 <br />
<br />
Such an argument, however, took too little <br />
account of realities to have any chance to resist <br />
for long the efforts of the State laborers to win <br />
freedom of association and freedom to form <br />
unions. <br />
<br />
It was indeed possible by virtue of the common <br />
law to prevent combinations of the officials of <br />
the Government-State; but to forbid laborers in <br />
<br />
<br />
<br />
1 Barthou, 1/ Action syndicate, p. 137. Paris, Rousseau, <br />
1904, <br />
<br />
<br />
<br />
THE AUTONOMY OF THE WORKING FORCE 183 <br />
<br />
tobacco or match factories, metal-workers in the <br />
arsenals, or even postmen and telegraphers to <br />
form unions, was to create a formidable argument <br />
against any extension, even when necessary, of <br />
the economic functions of the State ; since on that <br />
hypothesis, every passage from private exploita- <br />
tion to State exploitation would have had for its <br />
consequence a diminution of the liberties and the <br />
fundamental rights of the working class. <br />
<br />
So we soon saw, under the pressure of those <br />
interested, who demanded energetically the same <br />
rights for all laborers, public or private, the <br />
application by jurists to this new phenomenon of <br />
the classic distinction between acts of authority, <br />
of public power, and acts of management. <br />
<br />
"These last," said M. Laferriere, "are those <br />
which the Administration accomplishes in its <br />
character of * manager and steward of public <br />
services, and not as depositary of a portion of <br />
sovereignty." x <br />
<br />
Now, from the point of vview of the right of <br />
association, of liberty to form unions, it seems <br />
logical to treat in two different ways the agents <br />
of authority, holding a portion of the public <br />
power, and agents of management, having no <br />
participation in the public power: <br />
<br />
1 Cf. Paul Errera, Traitti de Droit public Beige, 1909, p. <br />
818 et seq. <br />
<br />
<br />
<br />
184 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
If it is a question of the agents of authority, says <br />
M. Maurice Bourguin, the relations existing between <br />
them and the State are not contractual relations, they <br />
are relations of sovereignty. It is impossible, conse- <br />
quently, to recognize in the agents of authority the same <br />
rights as in other citizens, notably the right to form <br />
trade unions; a union formed among agents of the <br />
public powers, capable of checking or suspending the <br />
exercise of sovereignty, would be incompatible with the <br />
principles of public justice. . . . If it is a question <br />
of agents of management having no participation in the . <br />
public powers, they find themselves bound to the State <br />
by a veritable contract for the hiring of services. Their <br />
relations with the State appear to me to be of the same <br />
nature as those of a laborer or an ordinary employee <br />
with his employer, and I perceive no precise reason in <br />
the texts and general principles of law for refusing <br />
them the ordinary right of citizens, the right to defend <br />
their interests, face to face with their employer, the <br />
State, by means of trade unions. 1 <br />
<br />
This distinction, moreover, is today admitted <br />
by every one, implicitly or explicitly. In the very <br />
countries, like Belgium, where freedom of asso- <br />
ciation is still' subjected to restrictions that we <br />
regard as unjustifiable, the Government recog-- <br />
nizes that these restrictions "should be more or <br />
less extensive according to the services in ques- <br />
tion," and that "all State employees are not offi- <br />
cials in the restricted sense of the term." * <br />
<br />
But difficulties arise when it comes to marking <br />
<br />
<br />
<br />
1 Bourguin, De l'Appication des Lois ouvrleres aux ouvriers <br />
et employes de l'Etat. Conferences faites an mois de juin <br />
1912. a l'Ecole professionelle superieure des Postes et <br />
Telegraphes. <br />
<br />
* See Expose 1 des motifs du projet de loi sur la liberty <br />
dissociation des C P. T, T., 14 mar 1910, <br />
<br />
<br />
<br />
THE AUTONOMY OP THE WORKING FORCE 185 <br />
<br />
the precise point at which appointment to public <br />
office begins and contract for the hire of services <br />
ends. As M. Fontaine points out,' there are be- <br />
tween the public administrations and the clearly <br />
industrial operations of the State, certain serv- <br />
ices the character of which is contestable. Every <br />
one will agree that generals, magistrates and <br />
prefects are officials, that workers in distilleries <br />
or in match or tobacco factories operated by <br />
the State are not, but one need only refer to <br />
the ministerial bulletins or the records of <br />
French jurisprudence to become convinced that <br />
the intermediate cases — such for example as <br />
employees of the revenue department, road- <br />
workers, postal clerks or carriers — are ex- <br />
tremely numerous. <br />
<br />
On the other hand, even if it be admitted that <br />
industrial workers employed by the State ought <br />
to enjoy, as regards the right of association, a <br />
greater liberty than officials properly so called, it <br />
does not necessarily follow that they should be <br />
accorded the same rights as the laborers of pri- <br />
vate industry; the Administration, for example, <br />
may under certain conditions require that permis- <br />
sion be first obtained before organizing into <br />
unions, or may refuse the right to strike, or even <br />
go so far as to make striking a crime. <br />
<br />
•Louage du travail, Nos. 136 to 170. <br />
<br />
<br />
<br />
186 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
This question of the right of association for <br />
State workers is therefore a delicate and complex <br />
one. General formulas may aid in solving it. <br />
They do not relieve us from examining, for each <br />
category of State employees, the applications that <br />
must be made of the basic principle of the separa- <br />
tion of the governmental State from the indus- <br />
trial State, or, to use Saint-Simon's phrase, the <br />
government of men from the administration of <br />
things. But among these categories, there is one <br />
which, in all countries, attracts particular atten- <br />
tion, through the number of workers belonging <br />
in it, and through the gravity of the consequences <br />
which may result for the whole nation from the <br />
exercise of freedom to form unions: that is the <br />
category of communications and transportation <br />
(telegraphers, telephone operators, postmen and <br />
railroad workers). <br />
<br />
In Belgium for example, it is with reference to <br />
these workers exclusively that the Government <br />
thought it necessary to draft a law, and while <br />
awaiting the vote on it, to adopt special regulative <br />
measures. <br />
<br />
We have published elsewhere an account of a <br />
criticism of these measures. 1 We will confine <br />
ourselves here to a few general observations. <br />
<br />
*E. Vandervelde, La Liberte syndicate et la personnel de <br />
l'Etat en Belgique. Gand, Volksdrukkerij, 1913. <br />
<br />
<br />
<br />
the autonomy of the working force 187 <br />
<br />
1. Belgium <br />
<br />
When in 1881 the employees of the railroads, <br />
posts and telegraphs attempted for the first time <br />
to create a federation having for its aim the im- <br />
provement of their condition and the defense of <br />
their common interests, the Liberal minister <br />
Sainctelette formally forbade them to associate <br />
themselves. He based this prohibition on the <br />
fact that "collective demands are prohibited as <br />
incompatible with administrative discipline. It <br />
is inadmissible, moreover, for agents of the State <br />
to organize an instrument of pressure upon the <br />
Government and the Chambers." <br />
<br />
Later, in 1891 and 1892, new attempts having <br />
developed, the minister Vanden Peereboom re- <br />
newed the former prohibitions. <br />
<br />
It required more than fifteen years before the <br />
governmental ideas, under pressure from the <br />
Parliament, were modified to a certain extent. <br />
On February 5, 1908, on a question raised by the <br />
Socialist deputy Anseele, the Chamber adopted <br />
a resolution refusing State employees the right to <br />
strike, but proclaiming that they "have the right <br />
to associate themselves freely to the greatest <br />
extent compatible with order and discipline." <br />
<br />
As a result of this vote, the Government <br />
proposed a law according, but with many re- <br />
strictions, a legal status to the unions of State <br />
<br />
<br />
<br />
188 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
employees, and, as a temporary measure, the <br />
Minister of Railroads, Posts and Telegraphs <br />
issued an order (March 9, 1910) on the right <br />
of association of its employees. <br />
<br />
This order, moreover, sanctions the principle <br />
of the right of association, but only with restric- <br />
tions and prohibitions which deprive it of almost <br />
every possible application. <br />
<br />
The employees may associate themselves, but <br />
they must refrain from all political action, from <br />
any attack on acts or decisions of the Administra- <br />
tion, from any measure of such nature as to <br />
obstruct the enforcement of orders, and from any <br />
demonstration with a view to obtain, in favor of <br />
administrative reforms, the support of persons <br />
outside the Administration. On the other hand, <br />
the Government claims the right to impose upon <br />
the trade unions the obligation to split themselves <br />
up into as many groups as there are distinct <br />
specialties in a category of employees. For <br />
t example, the local and rural carriers, the carriers <br />
on probation, and the postal clerks must form <br />
three distinct associations. Moreover, the asso- <br />
ciations must not federate. Finally, the em- <br />
ployees must not attend, even as simple auditors, <br />
at political meetings organized by outsiders, to <br />
discuss the administrative situation of the State <br />
employees. <br />
<br />
<br />
<br />
THE AUTONOMY OF THE WORKING FORCE 189 <br />
<br />
Is it surprising that, under these conditions, <br />
the railway and postal employees are not satis- <br />
fied? They continue their effort to obtain real <br />
freedom to form unions, and they invoke in sup- <br />
port of their argument the example of most of <br />
the countries of western Europe. As special <br />
examples we cite France and England. <br />
<br />
2. France <br />
<br />
In France, as elsewhere, the Government re- <br />
fused, for a long time, to agree that freedom of <br />
association be granted to State employees, even <br />
to those exercising no authority. It was not until <br />
May 22, 1894, that, contrary to the advice of the <br />
minister Casimir-Perier, who resigned, the Cham- <br />
ber adopted the following resolution : <br />
<br />
"Whereas, the law of 1884 on trade unions <br />
applies to workipen and employees of State in- <br />
dustries, as well as to those in private industry, <br />
the Government is requested to respect it and to <br />
facilitate its operation." <br />
<br />
Th$ result of this resolution is that the laborers <br />
and employees of the industrial and commercial <br />
enterprises of the State, the departments and the <br />
municipalities have freedom to organize unions. <br />
<br />
But, as a matter of fact, the Administration <br />
and the courts have made rulings and rendered <br />
decisions that are exceedingly variable on the <br />
<br />
<br />
<br />
190 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
point of determining which are the State em- <br />
ployees that ought to be regarded as workers in <br />
industrial and commercial enterprises, and not <br />
as officials excluded from the benefits of the law <br />
of 1884. <br />
<br />
Regarding particularly the employees of the <br />
Department of Public Works, the following note <br />
from M. Fontaine, manager of the Labor Office, <br />
defines the situation which has resulted for the <br />
different categories of workers: <br />
<br />
The railway workers are organized in trade unions, <br />
which have always figured in the successive editions of <br />
the "Year Book of Unions," published by the Minister <br />
of Labor: first, General Association of State Railway <br />
Workers, founded in 1899, indicated in the edition of <br />
1910-1911 as enrolling 3,225 members and publishing a <br />
monthly journal; second, Federation of Mechanics, <br />
Motormen and Conductors of the State Electric (rail- <br />
ways), dating from 1906 and enrolling 3,370 members. <br />
<br />
The French State seems to have made no opposition <br />
to the organization of these unions. <br />
<br />
As regards the postal and telegraph workers, the <br />
question is altogether different. The French Govern- <br />
ment has admitted the legality of unions of laborers, <br />
but has contested that of the unions of employees or <br />
clerks. <br />
<br />
In the "Year Book of Unions" appear the Union of <br />
Postal, Telegraph and Telephone Workers, established <br />
in 1899, enrolling 5,750 members, and the Manual <br />
Laborer s* Union of Posts, Telegraph and Telephones, <br />
established in 1905, enrolling 1,825 members. <br />
<br />
On the contrary, the National Union of Postal, Tele- <br />
graph and Telephone Employees does not figure in this <br />
annual, its dissolution for illegality having been pro- <br />
<br />
<br />
<br />
THE AUTONOMY OF THEWORKING FORCE 191 <br />
<br />
nounced July 29, 1906, by the Correctional Tribunal <br />
of the Seine. <br />
<br />
But the French Government has never refused to the <br />
postal employees, as to all other employees in its service, <br />
the right to form associations governed, not by the <br />
trade union law, but by the law for incorporating <br />
associations. The General Association of Postal Em- <br />
ployees, thus constituted, has been allowed to present to <br />
the Administration the grievances of the employees, just <br />
as the laborers' union presented the demands of the <br />
laborers. <br />
<br />
There are thus in France two distinct systems, <br />
that of the railway workers and laborers in the <br />
postal service, who have the right to form trade <br />
unions, and that of the clerks and carriers, who <br />
have not that right, but who enjoy, to the fullest <br />
extent,*the right of association established by the <br />
common law, under the statute of 1901. <br />
3. England <br />
<br />
The question does not arise in England, where <br />
the railroads are operated by private capitalists, <br />
except in the case of postal employees. It has <br />
been decided, for the last six years, on the lines <br />
of the most complete freedom of association. <br />
The State employees not only have the right to <br />
organize as they see fit for the defense of their <br />
common interests, but their Trade Unions may, <br />
if they wish, take part in political action : several <br />
of them are on the list of the societies affiliated <br />
with the Labour Party. On the other hand the <br />
<br />
<br />
<br />
192 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
societies of this kind attached to the Postoffice <br />
have, since 1906, been officially recognized by the <br />
Government. <br />
<br />
From a circular of the Postmaster General <br />
dated April 14, 1910, (Official Recognition of <br />
Postoffice Servants' Trade-Union), we quote as <br />
follows : <br />
<br />
The circular of the Postoffice, dated February 13, 1906, <br />
announced that the Postmaster General was ready to <br />
recognize any association or federation of postoffice <br />
servants duly constituted, and that he was prepared to <br />
receive representatives of the members or delegates of <br />
these associations, or of their secretary (in the service <br />
or otherwise) upon all matters relative either to the <br />
general administration, or to the interests of the various <br />
classes represented by the association. This recognition <br />
was admitted by Mr. Buxton solely as an experiment. <br />
<br />
The Postmaster General is happy to state that the <br />
experiment of the four years just past justifies the <br />
extension of the limits within which <any recognized <br />
association should be allowed to send representatives. <br />
<br />
Desiring to learn whether the satisfaction of <br />
the Postmaster General was shared by the em- <br />
ployees under him, we addressed an inquiry to <br />
the secretary of the Postmen's Federation, Mr. <br />
Stuart, who answered as follows: <br />
<br />
"1. Are the Postmen allowed to organize <br />
freely?" <br />
<br />
"Yes, entirely so. This right was legally <br />
recognized many years ago, but has been prac- <br />
tically conceded to them only since 1890. Unions <br />
<br />
<br />
<br />
THE AUTONOMY OF THE WORKING FORCE 193 <br />
<br />
had already been organized before that time, but <br />
their formation had been severely discouraged <br />
and their leaders often victimized. In 1890, the <br />
Postmaster General, the late Cecil Raikes, de- <br />
clared: 'There is no regulation forbidding the <br />
postmen to organize for the defense of their <br />
interests and the redress of their grievances.' A <br />
little later the regulations requiring that the au- <br />
thorities be notified of the meetings of postmen, <br />
and permitting the Postmaster General to be <br />
represented at them, were abolished. Since then, <br />
no attempt has been made to interfere with our <br />
rights. In 1893, however, two postmen were <br />
dismissed under pretext of breach of discipline, <br />
but really on account of their union activity. But <br />
these are the only cases that have occurred since <br />
1890, and we have no reason to think that future <br />
incidents of this kind are to be apprehended." <br />
<br />
"2. Do the postmen's unions benefit from <br />
common-law legislation?" <br />
<br />
"Practically, the answer is affirmative. Legally, <br />
the question is doubtful. The law is not definitely <br />
fixed on the point. In fact, thq postmen's asso- <br />
ciations have all the privileges of ordinary unions, <br />
and one or two advantages that these do not <br />
possess. Thus, for example, the postal unions do <br />
not come under the so-called Osborne decision, <br />
<br />
<br />
<br />
194 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
forbidding unions to appropriate funds for their <br />
parliamentary representation." <br />
<br />
"3. Can the postmen go on strike as freely as <br />
the miners?" <br />
<br />
' "Legally, there is no difference. There have <br />
been, moreover, one or two partial strikes of little <br />
importance in the Postoffice. But a general strike <br />
'is improbable, in view of the facility with which <br />
•the leaders of the associations can approach the <br />
Postmaster General and the other authorities of <br />
the Postoffice." <br />
<br />
4. Summary and Conclusions <br />
<br />
There is evidently a world-wide difference be- <br />
tween the freedom of association recognized for <br />
State employees in England and even in France <br />
—or in Switzerland, Holland and the Scandi- <br />
navian countries — and the restrictive system of <br />
liberty to unionize which still exists in Belgium. <br />
The Belgian Government certainly recognizes in <br />
principle the legitimacy and usefulness of the <br />
trade unions of the C. P. T. T., but it claims <br />
to reserve to itself the right to limit their field of <br />
action and their recruiting field, to divide them <br />
into as many groups as there are categories and <br />
distinct specialties among the C. P. T. T., to <br />
prevent the federation of the groups thus split <br />
up, and to restrain their activity to the mere de- <br />
<br />
<br />
<br />
THE AUTONOMY OF THE WORKING FORCE 195 <br />
<br />
f ense of their trade interests in the strictest sense. <br />
<br />
To justify these derogations of the common <br />
law, it is said that if the so-called trade unions <br />
of State employees came to include the most di- <br />
verse categories of workers or even all the work* <br />
ers connected with an administration of the State, <br />
such a general association would no longer be a <br />
trade union, since all the trades, all the positions, <br />
would be confounded in it: "It would be noth- <br />
ing more than a mob of the persons employed <br />
by the administration, assembled with a view to <br />
exercising by their numbers a pressure on the <br />
members of Parliament and on the administra- <br />
tive authority." <br />
<br />
No one will deny this. But it is absurd to <br />
suppose that on the day when State employees* <br />
come to enjoy the liberty to organize on the same <br />
terms as the laborers in private industry, they <br />
would make a use of that liberty which would <br />
be the very negation of it. Is it not plain, in fact, <br />
that if the letter carriers, the telegraphers, the <br />
telephone workers and the railway workers, for <br />
example, were merged in the same association, <br />
they would put themselves, by that fact, into a <br />
position where they would find it absolutely <br />
impossible to defend their own professional <br />
interests? As M. Paul-Boncour, former Min- <br />
ister of Labor, observed very justly : "The closest <br />
<br />
<br />
<br />
196 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
solidarity is that uniting those who work at the <br />
same trade : that is expressed by the union ; what <br />
interests us most is to protect the labor which <br />
assure life to us: It is the union that permits <br />
this." <br />
<br />
Nothing then leads us to expect that, if the <br />
State workers were free, they would mix into one <br />
single association. What is true is that they <br />
would put an end to the system of crumbling into <br />
indefinitely small fractions which the Administra- <br />
tion imposes on them today to make them power- <br />
less. The postmen, for example, would reconsti- <br />
tute their united organization. The laborers on <br />
the roads and public works would perhaps form <br />
a single association. And without doubt the <br />
various trade unions of the C. P. T. T., or the <br />
railroads, on the one hand, and of the P. T. T. <br />
on the other, would join, for the defense of their <br />
common interests, into a single federation. <br />
<br />
But that is precisely what the Belgian govern- <br />
ment fears. The "syndicalism of functionaries" <br />
inspires it with a profound distrust. This is <br />
nothing less than an attempt at substituting trade <br />
associations for the Administration itself : <br />
<br />
They would no longer be associations composed of <br />
workers for the Administration ; they would be fractions <br />
of the Administration. Their sum-total would consti- <br />
tute the Administration itself. They would be "auton- <br />
omous/ 9 This program might not be realized imme- <br />
<br />
<br />
<br />
THE AUTONOMY OF THE WORKING FORCE 197 <br />
<br />
diately, but its partisans hope to realize it with the <br />
briefest delay possible. These ideas do not exist, in <br />
general, among our workers, except in a confused state. <br />
Still it is necessary to point them out, for they have <br />
been manifested, on certain occasions, by an interfer- <br />
ence, direct although unreflecting, of certain associations <br />
with the proper attributes of the Administration. <br />
<br />
In other countries, the syndicalism of functionaries <br />
constitutes a veritable doctrine which tends to "dis- <br />
establish" the State, to give the postoffice department to <br />
the postmen, telegraphy to the telegraphers, the navy to <br />
the sailors, the railroads to the railroad men. The <br />
public services would be treated like private industries, <br />
or the trade would be organized for the profit of those <br />
who work at it <br />
<br />
The functionaries, recruiting their numbers at their <br />
own discretion, without the intervention of any authority, <br />
would operate at their own pleasure the administrative <br />
services, which would become the administrations of the <br />
persons interested. <br />
<br />
The Government would fail in all its duties if it did <br />
not combat such doctrines. If one can imagine a system <br />
where the laborers would be proprietors of the factory <br />
— and all those who have tried to start co-operatives of <br />
production know what enormous difficulties stand in the <br />
way of applying this very seductive idea — it is contrary <br />
to every conception of the State to turn over the Admin- <br />
istration to the functionary, for here the function is not <br />
created for the greatest profit of him who exercises it, <br />
but solely for the service of the nation, in the general <br />
interest <br />
<br />
The syndicalism of functionaries, as certain persons <br />
understand it, reverses this conception, the only ad- <br />
missible one, of the public function; no one can admit <br />
it without desiring the ruin of the country. 1 <br />
<br />
<br />
<br />
1 Projet de loi No. 121, p. 8. <br />
<br />
<br />
<br />
198 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
As to this we have to say that if what is called <br />
the "syndicalism of functionaries/' although it is <br />
really a question of the syndicalism of workers <br />
who are not functionaries, had such aims and <br />
tended to such consequences, the socialists would <br />
not be the last to oppose it. We do not desire <br />
the railroad for the railroad men or the postoffice <br />
for the postmen, any more than the mine for the <br />
miners or weaving for the weavers. To use a <br />
phrase of M. Briand, we admit that the public <br />
domain and machinery are "instituted for the <br />
benefit of all, and not for the special use of those <br />
to whom they are entrusted." x <br />
<br />
Also there should be no question of allowing <br />
the State workers to "operate at their own pleas- <br />
ure" the railroads, the posts, the telegraphs or <br />
the telephones. They should have, in our opinion, <br />
the right to organize freely for the defense of <br />
their common interests, but we do not propose to <br />
sacrifice the general interests to these special <br />
interests, and we repeat emphatically that the <br />
manager of a national industry, if he found him- <br />
self confronted with excessive demands, would <br />
have not only the right but the duty to oppose <br />
<br />
<br />
<br />
i Chamber of Deputies, session of 1910, No. 126. BUI OB <br />
the status of railway employees, p. 5. <br />
<br />
<br />
<br />
THE AUTONOMY OF THE WORKING FORCE 199 <br />
<br />
them energetically in the name of that general <br />
interest.* <br />
<br />
In short, the type toward which, in our view, <br />
the organization of the socialized industries <br />
should evolve, is not the "co-operative of produc- <br />
tion," whose members, being associated only with <br />
each other, are associated against every one else, <br />
but the co-operative of consumption, in which the <br />
final decision belongs not to the employees but <br />
to the general assembly of the co-operators. <br />
<br />
In the great co-operative which the railway <br />
system is, or ought to be, for example, all the <br />
citizens, consumers of transportation, are repre- <br />
sented by the manager of the system, and he must <br />
direct the enterprise, with the collaboration of the <br />
workers, just as in our socialist co-operatives the <br />
manager elected by the general assembly, and <br />
holding his powers of management from it, <br />
directs the enterprise with the collaboration of <br />
the working force of laborers and employees. <br />
But if, in either case, the directing power must <br />
come from the consumers, from the collectivity, <br />
then the collectivity or the consumers, of whom <br />
the working force constitute a part, ought to be <br />
model employers, and the first example which <br />
<br />
* Understand that we are here working on the hypothesis <br />
of a democratic State, in which the rights of the workers in <br />
national industries would be fully protected, without at- <br />
tempting for the moment to forecast what might be a socialist <br />
system of collective labor. <br />
<br />
<br />
<br />
200 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
this collective employer should give to other <br />
employers, is to recognize the full and complete <br />
liberty of those whom it employs to associate <br />
themselves for the defense of their common <br />
interests. <br />
<br />
True, the further objection is urged, that the <br />
industry of the railroads — or of the posts, tele- <br />
graphs or telephones — is not a mere industry <br />
like the others, but is a "public service," the <br />
interruption of which has the most serious <br />
consequences for the community, and that for <br />
this reason, nothing could be more dangerous <br />
than to recognize for the workers employed in <br />
these branches of industry the "right to organ- <br />
ize," because the right to organize had for its <br />
logical complement the "right to strike." It is <br />
for this reason that in 1898, in the Belgian Cham- <br />
ber, M. Bergerem, Minister of Justice, refused <br />
to grant legal recognition to such trade unions as <br />
might be organized among workers in public <br />
industries: in his view, the trade union was un- <br />
thinkable without the right to strike; now, con- <br />
siderations of principle and of public interest are, <br />
he held, are opposed to the recognition of such a <br />
right for State employees. <br />
<br />
This argument, moreover, is not admitted by <br />
the present Government. In the discussions of <br />
its proposed laws relating to associations organ- <br />
<br />
<br />
<br />
THE AUTONOMY OF THE WORKING FORCE 201 <br />
<br />
ized among the employees of the C. P. T. T\, it <br />
<br />
declares the contrary : <br />
<br />
The union, it says, has been regarded too exclusively <br />
as a school for strikes. It is true that the strike can <br />
not be made effective without an organization of the <br />
laborers, but the latter may exist without producing the <br />
former, and the trade union may, to the great profit of <br />
the laborers, devote itself to a different mission from <br />
that of preparing for or provoking conflict. <br />
<br />
It is however beyond doubt that, if the Belgian <br />
government refuses to its employees the freedom <br />
to organize, if it imposes on their trade unions <br />
the system of preliminary permission, if it takes <br />
in their case all sorts of precautions of which <br />
the effect, if not the intention, is to obstruct their <br />
normal development, it is largely because it fears <br />
that strong associations would be tempted to re- <br />
sort some day to the strike, for securing the <br />
triumph of their demands. <br />
<br />
Moreover, we should not be expressing our <br />
whole thought if we did not admit that, in fact, <br />
freedom to organize has as its corollary the right <br />
to resort to the strike. So we should oppose with <br />
all our strength any laws of exception which <br />
might tend, as regards the workers in socialized <br />
industries, to erect the fact of striking into a <br />
crime. <br />
<br />
But doea it follow that under the present <br />
system of common law, the collectivity finds itself <br />
<br />
<br />
<br />
202 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
without defense against State employees — rail- <br />
road men or postmen for example — who might <br />
try to abuse the fact of their being indispensable <br />
to exercise, by concerted cessation from work, an <br />
unjustifiable pressure on the government? <br />
<br />
Here again, a comparison with the co-opera- <br />
tives will help make our meaning clear. It may <br />
happen and it does happen that conflicts arise <br />
between the managers of a co-operative — even <br />
socialist — and the members of the working force. <br />
These conflicts, indeed, are relatively rare. At- <br />
tempts are made on both sides to prevent them, <br />
or if they break out, to settle them, in a spirit of <br />
broad conciliation. But if they persist, what is <br />
the situation? The employees, who generally <br />
belong to the union of their trade, go on strike. <br />
That is their unquestioned right. Only, the man- <br />
agers of the co-operative, backed by their general <br />
assembly, have the right to fill the places of the <br />
strikers, and naturally this means of defense is <br />
more effective in proportion as the conditions of <br />
employment are more favorable to the workers. <br />
<br />
Now, what happens at present in our co- <br />
operatives is an image of what happens, or would <br />
happen, in a democratic State, remember we are <br />
not saying in a Socialist State, in which the work- <br />
ers in socialized industries would fully enjoy the <br />
right of association and of combination. They <br />
<br />
<br />
<br />
THE AUTONOMY QF THE WORKING FORCE 203 <br />
<br />
would, it is true, constitute a veritable power. <br />
They would be in a position to obtain, through <br />
the organization of labor, all reforms compatible <br />
with good service and with the resources of the <br />
community. They would cease to be as today the <br />
servants of an authoritarian and despotic bu- <br />
reaucracy. But if they yielded to the temptation <br />
to abuse their strength, if after doing everything <br />
to make the resort to a strike useless and unjusti- <br />
fiable — by assuring its workers a legal status, <br />
representation, an effective share in the manage- <br />
ment — if the collectivity were obliged by them <br />
to defend itself, nothing would be more legiti- <br />
mate, and at the same time more effective than <br />
to use against the strikers the right belonging to <br />
the head of every enterprise : the right to employ <br />
them no longer. <br />
<br />
It would in fact be necessary to adopt syste- <br />
matically the one-sidedness of certain syndicalists, <br />
and be totally incapable of comprehending the <br />
viewpoint of those "on the other side of the <br />
fence," not to recognize that at a given moment <br />
the responsible head of a public service, having <br />
to defend the general interests of the community^ <br />
might stand disarmed before a strike of his em- <br />
ployees. But, as M. Millerand points out, in his <br />
report on Briand's proposed law against the right <br />
to strike for workers in public services, it is not <br />
<br />
<br />
<br />
204 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
necessary for that reason to attack the right to <br />
<br />
organize, nor to make striking a crime. <br />
<br />
Whatever may be, moreover, the penalties that <br />
may be imagined, ... it is self-evident that <br />
these penalties are always less serious than the civil <br />
remedy with which the strikers may be punished, <br />
namely dismissal. The administration of a railway <br />
system, obliged to assure service to the public, re- <br />
sponsible morally and financially for the manage- <br />
ment, has, it scarcely need be said, the formal right <br />
to dismiss any workers who have voluntarily left <br />
their jobs. It may be merciful, when the hour <br />
arrives to forget, but if the workers propose justly <br />
to preserve their liberty of action, it can be only <br />
on condition of assuming responsibility for what <br />
they do. <br />
<br />
We certainly should not agree with M. Mil- <br />
lerand when he regards the State's use of its <br />
legitimate defense against excessive or extrav- <br />
agant demands as a punishment, a civil penalty. <br />
-We~ keep his words merely to show that the <br />
recognition of the right of State workers to <br />
strike does not leave the State disarmed against <br />
combinations hostile to the general interest. But <br />
need we add, in the conflicts which have arisen <br />
for several years past, in France, in Holland, in <br />
Italy and elsewhere, it was not the general inter- <br />
est which caused them, but the interests of the <br />
ruling classes, and we should decidedly have been <br />
on the side of the strikers. <br />
<br />
<br />
<br />
CHAPTER IV <br />
<br />
SOCIALISM AND STATE INDUSTRIES <br />
<br />
From the mass of facts which have been set <br />
forth, the conclusion develops that the State- <br />
employer is not everywhere the same thing, and <br />
that, even now, under the pressure of the necessi- <br />
ties of industrial management, the national or <br />
municipal enterprises tend, more and more, to <br />
differentiate themselves from the State, organ of <br />
authority. <br />
<br />
There is a wide interval, for example, between <br />
the purely fiscal alcohol monopoly which existed <br />
in Russia before the suppression of vodka, and <br />
the organization, largely autonomous, of the fed- <br />
eral railways in Switzerland. In both cases, cer- <br />
tainly, we have to do with the capitalist State, <br />
employing and exploiting wage-workers; but in <br />
Switzerland, as we have seen, its management is <br />
concerned above all with the general interest ; in <br />
Russia, on the contrary, the monopoly had no <br />
other aim than to contribute for the ever growing <br />
needs of the army and the navy. <br />
<br />
This was explicitly stated in a speech delivered <br />
before the Imperial Council, in January, 1914, <br />
205 <br />
<br />
<br />
<br />
206 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
by Count de Witte, the originator of that <br />
<br />
institution. <br />
<br />
The monopoly, he declared, had been originally <br />
introduced to fight alcoholism; it was intended to <br />
give the people a pure brandy and to regulate its <br />
sale; at the same time the Government organized <br />
anti-alcoholic district committees, charged to com- <br />
bat drunkenness by propaganda through libraries, <br />
Sunday-schools, theaters, etc. Now the monopoly <br />
serves for an altogether different end, and its original <br />
character is perverted; it is a gigantic pump, ad- <br />
mirably planned, which sucks up all the resources of <br />
the country; all the efforts of the Government tend <br />
only to increase the intake of this pump, and the <br />
vodka monopoly furnishes nearly half the resources <br />
of our budget. Since the war began, the receipts <br />
of the monopoly have increased by five hundred <br />
million roubles, and today exceed a billion roubles. <br />
Under these conditions, the anti-alcoholic com- <br />
mittees are reduced to powerlessness, and any <br />
struggle against the abuse of alcohol has become <br />
impossible, since, from the fiscal point of view, the <br />
Government can only congratulate itself on the <br />
increase of the receipts of the monopoly. <br />
<br />
It goes without saying that, under these con- <br />
ditions, exploitation by the State is an unmixed <br />
evil. Any one who is a socialist, or even a demo- <br />
crat, must be hostile to it. Perhaps, in the old <br />
empire of the Czars, we should have considered <br />
that, all in all, the State railways presented more <br />
advantages than disadvantages ; but as for fiscal <br />
monopolies, we should certainly have agreed with <br />
Guesde in admitting that such institutions, far <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATE INDUSTRIES 207 <br />
<br />
from being advantageous to the workers, were a <br />
formidable instrument for exploiting and op- <br />
pressing them. Therefore, as he says in his <br />
pamphlet on Public Services and Socialism: <br />
"rather than to work for their extension, there is <br />
reason to attack those which already exist, and <br />
which constitute so many obstacles in the way of <br />
proletarian organization and action/ 9 <br />
<br />
But Guesde, as we have seen, goes further. <br />
He generalizes his opposition to State industries. <br />
He formulates it in absolute terms. He declares <br />
that, within the structure of the present society, <br />
"public services present, for the socialist party <br />
and its objectives, nothing but dangers." He <br />
admits only one attitude for the socialists toward <br />
enterprises for the statization of monopolized <br />
enterprises : <br />
<br />
"The revolution first, that is to say, the political <br />
and economic expropriation of the capitalist <br />
class; public services afterwards, because, after <br />
the fusion of the classes into one only — that of <br />
the producers — really public services will be <br />
possible/' <br />
<br />
That is not, moreover, an isolated opinion. To <br />
read the Communist Manifesto, it seems indeed <br />
that Marx and Engels were equally of the opinion <br />
that the statization of certain industries was ad- <br />
<br />
<br />
<br />
208 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
missible only after the proletarian conquest of <br />
power. <br />
<br />
Kautsky likewise, in his little book "The Social <br />
Revolution," without being as clear as Guesde in <br />
this regard, seems also to defer to the morrow of <br />
the revolution the nationalization or socialization <br />
of the monopolized industries. <br />
<br />
When there was talk in Prussia of the pur- <br />
chase of the mines by the government, he devoted <br />
several articles in the Neue Zeit to opposing such <br />
propositions. <br />
<br />
Nevertheless, neither in his writings nor in <br />
those of Marx and Engels do we find that tren- <br />
chant formula that we have quoted from Guesde : <br />
"The revolution first, ... the public serv- <br />
ices afterwards." <br />
<br />
If such a program of socialist action were to <br />
be taken literally, it would be necessary, so long <br />
as the proletariat is not in power, for its delegates <br />
in the legislative assemblies to declare against <br />
state ownership, even in the democratic countries <br />
where the autonomy of the public services as <br />
against the State-power is not an empty word. <br />
And in fact, if practice has tempered this rigor <br />
to some extent, there is nevertheless an unde- <br />
niable tendency, in Guesde and those who follow <br />
him, to be hostile to the extension of government <br />
industries, within the present State. <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATE INDUSTRIES 209 <br />
<br />
It will be remembered, for example, that, con- <br />
trary to the opinion of the majority of the parlia- <br />
mentary socialists, they opposed energetically the <br />
redemption of the West State Railway. <br />
<br />
We thus confront not a purely theoretical con- <br />
troversy, but a divergence of views which shows <br />
itself, and may show itself at any moment, in the <br />
field of immediate action. Let us then sum up <br />
the arguments which Guesde formerly used <br />
against the "possibilists," and see what validity <br />
they have, when invoked against the policy of <br />
extension of the "public services" under their <br />
present form. <br />
<br />
Guesde maintained, it will be remembered : <br />
<br />
i. That the nationalisation of private indus- <br />
tries by the capitalist State is not socialism, and <br />
has nothing to do with socialism. <br />
<br />
2. That far from simplifying the expropriat- <br />
ing task of the proletariat, by already realizing a <br />
certain amount of public property, it presents <br />
only dangers for the workers, because it fortifies <br />
the enemy, the capitalist class, and enfeebles <br />
the working class, the movement of which it <br />
paralyzes. <br />
<br />
On the first of these affirmations, we agree. <br />
Even that one of all the State industries which <br />
differs most from the type of police-State admin- <br />
istrations, that of the federal railways of Switzer- <br />
<br />
<br />
<br />
210 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
land, is much more nearly related to a great <br />
capitalist corporation than to the co-operative <br />
organization of production under a socialist <br />
regime. <br />
<br />
From the point of view of distribution, it is <br />
founded on the wage system, save for the rule <br />
of paying its laborers a little better .wages than <br />
those of private industry. <br />
<br />
From the point of view of the organization of <br />
labor, it differs not at all, or slightly, from capital- <br />
ist enterprises; the workers have no part in the <br />
management ; they have no voice in the control ; <br />
they are not represented in the general directo- <br />
rate nor in the council of administration ; and if <br />
they are allowed the right to organize freely, <br />
their unions have no more favorable position as <br />
against the managers and directors of the admin- <br />
istration than the unions of private industry have <br />
as against the other employers. <br />
<br />
But, it will doubtless be said, from the point <br />
of view of property at least, the national railway <br />
administration is collectivism, since the system <br />
and the material belong to the "nation." <br />
<br />
The truth is that they belong to the State, and <br />
that this State is, despite its democratic forms, a 1 <br />
class State. <br />
<br />
Now, as Guesde points out, "the private indus- <br />
tries, when taken over by the present State, do <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATE INDUSTRIES 211 <br />
<br />
not lose their character of capitalist property, <br />
that is to say of property from which the working <br />
class is excluded. From being the property of <br />
such and such a capitalist, that is to say from <br />
being property benefiting exclusively x or y, they <br />
become property of the whole capitalist class, <br />
without distinction of x, y or z. But that is all ! <br />
As for the proletarian collectivity, as for the <br />
society of wage-workers, it profits no more from <br />
statized machinery than from individualized <br />
machinery." * <br />
<br />
We can not fail to note, however, that here <br />
again certain affirmations if made too absolutely <br />
might become incorrect. Between the capitalist <br />
State, founded on the exclusive domination of <br />
one class, and the proletarian State, aiming at <br />
the abolition of classes, there are many inter- <br />
mediate stages. <br />
<br />
One could not refuse to see, without closing <br />
his eyes to reality, that if the fiscal property of <br />
the Prussian State or of the Empire of the late <br />
Czar is a "property from which the working class <br />
is excluded," the postal, telegraph and railway <br />
systems in Switzerland and France, as well as <br />
most municipal industries, can not be considered <br />
purely and simply as "property of the whole <br />
capitalist class." They certainly belong to a class <br />
<br />
1 Soclalisme et Services publics, p. 30. <br />
<br />
<br />
<br />
212 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
State, but within that class State, or upon that <br />
class State, the proletariat has an influence which <br />
it does not possess in more backward countries. <br />
<br />
Moreover these are, above all, questions of <br />
definition. <br />
<br />
It is not so with this other question, of vital <br />
importance as regards socialist policy: the ques- <br />
tion of determining whether the extension of <br />
State industries is of a nature to facilitate, or <br />
rather, on the contrary, to make more difficult <br />
the transformation of capitalist property, state <br />
or individual into social property. <br />
<br />
According as one adopts, in fact, one or the <br />
other of these contradictory opinions, one should <br />
favor or oppose the statization of certain indus- <br />
tries, railroads, mines, etc., while the structure of <br />
present society remains. <br />
<br />
The socialists hostile to any statization under <br />
the capitalist system raise two principal argu- <br />
ments: on the one hand, the existence of the <br />
public services fortifies the enemy, by diminish- <br />
ing the liberties of the working class; on the <br />
other hand it increases directly the bourgeois <br />
forces, because "the more industries, the bour- <br />
geois State includes, the more individuals it at- <br />
taches to itself and interests in its preservation, <br />
even including only those who, favored by better <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATE INDUSTRIES 213 <br />
<br />
pay or a higher station, must fear any change as <br />
a leap into the unknown." <br />
<br />
That those are very strong arguments against <br />
statization, no one denies. They are even so <br />
strong that one must approve the social democ- <br />
racy for being hostile to them in countries where <br />
the State, the police- State, has remained what it <br />
was at the epoch when Marx and Engels wrote <br />
the Communist Manifesto. But these arguments <br />
become less decisive in democratic countries <br />
where the working class is no longer, politically, <br />
a negligible quantity, and where the State, organ <br />
of management, is differentiated more or less <br />
completely from the State, organ of authority. <br />
<br />
This enables us to understand that in France, <br />
in Italy, in England, in Switzerland and in Bel- <br />
gium, for example, the socialists or a majority of <br />
the socialists are more favorable to the statization <br />
(or the municipalization) of certain private in- <br />
dustries. <br />
<br />
Does this mean that they are ignorant of the <br />
disadvantages or the dangers that statization may <br />
offer? Not at all. No one denies, as a matter <br />
of fact, that if the employees and laborers of the <br />
State enjoy (from the point of view of security <br />
of employment, for example) certain advantages <br />
that the workers in private industry do not have, <br />
these very advantages generally result in making <br />
<br />
<br />
<br />
214 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
them more timorous, more pliable in their rela- <br />
tions with the government, more inclined to <br />
expect from favor, and not from their own effort, <br />
any new improvements in their condition. <br />
<br />
On the other hand, and for the same reasons, <br />
their freedom to organize, in most countries, is <br />
singularly limited. The authorities bargain with <br />
them over the right of association; they are <br />
denied the right to strike ; they are called to the <br />
colors, in case of a dispute, to compel them to <br />
work; all the weight of the State-power hangs <br />
over them. <br />
<br />
Under these conditions, one may ask how it is <br />
possible that, in spite of everything, most social- <br />
ists continue to demand, even now, extensions of <br />
the domain of the State. <br />
<br />
To understand such an attitude, it must, first <br />
of all, be kept in sight that if the State workers <br />
are less free and less independent in their bearing <br />
than the workers of private industry, or rather <br />
than most of the workers of private industry, <br />
that depends much more on the nature of their <br />
work and the services that they render, than on <br />
the fact that they have the State for an employer. <br />
<br />
In France, for example, where the laborers of <br />
the railway companies enjoy (as regards pensions <br />
and stability of employment) the same advan- <br />
tages as those of the State, we do not observe <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATE INDUSTRIES 215 <br />
<br />
that they are more independent in their bearing. <br />
It is rather the contrary that is true. And <br />
in a general way, in all great enterprises whose <br />
structure approaches, by its concentration and <br />
bureaucratization, that of the State enterprises, <br />
the psychology of the workers tends to be the <br />
same. <br />
<br />
On the other hand, when it is a question of <br />
"public services," such as railroads, the capitalist <br />
State, even when it is not at the same time the <br />
employing State, resorts to the same methods <br />
against the company workers who go on strike <br />
as against its own workers. <br />
<br />
In both cases they invoke the necessities of <br />
public safety, and M. Briand, on occasion, ap- <br />
plied military discipline to the workers of the <br />
Northern Railway Company just as he did to <br />
those of the Western State Railway. <br />
<br />
From the view-point of disadvantages there- <br />
fore, it seems that there would be no great differ- <br />
ence between enterprises of the same nature, <br />
according to whether they are operated by the <br />
State or by capitalist companies. But, on the <br />
other hand, (in democratic countries, be it under- <br />
stood) the employees of the State have, for <br />
improving their conditions of work and of living, <br />
certain means of action that the workers of pri- <br />
vate industry have not, at least not to the same <br />
<br />
<br />
<br />
216 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
degree. Far more easily than the latter they <br />
may, by their political action, obtain a minimum <br />
wage, more complete insurance institutions, etc. <br />
Let us hasten to add however that here again <br />
the difference is not great, when we compare the <br />
state industries with others like the coal and the <br />
textile industry, the workers in which, very <br />
numerous and concentrated in certain regions, <br />
have at their disposal from this fact a consid- <br />
erable political influence. But if, to be exact, <br />
from the point of view of the workers, the <br />
advantages and disadvantages of State exploita- <br />
tion tend to balance each other, it is necessary to <br />
take account of the following considerations in <br />
favor of operation by the State : <br />
<br />
1. Advantages which, in certain industries at <br />
least, it presents from the point of view of the <br />
general interest; <br />
<br />
2. Transformations, ever more radical, which <br />
can and must be accomplished, in the direction <br />
of separation between the State, organ of au- <br />
thority, and the State, organ of management. <br />
<br />
Let us suppose, for example, that, the property <br />
in the mines of Sarre remaining collective, the <br />
Prussian State ceases to be a class State on which <br />
the proletariat exercises no influence. Its insti- <br />
tutions are democratized. The working class, <br />
without being ready as yet to take political power, <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATE INDUSTRIES 217 <br />
<br />
exercises an increasing pressure on the Govern- <br />
ment. <br />
<br />
Is it not evident that fundamental reforms <br />
might be and ought to be introduced into the <br />
organization of the industry? <br />
<br />
1. The operation would cease to have a fiscal <br />
character, and it would be the same with the <br />
other public industries, except those adapted by <br />
their nature to provide profits for the Treasury, <br />
like the monopolies of alcohol and tobacco. <br />
<br />
2. The industrial State ought, far more than <br />
today, to have an organization quite apart from <br />
the government-State ; centralization is one of the <br />
characteristics of authority; decentralization is <br />
one of the necessities of management. <br />
<br />
3. Industrial managemnet would no longer <br />
belong to functionaries delegated by the Govern- <br />
ment, and having wage-workers under their <br />
orders, but to the entire body of workers, organ- <br />
ized into public corporations. <br />
<br />
Certainly, before these radical transformations <br />
will take effect or even can take effect, time and <br />
efforts will be needed. <br />
<br />
But from today the whole labor movement, <br />
political as well as economic, tends to this final <br />
result. <br />
<br />
The war has interrupted this movement. It <br />
<br />
<br />
<br />
218 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
will be resumed with greater force when the war <br />
is over. <br />
<br />
Already, in all the countries where universal <br />
suffrage does not yet exist, the people are de- <br />
manding it as the price of their sacrifices, and <br />
are thus preparing for the conquest of the public <br />
powers by the proletariat. <br />
<br />
On the day after the war we shall witness a <br />
powerful effort of the workers to take away from <br />
the financial powers the monopolies to which the <br />
war will have given birth; and thus we shall <br />
march toward the collective appropriation of the <br />
principal means of production and exchange. <br />
<br />
Industrial union activity, rendered more iiitense <br />
by the after-war difficulties, will create, within <br />
the entrails of bourgeois society, the organs of <br />
the future society, the public corporations which <br />
will operate the socialized industries of the <br />
future. <br />
<br />
Finally, the resumption of international rela- <br />
tions among the workers, the development of <br />
the society of nations, the formidable reaction <br />
of peace against war, will tend progressively to <br />
restrain the functions of the Government- State, <br />
at the same time that the progress of collectivism <br />
will multiply the functions of the industrial State. <br />
<br />
Thus, little by little, through an immense addi- <br />
tion of individual and collective efforts, the way <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATE INDUSTRIES 219 <br />
<br />
is preparing for the passage from present society <br />
to the new system, which a pioneer comrade, <br />
Victor Considerant, described long ago in his <br />
"Destinee sociale" : <br />
<br />
"The States thus transformed will be nothing <br />
but managing committees, named by associations <br />
more or less numerous, and invested with the <br />
confidence of those who have chosen them. There <br />
is no more government having soldiers and police- <br />
men under its orders ; there is no more despotism <br />
nor usurpation possible, — something that nations <br />
will always have to fear, so long as they are <br />
obliged to manufacture sabres." <br />
<br />
<br />
<br />
CHAPTER V <br />
<br />
SOCIALISM AND STATISM <br />
<br />
As we reach the close of tjiis study, we believe <br />
we have shown what differentiates statism from <br />
socialism. <br />
<br />
Statism is the otganization of social labor by <br />
the State, by the Government. Socialism is the <br />
organization of social labor by the workers, <br />
grouped in public associations. <br />
<br />
Of these two systems, the realization of the <br />
former would be conceivable without any essen- <br />
tial change in the present relations between the <br />
classes. <br />
<br />
Thus in the industries or in the countries most <br />
advanced in capitalist concentration, we see cap- <br />
tains of industry or statesmen, whom no one <br />
would suspect of any weakness for socialism, <br />
admit that at a given moment the statization of <br />
the principal industries is coming. <br />
<br />
Read again, for example, the very interesting <br />
interview with M. Kirdorf, president of the Coal <br />
Syndicate, in "Rhin et Westphalie" of Huret. <br />
<br />
As M. Kirdorf pleaded for the monopoly, <br />
maintaining that it had to be organized under <br />
220 <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATISM 221 <br />
<br />
penalty of ruin for the coal industry, his inter- <br />
viewer suggested that an intermediate solution <br />
remained possible; the State, in view of the <br />
alternative of monopoly or of the ruin of the <br />
mining industry, putting its hands on the con- <br />
cessions and operating them on its own account. <br />
And M. Kirdorf replied : <br />
<br />
That is just what it is' trying to do! It already <br />
possesses coal mines in the basin of the Saar and in <br />
Silesia, and even rich potash mines. It thinks only <br />
of buying new ones. M. Thyssen has sold to it in <br />
our basin his concessions of Gladbach and Waltrop <br />
which produce 800,000 to 900,000 tons, and in a few <br />
years the Prussian State may be a part of the Syndi- <br />
cate. Understand, its aim is, in the first place, to <br />
make money, for the mines pay. But it is also <br />
interested in controlling prices, and in using its <br />
influence, if opportunity arises, to lower them, to the <br />
government's advantage. It is thus that the Prussian <br />
State, essentially conservative, puts itself into oppo- <br />
sition to the national capitalism. <br />
<br />
M. Kirdorf again states this tendency, seeming <br />
to find it quite natural, but not approving it. <br />
Others go farther. <br />
<br />
At the time when Mr. Taft was President of <br />
the United States, an editor of the Neue Freie <br />
Presse, who had interviewed him on the question <br />
of state industries, summarized his opinion as <br />
follows : <br />
<br />
He is convinced that, if limits are not set to the <br />
trusts, the American tendency would everywhere <br />
create complete monopolies, whose economic power <br />
<br />
<br />
<br />
222 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
would inevitably be so prodigious that the acquisition <br />
of the enterprises by the State, and consequently <br />
socialism, would be the necessary result. 1 <br />
<br />
Such prophecies, which the socialist press <br />
reproduced with a little too much complaisance, <br />
count for much in the strange idea that many <br />
people, otherwise well intentioned, construct for <br />
themselves of what the socialist regime would be. <br />
<br />
It is indeed evident that if socialism were <br />
merely the taking over by the State, under its <br />
present form, of the monopolized industries, such <br />
a system would have for the very condition of <br />
its existence a formidable concentration of gov- <br />
ernmental power. <br />
<br />
In a lecture at Sion College, February 4, 1914, <br />
on the "principal currents of contemporary <br />
thought," the Dean of St. Pauls, the Rev. Mr. <br />
Inge, said: <br />
<br />
Socialism may be conceived as an omnipotent <br />
bureaucracy, directed by a small number of capable <br />
men, of the type of Napoleon or Pierpont Morgan; <br />
and such men are accustomed to high pay for their <br />
services. A socialist government might be powerful <br />
and prosperous, but it would have to rule with a <br />
rod of iron. <br />
<br />
Is it necessary to repeat that if this were <br />
socialism, it would have no more energetic oppo- <br />
nents than the socialists themselves? <br />
<br />
*Hugo Muensterberg; Neue Frele Presse, November 19, <br />
1911, <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATISM 223 <br />
<br />
Statism thus generalized would maintain the <br />
wage system, would maintain the authority of <br />
the employer, would maintain the relations of <br />
subordination existing between the ruling class <br />
and the working class. ' <br />
<br />
Socialism, on the contrary, implies a radical, <br />
essential change in these relations. <br />
<br />
It is not a question of replacing private capital- <br />
ism by State capitalism, but private capitalism <br />
and State capitalism by the co-operation of the <br />
workers, masters of the means of production and <br />
exchange. And such a transformation, which <br />
suppresses the distinction between capitalists and <br />
workers, is nothing less than a revolution. <br />
<br />
This revolution, the social revolution, which <br />
the Manifesto compares to a geological upheaval, <br />
to a rising of the lower strata of society, over- <br />
throwing all the present legal and political super- <br />
structures, may be sudden or slow, may take the <br />
classic forms of previous revolutions or, which <br />
is more probable, may decompose itself into a <br />
long series of partial struggles, more or less <br />
bitter, more or less violent ; but on any hypothesis, <br />
the day when this shall be accomplished, there <br />
will no longer be anything in common between <br />
the capitalist State, instrument of the rule of <br />
the possessing classes, and the new State, the <br />
<br />
<br />
<br />
224 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
socialist State, organ of management of the <br />
common interests. <br />
<br />
Today, the State is above all a power of <br />
coercion, of domination, exercising incidentally <br />
certain economic or social attributes. In a social- <br />
ist regime, on the contrary, these attributes would <br />
become the principal part of its activity. It <br />
would cease to dominate the workers. It would <br />
emanate directly from them. It would become <br />
theirs. It would answer to this famous definition <br />
of St.-Simon: <br />
<br />
"The aim of the French State is to realize the <br />
well-being of its members, by peaceful works of <br />
real utility." <br />
<br />
This passage from the bourgeois State, tran- <br />
scendent, to the socialist State, immanent, has <br />
nowhere been better grasped and defined than <br />
by Anatole France, in a well-known passage of <br />
"Monsieur Bergeret a Paris" : <br />
<br />
"What is the State?' asked M. Bergeret of <br />
his daughter, whose comprehensive scholarship <br />
has marvelously assimilated the quintessence of <br />
socialist thought. <br />
<br />
"Mile. Bergeret quickly replied: <br />
<br />
"The State, Father, is a woeful, ungracious <br />
man seated behind a little window. You under- <br />
stand that we are not anxious to rob ourselves <br />
for him.' <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATISM 225 <br />
<br />
<br />
<br />
«<T <br />
<br />
<br />
<br />
'I understand/ answered M. Bergeret, smil- <br />
ing. 'I am always inclined to understand, and I <br />
have wasted precious energies at it. I discover <br />
at last that there is great force in not under- <br />
standing. Sometimes that enables one to conquer <br />
the world. If Napoleon had been as intelligent <br />
as Spinoza, he would have written four volumes <br />
in a garret. I understand. But this ungracious <br />
and woeful man seated behind a little window, — <br />
you entrust your letters to him, Pauline, that you <br />
would not entrust to the Tricoche Agency. He <br />
manages part of your property, and not the <br />
smallest nor the least valuable part. His face <br />
looks morose to you. But when he is everything, <br />
he will no longer be anything* Or rather, he <br />
will be nothing but ourselves. Annihilated by his <br />
universality; he will cease to appear meddlesome. <br />
One is no longer bad, my daughter, when one is <br />
no longer anybody. The unpleasant thing about <br />
him today is that he goes about scraping and <br />
fifing, biting little out of the fat and much out of <br />
the lean. That makes him unendurable. He is <br />
greedy. He has needs. In my republic, he will <br />
be without desires, like the gods. He will have <br />
everything and he will have nothing. We shall <br />
not feel him, since he will be shaped to us, <br />
indistinct from us. He will be as if he were not. <br />
And when you think that I am sacrificing indi- <br />
<br />
<br />
<br />
226 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
viduals to the State, life to an abstraction, it is <br />
on the contrary the abstraction that I am sub- <br />
ordinating to reality ; I am suppressing the State <br />
by identifying it with all social activity/ " <br />
<br />
We find in these lines, so admirably con- <br />
densed, the very thought of Marx and Engels. <br />
<br />
In the economic order, as in the political order, <br />
and, in a general way, in all spheres of collective <br />
life, socialism is not pro-state, but anti-state. It <br />
strives to bring about the separation of the State <br />
from labor, as from religion and from the family. <br />
It desires, as the final term of this triple evolu- <br />
tion, the State-power, the State as organ of <br />
authority, to be reduced, if not to nothing, at <br />
least to secondary functions of supervision and <br />
police. Family life escapes from its control. The <br />
churches are no more than free associations <br />
grouping citizens according to their philosophic <br />
or religious affinities. The great co-operative of <br />
social labor, arrived at the fullness of its au- <br />
tonomy, administers itself, free from all govern- <br />
mental interference. <br />
<br />
The realization of this ideal may be more or <br />
less complete and more or less near. But, under <br />
penalty of dangerous deviations, the proletariat <br />
must be penetrated with it. <br />
<br />
We have put ourselves on guard against the <br />
excesses of a sterile doctrinalism, which would <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STAT ISM 227 <br />
<br />
make us reject any State intervention, any resort <br />
to the State, even to prepare for discarding it. <br />
<br />
We should guard ourselves far more against <br />
the contrary tendency, which would see in the <br />
extension of State functions, in the grasp of the <br />
Government upon the principal industries, the <br />
final form and the triumph of socialism. <br />
<br />
In an interesting letter which Marx wrote <br />
in 1873, to oppose the ideas of Bakunin, he <br />
ridiculed with reason those anti-statists who, for <br />
fear of consolidating the bourgeois State, avoid <br />
all practical activity : to limit the hours of labor <br />
is compromising with the exploiters; to strike <br />
for higher wages is to recognize the wage system ; <br />
to demand that the State, whose progress rests on <br />
the exploitation of the working class, should fur- <br />
nish elementary education to the children of <br />
laborers or appoint factory inspectors, is to <br />
fortify it instead of dissolving and destroying it. <br />
<br />
But it is not against such dangers that warnings <br />
are needed today. The socialists are in the midst <br />
of political and social activity. They act on the <br />
State to constrain it to enact reforms. They are <br />
demanding, even now, extensions of its domain. <br />
They are "striving to conquer it, to turn its <br />
coercive force against capitalism. The all- <br />
important thing is that this action for the con- <br />
quest or for the utilisation of the State does not <br />
<br />
<br />
<br />
228 SOCIALISM VERSUS THE STATE <br />
<br />
prevent the struggle against the State, in so far <br />
as it is an organ of class rule. <br />
<br />
It is not enough to say that it shall be abolished <br />
after being conquered, it is necessary to prepare <br />
for that abolition, in all spheres of social life, <br />
striving to realize, as against it, the autonomy, <br />
ever more complete, of individuals or collectivi- <br />
ties. <br />
<br />
Let the workers, to improve their condition, <br />
accept or demand from the bourgeois State a <br />
minimum of protection. Let them prefer to <br />
capitalist monopolies the State industries, which <br />
take account, at least to a certain extent, of the <br />
general interest. Let them strive to maintain, <br />
after the war, the control that will have been <br />
established over the principal branches of pro- <br />
duction and exchange. We are with them. We <br />
admit all the value of these necessary reforms. <br />
But it is impossible to repeat often enough, at <br />
the moment when, everywhere, the progress of <br />
statism during the war is represented as a partial <br />
realization of collectivism, — that these reforms, <br />
to be demanded above all by the socialists, are <br />
not, properly speaking, socialism. <br />
<br />
They may open the way to it. They may be <br />
the preparation and the preliminary condition of <br />
the system of the future. But they might, if <br />
we do not take care, result in a disastrous lessen- <br />
<br />
<br />
<br />
SOCIALISM AND STATISM 229 <br />
<br />
ing of the liberties of the individual, by a formid- <br />
able development of the State-power, still in the <br />
hands of the master classes. <br />
<br />
So we should never forget that, even if the <br />
principal industries came to be incorporated in <br />
the collective domain, the system of the future <br />
would still have to be created by the transforma- <br />
tion of the State, and that this system can only <br />
be created by a militant proletariat, penetrated to <br />
the marrow with the injustice of present social <br />
conditions, and resolved to conquer, by main <br />
force, well-being and liberty. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
3 2044 038 477 378</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=REBELLION_(Bruxelles)_p%C3%A9riodique&diff=26675
REBELLION (Bruxelles) périodique
2024-02-17T09:17:24Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Auteurs]]<br />
[[Categorie:Périodique]]<br />
[[Categorie:Tijdschrift]]<br />
[[Categorie:Belgieque]]<br />
[[Categorie:Français]]<br />
[[Categorie:Mundaneum]]<br />
[[Categorie:Révolution Espagnole]]<br />
[[Categorie:Spaanse Revolutie]]<br />
<br />
Retrieved from Mundaneum.org<br />
<br />
By --[[Gebruiker:JJ|JJ]] ([[Overleg gebruiker:JJ|overleg]]) 11 jul 2019 14:52 (UTC)<br />
<br />
<br />
''1937 / 05 / 15''<br />
<br />
'''http://anarchief.org/w/images/7/73/ARC-MUND-ANAR-22-16-REBELLION-19370515.pdf'''<br />
<br />
<br />
''1937 / 06 / 01''<br />
<br />
'''http://anarchief.org/w/images/b/b7/ARC-MUND-ANAR-22-16-REBELLION-19370601.pdf'''<br />
<br />
<br />
''1937 / 07 / 01''<br />
<br />
'''http://anarchief.org/w/images/1/19/ARC-MUND-ANAR-22-16-REBELLION-19370701.pdf'''</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=De_Paepe,_Cesar_-_Les_institutions_actuelles_de_l%E2%80%99Internationale_au_point_de_vue_de_l%E2%80%99avenir_(1869)&diff=26674
De Paepe, Cesar - Les institutions actuelles de l’Internationale au point de vue de l’avenir (1869)
2024-02-16T12:48:31Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:De Paepe, Cesar]]<br />
[[Categorie:Internationale 1864]]<br />
<br />
<br />
'''Les institutions actuelles de l’Internationale au point de vue de l’avenir.'''<br />
<br />
Source: https://www.libertarian-labyrinth.org/working-translations/the-present-institutions-of-the-international-from-the-point-of-view-of-the-future-1869/<br />
<br />
(Shawn Wilbur): In the Archives Bakounine, this text is attributed to César de Paepe. <br />
<br />
<br />
L’Association internationale des Travailleurs porte dans ses flancs la régénération sociale.<br />
<br />
Il en est beaucoup qui conviennent que si l’Association vient à réaliser son programme, elle aura effectivement instauré le règne de la justice, mais qui croient que certaines institutions actuelles de l’Internationale ne sont que temporaires, et destinées à disparaître. Nous voulons montrer que l’Internationale offre déjà le type de la société à venir, et que ses diverses institutions, avec les modifications voulues, formeront l’ordre social futur.<br />
<br />
Examinons donc sous quelle structure se présente actuellement l’association, en prenant les types les plus complets, car grand nombre de sections ne sont pas encore arrivées à une organisation parfaite.<br />
<br />
La section est le type de la commune. Là sont réunis les ouvriers de tous les métiers sans distinction. Là doivent être traitées les affaires qui intéressent tous les travailleurs, quelle que soit leur profession.<br />
<br />
A la tête de la section est un Comité administratif, qui est charge d’exécuter les mesures décrétées par la section. Au lieu de commander comme les administrations actuelles, il obéit à ses administrés.<br />
<br />
Le Conseil fédéral est compose des délégués des différents groupes ouvriers ; à lui les questions de rapports entre les différents métiers, d’organisation du travail. C’est là une lacune de nos gouvernements actuels, qui ne représentent qu’une tourbe confuse d’individus au lieu de représenter des groupements d’intérêts.<br />
<br />
Les différentes sociétés groupées au Conseil fédéral sont des sociétés de résistance. Ces sociétés appartiennent aussi bien à l’avenir qu’au présent. Groupant autour d’elle les ouvriers d’un même métier, leur apprenant à leurs intérêts, à calculer le prix de vente et le prix de revient pour baser là-dessus leurs prétentions, la société de résistance est destinée à organiser le travail dans l’avenir, bien plus que la société de production, qui, dans l’état actuel, ne peut guère prendre d’extension. Rien de plus facile, lorsque le moment sera venu, que de transformer les sociétés de résistance en ateliers coopératifs, lorsque les ouvriers se seront entendus pour demander la liquidation de la société actuelle, qui leur fait perpétuellement banqueroute.<br />
<br />
Les sociétés coopératives de consommation, qui se sont établies dans la plupart des sections, sont dessinées à remplacer un jour le commerce actuel, plein de fraudes et d’embûches, elles se transformeront en bazars communaux, où les différents produits seront exposes avec indication exacte des expéditions sans autre surtaxe que le paiement des frais.<br />
<br />
Les caisses de secours mutuel et de prévoyance, prendront un plus vaste essor et deviendront des sociétés d’assurance universelle. Maladies, infirmités, vieillesse, veuvage, toutes ces sources actuelles de misère seront écartées. Plus de bureaux de bienfaisance, l’assistance publique déshonore ; plus d’hôpitaux où l’on est admis par charité. Tous les soins que l’on recevra auront été payés ; il n’y aura plus de médecins des pauvres.<br />
<br />
L’ignorance, autre source de misère, disparaitra devant l’instruction donnée par chaque section. Il ne s’agit pas de cette instruction que nos doctrinaires même réclament à grands cris. Nous voulons former des hommes, et l’on n’est un homme complet que lorsqu’on est travailleur et savant en même temps ; aussi tous les travailleurs réunis au Congres de Bruxelles en septembre dernier, ont-ils réclamé l’instruction intégrale qui comprend à la science et l’apprentissage des métiers. Cette instruction ne pouvant se donner actuellement, par suite d’empêchements matériels, les sections y suppléent du mieux qu’elles peuvent, en organisant des meetings, des conférences, en fondant des journaux, où l’on enseigne aux ouvriers les droits de l’homme, où on leur apprend à les revendiquer, où enfin l’on rassemble les matériaux pour l’édifice de la société future.<br />
<br />
Le problème d’organisation de la justice est déjà résolu au sein de l’Internationale. Les caisses de défense remplissent cet objet. Elles ont leur côté d’actualité, en ce sens, qu’après avoir examiné la cause, le Comité de défense décide si l’affaire sera soutenue en justice, lorsqu’un ouvrier a à se plaindre d’une injustice commise par son patron. Mais cette institution regarde aussi l’avenir, en ce qu’elle décide des contestations entre membres au moyen d’un jury choisi par l’élection et renouvelable dans un délai très court. Dans l’avenir plus de chicaniers, de juges, de procureurs, d’avocats. La même droit pour tous, et la justice basée, non plus sur tel ou tel texte plus ou moins embrouillé autour duquel on dispute, mais sur la raison et la droiture.<br />
<br />
Les différentes sections sont reliées à leur tour en fédération, par bassins, puis par pays. Ces fédérations comprennent non seulement un groupement par sections, mais encore un groupement par corps de métier, comme cela existe pour les communes. Ainsi seront facilités les relations entre les différents groupes, ainsi le travail pourra être organisé, non pas seulement au sein des communes, mais au sein du pays tout entier.<br />
<br />
De vastes institutions de crédit seront comme les artères et les veines de cette organisation. Le crédit ne sera plus ce qu’il est aujourd’hui, un instrument de mort, car il sera basé sur l’égal échange : ce sera le crédit au prix de revient.<br />
<br />
Si l’Internationale n’a pu encore, dans l’état actuel, fonder une institution de ce genre, au moins elle en a déjà discuté les principes et les statuts aux Congres de Lausanne et de Bruxelles. A ce dernier Congres, un projet de banque d’échange a été présenté par la section bruxelloise.<br />
<br />
Enfin les rapports entre les différents pays sont assurés par un Conseil général international. Telle sera la diplomatie future : plus d’attachés d’ambassade, plus de fringants secrétaires de légation, plus de diplomates, de protocoles, de guerres.<br />
<br />
Un bureau central de correspondance, de renseignement et de statistique, voilà tout ce qu’il faut pour relier les nations unies par un lien fraternel.<br />
<br />
Nous croyons maintenant avoir montré que l’Internationale renferme en germe dans son sein toutes les institutions de l’avenir. Que dans chaque commune, il s’établisse une section de l’Internationale, et la société nouvelle sera formée et l’ancienne s’écroulera d’un souffle. Ainsi, lorsqu’une plaie se cicatrise, l’on voit au-dessus se former une escarre tandis que la chair se rendorme lentement en dessous. Un beau jour, la croûte tombe, et la chair apparaît fraîche et vermeille.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=De_Paepe,_Cesar_-_Les_institutions_actuelles_de_l%E2%80%99Internationale_au_point_de_vue_de_l%E2%80%99avenir_(1869)&diff=26673
De Paepe, Cesar - Les institutions actuelles de l’Internationale au point de vue de l’avenir (1869)
2024-02-16T12:48:18Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:De Paepe, Cesar]]<br />
[[Categorie:Internationale 1864]]<br />
<br />
<br />
''Les institutions actuelles de l’Internationale au point de vue de l’avenir.''<br />
<br />
Source: https://www.libertarian-labyrinth.org/working-translations/the-present-institutions-of-the-international-from-the-point-of-view-of-the-future-1869/<br />
<br />
(Shawn Wilbur): In the Archives Bakounine, this text is attributed to César de Paepe. <br />
<br />
<br />
L’Association internationale des Travailleurs porte dans ses flancs la régénération sociale.<br />
<br />
Il en est beaucoup qui conviennent que si l’Association vient à réaliser son programme, elle aura effectivement instauré le règne de la justice, mais qui croient que certaines institutions actuelles de l’Internationale ne sont que temporaires, et destinées à disparaître. Nous voulons montrer que l’Internationale offre déjà le type de la société à venir, et que ses diverses institutions, avec les modifications voulues, formeront l’ordre social futur.<br />
<br />
Examinons donc sous quelle structure se présente actuellement l’association, en prenant les types les plus complets, car grand nombre de sections ne sont pas encore arrivées à une organisation parfaite.<br />
<br />
La section est le type de la commune. Là sont réunis les ouvriers de tous les métiers sans distinction. Là doivent être traitées les affaires qui intéressent tous les travailleurs, quelle que soit leur profession.<br />
<br />
A la tête de la section est un Comité administratif, qui est charge d’exécuter les mesures décrétées par la section. Au lieu de commander comme les administrations actuelles, il obéit à ses administrés.<br />
<br />
Le Conseil fédéral est compose des délégués des différents groupes ouvriers ; à lui les questions de rapports entre les différents métiers, d’organisation du travail. C’est là une lacune de nos gouvernements actuels, qui ne représentent qu’une tourbe confuse d’individus au lieu de représenter des groupements d’intérêts.<br />
<br />
Les différentes sociétés groupées au Conseil fédéral sont des sociétés de résistance. Ces sociétés appartiennent aussi bien à l’avenir qu’au présent. Groupant autour d’elle les ouvriers d’un même métier, leur apprenant à leurs intérêts, à calculer le prix de vente et le prix de revient pour baser là-dessus leurs prétentions, la société de résistance est destinée à organiser le travail dans l’avenir, bien plus que la société de production, qui, dans l’état actuel, ne peut guère prendre d’extension. Rien de plus facile, lorsque le moment sera venu, que de transformer les sociétés de résistance en ateliers coopératifs, lorsque les ouvriers se seront entendus pour demander la liquidation de la société actuelle, qui leur fait perpétuellement banqueroute.<br />
<br />
Les sociétés coopératives de consommation, qui se sont établies dans la plupart des sections, sont dessinées à remplacer un jour le commerce actuel, plein de fraudes et d’embûches, elles se transformeront en bazars communaux, où les différents produits seront exposes avec indication exacte des expéditions sans autre surtaxe que le paiement des frais.<br />
<br />
Les caisses de secours mutuel et de prévoyance, prendront un plus vaste essor et deviendront des sociétés d’assurance universelle. Maladies, infirmités, vieillesse, veuvage, toutes ces sources actuelles de misère seront écartées. Plus de bureaux de bienfaisance, l’assistance publique déshonore ; plus d’hôpitaux où l’on est admis par charité. Tous les soins que l’on recevra auront été payés ; il n’y aura plus de médecins des pauvres.<br />
<br />
L’ignorance, autre source de misère, disparaitra devant l’instruction donnée par chaque section. Il ne s’agit pas de cette instruction que nos doctrinaires même réclament à grands cris. Nous voulons former des hommes, et l’on n’est un homme complet que lorsqu’on est travailleur et savant en même temps ; aussi tous les travailleurs réunis au Congres de Bruxelles en septembre dernier, ont-ils réclamé l’instruction intégrale qui comprend à la science et l’apprentissage des métiers. Cette instruction ne pouvant se donner actuellement, par suite d’empêchements matériels, les sections y suppléent du mieux qu’elles peuvent, en organisant des meetings, des conférences, en fondant des journaux, où l’on enseigne aux ouvriers les droits de l’homme, où on leur apprend à les revendiquer, où enfin l’on rassemble les matériaux pour l’édifice de la société future.<br />
<br />
Le problème d’organisation de la justice est déjà résolu au sein de l’Internationale. Les caisses de défense remplissent cet objet. Elles ont leur côté d’actualité, en ce sens, qu’après avoir examiné la cause, le Comité de défense décide si l’affaire sera soutenue en justice, lorsqu’un ouvrier a à se plaindre d’une injustice commise par son patron. Mais cette institution regarde aussi l’avenir, en ce qu’elle décide des contestations entre membres au moyen d’un jury choisi par l’élection et renouvelable dans un délai très court. Dans l’avenir plus de chicaniers, de juges, de procureurs, d’avocats. La même droit pour tous, et la justice basée, non plus sur tel ou tel texte plus ou moins embrouillé autour duquel on dispute, mais sur la raison et la droiture.<br />
<br />
Les différentes sections sont reliées à leur tour en fédération, par bassins, puis par pays. Ces fédérations comprennent non seulement un groupement par sections, mais encore un groupement par corps de métier, comme cela existe pour les communes. Ainsi seront facilités les relations entre les différents groupes, ainsi le travail pourra être organisé, non pas seulement au sein des communes, mais au sein du pays tout entier.<br />
<br />
De vastes institutions de crédit seront comme les artères et les veines de cette organisation. Le crédit ne sera plus ce qu’il est aujourd’hui, un instrument de mort, car il sera basé sur l’égal échange : ce sera le crédit au prix de revient.<br />
<br />
Si l’Internationale n’a pu encore, dans l’état actuel, fonder une institution de ce genre, au moins elle en a déjà discuté les principes et les statuts aux Congres de Lausanne et de Bruxelles. A ce dernier Congres, un projet de banque d’échange a été présenté par la section bruxelloise.<br />
<br />
Enfin les rapports entre les différents pays sont assurés par un Conseil général international. Telle sera la diplomatie future : plus d’attachés d’ambassade, plus de fringants secrétaires de légation, plus de diplomates, de protocoles, de guerres.<br />
<br />
Un bureau central de correspondance, de renseignement et de statistique, voilà tout ce qu’il faut pour relier les nations unies par un lien fraternel.<br />
<br />
Nous croyons maintenant avoir montré que l’Internationale renferme en germe dans son sein toutes les institutions de l’avenir. Que dans chaque commune, il s’établisse une section de l’Internationale, et la société nouvelle sera formée et l’ancienne s’écroulera d’un souffle. Ainsi, lorsqu’une plaie se cicatrise, l’on voit au-dessus se former une escarre tandis que la chair se rendorme lentement en dessous. Un beau jour, la croûte tombe, et la chair apparaît fraîche et vermeille.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=De_Paepe,_Cesar_-_Les_institutions_actuelles_de_l%E2%80%99Internationale_au_point_de_vue_de_l%E2%80%99avenir_(1869)&diff=26672
De Paepe, Cesar - Les institutions actuelles de l’Internationale au point de vue de l’avenir (1869)
2024-02-16T12:47:56Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:De Paepe, Cesar Categorie:Internationale 1864 'Les institutions actuelles de l’Internationale au point de vue de l’avenir.' Source: https://www.libertarian-labyrinth.org/working-translations/the-present-institutions-of-the-international-from-the-point-of-view-of-the-future-1869/ (Shawn Wilbur): In the Archives Bakounine, this text is attributed to César de Paepe. L’Association internationale des Travailleurs porte dans ses flanc...'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:De Paepe, Cesar]]<br />
[[Categorie:Internationale 1864]]<br />
<br />
<br />
'Les institutions actuelles de l’Internationale au point de vue de l’avenir.'<br />
<br />
Source: https://www.libertarian-labyrinth.org/working-translations/the-present-institutions-of-the-international-from-the-point-of-view-of-the-future-1869/<br />
<br />
(Shawn Wilbur): In the Archives Bakounine, this text is attributed to César de Paepe. <br />
<br />
<br />
L’Association internationale des Travailleurs porte dans ses flancs la régénération sociale.<br />
<br />
Il en est beaucoup qui conviennent que si l’Association vient à réaliser son programme, elle aura effectivement instauré le règne de la justice, mais qui croient que certaines institutions actuelles de l’Internationale ne sont que temporaires, et destinées à disparaître. Nous voulons montrer que l’Internationale offre déjà le type de la société à venir, et que ses diverses institutions, avec les modifications voulues, formeront l’ordre social futur.<br />
<br />
Examinons donc sous quelle structure se présente actuellement l’association, en prenant les types les plus complets, car grand nombre de sections ne sont pas encore arrivées à une organisation parfaite.<br />
<br />
La section est le type de la commune. Là sont réunis les ouvriers de tous les métiers sans distinction. Là doivent être traitées les affaires qui intéressent tous les travailleurs, quelle que soit leur profession.<br />
<br />
A la tête de la section est un Comité administratif, qui est charge d’exécuter les mesures décrétées par la section. Au lieu de commander comme les administrations actuelles, il obéit à ses administrés.<br />
<br />
Le Conseil fédéral est compose des délégués des différents groupes ouvriers ; à lui les questions de rapports entre les différents métiers, d’organisation du travail. C’est là une lacune de nos gouvernements actuels, qui ne représentent qu’une tourbe confuse d’individus au lieu de représenter des groupements d’intérêts.<br />
<br />
Les différentes sociétés groupées au Conseil fédéral sont des sociétés de résistance. Ces sociétés appartiennent aussi bien à l’avenir qu’au présent. Groupant autour d’elle les ouvriers d’un même métier, leur apprenant à leurs intérêts, à calculer le prix de vente et le prix de revient pour baser là-dessus leurs prétentions, la société de résistance est destinée à organiser le travail dans l’avenir, bien plus que la société de production, qui, dans l’état actuel, ne peut guère prendre d’extension. Rien de plus facile, lorsque le moment sera venu, que de transformer les sociétés de résistance en ateliers coopératifs, lorsque les ouvriers se seront entendus pour demander la liquidation de la société actuelle, qui leur fait perpétuellement banqueroute.<br />
<br />
Les sociétés coopératives de consommation, qui se sont établies dans la plupart des sections, sont dessinées à remplacer un jour le commerce actuel, plein de fraudes et d’embûches, elles se transformeront en bazars communaux, où les différents produits seront exposes avec indication exacte des expéditions sans autre surtaxe que le paiement des frais.<br />
<br />
Les caisses de secours mutuel et de prévoyance, prendront un plus vaste essor et deviendront des sociétés d’assurance universelle. Maladies, infirmités, vieillesse, veuvage, toutes ces sources actuelles de misère seront écartées. Plus de bureaux de bienfaisance, l’assistance publique déshonore ; plus d’hôpitaux où l’on est admis par charité. Tous les soins que l’on recevra auront été payés ; il n’y aura plus de médecins des pauvres.<br />
<br />
L’ignorance, autre source de misère, disparaitra devant l’instruction donnée par chaque section. Il ne s’agit pas de cette instruction que nos doctrinaires même réclament à grands cris. Nous voulons former des hommes, et l’on n’est un homme complet que lorsqu’on est travailleur et savant en même temps ; aussi tous les travailleurs réunis au Congres de Bruxelles en septembre dernier, ont-ils réclamé l’instruction intégrale qui comprend à la science et l’apprentissage des métiers. Cette instruction ne pouvant se donner actuellement, par suite d’empêchements matériels, les sections y suppléent du mieux qu’elles peuvent, en organisant des meetings, des conférences, en fondant des journaux, où l’on enseigne aux ouvriers les droits de l’homme, où on leur apprend à les revendiquer, où enfin l’on rassemble les matériaux pour l’édifice de la société future.<br />
<br />
Le problème d’organisation de la justice est déjà résolu au sein de l’Internationale. Les caisses de défense remplissent cet objet. Elles ont leur côté d’actualité, en ce sens, qu’après avoir examiné la cause, le Comité de défense décide si l’affaire sera soutenue en justice, lorsqu’un ouvrier a à se plaindre d’une injustice commise par son patron. Mais cette institution regarde aussi l’avenir, en ce qu’elle décide des contestations entre membres au moyen d’un jury choisi par l’élection et renouvelable dans un délai très court. Dans l’avenir plus de chicaniers, de juges, de procureurs, d’avocats. La même droit pour tous, et la justice basée, non plus sur tel ou tel texte plus ou moins embrouillé autour duquel on dispute, mais sur la raison et la droiture.<br />
<br />
Les différentes sections sont reliées à leur tour en fédération, par bassins, puis par pays. Ces fédérations comprennent non seulement un groupement par sections, mais encore un groupement par corps de métier, comme cela existe pour les communes. Ainsi seront facilités les relations entre les différents groupes, ainsi le travail pourra être organisé, non pas seulement au sein des communes, mais au sein du pays tout entier.<br />
<br />
De vastes institutions de crédit seront comme les artères et les veines de cette organisation. Le crédit ne sera plus ce qu’il est aujourd’hui, un instrument de mort, car il sera basé sur l’égal échange : ce sera le crédit au prix de revient.<br />
<br />
Si l’Internationale n’a pu encore, dans l’état actuel, fonder une institution de ce genre, au moins elle en a déjà discuté les principes et les statuts aux Congres de Lausanne et de Bruxelles. A ce dernier Congres, un projet de banque d’échange a été présenté par la section bruxelloise.<br />
<br />
Enfin les rapports entre les différents pays sont assurés par un Conseil général international. Telle sera la diplomatie future : plus d’attachés d’ambassade, plus de fringants secrétaires de légation, plus de diplomates, de protocoles, de guerres.<br />
<br />
Un bureau central de correspondance, de renseignement et de statistique, voilà tout ce qu’il faut pour relier les nations unies par un lien fraternel.<br />
<br />
Nous croyons maintenant avoir montré que l’Internationale renferme en germe dans son sein toutes les institutions de l’avenir. Que dans chaque commune, il s’établisse une section de l’Internationale, et la société nouvelle sera formée et l’ancienne s’écroulera d’un souffle. Ainsi, lorsqu’une plaie se cicatrise, l’on voit au-dessus se former une escarre tandis que la chair se rendorme lentement en dessous. Un beau jour, la croûte tombe, et la chair apparaît fraîche et vermeille.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Antifascistische_Actie_Gent_-_Antiverkiezingsbijlage_(bijlage_bij_Antifa_Nieuwsbrief,_Gent,_2004)&diff=26671
Antifascistische Actie Gent - Antiverkiezingsbijlage (bijlage bij Antifa Nieuwsbrief, Gent, 2004)
2024-02-01T09:46:28Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Antifascistische Actie Gent Categorie:Antifa Nieuwsbrief Categorie:Tijdschrift Categorie:Bijlage Categorie:Electoralisme Bijlage bij Antifa Nieuwsbrief van Antifascistische Actie Gent. https://anarchief.org/w/images/8/82/Antifascistische_Actie_Gent_-_Antiverkiezingsbijlage_-_2004-XX_-_JgX_NrXX_-001.pdf'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Antifascistische Actie Gent]]<br />
[[Categorie:Antifa Nieuwsbrief]]<br />
[[Categorie:Tijdschrift]]<br />
[[Categorie:Bijlage]]<br />
[[Categorie:Electoralisme]]<br />
<br />
<br />
Bijlage bij Antifa Nieuwsbrief van Antifascistische Actie Gent.<br />
<br />
https://anarchief.org/w/images/8/82/Antifascistische_Actie_Gent_-_Antiverkiezingsbijlage_-_2004-XX_-_JgX_NrXX_-001.pdf</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=L%27%C3%89MANCIPATEUR._Organe_du_Groupement_Communiste_Libertaire_(G._C._L.)_(Boitsfort,_Bruxelles)_p%C3%A9riodique&diff=26670
L'ÉMANCIPATEUR. Organe du Groupement Communiste Libertaire (G. C. L.) (Boitsfort, Bruxelles) périodique
2024-01-31T16:35:49Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Auteurs]]<br />
[[Categorie:Périodique]]<br />
[[Categorie:Tijdschrift]]<br />
[[Categorie:Belgieque]]<br />
[[Categorie:Français]]<br />
[[Categorie:Mundaneum]] <br />
[[Categorie:Groupement Communiste Libertaire (G. C. L.)]]<br />
[[Categorie:Boitsfort]]<br />
[[Categorie:Bruxelles]]<br />
[[Categorie:L'Expérience]]<br />
[[Categorie:Chapelier, Émile]]<br />
<br />
<br />
Retrieved from Mundaneum.org<br />
<br />
By --[[Gebruiker:JJ|JJ]] ([[Overleg gebruiker:JJ|overleg]]) 11 jul 2019 14:52 (UTC)<br />
<br />
<br />
''1906 / 10 / 27''<br />
<br />
'''http://anarchief.org/w/images/f/f6/ARC-MUND-ANAR-30-01-EMANCIPATEUR-19061027.pdf'''<br />
<br />
zie ook complete digitale reeks: http://archivesautonomies.org/spip.php?article2815<br />
<br />
en voor de Groupement Communiste Libertaire: http://archivesautonomies.org/spip.php?article2816</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:Groupement_Communiste_Libertaire_(G._C._L.)&diff=26669
Categorie:Groupement Communiste Libertaire (G. C. L.)
2024-01-31T16:35:26Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Organisatie]]<br />
[[Categorie:L'Expérience]]<br />
[[Categorie:Chapelier, Émile]]<br />
<br />
Voir aussi extrait de 'Rouge et Noir' de Jan Moulaert: http://archivesautonomies.org/spip.php?article2816</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:Groupement_Communiste_Libertaire_(G._C._L.)&diff=26668
Categorie:Groupement Communiste Libertaire (G. C. L.)
2024-01-31T16:35:14Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Organisatie]]<br />
[[Categorie:L'Expérience]]<br />
[[Categorie:Chapelier, Émile]]<br />
<br />
Voir aussi extrait de 'Rouge et Noir' de Jan Moulaert: http://archivesautonomies.org/spip.php?article2816</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=L%27%C3%89MANCIPATEUR._Organe_du_Groupement_Communiste_Libertaire_(G._C._L.)_(Boitsfort,_Bruxelles)_p%C3%A9riodique&diff=26667
L'ÉMANCIPATEUR. Organe du Groupement Communiste Libertaire (G. C. L.) (Boitsfort, Bruxelles) périodique
2024-01-31T16:34:34Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Auteurs]]<br />
[[Categorie:Périodique]]<br />
[[Categorie:Tijdschrift]]<br />
[[Categorie:Belgieque]]<br />
[[Categorie:Français]]<br />
[[Categorie:Mundaneum]] <br />
[[Categorie:Groupement Communiste Libertaire (G. C. L.)]]<br />
[[Categorie:Boitsfort]]<br />
[[Categorie:Bruxelles]]<br />
[[Categorie:L'Expérience]]<br />
[[Categorie:Chapelier, Émile]]<br />
<br />
<br />
Retrieved from Mundaneum.org<br />
<br />
By --[[Gebruiker:JJ|JJ]] ([[Overleg gebruiker:JJ|overleg]]) 11 jul 2019 14:52 (UTC)<br />
<br />
<br />
''1906 / 10 / 27''<br />
<br />
'''http://anarchief.org/w/images/f/f6/ARC-MUND-ANAR-30-01-EMANCIPATEUR-19061027.pdf'''<br />
<br />
<br />
zie ook complete digitale reeks: http://archivesautonomies.org/spip.php?article2815<br />
<br />
en voor de Groupement Communiste Libertaire: http://archivesautonomies.org/spip.php?article2816</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=L%27%C3%89MANCIPATEUR._Organe_du_Groupement_Communiste_Libertaire_(G._C._L.)_(Boitsfort,_Bruxelles)_p%C3%A9riodique&diff=26666
L'ÉMANCIPATEUR. Organe du Groupement Communiste Libertaire (G. C. L.) (Boitsfort, Bruxelles) périodique
2024-01-31T16:33:31Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Auteurs]]<br />
[[Categorie:Périodique]]<br />
[[Categorie:Tijdschrift]]<br />
[[Categorie:Belgieque]]<br />
[[Categorie:Français]]<br />
[[Categorie:Mundaneum]] <br />
[[Categorie:Groupement Communiste Libertaire (G. C. L.)]]<br />
[[Categorie:Boitsfort]]<br />
[[Categorie:Bruxelles]]<br />
[[Categorie:L'Expérience]]<br />
[[Categorie:Chapelier, Émile]]<br />
<br />
<br />
Retrieved from Mundaneum.org<br />
<br />
By --[[Gebruiker:JJ|JJ]] ([[Overleg gebruiker:JJ|overleg]]) 11 jul 2019 14:52 (UTC)<br />
<br />
<br />
''1906 / 10 / 27''<br />
<br />
'''http://anarchief.org/w/images/f/f6/ARC-MUND-ANAR-30-01-EMANCIPATEUR-19061027.pdf'''<br />
<br />
<br />
zie ook complete digitale reeks: http://archivesautonomies.org/spip.php?article2815</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=De_Ligt,_Bart_-_Mobilisatie_tegen_de_oorlog!_(1934)&diff=26665
De Ligt, Bart - Mobilisatie tegen de oorlog! (1934)
2024-01-29T12:56:22Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:De Ligt, Bart]]<br />
[[Categorie:WRI]]<br />
<br />
Mobilisatie tegen de oorlog!<br />
<br />
Door Bart de Ligt<br />
<br />
Verschenen: 1934<br />
<br />
Bron: http://www.antimilitarisme.org/<br />
<br />
<br />
=Inleiding=<br />
<br />
Wij publiceren hierbij het strijdplan tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding, en de daarbij behorende, bekende 100 minutenrede van Bart de Ligt, uitgesproken 29 Juli 1934 op de driejaarlijksche Conferentie van de Internationale der Oorlogsbestrijders (War Resisters’ International) te Welwyn, Herts., Engeland, onder voorzitterschap van Lord Arthur Ponsonby, een van de moedigste Engelse pacifisten, gewezen Onder-Secretaris van Buitenlandse Zaken, leider van de oppositie in het Hoger Huis en schrijver van „Now is the Time (Nu of Nooit)”, 1925.<br />
<br />
Op deze Conferentie waren afgevaardigden der aangesloten organisaties uit 22 van de 27 landen aanwezig, terwijl sympathiebetuigingen toestroomden uit de gehele wereld.<br />
<br />
Het strijdplan is door de Internationale Raad van de W.R.I. onmiddellijk in studie genomen en wordt in alle betrokken landen ernstig onderzocht. In Engeland is een Studie-Comité opgericht, dat zich speciaal met het onderzoek van het plan de Ligt bezig houdt.<br />
<br />
Het strijdplan en de rede, ons door de schrijver welwillend ter beschikking gesteld, verschijnen ook in het Frans, Engels, Spaans, enz.<br />
<br />
Een Nederlandse uitgave verscheen reeds te Antwerpen in een extra-nummer van „Nooit Meer!” met een inleiding van Frans Arijs. Dit bevat bovendien een verslag van de gehele Conferentie en de volledige openingsrede van Lord Ponsonby. Van veel belang zijn daarin ook de verslagen der redevoeringen van Reginald A. Reynolds over „Valstrikken voor Pacifisten” en van A. Fenner Brockway over „Pacifisme en Klassestrijd”.<br />
<br />
Het doel van het hierbij gepubliceerde strijdplan is om te komen tot eenheid van antimilitaristische aktie over de ganse wereld, op grond van vrije discipline.<br />
<br />
Over de betekenis van de gehele Conferentie raadplege men het artikel Nieuwe Oriëntering in de W.R.I. door Observator, gepubliceerd in de Persdienst IAK. No. 151, uitgave Albert de Jong, Haarlem, en o.a. afgedrukt in ,,Bevrijding” van januari 1935.<br />
<br />
<br />
=Mobilisatie tegen de oorlog!=<br />
<br />
Rede den 29en Juli 1934 gehouden op de Driejaarlijksche Conferentie van de Internationale der Oorlogsbestrijders (W.R.L) te Welwyn (Herts., Engl.)<br />
<br />
<br />
==1. Noodzakelijkheid eener stelselmatige oorlogsbestrijding<br />
Kameraden!==<br />
<br />
Wij leven in een tijdperk van bedenkelijken terugval. Sinds dan aanvang der historie hebben de volken zich nimmer zoo bewapend, als sedert de opening der Ontwapenings-Conferentie! In elk beschaafd land worden methodes van wetenschappelijke krijgsvoering - chemisch, bakteriologisch, elektrotechnisch - stelselmatig uitgewerkt en reusachtige nationale mobilisaties voorbereid, die mannen zoowel als vrouwen en jeugd omvatten, om doeltreffend te kunnen voeren wat men reeds la guerre totale, den alomvattenden oorlog, noemt. Het is een tijdperk van overbeschaafde barbaarschheid.<br />
<br />
Nog slechts enkele jaren geleden scheen het verzet tegen deze gruwelijke stuwing overal zeer krachtig toe te nemen. Ge weet echter, dat sinds de fascistische geestesgesteldheid zich als een besmettelijke ziekte van land tot land verspreidde, dit verzet sterk is verzwakt. De kansen op een nieuwen wereldoorlog - waarvan de gevolgen nog ontzettender zouden wezen dan van dengene, die nu juist 20 jaar geleden uitbrak - nemen dagelijks toe. Een reden te meer waarom wij onze inspanning hebben te vertienvoudigen om een wereldomvattend bloedbad te voorkomen, en zelfs onmogelijk te maken.<br />
<br />
Laten we overigens niet vergeten, dat, ondanks alles, ons antimilitarisme nog lang geen verloren zaak is. Er is geenerlei reden om defaitisten van den vrede te worden! Zelfs indien de regeeringen in staat waren millioenen mannen en vrouwen in een nieuwen grooten oorlog te storten, is het meer dan waarschijnlijk, dat de gemobiliseerden, ontzet door de verschrikkingen der wetenschappelijke krijgsvoering, zich weldra aan de zgn. nationale defensie zouden onttrekken en de wanhoop der volken zou omslaan in oproer en revolutie. Deze mogelijkheid is reeds een der redenen, waarom zelfs de meest oorlogszuchtige regeeringen tegenwoordig aarzelen tot nieuwen krijg over te gaan. Want zij weten zeer wel, dat een nieuwe oorlog een uiterst gevaarlijke onderneming zou zijn, waarin zij alles op het spel zouden zetten en waarvan het gevolg waarschijnlijk zou wezen, wat men in die kringen „de bolsjewiseering van de gansche wereld” noemt.<br />
<br />
Laten we evenmin vergeten, dat, ondanks alles, in verschillende landen de oorlogsbestrijding in allerlei kringen nog altijd toeneemt en, over het geheel genomen, onze zaak er sterker voor staat dan ooit.<br />
<br />
Met dat al is de zwakke zijde van onzen strijd vooral hierin gelegen, dat terwijl men in militaristische kringen dag en nacht, in het publiek en in het geheim, plannen en methoden uitwerkt om den krijg zoo doeltreffend mogelijk te voeren, de antimilitaristische beweging daar geen voldoende organisatie tegenover weet te stellen en nog nimmer welbewust een even volledig als doeltreffend stelsel van mobilisatie tegen den oorlog heeft uitgewerkt. Het is méér dan tijd om in dit gebrek te voorzien! Er is bovendien nog een bizondere reden waarom wij onze aandacht op den praktischen kant der oorlogsbestrijding hebben te richten: de moderne jeugd heeft genoeg van vage en stichtelijke verklaringen; ze eischt nauwkeurige zedelijke en technische richtlijnen en, vooral, praktische voorschriften. Onze antimilitaristische beginselen zijn tegenwoordig trouwens algemeen bekend. Wat heden noodzakelijk is, is niet zoozeer theorie of philosophie, als praktijk.<br />
<br />
Deze gedachte begint zich in onze beweging dan ook reeds te verspreiden. Doch een groot aantal kameraden heeft nog een te romantische opvatting van den strijd. Zij spreken slechts van „gereed zijn voor het groote oogenblik” en willen vooral „beslissende daden” verrichten. Zonder twijfel kan het groote oogenblik elken dag aanbreken en kunnen bizondere omstandigheden plotseling beslissende daden eischen. Intusschen gaat echter het gewone leven door, d.w.z. dat men aan den pacifistischen en antimilitaristischen kant een afwachtende houding aanneemt, terwijl men in het militaristische kamp zijn werk en ijver vermenigvuldigt en vrijwel niets aan het toeval overlaat.<br />
<br />
Ons gebrek aan stelselmatigheid veroorzaakt zelfs belachelijk misverstand. Zoo heb ik eens een vurig oorlogsbestrijdster, die overigens haar antimilitaristische taak op alle gebied verwaarloosde hooren uitroepen: „Wat zou ik graag een man willen zijn om dienst te kunnen weigeren!” en een brief van een jongmensch ontvangen, die toevallig vrijgesteld was van den militairen dienst en schreef: „Wat u wilt is prachtig! Maar daar ik nu eenmaal niet aan dienstplicht ben onderworpen, wat kan ik doen?”<br />
<br />
Het moet eindelijk eens worden erkend, dat hetgeen onze beweging praktisch verricht, ondanks een overvloed van pacifistische en antimilitaristische geestdrift, in geen verhouding staat tot de reël te vervullen taak. Vooral is bedenkelijk, dat men zoozeer als dilettant en al te grillig en al te willekeurig optreedt, terwijl het er juist om moet gaan, even stelselmatig en deskundig, als onophoudelijk te handelen.<br />
<br />
Om in dit gebrek aan systematische voorbereiding te voorzien, leg ik u hierbij een ontwerp van mobilisatie tegen den oorlog voor, dat zoowel betrekking heeft op het antimilitarisme in vredes- als in oorlogstijd. Ik hoop, dat reeds bij eerste lezing ervan blijkt, dat in den strijd tegen den oorlog elk mensch en iedere maatschappelijke groep onmiddellijk een belangrijke rol heeft te vervullen, die overal direkt moet worden opgenomen. Het feit dat in dit strijdplan (zie laatste hoofdstuk van dit artikel) bepaalde punten minder uitgewerkt zijn dan andere, beduidt allerminst, dat zij minder zouden beteekenen: uiterst belangrijke daden zijn soms slechts door een enkel woord aangegeven - dat dan echter boekdeelen spreekt! Het feit, dat bepaalde gedeelten in grooter of in kleiner letter zijn gedrukt, zegt evenmin iets aangaande de praktische of zedelijke beteekenis der betrokken passages. Het is slechts een zuiver formeele quaestie van verdeeling en onderverdeeling.<br />
<br />
<br />
==2. Vrijwilligheid tegen dwang==<br />
<br />
Met dat al wordt bij onze strijdwijze niets opgelegd: wij zijn geen militaristen! Wij dwingen niemand tot oorlog tegen oorlog en dreigen, in geval van weigering ónze zaak te dienen, met gevangenisstraf noch kogel. Ons leger is slechts uit vrijwilligers saamgesteld, die wij onophoudelijk aansporen, zich volgens inzicht, krachten en omstandigheden zoo verantwoordelijk mogelijk te gedragen.<br />
<br />
Zonder twijfel propageeren wij onvermoeibaar: „Soldaten en arbeiders, staakt!” - in de hoop, dat een steeds grooter aantal soldaten en hoofd- en handarbeiders zich zoo spoedig mogelijk aan „den dienst des doods” zal onttrekken. Wij willen inderdaad alle zedelijke krachten en menschelijke instinkten mobiliseeren tot een strijd, waarin het heroïsme, dat zich tot nog toe in den oorlog zoo barbaarsch uitte, op hooger plan waarachtig menschelijke vormen vindt. Maar wij weten niets van kategorische imperatief of diktatuur. De consequenties onzer taktiek zijn voor den enkeling veel te ernstig dan dat wij zelfs het meest noodzakelijke werk ook maar aan iemand zouden willen opdwingen. Wij waarschuwen integendeel al onze kameraden uitdrukkelijk tegen overdreven daden en gebaren, tegen elke phraseologie en aanstellerij, en vooral: tegen te doen wat boven hun kracht zou gaan. Ik heb makkers gekend, die, voor een revolver geplaatst, nimmer beefden, doch niet in staat waren gevangenisstraf te verdragen. En anderen, die gemakkelijk een lange en zware gevangenisstraf ondergingen, doch voor een revolver op hun beenen trilden. Er zijn menschen, die tijdens een mobilisatieperiode, opgedreven door de spanning van het oogenblik en de geestdrift van het gemeenschappelijk handelen, in staat zouden zijn om op voorbeeldige wijze deel te nemen aan collektieve dienstweigeringsbewegingen en dan zelfs voor den dood niet terug zouden deinzen, doch die, in kalmer tijden en zonder buitengewone moreele prikkels tot ïndividueele dienstweigering niet komen kunnen, noch de gevangenisstraf verdragen, die daarop staat. Dat dergelijke kameraden zich eventueel aan den dienstplicht, dien de staat hen oplegt, onderwerpen. Gij ziet trouwens in ons strijdplan, welk een taal: hen daar wacht! Want wij kunnen óók niet zonder, een stelsel van ondergrondsche propaganda in kazernes, vliegkampen en op oorlogsschepen en de daartoe noodzakelijke taktische en strategische voorbereiding, om soldaten en matrozen voor onze zaak te winnen. Wie, tot den militairen dienst gedwongen, op een gegeven oogenblik door ernstige beweegredenen verhinderd wordt, dien opgelegden plicht te weigeren, heeft eenvoudig de kazerne binnen te gaan. In landen, waar dit mogelijk is, kan hij zich overigens op de dienstweigeringswet beroepen. Mits hij nimmer vergete, dat, zelfs al verricht hij in plaats van soldatenwerk schijnbaar ook den meest vreedzamen arbeid, deze in tijd van mobilisatie en oorlog onmiddellijk een militair karakter krijgt en hij dan behoort deel te nemen aan de algemeene staking, die, tezamen met massale dienstweigering, aan de regeering het oorlogvoeren onmogelijk heeft te maken. Dat anderzijds wie in staat is elken militairen dienst te weigeren en zich daar zedelijk toe verplicht voelt, zich zoo spoedig mogelijk van deze slavernij bevrijde, wat daar ook verder uit volgt!<br />
<br />
Dergelijke overwegingen gelden niet minder voor andere daden, bv. belastingweigering. De geschiedenis leert, dat verschillende gevallen van individueele belastingweigering niet van beteekenis zijn ontbloot geweest, maar dat in het algemeen gesproken belastingweigering meer zin heeft als collektieve daad, naar aanleiding van bepaalde gebeurtenissen: het besluit van regeering of parlement leger of vloot te moderniseeren of uit te breiden, de oorlogsbegrooting te verhoogen e.d. De enkeling, die, uit protest tegen het optreden van zijn regeering, alléén voortdurend belastingbetaling zou willen weigeren, loopt, eventueel met zijn gansche familie, zooveel risiko, dat hij, vóór tot een dergelijke daad over te gaan, wel heeft te overwegen, of deze „de moeite waard” is. Toch vindt men in het strijdplan belastingweigering opgenomen in de rubriek der individueele daden, omdat het nu eenmaal mogelijk is, dat onder bizondere omstandigheden voor zekere personen juist deze daad het meest zou zijn aangewezen en zij op een bepaald oogenblik groote zedelijke en praktische beteekenis hebben kan.<br />
<br />
Hetzelfde geldt voor het beginsel verantwoordelijk produceeren, negatief: weigering van allen menschonwaardigen arbeid, in dit geval van al wat onmiddellijk tot oorlog dient. Want dit beginsel stelt aan ieder andere eischen. Elk heeft hier rekening te houden met zijn aard en aanleg, zijn oeconomischen toestand en dien van zijn familie, e.d. Niets ontziend doorvoeren van dit beginsel heeft gewoonlijk zeer ernstige gevolgen, vooral in tijden van oeconomische crisis. Het is in het algemeen oneindig moeilijker in dezen zin te handelen; dan eenvoudig militairen dienst te weigeren.<br />
<br />
Wij dwingen dus nooit iemand, lichamelijk noch geestelijk, tot het aannemen van een zekere houding. Wat wij echter van ieder eischen, is goed na te denken en zoo consequent mogelijk te handelen, nauwkeurig te onderzoeken wat men persoonlijk heeft te doen of…… te laten. Ziehier een voorbeeld ter verduidelijking. Een boekhandelaar, die zich uit zakelijk oogpunt verplicht acht allerlei boeken in voorraad te hebben, kan toch, als antimilitarist, werken van militaristische en nationalistische strekking zooveel mogelijk op den achtergrond houden en voortdurend taktvol propaganda maken voor meer vreedzame en antimilitaristische lektuur. Vaak heeft zulk een methode zelfs veel grooter strategische beteekenis dan het ostentatief tentoonstellen van antimilitaristische boeken en brochures, ofschoon anderzijds het bestaan van uitgesproken antimilitaristische boekwinkels niet minder noodzakelijk is. Tijdens de mobilisatie van het hollandsche leger in verband met den wereldoorlog, toen in Nederland staat van oorlog en beleg heerschte, heb ik verschillende malen in vergaderingen van munitiearbeiders herhaald: „Kameraden! het is mogelijk dat gij gegronde redenen hebt om voorloopig met uw onwaardigen arbeid voort te gaan - want dat uw werk onwaardig is, weet ge -. Indien gij echter thans nog niet in staat zijt, u aan dit smadelijk werk te onttrekken, maakt u ten minste gereed tot algemeene staking in geval van oorlog en onderzoekt nauwkeurig, hoe gij eventueel op technisch gebied den oorlog doelmatig kunt verhinderen. Richt in elk geval uw aandacht reeds zooveel mogelijk op antimilitaristische praktijk”. En ondanks hun uitgesproken oorlogswerk bleef onze antimilitaristische beweging voortdurend ook met dergelijke kameraden in verbinding.<br />
<br />
<br />
==3. Het eerst noodzakelijke==<br />
<br />
De inhoud van het u thans voorgelegde strijdplan is het praktisch resultaat van een grondige studie van den oorlog aan den oorlog sinds ongeveer 2500 jaar in Azië, Europa en tenslotte de gansche wereld, gepubliceerd in mijn „Vrede als Daad”, waarvan het eerste gedeelte zoo juist verscheen in het fransch, onder den titel „La Paix Créatrice”. U vindt daar ook de verschillende motieven besproken, die sinds enkele tientallen eeuwen aan direkte aktie tegen oorlog ten grondslag liggen.<br />
<br />
Uit dit onderzoek blijkt tevens duidelijk, dat de grootste smaad van de moderne volken de lafheid is, waarmee vrijwel alle zich aan de militaire slavernij hebben onderworpen. Langen tijd scheen het, dat de angelsaksische volken zich nimmer tot het aanvaarden van de militaire slavernij zouden verlagen. Toch kon men reeds vaststellen tijdens den amerikaanschen burgeroorlog, dat als de militaire noodzaak het eischt, dienstdwang zelfs wordt opgelegd aan volken, die zich van ouds door groote persoonlijke en maatschappelijke onafhankelijkheid hebben onderscheiden. Gedurende den wereldoorlog werd dan ook, op enkele uitzonderingen na, de militaire dienstplicht aan de britsche en noordamerikaansche volken opgelegd. Indien na den wereldkrijg de betrokken regeeringen hun volken niet meer aan den militairen dienstdwang onderwierpen, beteekent dit alles, behalve een definitieve maatregel. In al die landen blijft immers de conscriptie in beginsel gehandhaafd, en wordt slechts om zuiver opportunistische redenen niet toegepast. Met het oog op mogelijke nieuwe oorlogen hebben de regeeringen in quaestie sinds den wereldkrijg alles gedaan wat mogelijk is, om door middel van militaire africhting aan middelbare en hooge scholen reusachtige kaders te vormen, gereed om eventueel millioenen dienstplichtigen opnieuw ten oorlog te voeren. Bovendien heeft men in de Vereenigde Staten, in Engeland zoowel als in Frankrijk en elders, een stelsel van industrieele en sociale conscriptie uitgewerkt, dat in oorlogstijd ook de vrouwen tot die maatschappelijke en industrieele diensten zal verplichten, die voor den „alomvattenden oorlog” onmisbaar zijn. Tegenwoordig - constateerde kolonel Fuller - storten zich gansche volken in den oorlog niet slechts als soldaten, maar ook om het leger in moreel en stoffelijk opzicht. aan te vullen. („The Reformation of War”, 1923, p. 70.) Zelfs in China, dat zich sinds duizenden jaren op zijn vredelievendheid beroemt en dat gedurende eeuwen zich bewust heeft weten vrij te houden van alle militarisme en staatsslavernij, bereidt men zich voor, het voorbeeld der zgn. moderne staten te volgen en den dienstdwang in te voeren. Er zijn politieke en maatschappelijke symptomen, die er op wijzen, dat een evtl. vrij India door hetzelfde gevaar wordt bedreigd.<br />
<br />
Enkele jaren geleden erkende Prof. Noël Baker bij zijn onderzoek naar de mogelijkheid eener beperking of begrenzing der internationale bewapeningen in verband met de zgn. Ontwapenings-Conferentie, in zijn boek „Disarmament”, dat er in Genève niet één regeering aanwezig was, bereid om definitief den dienstplicht af te schaffen. Het feit, dat na den wereldoorlog de regeeringen der overwinnende volken de afschaffing van de conscriptie aan de overwonnen staten oplegden, terwijl zij dien zelf, tenminste in beginsel, voor hun eigen landen meer dan ooit handhaafden, heeft bij de centralen de neiging om de dienstplicht weder in te voeren slechts versterkt.<br />
<br />
De duitsche wijsgeer Krause heeft terecht verklaard, dat zoolang de moderne naties haar regeeringen het recht toekenen om de jeugd stelselmatig aan militaire africhting en opleiding te onderwerpen en om evtl. de gansche bevolking als dienstplichtig te mobiliseeren, zij nog in het eerst-wezenlijke niet vrij zijn, Hoe schoon en dapper de daad van den dienstweigeraar ook zij, deze zware taak zou in normale tijden niet op de schouders vallen van de jeugd, indien de oudere mannen en vrouwen, die zich pacifisten en antimilitaristen noemen, het zwaarste werk niet overlieten aan een generatie, die nog niet tot vollen geestelijken en lichamelijken wasdom is gekomen. Geen wonder dat den laatsten tijd verschillende hollandsche moeders ertegen hebben geprotesteerd, dat de staat nog onvolgroeide jongeren voor dit zedelijk dilemma plaatst: dienst doen of dienst weigeren, en hun daarbij reeds van te voren het dienst doen oplegt. Zij wekken dan ook alle ouders op zich tegen dezen staatsdwang op minderjarigen krachtig te verzetten.<br />
<br />
Mevr. Prins-Burgers, mevr. Smit-Schucking Kool en verschillende andere moeders hebben de aandacht gevestigd op de felle tegenstrijdigheid tusschen het feit, dat de wet de ouders verantwoordelijk stelt voor de intellektueele en zedelijke opvoeding hunner kinderen, en dat diezelfde wet aan hun nog minderjarige zonen den militairen dienstplicht opdwingt. Als bewuste antimilitaristische ouders willen zij niet, dat men hun nog minderjarige kinderen een taak met zulke zware consequenties oplegt, en verklaren zich bereid, zelf de straffen te ondergaan, die het onttrekken van hun kinderen aan dien militairen dienstplicht met zich brengt. In dezen geest weigeren zij de officieele papieren betreffende dienstplicht, keuring enz. de jeugd ter hand te stellen en zenden die aan de regeering terug met de verklaring: door de ouders geweigerd. Zij wenschen niet, dat de staat reeds beslag legt op hun minderjarige kinderen voor wie zij zelf, volgens de wet, als opvoedsters moreel verantwoordelijk zijn. Wij hebben reeds ervaren, dat een dergelijk gedrag van moeders en de processen, die erop volgen, een diepen indruk maken op de openbare meening en andere vrouwen ertoe brengen, op overeenkomstige wijze, solidair met hun kinderen te handelen. Inderdaad behooren in alle landen de volgende eischen aan de orde gesteld te worden en de regeeringen, door direkte aktie des volks, genoodzaakt ze in te willigen:<br />
<br />
I. Onmiddellijke bevrijding van alle nog gevangen dienstweigeraars.<br />
<br />
II. Recht op dienstweigering, zoolang alle conscriptie nog niet is afgeschaft.<br />
<br />
III. Afschaffing van den militairen dienstdwang.<br />
<br />
IV. Verwijdering uit de wet van het recht tot oorlogsverklaren en van al wat op oorlog betrekking heeft.<br />
<br />
<br />
Reeds meermalen heeft de geschiedenis zelf bewezen, dat een regeering onmachtig is conscriptie of militaire africhting der jeugd haar burgers op te leggen, wanneer het betrokken volk wèl weet vrat het wil: In 1902 weigerden de Finnen zich te onderwerpen aan den militairen dienstplicht, hen opgelegd door den Tsaar, en zelfs die autokratische regeering moest wijken.<br />
<br />
In 1917 weigerden de Ieren zich te onderwerpen aan elke conscriptie van de zijde der Britsche regeering, en er kwam geen militaire slavernij.<br />
<br />
In 1917, midden in den wereldoorlog, weigerde het Australische volk tweemaal per referendum, om de wet op den dienstdwang te aanvaarden, ofschoon ze door de regeering noodzakelijk werd geacht en deze alles deed om de publieke opinie te beïnvloeden en een gunstige beslissing te forceeren.<br />
<br />
In 1930 werd de regeering van Nieuw Zeeland genoodzaakt af te zien van de militaire opleiding der jeugd, nadat 50.000 jongens - moreel gesteund door 100.000 ouders, gereed om alle straffen te ondergaan, die uit hun houding zouden volgen - geweigerd hadden, zich aan de militaire africhting te onderwerpen.<br />
<br />
<br />
==4. De beteekenis van den dienstplicht==<br />
<br />
Wanneer wij de antimilitaristische taktiek aldus uiteenzetten, werpt men ons vaak het volgende tegen: „Tengevolge van de ontwikkeling der chemische, elektrotechnische en bakteriologische strijdmethoden kan de moderne krijg gevoerd worden zonder algemeene mobilisatie en zonder die millioenen legers, die den oorlog van 1914 hebben gekarakteriseerd. Het heeft dus geen zin meer, bij de oorlogsbestrijding uit te gaan van individueele en collektieve dienstweigering. Daar nu eenmaal de reusachtige nationale legers geheel overbodig zijn geworden, heeft de militaire dienstplicht zijn vroegere beteekenis verloren.” Men heeft zelfs opgemerkt, dat de strijd tegen den dienstplicht de regeeringen siberisch koud zou laten. Deze handelen daar overigens niet naar! Zij nemen in steeds meer landen àl strenger maatregelen, in de hoop iedere propaganda voor individueele en massale dienstweigering te onderdrukken.<br />
<br />
Geen wonder! De militaire deskundigen verklaren, dat „ofschoon de moderne oorlog niet als vroeger voornamelijk door menschen wordt gevoerd en de materieele uitrusting er een steeds grooter rol in speelt, het toch niet minder waar blijft, dat de bezieler, van dit materiaal, de voornaamste akteur van het drama, degene, die tenslotte slechts in staat is met verstand en onderscheiding te handelen, is en blijft: de mensch, en dat het zeker is, dat onder gelijke technische voorwaarden, het succes slechts van den mensch kan afhangen…. Daarom kan de omvang der infanterie ten opzichte der andere wapens niet onbepaald worden verminderd.” (Colenel Lucas, „Ce que tout Chef doit savoir”. 1928, p. 241)<br />
<br />
Volgens generaal Requin is de zoo vaak naar voren gebrachte stelling, dat een toekomstige oorlog slechts door kleine legers beroepssoldaten gevoerd zal worden, tegenover de feitelijke werkelijkheid onhoudbaar. Het is een volstrekte dwaling om het qualiteitsleger tegenover het quantiteitsleger te willen stellen. Het is eveneens een dwaling, het materiaal tegenover den mensch te stellen, want het materiaal is slechts een instrument in de handen der menschen en kan zonder hen zelfs niet funktionneeren.<br />
<br />
De zoozeer verspreide opvatting, dat men het aantal mannen steeds kan verminderen en door oorlogsmateriaal vervangen, is slechts juist, voor zoover het het front betreft. In den alomvattenden oorlog is de besparing aan menschen juist nul! Veronderstel, dat een sektie mitrailleuses de vuurkracht heeft van een halve sektie infanterie van 20 man, dan zijn echter om de mitrailleuses op te stellen, ze te bedienen, voor aanvoer van munitie en provisie te zorgen enz. minstens 20 man aan en achter de vuurlinie noodig. De 20 man zijn dus niet overbodig geworden, doch vervullen grootendeels een andere funktie. („Wie würde ein neuer Krieg aussehen?” Untersuchung, eingeleitet von der Interperlementarischen Union, 1932, S. 18-19)<br />
<br />
In November 1931 heeft de fransche generaal Debeny zich expresselijk verzet tegen de opvatting, dat menschen tot in het oneindige door materiaal zouden kunnen worden vervangen. ( In een te Zurich voor den Zwitserschen Officiersbond gehouden rede over het karakter der moderne legers. Zie het verslag in het „Algemeen Handelsblad”, Amsterdam, 14 November 1931) Hij constateerde bv. dat op het eerste gezicht een militaire vliegmachine slechts een bediening eischt van 2 man en dat de moderne bataljons, ofschoon kleiner van omvang, een grooter strijdkracht hebben dan die van 1914. Doch deze besparing aan menschen is slechts schijn, daar het aantal mannen, dat door de moderne bewapening wordt uitgeschakeld, weer noodzakelijk blijkt voor het onderhoud der vliegkampen, de munitie, het proviand, enz. Volgens dezen deskundige is het aantal mannen, dat achter het front gebruikt wordt, ontzaglijk toegenomen. Ieder vliegtuig b.v. eischt de samenwerking van ongeveer 60 menschen.<br />
<br />
De angelsaksische deskundigen hebben den laatsten tijd bovendien gewezen op de noodzakelijkheid, om de infanteristen in het vervolg op verschillend gebied zóó op te leiden en te oefenen, dat zij in staat zijn de meest uiteenloopende werkzaamheden die door de moderne oorlogstechniek geëischt worden, te verrichten. Trouwens, men moet zich niet al te sterk laten beïnvloeden door de overigens ver vooruitziende betoogen van hen, die men de profeten der moderne krijgsvoering zou kunnen noemen, als de fransche deskundige Mayer, de italiaansche Douhet (Giulio Douhet, „II Dominio dell’ Aria”, 1933), de engelsche Fuller, Croft, Liddell Hart, enz. Moretta concludeert in „Come sarà la Guerra di domani?” (In het duitsch vertaald onder den titel „Wie sieht der Krieg von morgen aus?” 1934) - geheel in overeenstemming met de opvatting van den duitschen generaal Von Seekt, den schepper der Reichswehr, en van den italiaanschen commandant Ulisse Guadagnini, schrijver van de „Guerra futura” - dat een eventueele europeesche oorlog in zoo verre hetzelfde karakter zou dragen als in 1914, als hij een oorlog tusschen gewapende naties zou zijn, die al hun reserves aan materiaal en aan menschen op het spel zouden zetten. Men zou inderdaad veronderstellen, dat de inzet van een nieuwen grooten oorlog in menig opzicht gelijk zal zijn aan die van 1914 tegen het eind.(Rocco Morette, „Wie sieht der Krieg von Morgen aus”, 1934, S. 212) Al ware het immers slechts omdat militaire chefs, evenals de menschen in het algemeen, conservatief van aard zijn, en slechts moeilijk met eenmaal bestaande tradities breken. De meesten hunner passen zich slechts langzaam en aarzelend aan de nieuwe omstandigheden aan.<br />
<br />
Deze behoudszucht, die uiteraard verschillende oorzaken heeft - traagheid des geestes, verouderd idealisme, beroepsafgunst op nieuwlichters van den kant van hen, die zich niet meer in staat voelen moderne ideëen te verwerken, allerlei oeconomische en andere belangen - dreigt overigens zelfs uit militair oogpunt, nutteloze slachtingen van menschen te veroorzaken. Kortom, het is waarschijnlijk, dat in een eventueelen nieuwen, grooten oorlog de hypermoderne strijdmethoden veeleer nu en dan, als bij vlagen, toegepast zullen worden, ware het slechts om de zuiver technische reden, dat het modernste materiaal nog niet in voldoende mate gereed zal zijn. Ten slotte blijft volgens Foch een groot conscriptieleger ook altijd noodzakelijk om een evtl- veroverd land te bezetten.<br />
<br />
<br />
==5. Aard der moderne conscriptie==<br />
<br />
Op één punt zijn alle militaire deskundigen, behoudzuchtige zoowel als vooruitstrevende, het eens, nl. dat in een eventueelen nieuwen oorlog industrieele, maatschappelijke, intellektueele en moreele dienstplicht niet minder noodzakelijk zal zijn dan militaire. Heel het moderne oorlogsstelsel eischt snelle en nauwkeurige funkionneering van een steeds toenemend aantal mannen en vrouwen, die met automatische vlugheid en regelmaat middellijk en onmiddellijk samenwerken. Zonder twijfel wordt het oorlogsfront steeds meer gemotoriseerd, gemechaniseerd en gerationaliseerd, doch al wat daar aan menschenkracht overbodig wordt, is steeds weer vereischt achter het front, om in industrie, transport, enz. een onmisbare taal: te vervullen.<br />
<br />
Luitenant-kolonel Mayer stelt vast, dat „al moet niet ieder op het oorlogstooneel zelf verschijnen, elk ten minste tusschen of achter de coulissen werkzaam heeft te zijn… Het is aan de militaire gezaghebbers om in het belang der nationale defensie deze menschelijke materie(!) zoo goed mogelijk uit te buiten zonder zich om den leeftijd der betrokkenen te bekommeren. Lichamelijke geschiktheid, intellekueele of moreele bekwaamheid, vakkennis e.d. zijn de eenige faktoren, waarmee gerekend wordt… Als de oorlog uitbreekt, behoort niemand aan zichzelf. Elke burger staat ter beschikking voor den dienst van het vaderland.” (Lieutenant-Colonel Emile Mayer, „La Guerre d’hier et l’Armee de demain”, Rivière, Paris, pp. 98-182) Vandaar dat deze deskundige, die er ten minste geen doekjes om windt, zijn boek over den oorlog van vroeger en het leger der toekomst besluit met een ontwerp-program van militaire organisatie, waar men leest:<br />
<br />
§ 3. - In de gevallen, bij de wet voorzien (nationale mobilisatie, oproep van den Volkenbond(!)… ) staat iedere franschman ter beschikking, in den staat, wat zijn leeftijd of geslacht ook zij.<br />
<br />
Want, als wij reeds zagen, in een eventueelen oorlog zullen ook de vrouwen steeds meer aan dienstplicht onderworpen worden. Eén ding is reeds zeker: men rekent bij oorlog overal op een algemeene mobilisatie der mannen, tengevolge waarvan ten minste 20% der gansche mannelijke bevolking achter het front door vrouwen zal moeten worden vervangen, en erkent in officieele kringen openlijk, dat zonder de voortdurende medewerking van millioenen vrouwen de voor den oorlog onmisbare munitie-industrie eenvoudig is verlamd.<br />
<br />
<br />
==6. De vrouw en de moderne oorlog==<br />
<br />
In „Nieuwe Vormen van Oorlog” heb ik de aandacht gevestigd op het feit, dat reeds gedurende den wereldkrijg de vrouwen een groote rol hebben gespeeld. Cole heeft in zijn studie „Trade-Unionism and Munitions” opgemerkt, dat tijdens den wereldoorlog in Engeland 3.000.000 vrouwen al haar krachten wijdden aan de instandhouding van het industrieele en maatschappelijke leven achter het front. Een groot deel van haar werkte in munitiefabrieken. Toen de Wapenstilstand werd gesloten, telde men in Frankrijk 1.500.000 vrouwen in de oorlogsindustrie, die allerlei moordtuig vervaardigden. Corcos stelt vast, dat deze vrouwen „al die moordinstrumenten met volmaakte gewilligheid en de meest volstrekte discipline hanteerden. Nu en dan hadden zij flauwten, doch dat kwam door den stank van het koper.” (F. Corcos, Les Femmes en Guerre”, 1927, p. 153)<br />
<br />
Met dat al bleek tijdens den wereldoorlog, dat noch de hooge salarissen, noch het beroep op de opofferingsgezindheid voor het vaderland een voldoende aantal vrouwen voor de nationale industrie mobiliseerden. Uitgaande van het feit, dat de oorlog een duel is geworden tusschen twee groepen nationale oorlogsindustrie, waarin aan weerszijden van het front de gansche bevolking direkt of indirekt is betrokken en waarin het er om gaat de industrieele mobilisatie in den kortst mogelijken tijd met volstrekte regelmatigheid te doen fungeeren (Zie Lieut. Col. Reboul, „Mobilisation industrielle”, I., 1925, pp, 190-I), bereiden dan ook tegenwoordig de regeeringen met het oog op de industrieele en maatschappelijke organisatie en de militaire hulpdiensten tijdens den oorlog overal dienstp1icht der vrouwen voor. Daar de vrouwen zich meest niet bewust zijn van wat haar in dit opzicht dreigt, wordt in het hier speciaal besproken strijdplan op de noodzakelijkheid eener bizondere propaganda onder de vrouwen sterke nadruk gelegd (afdeeling II, letter L).<br />
<br />
<br />
==7. Internationaal karakter der oorlogsbestrijding==<br />
<br />
Het spreekt vanzelf, dat tusschen de staten, die tezamen tegen een anderen groep staten oorlog voeren, de oeconomische, sociale en moreele betrekkingen steeds nauwer worden, opdat alle tezamen als een werkelijke technische eenheid funktioneeren. Tijdens den krijg hebben de oorlogsbestrijders ook deze eenheid te breken. Daartoe moeten zij zich nu reeds, openlijk en in het geheim, in organisatorisch en zedelijk opzicht met hun kameraden uit andere landen verbinden. Men beseffe wel, dat men met kameraden van over de grenzen nooit nauw genoeg verbonden kan zijn!<br />
<br />
De oorlogsbestrijders der verschillende landen moeten elkaar voortdurend raadplegen (bv. de Britsche en de Hollandsche, om een doeltreffend plan van verzet uit te werken met het oog op een mogelijken oorlog met Japan; de Fransche, Belgische en evtl. de Hollandsche oorlogsbestrijders, met het oog op een mogelijk gewapend conflikt met Duitschland, enz.). Daar er voorts voor oorlogsbestrijders zelfs in oorlogstijd geen vijandige volken bestaan, moeten de antimilitaristische verbindingen zich ook over de evtl. officieel vijandige landen uitstrekken en behoort men in de betrokken staten zoo doeltreffend mogelijk tegen alle oorlogsvoorbereiding en oorlog samen te werken. Dit alles wordt in het strijdplan uitgewerkt, afdeeling II, praktisch gedeelte, vanaf letter T. Uit dit oogpunt zijn de zgn. grensbijeenkomsten in landen die elkaar met oorlog bedreigen, van de grootste beteekenis (letter T, Nr. 9). Wanneer tusschen twee staten de politieke spanningen toenemen, behoort men in de betrokken landen zijn sprekers uit te wisselen om aan de volken aan weerszijden der grens te bewijzen, dat er in het land, dat door de autoriteiten en de officieele pers even ongunstig als antipathiek wordt voorgesteld, nog andere krachten werkzaam zijn, dan die naar oorlog drijven. Men herinnere zich de reizen, die de Japansche antimilitarist Kagawa op kritieke momenten in China deed, om zich bij de Chineezen voor de oorlogszuchtige houding van het officieele Japan te verontschuldigen en hen te overtuigen, dat er in zijn vaderland ook nog andere mannen en vrouwen waren, die ondanks alles trouw zouden blijven aan de internationale solidariteit. Uit dit oogpunt hebben enkele jaren geleden ook Poolsche en Duitsche katholieke pacifisten aan weerszijden van de Duitsch-Poolsche grens voorbeeldig werk gedaan.<br />
<br />
Dat een stelselmatige campagne tegen oorlogsvoorbereiding in twee landen, die met elkaar in gewapend conflikt dreigen te geraken, bloedige botsingen werkelijk kan voorkomen, is aan het begin dezer eeuw door de katholieke pacifisten van Argentinië en Chili duidelijk aangetoond. Deze doeltreffende aktie werd in 1904 op gedenkwaardige wijze gesymboliseerd door oprichting van het standbeeld van den Christus der Andes. ( Zie B. de Ligt, „La Paix créatrice”, II, 1934, pp. 409-440) Het werd opnieuw bevestigd in 1905 door de Zweedsche en Noorsche socialisten, tijdens de campagne, ingezet door de socialistische jeugd, die de regeeringen der beide landen met massale dienstweigering en algemeene staking dreigde, indien zij tot oorlog zouden overgaan.<br />
<br />
<br />
==8. Niet tot het laatste oogenblik wachten!==<br />
<br />
De moderne krijg kan dus slechts worden gevoerd als „alomvattende oorlog”, waarin elk der betrokken staten als zedelijkmaatschappelijk-industrieel-militair(-naval)e eenheid funktionneert. De heerschende klasse zet er alles op, dat in een evtl. oorlog de volken strijden, totdat - om met de militaire deskundigen Helle en Ache te spreken - „hun krachten totaal zijn uitgeput”; internationale overeenkomsten betreffende het verbod van zekere gruwelijke oorlogsvormen, zgn. om den strijd te humaniseeren, zullen niet kunnen worden gehouden: ten gevolge van de moderne krijgstechniek zullen de toekomstige oorlogen „zonder twijfel een bizonder afschuwelijk en fel karakter dragen” (Helle et Ache, „La Défense nationale et ses Conditions modernes”, 1932).<br />
<br />
Met het oog hierop heeft dan ook de Amerikaansche president Coolidge verklaard, dat in een nieuwen krijg er een ongekende mobilisatie zal plaats vinden, niet alleen van menschen en industrieën, maar ook van dingen. (Zie mijn „Nieuwe vormen van Oorlog”, blz. 31-32.) Commandant Coste vestigt er bovendien de aandacht op, dat deze om zoo te zeggen physieke mobilisatie gepaard zal gaan met een even algemeerre en stelselmatige moree1e mobilisatie. ( Zie Charles Coste „La Psychologie sociale de la Guerre”, 1928, La Psychologie du Combat”, 1929) Ze wordt zelfs in de kleinste landen voorbereid, met uitzondering wellicht van Luxemburg, Monaco en Andorra… Indien de oorlogsbestrijders wachten met hun poging om dit gigantische stelsel te breken, tot het mobilisatiebevel weerklinkt, komen zij zeker te laat, te meer, omdat dan de moreele oorlogsvoorbereiding de onderbewuste machten der massa’s in geweldige stroomen zal hebben ontketend. Dit blijkt reeds duidelijk uit de belangwekkende verhandeling van Edward Glover over „Oorlog, Sadisme en Pacifisme” (War, Sadism, Pacifism”, 1933. Overigens is Glover, als de meeste psychoanalytici, zeer eenzijdig, en niet voldoende op de hoogte van de ethnologische, sociologische en historische gegevens deze questie betreffende).<br />
<br />
Ook op dit gebied moet men ver uitkijken, om het noodweer te zien naderen en op tijd zijn maatregelen te treffen. Meermalen hebben wij er nadrukkelijk op gewezen, dat als de menschen niet van te voren zijn opgevoed en geoefend om de moreele besmetting der nationalistische geestdrift te weerstaan, elke poging tot oorlogsverhindering op het kritieke oogenblik onvermijdelijk schipbreuk zal lijden. Want achter die nationalistische geestdrift werken machtige psychische stuwingen. Men hervindt er de collektieve verschrikking der primitieve menschen en allerlei psychische krachten die in het onderbewustzijn van den enkeling sinds zijn vroegste kindsheid werkten, zoowel als de meest verheven vormen van idealisme en toewijding - vergeten wij nimmer, dat nog een zeker aantal menschen naïef genoeg is om al wat schoon en goed is, in den nationalen afgod te belichamen.<br />
<br />
Men hervindt er vooral de, meest onbewuste, behoefte om waarin dan ook, buiten zichzelf te geraken, waardoor vooral millioenen individuen zijn bezeten, die onophoudelijk door allerlei persoonlijke ellenden en ongunstige maatschappelijke toestanden gemarteld worden - mechanisch werk in de industrie of op getayloriseerde bureaux, dat geenerlei moreele bevrediging kan bieden; eindelooze werkloosheid gepaard met grenzelooze verveling; pijnigende maatschappelijke ondergeschiktheid; gevangenschap in onverdragelijke huwelijken, kortom, voortdurende onbevredigdheid in het alledaagsche leven bij instinktieve begeerte naar nieuwe vrijheid -. Deze behoefte om buiten zichzelf te raken of zich aan iets grootsch te geven, wordt nog versterkt door den amor fati, de zucht naar avontuurlijk gevaar, die typisch menschelijke eigenaardigheid, welke maar al te vaak door psychologen, sociologen en moralisten genegeerd wordt en waardoor de mensch er meermaals toe komt, zijn leven zelfs voor de belachelijkste dingen op het spel te zetten.<br />
<br />
De staat van collektief enthousiasme, die kenmerkend is voor de nationalistische geestdrift, wordt bovendien aangewakkerd door het mechanisme der militaire discipline, welke, naar de Hongaarsche hoogleeraar- Huzella heeft aangetoond, den mensch doet terugvallen tot een barbaarsche cultuurphase: het vóórindividueele stadium, waarin de persoonlijke verantwoordelijkheid is uitgeschakeld. (Th. Huzella, „L’Individu dans la Vie sociale en Temps de Paix et en Temps de Guerre”, 1923) Zelfs de muziek, die schijnbaar niets met den oorlog gemeen heeft, dient - als de Fransche psychiater Damaye, chef van de staatskrankzinnigengestichten, die zelf den wereldoorlog meemaakte, erkende - door haar magische macht, die de massa elektriseert, „om de menschen mee te slepen en hen aangaande de werkelijkheid, die hen wacht, te misleiden”. Verschillende volksliederen, waarvan de woorden niets dan hol gedaas zijn, hebben door hun muzikaal karakter een groote suggestieve waarde en een diep-ethnologische beteekenis - de Marseillaise bv., die wonderwel beantwoordt aan het Fransche temperament. De nationaliteit, het leger en allerlei fiktief-collekieve verschijnselen en opvattingen „zijn zeer geschikt voor muzikale inspiratie, op voorwaarde, dat men ze op een afstand beschouwt en met hun werkelijke beteekenis geenerlei rekening houdt. De kunst dient om het ontzettendste te verbloemen of om zich dingen voor te stellen, waarvan men feitelijk niets weet”; de meest indrukwekkende melodieën zijn vaak ontstaan in een toestand van geestvervoering - sous l’influence d’un état d’âme paroxystique de leur créateur -, waarin ook de hoorders maar al te gemakkelijk zijn te brengen. (Henri Damaye, „Psychiatre et Civilisation”, 1934, pp. 176-179.)<br />
<br />
Terecht heeft voorts prof. Duprat vast gesteld, dat er een eeuwenoud sociaal determinisme bestaat, dat op kritieke oogenblikken enkelingen en massaas haast onvermijdelijk in den oorlog meesleurt. (G. L. Duprat, „La Contrainte sociale et la Guerre”, 1928) Om zich hieraan te kunnen onttrekken, moet men niet slechts persoonlijk in zekere mate deel hebben aan het nieuwe, meer verheven sociale determinisme der menschelijke vrijheid en verantwoordelijkheid, maar ook precies ervan op de hoogte zijn, wat men heeft te doen, en nauwkeurig weten, in welk opzicht, op welke manier en in welke mate men op de medewerking van zijn nationale en internationale kameraden kan rekenen. Wereldomvattend solidariteitsbesef, helder inzicht in de internationale politieke en maatschappelijke toestanden, verantwoordelijkheidsbesef ten opzichte van de toekomst der menschheid moeten van te voren zóó zijn gewekt en gekweekt, dat op het kritieke oogenblik een steeds grooter aantal personen en groepen zich niet meer laten meesleepen door het traditioneele sociale determinisme, dat de volken slechts in den afgrond der onderlinge vernietiging stort. Doch, tezelfdertijd is het niet minder noodzakelijk, dat elk individu en iedere organisatie exakt op de hoogte is van eigen praktische taak. Anders vervalt men in een chaotischen toestand van onzekerheid en aarzeling, die de dan meer dan ooit noodzakelijke direkte aktie slechts kan verlammen. Het is te meer noodzakelijk hierop te letten, omdat de oorlogsbestrijders, die voorloopig waarschijnlijk een minderheid zullen blijven vormen, hun krachten zoo stelselmatig en oeconomisch mogelijk hebben te gebruiken en geenerlei energie onnoodig mogen verspillen.<br />
<br />
<br />
==9. Voorkomen is beter dan genezen==<br />
<br />
Overigens is het even natuurlijk als redelijk, dat het nieuwe sociale determinisme niet alleen beroep doet op de meest verheven geestelijke krachten der menschen, maar ook op hun instinkten en meer primitieve hartstochten waarop nu eenmaal alle leven en beschaving is opgebouwd, als bv. de volkomen gerechtvaardigde drang naar zelfbehoud: men moet den modernen mensch bewust maken van het feit, dat het geen zin meer heeft zijn eigen leven en de toekomst der nationale en internationale cultuur op het spel te zetten in een grenzeloos proces van moord en vernieling, waarvan zelfs de militaire deskundigen erkennen, dat het één aanslag zal zijn op alles, wat de menschheid in den loop der eeuwen aan maatschappelijke, zedelijke en geestelijke waarden, moeizaam heeft voortgebracht. De oorlog is een materieele collektieve waanzin geworden, die uit een moreelen collektieven waanzin voortkomt. In dit opzicht heeft de Leidsche hoogleeraar Heering volkomen gelijk, om hem op hetzelfde niveau te stellen als het radikal Böse van Kant.<br />
<br />
Men begrijpt nu, waarom ons strijdplan zoozeer aandringt op hetgeen enkelingen en groepen hebben te vervullen, om den oorlog te voorkomen en op de noodzakelijkheid eener zedelijke en praktische voorbereiding, opdat ieder individu en elke organisatie, wat hun maatschappelijke funktie ook zij, altijd gereed zij elk begin van mobilisatie te breken door persoonlijke en collektieve daden.<br />
<br />
<br />
==10. Zedelijke opvoeding==<br />
<br />
Leeren wij van onze tegenstanders! De militaire deskundigen verklaren, dat geen gevecht kan plaats hebben, tenzij de betrokken soldaten hun individueelen en collektieven angst te boven weten te komen; dat in den modernen oorlog, ondanks zijn overvloed van mechanische strijdmiddelen, de hoofdzaak, even als vroeger, het moreel der strijders blijft en dat dit van te voren met zorg moet worden voorbereid. Het is volgens hen vooral noodzakelijk elken combattant zoowel de taak, die hij persoonlijk heeft te vervullen, als het algemeen doel der ondernomen aktie goed te doen begrijpen. Commandant Coste en kapitein Liddell Hart concludeeren dan ook beiden, dat het in den krijg niet allereerst gaat om verwoesten en dooden, maar om met alle middelen het moreel, den wil van den tegenstander te breken. (B.H.Liddell Hart, Paris, or the Future of War”, p. 25.) Tijdens den oorlog moeten de bevelhebbers voortdurend het moreel der troepen door woorden en daden aanvuren, want de ondervinding leert, dat niet slechts de vrees, maar ook de moed zich meedeelt - om zoo te zeggen besmettelijk is! In den oorlog aan den oorlog is, niet minder dan in den oorlog zelf, zoowel doeltreffende organisatie en aktief solidariteitsgevoel als een voortdurend aanvuren tot heldhaftigheid noodzakelijk. Vandaar, nog eens, de groote beteekenis der individueele en collektieve dienstweigering, die, vooral in tijden van spanning, in staat is massaas, die reeds min of meer opstandig gezind zijn, te elektriseeren.<br />
<br />
Evenals de moreele opvoeding der oorlogssoldaten moet die der vredessoldaten zich voorts kenmerken door den eeredienst, van het offensief, ware het slechts, omdat – om met kommandant Sorb te spreken – „wie aanvalt, het initiatief heeft en de keus van plaats en tijd” (Pour la sécurité maritime de la France, „La Nation” 2 avri! 1932.) Alles moet er op gericht zijn, het voorgestelde doel zoo spoedig mogelijk te bereiken. En het geestdriftig patriotisme der tegenstanders moet door het oneindig edeler enthousiasme voor de boven-nationale menscheidsidee nog worden overtroffen.<br />
<br />
Welbeschouwd kan men zeggen, dat de massa in het algemeen niet oorlogszuchtig is, doch op kritieke oogenblikken in den krijg gesleept wordt door betrekkelijk kleine groepen, die over groot zielkundig begrip en een machtige organisatie beschikken en om hun doel te bereiken, niet terugschrikken voor de laagste middelen, als o.a. door kameraad Ponsonby werd aangetoond in zijn „Falsehood in War Time”. Daarom heeft wijlen Jos. Giesen er op aangedrongen, dat wij van onze zijde eveneens antimilitaristische kernen zouden kweeken. Om in bolsjewistische termen te spreken: wij hebben stootbrigades te vormen, groepen vóórtrekkers, die steeds gereed zijn alles op het spel te zetten en de kastanjes uit het vuur te halen. De voorbeeldige, werkzaamheid dezer kerngroepen moet als een bliksem in, de ziel der massaas slaan en die zoozeer ontvlammen, dat deze, spontaan het gegeven voorbeeld volgend, zich steeds meer aan allen socialen en moreelen dwang der heerschende klasse onttrekken.<br />
<br />
In dit verband propageerde kameraad Giesen een uitnemend idee. Constateerend dat in zekere gedeelten van Nederland reeds geheele plaatsen waren, waar de meerderheid der bevolking principieel antimilitarist was geworden en in overeenkomstigen zin begon te handelen, propageerde hij een soort plaatse1ijke droog1egging, d.w.z. dat men in dergelijke plaatsen moet pogen door een stelselmatige aktie de gansche bevolking te winnen. (Gemeentelijke ontwapening, „De Arbeider”, 17 juli 1929) Deze propaganda moet vooral door de bewoners zelf, vrouwen en jeugd mee inbegrepen, zoo gevoerd worden, dat elk het werk verricht, dat het best bij zijn aard past, en in alle beroepen en bedrijven. Op dit gebied der plaatselijke ontwapening behoort een edele concurrentie te ontstaan tusschen dorpen en dorpen, steden en steden, streken en streken, tot tenslotte het gansche land voor den vrede gemobiliseerd is. In elk geval heeft men te handelen volgens een heel nieuw eerecodex. Reeds vóór den wereldoorlog heeft de comtist Texeira Mendes er op gewezen, dat het in den- strijd voor den vrede nog meer gaat om sentimenten dan om argumenten: „Men moet tegenwoordig voor den oorlog een even sterk gevoel van afschuw koesteren als voor het menscheneten en de slavernij, en geenerlei gevoel van roem, eer of verontschuldiging meer laten gelden”. (R. Texeira Mendès, Encore le Militarisme et la Diplomatie, „Eglise et Apestolat positiviste du Brésil”, Rio (Brazilië), 6 juli 1908.) Om de nieuwe gevoelens van sympathie en eerbied voor al wat den vrede betreft, aan te wakkeren, moeten er op bepaalde data en naar aanleiding van bepaalde gebeurtenissen speciale campagnes georganiseerd worden - huisbezoek, verspreiding van vlugschriften, tooneelvoorstellingen, optochten enz. -, waarin elk oorlogsbestrijder een bizondere taak vervult, gevolgd door bijeenkomsten waarin ieder verantwoording aflegt van zijn daden en ervaringen en waar men weer nieuwe campagnes voorbereidt. In streken, waar dit nog niet mogelijk is, moet men zich meer bescheiden doeleinden stellen en vooral ook pogen de vrouw en de jeugd te winnen.<br />
<br />
Wat op dergelijke wijze bereikt kan worden, is gebleken uit den hardnekkigen antimilitaristischen strijd van Ds. N.J.C. Schemerhorn en zijn dappere kameraden te Nieuwe Niedorp (Noord Holland). Zij begonnen dien aan het begin dezer eeuw en zetten hem tijdens de moeilijke mobilisatieperiode van 1914-1920 krachtig door. De oorlog aan den oorlog ging eindelijk over van huis op huis. Toen in 1932 de politie te Nieuwe Niedorp een dienstweigeraar wilde arresteeren, verhief zich een deel der bevolking op zulk een wijze om den jongen te beschermen, dat de handhavers der officieele orde moesten wijken. Zij zagen eerst later - in een andere plaats, waar de dienstweigeraar werkte en de antimilitaristische ideeën lang niet zoo warm doorgedrongen - kans, hem gevangen te nemen. Doch indien de arbeiders daar zich onmiddellijk met hem solidair verklaard hadden, indien alle kameraden, alle menschen zich daar vóór hem hadden gesteld, wellicht dat dan zelfs de politie zijn partij gekozen zou hebben! Ik zelf ben al eens opgebracht door agenten, die mij onomwonden verklaarden zich te schamen voor wat zij deden, en uit te zien naar den dag, waarop de beginselen, waarom men mij gevangen zette, zouden zegevieren! Waarop ik antwoordde: „De overwinning, waarom het hier gaat, hangt ook van u af. Zooeven lees ik, dat de politieagenten te Boston gestaakt hebben om hooger loon. Bij ons, in Nederland, zijn een groot aantal agenten lid van de S.D.A.P. Als gij toch staken kunt, waarom zoudt gij het niet voor uw internationale beginselen doen?”<br />
<br />
<br />
==11. Nu of nooit!==<br />
<br />
Waarom het vooral gaat, is, dat alle oorlogsbestrijders hoofd voor hoofd begrijpen, dat zij betrokken zijn in een voortdurenden strijd tegen een vijand, die niet slechts een aanslag doet op hun eigen leven, maar wezenlijk op dat der gansche menschheid, en wiens misdadige macht het best ondermijnd en aangevallen kan worden op dit oogenblik zelf, d.w.z. in vredestijd. Gelukkig neemt het aantal van wie deze elementaire waarheid beginnen te erkennen, dagelijks toe, niet alleen onder hen, wier propaganda - als van kameraad Ponsonby, schrijver van „Now is the Time” - vooral gebaseerd is op de persoonlijke verantwoordelijkheid ten opzichte van den oorlog, maar ook onder hen, die de oorlogsbestrijding in de eerste plaats beschouwen als een zaak van organisatie der massaas. In zijn jongste werk „Labour and War, the Theory of Labour Action to prevent War” met een voorrede van Harold Laski, wijst ook Bjarne Braatoy op de noodzakelijkheid ,,doeltreffendheid met spaarzaamheid te verhinden” en alle pogingen tot oorlogsbestrijding zooveel mogelijk te concentreeren. Hij betreurt het ernstig, dat de internationale arbeidersbeweging er nog niet in geslaagd is, voldoende technische organisaties op te bouwen om massale akties zóó te leiden, dat zij daadwerkelijk in staat zijn, oorlog te verhinderen. Dit is overigens ook het standpunt van het Internationaal Antimilitaristisch Bureau te Haarlem en de Internationale Arbeiders-Associatie te Madrid. Men zal voorts hebben opgemerkt dat men sinds enkele jaren ook bij de bolsjewisten begint te begrijpen, hoezeer een doelmatige nationale en internationale organisatie der oorlogsbestrijding noodzakelijk is, als o.a. bleek op het Congres tegen den Oorlog te Amsterdam in 1932. Indien wij bezwaren hebben tegen de bolsjewistische anti-oorlogstaktiek, zoo betreft dit niet hun theoretische propaganda voor een antimilitaristisch eenheidsfront, maar hun praktische aanvaarding van den „alomvattenden oorlog” - daarbij inbegrepen militaire dienstdwang, chemische, elektrotechnische en bakteriologische krijgsmethoden - ter „nationale verdediging” van Rusland en ter internationale „verdediging van de revolutie”.<br />
<br />
Met dat al is het van groote beteekenis, dat ook in deze kringen men is begonnen propaganda te maken voor weigering om wapens en munities te vervoeren, massale dienstweigering en algemeene staking, en dat men daar thans ook min of meer sympathie toont voor principieele dienstweigeraars, ten minste… voor zoover deze zich buiten Rusland bevinden. Want in het stalinistisch Rusland worden onze medestrijders vaak zelfs nog gruwelijker vervolgd dan vroeger onder den Tsaar. ( Het was onzen russischen medestrijders dan ook niet mogelijk, aan de Conferentie te Welwyn met officieele afgevaardigden deel te nemen. Slechts pacifistische akties om en bij Genève worden te Moskou goedgekeurd en àl stelselmatiger ondernomen. Waardoor juist de oorlog in stand gehouden wordt! Toch wordt het strijdplan tegen den oorlog thans reeds in Rusland besproken.)<br />
<br />
<br />
==12. De kwetsbaarste punten van het oorlogsstelsel==<br />
<br />
Om op praktisch terrein terug te komen: er bestaat in den modernen oorlog een vaste verhouding tusschen de geregelde behoeften van elke divisie en de daartoe noodzakelijke industrieele produktie: wordt deze laatste min of meer ontredderd, dan ondervindt de eerste daarvan noodzakelijk den weerslag; houdt de produktie op, dan is de gansche divisie machteloos. Brengt de betrokken industrie voldoende voort, maar kunnen haar produkten het front niet bereiken, hetzelfde resultaat! Daarom beschouwen de militaire deskundigen de verbindingen tusschen front en achterland als het meest kwetsbare punt, als de Achillespees der gansche oorlogsorganisatie. Daarop moeten alle aanvallen dus vóóral worden gericht.( Zie mijn „Nieuwe Vormen van Oorlog”.) Men kan in het algemeen zeggen, dat de oorlog een zoo volmaakt mogelijke funktioneering is van drie verschillende factoren :<br />
<br />
1. front (leger, luchtvloot, zeevloot), <br />
<br />
2. verbindingen (te land, in de lucht en te water), <br />
<br />
3. achterland,<br />
<br />
welke drie faktoren voortdurend op elkaar inwerken en steeds meer van elkaar afhankelijk zijn. Het achterland moet dienen als onuitputtelijke bron van militaire reserves, strijdmiddelen, provisie, kleeding, enz. Daartoe wordt de nationale produktie zoo hoog mogelijk opgedreven, wat weer een voortdurenden toevloed eischt van grondstoffen en allerlei waren. Dit beteekent, dat niet alleen tusschen front en achterland, maar ook tusschen de nationale oorlogsindustrie en de daartoe benoodigde grondstoffenproduktie, de verbindingen, m.a.w. het vervoer, nog eens de Achilles-pees blijkt. Elk geve zich rekenschap van de taak, die hij op dit gebied heeft te vervullen en onderzoekt van nu af nauwkeurig, wat hij bij oorlogsgevaar heeft te doen en… te laten.<br />
<br />
In het thans besproken strijdplan zal men in afdeeling I, letter E, Nr. 2, een noot vinden betreffende de rol der coöperaties in het oorlogsstelsel. De groote beteekenis van deze organisatie volgt hieruit, dat in oorlogstijd de geheele nationale bevolking, wat de warenverdeeling betreft, onderworpen is aan een echt gevangenisstelsel. Omdat dan de distributie den voorrang heeft op de produktie, is tijdens oorlog de beteekenis der coöperatieve organisaties, die wezenlijk verdeeling der goederen betreffen, veel grooter dan in vredestijd, wanneer de produktie de voorrang heeft op de distributie. Men begrijpt dus, wat een algeheele non-coöperatie der coöperaties ten opzichten van den oorlog zou beteekenen.<br />
<br />
<br />
==13. Sleutelindustrieën en -bedrijven==<br />
<br />
Wat de onmiddellijke oorlogsproduktie betreft, deze is in de eerste plaats gebaseerd op de voorbrengst van kolen en metalen, als reeds blijkt uit het schema van Verlinde, opgenomen in het strijdplan, afdeeling II, theoretisch gedeelte, letter N, noot. Volgens het rapport van het Amerikaansche Comitee inzake de oeconomische Sancties, gepubliceerd door Evans Clark, berust de sleutelmacht van het koninkrijk des krijgs bij de volgende industrieën:<br />
<br />
I. ijzer- en staalfabrieken,<br />
<br />
II. machinefabrieken,<br />
<br />
III. chemische fabrieken,<br />
<br />
IV. ijzerproduktie,<br />
<br />
V. kolenproduktie,<br />
<br />
VI. olieproduktïe<br />
<br />
(E. Clark, „Boycotts and Peace”, 1932, p. 349.)<br />
<br />
<br />
Slaagt men erin één van deze oeconomische bronnen droog te leggen, of te verhinderen dat de produkten ervan vervoerd worden, dan is het weldra met den oorlog uit. Wat de olie betreft - naar men weet, deed gebrek aan dit produkt de centralen in 1918 definitief de nederlaag lijden -, men begint deze tegenwoordig in Frankrijk reeds la matière impériale te noemen! Elders noemt men de olie „het bloed van den oorlog”. Deze uitdrukkingen geven onmiddellijk de taak aan van alle antimilitaristen, die in de produktie van minerale oliën, petroleum, mazoet, benzine, e.d. met haar putten, pijplijnen, tanks, enz. zijn betrokken.<br />
<br />
Het gigantisch nationale oorlogslichaam kan evenmin bestaan, als een belangrijk gedeelte van zijn zenuwstelsel, post, telegraaf, telefoon, radio, enz. is verlamd. In Schwartes’ „Die Technik im Kriege” (1920) vindt men duidelijk aangetoond, welk een geweldige rol de communicatiemiddelen reeds tijdens den wereldoorlog speelden, en hoezeer dit alles zich sedert ontwikkelt. Een tot op het uiterste geperfectioneerd stelsel van communicatiemiddelen zal in een nieuwen oorlog, als de moderne techniek in al haar consequenties wordt doorgevoerd, nóg meer noodzakelijk zijn. Reeds hebben in verschillende landen velen der betrokken arbeiders en ambtenaren begrepen, dat het in oorlogstijd de plicht is van duizenden funktionarissen, die zich bewust zijn van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, om dan juist niet te funktionneeren (zie afdeeling III en IV, letter D, Nr. 9).<br />
<br />
Bovendien kan het nationale oorlogsmonster uit strategisch oogpunt slechts doeltreffend handelen, voor zoover het betrokken volk zich heeft laten betooveren door de fiktie der „nationale eenheid” en in zijn ziel de gewelds-, veroverings- en overwinningsdriften - in één woord al wat de moderne psychologen onder „agressiviteit” verstaan - zijn ontketend. Alle militaire deskundigen verklaren eenstemmig, dat de goede wil der gansche bevolking een onmisbare voorwaarde is om een oorlog met succes te voeren. Inderdaad, hoe zou zij anders in staat zijn haar even bovenmenschelijke als onmenschelijke moordtaak te vervullen? De massa moet in een buitengewonen toestand des geestes worden gebracht: heel haar levensopvatting, haar moraal, al haar gevoelens moeten gewijzigd en veranderd worden. De haat tegen den bestreden „vijand” moet tot met de laagste middelen worden onderhouden. Gedurende den wereldoorlog heeft men in alle oorlogvoerende vlanden „stelselmatig alle feiten vervalscht en zijn tegenstanders schandelijk gelasterd door middel van de pers. Dit werd niet slechts toegelaten door de autoriteiten, maar zelfs bevorderd, terwijl elke poging om de dingen objektief en rechtvaardig te beoordeelen fel werd veroordeeld en als hoogverraad bestraft”.(Prof, A. Mayer in „Wie würde ein neuer Krieg aussehen?” S. 239-240.) Men herinnere zich Bertrand Russell’s „Justice in War Time” (1916) en Ponsonby’s „Falsehood in War Time” (1928). Zoolang journalisten, publicisten, schrijvers, enz. niet met deze vervloekte methode breken en in tijden van mobilisatie en oorlog doorgaan met liegen en lasteren in dienst hunner regeeringen en allerlei financieele, industrieele en commercieele klieken, is het duidelijk, dat ook de typographen een belangrijke rol hebben te vervullen.<br />
<br />
Op het Xe Congres voor Dienstweigeraars in Nederland heeft Albert de Jong de aandacht gevestigd op het feit, dat in Spanje, waar de taktiek van het verantwoordelijk produceeren reeds diep bij de massaas is doorgedrongen, gedurende een sociaal conflikt te Barcelona, alle typographen eenvoudig weigerden militaire zaken te zetten of te drukken. Het spreekt vanzelf, dat zulk een zedelijke censuur zich niet tot dergelijke manifestaties heeft te bepalen. Naar men weet, wordt de oorlog altijd voorafgegaan door lastercampagnes ten opzichte van den aanstaanden vijand en door heel een stelsel van suggestie, om bij het volk allerlei haat- en wraakgevoelens wakker te maken. De typographen hebben dus den nationalen geest tegen dergelijke noodlottige invloeden te beschermen en dergelijke soort publicaties eenvoudig te verhinderen. Zij vormen trouwens een zeer belangrijke maatschappelijke macht, omdat zij geschoolden arbeid verrichten en in geval van staking hun werk niet onmiddellijk kan worden vervangen. Sinds enkele jaren begint een toenemend aantal Nederlandsche typographen, georganiseerd in het N.V.V., hun moreele verplichting te begrijpen om zich collektief tot dienstweigering ten opzichte van militarisme en oorlog voor te bereiden. Zij beklagen zich echter dat, ondanks de antioorlogsresoluties hunner Internationale, van Rome, Parijs en elders, in de georganiseerde arbeidersbeweging alle stelselmatige antimilitaristische opvoeding voortdurend genegeerd wordt, en verklaren openlijk, dat de fout niet zoozeer bij de betrokken arbeiders ligt, als wel bij de leiders der vakbeweging, die ervoor verantwoor <br />
<br />
--------------------------------<br />
<br />
delijk zijn, dat zelfs de meest welsprekende resoluties van de IIe Internationale en het l.V.V. doode letters blijven. <br />
<br />
Het is derhalve de taak der oorlogsbestrijders om in alle organisaties, die met den strijd tegen den oorlog te maken kunnen hebben, de noodzakelijkheid eener stelselmatige voorbereiding van de direkte aktie aan de orde te stellen. Deze voorbereiding moet een dubbel karakter dragen. Eenerzijds moet ze bestaan uit een algemeen onderricht overeenkomstig het thans voorgestelde strijdplan; anderzijds in een bizonder onderzoek naar de oorlogsfunktie van het werk of beroep van eiken betrokken arbeider, zooals Verlinde dat reeds gedaan heeft voor de mijnwerkers. [Zie Strijdplan II, N, noot.] <br />
<br />
Vooral thans, nu men alom in de arbeiderswereld een bedenkelijken terugval kan constateeren tot de opvattingen van Augustus 1914 en op de socialistische en vakbewegings-congressen de uitgesproken neiging aan den dag treedt, om de direkte aktie tegen den oorlog om der wille van de nationale defensie weer op te geven, is het de plicht van eiken werkelijk antimilitaristischen arbeider het initiatief te nemen tot een campagne onder arbeiders zelf, opdat de geestesgesteldheid der betrokken beweging van onder naar boven wordt veranderd. <br />
<br />
<br />
==14. De intellektueelen en de oorlog==<br />
<br />
Overigens is er geen reden om slechts op de handarbeiders een beroep te doen. Het is voor ons doel niet minder noodzakelijk, de hoofdarbeiders te winnen/'Want dezen vormen en leiden in de tegenwoordige maatschappij vooral de publieke opinie; men kan zelfs zeggen, dat zij voor de geestesgesteldheid der moderne volken verantwoordelijk zijn. Vergeten wij nimmer, dat ondanks felle wetten en straffen, ondanks alle kazernes, bewapeningen en gevangenissen, de geest in het maatschappelijk leven het laatste woord heeft. Zoo kon in Frankrijk bv. het oude regiem zich slechts zóó lang handhaven, als de massa het als normaal, of zelfs van wezenlijk goddelijken aard beschouwde; toen echter in de XVIIIe eeuw de ideeën der enjrelsche en fransche intellektueelen in de verschillende lagen der samenleving doordrongen, werd een radikale verandering der gansche maatschappij noodzakelijk. <br />
<br />
De geweldige rol der intellektueelen trad vooral in het licht sinds den belangwekkenden arbeid van Alfred Fouillée over de idée-forcé. Hij toonde aan, dat van elke idee kracht uitgaat, dat welke opvatting, beeld of zelfs abstraktie een eigen leven leidt, poogt zich te ontwikkelen en, steeds voortgaande, zich een weg te banen niet slechts in den geest, maar ook in de wereld. Het is een aktieve kiem, een levende kracht, die er niet slechts op uit is zich door te zetten, maar ook om zich naar haar aard te ontwikkelen en, als een plant, uit de innerlijke duisternis, waar zij geboren werd, naar het licht te groeien, waar zij zich ontplooien en vrucht dragen kan”. Men moet zelfs erkennen, dat in menig opzicht de verbeelding de zekerste en meest voorkomende bron der werkelijkheid is. Want gedachten zijn niet alleen zuiver intellektueele verschijnselen, maar opvattingen en voorstellingen, die tegelijk reeds een begin zijn van aktiviteit. Ondanks een zekere beperktheid van blik heeft ook Coué de scheppende kracht der gedachten 'zeer wel begrepen. [Zie Dr. B. J. Logre, .La Psychologie de l'ldée-Force", in ,Le Temps", 9 Juli 1931]<br />
<br />
Daarom hebben de kanonnenkoningen de imperialisten en groote-zakenmenschen zich een machtige pers ten dienste gesteld, die de openbare meening stelselmatig beïnvloedt, opdat het publiek den door hen gewenschten weg inslaat. Daarom controleeren de regeeringen aller landen uiterst streng de hoofdideeën, die aan het volksonderwijs ten grondslag liggen en aan het onderricht op middelbare en hooge scholen en in de kerken. [En niet minder de strekkingen van tooneel en film!] Zonder de voortdurende medewerking van tienduizenden intellektueelen op alle gebied van wetenschap en kunst, zou het bestaande regiem nergens één minuut meer duren. Enkele jaren geleden, op de Conferentie inzake de moderne Krijgsmethoden en de Bescherming der Burgerbevolking te Frankfort (Januari 1929) heb ik erop gewezen, dat de intellektueelen niet alleen op de meest onverantwoordelijke wijze heel het wetenschappelijk oorlogsstelsel — chemische, elektrotechnische en bakteriologische oorlog, die zich thans tot in de stratosfeer verheft — hebben uitgedacht en uitgewerkt, dat zij niet slechts verantwoordelijk zijn voor tallooze giftige gassen, maar vooral ook voor de geestelijke vergiftiging der volken door leugen, geveins en haat. [De te Frankfort gehouden rede is in het duitsch, fransch of nederlandsch (verkort ook in het engelsch) o.p aanvrage verkrijgbaar bij schrijver dezes.] Het zijn de intellektueelen, die de opvoeding der jeugd, den godsdienst, de publieke opinie, het recht, de geschiedenis, de kunst, de sociologie en de wijsbegeerte, kortom de gansche encyclopaedie van kunsten en wetenschappen, heel het maatschappelijk voelen en denken, hebben vervalscht en verleugend en aan den nieuwen moloch Vaderland ondergeschikt gemaakt. [Zie o.a. C. H. Hamlin, The War Myth in U. S. History, N. York 1927.] Daarom vindt men in het strijdplan, afdeeling I, letter H, al wat intellektueele en moreele dienstweigering betreft, scherp in het oog gevat en zoowel in negatief als in positief opzicht min of meer uitgewerkt. <br />
<br />
Het is vóór alles noodzakelijk, enkeling en massa van die nationalistische suggestie te bevrijden, die de wezenlijke voorwaarde van iedere oorlogsvoorbereiding is. Het gaat hier inderdaad om een zedelijk ontgiftingsproces, waarbij enkelingen en gemeenschappen in de eerste plaats hebben te leeren zichzelf te dessuggestioneeren. <br />
<br />
Daar vooral de intellektueelen verantwoordelijk zijn voor de oorlogszuchtigheid der volken en de helsche krijgsmethoden, — daar anderzijds diezelfde intellektueelen de macht hebben de volken hun bekrompenheid te doen opgeven en ze met werkelijk menschelijke gevoelens te bezielen, — is het van het grootste belang, onder hen een speciale propaganda te maken, opdat zij eindelijk alle bewuste of onbewuste, intellektueele en zedelijke prostitutie opgeven en het dapper voorbeeld volgen van mannen en vrouwen als Bertrand Russell in Engeland, Paul Langevin in Frankrijk, Maurice Lecat in België, Helene Stöcker in Duitschland, Toyohiko Kagawa in Japan, — heel die schitterende phalanx van werkelijk moderne mannen en vrouwen, die zich reeds hebben opgemaakt om allen oorlog en oorlogsvoorbereiding te bestrijden. <br />
<br />
Herinneren we in dit verband aan het uitnemend werk van Dr Gertrud Woker, van het laboratorium van physische en chemische biologie te Bern, betreffende den gas- en vuuroorlog, [Gertrud Woker, .Der kommende Gift- und Brandkrieg", Oldenburg, Leipzig Zie ook Elvira H. K. Fradkin, M. A , .Chemical Warfare — its Possibilities and Probabiltties", International Conciliation, No.248, N. York, March 1929; Armand Charpentier, .Ce que sera la öuerre des Gaz”, 1930; .Gaskrieg und Luftschutz", Berichte zur Kultur- und Zeitgeschichte, herausgegeben von Nikolaus Hovorka, Vlll, Nr. 185-190.] dat alom moet worden bekend gemaakt; aan den onvermoeiden arbeid van professor Ude, hoogleeraar in de katholieke zedeleer te Graz; van den remonstranten hoogleeraar Heering te Leiden en aan wat in dit opzicht bv. geschiedt door het Genootschap voor Nieuwe Geschiedenis (New History Society) te New York. In dit verband moet ook de houding der 80.000 fra'nsche onderwijzers, die weigeren de jeugd door chauvinistisch, nationalistische en militaristische onderwijs tc vergiftigen, doch integendeel pogen, liet bewustzijn hunner leerlingen voortdurend te richten op onderling begrip en toenadering der volken, steeds weer naar voren worden gebracht. <br />
<br />
Bij een onderhoud, dat ik kort geleden had met professor Langevin van de School voor Scheikunde en Physiek te Parijs, die reeds sinds jaren belang stelt in het betrokken vraagstuk, kwamen wij tot conclusie, dat het oogenlik gunstig is om thans onder de intellektueelen een nieuwe kruistocht voor ons doel te ondernemen. Dit is ook de opvatting van den amerikaanschen socioloog Clarence Marsh Case, schrijver van „Non-violent Coercion", die mij zooeven deed weten, dat in de Vereenigde Staten het oogenblik voor een speciale aktie onder de intellektueelen geschikt is. <br />
<br />
<br />
==15. Staatsoorlogsindustriën?==<br />
<br />
Intusschen ijvert men van verschillende zijden vurig om de oorlogsindustrieën aan den staat te brengen. Terecht verontwaardigd over een private industrie, die ten slotte noch nationale noch menschelijke belangen dient, doch wier particulier belang het is, al wat ter wereld voor vrede geschiedt, te dwarsboomen en onmogelijk te maken, eischt men, dat alle fabrikage van oorlogsmateriaal in handen van den staat zal komen en de partikuliere industrie geheel zal worden afgeschaft. Zonder twijfel is het mogelijk, dat de moderne regeeringen zich zoodoende ontworstelen aan de vangarmen van een groep kapitalisten, die geen vaderland kennen en van alle menschelijke verantwoordelijkheid ontbloot zijn. Maar daarmee is de oorlogsindustrie niet afgeschaft: <br />
<br />
1° Naar waarheid constateerde Oertrud Baer van den Internationalen Vrouwenbond voor Vrede en Vrijheid, dat dit geneesmiddel den wortel van het kwaad niet raakt, daar ook de staats-industrieën niet slechts winst pogen te maken, maar bovendien veel meer produceeren dan voor eigen, nationale behoefte noodzakelijk is. [Zie het betoog van Gertrud Baer in: Camille Drevel, .Peut-on cootrôler les industries de Guerre?" Ligue Internationale des Femmes pour la Paix et la Liberté, rue du Vieux Collége, Genève.] <br />
<br />
2° In zijn werk over de oorlogsindustrie en de publieke bedrijven, geplubiceerd bij Globus te Boedapest, heeft Fleissig aangetoond, dat ten gevolge van de nationaliseering der moordtuigproductie de fabrikage van krijgsmateriaal nog tot hoogere capaciteit zou worden opgevoerd! Inderdaad zou dan alles gecentraliseerd en gerationaliseerd worden, zooals dat op dit oogenblik reeds geschiedt in Rusland. En dit nieuwe staatsmonopolie zou aan de regeeringen een bedenkelijke nieuwe macht geven. <br />
<br />
3° Bovendien zou het feit eener nationale oorlogsproduktie aan de bewapeningsindustrie een wettelijke, indien niet zedelijke sanktie geven: men zou dan onderscheiden tusschen geoorloofde en ongeoorloofde krijgsindustrie, zooals men om en bij den Volkenbond onderscheidt tusschen geoorloofde en ongeoorloofde oorlogen. Dit zou de afschaffing van eiken oorlog en elke oorlogsvoorbereiding nog moeilijker maken dan ze al is, daar de publieke opinie, die nu eenmaal traag is van nature, zich over het officieel gesanktionneerde niet sterk zou verontrusten ! <br />
<br />
4° In dit tijdperk van reeds zoo diep ingevreten étatisme zou tengevolge van het geweldsmonopolie de macht van den centralistischen staat ten opzichte van het volk nog worden versterk». <br />
<br />
5° Het is zeker, dat in dergelijke vitale nationale bedrijven de regeeringen zeer strikte maatregelen zouden nemen ten opzichte van de betrokken staatsarbeiders: hun het recht van staking zouden ontnemen en hen door zekere materieele voordeelen van de rest hunner kameraden isoleeren, zoodat het bestaan van deze bevoorrechte arbeidersgroep, tezamen met de specialisten der moderne oorlogsvoering, een allerbedenkelijkst wapen zou vormen tegen de volksmassa’s zelf, in handen van het officieele gezag. <br />
<br />
6° Daar de eenmaal genationaliseerde oorlogsbedrijven zich slechts in een beperkt aantal landen zouden bevinden, zouden zij aan de bevoorrechte regeeringen ontzaglijke wereldmonopolies verschaffen, waarvan alle staten, die wat voor oorlog noodzakelijk is, zelf niet produceeren kunnen, afhankelijk zouden worden; deze staatsmonopolies zouden nog sterker aanleiding geven tot politieke en oeconomische pressie en chantage dan thans reeds het geval is, nu de particuliere industrieën met bepaalde regeeringen samenkuipen om staten, die oorlogsmateriaal noodig hebben, te noodzaken te handelen volgens de politieke en oeconomische belangen van de in dit opzicht geprivilegieerde landen. <br />
<br />
Het gaat er niet om te pogen, den duivel door Beëlzebub uit te drijven, maar om te strijden voor onmiddellijke, algeheele ontwapening en volledige afschaffing van alle oorlogsindustrie. Het belangrijkste is overigens, dat de arbeiders zelf, in hun strijd om het gansche oeconomische leven te beheerschen, den strijd tegen wapen- en munitiefabrikage opnemen op de wijze van non-coöperatie, boycott, enz. en dat zij alom eischen, dat zij die thans in oorlogsindustrieën arbeiden, medewerken in maatschappelijk waardevolle produktie. <br />
<br />
Lehmann-Rüssbüldt [O. Lehmann Rlissbüldt, .De Industrie van de Massa-Moord”, Arbeiderspers, Amsterdam.] heeft berekend, dat het aantal menschen, dat in de wapenfabrieken, op de marine- en oorlogsvliegtuigwerven werkt, ongeveer 1.000.000 is en zich tot de gansche wereldbevolking verhoudt als 1 : 2000 <br />
<br />
en dat de verhouding var. degenen, die bij dit alles onmiddellijk kapitalistisch belang hebben (de Shearer’s e.d. meegerekend) ten opzichte van het gansche menschdom slechts is 1 : 100 . 000 . <br />
<br />
Indien er in de moderne wereld nog eenige internationale solidariteit bestond, zou het financieele probleem, dat eraan vast zit, wanneer al deze menschen hun „werk des doods” zouden neerleggen, gemakkelijk zijn op te lossen. Het zou zelfs voordeeliger zijn al de betrokkenen wier aantal nog geen 5 °/ n vormt van de 30.000.000, die tegenwoordig werkloos zijn te pensioneeren dan de oorlogsindustrie en al wat daaraan vast zit, te laten voortbestaan! <br />
<br />
Overigens hebben na den wereldoorlog de geallieerden d.* Krupp-industrie genoodzaakt om in enkele maanden hun moordtuigproduktie om te zetten in fabrikage van maatschappelijk nuttige waren. Er is dus in dit opzicht van allerlei mogeiijk. Derhalve moet dit vraagstuk alom ter aarde door al onze kameraden in alle arbeidersorganisaties telkens weer aan de orde worden gesteld. <br />
<br />
<br />
==16. Geen geld, geen oorlog!== <br />
<br />
Zooals er om een oorlog te voeren, een ontzaglijke hoeveelheid intelligentie en geestdrift noodig is — hoe averechtsch die intelligentie, hoe waanzinnig die geestdrift ook zij, — zoo heeft men daarvoor ook milliarden gelds noodig. hebben de romeinen het geld niet de nerf van den oorlog genoemd? Een oorlogsverklaring gaat altijd gepaard met nieuwe staatsleeningen en hoogere belastingen. Openbaar, gemeenschappelijk weigeren om op oorlogsleeningen in te schrijven en belastingen te betalen, zou bij voldoende deelname de geheele krijgsmachine uit het lid rukken, vooral als dergelijke collektieve aktie gepaard ging met allerlei soorten militaire, oeconomische, sociale en moreele dienstweigering. <br />
<br />
<br />
==17. Onze kansen== <br />
<br />
Inderdaad is het, om den oorlog te verhinderen, niet noodzakelijk, dat op het front alle soldaten dienstweigeren, noch dat in het achterland alle arbeiders staken, noch dat tusschen front en achterland de verbindingen geheel zijn doorgesneden. Als aan het front slechts een belangrijk gedeelte der Soldaten weigeren te gehoorzamen, — als in het achterland bij de industrie slechts een groot aantal arbeiders het werk neerleggen, vooral in de sleutelindustrieën, — als tevens een flinke hoeveelheid menschen het transport onmogelijk maken, zoodat dit op verschillende plaatsen ernstig wordt ontwricht, — is dit reeds voldoende om den oorlog stop te zetten. Zonder twijfel moeten wij onze aktie steeds op algemeene staking en algemeene dienstweigering richten, hopend zoo het maximum aan oorlogsweerstand te bereiken. Maar wij hebben geen behoefte aan 100 °/ 0 medewerking op alle gebied, om te kunnen slagen! Het is bv. reeds voldoende, dat in zekere beroepen en bedrijven hier 9 °/ n , daar 60° 0 , ginds 17° elders 50 pet. enz. enz. het wede neerlegt, om iedere mobilisatie en oorlog zóó te ondermijnen, dat de regeering ervan moet afzien. <br />
<br />
Het is zelfs mogelijk een oorlog algeheel stop te zetten, indien men in 3 of 4 hoofdindustrieën 100, 90, 80, 70 of 60°/ 0 der arbeiders ertoe kan brengen, het werk neer te leggen. Dit werd in 1903 begrepen door de Socialistische Federatie van het arrondissement Charleroi. Karl Liebknecht herinnerde er in 1007 aan, dat deze belgische socialisten ter verhindering van oorlog noodzakelijk verklaarden: <br />
<br />
I. algemeene staking der spoorwegarbeiders om de mobilisatie der troepen onmogelijk te maken, <br />
<br />
II. algemeene staking der mijnarbeiders om aan de oorlogvoerenden de noodige brandstof voor treinen en oorlogsschepen te onttrekken, <br />
<br />
III. algemeene staking in de havens en in de munitiefabrieken. [Zie Karl Liebknecht, „Militarismus und Anlimilitarismus unter bisonderer Berücksichtigung der internationalen Jugendbewegung", 1907.]<br />
<br />
Ook Ferdinand Domela Nieuwenhuis heeft in zijn „Vredesboekje” van 1913 verklaard, dat vooral de transportarbeiders, de spoorwegarbeiders en de havenarbeiders tezamen, eiken oorlog ónmogelijk kunnen maken. Deze drie machten op zichzelf kunnen reeds als een vredescheppende drieeenheid optreden! Domela Nieuwenhuis constateerde hierbij terecht, dat de arbeiders, door oorlog te verhinderen, een edele beschavingstaak hebben te vervullen. Waartoe zij in staat zijn, bleek in 1919-1920 in Engeland toen de mijnarbeiders, spoorwegarbeiders en transportarbeiders een Drievoudig Verbond sloten om den dreigenden oorlog te verhinderen en de engelsche arbeidersbeweging zich welbewust tot algemeene staking voorbereidde. Zij noodzaakten de regeering aan de volgende eischen te voldoen: <br />
<br />
I. opheffing van conscriptie, <br />
<br />
II. terugtrekken der britsche troepen uit Rusland, <br />
<br />
III. vrijlating van alle nog gevangen dienstweigeraars, <br />
<br />
IV. opheffing van de blokkade. [Gerard Gould, .The Coming Revolution in Great Britain', London, 1920.] <br />
<br />
Een te veel vergeten feit is bovendien het volgende: in 1917 noodzaakten de argentijnsche arbeiders hun regeering die zich gereed maakte aan de zijde der geallieerden ten oorlog te gaan, door direkte aktie, haar oorlogszuchtige plannen op te geven. [Zie Bart de Ligt, .Oorlog verhinderd door direkte Aktie". I. A. M. V., Cor. Lodder, Nieuwe Niedorp, N. H., Nederland.]<br />
<br />
<br />
==18. Technische oorlogsbestrijding==<br />
<br />
Ook vergete men niet, wat reeds door een kleine groep vastberaden menschen — soms zelfs door een enkel mensch — bereikt kan worden, door het toepassen van doelmatige technische oorlogsbestrijding. Wij veroordeelen alle blinde verwoesting van machines, instrumenten en produkten, elke sabotage, die het menscheijk leven in gevaar brengt. Doch we hebben geenerlei bezwaar tegen maatregelen, die door antimilitaristen in tijden van mobilisatie en oorlog worden genomen om het transport te verlammen, wegen, spoorwegen, bruggen, onbegaanbaar te maken e.d., op voorwaarde evenwel, dat men het sein op onveilig zet. In zijn boek over militaire en industrieele spionage constateert generaal-majoor Max Ronge, dat om een land het oorlogvoeren onmogelijk te maken, sabotage van groote beteekenis is. Hij aarzelt zelfs niet te verklaren, dat men met dit doel de industrieën moet stopzetten door de machines te verwoesten, de elektrische stroom af te snijden, opgestapelde voorraden in brand te steken, bomaanslagen te organiseeren; dat men lokomotieven en rails onbruikbaar moet maken, schade toebrengen aan den landbouw en besmettelijke ziekten verspreiden onder het vee. [Max Ronge, "Kriegs und Industrie-Spionnage", 1930, S. 265] Zulk een sabotage moge bij den God der Heirscharen van Duitschland, , Engeland, Frankrijk, België, Nederland, enz. geoorloofd zijn — wij gaan zoo ver niet. Maar we zijn overtuigd, dat wanneer een heerschendc kongsie poogt de gansche techniek en industrie van een land te ontketenen om niet slechts een aanslag te doen op het bestreden, maar ook op het eigen volk, en al wat nog rest aan menschelijkheid en beschaving, wij het recht hebben op de meest voorzichtige en doeltreffende wijze het nationale technische apparaat voor dit misdadig spel onbruikbaar te maken. In elke industrie, in ieder bedrijf, hehooren onze kamera'" n nauwkeurig te onderzoeken, hoe zij eventueel het betrokken produktie-apparaat kunnen stopzetten, en tegelijk toch zooveel mogelijk de betrokken machines sparen. Vaak is het voldoende, een enkel technisch onderdeel weg te nemen, opdat een heele tak van productie verlamd wordt: ieder weet, wat men onder bepaalde omstandigheden reeds met een hand zand kan bereiken. Ook hebben de antimilitaristen sinds lang de noodzakelijkheid erkend om, als de omstandigheden dit eisehen, telephoon- en telegraafdraden door te snijden. Alles wat dit punt betreft vindt men in het strijdplan aangegeven in afdeeling II, theoretisch gedeelte, letter N, noot. <br />
<br />
<br />
==19. Noodzakelijkheid om de oorlogsbestrijding te decentraliseeren==<br />
<br />
De ervaringen, de laatste jaren opgedaan bij den geweldloozen strijd der indiërs, hebben bewezen, dat wanneer zich een machtige direkte aktie ontplooit, de bestreden regeering zich haast om niet slechts de hoofdleiders, maar ook de plaatselijke leiders der beweging te doen arresteeren. In het nederlandsch militaire tijdschrift ,.Mavors” van Juli 1932 verklaart luitenant-kolonel Fruyt van Hertog in een artikel over de psychologie der massa, dat in geval van verzet het de eerste plicht der regeering is, de hand op de leiders te leggen. Zij moet om zoo te zeggen de massa onthoofden: haar van haar voormannen en voor-vrouwen berooven. Daarom vindt men in afdeeling II, praktisch gedeelte, onder letter V. allerlei preventieve maatregelen vermeld, die het zelf handelen der massa steeds meer mogelijk maken, ook indien alle leiders gevangen genomen, verbannen of gedood zouden worden. <br />
<br />
<br />
==20. Noodzakelijkheid om in alle landen en in alle kringen het strijdplan tegen mobilisatie en oorlog bekend te maken==<br />
<br />
Het scheen mij noodzakelijk over het strijdplan tot u te spreken om verschillende punten nader toe te lichten. Overigens hoop ik, dat het spreekt voor zich zelf. Ik verzoek u dringend het met de meeste aandacht te bestudeeren, en mee te werken om het nog vollediger en nauwkeuriger te maken. <br />
<br />
Wanneer aldus een definitief strijdplan zal zijn samengesteld, moet men het overal ter wereld openlijk of in het geheim verspreiden. Ik onderstreep echter, dat het van het grootste belang is, dat wij, waar het nog maar eenigszins mogelijk is, heel onze strategie en taktiek onomwonden publiceeren, zonder ons te bekommeren om een eventueel vijandige houding van de publieke opinie, noch om de reaktie van de officieele autoriteiten. Indien de oorlogssoldaten alles hebben te wagen in tijden van oorlog, zoo hebben de vredessoldaten reeds alles te wagen in tijd van vrede, om oorlog te voorkomen. Overigens is alles wagen in een stelselmatige mobilisatie tegen den oorlog ten tijde van vrede, veel minder gewaagd en oneindig praktischer dan alles slechts te wagen ten tijde van oorlog! Zijn risiko uitstellen, totdat mobilisatie of oorlog uitbreekt, is slechts zijn risiko vergrooten, en zijn kans op succes verkleinen. <br />
<br />
Ten slotte wil ik u een middel aan de hand doen, om dit strijdplan tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding in die landen ongestraft te publiceeren, waar nog een zekere vrijheid van pers en gedachte bestaat, doch waar men toch reeds hen zou vervolgen, die de hier uiteengezette taktiek zouden propageeren en verspreiden. Het is daar immers nog mogelijk in de pers objektief verslag te geven van plaatselijke, nationale en internationale vergaderingen, welk onderwerp er ook behandeld werd. In dergclijke landen kan men dus door middel van bladen en andere periodieken op volstrekt objektieve wijze mededeelen, dat tegen het einde van Juli 1934 te Welwyn in Engeland een Internationale Conferentie van Oorlogsbestrijders heeft plaats gevonden „waar men het volgende strijdplan tegen den oorlog heeft besproken”, en daarna het geheele plan afdrukken. Men kan er desgewenscht aan toevoegen, dat men het noch met dit plan, noch met de commentaren, die op de Conferentie gegeven werden, in alle opzichten eens is. <br />
<br />
Intusschen is het strijdplan in de wereld, en zal zijn weg wel vinden. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
==NASCHRIFT==<br />
<br />
De lezer wordt nadrukkelijk verzocht niet te vergeten, dat het aan de W.R.I. aangeboden strijdplan een eerste poging op dit gebied is. Ofschoon de schrijver gepoogd heeft het zoo volledig en nauwkeurig mogelijk uit te werken, is hij overtuigd, dat het voor herziening, verbetering en uitbreiding vatbaar is. Het verheugt hem dan ook dat Wilfred Wellock (Engeland) aan de Conferentie van Welwyn voorstelde, dat het strijdplan door de leden van den Internationalen Raad en de afdeelingen van de W.R.I. nader onderzocht zou worden en dat zich in Engeland reeds een speciaal Comité heeft gevormd om het te bestudeeren. Van britsche zijde heeft men bovendien voorgesteld om in verband met het strijdplan een Handboek voor Oorlogsbestrijding uit te werken, dat officieel door de W.R.I. in verschillende talen moet worden uitgegeven. Schrijver dezes had dit resultaat geenszins verwacht, hoezeer hij erop had gehoopt! I <br />
<br />
Anderzijds heeft Eugène Lagot (Frankrijk) voorgesteld, het strijdplan aan de hoofdbesturen van pacifistische en antimilitaristische organisaties, waar ook ter wereld, te doen toekomen en het officieel mee te deelen aan de nationale en internationale sekties van de Ilde en Ille Internationale en van het I.V.V. en van de roode vakbeweging (Moskou). In verschillende landen is men overigens reeds begonnen het strijdplan in den vorm waarin het te Welwyn gepubliceerd werd, tezamen met de daar gegeven toelichting, te verspreiden, — voorloopige maatregel, in afwachting van het officieele plan, noodzakelijk geacht vanwege het overal steeds toenemend oorlogsgevaar. <br />
<br />
Eén punt zal in elk geval nog in het strijdplan opgenomen moeten worden en wel in afdeelingen I, II 2, 111 en IV, overal na punt B: <br />
<br />
Weigering om deel te nemen aan de „passieve verdediging” tegen luchtaanvallen, d.w.z. <br />
<br />
1. Weigering om mee te werken aan het inrichten van lokaliteiten waar men zgn. tegen de gifgassen zou zijn beschermd <br />
<br />
2. Weigering om oorlogsgasmaskers te fabriceeren <br />
<br />
3. Weigering om mee te werken aan manoeuvres betreffende passieve of aktieve verdediging tegen luchtaanvallen <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
Want al deze maatregelen veronderstellen reeds, dat men den modernen wetensch appel ij ken oorlog aanvaardt als een onvermijdelijkheid, indien niet als een zedelijke verplichting. De ervaringen, opgedaan bij luchtmanoeuvres boven steden als Londen, Parijs en Rome hebben reeds bewezen — het werd door de officieele autoriteiten openlijk erkend — dat men tegen zulke aanvallen praktisch zonder eenige verdediging is en dat de eenige „verdedigings”-methode zou bestaan in een tegenaanval op de belangrijkste centra van den vijand, het bedenkelijkste is echter, dat de boven aangegeven maatregelen, die een onmisbaar onderdeel vormen van den modernen oorlog, de bevolkingen eraan gewennen, de chemische oorlog als iets normaals te gaan beschouwen en hun een fiktief besef yan b e t r e k k e 1 ij k e veiligheid geven! D.w.z. dat de passieve verdediging tegen het luchtgevaar in het moderne krijgssysteem op dezelfde wijze funktionneert als bv. het Roode Kruis (zie strijdplan I B), welke organisatie trouwens reeds aan de betrokken oefeningen deelneemt. <br />
<br />
In het aan de Conferentie te Welwyn aangeboden strijdplan werd in afdeeling II 1 onder letter N gesproken over stelselmatige en redelijke sabotage. Tot mijn spijt moest ik echter constateeren, dat in de angelsaksische landen het woord „sabotage” aanleiding geeft tot velerlei misverstand, daar men het daar slechts in ongunstigen zin begrijpt. In de nederlandsche antimilitaristische beweging — in welker tradities het ontworpen strijdplan het diepst is geworteld — heeft men daarentegen betreffende „sabotage” een even gematigde als redelijke opvatting, die dergelijk misverstand uitsluit. Daar het niet om woorden, maar om daden gaat, heb ik in het thans opnieuw in engelsch, fransch, spaansch en nederlandsch gepubliceerde ontwerp de betreffende uitdrukking vervangen door: technische oorlogsbestrijding. Men zal trouwens reeds uit mijn rede hebben gezien, dat dezerzijds alle brutale en blinde sabotage, die slechts ongunstige vernielingsdriften opwekt, volstrekt uitgesloten is. Overigens, kan aan de technische oorlogsbestrijding, die vooral bestaat in het dwarsboomen van het normaal funktionneeren der industrie, der communicatiemiddelen, van het transportwezen, enz. slechts een ondergeschikte, hoewel uiterst belangrijke, beteekenis toegekend worden: het eerst noodzakelijke is en blijft altijd het moreel der vredessoldaten, en het belangrijke element in hun strijd de even stoutmoedige als openbare daad, individueel zoowel als collektief. <br />
<br />
Bovendien vergete men niet, dat in de inleiding tot het plan — onmiddellijk na den titel — duidelijk is aangegeven, dat niemand verplicht is mechanisch alles uit te voeren, wat in de verschillende rubrieken en paragraphen wordt vermeld. Elke vredesstrijder handele naar zijn eigen geweten en overtuiging! Hij die een bepaald punt niet aanvaardt, vindt nog tallooze andere manieren om volgens de hoofdlijnen van het strijdplan met ons mede te werken. <br />
<br />
Daar evenwel de neiging om het oorlogsstelsel door individueele en collektieve obstruktie op het gebied van industrie, verkeer, enz. te ontwrichten reeds sterk in de arbeidersbeweging leeft en de arbeiders op dit gebied inderdaad belangrijke resultaten bereiken kunnen, was het nu eenmaal noodzakelijk, deze strijdmethode in afdeeling II 1 onder letter N nauwkeurig te onderzoeken, vooral — wij herhalen het — om alle minderwaardige sabotage te ontgaan. Dat men op dit gebied uiterst voorzichtig heeft te zijn, springt in het oog: liet is het uitverkoren operatieterrein van provocateurs in dienst der officieele machten. In „Oorlogs- en Industrie-Spionnage" had bv. de chef van de oostenrijksch-hongaarsche spionnage er zijn reden voor om te vermelden, dat tijdens den wereldoorlog er te Amsterdam een sabotage-organisatie bestond op..antimilitaristischen grondslag". <br />
<br />
Welk een ellende door misplaatste sabotage-daden zelfs met de beste bedoelingen — veroorzaakt kan worden, is duidelijk gebleken bij den brand van den duitschen Rijksdag, die — om er niet meer van te zeggen — Hitler, Goering en consorten slechts in de kaart spelen kon. <br />
<br />
In afdeeling II van het strijdplan, praktisch gedeelte, behoort nog te worden ingevoegd, na paragraaph S: organiseeren van een oorlogswaarschuwingsdienst Een dergelijke dienst bestaat uit groepen kameraden die door het land trekken met auto’s en bootjes, waarop aanplakbiljetten, die het dreigend oorlogsgevaar duidelijk aangeven en opwekken tot steeds krachtiger antioorlogsmobilisatie. Tenminste één der kameraden behoort een goed publiek spreker te zijn. Men beschikke over geluidsversterker, indien eenigszins mogelijk, over gramophoon en radio, verspreide manifesten, verkoope anti-oorlogsbrochures, enz. <br />
<br />
In afdeeling II, theoretisch gedeelte, volge voorts, na J: <br />
<br />
stichting van anti-oorlogsmusea <br />
<br />
Men herinnere zich het Anti-Oorlogsmuseum van Ernst Friedrich te Berlijn, en de plannen, thans een internationaal antioorlogsmuseum te stichten te Diksmuide, op de slagvelden van den wereldoorlog. Dergelijke musea behooren bovendien een reizende afdeeling te hebben (per auto of boot), ongeveer georganiseerd als de oorlogswaarschuwingsdienst. <br />
<br />
Hierna volge: <br />
<br />
stichting van vredeshuizen en vredeskamers <br />
<br />
Met het openen van dergelijke studie- en vergadercentra werd in verschillende nederlandsche steden reeds een goed voorbeeld gegeven. <br />
<br />
Een punt, dat niet voldoende werd ontwikkeld in het schema, is de verbroedering van soldaten en burgers, van de physiek weerlooze massaas en de troepen, op welks noodzakelijkheid ik hier wel niet behoef in te gaan. <br />
<br />
Er zijn waarschijnlijk nog andere quaesties, die behandeld moeten worden, of waarop dieper zal moeten worden ingegaan. Allen, die nog voorstellen hebben te doen om het plan even definitief als volledig te maken, zullen mij dan ook zeer verplichten door deze mee te deelen. <br />
<br />
Het is duidelijk, dat noch het strijdplan, noch de daarop gegeven toelichting, officieel gepubliceerd kunnen worden in landen onder min of meer fascistisch getinte of bolsjewistische diktatuur. Op de Conferentie te Welwyn kwamen dan ook verschillende kameraden op mij toe die vroegen, wat men onder dergelijkc omstandigheden in hun land met dit alles zou kunnen beginnen! Officieel — natuurlijk niet veel. Ondergronds — des te meer. Indien wij echter de gewoonte hebben tot op het uiterst uit te spreken wat wij meenen, dat in het openbaar bekend gemaakt moet worden, zoo hebben wij niet minder de gewoonte, onverbiddelijk te verzwijgen, wat nu eenmaal publiek moet worden verzwegen. Toch zijn er dingen uit de illegale praktijk, die hier vermeld kunnen worden, zonder onze beweging te schaden, of ook maar iemand grooter gevaar te doen loopen dan hij zelf wenscht. <br />
<br />
Voorzoover het de propaganda van het hierboven uiteengezette strijdplan betreft, hebben wij eenvoudig terug te gaan tot methoden van mededeeling en overlevering, zooals die vóór het toepassen van schrift en druk door onze vaderen van ouds werden aangewend: eeuwenlang is de menschheid zeer sterk geweest in het van buiten leeren en mondeling verspreiden van regels en wetten, die ze voor haar levensbelang en het handhaven harer beschaving noodzakelijk achtte. Enkele kameraden behoeven slechts een dergelijk strijdplan goed uit het hoofd te kennen en het kan reeds zijn weg vinden tot in het meest hermetisch gesloten Rijk! <br />
<br />
Een andere methode bestaat in het verspreiden van gramophoonplaten. <br />
<br />
En er zijn nog heel wat andere middelen en wegen, om onze opvattingen waar dan ook ingang te doen vinden! <br />
<br />
Eindelijk is het van het grootste belang, dat bij dit alles in het algemeen de grootste omzichtigheid betracht wordt en wij met onze betrekkelijke geringe krachten zoo zuinig en doelmatig mogelijk omspringen. Vooral vermijde men onrijpe ondernemingen, voorbarige akties en blind-mechanische reakties op reaktionaire gebeurtenissen. Ook op het gebied van den oorlog pleegt men de dingen jarenlang ondergronds voor te bereiden en uit te werken, en gaat men eerst over tot mobilisatie en strijd, als de omstandigheden daarvoor gunstig schijnen. Voor den oorlog aan den oorlog geldt in zekeren zin hetzelfde. Onderwijl maakt de nood vindingrijk en wekken diktatuur en militarisme op den duur zulk een weerstand bij al grooter massaas op, dat tenslotte een minimum aan propaganda reeds een geweldige collektieve daadkracht kan ontketenen. <br />
<br />
Een ieder late intusschen wat hij niet aan kan. Doch doe vooral, wat hij kan! <br />
<br />
De Koog, Texel, Nederland B. DE LIGT <br />
<br />
Augustus 1934 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
=Strijdplan tegen Oorlog en Oorlogsvoorbereiding=<br />
<br />
<br />
Dit plan ter mobiliseering van alle anti-oorlogskrachten kent geenerlei vorm van dwang, dienstplicht of conscriptie. <br />
<br />
De antimilitaristische beweging bestaat slechts uit vrijwilligers, op ieder van wie beroep wordt gedaan om overeenkomstig inzicht en geweten zoo krachtig mogelijk te handelen, zonder verplicht te zijn meer te doen, dan zij werkelijk kunnen. <br />
<br />
De te verrichten daden, die hieronder zijn aangegeven, worden dus aan niemand gedikteerd. <br />
<br />
Zij zijn slechts aangchaald om personen, groepen en organisaties bewust te maken van de vele mogelijkheden, binnen hun bereik, om eiken oorlog te verhinderen. <br />
<br />
De verschillende aangehaalde gevallen moeien mannen zoowel als vrouwen aansporen, met zoo veel mogelijk moed, beleid en trouw in den nieuwen strijd te dienen. <br />
<br />
A. In tijd van vrede <br />
<br />
I. INDIVIDUEELE direkte aktie ter verhindering van Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
1. als dienstplichtige <br />
<br />
2. als soldaat of matroos <br />
<br />
3. als reservist (terugzending der militaire papieren) <br />
<br />
4. als weder opgeroepene <br />
<br />
a. in verband met manoeuvres <br />
<br />
b. in verband met stakingen <br />
<br />
c. in verband met politieke en maatschappelijke conflicten <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
C. doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot om kernen van oorlogsbestriiding te vormen en <br />
verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig en munitie te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering om te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel <br />
enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boekeR, manifesten, enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristisch, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
8. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient, te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties *) <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
•) Men zal er zich wellicht over verbazen onder de rubriek voor de individueele aktie een organisatie aan te treffen als de coöperatie, die een onmiskenbaar collektief, en wezenlijk pacifistisch karakter draagt. Reeds in 1913 verklaarde het Internationaal Congres te Glasgow, dat de Internationale Coöperatieve Alliantie moest pogen den dreigenden oorlog te voorkomen. Toch namen gedurende den wereldoorlog de coöperaties van alle betrokken landen zonder eenige reserve aan het stelsel der nationale defensie deel. In Frankrijk kreeg de coöperator Albert Thomas zelfs de leiding van het Ministerie der Bewapening! „Het weelderig hotel, waarin dit ministerie gevestigd was. het hotel Claridge op de Champs Elysées, was om zoo te zeggen een filiaal van onze coöperatieve federatie'geworden, zoo talrijk waren de coöperatorcn — theoretici zoowel als praktici — die er belangrijke diensten vervulden", erkende Charles Gide in 1926 („Les Coopératives fran?aises durant la Guerre”, Association pour l’Enseignement de la Coopération, 1927, p. 8). <br />
<br />
Na den wereldoorlog hebben in Italië, Rusland en elders de regeeringen het distributiesysteem der coöperaties officieel opgenomen in het stelsel der nationale defensie. Slechts in Engeland en de V. S. hebben de betrokken • organisaties zich ervan bewust getoond, dat zij door haar aard zelf verplicht zijn om eiken oeconomischen en socialen dienst aan den oorlog te weigeren. Overal, waar de bestaande coöperatieve organisaties nog bereid blijken in het mechanisme van den alomvattenden oorlog te funktionneeren, is het dus de individueele plicht der coöperatoren, die het wezenlijk oorlogs-vijandig en humanistisch karakter hunner organisatie nog niet zijn vergeten, om te doen wat zij kunnen, opdat deze breken met elke vorm van krijgsslavernij. Zij behooren plaatselijk, nationaal en internationaal de definitieve weigering om in eenig opzicht aan den oorlog mee te werken voortdurend aan de orde te stellen. <br />
<br />
Wat het personeel der coöperaties betreft, voorzoover elk hunner bewust is van de vredesbevorderende en universeele funktie, die hun organisaties hebben te vervullen, is het naar de mate hunner kracht aan iedereen, man of vrouw, om individueel eiken dienst aan den oorlog, waartoe hun organisatie hen zou willen verplichten, te weigeren, en te pogen voor dit standpunt alle functionarissen te winnen. <br />
<br />
Zie B. de Ligt, la Coöperation et la Guerre, „Les Affranchis de toutes les Guerres", Genval (België) Sept 1927; La Cooperation et la Guerre, „Evoletion” Parijs, Okt. 1927; .Contre la Guerre nouvelle” 1928, pp. 144-156. <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvolle wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij dc door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en morcelen dienst: <br />
<br />
1. NEGATIEF <br />
<br />
a. direkt (d.i. weigering om zich bezig te houden met onderzoekingen naar krijgsmiddelen en -methoden, of om plannen in verband hiermede uit te werken, en om eenigen technischen of intellektueelen arbeid ter oorlogsvoorbereiding te verrichten): <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt (d.i. weigeren oorlogszucht op te wekken of aan ie kweek en): <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
a. de kinderen zooveel mogelijk vrijhouden van nationalistische, chauvinistische, militaristische, imperialistische invloeden (letten op lektuur, scholen, feesten, enz.) <br />
<br />
b. weigering om den staat zijn kinderen voor militair onderricht of militairen dienstplicht uit te leveren <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar, weigeren om de jeugd op te voeden in nationaiistischen, imperialistischen of militaristischen geest <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver, weigeren de publieke opinie in nationaiistischen, militaristischen of imperialistischen geest op te voeden, het moderne politiek-oeconomische leven ontmaskeren, enz. <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider, weigeren om nationale verdediging of oorlog te verheerlijken of te heiligen <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeering of partij, weigeren op welke wijze ook de publieke opinie ten gunste van nationale defensie te beïnvloeden <br />
<br />
6. als jurist, weigeren het internationale recht aan het nationale belang ondergeschikt te maken en het recht te verkrachten in dienst van zijn vaderland <br />
<br />
7. als geschiedkundige, weigeren te vervallen tot de traditioneele dwaling, waarbij men de gansche wereldhistorie op zijn eigen volk laat uitloopen, dat boven alle anderen de groote Uitverkorene zou zijn, en slechts het eigen ras te verheerlijken <br />
<br />
8. als kunstenaar, weigeren zijn gaven ten dienste van nationalisme, militarisme of imperialisme te stellen <br />
<br />
9. als socioloog, het nationalisme, het militarisme, het imperialisme, de rassenhoogmoed enz. te ontmaskeren <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater, de onbewuste en onderbewuste strekkingen die naar oorlog stuwen en het regressief karakter der militaire discipline onthullen, en aantoonen, hoezeer de moderne oorlog één aanslag is zoowel op lichaam, ziel en geest der menschen als op hun schoonheidsgevoel (millioenen dooden, verminkten, overspannenen en zielszieken; geslachtsziekten; gevolgen van ondervoeding, enz.) <br />
<br />
11. als wijsgeer eiken vorm van dogmatisme en absolutisme ontmaskeren, vooral op het gebied van geschiedenis, cultuur, godsdienst en vergelijkende wijsbegeerte <br />
<br />
12. zich uit wetenschappelijk, propagandistisch en praktisch oogpunt voor bovengenoemde doeleinden doelmatig organiseeren en zich met het oog op direkte aktie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding met andere organisaties federatief verbinden <br />
<br />
2. POSITIEF <br />
<br />
a. direkt fd.i. welbewust pogen intellektueele en technische ontdekkingen en uitvindingen, die thans vooral in dienst van den oorlog worden gesteld, slechts in dienst van den vrede te stellen en wetenschap en moraal niet van haar wezenlijkste doeleinden te vervreemden): <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
i. ais bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt (d.i. een universeele geestesgesteldheid wekken en kweeken): <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
a. een zoo harmonisch mogelijk familieleven leiden, bezield door een werkelijk universeelen geest (de morecle atmosfeer van het huis heeft op de kinderen den belangrijksten invloed) <br />
<br />
b. de jeugd even. ruim als vrij opvoeden en, vooral indirekt, bij haar wekken: eerbied voor den naasten en zichzelf, liefde voor het anorganische en het organische, voor planten, dieren en menschen, sympathie voor vreemde volken en rassen; sociaal rechtvaardigheidsgevoel en bewondering voor al wat dapper en stoutmoedig is, ook in den oorlog, de aandacht van de nieuwe generatie voortdurend zooveel mogelijk richtend op het bovengeweldadige <br />
<br />
c. de kinderen school doen gaan, waar men zeker is, dat zij een nieuwe, universeel gerichte opleiding zullen ontvangen (als zij niet bestaan, dergelijke scholen stichten) en in verbinding blijven met de onderwijzers, de ouders der andere kinderen en de kinderen zelf door deel te nemen aan ouderavonden, vergaderingen van onderwijzers en kinderen, schoolfeesten, enz. <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar, de jeugd opvoeden in een werkelijk universeelen geest volgens de nieuwe methoden van zelfopvoeding en zelfregeering (hiertoe geregeld in verbinding blijven met de betrokken ouders) <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver, de publieke opinie zooveel mogelijk richten op recht en vrijheid en zijn lezers leeren vreemde volken en rassen te waardceren <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider, door woord en daad gevoelens wekken van wereldomvattende saamhorigheid (solidariteit) en verantwoordelijkheidsbesef voor het gansche menschelijke geslacht en voortdurend pogen om idee en praktijk van strijd en oorlog te vergeestelijken (sublimeeren) <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeering of partij, de massaas steeds opwekken voor een nieuwe menschheid en menschelijkheid te strijden en haar vertrouwen versterken in de bovengeweldadige strijdwijzen. <br />
<br />
6. als jurist, het recht op een even internationale als harmonische wereld richten, w'aar enkelingen, groepen en rassen, vrij met elkaar verbonden, hun stoffelijke, intellektueele en geestelijke goederen naar hun natuur en behoeften vrij uitwisselen <br />
<br />
7. als geschiedkundige, uitgaande van het universeele leven, de hoedanigheden van alle volken en rassen ridderlijk erkennen, hun onderlinge afhankelijkheid en wederkeerige beïnvloeding aantoonen en de aandacht vestigen op de overal in de wereldgeschiedenis onmiskenbare aanwezige strekking naar een even vrij als maatschappelijk leven, dat aan elk individu de ruimste gelegenheid geeft zich naar zijn eigen aard te ontwikkelen <br />
<br />
8. als kunstenaar, zijn arbeid voortdurend richten op waarachtig menschelijke, universeele harmonie <br />
<br />
9. als socioloog, den betrekkelijken zin van den oorlog erkennend, aantoonen waarom en hoe de volken het bestaande stadium van het geweld hebben te boven te komen <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater: <br />
<br />
a. de ziekteverschijnselen der samenleving onthullen met het oog op individueelc en maatschappelijke zelfgenezing en zedelijke hygiëne <br />
<br />
b. de mogelijkheid aantoonen van kanaliseering en sublimeering van instinkten en 'hartstochten, die vroeger gelegenheid vonden zich in den oorlog te uiten <br />
<br />
11. als wijsgeer: <br />
<br />
a. de betrekkelijke waarde van alle vormen van denken en cultuur erkennend, aan elk daarvan gelegenheid geven zich uit te drukken en elkander onderling aan te vullen <br />
<br />
b. zijn universeele wijsbegeerte omzetten in maatschappelijke aktie <br />
<br />
12. zich uit wetenschappelijk, propagandistisch en praktisch oogpunt voor bovengenoemde doeleinden doelmatig organiseeren en zich met het oog op direkte aktie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding met andere organisaties federatief verbinden <br />
<br />
<br />
II. COLLEKTIEVE direkte aktie ter verhindering van Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
THEORETISCH <br />
A. propaganda door openbare vergaderingen, meetings, enz. <br />
<br />
B. propaganda door voordrachten, cursussen, lessen, enz.<br />
<br />
C. propaganda door studiecommissies e.d- <br />
<br />
D. propaganda door beeld en geschrift <br />
<br />
E. propaganda door tooneelvoorstellingen e.d.<br />
<br />
F. propaganda door de bioscoop<br />
<br />
G. propaganda door de radio<br />
<br />
H. propaganda door optochten en demonstraties <br />
<br />
J. propaganda door huisbezoek (te veel verwaarloosde methode)<br />
<br />
K. organisatie der jeugd: <br />
<br />
1. kinderen: vooral niet moraliseeren; wat goed is, overnemen van de padvinders; eerbied wekken voor anderei) en zichzelf, verantwoordelijkheidsbesef en algemeen menschelijk solidariteitsgevoel <br />
<br />
2. de oudere jeugd organiseere zichzelf volgens haar eigen methoden <br />
<br />
L vrouwenorganisaties <br />
<br />
(deze zijn vooral daar noodig waar de vrouwen nog nauwelijks belangstellen in het maatschappelijke vraagstuk en in verband met haar sexueele en maatschappelijke funktic een bepaalde opvoeding behoeven; de centrale idee zij hier verantwoordelijk ten opzichte van de nieuwe generatie uit lichamelijk, intellektueel en zedelijk oogpunt; het is van het grootste belang de vrouwen bewust te maken van het feit, dat in den modernen oorlog het industrieel, intellektueel en maatschappelijk werk der vrouwen achter het front niet minder noodzakelijk is dan dat der mannen aan het front: tijdens mobilisatie behoort achter het front minstens 20 pet. van a/lr mannen door vrouwen te worden vervangen en tonder de voortdurende medewerking van millioencn vrouwen is de munitie-industrie eenvoudig verlamd. !n verband met dit alles is het huisbezoek door vrouwen aan vrouwen van de grootste beteekenis!) <br />
<br />
M. antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot (zie I. C.) <br />
<br />
N. speciale propaganda onder de arbeiders in verband met hun beroep, in de eerste plaats bij de sleutelbedrijven van den oorlog, om den arbeiders de technische funktie van hun werk in het krijgssysteem uit te leggen en aan te wijzen wat elk op zijn gebied individueel en collektief heeft te doen om den oorlog door even stelselmatige als redelijke technische bestrijding ónmogelijk te maken: <br />
[Uit dit oogpunt verrichtte in Nederland J. Verlinde in „Bevrijding" van Aug. 1931 een eerste proeve: hij onderzocht de uiterst belangrijke rol die de kolenproductie speelt in het moderne oorlogsproces. Ziehier het wezenlijke van zijn conclusies betreffende deze sleutelindustrie: <br />
<br />
[[Bestand:Bart_de_Ligt_Mobilisatie_p43_sleutelindustrie.gif]]<br />
<br />
<br />
Dit betoog van Verlinde, tezamen met een ontleding van het gansche moderne oorlogsstclsel werd later gepubliceerd door de nederiandsche Jongeren Vredes Aktie, onder den titel "Dooft de Vuren!" <br />
<br />
Dergelijke brochures behooren in elk land voor elk beroep, dat aan den oorlog len grondslag ligt, gepubliceerd te worden, opdat ieder arbeider beschikke over nauwkeurige inlichtingen, wat hij als vakman tegen den oorlog heeft te doen en te laten.]<br />
<br />
1. transportbedrijven (goederen- en personenvervoer; <br />
<br />
a. treinen <br />
<br />
b. autobussen <br />
<br />
c. automobielen <br />
<br />
d. trams <br />
<br />
e. booten <br />
<br />
f. vliegmachines <br />
<br />
g. trekdieren <br />
<br />
h. menschen <br />
<br />
2. mineralen <br />
<br />
a. steenkool <br />
<br />
b. ijzer <br />
<br />
c. lood <br />
<br />
d. aluminium <br />
<br />
e. zink <br />
<br />
f. tin <br />
<br />
g. nikkel <br />
<br />
h. kwik <br />
<br />
[i. ontbreekt in origineel]<br />
<br />
j. koper <br />
<br />
k. magnesium <br />
<br />
l. zwavel <br />
<br />
m. pyriet <br />
<br />
n. tungstcen <br />
<br />
o. chroom <br />
<br />
p. antimonium <br />
<br />
q. graphiet <br />
<br />
r. mika <br />
enz. <br />
<br />
3. ijzer en staalindustrie (oorlogstuig, munitie) <br />
<br />
4. chemische industrie (gifgassen) <br />
<br />
5. olie (petroleum, mazoet, benzine; bronnen, raffineerderijen, pijpleidingen, tanks, enz.) <br />
<br />
6. alkohol <br />
<br />
7. katoen <br />
<br />
8. wol <br />
<br />
9. rubber <br />
<br />
10. leer <br />
<br />
enz. enz. [Met het oog op dit alles raadplege men o a. Helle en Acbe, .La Défense nationale et ses Conditions moderne" 1932, .Boycotts and Peace” a Report by the Commitee on Economie Sanctions, edited by Evans Clark, 1932, en .Wie würde ein neuer Krieg aussehen", Untersuchungen eingeleitet von der Interparlementarischen Union, 1932.]<br />
<br />
<br />
2. PRAKTISCH <br />
<br />
A, B, C, D, E, F, G, H, (zie I. A-H) <br />
<br />
J. op de wijze der direkte aktie een beweging organiseren ter opheffing van de militaire slavernij (militaire dienstplicht) 'K. op de wijze der direkte aktie een beweging organiseren voor de onmiddellijke bevrijding van alle dienstweigeraars <br />
<br />
L. op de wijze der direkte aktie speciale bewegingen organiseeren in verband met bepaalde antimilitaristische gebeurtenissen (als b.v. in 1921 in Nederland naar aanleiding van de hongerstaking van Herman Groenendaal en in 1932 in België naar aanleiding van de hongerstaking van R. A. Simocns) <br />
<br />
M. een volksbeweging organiseeren ter verwijdering uit de wet van het recht tot oorlogsverklaring <br />
<br />
N. zich in zijn dorp of stad massaal geweldloos verzetten tegen de gevangenneming van dienstweigeraars en in verband met dergelijk onrecht demonstraties, vergaderingen, proteststakingen organiseeren enz. <br />
<br />
O. naar aanleiding van speciale maatregelen door regeering of parlement (credietcn voor de uitbreiding of moderniseering van leger of vloot, manoeuvres, uitzenden van troepen of schepen naar plaatsen waar het spant, uitzenden van koloniale troepen e.d.) trachten deze onmogelijk te maken door demonstraties en stakingen <br />
<br />
P. alom dienstweigeringsmanifesten verspreiden, waarin duizenden mannen en vrouwen, met opgave van naam, adres en beroep, openlijk verklaren dat zij aan den oorlog en zijn technische en moreele voorbereiding noch in het leger, noch op de vloot, noch in het industrieele of maatschappelijke leven deelnemen <br />
<br />
Q speciale fondsen stichten voor de slachtoffers der daadwerkeliikc oorlogsbestrijding: <br />
<br />
1. voor militaire dienstweigeraars, die vanwege hun anti-militarisme hun betrekking verliezen <br />
<br />
2. voor propagandisten in overeenkomstigen toestand <br />
<br />
3. voor hen, die weigeren krijgsmiddelen te vervaardigen of op andere wijze aan de technische, intellcktucelc of moreele oorlogsvoorbereiding mee te werken <br />
<br />
R. de regeeringen noodzaken eiken vorm van nationale defensh op te geven (als er b.v. redelijke voorstellen tot algemcencj ontwapening gedaan worden, hebben de volken hun regeeringen door direkte aktie te noodzaken, deze te aanvaarden) <br />
<br />
S. internationale kruistochten voor den vrede organiseeren (dcrgelijke campagnes van verscheidene weken of maanden, beginnen op hetzelfde oogenblik in de belangrijkste centra van verschillende landen; de kruisvaarders trekken door dorpen cn steden, overal openbare vergaderingen beleggend en begeven zich naar een bepaald punt, waar een groote internationale demonstratie plaats hebben zal) <br />
<br />
Wanneer tusschen twee landen oorlogsgevaar dreigt: <br />
<br />
T. onmiddellijk een eenheidsfront vormen van alle organisaties die zich tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding verzetten ten einde: <br />
<br />
1. een speciaal bureau en fonds voor de bedoelde aktie te stichten <br />
<br />
2. de openbare meening voorlichten aangaand het dreigend gevaar door: <br />
<br />
a. de pers <br />
<br />
b. lezingen en openbare vergaderingen <br />
<br />
c. manifesten, vlugschriften en brochures, die liet betrokken politieke conflict uit een objektief oogpunt behandelen <br />
<br />
3. door telegram en expres beroep doen op alle anti-oorlogsorganisaties, arbeidersorganisaties, enz. om op regeering en parlement druk uit te oefenen, opdat oorlog in elk geval vermeden wordt <br />
<br />
4. bekende en vooraanstaande persoonlijkheden van de quaestie op de hoogte te brengen en hen opwekken om de publieke opinie, de regeering en het parlement zoo te beinvloeden, dat oorlog wordt voorkomen <br />
<br />
3. beroep doen op alle onderwijzers, leeraars, hoogleeraren, journalisten, religieuse en politieke leiders, juristen, geschiedkundigen, enz. opdat die al hun invloed uitoefenen om oorlog te voorkomen (zie I. H. 2-11) <br />
<br />
6. regeering en parlement ervan op de hoogte stellen, dat in geval van oorlog de massaas niet zullen volgen, nog te minder daar de moderne staten over politieke en juridische middelen beschikken, als b.v. arbitrage, om alle politieke geschillen te beslechten en oorlog te vermijden <br />
<br />
7. in het eventueel als vijandig te beschouwen land manifesten publiceeren, waarin men openlijk verklaart, dat als een oorlog uitbreekt, men er niet aan zal deelnemen, en waarin men ieder werkelijk mensch aan de andere zijde der grens opwekt om op overeenkomstige wijze te handelen <br />
<br />
8. zich in verbinding stellen met de overeenkomstige bewegingen, organisaties enz. in het eventueel als vijandig beschouwde land, opdat de aktie zich in beide landen parallel ontwikkelt, zoowel in vredestijd als bij oorlog <br />
<br />
9. in de steden en dorpen aan de grens der betrokken landen conferenties en vergaderingen houden waar de oorlogsbestrijders der beide landen elkaar ontmoeten ten einde: <br />
<br />
a. het politieke conflikt, waarom het gaat, te onderzoeken om een vreedzame oplossing te vinden <br />
<br />
b. alle middelen na te gaan, waardoor men oorlog kan voorkomen <br />
<br />
c. alle middelen na te gaan om eventueel mobilisatie en oorlog te verhinderen <br />
<br />
10. algemeene staking voorbereiden en, zoo noodig reeds inzetten, evenals massale dienstweigering, non-coöperatie, enz. en al wat noodig is om den dreigenden oorlog definitief onmogelijk te maken <br />
<br />
U. in het maatschappelijk leven al wat militair is, boycotten <br />
<br />
(vooral de gegradueerden) <br />
<br />
Daar in geval van mobilisatie of oorlog de besturen der anti-oorlogsorganisaties en haar meest bekende propagandisten waarschijnlijk gevangen genomen worden, en de documenten, archieven, enz. der betrokken organisaties in beslag genomen dreigen te worden, moet men <br />
<br />
V. preventieve maatregelen nemen: <br />
<br />
1. de leden der organisaties zoo opvoeden, dat zij steeds meer in staat zijn om hun illegaal werk zelfs voort te zetten als alle leiders zijn verbannen, gevangen of gedood <br />
<br />
2. de ledenlijsten in meerdere exemplaren op verschillende plaatsen bewaren om noodlottige gevolgen van eventucele huiszoeking te voorkomen <br />
<br />
3. rekening houden met de mogelijkheid, dat de financiën der organisaties, voprzoover zij toevertrouwd zijn aan officieele instellingen (spaarbanken enz.) door den staat in beslag genomen worden, opdat men op het kritieke oogenblik niet van alle middelen beroofd zijn<br />
<br />
Om op het juiste oogenblik doeltreffend te handelen en de evenlueele regeeringsproclamaties nog vóór te zijn: <br />
<br />
W. reeds van te voren in verschillende formaten en kleuren proclamaties gereed hebben, die op korte, eenvoudige en duidelijke wijze tot individueclc en collektieve aktic tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding aansporen en opwekken tot EEN ALOMVATTENDE MOBILISATIE IN DIENST VAN MENSCHHEID EN MENSCHELIJKHEID voor de volgende gevallen: <br />
<br />
1. mobilisatiegeruchten <br />
<br />
2. mobilisatie <br />
<br />
3. oorlogsgeruchten <br />
<br />
4. burgeroorlog <br />
<br />
5. staat van oorlog <br />
<br />
6. staat van beleg <br />
<br />
7. koloniale oorlog <br />
<br />
8. internationale oorlog <br />
<br />
B. In tijd van mobilisatie en oorlog <br />
<br />
<br />
III. INDIVIDUEELE direkte aktie om Oorlog onmogelijk te maken <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
G. Doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot, om kernen van oorlogsbestrijding te vormen en verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering: <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig en munitie te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boeken, manifesten enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristische, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
S. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
9. weigering, post, telegraaf, telephoon, enz. in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen: <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvollc wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij de door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en moree'en dienst: <br />
<br />
a. direkt <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeeringen of partij <br />
<br />
6. als jurist <br />
<br />
7. als geschiedkundige <br />
<br />
8. als kunstenaar <br />
<br />
9. als socioloog <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater <br />
<br />
11. als wijsgeer <br />
<br />
(zie I. H. 1 b en 2 b.) <br />
<br />
12. ondanks de ongunstigste omstandigheden en de noodlottigste gebeurtenissen zooveel mogelijk de noodzakelijke plaatselijke, nationale en internationale verbindingen onderhouden en aanknoopen met het oog op individueele en eollektieve direkte aktie tegen oorlog <br />
<br />
J. paarden, muildieren en alle vee aan de militaire requisitie onttrekken <br />
<br />
K. opgeëischte rijwielen, motorfietsen, automobielen, vliegmachines of andere transportmiddelen onbruikbaar maken voor mobilisatie en oorlog <br />
<br />
L. installaties voor telephoon, telegraaf, radio, enz. voor mobilisatie en oorlog onbruikbaar maken <br />
<br />
M. bruggen, rails, enz. voor mobilisatie en oorlog onbruikbaar maken (nooit vergeten, het signaal op onveilig te zetten om ongelukken te voorkomen en menschenlevens te sparen) <br />
<br />
enz. enz. op alle gebied zooveel mogelijk de meest doelmatige <br />
<br />
<br />
NON-COOPERATIt, BOYCOTT EN SABOTAGE toepassend, zonder instrumenten, machines, bruggen, wegen, enz. meer te <br />
<br />
Als men de keus heeft, altijd liever krijgsmiddelen — en in tijd van mobilisatie en ooriog is alles krijgsmiddel omzetten tot ontredderen of te verwoesten dan strikt noodzakelijk is vredesmiddclen, dan ze ontredderen of vernieten: zijn vliegmachine b.v. gebruiken om over dorpen en steden van het eigen land en van het eventueel als vijandig beschouwde gebied anti-oorlogsmanifesten uit te strooien; officieele of geheime draad-looze uitzenders aanwenden in dienst van de antimilitaristische mobilisatie om beroep te doen op de betrokken volken, opdat iij niet aan den oorlog deelnemen, enz. <br />
<br />
IV. COLLEKTIEVE direkte aktie om Oorlog onmogelijk te maken <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
C. doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot, om kernen van oorlogsbestrijding te vormen en verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering: <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boeken, manifesten, enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristische, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
8. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
9. weigering, post, telegraaf, telephoon, enz. in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvolle wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij de door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en moreelen dienst: <br />
<br />
a. direkt <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver <br />
<br />
4. ais religieus of zedelijk voorganger of leider <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeeringen of partij <br />
<br />
6. als jurist <br />
<br />
7. als geschiedkundige <br />
<br />
8. als kunstenaar <br />
<br />
9. als socioloog <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater <br />
<br />
11. als wijsgeer <br />
<br />
(zie I. H. 1 b en 2 b.) <br />
<br />
12. ondanks de ongunstigste omstandigheden en de noodlottigste gebeurtenissen zooveel mogelijk de noodzakelijke plaatselijke, nationale en internationale verbindingen onderhouden en aanknoopen met het oog op individueele en collektieve direkte aktie tegen oorlog <br />
<br />
J. BOYCOTT, NON-COOPERATIE EN STAKING: <br />
<br />
1. in tijd van oorlogsgevaar: om de regeering te noodzaken van haar verderfelijke plannen af te zijeu <br />
<br />
2. in oorlogstijd: om een eind te maken aan de menschenslachting <br />
<br />
Wanneer de antimilitaristische beweging niet sterk genoeg is om de nationale mobilisatie onmogelijk te maken, moet men: <br />
<br />
K. een eenheidsfront tegen den oorlog vormen: <br />
<br />
1. in mobilisatietijd, zoolang de oorlog nog niet is uitgebarsten: om in het gansche land met alle middelen eert krachtige propaganda te maken voor algemeene staking en dienstweigering <br />
<br />
2. in oorlogstijd: om in denzelfden geest zoo taktvol mogelijk te handelen, welke arbeid reeds in vredestijd moet worden voorbereid <br />
<br />
L. pogen voor de antioorlogsmobilisatie de soldaten, matrozen en arbeiders, die zich nog voor den oorlog mobiliseeren laten, te winnen door: <br />
<br />
1. demonstraties <br />
<br />
2. huisbezoek <br />
<br />
3. posten voor kazernes, enz. (op dit gebied kunnen vooral ook vrouwen voorbeeldig werk verrichten) <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
M. zooveel mogelijk het oorlogsmechanisme ontredderen door alle vervoer te verlammen (ook hier kunnen de vrouwen een bizondere taak vervullen, door zich b.v. in massa op de rails of wegen te werpen om het vertrek van militaire transporten te verhinderen en door algemeene toepassing van lijdelijk verzet, zooals dit de laatste jaren in India door de vrouwen voorbeeldelijk geschied is bij de geweldlooze bestrijding van de britsche politie en het imperialistische leger) <br />
<br />
N. overal waar dit zonder menschenlevens in gevaar te brengen mogelijk is, wapens, munitie en ander krijgstuig vernietigen, <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
Als men de keus heeft, altijd liever krijgsmiddelen — en in tijd van mobilisatie en oorlog is alles krijgsmiddel — ontzetten tot vredesmiddelcn, dan ze ontredderen of vernielen: zijn vliegmachine b.v. gebruiken om over dorpen en steden van het eigen land en van het eventueel als vijandig beschouwde gebied anti-oorlogsmanifesten uit te strooien; officieele of geheime draadlooze uitzenders aanwenden in dienst van de antimilitaristische mobilisatie om beroep te doen op de betrokken volken, opdat aij niet aan den oorlog deelnemen, enz. <br />
<br />
O. het algemeen verzet tegen den oorlog omzetten tot algeheele sociale vernieuwing (in deze omwenteling is het eveneens de plicht van alle antimilitaristen en radikale pacifisten om den strijd slechts met menschwaardige middelen te voeren, hoog uit boven het burgelijk, feodaal en voorfeodaal geweld, dat met de eischen eener werkelijke maatschappelijke vernieuwing uiteraard in strijd is) <br />
<br />
<br />
=VREDE ALS DAAD=<br />
<br />
Beginselen, Geschiedenis en Strijdmethodeh van de Direkte Aktle tegen Oorlog, door B. DE LIGT <br />
2 deelen, 720 blz. prijs: Ing. f 4.90, geb. f 6.50 <br />
<br />
<br />
Een overvloed van tot nog toe onbekende stof is in dit boek zeer overzichtelijk bewerkt. De schrijver heeft ongewoon veel gelezen en weet, daar hij de verschillende stroomingen van het moderne pacifisme (in den breedsten zin des woords) tot in nauwkeurigheden kent, tusschen verleden en heden steeds het juiste verband te leggen. Het eerste deel behoort in het bizonder door allen, die zich voor religie interesseeren, ijverig bestudeerd te worden. Prof. Dr. Hans Wehberg in „Die Friedenswarte” Wat men in zijn „geschiedenis” vindt, is gewoonlijk in geschiedenisboeken niet te vinden. „Algemeen Handelsblad'’ <br />
<br />
Tusschen veel geschriften over het oorlogsvraagstuk, goed en warm van bedoeling, maar vaak onbelangrijk van inhoud, doet dit boek weldadig aan. Ook hier is de bedoeling goed, niet alleen door den ernst van het verzet tegen den krijg, maar ook door den ernst om het vraagstuk breed en van veel zijden te bezien en wetenschappelijk te benaderen. En deze bedoeling omgezet in een boek waaraan veel studie ten grondslag ligt en dat het lezen waard is, om vorm en inhoud beide! <br />
<br />
Prof. dr. J. Lindeboom in „Christendom en Cultuur” Een meesterwerk, dat men gelezen moet hebben om de werkelijke oorlogsbestrijding door en door te kennen. Het moet zijn plaats vinden in de bibliotheken van al onze medestrijders. <br />
<br />
Gerard de Lacaze-Duthiers in ,J.e Barrage” <br />
<br />
Een monument, stralend van leven. Deze bijbel der direkte aktie. Dr. Edmond Privat in ,Ja Sentinelle ” <br />
<br />
<br />
Onze godsdienstige, wijsgeerige, sociologische opvattingen komen gewis meerdere keeren in botsing met deze van den auteur. Er ligt in zijn denken geen gebondenheid aan traditie. Hij bekijkt, waardeert en veroordeelt steeds ongenadig scherp vanuit eigen opvatting en overtuiging. Dat echter te durven, vooral op een gebied waar een militaristisch gezinde heer-schappij de vrijheid van denken en doen zoo goed als lamgeslagen heeft, verdient waardeering. <br />
<br />
Waar het trouwens gaat om een werk dat getuigt van kennis en eerlijk streven, moeten we niettegenstaande zekere bepaalde en besliste meeningsverschillen zeggen, dat alwie zich aktief aan vredesbeweging gelegen laat, dit boek moet doorwerken. <br />
<br />
.Jong Dietschland”, Alg. weekbl. v. Kath. Vl.-Nationaal Leven De inhoud is, daargelaten bezwaren die men op bepaalde punten en tegen sommige conclusies kan hebben, belangrijk; vrucht van ernstige langdurige studie. Veel litteratuur, waaronder weinig of niet bekende, heeft de schrijver met vrucht geraadpleegd; op menig punt verrichtte hij pionierswerk. De wijze van behandeling getuigt van lofwaardig streven naar objectiviteit. Hoe men tegenover deze beweging moge staan, de zaak van den vrede, welke allen, die van goeden wille zijn wenschen te dienen, is er slechts bij gebaat, wanneer zij zoo veelzijdig mogelijk ernstig wordt bestudeerd. Voor de historische zijde is dit in De Ligt’s boek hef geval. Nieuwe Rotterdamsche Courant. <br />
<br />
Varkrijgb. in da Baakh. VAN LOGHUM SLATERUS N.V., Arnham <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
DE OVERWINNING <br />
<br />
VAN HET GEWELD <br />
<br />
<br />
80 pag. <br />
<br />
20 cent (plus porto) <br />
<br />
<br />
Hoe oorlog en onderdrukking door <br />
bovengewelddadlge strijdmiddelen <br />
<br />
<br />
UITGAVE: <br />
<br />
BEVRIJDING, WINKELERWEG C 6d, N. NIEDORP <br />
<br />
<br />
ETS GOEDS' <br />
<br />
brengt u bet <br />
<br />
<br />
Brochurendepol <br />
<br />
<br />
Intern. Anti-Mil. Ver. <br />
<br />
COR LODDER ■ Nieuwe Niedorp • Giro 77320 <br />
<br />
Oorlog aan den Oorlog <br />
<br />
8 cent, franco per post 11 cent <br />
<br />
Het einde van Nederlands Onafhankelijkheid en Neutraliteit, 5 cent, franco p. post 8 cent <br />
Oorlogsverhindering door door direkte aktie, 2 cent, franco per post 4 cent <br />
<br />
Hoe werkt de bloedige Internationale? 15 cent, franco per post 18 cent <br />
<br />
Oorlogtegen Hitler Duitschland? 7 cent, franco p. post 10 cent <br />
Oorlog en Revolutie, 8 cent, franco per post 11 cent <br />
<br />
LUIT. KOLON. OSBURN Een verboden toespraak, 5 cent, franco per post 8 cent <br />
<br />
HENR. ROLAND HOLST Sterft, oude vormen en gedachten! 8 et, fr. p. post 11 cent <br />
<br />
-BESTELT HET NOG HEDEN! <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
ALBERT DE JONG <br />
<br />
<br />
ALBERT DE JONG <br />
<br />
<br />
SIMONE WEIL <br />
<br />
<br />
„De Wapens Neder” <br />
<br />
Maandorgaan van de Intern. Anti-Mil. Vereeniging (I.A.M.V. - Sectie Holland) <br />
<br />
30STE JAARGANG <br />
<br />
Abonnementsprijs 85 ct. p. jaar, extra Kerstno. inbegrepen bij vooruitbetaling <br />
<br />
Vraagt gratis proefnummer aan bij de Administratie van .De Wapens Neder": <br />
PAVILJOENSGRACHT 68-70 - DEN HAAG - GIRO 31762 <br />
<br />
<br />
Voor directe actie tegen Oorlog en Militarisme. <br />
<br />
ageert elke week <br />
<br />
„DE ARBEIDER” <br />
<br />
OP AANVRAGE WORDT GEDURENDE VIER WEKEN GRATIS <br />
EEN PROEFBLAD GEZONDEN <br />
<br />
<br />
Abonn.prijs <br />
I 1.— per <br />
3 maanden <br />
<br />
ADMINISTR.-ADRES: KLAPROOSLAAN 49a, GRONINGEN <br />
<br />
<br />
Wat willen de Syndicalisten?! <br />
<br />
LEEST <br />
<br />
Abonneert j i I • « <br />
<br />
U OP „U6 byndlCallSt verspreidt <br />
<br />
IN ELK GEZIN <br />
<br />
Orgaan van het Nederlandsch Syndicalistisch Vakverbond <br />
<br />
Aangesloten bij de Internationale Arbeiders-Associatie te Madrid <br />
<br />
Redactie: Administratie: <br />
<br />
ALBERT DE JONG FREEK SPOOR <br />
<br />
Haarlem Mercatorstr. 157 3 , Amsterdam (W.) <br />
<br />
Abonnementsprijs slechts f 1.— per kwartaal <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Zittend in Indisch kostuum: Mlra Ban, en dan naar links: Arthur Ponsonby, Valantln Boelgakof, Mw. Runham Brown, H. Ru <br />
<br />
<br />
<br />
HET CONGRES VAN DE WAR RESISTERS' INTERNATIONAL TE WELWYN</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=De_Ligt,_Bart_-_Mobilisatie_tegen_de_oorlog!_(1934)&diff=26664
De Ligt, Bart - Mobilisatie tegen de oorlog! (1934)
2024-01-29T12:49:41Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:De Ligt, Bart]]<br />
[[Categorie:WRI]]<br />
<br />
Mobilisatie tegen de oorlog!<br />
<br />
Door Bart de Ligt<br />
<br />
Verschenen: 1934<br />
<br />
Bron: http://www.antimilitarisme.org/<br />
<br />
<br />
=Inleiding=<br />
<br />
Wij publiceren hierbij het strijdplan tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding, en de daarbij behorende, bekende 100 minutenrede van Bart de Ligt, uitgesproken 29 Juli 1934 op de driejaarlijksche Conferentie van de Internationale der Oorlogsbestrijders (War Resisters’ International) te Welwyn, Herts., Engeland, onder voorzitterschap van Lord Arthur Ponsonby, een van de moedigste Engelse pacifisten, gewezen Onder-Secretaris van Buitenlandse Zaken, leider van de oppositie in het Hoger Huis en schrijver van „Now is the Time (Nu of Nooit)”, 1925.<br />
<br />
Op deze Conferentie waren afgevaardigden der aangesloten organisaties uit 22 van de 27 landen aanwezig, terwijl sympathiebetuigingen toestroomden uit de gehele wereld.<br />
<br />
Het strijdplan is door de Internationale Raad van de W.R.I. onmiddellijk in studie genomen en wordt in alle betrokken landen ernstig onderzocht. In Engeland is een Studie-Comité opgericht, dat zich speciaal met het onderzoek van het plan de Ligt bezig houdt.<br />
<br />
Het strijdplan en de rede, ons door de schrijver welwillend ter beschikking gesteld, verschijnen ook in het Frans, Engels, Spaans, enz.<br />
<br />
Een Nederlandse uitgave verscheen reeds te Antwerpen in een extra-nummer van „Nooit Meer!” met een inleiding van Frans Arijs. Dit bevat bovendien een verslag van de gehele Conferentie en de volledige openingsrede van Lord Ponsonby. Van veel belang zijn daarin ook de verslagen der redevoeringen van Reginald A. Reynolds over „Valstrikken voor Pacifisten” en van A. Fenner Brockway over „Pacifisme en Klassestrijd”.<br />
<br />
Het doel van het hierbij gepubliceerde strijdplan is om te komen tot eenheid van antimilitaristische aktie over de ganse wereld, op grond van vrije discipline.<br />
<br />
Over de betekenis van de gehele Conferentie raadplege men het artikel Nieuwe Oriëntering in de W.R.I. door Observator, gepubliceerd in de Persdienst IAK. No. 151, uitgave Albert de Jong, Haarlem, en o.a. afgedrukt in ,,Bevrijding” van januari 1935.<br />
<br />
<br />
=Mobilisatie tegen de oorlog!=<br />
<br />
Rede den 29en Juli 1934 gehouden op de Driejaarlijksche Conferentie van de Internationale der Oorlogsbestrijders (W.R.L) te Welwyn (Herts., Engl.)<br />
<br />
<br />
==1. Noodzakelijkheid eener stelselmatige oorlogsbestrijding<br />
Kameraden!==<br />
<br />
Wij leven in een tijdperk van bedenkelijken terugval. Sinds dan aanvang der historie hebben de volken zich nimmer zoo bewapend, als sedert de opening der Ontwapenings-Conferentie! In elk beschaafd land worden methodes van wetenschappelijke krijgsvoering - chemisch, bakteriologisch, elektrotechnisch - stelselmatig uitgewerkt en reusachtige nationale mobilisaties voorbereid, die mannen zoowel als vrouwen en jeugd omvatten, om doeltreffend te kunnen voeren wat men reeds la guerre totale, den alomvattenden oorlog, noemt. Het is een tijdperk van overbeschaafde barbaarschheid.<br />
<br />
Nog slechts enkele jaren geleden scheen het verzet tegen deze gruwelijke stuwing overal zeer krachtig toe te nemen. Ge weet echter, dat sinds de fascistische geestesgesteldheid zich als een besmettelijke ziekte van land tot land verspreidde, dit verzet sterk is verzwakt. De kansen op een nieuwen wereldoorlog - waarvan de gevolgen nog ontzettender zouden wezen dan van dengene, die nu juist 20 jaar geleden uitbrak - nemen dagelijks toe. Een reden te meer waarom wij onze inspanning hebben te vertienvoudigen om een wereldomvattend bloedbad te voorkomen, en zelfs onmogelijk te maken.<br />
<br />
Laten we overigens niet vergeten, dat, ondanks alles, ons antimilitarisme nog lang geen verloren zaak is. Er is geenerlei reden om defaitisten van den vrede te worden! Zelfs indien de regeeringen in staat waren millioenen mannen en vrouwen in een nieuwen grooten oorlog te storten, is het meer dan waarschijnlijk, dat de gemobiliseerden, ontzet door de verschrikkingen der wetenschappelijke krijgsvoering, zich weldra aan de zgn. nationale defensie zouden onttrekken en de wanhoop der volken zou omslaan in oproer en revolutie. Deze mogelijkheid is reeds een der redenen, waarom zelfs de meest oorlogszuchtige regeeringen tegenwoordig aarzelen tot nieuwen krijg over te gaan. Want zij weten zeer wel, dat een nieuwe oorlog een uiterst gevaarlijke onderneming zou zijn, waarin zij alles op het spel zouden zetten en waarvan het gevolg waarschijnlijk zou wezen, wat men in die kringen „de bolsjewiseering van de gansche wereld” noemt.<br />
<br />
Laten we evenmin vergeten, dat, ondanks alles, in verschillende landen de oorlogsbestrijding in allerlei kringen nog altijd toeneemt en, over het geheel genomen, onze zaak er sterker voor staat dan ooit.<br />
<br />
Met dat al is de zwakke zijde van onzen strijd vooral hierin gelegen, dat terwijl men in militaristische kringen dag en nacht, in het publiek en in het geheim, plannen en methoden uitwerkt om den krijg zoo doeltreffend mogelijk te voeren, de antimilitaristische beweging daar geen voldoende organisatie tegenover weet te stellen en nog nimmer welbewust een even volledig als doeltreffend stelsel van mobilisatie tegen den oorlog heeft uitgewerkt. Het is méér dan tijd om in dit gebrek te voorzien! Er is bovendien nog een bizondere reden waarom wij onze aandacht op den praktischen kant der oorlogsbestrijding hebben te richten: de moderne jeugd heeft genoeg van vage en stichtelijke verklaringen; ze eischt nauwkeurige zedelijke en technische richtlijnen en, vooral, praktische voorschriften. Onze antimilitaristische beginselen zijn tegenwoordig trouwens algemeen bekend. Wat heden noodzakelijk is, is niet zoozeer theorie of philosophie, als praktijk.<br />
<br />
Deze gedachte begint zich in onze beweging dan ook reeds te verspreiden. Doch een groot aantal kameraden heeft nog een te romantische opvatting van den strijd. Zij spreken slechts van „gereed zijn voor het groote oogenblik” en willen vooral „beslissende daden” verrichten. Zonder twijfel kan het groote oogenblik elken dag aanbreken en kunnen bizondere omstandigheden plotseling beslissende daden eischen. Intusschen gaat echter het gewone leven door, d.w.z. dat men aan den pacifistischen en antimilitaristischen kant een afwachtende houding aanneemt, terwijl men in het militaristische kamp zijn werk en ijver vermenigvuldigt en vrijwel niets aan het toeval overlaat.<br />
<br />
Ons gebrek aan stelselmatigheid veroorzaakt zelfs belachelijk misverstand. Zoo heb ik eens een vurig oorlogsbestrijdster, die overigens haar antimilitaristische taak op alle gebied verwaarloosde hooren uitroepen: „Wat zou ik graag een man willen zijn om dienst te kunnen weigeren!” en een brief van een jongmensch ontvangen, die toevallig vrijgesteld was van den militairen dienst en schreef: „Wat u wilt is prachtig! Maar daar ik nu eenmaal niet aan dienstplicht ben onderworpen, wat kan ik doen?”<br />
<br />
Het moet eindelijk eens worden erkend, dat hetgeen onze beweging praktisch verricht, ondanks een overvloed van pacifistische en antimilitaristische geestdrift, in geen verhouding staat tot de reël te vervullen taak. Vooral is bedenkelijk, dat men zoozeer als dilettant en al te grillig en al te willekeurig optreedt, terwijl het er juist om moet gaan, even stelselmatig en deskundig, als onophoudelijk te handelen.<br />
<br />
Om in dit gebrek aan systematische voorbereiding te voorzien, leg ik u hierbij een ontwerp van mobilisatie tegen den oorlog voor, dat zoowel betrekking heeft op het antimilitarisme in vredes- als in oorlogstijd. Ik hoop, dat reeds bij eerste lezing ervan blijkt, dat in den strijd tegen den oorlog elk mensch en iedere maatschappelijke groep onmiddellijk een belangrijke rol heeft te vervullen, die overal direkt moet worden opgenomen. Het feit dat in dit strijdplan (zie laatste hoofdstuk van dit artikel) bepaalde punten minder uitgewerkt zijn dan andere, beduidt allerminst, dat zij minder zouden beteekenen: uiterst belangrijke daden zijn soms slechts door een enkel woord aangegeven - dat dan echter boekdeelen spreekt! Het feit, dat bepaalde gedeelten in grooter of in kleiner letter zijn gedrukt, zegt evenmin iets aangaande de praktische of zedelijke beteekenis der betrokken passages. Het is slechts een zuiver formeele quaestie van verdeeling en onderverdeeling.<br />
<br />
<br />
==2. Vrijwilligheid tegen dwang==<br />
<br />
Met dat al wordt bij onze strijdwijze niets opgelegd: wij zijn geen militaristen! Wij dwingen niemand tot oorlog tegen oorlog en dreigen, in geval van weigering ónze zaak te dienen, met gevangenisstraf noch kogel. Ons leger is slechts uit vrijwilligers saamgesteld, die wij onophoudelijk aansporen, zich volgens inzicht, krachten en omstandigheden zoo verantwoordelijk mogelijk te gedragen.<br />
<br />
Zonder twijfel propageeren wij onvermoeibaar: „Soldaten en arbeiders, staakt!” - in de hoop, dat een steeds grooter aantal soldaten en hoofd- en handarbeiders zich zoo spoedig mogelijk aan „den dienst des doods” zal onttrekken. Wij willen inderdaad alle zedelijke krachten en menschelijke instinkten mobiliseeren tot een strijd, waarin het heroïsme, dat zich tot nog toe in den oorlog zoo barbaarsch uitte, op hooger plan waarachtig menschelijke vormen vindt. Maar wij weten niets van kategorische imperatief of diktatuur. De consequenties onzer taktiek zijn voor den enkeling veel te ernstig dan dat wij zelfs het meest noodzakelijke werk ook maar aan iemand zouden willen opdwingen. Wij waarschuwen integendeel al onze kameraden uitdrukkelijk tegen overdreven daden en gebaren, tegen elke phraseologie en aanstellerij, en vooral: tegen te doen wat boven hun kracht zou gaan. Ik heb makkers gekend, die, voor een revolver geplaatst, nimmer beefden, doch niet in staat waren gevangenisstraf te verdragen. En anderen, die gemakkelijk een lange en zware gevangenisstraf ondergingen, doch voor een revolver op hun beenen trilden. Er zijn menschen, die tijdens een mobilisatieperiode, opgedreven door de spanning van het oogenblik en de geestdrift van het gemeenschappelijk handelen, in staat zouden zijn om op voorbeeldige wijze deel te nemen aan collektieve dienstweigeringsbewegingen en dan zelfs voor den dood niet terug zouden deinzen, doch die, in kalmer tijden en zonder buitengewone moreele prikkels tot ïndividueele dienstweigering niet komen kunnen, noch de gevangenisstraf verdragen, die daarop staat. Dat dergelijke kameraden zich eventueel aan den dienstplicht, dien de staat hen oplegt, onderwerpen. Gij ziet trouwens in ons strijdplan, welk een taal: hen daar wacht! Want wij kunnen óók niet zonder, een stelsel van ondergrondsche propaganda in kazernes, vliegkampen en op oorlogsschepen en de daartoe noodzakelijke taktische en strategische voorbereiding, om soldaten en matrozen voor onze zaak te winnen. Wie, tot den militairen dienst gedwongen, op een gegeven oogenblik door ernstige beweegredenen verhinderd wordt, dien opgelegden plicht te weigeren, heeft eenvoudig de kazerne binnen te gaan. In landen, waar dit mogelijk is, kan hij zich overigens op de dienstweigeringswet beroepen. Mits hij nimmer vergete, dat, zelfs al verricht hij in plaats van soldatenwerk schijnbaar ook den meest vreedzamen arbeid, deze in tijd van mobilisatie en oorlog onmiddellijk een militair karakter krijgt en hij dan behoort deel te nemen aan de algemeene staking, die, tezamen met massale dienstweigering, aan de regeering het oorlogvoeren onmogelijk heeft te maken. Dat anderzijds wie in staat is elken militairen dienst te weigeren en zich daar zedelijk toe verplicht voelt, zich zoo spoedig mogelijk van deze slavernij bevrijde, wat daar ook verder uit volgt!<br />
<br />
Dergelijke overwegingen gelden niet minder voor andere daden, bv. belastingweigering. De geschiedenis leert, dat verschillende gevallen van individueele belastingweigering niet van beteekenis zijn ontbloot geweest, maar dat in het algemeen gesproken belastingweigering meer zin heeft als collektieve daad, naar aanleiding van bepaalde gebeurtenissen: het besluit van regeering of parlement leger of vloot te moderniseeren of uit te breiden, de oorlogsbegrooting te verhoogen e.d. De enkeling, die, uit protest tegen het optreden van zijn regeering, alléén voortdurend belastingbetaling zou willen weigeren, loopt, eventueel met zijn gansche familie, zooveel risiko, dat hij, vóór tot een dergelijke daad over te gaan, wel heeft te overwegen, of deze „de moeite waard” is. Toch vindt men in het strijdplan belastingweigering opgenomen in de rubriek der individueele daden, omdat het nu eenmaal mogelijk is, dat onder bizondere omstandigheden voor zekere personen juist deze daad het meest zou zijn aangewezen en zij op een bepaald oogenblik groote zedelijke en praktische beteekenis hebben kan.<br />
<br />
Hetzelfde geldt voor het beginsel verantwoordelijk produceeren, negatief: weigering van allen menschonwaardigen arbeid, in dit geval van al wat onmiddellijk tot oorlog dient. Want dit beginsel stelt aan ieder andere eischen. Elk heeft hier rekening te houden met zijn aard en aanleg, zijn oeconomischen toestand en dien van zijn familie, e.d. Niets ontziend doorvoeren van dit beginsel heeft gewoonlijk zeer ernstige gevolgen, vooral in tijden van oeconomische crisis. Het is in het algemeen oneindig moeilijker in dezen zin te handelen; dan eenvoudig militairen dienst te weigeren.<br />
<br />
Wij dwingen dus nooit iemand, lichamelijk noch geestelijk, tot het aannemen van een zekere houding. Wat wij echter van ieder eischen, is goed na te denken en zoo consequent mogelijk te handelen, nauwkeurig te onderzoeken wat men persoonlijk heeft te doen of…… te laten. Ziehier een voorbeeld ter verduidelijking. Een boekhandelaar, die zich uit zakelijk oogpunt verplicht acht allerlei boeken in voorraad te hebben, kan toch, als antimilitarist, werken van militaristische en nationalistische strekking zooveel mogelijk op den achtergrond houden en voortdurend taktvol propaganda maken voor meer vreedzame en antimilitaristische lektuur. Vaak heeft zulk een methode zelfs veel grooter strategische beteekenis dan het ostentatief tentoonstellen van antimilitaristische boeken en brochures, ofschoon anderzijds het bestaan van uitgesproken antimilitaristische boekwinkels niet minder noodzakelijk is. Tijdens de mobilisatie van het hollandsche leger in verband met den wereldoorlog, toen in Nederland staat van oorlog en beleg heerschte, heb ik verschillende malen in vergaderingen van munitiearbeiders herhaald: „Kameraden! het is mogelijk dat gij gegronde redenen hebt om voorloopig met uw onwaardigen arbeid voort te gaan - want dat uw werk onwaardig is, weet ge -. Indien gij echter thans nog niet in staat zijt, u aan dit smadelijk werk te onttrekken, maakt u ten minste gereed tot algemeene staking in geval van oorlog en onderzoekt nauwkeurig, hoe gij eventueel op technisch gebied den oorlog doelmatig kunt verhinderen. Richt in elk geval uw aandacht reeds zooveel mogelijk op antimilitaristische praktijk”. En ondanks hun uitgesproken oorlogswerk bleef onze antimilitaristische beweging voortdurend ook met dergelijke kameraden in verbinding.<br />
<br />
<br />
==3. Het eerst noodzakelijke==<br />
<br />
De inhoud van het u thans voorgelegde strijdplan is het praktisch resultaat van een grondige studie van den oorlog aan den oorlog sinds ongeveer 2500 jaar in Azië, Europa en tenslotte de gansche wereld, gepubliceerd in mijn „Vrede als Daad”, waarvan het eerste gedeelte zoo juist verscheen in het fransch, onder den titel „La Paix Créatrice”. U vindt daar ook de verschillende motieven besproken, die sinds enkele tientallen eeuwen aan direkte aktie tegen oorlog ten grondslag liggen.<br />
<br />
Uit dit onderzoek blijkt tevens duidelijk, dat de grootste smaad van de moderne volken de lafheid is, waarmee vrijwel alle zich aan de militaire slavernij hebben onderworpen. Langen tijd scheen het, dat de angelsaksische volken zich nimmer tot het aanvaarden van de militaire slavernij zouden verlagen. Toch kon men reeds vaststellen tijdens den amerikaanschen burgeroorlog, dat als de militaire noodzaak het eischt, dienstdwang zelfs wordt opgelegd aan volken, die zich van ouds door groote persoonlijke en maatschappelijke onafhankelijkheid hebben onderscheiden. Gedurende den wereldoorlog werd dan ook, op enkele uitzonderingen na, de militaire dienstplicht aan de britsche en noordamerikaansche volken opgelegd. Indien na den wereldkrijg de betrokken regeeringen hun volken niet meer aan den militairen dienstdwang onderwierpen, beteekent dit alles, behalve een definitieve maatregel. In al die landen blijft immers de conscriptie in beginsel gehandhaafd, en wordt slechts om zuiver opportunistische redenen niet toegepast. Met het oog op mogelijke nieuwe oorlogen hebben de regeeringen in quaestie sinds den wereldkrijg alles gedaan wat mogelijk is, om door middel van militaire africhting aan middelbare en hooge scholen reusachtige kaders te vormen, gereed om eventueel millioenen dienstplichtigen opnieuw ten oorlog te voeren. Bovendien heeft men in de Vereenigde Staten, in Engeland zoowel als in Frankrijk en elders, een stelsel van industrieele en sociale conscriptie uitgewerkt, dat in oorlogstijd ook de vrouwen tot die maatschappelijke en industrieele diensten zal verplichten, die voor den „alomvattenden oorlog” onmisbaar zijn. Tegenwoordig - constateerde kolonel Fuller - storten zich gansche volken in den oorlog niet slechts als soldaten, maar ook om het leger in moreel en stoffelijk opzicht. aan te vullen. („The Reformation of War”, 1923, p. 70.) Zelfs in China, dat zich sinds duizenden jaren op zijn vredelievendheid beroemt en dat gedurende eeuwen zich bewust heeft weten vrij te houden van alle militarisme en staatsslavernij, bereidt men zich voor, het voorbeeld der zgn. moderne staten te volgen en den dienstdwang in te voeren. Er zijn politieke en maatschappelijke symptomen, die er op wijzen, dat een evtl. vrij India door hetzelfde gevaar wordt bedreigd.<br />
<br />
Enkele jaren geleden erkende Prof. Noël Baker bij zijn onderzoek naar de mogelijkheid eener beperking of begrenzing der internationale bewapeningen in verband met de zgn. Ontwapenings-Conferentie, in zijn boek „Disarmament”, dat er in Genève niet één regeering aanwezig was, bereid om definitief den dienstplicht af te schaffen. Het feit, dat na den wereldoorlog de regeeringen der overwinnende volken de afschaffing van de conscriptie aan de overwonnen staten oplegden, terwijl zij dien zelf, tenminste in beginsel, voor hun eigen landen meer dan ooit handhaafden, heeft bij de centralen de neiging om de dienstplicht weder in te voeren slechts versterkt.<br />
<br />
De duitsche wijsgeer Krause heeft terecht verklaard, dat zoolang de moderne naties haar regeeringen het recht toekenen om de jeugd stelselmatig aan militaire africhting en opleiding te onderwerpen en om evtl. de gansche bevolking als dienstplichtig te mobiliseeren, zij nog in het eerst-wezenlijke niet vrij zijn, Hoe schoon en dapper de daad van den dienstweigeraar ook zij, deze zware taak zou in normale tijden niet op de schouders vallen van de jeugd, indien de oudere mannen en vrouwen, die zich pacifisten en antimilitaristen noemen, het zwaarste werk niet overlieten aan een generatie, die nog niet tot vollen geestelijken en lichamelijken wasdom is gekomen. Geen wonder dat den laatsten tijd verschillende hollandsche moeders ertegen hebben geprotesteerd, dat de staat nog onvolgroeide jongeren voor dit zedelijk dilemma plaatst: dienst doen of dienst weigeren, en hun daarbij reeds van te voren het dienst doen oplegt. Zij wekken dan ook alle ouders op zich tegen dezen staatsdwang op minderjarigen krachtig te verzetten.<br />
<br />
Mevr. Prins-Burgers, mevr. Smit-Schucking Kool en verschillende andere moeders hebben de aandacht gevestigd op de felle tegenstrijdigheid tusschen het feit, dat de wet de ouders verantwoordelijk stelt voor de intellektueele en zedelijke opvoeding hunner kinderen, en dat diezelfde wet aan hun nog minderjarige zonen den militairen dienstplicht opdwingt. Als bewuste antimilitaristische ouders willen zij niet, dat men hun nog minderjarige kinderen een taak met zulke zware consequenties oplegt, en verklaren zich bereid, zelf de straffen te ondergaan, die het onttrekken van hun kinderen aan dien militairen dienstplicht met zich brengt. In dezen geest weigeren zij de officieele papieren betreffende dienstplicht, keuring enz. de jeugd ter hand te stellen en zenden die aan de regeering terug met de verklaring: door de ouders geweigerd. Zij wenschen niet, dat de staat reeds beslag legt op hun minderjarige kinderen voor wie zij zelf, volgens de wet, als opvoedsters moreel verantwoordelijk zijn. Wij hebben reeds ervaren, dat een dergelijk gedrag van moeders en de processen, die erop volgen, een diepen indruk maken op de openbare meening en andere vrouwen ertoe brengen, op overeenkomstige wijze, solidair met hun kinderen te handelen. Inderdaad behooren in alle landen de volgende eischen aan de orde gesteld te worden en de regeeringen, door direkte aktie des volks, genoodzaakt ze in te willigen:<br />
<br />
I. Onmiddellijke bevrijding van alle nog gevangen dienstweigeraars.<br />
<br />
II. Recht op dienstweigering, zoolang alle conscriptie nog niet is afgeschaft.<br />
<br />
III. Afschaffing van den militairen dienstdwang.<br />
<br />
IV. Verwijdering uit de wet van het recht tot oorlogsverklaren en van al wat op oorlog betrekking heeft.<br />
<br />
<br />
Reeds meermalen heeft de geschiedenis zelf bewezen, dat een regeering onmachtig is conscriptie of militaire africhting der jeugd haar burgers op te leggen, wanneer het betrokken volk wèl weet vrat het wil: In 1902 weigerden de Finnen zich te onderwerpen aan den militairen dienstplicht, hen opgelegd door den Tsaar, en zelfs die autokratische regeering moest wijken.<br />
<br />
In 1917 weigerden de Ieren zich te onderwerpen aan elke conscriptie van de zijde der Britsche regeering, en er kwam geen militaire slavernij.<br />
<br />
In 1917, midden in den wereldoorlog, weigerde het Australische volk tweemaal per referendum, om de wet op den dienstdwang te aanvaarden, ofschoon ze door de regeering noodzakelijk werd geacht en deze alles deed om de publieke opinie te beïnvloeden en een gunstige beslissing te forceeren.<br />
<br />
In 1930 werd de regeering van Nieuw Zeeland genoodzaakt af te zien van de militaire opleiding der jeugd, nadat 50.000 jongens - moreel gesteund door 100.000 ouders, gereed om alle straffen te ondergaan, die uit hun houding zouden volgen - geweigerd hadden, zich aan de militaire africhting te onderwerpen.<br />
<br />
<br />
==4. De beteekenis van den dienstplicht==<br />
<br />
Wanneer wij de antimilitaristische taktiek aldus uiteenzetten, werpt men ons vaak het volgende tegen: „Tengevolge van de ontwikkeling der chemische, elektrotechnische en bakteriologische strijdmethoden kan de moderne krijg gevoerd worden zonder algemeene mobilisatie en zonder die millioenen legers, die den oorlog van 1914 hebben gekarakteriseerd. Het heeft dus geen zin meer, bij de oorlogsbestrijding uit te gaan van individueele en collektieve dienstweigering. Daar nu eenmaal de reusachtige nationale legers geheel overbodig zijn geworden, heeft de militaire dienstplicht zijn vroegere beteekenis verloren.” Men heeft zelfs opgemerkt, dat de strijd tegen den dienstplicht de regeeringen siberisch koud zou laten. Deze handelen daar overigens niet naar! Zij nemen in steeds meer landen àl strenger maatregelen, in de hoop iedere propaganda voor individueele en massale dienstweigering te onderdrukken.<br />
<br />
Geen wonder! De militaire deskundigen verklaren, dat „ofschoon de moderne oorlog niet als vroeger voornamelijk door menschen wordt gevoerd en de materieele uitrusting er een steeds grooter rol in speelt, het toch niet minder waar blijft, dat de bezieler, van dit materiaal, de voornaamste akteur van het drama, degene, die tenslotte slechts in staat is met verstand en onderscheiding te handelen, is en blijft: de mensch, en dat het zeker is, dat onder gelijke technische voorwaarden, het succes slechts van den mensch kan afhangen…. Daarom kan de omvang der infanterie ten opzichte der andere wapens niet onbepaald worden verminderd.” (Colenel Lucas, „Ce que tout Chef doit savoir”. 1928, p. 241)<br />
<br />
Volgens generaal Requin is de zoo vaak naar voren gebrachte stelling, dat een toekomstige oorlog slechts door kleine legers beroepssoldaten gevoerd zal worden, tegenover de feitelijke werkelijkheid onhoudbaar. Het is een volstrekte dwaling om het qualiteitsleger tegenover het quantiteitsleger te willen stellen. Het is eveneens een dwaling, het materiaal tegenover den mensch te stellen, want het materiaal is slechts een instrument in de handen der menschen en kan zonder hen zelfs niet funktionneeren.<br />
<br />
De zoozeer verspreide opvatting, dat men het aantal mannen steeds kan verminderen en door oorlogsmateriaal vervangen, is slechts juist, voor zoover het het front betreft. In den alomvattenden oorlog is de besparing aan menschen juist nul! Veronderstel, dat een sektie mitrailleuses de vuurkracht heeft van een halve sektie infanterie van 20 man, dan zijn echter om de mitrailleuses op te stellen, ze te bedienen, voor aanvoer van munitie en provisie te zorgen enz. minstens 20 man aan en achter de vuurlinie noodig. De 20 man zijn dus niet overbodig geworden, doch vervullen grootendeels een andere funktie. („Wie würde ein neuer Krieg aussehen?” Untersuchung, eingeleitet von der Interperlementarischen Union, 1932, S. 18-19)<br />
<br />
In November 1931 heeft de fransche generaal Debeny zich expresselijk verzet tegen de opvatting, dat menschen tot in het oneindige door materiaal zouden kunnen worden vervangen. ( In een te Zurich voor den Zwitserschen Officiersbond gehouden rede over het karakter der moderne legers. Zie het verslag in het „Algemeen Handelsblad”, Amsterdam, 14 November 1931) Hij constateerde bv. dat op het eerste gezicht een militaire vliegmachine slechts een bediening eischt van 2 man en dat de moderne bataljons, ofschoon kleiner van omvang, een grooter strijdkracht hebben dan die van 1914. Doch deze besparing aan menschen is slechts schijn, daar het aantal mannen, dat door de moderne bewapening wordt uitgeschakeld, weer noodzakelijk blijkt voor het onderhoud der vliegkampen, de munitie, het proviand, enz. Volgens dezen deskundige is het aantal mannen, dat achter het front gebruikt wordt, ontzaglijk toegenomen. Ieder vliegtuig b.v. eischt de samenwerking van ongeveer 60 menschen.<br />
<br />
De angelsaksische deskundigen hebben den laatsten tijd bovendien gewezen op de noodzakelijkheid, om de infanteristen in het vervolg op verschillend gebied zóó op te leiden en te oefenen, dat zij in staat zijn de meest uiteenloopende werkzaamheden die door de moderne oorlogstechniek geëischt worden, te verrichten. Trouwens, men moet zich niet al te sterk laten beïnvloeden door de overigens ver vooruitziende betoogen van hen, die men de profeten der moderne krijgsvoering zou kunnen noemen, als de fransche deskundige Mayer, de italiaansche Douhet (Giulio Douhet, „II Dominio dell’ Aria”, 1933), de engelsche Fuller, Croft, Liddell Hart, enz. Moretta concludeert in „Come sarà la Guerra di domani?” (In het duitsch vertaald onder den titel „Wie sieht der Krieg von morgen aus?” 1934) - geheel in overeenstemming met de opvatting van den duitschen generaal Von Seekt, den schepper der Reichswehr, en van den italiaanschen commandant Ulisse Guadagnini, schrijver van de „Guerra futura” - dat een eventueele europeesche oorlog in zoo verre hetzelfde karakter zou dragen als in 1914, als hij een oorlog tusschen gewapende naties zou zijn, die al hun reserves aan materiaal en aan menschen op het spel zouden zetten. Men zou inderdaad veronderstellen, dat de inzet van een nieuwen grooten oorlog in menig opzicht gelijk zal zijn aan die van 1914 tegen het eind.(Rocco Morette, „Wie sieht der Krieg von Morgen aus”, 1934, S. 212) Al ware het immers slechts omdat militaire chefs, evenals de menschen in het algemeen, conservatief van aard zijn, en slechts moeilijk met eenmaal bestaande tradities breken. De meesten hunner passen zich slechts langzaam en aarzelend aan de nieuwe omstandigheden aan.<br />
<br />
Deze behoudszucht, die uiteraard verschillende oorzaken heeft - traagheid des geestes, verouderd idealisme, beroepsafgunst op nieuwlichters van den kant van hen, die zich niet meer in staat voelen moderne ideëen te verwerken, allerlei oeconomische en andere belangen - dreigt overigens zelfs uit militair oogpunt, nutteloze slachtingen van menschen te veroorzaken. Kortom, het is waarschijnlijk, dat in een eventueelen nieuwen, grooten oorlog de hypermoderne strijdmethoden veeleer nu en dan, als bij vlagen, toegepast zullen worden, ware het slechts om de zuiver technische reden, dat het modernste materiaal nog niet in voldoende mate gereed zal zijn. Ten slotte blijft volgens Foch een groot conscriptieleger ook altijd noodzakelijk om een evtl- veroverd land te bezetten.<br />
<br />
<br />
==5. Aard der moderne conscriptie==<br />
<br />
Op één punt zijn alle militaire deskundigen, behoudzuchtige zoowel als vooruitstrevende, het eens, nl. dat in een eventueelen nieuwen oorlog industrieele, maatschappelijke, intellektueele en moreele dienstplicht niet minder noodzakelijk zal zijn dan militaire. Heel het moderne oorlogsstelsel eischt snelle en nauwkeurige funkionneering van een steeds toenemend aantal mannen en vrouwen, die met automatische vlugheid en regelmaat middellijk en onmiddellijk samenwerken. Zonder twijfel wordt het oorlogsfront steeds meer gemotoriseerd, gemechaniseerd en gerationaliseerd, doch al wat daar aan menschenkracht overbodig wordt, is steeds weer vereischt achter het front, om in industrie, transport, enz. een onmisbare taal: te vervullen.<br />
<br />
Luitenant-kolonel Mayer stelt vast, dat „al moet niet ieder op het oorlogstooneel zelf verschijnen, elk ten minste tusschen of achter de coulissen werkzaam heeft te zijn… Het is aan de militaire gezaghebbers om in het belang der nationale defensie deze menschelijke materie(!) zoo goed mogelijk uit te buiten zonder zich om den leeftijd der betrokkenen te bekommeren. Lichamelijke geschiktheid, intellekueele of moreele bekwaamheid, vakkennis e.d. zijn de eenige faktoren, waarmee gerekend wordt… Als de oorlog uitbreekt, behoort niemand aan zichzelf. Elke burger staat ter beschikking voor den dienst van het vaderland.” (Lieutenant-Colonel Emile Mayer, „La Guerre d’hier et l’Armee de demain”, Rivière, Paris, pp. 98-182) Vandaar dat deze deskundige, die er ten minste geen doekjes om windt, zijn boek over den oorlog van vroeger en het leger der toekomst besluit met een ontwerp-program van militaire organisatie, waar men leest:<br />
<br />
§ 3. - In de gevallen, bij de wet voorzien (nationale mobilisatie, oproep van den Volkenbond(!)… ) staat iedere franschman ter beschikking, in den staat, wat zijn leeftijd of geslacht ook zij.<br />
<br />
Want, als wij reeds zagen, in een eventueelen oorlog zullen ook de vrouwen steeds meer aan dienstplicht onderworpen worden. Eén ding is reeds zeker: men rekent bij oorlog overal op een algemeene mobilisatie der mannen, tengevolge waarvan ten minste 20% der gansche mannelijke bevolking achter het front door vrouwen zal moeten worden vervangen, en erkent in officieele kringen openlijk, dat zonder de voortdurende medewerking van millioenen vrouwen de voor den oorlog onmisbare munitie-industrie eenvoudig is verlamd.<br />
<br />
<br />
==6. De vrouw en de moderne oorlog==<br />
<br />
In „Nieuwe Vormen van Oorlog” heb ik de aandacht gevestigd op het feit, dat reeds gedurende den wereldkrijg de vrouwen een groote rol hebben gespeeld. Cole heeft in zijn studie „Trade-Unionism and Munitions” opgemerkt, dat tijdens den wereldoorlog in Engeland 3.000.000 vrouwen al haar krachten wijdden aan de instandhouding van het industrieele en maatschappelijke leven achter het front. Een groot deel van haar werkte in munitiefabrieken. Toen de Wapenstilstand werd gesloten, telde men in Frankrijk 1.500.000 vrouwen in de oorlogsindustrie, die allerlei moordtuig vervaardigden. Corcos stelt vast, dat deze vrouwen „al die moordinstrumenten met volmaakte gewilligheid en de meest volstrekte discipline hanteerden. Nu en dan hadden zij flauwten, doch dat kwam door den stank van het koper.” (F. Corcos, Les Femmes en Guerre”, 1927, p. 153)<br />
<br />
Met dat al bleek tijdens den wereldoorlog, dat noch de hooge salarissen, noch het beroep op de opofferingsgezindheid voor het vaderland een voldoende aantal vrouwen voor de nationale industrie mobiliseerden. Uitgaande van het feit, dat de oorlog een duel is geworden tusschen twee groepen nationale oorlogsindustrie, waarin aan weerszijden van het front de gansche bevolking direkt of indirekt is betrokken en waarin het er om gaat de industrieele mobilisatie in den kortst mogelijken tijd met volstrekte regelmatigheid te doen fungeeren (Zie Lieut. Col. Reboul, „Mobilisation industrielle”, I., 1925, pp, 190-I), bereiden dan ook tegenwoordig de regeeringen met het oog op de industrieele en maatschappelijke organisatie en de militaire hulpdiensten tijdens den oorlog overal dienstp1icht der vrouwen voor. Daar de vrouwen zich meest niet bewust zijn van wat haar in dit opzicht dreigt, wordt in het hier speciaal besproken strijdplan op de noodzakelijkheid eener bizondere propaganda onder de vrouwen sterke nadruk gelegd (afdeeling II, letter L).<br />
<br />
<br />
==7. Internationaal karakter der oorlogsbestrijding==<br />
<br />
Het spreekt vanzelf, dat tusschen de staten, die tezamen tegen een anderen groep staten oorlog voeren, de oeconomische, sociale en moreele betrekkingen steeds nauwer worden, opdat alle tezamen als een werkelijke technische eenheid funktioneeren. Tijdens den krijg hebben de oorlogsbestrijders ook deze eenheid te breken. Daartoe moeten zij zich nu reeds, openlijk en in het geheim, in organisatorisch en zedelijk opzicht met hun kameraden uit andere landen verbinden. Men beseffe wel, dat men met kameraden van over de grenzen nooit nauw genoeg verbonden kan zijn!<br />
<br />
De oorlogsbestrijders der verschillende landen moeten elkaar voortdurend raadplegen (bv. de Britsche en de Hollandsche, om een doeltreffend plan van verzet uit te werken met het oog op een mogelijken oorlog met Japan; de Fransche, Belgische en evtl. de Hollandsche oorlogsbestrijders, met het oog op een mogelijk gewapend conflikt met Duitschland, enz.). Daar er voorts voor oorlogsbestrijders zelfs in oorlogstijd geen vijandige volken bestaan, moeten de antimilitaristische verbindingen zich ook over de evtl. officieel vijandige landen uitstrekken en behoort men in de betrokken staten zoo doeltreffend mogelijk tegen alle oorlogsvoorbereiding en oorlog samen te werken. Dit alles wordt in het strijdplan uitgewerkt, afdeeling II, praktisch gedeelte, vanaf letter T. Uit dit oogpunt zijn de zgn. grensbijeenkomsten in landen die elkaar met oorlog bedreigen, van de grootste beteekenis (letter T, Nr. 9). Wanneer tusschen twee staten de politieke spanningen toenemen, behoort men in de betrokken landen zijn sprekers uit te wisselen om aan de volken aan weerszijden der grens te bewijzen, dat er in het land, dat door de autoriteiten en de officieele pers even ongunstig als antipathiek wordt voorgesteld, nog andere krachten werkzaam zijn, dan die naar oorlog drijven. Men herinnere zich de reizen, die de Japansche antimilitarist Kagawa op kritieke momenten in China deed, om zich bij de Chineezen voor de oorlogszuchtige houding van het officieele Japan te verontschuldigen en hen te overtuigen, dat er in zijn vaderland ook nog andere mannen en vrouwen waren, die ondanks alles trouw zouden blijven aan de internationale solidariteit. Uit dit oogpunt hebben enkele jaren geleden ook Poolsche en Duitsche katholieke pacifisten aan weerszijden van de Duitsch-Poolsche grens voorbeeldig werk gedaan.<br />
<br />
Dat een stelselmatige campagne tegen oorlogsvoorbereiding in twee landen, die met elkaar in gewapend conflikt dreigen te geraken, bloedige botsingen werkelijk kan voorkomen, is aan het begin dezer eeuw door de katholieke pacifisten van Argentinië en Chili duidelijk aangetoond. Deze doeltreffende aktie werd in 1904 op gedenkwaardige wijze gesymboliseerd door oprichting van het standbeeld van den Christus der Andes. ( Zie B. de Ligt, „La Paix créatrice”, II, 1934, pp. 409-440) Het werd opnieuw bevestigd in 1905 door de Zweedsche en Noorsche socialisten, tijdens de campagne, ingezet door de socialistische jeugd, die de regeeringen der beide landen met massale dienstweigering en algemeene staking dreigde, indien zij tot oorlog zouden overgaan.<br />
<br />
<br />
==8. Niet tot het laatste oogenblik wachten!==<br />
<br />
De moderne krijg kan dus slechts worden gevoerd als „alomvattende oorlog”, waarin elk der betrokken staten als zedelijkmaatschappelijk-industrieel-militair(-naval)e eenheid funktionneert. De heerschende klasse zet er alles op, dat in een evtl. oorlog de volken strijden, totdat - om met de militaire deskundigen Helle en Ache te spreken - „hun krachten totaal zijn uitgeput”; internationale overeenkomsten betreffende het verbod van zekere gruwelijke oorlogsvormen, zgn. om den strijd te humaniseeren, zullen niet kunnen worden gehouden: ten gevolge van de moderne krijgstechniek zullen de toekomstige oorlogen „zonder twijfel een bizonder afschuwelijk en fel karakter dragen” (Helle et Ache, „La Défense nationale et ses Conditions modernes”, 1932).<br />
<br />
Met het oog hierop heeft dan ook de Amerikaansche president Coolidge verklaard, dat in een nieuwen krijg er een ongekende mobilisatie zal plaats vinden, niet alleen van menschen en industrieën, maar ook van dingen. (Zie mijn „Nieuwe vormen van Oorlog”, blz. 31-32.) Commandant Coste vestigt er bovendien de aandacht op, dat deze om zoo te zeggen physieke mobilisatie gepaard zal gaan met een even algemeerre en stelselmatige moree1e mobilisatie. ( Zie Charles Coste „La Psychologie sociale de la Guerre”, 1928, La Psychologie du Combat”, 1929) Ze wordt zelfs in de kleinste landen voorbereid, met uitzondering wellicht van Luxemburg, Monaco en Andorra… Indien de oorlogsbestrijders wachten met hun poging om dit gigantische stelsel te breken, tot het mobilisatiebevel weerklinkt, komen zij zeker te laat, te meer, omdat dan de moreele oorlogsvoorbereiding de onderbewuste machten der massa’s in geweldige stroomen zal hebben ontketend. Dit blijkt reeds duidelijk uit de belangwekkende verhandeling van Edward Glover over „Oorlog, Sadisme en Pacifisme” (War, Sadism, Pacifism”, 1933. Overigens is Glover, als de meeste psychoanalytici, zeer eenzijdig, en niet voldoende op de hoogte van de ethnologische, sociologische en historische gegevens deze questie betreffende).<br />
<br />
Ook op dit gebied moet men ver uitkijken, om het noodweer te zien naderen en op tijd zijn maatregelen te treffen. Meermalen hebben wij er nadrukkelijk op gewezen, dat als de menschen niet van te voren zijn opgevoed en geoefend om de moreele besmetting der nationalistische geestdrift te weerstaan, elke poging tot oorlogsverhindering op het kritieke oogenblik onvermijdelijk schipbreuk zal lijden. Want achter die nationalistische geestdrift werken machtige psychische stuwingen. Men hervindt er de collektieve verschrikking der primitieve menschen en allerlei psychische krachten die in het onderbewustzijn van den enkeling sinds zijn vroegste kindsheid werkten, zoowel als de meest verheven vormen van idealisme en toewijding - vergeten wij nimmer, dat nog een zeker aantal menschen naïef genoeg is om al wat schoon en goed is, in den nationalen afgod te belichamen.<br />
<br />
Men hervindt er vooral de, meest onbewuste, behoefte om waarin dan ook, buiten zichzelf te geraken, waardoor vooral millioenen individuen zijn bezeten, die onophoudelijk door allerlei persoonlijke ellenden en ongunstige maatschappelijke toestanden gemarteld worden - mechanisch werk in de industrie of op getayloriseerde bureaux, dat geenerlei moreele bevrediging kan bieden; eindelooze werkloosheid gepaard met grenzelooze verveling; pijnigende maatschappelijke ondergeschiktheid; gevangenschap in onverdragelijke huwelijken, kortom, voortdurende onbevredigdheid in het alledaagsche leven bij instinktieve begeerte naar nieuwe vrijheid -. Deze behoefte om buiten zichzelf te raken of zich aan iets grootsch te geven, wordt nog versterkt door den amor fati, de zucht naar avontuurlijk gevaar, die typisch menschelijke eigenaardigheid, welke maar al te vaak door psychologen, sociologen en moralisten genegeerd wordt en waardoor de mensch er meermaals toe komt, zijn leven zelfs voor de belachelijkste dingen op het spel te zetten.<br />
<br />
De staat van collektief enthousiasme, die kenmerkend is voor de nationalistische geestdrift, wordt bovendien aangewakkerd door het mechanisme der militaire discipline, welke, naar de Hongaarsche hoogleeraar- Huzella heeft aangetoond, den mensch doet terugvallen tot een barbaarsche cultuurphase: het vóórindividueele stadium, waarin de persoonlijke verantwoordelijkheid is uitgeschakeld. (Th. Huzella, „L’Individu dans la Vie sociale en Temps de Paix et en Temps de Guerre”, 1923) Zelfs de muziek, die schijnbaar niets met den oorlog gemeen heeft, dient - als de Fransche psychiater Damaye, chef van de staatskrankzinnigengestichten, die zelf den wereldoorlog meemaakte, erkende - door haar magische macht, die de massa elektriseert, „om de menschen mee te slepen en hen aangaande de werkelijkheid, die hen wacht, te misleiden”. Verschillende volksliederen, waarvan de woorden niets dan hol gedaas zijn, hebben door hun muzikaal karakter een groote suggestieve waarde en een diep-ethnologische beteekenis - de Marseillaise bv., die wonderwel beantwoordt aan het Fransche temperament. De nationaliteit, het leger en allerlei fiktief-collekieve verschijnselen en opvattingen „zijn zeer geschikt voor muzikale inspiratie, op voorwaarde, dat men ze op een afstand beschouwt en met hun werkelijke beteekenis geenerlei rekening houdt. De kunst dient om het ontzettendste te verbloemen of om zich dingen voor te stellen, waarvan men feitelijk niets weet”; de meest indrukwekkende melodieën zijn vaak ontstaan in een toestand van geestvervoering - sous l’influence d’un état d’âme paroxystique de leur créateur -, waarin ook de hoorders maar al te gemakkelijk zijn te brengen. (Henri Damaye, „Psychiatre et Civilisation”, 1934, pp. 176-179.)<br />
<br />
Terecht heeft voorts prof. Duprat vast gesteld, dat er een eeuwenoud sociaal determinisme bestaat, dat op kritieke oogenblikken enkelingen en massaas haast onvermijdelijk in den oorlog meesleurt. (G. L. Duprat, „La Contrainte sociale et la Guerre”, 1928) Om zich hieraan te kunnen onttrekken, moet men niet slechts persoonlijk in zekere mate deel hebben aan het nieuwe, meer verheven sociale determinisme der menschelijke vrijheid en verantwoordelijkheid, maar ook precies ervan op de hoogte zijn, wat men heeft te doen, en nauwkeurig weten, in welk opzicht, op welke manier en in welke mate men op de medewerking van zijn nationale en internationale kameraden kan rekenen. Wereldomvattend solidariteitsbesef, helder inzicht in de internationale politieke en maatschappelijke toestanden, verantwoordelijkheidsbesef ten opzichte van de toekomst der menschheid moeten van te voren zóó zijn gewekt en gekweekt, dat op het kritieke oogenblik een steeds grooter aantal personen en groepen zich niet meer laten meesleepen door het traditioneele sociale determinisme, dat de volken slechts in den afgrond der onderlinge vernietiging stort. Doch, tezelfdertijd is het niet minder noodzakelijk, dat elk individu en iedere organisatie exakt op de hoogte is van eigen praktische taak. Anders vervalt men in een chaotischen toestand van onzekerheid en aarzeling, die de dan meer dan ooit noodzakelijke direkte aktie slechts kan verlammen. Het is te meer noodzakelijk hierop te letten, omdat de oorlogsbestrijders, die voorloopig waarschijnlijk een minderheid zullen blijven vormen, hun krachten zoo stelselmatig en oeconomisch mogelijk hebben te gebruiken en geenerlei energie onnoodig mogen verspillen.<br />
<br />
<br />
==9. Voorkomen is beter dan genezen==<br />
<br />
Overigens is het even natuurlijk als redelijk, dat het nieuwe sociale determinisme niet alleen beroep doet op de meest verheven geestelijke krachten der menschen, maar ook op hun instinkten en meer primitieve hartstochten waarop nu eenmaal alle leven en beschaving is opgebouwd, als bv. de volkomen gerechtvaardigde drang naar zelfbehoud: men moet den modernen mensch bewust maken van het feit, dat het geen zin meer heeft zijn eigen leven en de toekomst der nationale en internationale cultuur op het spel te zetten in een grenzeloos proces van moord en vernieling, waarvan zelfs de militaire deskundigen erkennen, dat het één aanslag zal zijn op alles, wat de menschheid in den loop der eeuwen aan maatschappelijke, zedelijke en geestelijke waarden, moeizaam heeft voortgebracht. De oorlog is een materieele collektieve waanzin geworden, die uit een moreelen collektieven waanzin voortkomt. In dit opzicht heeft de Leidsche hoogleeraar Heering volkomen gelijk, om hem op hetzelfde niveau te stellen als het radikal Böse van Kant.<br />
<br />
Men begrijpt nu, waarom ons strijdplan zoozeer aandringt op hetgeen enkelingen en groepen hebben te vervullen, om den oorlog te voorkomen en op de noodzakelijkheid eener zedelijke en praktische voorbereiding, opdat ieder individu en elke organisatie, wat hun maatschappelijke funktie ook zij, altijd gereed zij elk begin van mobilisatie te breken door persoonlijke en collektieve daden.<br />
<br />
<br />
==10. Zedelijke opvoeding==<br />
<br />
Leeren wij van onze tegenstanders! De militaire deskundigen verklaren, dat geen gevecht kan plaats hebben, tenzij de betrokken soldaten hun individueelen en collektieven angst te boven weten te komen; dat in den modernen oorlog, ondanks zijn overvloed van mechanische strijdmiddelen, de hoofdzaak, even als vroeger, het moreel der strijders blijft en dat dit van te voren met zorg moet worden voorbereid. Het is volgens hen vooral noodzakelijk elken combattant zoowel de taak, die hij persoonlijk heeft te vervullen, als het algemeen doel der ondernomen aktie goed te doen begrijpen. Commandant Coste en kapitein Liddell Hart concludeeren dan ook beiden, dat het in den krijg niet allereerst gaat om verwoesten en dooden, maar om met alle middelen het moreel, den wil van den tegenstander te breken. (B.H.Liddell Hart, Paris, or the Future of War”, p. 25.) Tijdens den oorlog moeten de bevelhebbers voortdurend het moreel der troepen door woorden en daden aanvuren, want de ondervinding leert, dat niet slechts de vrees, maar ook de moed zich meedeelt - om zoo te zeggen besmettelijk is! In den oorlog aan den oorlog is, niet minder dan in den oorlog zelf, zoowel doeltreffende organisatie en aktief solidariteitsgevoel als een voortdurend aanvuren tot heldhaftigheid noodzakelijk. Vandaar, nog eens, de groote beteekenis der individueele en collektieve dienstweigering, die, vooral in tijden van spanning, in staat is massaas, die reeds min of meer opstandig gezind zijn, te elektriseeren.<br />
<br />
Evenals de moreele opvoeding der oorlogssoldaten moet die der vredessoldaten zich voorts kenmerken door den eeredienst, van het offensief, ware het slechts, omdat – om met kommandant Sorb te spreken – „wie aanvalt, het initiatief heeft en de keus van plaats en tijd” (Pour la sécurité maritime de la France, „La Nation” 2 avri! 1932.) Alles moet er op gericht zijn, het voorgestelde doel zoo spoedig mogelijk te bereiken. En het geestdriftig patriotisme der tegenstanders moet door het oneindig edeler enthousiasme voor de boven-nationale menscheidsidee nog worden overtroffen.<br />
<br />
Welbeschouwd kan men zeggen, dat de massa in het algemeen niet oorlogszuchtig is, doch op kritieke oogenblikken in den krijg gesleept wordt door betrekkelijk kleine groepen, die over groot zielkundig begrip en een machtige organisatie beschikken en om hun doel te bereiken, niet terugschrikken voor de laagste middelen, als o.a. door kameraad Ponsonby werd aangetoond in zijn „Falsehood in War Time”. Daarom heeft wijlen Jos. Giesen er op aangedrongen, dat wij van onze zijde eveneens antimilitaristische kernen zouden kweeken. Om in bolsjewistische termen te spreken: wij hebben stootbrigades te vormen, groepen vóórtrekkers, die steeds gereed zijn alles op het spel te zetten en de kastanjes uit het vuur te halen. De voorbeeldige, werkzaamheid dezer kerngroepen moet als een bliksem in, de ziel der massaas slaan en die zoozeer ontvlammen, dat deze, spontaan het gegeven voorbeeld volgend, zich steeds meer aan allen socialen en moreelen dwang der heerschende klasse onttrekken.<br />
<br />
In dit verband propageerde kameraad Giesen een uitnemend idee. Constateerend dat in zekere gedeelten van Nederland reeds geheele plaatsen waren, waar de meerderheid der bevolking principieel antimilitarist was geworden en in overeenkomstigen zin begon te handelen, propageerde hij een soort plaatse1ijke droog1egging, d.w.z. dat men in dergelijke plaatsen moet pogen door een stelselmatige aktie de gansche bevolking te winnen. (Gemeentelijke ontwapening, „De Arbeider”, 17 juli 1929) Deze propaganda moet vooral door de bewoners zelf, vrouwen en jeugd mee inbegrepen, zoo gevoerd worden, dat elk het werk verricht, dat het best bij zijn aard past, en in alle beroepen en bedrijven. Op dit gebied der plaatselijke ontwapening behoort een edele concurrentie te ontstaan tusschen dorpen en dorpen, steden en steden, streken en streken, tot tenslotte het gansche land voor den vrede gemobiliseerd is. In elk geval heeft men te handelen volgens een heel nieuw eerecodex. Reeds vóór den wereldoorlog heeft de comtist Texeira Mendes er op gewezen, dat het in den- strijd voor den vrede nog meer gaat om sentimenten dan om argumenten: „Men moet tegenwoordig voor den oorlog een even sterk gevoel van afschuw koesteren als voor het menscheneten en de slavernij, en geenerlei gevoel van roem, eer of verontschuldiging meer laten gelden”. (R. Texeira Mendès, Encore le Militarisme et la Diplomatie, „Eglise et Apestolat positiviste du Brésil”, Rio (Brazilië), 6 juli 1908.) Om de nieuwe gevoelens van sympathie en eerbied voor al wat den vrede betreft, aan te wakkeren, moeten er op bepaalde data en naar aanleiding van bepaalde gebeurtenissen speciale campagnes georganiseerd worden - huisbezoek, verspreiding van vlugschriften, tooneelvoorstellingen, optochten enz. -, waarin elk oorlogsbestrijder een bizondere taak vervult, gevolgd door bijeenkomsten waarin ieder verantwoording aflegt van zijn daden en ervaringen en waar men weer nieuwe campagnes voorbereidt. In streken, waar dit nog niet mogelijk is, moet men zich meer bescheiden doeleinden stellen en vooral ook pogen de vrouw en de jeugd te winnen.<br />
<br />
Wat op dergelijke wijze bereikt kan worden, is gebleken uit den hardnekkigen antimilitaristischen strijd van Ds. N.J.C. Schemerhorn en zijn dappere kameraden te Nieuwe Niedorp (Noord Holland). Zij begonnen dien aan het begin dezer eeuw en zetten hem tijdens de moeilijke mobilisatieperiode van 1914-1920 krachtig door. De oorlog aan den oorlog ging eindelijk over van huis op huis. Toen in 1932 de politie te Nieuwe Niedorp een dienstweigeraar wilde arresteeren, verhief zich een deel der bevolking op zulk een wijze om den jongen te beschermen, dat de handhavers der officieele orde moesten wijken. Zij zagen eerst later - in een andere plaats, waar de dienstweigeraar werkte en de antimilitaristische ideeën lang niet zoo warm doorgedrongen - kans, hem gevangen te nemen. Doch indien de arbeiders daar zich onmiddellijk met hem solidair verklaard hadden, indien alle kameraden, alle menschen zich daar vóór hem hadden gesteld, wellicht dat dan zelfs de politie zijn partij gekozen zou hebben! Ik zelf ben al eens opgebracht door agenten, die mij onomwonden verklaarden zich te schamen voor wat zij deden, en uit te zien naar den dag, waarop de beginselen, waarom men mij gevangen zette, zouden zegevieren! Waarop ik antwoordde: „De overwinning, waarom het hier gaat, hangt ook van u af. Zooeven lees ik, dat de politieagenten te Boston gestaakt hebben om hooger loon. Bij ons, in Nederland, zijn een groot aantal agenten lid van de S.D.A.P. Als gij toch staken kunt, waarom zoudt gij het niet voor uw internationale beginselen doen?”<br />
<br />
<br />
==11. Nu of nooit!==<br />
<br />
Waarom het vooral gaat, is, dat alle oorlogsbestrijders hoofd voor hoofd begrijpen, dat zij betrokken zijn in een voortdurenden strijd tegen een vijand, die niet slechts een aanslag doet op hun eigen leven, maar wezenlijk op dat der gansche menschheid, en wiens misdadige macht het best ondermijnd en aangevallen kan worden op dit oogenblik zelf, d.w.z. in vredestijd. Gelukkig neemt het aantal van wie deze elementaire waarheid beginnen te erkennen, dagelijks toe, niet alleen onder hen, wier propaganda - als van kameraad Ponsonby, schrijver van „Now is the Time” - vooral gebaseerd is op de persoonlijke verantwoordelijkheid ten opzichte van den oorlog, maar ook onder hen, die de oorlogsbestrijding in de eerste plaats beschouwen als een zaak van organisatie der massaas. In zijn jongste werk „Labour and War, the Theory of Labour Action to prevent War” met een voorrede van Harold Laski, wijst ook Bjarne Braatoy op de noodzakelijkheid ,,doeltreffendheid met spaarzaamheid te verhinden” en alle pogingen tot oorlogsbestrijding zooveel mogelijk te concentreeren. Hij betreurt het ernstig, dat de internationale arbeidersbeweging er nog niet in geslaagd is, voldoende technische organisaties op te bouwen om massale akties zóó te leiden, dat zij daadwerkelijk in staat zijn, oorlog te verhinderen. Dit is overigens ook het standpunt van het Internationaal Antimilitaristisch Bureau te Haarlem en de Internationale Arbeiders-Associatie te Madrid. Men zal voorts hebben opgemerkt dat men sinds enkele jaren ook bij de bolsjewisten begint te begrijpen, hoezeer een doelmatige nationale en internationale organisatie der oorlogsbestrijding noodzakelijk is, als o.a. bleek op het Congres tegen den Oorlog te Amsterdam in 1932. Indien wij bezwaren hebben tegen de bolsjewistische anti-oorlogstaktiek, zoo betreft dit niet hun theoretische propaganda voor een antimilitaristisch eenheidsfront, maar hun praktische aanvaarding van den „alomvattenden oorlog” - daarbij inbegrepen militaire dienstdwang, chemische, elektrotechnische en bakteriologische krijgsmethoden - ter „nationale verdediging” van Rusland en ter internationale „verdediging van de revolutie”.<br />
<br />
Met dat al is het van groote beteekenis, dat ook in deze kringen men is begonnen propaganda te maken voor weigering om wapens en munities te vervoeren, massale dienstweigering en algemeene staking, en dat men daar thans ook min of meer sympathie toont voor principieele dienstweigeraars, ten minste… voor zoover deze zich buiten Rusland bevinden. Want in het stalinistisch Rusland worden onze medestrijders vaak zelfs nog gruwelijker vervolgd dan vroeger onder den Tsaar. ( Het was onzen russischen medestrijders dan ook niet mogelijk, aan de Conferentie te Welwyn met officieele afgevaardigden deel te nemen. Slechts pacifistische akties om en bij Genève worden te Moskou goedgekeurd en àl stelselmatiger ondernomen. Waardoor juist de oorlog in stand gehouden wordt! Toch wordt het strijdplan tegen den oorlog thans reeds in Rusland besproken.)<br />
<br />
<br />
==12. De kwetsbaarste punten van het oorlogsstelsel==<br />
<br />
Om op praktisch terrein terug te komen: er bestaat in den modernen oorlog een vaste verhouding tusschen de geregelde behoeften van elke divisie en de daartoe noodzakelijke industrieele produktie: wordt deze laatste min of meer ontredderd, dan ondervindt de eerste daarvan noodzakelijk den weerslag; houdt de produktie op, dan is de gansche divisie machteloos. Brengt de betrokken industrie voldoende voort, maar kunnen haar produkten het front niet bereiken, hetzelfde resultaat! Daarom beschouwen de militaire deskundigen de verbindingen tusschen front en achterland als het meest kwetsbare punt, als de Achillespees der gansche oorlogsorganisatie. Daarop moeten alle aanvallen dus vóóral worden gericht.( Zie mijn „Nieuwe Vormen van Oorlog”.) Men kan in het algemeen zeggen, dat de oorlog een zoo volmaakt mogelijke funktioneering is van drie verschillende factoren :<br />
<br />
1. front (leger, luchtvloot, zeevloot), <br />
<br />
2. verbindingen (te land, in de lucht en te water), <br />
<br />
3. achterland,<br />
<br />
welke drie faktoren voortdurend op elkaar inwerken en steeds meer van elkaar afhankelijk zijn. Het achterland moet dienen als onuitputtelijke bron van militaire reserves, strijdmiddelen, provisie, kleeding, enz. Daartoe wordt de nationale produktie zoo hoog mogelijk opgedreven, wat weer een voortdurenden toevloed eischt van grondstoffen en allerlei waren. Dit beteekent, dat niet alleen tusschen front en achterland, maar ook tusschen de nationale oorlogsindustrie en de daartoe benoodigde grondstoffenproduktie, de verbindingen, m.a.w. het vervoer, nog eens de Achilles-pees blijkt. Elk geve zich rekenschap van de taak, die hij op dit gebied heeft te vervullen en onderzoekt van nu af nauwkeurig, wat hij bij oorlogsgevaar heeft te doen en… te laten.<br />
<br />
In het thans besproken strijdplan zal men in afdeeling I, letter E, Nr. 2, een noot vinden betreffende de rol der coöperaties in het oorlogsstelsel. De groote beteekenis van deze organisatie volgt hieruit, dat in oorlogstijd de geheele nationale bevolking, wat de warenverdeeling betreft, onderworpen is aan een echt gevangenisstelsel. Omdat dan de distributie den voorrang heeft op de produktie, is tijdens oorlog de beteekenis der coöperatieve organisaties, die wezenlijk verdeeling der goederen betreffen, veel grooter dan in vredestijd, wanneer de produktie de voorrang heeft op de distributie. Men begrijpt dus, wat een algeheele non-coöperatie der coöperaties ten opzichten van den oorlog zou beteekenen.<br />
<br />
<br />
==13. Sleutelindustrieën en -bedrijven==<br />
<br />
Wat de onmiddellijke oorlogsproduktie betreft, deze is in de eerste plaats gebaseerd op de voorbrengst van kolen en metalen, als reeds blijkt uit het schema van Verlinde, opgenomen in het strijdplan, afdeeling II, theoretisch gedeelte, letter N, noot. Volgens het rapport van het Amerikaansche Comitee inzake de oeconomische Sancties, gepubliceerd door Evans Clark, berust de sleutelmacht van het koninkrijk des krijgs bij de volgende industrieën:<br />
<br />
I. ijzer- en staalfabrieken,<br />
<br />
II. machinefabrieken,<br />
<br />
III. chemische fabrieken,<br />
<br />
IV. ijzerproduktie,<br />
<br />
V. kolenproduktie,<br />
<br />
VI. olieproduktïe<br />
<br />
(E. Clark, „Boycotts and Peace”, 1932, p. 349.)<br />
<br />
<br />
Slaagt men erin één van deze oeconomische bronnen droog te leggen, of te verhinderen dat de produkten ervan vervoerd worden, dan is het weldra met den oorlog uit. Wat de olie betreft - naar men weet, deed gebrek aan dit produkt de centralen in 1918 definitief de nederlaag lijden -, men begint deze tegenwoordig in Frankrijk reeds la matière impériale te noemen! Elders noemt men de olie „het bloed van den oorlog”. Deze uitdrukkingen geven onmiddellijk de taak aan van alle antimilitaristen, die in de produktie van minerale oliën, petroleum, mazoet, benzine, e.d. met haar putten, pijplijnen, tanks, enz. zijn betrokken.<br />
<br />
Het gigantisch nationale oorlogslichaam kan evenmin bestaan, als een belangrijk gedeelte van zijn zenuwstelsel, post, telegraaf, telefoon, radio, enz. is verlamd. In Schwartes’ „Die Technik im Kriege” (1920) vindt men duidelijk aangetoond, welk een geweldige rol de communicatiemiddelen reeds tijdens den wereldoorlog speelden, en hoezeer dit alles zich sedert ontwikkelt. Een tot op het uiterste geperfectioneerd stelsel van communicatiemiddelen zal in een nieuwen oorlog, als de moderne techniek in al haar consequenties wordt doorgevoerd, nóg meer noodzakelijk zijn. Reeds hebben in verschillende landen velen der betrokken arbeiders en ambtenaren begrepen, dat het in oorlogstijd de plicht is van duizenden funktionarissen, die zich bewust zijn van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, om dan juist niet te funktionneeren (zie afdeeling III en IV, letter D, Nr. 9).<br />
<br />
Bovendien kan het nationale oorlogsmonster uit strategisch oogpunt slechts doeltreffend handelen, voor zoover het betrokken volk zich heeft laten betooveren door de fiktie der „nationale eenheid” en in zijn ziel de gewelds-, veroverings- en overwinningsdriften - in één woord al wat de moderne psychologen onder „agressiviteit” verstaan - zijn ontketend. Alle militaire deskundigen verklaren eenstemmig, dat de goede wil der gansche bevolking een onmisbare voorwaarde is om een oorlog met succes te voeren. Inderdaad, hoe zou zij anders in staat zijn haar even bovenmenschelijke als onmenschelijke moordtaak te vervullen? De massa moet in een buitengewonen toestand des geestes worden gebracht: heel haar levensopvatting, haar moraal, al haar gevoelens moeten gewijzigd en veranderd worden. De haat tegen den bestreden „vijand” moet tot met de laagste middelen worden onderhouden. Gedurende den wereldoorlog heeft men in alle oorlogvoerende vlanden „stelselmatig alle feiten vervalscht en zijn tegenstanders schandelijk gelasterd door middel van de pers. Dit werd niet slechts toegelaten door de autoriteiten, maar zelfs bevorderd, terwijl elke poging om de dingen objektief en rechtvaardig te beoordeelen fel werd veroordeeld en als hoogverraad bestraft”.(Prof, A. Mayer in „Wie würde ein neuer Krieg aussehen?” S. 239-240.) Men herinnere zich Bertrand Russell’s „Justice in War Time” (1916) en Ponsonby’s „Falsehood in War Time” (1928). Zoolang journalisten, publicisten, schrijvers, enz. niet met deze vervloekte methode breken en in tijden van mobilisatie en oorlog doorgaan met liegen en lasteren in dienst hunner regeeringen en allerlei financieele, industrieele en commercieele klieken, is het duidelijk, dat ook de typographen een belangrijke rol hebben te vervullen.<br />
<br />
Op het Xe Congres voor Dienstweigeraars in Nederland heeft Albert de Jong de aandacht gevestigd op het feit, dat in Spanje, waar de taktiek van het verantwoordelijk produceeren reeds diep bij de massaas is doorgedrongen, gedurende een sociaal conflikt te Barcelona, alle typographen eenvoudig weigerden militaire zaken te zetten of te drukken. Het spreekt vanzelf, dat zulk een zedelijke censuur zich niet tot dergelijke manifestaties heeft te bepalen. Naar men weet, wordt de oorlog altijd voorafgegaan door lastercampagnes ten opzichte van den aanstaanden vijand en door heel een stelsel van suggestie, om bij het volk allerlei haat- en wraakgevoelens wakker te maken. De typographen hebben dus den nationalen geest tegen dergelijke noodlottige invloeden te beschermen en dergelijke soort publicaties eenvoudig te verhinderen. Zij vormen trouwens een zeer belangrijke maatschappelijke macht, omdat zij geschoolden arbeid verrichten en in geval van staking hun werk niet onmiddellijk kan worden vervangen. Sinds enkele jaren begint een toenemend aantal Nederlandsche typographen, georganiseerd in het N.V.V., hun moreele verplichting te begrijpen om zich collektief tot dienstweigering ten opzichte van militarisme en oorlog voor te bereiden. Zij beklagen zich echter dat, ondanks de antioorlogsresoluties hunner Internationale, van Rome, Parijs en elders, in de georganiseerde arbeidersbeweging alle stelselmatige antimilitaristische opvoeding voortdurend genegeerd wordt, en verklaren openlijk, dat de fout niet zoozeer bij de betrokken arbeiders ligt, als wel bij de leiders der vakbeweging, die ervoor verantwoor <br />
<br />
--------------------------------<br />
<br />
delijk zijn, dat zelfs de meest welsprekende resoluties van de IIe Internationale en het l.V.V. doode letters blijven. <br />
<br />
Het is derhalve de taak der oorlogsbestrijders om in alle organisaties, die met den strijd tegen den oorlog te maken kunnen hebben, de noodzakelijkheid eener stelselmatige voorbereiding van de direkte aktie aan de orde te stellen. Deze voorbereiding moet een dubbel karakter dragen. Eenerzijds moet ze bestaan uit een algemeen onderricht overeenkomstig het thans voorgestelde strijdplan; anderzijds in een bizonder onderzoek naar de oorlogsfunktie van het werk of beroep van eiken betrokken arbeider, zooals Verlinde dat reeds gedaan heeft voor de mijnwerkers. [Zie Strijdplan II, N, noot.] <br />
<br />
Vooral thans, nu men alom in de arbeiderswereld een bedenkelijken terugval kan constateeren tot de opvattingen van Augustus 1914 en op de socialistische en vakbewegings-congressen de uitgesproken neiging aan den dag treedt, om de direkte aktie tegen den oorlog om der wille van de nationale defensie weer op te geven, is het de plicht van eiken werkelijk antimilitaristischen arbeider het initiatief te nemen tot een campagne onder arbeiders zelf, opdat de geestesgesteldheid der betrokken beweging van onder naar boven wordt veranderd. <br />
<br />
<br />
==14. De intellektueelen en de oorlog==<br />
<br />
Overigens is er geen reden om slechts op de handarbeiders een beroep te doen. Het is voor ons doel niet minder noodzakelijk, de hoofdarbeiders te winnen/'Want dezen vormen en leiden in de tegenwoordige maatschappij vooral de publieke opinie; men kan zelfs zeggen, dat zij voor de geestesgesteldheid der moderne volken verantwoordelijk zijn. Vergeten wij nimmer, dat ondanks felle wetten en straffen, ondanks alle kazernes, bewapeningen en gevangenissen, de geest in het maatschappelijk leven het laatste woord heeft. Zoo kon in Frankrijk bv. het oude regiem zich slechts zóó lang handhaven, als de massa het als normaal, of zelfs van wezenlijk goddelijken aard beschouwde; toen echter in de XVIIIe eeuw de ideeën der enjrelsche en fransche intellektueelen in de verschillende lagen der samenleving doordrongen, werd een radikale verandering der gansche maatschappij noodzakelijk. <br />
<br />
De geweldige rol der intellektueelen trad vooral in het licht sinds den belangwekkenden arbeid van Alfred Fouillée over de idée-forcé. Hij toonde aan, dat van elke idee kracht uitgaat, dat welke opvatting, beeld of zelfs abstraktie een eigen leven leidt, poogt zich te ontwikkelen en, steeds voortgaande, zich een weg te banen niet slechts in den geest, maar ook in de wereld. Het is een aktieve kiem, een levende kracht, die er niet slechts op uit is zich door te zetten, maar ook om zich naar haar aard te ontwikkelen en, als een plant, uit de innerlijke duisternis, waar zij geboren werd, naar het licht te groeien, waar zij zich ontplooien en vrucht dragen kan”. Men moet zelfs erkennen, dat in menig opzicht de verbeelding de zekerste en meest voorkomende bron der werkelijkheid is. Want gedachten zijn niet alleen zuiver intellektueele verschijnselen, maar opvattingen en voorstellingen, die tegelijk reeds een begin zijn van aktiviteit. Ondanks een zekere beperktheid van blik heeft ook Coué de scheppende kracht der gedachten 'zeer wel begrepen. [Zie Dr. B. J. Logre, .La Psychologie de l'ldée-Force", in ,Le Temps", 9 Juli 1931]<br />
<br />
Daarom hebben de kanonnenkoningen de imperialisten en groote-zakenmenschen zich een machtige pers ten dienste gesteld, die de openbare meening stelselmatig beïnvloedt, opdat het publiek den door hen gewenschten weg inslaat. Daarom controleeren de regeeringen aller landen uiterst streng de hoofdideeën, die aan het volksonderwijs ten grondslag liggen en aan het onderricht op middelbare en hooge scholen en in de kerken. [En niet minder de strekkingen van tooneel en film!] Zonder de voortdurende medewerking van tienduizenden intellektueelen op alle gebied van wetenschap en kunst, zou het bestaande regiem nergens één minuut meer duren. Enkele jaren geleden, op de Conferentie inzake de moderne Krijgsmethoden en de Bescherming der Burgerbevolking te Frankfort (Januari 1929) heb ik erop gewezen, dat de intellektueelen niet alleen op de meest onverantwoordelijke wijze heel het wetenschappelijk oorlogsstelsel — chemische, elektrotechnische en bakteriologische oorlog, die zich thans tot in de stratosfeer verheft — hebben uitgedacht en uitgewerkt, dat zij niet slechts verantwoordelijk zijn voor tallooze giftige gassen, maar vooral ook voor de geestelijke vergiftiging der volken door leugen, geveins en haat. [De te Frankfort gehouden rede is in het duitsch, fransch of nederlandsch (verkort ook in het engelsch) o.p aanvrage verkrijgbaar bij schrijver dezes.] Het zijn de intellektueelen, die de opvoeding der jeugd, den godsdienst, de publieke opinie, het recht, de geschiedenis, de kunst, de sociologie en de wijsbegeerte, kortom de gansche encyclopaedie van kunsten en wetenschappen, heel het maatschappelijk voelen en denken, hebben vervalscht en verleugend en aan den nieuwen moloch Vaderland ondergeschikt gemaakt. [Zie o.a. C. H. Hamlin, The War Myth in U. S. History, N. York 1927.] Daarom vindt men in het strijdplan, afdeeling I, letter H, al wat intellektueele en moreele dienstweigering betreft, scherp in het oog gevat en zoowel in negatief als in positief opzicht min of meer uitgewerkt. <br />
<br />
Het is vóór alles noodzakelijk, enkeling en massa van die nationalistische suggestie te bevrijden, die de wezenlijke voorwaarde van iedere oorlogsvoorbereiding is. Het gaat hier inderdaad om een zedelijk ontgiftingsproces, waarbij enkelingen en gemeenschappen in de eerste plaats hebben te leeren zichzelf te dessuggestioneeren. <br />
<br />
Daar vooral de intellektueelen verantwoordelijk zijn voor de oorlogszuchtigheid der volken en de helsche krijgsmethoden, — daar anderzijds diezelfde intellektueelen de macht hebben de volken hun bekrompenheid te doen opgeven en ze met werkelijk menschelijke gevoelens te bezielen, — is het van het grootste belang, onder hen een speciale propaganda te maken, opdat zij eindelijk alle bewuste of onbewuste, intellektueele en zedelijke prostitutie opgeven en het dapper voorbeeld volgen van mannen en vrouwen als Bertrand Russell in Engeland, Paul Langevin in Frankrijk, Maurice Lecat in België, Helene Stöcker in Duitschland, Toyohiko Kagawa in Japan, — heel die schitterende phalanx van werkelijk moderne mannen en vrouwen, die zich reeds hebben opgemaakt om allen oorlog en oorlogsvoorbereiding te bestrijden. <br />
<br />
Herinneren we in dit verband aan het uitnemend werk van Dr Gertrud Woker, van het laboratorium van physische en chemische biologie te Bern, betreffende den gas- en vuuroorlog, [Gertrud Woker, .Der kommende Gift- und Brandkrieg", Oldenburg, Leipzig Zie ook Elvira H. K. Fradkin, M. A , .Chemical Warfare — its Possibilities and Probabiltties", International Conciliation, No.248, N. York, March 1929; Armand Charpentier, .Ce que sera la öuerre des Gaz”, 1930; .Gaskrieg und Luftschutz", Berichte zur Kultur- und Zeitgeschichte, herausgegeben von Nikolaus Hovorka, Vlll, Nr. 185-190.] dat alom moet worden bekend gemaakt; aan den onvermoeiden arbeid van professor Ude, hoogleeraar in de katholieke zedeleer te Graz; van den remonstranten hoogleeraar Heering te Leiden en aan wat in dit opzicht bv. geschiedt door het Genootschap voor Nieuwe Geschiedenis (New History Society) te New York. In dit verband moet ook de houding der 80.000 fra'nsche onderwijzers, die weigeren de jeugd door chauvinistisch, nationalistische en militaristische onderwijs tc vergiftigen, doch integendeel pogen, liet bewustzijn hunner leerlingen voortdurend te richten op onderling begrip en toenadering der volken, steeds weer naar voren worden gebracht. <br />
<br />
Bij een onderhoud, dat ik kort geleden had met professor Langevin van de School voor Scheikunde en Physiek te Parijs, die reeds sinds jaren belang stelt in het betrokken vraagstuk, kwamen wij tot conclusie, dat het oogenlik gunstig is om thans onder de intellektueelen een nieuwe kruistocht voor ons doel te ondernemen. Dit is ook de opvatting van den amerikaanschen socioloog Clarence Marsh Case, schrijver van „Non-violent Coercion", die mij zooeven deed weten, dat in de Vereenigde Staten het oogenblik voor een speciale aktie onder de intellektueelen geschikt is. <br />
<br />
<br />
==15. Staatsoorlogsindustriën?==<br />
<br />
Intusschen ijvert men van verschillende zijden vurig om de oorlogsindustrieën aan den staat te brengen. Terecht verontwaardigd over een private industrie, die ten slotte noch nationale noch menschelijke belangen dient, doch wier particulier belang het is, al wat ter wereld voor vrede geschiedt, te dwarsboomen en onmogelijk te maken, eischt men, dat alle fabrikage van oorlogsmateriaal in handen van den staat zal komen en de partikuliere industrie geheel zal worden afgeschaft. Zonder twijfel is het mogelijk, dat de moderne regeeringen zich zoodoende ontworstelen aan de vangarmen van een groep kapitalisten, die geen vaderland kennen en van alle menschelijke verantwoordelijkheid ontbloot zijn. Maar daarmee is de oorlogsindustrie niet afgeschaft: <br />
<br />
1° Naar waarheid constateerde Oertrud Baer van den Internationalen Vrouwenbond voor Vrede en Vrijheid, dat dit geneesmiddel den wortel van het kwaad niet raakt, daar ook de staats-industrieën niet slechts winst pogen te maken, maar bovendien veel meer produceeren dan voor eigen, nationale behoefte noodzakelijk is. [Zie het betoog van Gertrud Baer in: Camille Drevel, .Peut-on cootrôler les industries de Guerre?" Ligue Internationale des Femmes pour la Paix et la Liberté, rue du Vieux Collége, Genève.] <br />
<br />
2° In zijn werk over de oorlogsindustrie en de publieke bedrijven, geplubiceerd bij Globus te Boedapest, heeft Fleissig aangetoond, dat ten gevolge van de nationaliseering der moordtuigproductie de fabrikage van krijgsmateriaal nog tot hoogere capaciteit zou worden opgevoerd! Inderdaad zou dan alles gecentraliseerd en gerationaliseerd worden, zooals dat op dit oogenblik reeds geschiedt in Rusland. En dit nieuwe staatsmonopolie zou aan de regeeringen een bedenkelijke nieuwe macht geven. <br />
<br />
3° Bovendien zou het feit eener nationale oorlogsproduktie aan de bewapeningsindustrie een wettelijke, indien niet zedelijke sanktie geven: men zou dan onderscheiden tusschen geoorloofde en ongeoorloofde krijgsindustrie, zooals men om en bij den Volkenbond onderscheidt tusschen geoorloofde en ongeoorloofde oorlogen. Dit zou de afschaffing van eiken oorlog en elke oorlogsvoorbereiding nog moeilijker maken dan ze al is, daar de publieke opinie, die nu eenmaal traag is van nature, zich over het officieel gesanktionneerde niet sterk zou verontrusten ! <br />
<br />
4° In dit tijdperk van reeds zoo diep ingevreten étatisme zou tengevolge van het geweldsmonopolie de macht van den centralistischen staat ten opzichte van het volk nog worden versterk». <br />
<br />
5° Het is zeker, dat in dergelijke vitale nationale bedrijven de regeeringen zeer strikte maatregelen zouden nemen ten opzichte van de betrokken staatsarbeiders: hun het recht van staking zouden ontnemen en hen door zekere materieele voordeelen van de rest hunner kameraden isoleeren, zoodat het bestaan van deze bevoorrechte arbeidersgroep, tezamen met de specialisten der moderne oorlogsvoering, een allerbedenkelijkst wapen zou vormen tegen de volksmassa’s zelf, in handen van het officieele gezag. <br />
<br />
6° Daar de eenmaal genationaliseerde oorlogsbedrijven zich slechts in een beperkt aantal landen zouden bevinden, zouden zij aan de bevoorrechte regeeringen ontzaglijke wereldmonopolies verschaffen, waarvan alle staten, die wat voor oorlog noodzakelijk is, zelf niet produceeren kunnen, afhankelijk zouden worden; deze staatsmonopolies zouden nog sterker aanleiding geven tot politieke en oeconomische pressie en chantage dan thans reeds het geval is, nu de particuliere industrieën met bepaalde regeeringen samenkuipen om staten, die oorlogsmateriaal noodig hebben, te noodzaken te handelen volgens de politieke en oeconomische belangen van de in dit opzicht geprivilegieerde landen. <br />
<br />
Het gaat er niet om te pogen, den duivel door Beëlzebub uit te drijven, maar om te strijden voor onmiddellijke, algeheele ontwapening en volledige afschaffing van alle oorlogsindustrie. Het belangrijkste is overigens, dat de arbeiders zelf, in hun strijd om het gansche oeconomische leven te beheerschen, den strijd tegen wapen- en munitiefabrikage opnemen op de wijze van non-coöperatie, boycott, enz. en dat zij alom eischen, dat zij die thans in oorlogsindustrieën arbeiden, medewerken in maatschappelijk waardevolle produktie. <br />
<br />
Lehmann-Rüssbüldt [O. Lehmann Rlissbüldt, .De Industrie van de Massa-Moord”, Arbeiderspers, Amsterdam.] heeft berekend, dat het aantal menschen, dat in de wapenfabrieken, op de marine- en oorlogsvliegtuigwerven werkt, ongeveer 1.000.000 is en zich tot de gansche wereldbevolking verhoudt als 1 : 2000 <br />
<br />
en dat de verhouding var. degenen, die bij dit alles onmiddellijk kapitalistisch belang hebben (de Shearer’s e.d. meegerekend) ten opzichte van het gansche menschdom slechts is 1 : 100 . 000 . <br />
<br />
Indien er in de moderne wereld nog eenige internationale solidariteit bestond, zou het financieele probleem, dat eraan vast zit, wanneer al deze menschen hun „werk des doods” zouden neerleggen, gemakkelijk zijn op te lossen. Het zou zelfs voordeeliger zijn al de betrokkenen wier aantal nog geen 5 °/ n vormt van de 30.000.000, die tegenwoordig werkloos zijn te pensioneeren dan de oorlogsindustrie en al wat daaraan vast zit, te laten voortbestaan! <br />
<br />
Overigens hebben na den wereldoorlog de geallieerden d.* Krupp-industrie genoodzaakt om in enkele maanden hun moordtuigproduktie om te zetten in fabrikage van maatschappelijk nuttige waren. Er is dus in dit opzicht van allerlei mogeiijk. Derhalve moet dit vraagstuk alom ter aarde door al onze kameraden in alle arbeidersorganisaties telkens weer aan de orde worden gesteld. <br />
<br />
<br />
==16. Geen geld, geen oorlog!== <br />
<br />
Zooals er om een oorlog te voeren, een ontzaglijke hoeveelheid intelligentie en geestdrift noodig is — hoe averechtsch die intelligentie, hoe waanzinnig die geestdrift ook zij, — zoo heeft men daarvoor ook milliarden gelds noodig. hebben de romeinen het geld niet de nerf van den oorlog genoemd? Een oorlogsverklaring gaat altijd gepaard met nieuwe staatsleeningen en hoogere belastingen. Openbaar, gemeenschappelijk weigeren om op oorlogsleeningen in te schrijven en belastingen te betalen, zou bij voldoende deelname de geheele krijgsmachine uit het lid rukken, vooral als dergelijke collektieve aktie gepaard ging met allerlei soorten militaire, oeconomische, sociale en moreele dienstweigering. <br />
<br />
<br />
==17. Onze kansen== <br />
<br />
Inderdaad is het, om den oorlog te verhinderen, niet noodzakelijk, dat op het front alle soldaten dienstweigeren, noch dat in het achterland alle arbeiders staken, noch dat tusschen front en achterland de verbindingen geheel zijn doorgesneden. Als aan het front slechts een belangrijk gedeelte der Soldaten weigeren te gehoorzamen, — als in het achterland bij de industrie slechts een groot aantal arbeiders het werk neerleggen, vooral in de sleutelindustrieën, — als tevens een flinke hoeveelheid menschen het transport onmogelijk maken, zoodat dit op verschillende plaatsen ernstig wordt ontwricht, — is dit reeds voldoende om den oorlog stop te zetten. Zonder twijfel moeten wij onze aktie steeds op algemeene staking en algemeene dienstweigering richten, hopend zoo het maximum aan oorlogsweerstand te bereiken. Maar wij hebben geen behoefte aan 100 °/ 0 medewerking op alle gebied, om te kunnen slagen! Het is bv. reeds voldoende, dat in zekere beroepen en bedrijven hier 9 °/ n , daar 60° 0 , ginds 17° elders 50 pet. enz. enz. het wede neerlegt, om iedere mobilisatie en oorlog zóó te ondermijnen, dat de regeering ervan moet afzien. <br />
<br />
Het is zelfs mogelijk een oorlog algeheel stop te zetten, indien men in 3 of 4 hoofdindustrieën 100, 90, 80, 70 of 60°/ 0 der arbeiders ertoe kan brengen, het werk neer te leggen. Dit werd in 1903 begrepen door de Socialistische Federatie van het arrondissement Charleroi. Karl Liebknecht herinnerde er in 1007 aan, dat deze belgische socialisten ter verhindering van oorlog noodzakelijk verklaarden: <br />
<br />
I. algemeene staking der spoorwegarbeiders om de mobilisatie der troepen onmogelijk te maken, <br />
<br />
II. algemeene staking der mijnarbeiders om aan de oorlogvoerenden de noodige brandstof voor treinen en oorlogsschepen te onttrekken, <br />
<br />
III. algemeene staking in de havens en in de munitiefabrieken. [Zie Karl Liebknecht, „Militarismus und Anlimilitarismus unter bisonderer Berücksichtigung der internationalen Jugendbewegung", 1907.]<br />
<br />
Ook Ferdinand Domela Nieuwenhuis heeft in zijn „Vredesboekje” van 1913 verklaard, dat vooral de transportarbeiders, de spoorwegarbeiders en de havenarbeiders tezamen, eiken oorlog ónmogelijk kunnen maken. Deze drie machten op zichzelf kunnen reeds als een vredescheppende drieeenheid optreden! Domela Nieuwenhuis constateerde hierbij terecht, dat de arbeiders, door oorlog te verhinderen, een edele beschavingstaak hebben te vervullen. Waartoe zij in staat zijn, bleek in 1919-1920 in Engeland toen de mijnarbeiders, spoorwegarbeiders en transportarbeiders een Drievoudig Verbond sloten om den dreigenden oorlog te verhinderen en de engelsche arbeidersbeweging zich welbewust tot algemeene staking voorbereidde. Zij noodzaakten de regeering aan de volgende eischen te voldoen: <br />
<br />
I. opheffing van conscriptie, <br />
<br />
II. terugtrekken der britsche troepen uit Rusland, <br />
<br />
III. vrijlating van alle nog gevangen dienstweigeraars, <br />
<br />
IV. opheffing van de blokkade. [Gerard Gould, .The Coming Revolution in Great Britain', London, 1920.] <br />
<br />
Een te veel vergeten feit is bovendien het volgende: in 1917 noodzaakten de argentijnsche arbeiders hun regeering die zich gereed maakte aan de zijde der geallieerden ten oorlog te gaan, door direkte aktie, haar oorlogszuchtige plannen op te geven. [Zie Bart de Ligt, .Oorlog verhinderd door direkte Aktie". I. A. M. V., Cor. Lodder, Nieuwe Niedorp, N. H., Nederland.]<br />
<br />
<br />
==18. Technische oorlogsbestrijding==<br />
<br />
Ook vergete men niet, wat reeds door een kleine groep vastberaden menschen — soms zelfs door een enkel mensch — bereikt kan worden, door het toepassen van doelmatige technische oorlogsbestrijding. Wij veroordeelen alle blinde verwoesting van machines, instrumenten en produkten, elke sabotage, die het menscheijk leven in gevaar brengt. Doch we hebben geenerlei bezwaar tegen maatregelen, die door antimilitaristen in tijden van mobilisatie en oorlog worden genomen om het transport te verlammen, wegen, spoorwegen, bruggen, onbegaanbaar te maken e.d., op voorwaarde evenwel, dat men het sein op onveilig zet. In zijn boek over militaire en industrieele spionage constateert generaal-majoor Max Ronge, dat om een land het oorlogvoeren onmogelijk te maken, sabotage van groote beteekenis is. Hij aarzelt zelfs niet te verklaren, dat men met dit doel de industrieën moet stopzetten door de machines te verwoesten, de elektrische stroom af te snijden, opgestapelde voorraden in brand te steken, bomaanslagen te organiseeren; dat men lokomotieven en rails onbruikbaar moet maken, schade toebrengen aan den landbouw en besmettelijke ziekten verspreiden onder het vee. [Max Ronge, "Kriegs und Industrie-Spionnage", 1930, S. 265] Zulk een sabotage moge bij den God der Heirscharen van Duitschland, , Engeland, Frankrijk, België, Nederland, enz. geoorloofd zijn — wij gaan zoo ver niet. Maar we zijn overtuigd, dat wanneer een heerschendc kongsie poogt de gansche techniek en industrie van een land te ontketenen om niet slechts een aanslag te doen op het bestreden, maar ook op het eigen volk, en al wat nog rest aan menschelijkheid en beschaving, wij het recht hebben op de meest voorzichtige en doeltreffende wijze het nationale technische apparaat voor dit misdadig spel onbruikbaar te maken. In elke industrie, in ieder bedrijf, hehooren onze kamera'" n nauwkeurig te onderzoeken, hoe zij eventueel het betrokken produktie-apparaat kunnen stopzetten, en tegelijk toch zooveel mogelijk de betrokken machines sparen. Vaak is het voldoende, een enkel technisch onderdeel weg te nemen, opdat een heele tak van productie verlamd wordt: ieder weet, wat men onder bepaalde omstandigheden reeds met een hand zand kan bereiken. Ook hebben de antimilitaristen sinds lang de noodzakelijkheid erkend om, als de omstandigheden dit eisehen, telephoon- en telegraafdraden door te snijden. Alles wat dit punt betreft vindt men in het strijdplan aangegeven in afdeeling II, theoretisch gedeelte, letter N, noot. <br />
<br />
<br />
==19. Noodzakelijkheid om de oorlogsbestrijding te decentraliseeren==<br />
<br />
De ervaringen, de laatste jaren opgedaan bij den geweldloozen strijd der indiërs, hebben bewezen, dat wanneer zich een machtige direkte aktie ontplooit, de bestreden regeering zich haast om niet slechts de hoofdleiders, maar ook de plaatselijke leiders der beweging te doen arresteeren. In het nederlandsch militaire tijdschrift ,.Mavors” van Juli 1932 verklaart luitenant-kolonel Fruyt van Hertog in een artikel over de psychologie der massa, dat in geval van verzet het de eerste plicht der regeering is, de hand op de leiders te leggen. Zij moet om zoo te zeggen de massa onthoofden: haar van haar voormannen en voor-vrouwen berooven. Daarom vindt men in afdeeling II, praktisch gedeelte, onder letter V. allerlei preventieve maatregelen vermeld, die het zelf handelen der massa steeds meer mogelijk maken, ook indien alle leiders gevangen genomen, verbannen of gedood zouden worden. <br />
<br />
<br />
==20. Noodzakelijkheid om in alle landen en in alle kringen het strijdplan tegen mobilisatie en oorlog bekend te maken==<br />
<br />
Het scheen mij noodzakelijk over het strijdplan tot u te spreken om verschillende punten nader toe te lichten. Overigens hoop ik, dat het spreekt voor zich zelf. Ik verzoek u dringend het met de meeste aandacht te bestudeeren, en mee te werken om het nog vollediger en nauwkeuriger te maken. <br />
<br />
Wanneer aldus een definitief strijdplan zal zijn samengesteld, moet men het overal ter wereld openlijk of in het geheim verspreiden. Ik onderstreep echter, dat het van het grootste belang is, dat wij, waar het nog maar eenigszins mogelijk is, heel onze strategie en taktiek onomwonden publiceeren, zonder ons te bekommeren om een eventueel vijandige houding van de publieke opinie, noch om de reaktie van de officieele autoriteiten. Indien de oorlogssoldaten alles hebben te wagen in tijden van oorlog, zoo hebben de vredessoldaten reeds alles te wagen in tijd van vrede, om oorlog te voorkomen. Overigens is alles wagen in een stelselmatige mobilisatie tegen den oorlog ten tijde van vrede, veel minder gewaagd en oneindig praktischer dan alles slechts te wagen ten tijde van oorlog! Zijn risiko uitstellen, totdat mobilisatie of oorlog uitbreekt, is slechts zijn risiko vergrooten, en zijn kans op succes verkleinen. <br />
<br />
Ten slotte wil ik u een middel aan de hand doen, om dit strijdplan tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding in die landen ongestraft te publiceeren, waar nog een zekere vrijheid van pers en gedachte bestaat, doch waar men toch reeds hen zou vervolgen, die de hier uiteengezette taktiek zouden propageeren en verspreiden. Het is daar immers nog mogelijk in de pers objektief verslag te geven van plaatselijke, nationale en internationale vergaderingen, welk onderwerp er ook behandeld werd. In dergclijke landen kan men dus door middel van bladen en andere periodieken op volstrekt objektieve wijze mededeelen, dat tegen het einde van Juli 1934 te Welwyn in Engeland een Internationale Conferentie van Oorlogsbestrijders heeft plaats gevonden „waar men het volgende strijdplan tegen den oorlog heeft besproken”, en daarna het geheele plan afdrukken. Men kan er desgewenscht aan toevoegen, dat men het noch met dit plan, noch met de commentaren, die op de Conferentie gegeven werden, in alle opzichten eens is. <br />
<br />
Intusschen is het strijdplan in de wereld, en zal zijn weg wel vinden. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
==NASCHRIFT==<br />
<br />
De lezer wordt nadrukkelijk verzocht niet te vergeten, dat het aan de W.R.I. aangeboden strijdplan een eerste poging op dit gebied is. Ofschoon de schrijver gepoogd heeft het zoo volledig en nauwkeurig mogelijk uit te werken, is hij overtuigd, dat het voor herziening, verbetering en uitbreiding vatbaar is. Het verheugt hem dan ook dat Wilfred Wellock (Engeland) aan de Conferentie van Welwyn voorstelde, dat het strijdplan door de leden van den Internationalen Raad en de afdeelingen van de W.R.I. nader onderzocht zou worden en dat zich in Engeland reeds een speciaal Comité heeft gevormd om het te bestudeeren. Van britsche zijde heeft men bovendien voorgesteld om in verband met het strijdplan een Handboek voor Oorlogsbestrijding uit te werken, dat officieel door de W.R.I. in verschillende talen moet worden uitgegeven. Schrijver dezes had dit resultaat geenszins verwacht, hoezeer hij erop had gehoopt! I <br />
<br />
Anderzijds heeft Eugène Lagot (Frankrijk) voorgesteld, het strijdplan aan de hoofdbesturen van pacifistische en antimilitaristische organisaties, waar ook ter wereld, te doen toekomen en het officieel mee te deelen aan de nationale en internationale sekties van de Ilde en Ille Internationale en van het I.V.V. en van de roode vakbeweging (Moskou). In verschillende landen is men overigens reeds begonnen het strijdplan in den vorm waarin het te Welwyn gepubliceerd werd, tezamen met de daar gegeven toelichting, te verspreiden, — voorloopige maatregel, in afwachting van het officieele plan, noodzakelijk geacht vanwege het overal steeds toenemend oorlogsgevaar. <br />
<br />
Eén punt zal in elk geval nog in het strijdplan opgenomen moeten worden en wel in afdeelingen I, II 2, 111 en IV, overal na punt B: <br />
<br />
Weigering om deel te nemen aan de „passieve verdediging” tegen luchtaanvallen, d.w.z. <br />
<br />
1. Weigering om mee te werken aan het inrichten van lokaliteiten waar men zgn. tegen de gifgassen zou zijn beschermd <br />
<br />
2. Weigering om oorlogsgasmaskers te fabriceeren <br />
<br />
3. Weigering om mee te werken aan manoeuvres betreffende passieve of aktieve verdediging tegen luchtaanvallen <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
Want al deze maatregelen veronderstellen reeds, dat men den modernen wetensch appel ij ken oorlog aanvaardt als een onvermijdelijkheid, indien niet als een zedelijke verplichting. De ervaringen, opgedaan bij luchtmanoeuvres boven steden als Londen, Parijs en Rome hebben reeds bewezen — het werd door de officieele autoriteiten openlijk erkend — dat men tegen zulke aanvallen praktisch zonder eenige verdediging is en dat de eenige „verdedigings”-methode zou bestaan in een tegenaanval op de belangrijkste centra van den vijand, het bedenkelijkste is echter, dat de boven aangegeven maatregelen, die een onmisbaar onderdeel vormen van den modernen oorlog, de bevolkingen eraan gewennen, de chemische oorlog als iets normaals te gaan beschouwen en hun een fiktief besef yan b e t r e k k e 1 ij k e veiligheid geven! D.w.z. dat de passieve verdediging tegen het luchtgevaar in het moderne krijgssysteem op dezelfde wijze funktionneert als bv. het Roode Kruis (zie strijdplan I B), welke organisatie trouwens reeds aan de betrokken oefeningen deelneemt. <br />
<br />
In het aan de Conferentie te Welwyn aangeboden strijdplan werd in afdeeling II 1 onder letter N gesproken over stelselmatige en redelijke sabotage. Tot mijn spijt moest ik echter constateeren, dat in de angelsaksische landen het woord „sabotage” aanleiding geeft tot velerlei misverstand, daar men het daar slechts in ongunstigen zin begrijpt. In de nederlandsche antimilitaristische beweging — in welker tradities het ontworpen strijdplan het diepst is geworteld — heeft men daarentegen betreffende „sabotage” een even gematigde als redelijke opvatting, die dergelijk misverstand uitsluit. Daar het niet om woorden, maar om daden gaat, heb ik in het thans opnieuw in engelsch, fransch, spaansch en nederlandsch gepubliceerde ontwerp de betreffende uitdrukking vervangen door: technische oorlogsbestrijding. Men zal trouwens reeds uit mijn rede hebben gezien, dat dezerzijds alle brutale en blinde sabotage, die slechts ongunstige vernielingsdriften opwekt, volstrekt uitgesloten is. Overigens, kan aan de technische oorlogsbestrijding, die vooral bestaat in het dwarsboomen van het normaal funktionneeren der industrie, der communicatiemiddelen, van het transportwezen, enz. slechts een ondergeschikte, hoewel uiterst belangrijke, beteekenis toegekend worden: het eerst noodzakelijke is en blijft altijd het moreel der vredessoldaten, en het belangrijke element in hun strijd de even stoutmoedige als openbare daad, individueel zoowel als collektief. <br />
<br />
Bovendien vergete men niet, dat in de inleiding tot het plan — onmiddellijk na den titel — duidelijk is aangegeven, dat niemand verplicht is mechanisch alles uit te voeren, wat in de verschillende rubrieken en paragraphen wordt vermeld. Elke vredesstrijder handele naar zijn eigen geweten en overtuiging! Hij die een bepaald punt niet aanvaardt, vindt nog tallooze andere manieren om volgens de hoofdlijnen van het strijdplan met ons mede te werken. <br />
<br />
Daar evenwel de neiging om het oorlogsstelsel door individueele en collektieve obstruktie op het gebied van industrie, verkeer, enz. te ontwrichten reeds sterk in de arbeidersbeweging leeft en de arbeiders op dit gebied inderdaad belangrijke resultaten bereiken kunnen, was het nu eenmaal noodzakelijk, deze strijdmethode in afdeeling II 1 onder letter N nauwkeurig te onderzoeken, vooral — wij herhalen het — om alle minderwaardige sabotage te ontgaan. Dat men op dit gebied uiterst voorzichtig heeft te zijn, springt in het oog: liet is het uitverkoren operatieterrein van provocateurs in dienst der officieele machten. In „Oorlogs- en Industrie-Spionnage" had bv. de chef van de oostenrijksch-hongaarsche spionnage er zijn reden voor om te vermelden, dat tijdens den wereldoorlog er te Amsterdam een sabotage-organisatie bestond op..antimilitaristischen grondslag". <br />
<br />
Welk een ellende door misplaatste sabotage-daden zelfs met de beste bedoelingen — veroorzaakt kan worden, is duidelijk gebleken bij den brand van den duitschen Rijksdag, die — om er niet meer van te zeggen — Hitler, Goering en consorten slechts in de kaart spelen kon. <br />
<br />
In afdeeling II van het strijdplan, praktisch gedeelte, behoort nog te worden ingevoegd, na paragraaph S: organiseeren van een oorlogswaarschuwingsdienst Een dergelijke dienst bestaat uit groepen kameraden die door het land trekken met auto’s en bootjes, waarop aanplakbiljetten, die het dreigend oorlogsgevaar duidelijk aangeven en opwekken tot steeds krachtiger antioorlogsmobilisatie. Tenminste één der kameraden behoort een goed publiek spreker te zijn. Men beschikke over geluidsversterker, indien eenigszins mogelijk, over gramophoon en radio, verspreide manifesten, verkoope anti-oorlogsbrochures, enz. <br />
<br />
In afdeeling II, theoretisch gedeelte, volge voorts, na J: <br />
<br />
stichting van anti-oorlogsmusea <br />
<br />
Men herinnere zich het Anti-Oorlogsmuseum van Ernst Friedrich te Berlijn, en de plannen, thans een internationaal antioorlogsmuseum te stichten te Diksmuide, op de slagvelden van den wereldoorlog. Dergelijke musea behooren bovendien een reizende afdeeling te hebben (per auto of boot), ongeveer georganiseerd als de oorlogswaarschuwingsdienst. <br />
<br />
Hierna volge: <br />
<br />
stichting van vredeshuizen en vredeskamers <br />
<br />
Met het openen van dergelijke studie- en vergadercentra werd in verschillende nederlandsche steden reeds een goed voorbeeld gegeven. <br />
<br />
Een punt, dat niet voldoende werd ontwikkeld in het schema, is de verbroedering van soldaten en burgers, van de physiek weerlooze massaas en de troepen, op welks noodzakelijkheid ik hier wel niet behoef in te gaan. <br />
<br />
Er zijn waarschijnlijk nog andere quaesties, die behandeld moeten worden, of waarop dieper zal moeten worden ingegaan. Allen, die nog voorstellen hebben te doen om het plan even definitief als volledig te maken, zullen mij dan ook zeer verplichten door deze mee te deelen. <br />
<br />
Het is duidelijk, dat noch het strijdplan, noch de daarop gegeven toelichting, officieel gepubliceerd kunnen worden in landen onder min of meer fascistisch getinte of bolsjewistische diktatuur. Op de Conferentie te Welwyn kwamen dan ook verschillende kameraden op mij toe die vroegen, wat men onder dergelijkc omstandigheden in hun land met dit alles zou kunnen beginnen! Officieel — natuurlijk niet veel. Ondergronds — des te meer. Indien wij echter de gewoonte hebben tot op het uiterst uit te spreken wat wij meenen, dat in het openbaar bekend gemaakt moet worden, zoo hebben wij niet minder de gewoonte, onverbiddelijk te verzwijgen, wat nu eenmaal publiek moet worden verzwegen. Toch zijn er dingen uit de illegale praktijk, die hier vermeld kunnen worden, zonder onze beweging te schaden, of ook maar iemand grooter gevaar te doen loopen dan hij zelf wenscht. <br />
<br />
Voorzoover het de propaganda van het hierboven uiteengezette strijdplan betreft, hebben wij eenvoudig terug te gaan tot methoden van mededeeling en overlevering, zooals die vóór het toepassen van schrift en druk door onze vaderen van ouds werden aangewend: eeuwenlang is de menschheid zeer sterk geweest in het van buiten leeren en mondeling verspreiden van regels en wetten, die ze voor haar levensbelang en het handhaven harer beschaving noodzakelijk achtte. Enkele kameraden behoeven slechts een dergelijk strijdplan goed uit het hoofd te kennen en het kan reeds zijn weg vinden tot in het meest hermetisch gesloten Rijk! <br />
<br />
Een andere methode bestaat in het verspreiden van gramophoonplaten. <br />
<br />
En er zijn nog heel wat andere middelen en wegen, om onze opvattingen waar dan ook ingang te doen vinden! <br />
<br />
Eindelijk is het van het grootste belang, dat bij dit alles in het algemeen de grootste omzichtigheid betracht wordt en wij met onze betrekkelijke geringe krachten zoo zuinig en doelmatig mogelijk omspringen. Vooral vermijde men onrijpe ondernemingen, voorbarige akties en blind-mechanische reakties op reaktionaire gebeurtenissen. Ook op het gebied van den oorlog pleegt men de dingen jarenlang ondergronds voor te bereiden en uit te werken, en gaat men eerst over tot mobilisatie en strijd, als de omstandigheden daarvoor gunstig schijnen. Voor den oorlog aan den oorlog geldt in zekeren zin hetzelfde. Onderwijl maakt de nood vindingrijk en wekken diktatuur en militarisme op den duur zulk een weerstand bij al grooter massaas op, dat tenslotte een minimum aan propaganda reeds een geweldige collektieve daadkracht kan ontketenen. <br />
<br />
Een ieder late intusschen wat hij niet aan kan. Doch doe vooral, wat hij kan! <br />
<br />
De Koog, Texel, Nederland B. DE LIGT <br />
<br />
Augustus 1934 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
=Strijdplan tegen Oorlog en Oorlogsvoorbereiding=<br />
<br />
<br />
Dit plan ter mobiliseering van alle anti-oorlogskrachten kent geenerlei vorm van dwang, dienstplicht of conscriptie. <br />
<br />
De antimilitaristische beweging bestaat slechts uit vrijwilligers, op ieder van wie beroep wordt gedaan om overeenkomstig inzicht en geweten zoo krachtig mogelijk te handelen, zonder verplicht te zijn meer te doen, dan zij werkelijk kunnen. <br />
<br />
De te verrichten daden, die hieronder zijn aangegeven, worden dus aan niemand gedikteerd. <br />
<br />
Zij zijn slechts aangchaald om personen, groepen en organisaties bewust te maken van de vele mogelijkheden, binnen hun bereik, om eiken oorlog te verhinderen. <br />
<br />
De verschillende aangehaalde gevallen moeien mannen zoowel als vrouwen aansporen, met zoo veel mogelijk moed, beleid en trouw in den nieuwen strijd te dienen. <br />
<br />
A. In tijd van vrede <br />
<br />
I. INDIVIDUEELE direkte aktie ter verhindering van Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
1. als dienstplichtige <br />
<br />
2. als soldaat of matroos <br />
<br />
3. als reservist (terugzending der militaire papieren) <br />
<br />
4. als weder opgeroepene <br />
<br />
a. in verband met manoeuvres <br />
<br />
b. in verband met stakingen <br />
<br />
c. in verband met politieke en maatschappelijke conflicten <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
C. doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot om kernen van oorlogsbestriiding te vormen en <br />
verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig en munitie te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering om te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel <br />
enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boekeR, manifesten, enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristisch, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
8. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient, te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties *) <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
•) Men zal er zich wellicht over verbazen onder de rubriek voor de individueele aktie een organisatie aan te treffen als de coöperatie, die een onmiskenbaar collektief, en wezenlijk pacifistisch karakter draagt. Reeds in 1913 verklaarde het Internationaal Congres te Glasgow, dat de Internationale Coöperatieve Alliantie moest pogen den dreigenden oorlog te voorkomen. Toch namen gedurende den wereldoorlog de coöperaties van alle betrokken landen zonder eenige reserve aan het stelsel der nationale defensie deel. In Frankrijk kreeg de coöperator Albert Thomas zelfs de leiding van het Ministerie der Bewapening! „Het weelderig hotel, waarin dit ministerie gevestigd was. het hotel Claridge op de Champs Elysées, was om zoo te zeggen een filiaal van onze coöperatieve federatie'geworden, zoo talrijk waren de coöperatorcn — theoretici zoowel als praktici — die er belangrijke diensten vervulden", erkende Charles Gide in 1926 („Les Coopératives fran?aises durant la Guerre”, Association pour l’Enseignement de la Coopération, 1927, p. 8). <br />
<br />
Na den wereldoorlog hebben in Italië, Rusland en elders de regeeringen het distributiesysteem der coöperaties officieel opgenomen in het stelsel der nationale defensie. Slechts in Engeland en de V. S. hebben de betrokken • organisaties zich ervan bewust getoond, dat zij door haar aard zelf verplicht zijn om eiken oeconomischen en socialen dienst aan den oorlog te weigeren. Overal, waar de bestaande coöperatieve organisaties nog bereid blijken in het mechanisme van den alomvattenden oorlog te funktionneeren, is het dus de individueele plicht der coöperatoren, die het wezenlijk oorlogs-vijandig en humanistisch karakter hunner organisatie nog niet zijn vergeten, om te doen wat zij kunnen, opdat deze breken met elke vorm van krijgsslavernij. Zij behooren plaatselijk, nationaal en internationaal de definitieve weigering om in eenig opzicht aan den oorlog mee te werken voortdurend aan de orde te stellen. <br />
<br />
Wat het personeel der coöperaties betreft, voorzoover elk hunner bewust is van de vredesbevorderende en universeele funktie, die hun organisaties hebben te vervullen, is het naar de mate hunner kracht aan iedereen, man of vrouw, om individueel eiken dienst aan den oorlog, waartoe hun organisatie hen zou willen verplichten, te weigeren, en te pogen voor dit standpunt alle functionarissen te winnen. <br />
<br />
Zie B. de Ligt, la Coöperation et la Guerre, „Les Affranchis de toutes les Guerres", Genval (België) Sept 1927; La Cooperation et la Guerre, „Evoletion” Parijs, Okt. 1927; .Contre la Guerre nouvelle” 1928, pp. 144-156. <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvolle wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij dc door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en morcelen dienst: <br />
<br />
1. NEGATIEF <br />
<br />
a. direkt (d.i. weigering om zich bezig te houden met onderzoekingen naar krijgsmiddelen en -methoden, of om plannen in verband hiermede uit te werken, en om eenigen technischen of intellektueelen arbeid ter oorlogsvoorbereiding te verrichten): <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt (d.i. weigeren oorlogszucht op te wekken of aan ie kweek en): <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
a. de kinderen zooveel mogelijk vrijhouden van nationalistische, chauvinistische, militaristische, imperialistische invloeden (letten op lektuur, scholen, feesten, enz.) <br />
<br />
b. weigering om den staat zijn kinderen voor militair onderricht of militairen dienstplicht uit te leveren <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar, weigeren om de jeugd op te voeden in nationaiistischen, imperialistischen of militaristischen geest <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver, weigeren de publieke opinie in nationaiistischen, militaristischen of imperialistischen geest op te voeden, het moderne politiek-oeconomische leven ontmaskeren, enz. <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider, weigeren om nationale verdediging of oorlog te verheerlijken of te heiligen <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeering of partij, weigeren op welke wijze ook de publieke opinie ten gunste van nationale defensie te beïnvloeden <br />
<br />
6. als jurist, weigeren het internationale recht aan het nationale belang ondergeschikt te maken en het recht te verkrachten in dienst van zijn vaderland <br />
<br />
7. als geschiedkundige, weigeren te vervallen tot de traditioneele dwaling, waarbij men de gansche wereldhistorie op zijn eigen volk laat uitloopen, dat boven alle anderen de groote Uitverkorene zou zijn, en slechts het eigen ras te verheerlijken <br />
<br />
8. als kunstenaar, weigeren zijn gaven ten dienste van nationalisme, militarisme of imperialisme te stellen <br />
<br />
9. als socioloog, het nationalisme, het militarisme, het imperialisme, de rassenhoogmoed enz. te ontmaskeren <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater, de onbewuste en onderbewuste strekkingen die naar oorlog stuwen en het regressief karakter der militaire discipline onthullen, en aantoonen, hoezeer de moderne oorlog één aanslag is zoowel op lichaam, ziel en geest der menschen als op hun schoonheidsgevoel (millioenen dooden, verminkten, overspannenen en zielszieken; geslachtsziekten; gevolgen van ondervoeding, enz.) <br />
<br />
11. als wijsgeer eiken vorm van dogmatisme en absolutisme ontmaskeren, vooral op het gebied van geschiedenis, cultuur, godsdienst en vergelijkende wijsbegeerte <br />
<br />
12. zich uit wetenschappelijk, propagandistisch en praktisch oogpunt voor bovengenoemde doeleinden doelmatig organiseeren en zich met het oog op direkte aktie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding met andere organisaties federatief verbinden <br />
<br />
2. POSITIEF <br />
<br />
a. direkt fd.i. welbewust pogen intellektueele en technische ontdekkingen en uitvindingen, die thans vooral in dienst van den oorlog worden gesteld, slechts in dienst van den vrede te stellen en wetenschap en moraal niet van haar wezenlijkste doeleinden te vervreemden): <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
i. ais bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt (d.i. een universeele geestesgesteldheid wekken en kweeken): <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
a. een zoo harmonisch mogelijk familieleven leiden, bezield door een werkelijk universeelen geest (de morecle atmosfeer van het huis heeft op de kinderen den belangrijksten invloed) <br />
<br />
b. de jeugd even. ruim als vrij opvoeden en, vooral indirekt, bij haar wekken: eerbied voor den naasten en zichzelf, liefde voor het anorganische en het organische, voor planten, dieren en menschen, sympathie voor vreemde volken en rassen; sociaal rechtvaardigheidsgevoel en bewondering voor al wat dapper en stoutmoedig is, ook in den oorlog, de aandacht van de nieuwe generatie voortdurend zooveel mogelijk richtend op het bovengeweldadige <br />
<br />
c. de kinderen school doen gaan, waar men zeker is, dat zij een nieuwe, universeel gerichte opleiding zullen ontvangen (als zij niet bestaan, dergelijke scholen stichten) en in verbinding blijven met de onderwijzers, de ouders der andere kinderen en de kinderen zelf door deel te nemen aan ouderavonden, vergaderingen van onderwijzers en kinderen, schoolfeesten, enz. <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar, de jeugd opvoeden in een werkelijk universeelen geest volgens de nieuwe methoden van zelfopvoeding en zelfregeering (hiertoe geregeld in verbinding blijven met de betrokken ouders) <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver, de publieke opinie zooveel mogelijk richten op recht en vrijheid en zijn lezers leeren vreemde volken en rassen te waardceren <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider, door woord en daad gevoelens wekken van wereldomvattende saamhorigheid (solidariteit) en verantwoordelijkheidsbesef voor het gansche menschelijke geslacht en voortdurend pogen om idee en praktijk van strijd en oorlog te vergeestelijken (sublimeeren) <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeering of partij, de massaas steeds opwekken voor een nieuwe menschheid en menschelijkheid te strijden en haar vertrouwen versterken in de bovengeweldadige strijdwijzen. <br />
<br />
6. als jurist, het recht op een even internationale als harmonische wereld richten, w'aar enkelingen, groepen en rassen, vrij met elkaar verbonden, hun stoffelijke, intellektueele en geestelijke goederen naar hun natuur en behoeften vrij uitwisselen <br />
<br />
7. als geschiedkundige, uitgaande van het universeele leven, de hoedanigheden van alle volken en rassen ridderlijk erkennen, hun onderlinge afhankelijkheid en wederkeerige beïnvloeding aantoonen en de aandacht vestigen op de overal in de wereldgeschiedenis onmiskenbare aanwezige strekking naar een even vrij als maatschappelijk leven, dat aan elk individu de ruimste gelegenheid geeft zich naar zijn eigen aard te ontwikkelen <br />
<br />
8. als kunstenaar, zijn arbeid voortdurend richten op waarachtig menschelijke, universeele harmonie <br />
<br />
9. als socioloog, den betrekkelijken zin van den oorlog erkennend, aantoonen waarom en hoe de volken het bestaande stadium van het geweld hebben te boven te komen <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater: <br />
<br />
a. de ziekteverschijnselen der samenleving onthullen met het oog op individueelc en maatschappelijke zelfgenezing en zedelijke hygiëne <br />
<br />
b. de mogelijkheid aantoonen van kanaliseering en sublimeering van instinkten en 'hartstochten, die vroeger gelegenheid vonden zich in den oorlog te uiten <br />
<br />
11. als wijsgeer: <br />
<br />
a. de betrekkelijke waarde van alle vormen van denken en cultuur erkennend, aan elk daarvan gelegenheid geven zich uit te drukken en elkander onderling aan te vullen <br />
<br />
b. zijn universeele wijsbegeerte omzetten in maatschappelijke aktie <br />
<br />
12. zich uit wetenschappelijk, propagandistisch en praktisch oogpunt voor bovengenoemde doeleinden doelmatig organiseeren en zich met het oog op direkte aktie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding met andere organisaties federatief verbinden <br />
<br />
<br />
II. COLLEKTIEVE direkte aktie ter verhindering van Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
THEORETISCH <br />
A. propaganda door openbare vergaderingen, meetings, enz. <br />
<br />
B. propaganda door voordrachten, cursussen, lessen, enz.<br />
<br />
C. propaganda door studiecommissies e.d- <br />
<br />
D. propaganda door beeld en geschrift <br />
<br />
E. propaganda door tooneelvoorstellingen e.d.<br />
<br />
F. propaganda door de bioscoop<br />
<br />
G. propaganda door de radio<br />
<br />
H. propaganda door optochten en demonstraties <br />
<br />
J. propaganda door huisbezoek (te veel verwaarloosde methode)<br />
<br />
K. organisatie der jeugd: <br />
<br />
1. kinderen: vooral niet moraliseeren; wat goed is, overnemen van de padvinders; eerbied wekken voor anderei) en zichzelf, verantwoordelijkheidsbesef en algemeen menschelijk solidariteitsgevoel <br />
<br />
2. de oudere jeugd organiseere zichzelf volgens haar eigen methoden <br />
<br />
L vrouwenorganisaties <br />
<br />
(deze zijn vooral daar noodig waar de vrouwen nog nauwelijks belangstellen in het maatschappelijke vraagstuk en in verband met haar sexueele en maatschappelijke funktic een bepaalde opvoeding behoeven; de centrale idee zij hier verantwoordelijk ten opzichte van de nieuwe generatie uit lichamelijk, intellektueel en zedelijk oogpunt; het is van het grootste belang de vrouwen bewust te maken van het feit, dat in den modernen oorlog het industrieel, intellektueel en maatschappelijk werk der vrouwen achter het front niet minder noodzakelijk is dan dat der mannen aan het front: tijdens mobilisatie behoort achter het front minstens 20 pet. van a/lr mannen door vrouwen te worden vervangen en tonder de voortdurende medewerking van millioencn vrouwen is de munitie-industrie eenvoudig verlamd. !n verband met dit alles is het huisbezoek door vrouwen aan vrouwen van de grootste beteekenis!) <br />
<br />
M. antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot (zie I. C.) <br />
<br />
N. speciale propaganda onder de arbeiders in verband met hun beroep, in de eerste plaats bij de sleutelbedrijven van den oorlog, om den arbeiders de technische funktie van hun werk in het krijgssysteem uit te leggen en aan te wijzen wat elk op zijn gebied individueel en collektief heeft te doen om den oorlog door even stelselmatige als redelijke technische bestrijding ónmogelijk te maken ‘): <br />
<br />
1. transportbedrijven (goederen- en personenvervoer; <br />
<br />
a. treinen <br />
<br />
b. autobussen <br />
<br />
c. automobielen <br />
<br />
d. trams <br />
<br />
e. booten <br />
<br />
f. vliegmachines <br />
<br />
g. trekdieren <br />
<br />
h. menschen <br />
<br />
2. mineralen <br />
<br />
a. steenkool <br />
<br />
b. ijzer <br />
<br />
c. lood <br />
<br />
d. aluminium <br />
<br />
e. zink <br />
<br />
f. tin <br />
<br />
g. nikkel <br />
<br />
h. kwik <br />
<br />
•) Uit dit oogpunt verrichtte in Nederland J. Verlinde in „Bevrijding" van Aug. 1931 een eerste proeve: hij onderzocht de uiterst belangrijke rol die de kolenproductie speelt in het moderne oorlogsproces. Ziehier het wezenlijke van zijn conclusies betreffende deze sleutelindustrie: <br />
<br />
[[Bestand:Bart_de_Ligt_Mobilisatie_p43_sleutelindustrie.gif]]<br />
<br />
<br />
<br />
Grondstoffen Tusschenproducten Oorlogsmateriaal <br />
<br />
I granen ■ <br />
<br />
alkohol -► ontploffingsmiddelen <br />
<br />
aardappelen —► aceton « ontploffingsmiddelen <br />
<br />
suikerbieten —► ether -» ontploffingsmiddelen <br />
<br />
katoen, hout—♦ cellulose-» ontploffingsmiddelen <br />
<br />
! steenkool -► gas — -= > ontploffingsmiddelen <br />
<br />
bruinkool -* teer - ~ ——* oorlogsgas <br />
<br />
erts-► ijzer, staal enz.-» geschut, enz. <br />
<br />
aardolie » benzine -* vervoer <br />
<br />
Dit betoog van Verlinde, tezamen met een ontleding van het gansche moderne oorlogsstclsel werd later gepubliceerd door de nederiandsche Jongeren Vredes Aktie, onder den titel .Dooft de Vuren!" <br />
<br />
Dergelijke brochures behooren in elk land voor elk beroep, dat aan den oorlog len grondslag ligt, gepubliceerd te worden, opdat ieder arbeider beschikke over nauwkeurige inlichtingen, wat hij als vakman tegen den oorlog heeft te doen en te laten. <br />
<br />
<br />
43 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
j. koper <br />
<br />
k. magnesium <br />
<br />
l. zwavel <br />
<br />
m. pyriet <br />
<br />
n. tungstcen <br />
<br />
o. chroom <br />
<br />
p. antimonium <br />
<br />
q. graphiet <br />
<br />
r. mika <br />
enz. <br />
<br />
3. ijzer en staalindustrie (oorlogstuig, munitie) <br />
<br />
4. chemische industrie (gifgassen) <br />
<br />
5. olie (petroleum, mazoet, benzine; bronnen, raffineerderijen, pijpleidingen, tanks, enz.) <br />
<br />
6. alkohol <br />
<br />
7. katoen <br />
<br />
8. wol <br />
<br />
9. rubber <br />
<br />
10. leer <br />
enz. enz. **) <br />
<br />
2. PRAKTISCH <br />
<br />
A, B, C, D, E, F, G, H, (zie I. A-H) <br />
<br />
J. op de wijze der direkte aktie een beweging organiseren ter opheffing van de militaire slavernij (militaire dienstplicht) 'K. op de wijze der direkte aktie een beweging organiseren voor de onmiddellijke bevrijding van alle dienstweigeraars <br />
<br />
L. op de wijze der direkte aktie speciale bewegingen organiseeren in verband met bepaalde antimilitaristische gebeurtenissen (als b.v. in 1921 in Nederland naar aanleiding van de hongerstaking van Herman Groenendaal en in 1932 in België naar aanleiding van de hongerstaking van R. A. Simocns) <br />
<br />
M. een volksbeweging organiseeren ter verwijdering uit de wet van het recht tot oorlogsverklaring <br />
<br />
N. zich in zijn dorp of stad massaal geweldloos verzetten tegen de gevangenneming van dienstweigeraars en in verband met dergelijk onrecht demonstraties, vergaderingen, proteststakingen organiseeren enz. <br />
<br />
O. naar aanleiding van speciale maatregelen door regeering of parlement (credietcn voor de uitbreiding of moderniseering van leger of vloot, manoeuvres, uitzenden van troepen of schepen naar plaatsen waar het spant, uitzenden van koloniale troepen e.d.) trachten deze onmogelijk te maken door demonstraties en stakingen <br />
<br />
P. alom dienstweigeringsmanifesten verspreiden, waarin duizenden mannen en vrouwen, met opgave van naam, adres <br />
<br />
<br />
*•) Met het oog op dit alles raadplege men o a. Helle en Acbe, .La Défense nationale et ses Conditions moderne" 1932, .Boycotts and Peace” a Report by the Commitee on Economie Sanctions, edited by Evans Clark, 1932, en .Wie würde ein neuer Krieg aussehen", Untersuchungen eingeleitet von der Interparlementarischen Union, 1932. <br />
<br />
<br />
<br />
cn beroep, openlijk verklaren dat zij aan den oorlog en zijn technische en moreele voorbereiding noch in het leger, noch op de vloot, noch in het industrieele of maatschappelijke leven deelnemen <br />
<br />
Q speciale fondsen stichten voor de slachtoffers der daadwerkeliikc oorlogsbestrijding: <br />
<br />
1. voor militaire dienstweigeraars, die vanwege hun anti-militarisme hun betrekking verliezen <br />
<br />
2. voor propagandisten in overeenkomstigen toestand <br />
<br />
3. voor hen, die weigeren krijgsmiddelen te vervaardigen of op andere wijze aan de technische, intellcktucelc of moreele oorlogsvoorbereiding mee te werken <br />
<br />
R. de regeeringen noodzaken eiken vorm van nationale defensh op te geven (als er b.v. redelijke voorstellen tot algemcencj ontwapening gedaan worden, hebben de volken hun regeeringen door direkte aktie te noodzaken, deze te aanvaarden) <br />
<br />
S. internationale kruistochten voor den vrede organiseeren (dcrgelijke campagnes van verscheidene weken of maanden, beginnen op hetzelfde oogenblik in de belangrijkste centra van verschillende landen; de kruisvaarders trekken door dorpen cn steden, overal openbare vergaderingen beleggend en begeven zich naar een bepaald punt, waar een groote internationale demonstratie plaats hebben zal) <br />
<br />
Wanneer tusschen twee landen oorlogsgevaar dreigt: <br />
<br />
T. onmiddellijk een eenheidsfront vormen van alle organisaties die zich tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding verzetten ten einde: <br />
<br />
1. een speciaal bureau en fonds voor de bedoelde aktie te stichten <br />
<br />
2. de openbare meening voorlichten aangaand het dreigend gevaar door: <br />
<br />
a. de pers <br />
<br />
b. lezingen en openbare vergaderingen <br />
<br />
c. manifesten, vlugschriften en brochures, die liet betrokken politieke conflict uit een objektief oogpunt behandelen <br />
<br />
3. door telegram en expres beroep doen op alle anti-oorlogsorganisaties, arbeidersorganisaties, enz. om op regeering en parlement druk uit te oefenen, opdat oorlog in elk geval vermeden wordt <br />
<br />
4. bekende en vooraanstaande persoonlijkheden van de quaestie op de hoogte te brengen en hen opwekken om de publieke opinie, de regeering en het parlement zoo te beinvloeden, dat oorlog wordt voorkomen <br />
<br />
3. beroep doen op alle onderwijzers, leeraars, hoogleeraren, journalisten, religieuse en politieke leiders, juristen, geschiedkundigen, enz. opdat die al hun invloed uitoefenen om oorlog te voorkomen (zie I. H. 2-11) <br />
<br />
6. regeering en parlement ervan op de hoogte stellen, dat in geval van oorlog de massaas niet zullen volgen, nog te minder daar de moderne staten over politieke en <br />
<br />
<br />
45 <br />
<br />
<br />
<br />
juridische middelen beschikken, als b.v. arbitrage, om alle politieke geschillen te beslechten en oorlog te vermijden <br />
<br />
7. in het eventueel als vijandig te beschouwen land manifesten publiceeren, waarin men openlijk verklaart, dat als een oorlog uitbreekt, men er niet aan zal deelnemen, en waarin men ieder werkelijk mensch aan de andere zijde der grens opwekt om op overeenkomstige wijze te handelen <br />
<br />
8. zich in verbinding stellen met de overeenkomstige bewegingen, organisaties enz. in het eventueel als vijandig beschouwde land, opdat de aktie zich in beide landen parallel ontwikkelt, zoowel in vredestijd als bij oorlog <br />
<br />
9. in de steden en dorpen aan de grens der betrokken landen conferenties en vergaderingen houden waar de oorlogsbestrijders der beide landen elkaar ontmoeten ten einde: <br />
<br />
a. het politieke conflikt, waarom het gaat, te onderzoeken om een vreedzame oplossing te vinden <br />
<br />
b. alle middelen na te gaan, waardoor men oorlog kan voorkomen <br />
<br />
c. alle middelen na te gaan om eventueel mobilisatie en oorlog te verhinderen <br />
<br />
10. algemeene staking voorbereiden en, zoo noodig reeds inzetten, evenals massale dienstweigering, non-coöperatie, enz. en al wat noodig is om den dreigenden oorlog definitief onmogelijk te maken <br />
<br />
U. in het maatschappelijk leven al wat militair is, boycotten <br />
<br />
(vooral de gegradueerden) <br />
<br />
Daar in geval van mobilisatie of oorlog de besturen der anti-oorlogsorganisaties en haar meest bekende propagandisten waarschijnlijk gevangen genomen worden, en de documenten, archieven, enz. der betrokken organisaties in beslag genomen dreigen te worden, moet men <br />
<br />
V. preventieve maatregelen nemen: <br />
<br />
1. de leden der organisaties zoo opvoeden, dat zij steeds meer in staat zijn om hun illegaal werk zelfs voort te zetten als alle leiders zijn verbannen, gevangen of gedood <br />
<br />
2. de ledenlijsten in meerdere exemplaren op verschillende plaatsen bewaren om noodlottige gevolgen van eventucele huiszoeking te voorkomen <br />
<br />
3. rekening houden met de mogelijkheid, dat de financiën der organisaties, voprzoover zij toevertrouwd zijn aan officieele instellingen (spaarbanken enz.) door den staat in beslag genomen worden, opdat men op het kritieke oogenblik niet van alle middelen beroofd zijn<br />
<br />
Om op het juiste oogenblik doeltreffend te handelen en de evenlueele regeeringsproclamaties nog vóór te zijn: <br />
<br />
W. reeds van te voren in verschillende formaten en kleuren <br />
<br />
<br />
46 <br />
<br />
<br />
proclamaties gereed hebben, die op korte, eenvoudige en duidelijke wijze tot individueclc en collektieve aktic tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding aansporen en opwekken tot EEN ALOMVATTENDE MOBILISATIE IN DIENST VAN MENSCHHEID EN MENSCHELIJKHEID voor de volgende gevallen: <br />
<br />
1. mobilisatiegeruchten <br />
<br />
2. mobilisatie <br />
<br />
3. oorlogsgeruchten <br />
<br />
4. burgeroorlog <br />
<br />
5. staat van oorlog <br />
<br />
6. staat van beleg <br />
<br />
7. koloniale oorlog <br />
<br />
8. internationale oorlog <br />
<br />
B. In tijd van mobilisatie en oorlog <br />
<br />
<br />
III. INDIVIDUEELE direkte aktie om Oorlog onmogelijk te maken <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
G. Doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot, om kernen van oorlogsbestrijding te vormen en verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering: <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig en munitie te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boeken, manifesten enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristische, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
S. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
9. weigering, post, telegraaf, telephoon, enz. in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen: <br />
<br />
<br />
47 <br />
<br />
<br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
enz. enz. <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvollc wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij de door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en moree'en dienst: <br />
<br />
a. direkt <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeeringen of partij <br />
<br />
6. als jurist <br />
<br />
7. als geschiedkundige <br />
<br />
8. als kunstenaar <br />
<br />
9. als socioloog <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater <br />
<br />
11. als wijsgeer <br />
<br />
(zie I. H. 1 b en 2 b.) <br />
<br />
12. ondanks de ongunstigste omstandigheden en de noodlottigste gebeurtenissen zooveel mogelijk de noodzakelijke plaatselijke, nationale en internationale verbindingen onderhouden en aanknoopen met het oog op individueele en eollektieve direkte aktie tegen oorlog <br />
<br />
J. paarden, muildieren en alle vee aan de militaire requisitie onttrekken <br />
<br />
K. opgeëischte rijwielen, motorfietsen, automobielen, vliegmachines of andere transportmiddelen onbruikbaar maken voor mobilisatie en oorlog <br />
<br />
L. installaties voor telephoon, telegraaf, radio, enz. voor mobilisatie en oorlog onbruikbaar maken <br />
<br />
M. bruggen, rails, enz. voor mobilisatie en oorlog onbruikbaar maken (nooit vergeten, het signaal op onveilig te zetten om ongelukken te voorkomen en menschenlevens te sparen) <br />
<br />
enz. enz. op alle gebied zooveel mogelijk de meest doelmatige <br />
<br />
<br />
NON-COOPERATIt, BOYCOTT EN SABOTAGE toepassend, zonder instrumenten, machines, bruggen, wegen, enz. meer te <br />
<br />
Als men de keus heeft, altijd liever krijgsmiddelen — en in tijd van mobilisatie en ooriog is alles krijgsmiddel omzetten tot ontredderen of te verwoesten dan strikt noodzakelijk is vredesmiddclen, dan ze ontredderen of vernieten: zijn vliegmachine b.v. gebruiken om over dorpen en steden van het eigen land en van het eventueel als vijandig beschouwde gebied anti-oorlogsmanifesten uit te strooien; officieele of geheime draad-looze uitzenders aanwenden in dienst van de antimilitaristische mobilisatie om beroep te doen op de betrokken volken, opdat iij niet aan den oorlog deelnemen, enz. <br />
<br />
IV. COLLEKTIEVE direkte aktie om Oorlog onmogelijk te maken <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
C. doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot, om kernen van oorlogsbestrijding te vormen en verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering: <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel <br />
enz. enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boeken, manifesten, enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristische, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
8. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
9. weigering, post, telegraaf, telephoon, enz. in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
<9 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2. coöperaties <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
enz. enz. <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvolle wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij de door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en moreelen dienst: <br />
<br />
a. direkt <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver <br />
<br />
4. ais religieus of zedelijk voorganger of leider <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeeringen of partij <br />
<br />
6. als jurist <br />
<br />
7. als geschiedkundige <br />
<br />
8. als kunstenaar <br />
<br />
9. als socioloog <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater <br />
<br />
11. als wijsgeer <br />
<br />
(zie I. H. 1 b en 2 b.) <br />
<br />
12. ondanks de ongunstigste omstandigheden en de noodlottigste gebeurtenissen zooveel mogelijk de noodzakelijke plaatselijke, nationale en internationale verbindingen onderhouden en aanknoopen met het oog op individueele en collektieve direkte aktie tegen oorlog <br />
<br />
J. BOYCOTT, NON-COOPERATIE EN STAKING: <br />
<br />
1. in tijd van oorlogsgevaar: om de regeering te noodzaken van haar verderfelijke plannen af te zijeu <br />
<br />
2. in oorlogstijd: om een eind te maken aan de menschenslachting <br />
<br />
Wanneer de antimilitaristische beweging niet sterk genoeg is om de nationale mobilisatie onmogelijk te maken, moet men: <br />
<br />
K. een eenheidsfront tegen den oorlog vormen: <br />
<br />
1. in mobilisatietijd, zoolang de oorlog nog niet is uitge-<br />
<br />
<br />
60 <br />
<br />
<br />
barsten: om in het gansche land met alle middelen eert krachtige propaganda te maken voor algemeene staking en dienstweigering <br />
<br />
2. in oorlogstijd: om in denzelfden geest zoo taktvol mogelijk te handelen, welke arbeid reeds in vredestijd moet worden voorbereid <br />
<br />
L. pogen voor de antioorlogsmobilisatie de soldaten, matrozen en arbeiders, die zich nog voor den oorlog mobiliseeren laten, te winnen door: <br />
<br />
1. demonstraties <br />
<br />
2. huisbezoek <br />
<br />
3. posten voor kazernes, enz. (op dit gebied kunnen vooral ook vrouwen voorbeeldig werk verrichten) <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
M. zooveel mogelijk het oorlogsmechanisme ontredderen door alle vervoer te verlammen (ook hier kunnen de vrouwen een bizondere taak vervullen, door zich b.v. in massa op de rails of wegen te werpen om het vertrek van militaire transporten te verhinderen en door algemeene toepassing van lijdelijk verzet, zooals dit de laatste jaren in India door de vrouwen voorbeeldelijk geschied is bij de geweldlooze bestrijding van de britsche politie en het imperialistische leger) <br />
<br />
N. overal waar dit zonder menschenlevens in gevaar te brengen mogelijk is, wapens, munitie en ander krijgstuig vernietigen, <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
Als men de keus heeft, altijd liever krijgsmiddelen — en in tijd van mobilisatie en oorlog is alles krijgsmiddel — ontzetten tot vredesmiddelcn, dan ze ontredderen of vernielen: zijn vliegmachine b.v. gebruiken om over dorpen en steden van het eigen land en van het eventueel als vijandig beschouwde gebied anti-oorlogsmanifesten uit te strooien; officieele of geheime draadlooze uitzenders aanwenden in dienst van de antimilitaristische mobilisatie om beroep te doen op de betrokken volken, opdat aij niet aan den oorlog deelnemen, enz. <br />
<br />
O. het algemeen verzet tegen den oorlog omzetten tot algeheele sociale vernieuwing (in deze omwenteling is het eveneens de plicht van alle antimilitaristen en radikale pacifisten om den strijd slechts met menschwaardige middelen te voeren, hoog uit boven het burgelijk, feodaal en voorfeodaal geweld, dat met de eischen eener werkelijke maatschappelijke vernieuwing uiteraard in strijd is) <br />
<br />
<br />
51 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
VREDE ALS DAAD <br />
Beginselen, Geschiedenis en Strijdmethodeh van de Direkte Aktle tegen Oorlog, door B. DE LIGT <br />
2 deelen, 720 blz. prijs: Ing. f 4.90, geb. f 6.50 <br />
<br />
<br />
Een overvloed van tot nog toe onbekende stof is in dit boek zeer overzichtelijk bewerkt. De schrijver heeft ongewoon veel gelezen en weet, daar hij de verschillende stroomingen van het moderne pacifisme (in den breedsten zin des woords) tot in nauwkeurigheden kent, tusschen verleden en heden steeds het juiste verband te leggen. Het eerste deel behoort in het bizonder door allen, die zich voor religie interesseeren, ijverig bestudeerd te worden. Prof. Dr. Hans Wehberg in „Die Friedenswarte” Wat men in zijn „geschiedenis” vindt, is gewoonlijk in geschiedenisboeken niet te vinden. „Algemeen Handelsblad'’ <br />
<br />
Tusschen veel geschriften over het oorlogsvraagstuk, goed en warm van bedoeling, maar vaak onbelangrijk van inhoud, doet dit boek weldadig aan. Ook hier is de bedoeling goed, niet alleen door den ernst van het verzet tegen den krijg, maar ook door den ernst om het vraagstuk breed en van veel zijden te bezien en wetenschappelijk te benaderen. En deze bedoeling omgezet in een boek waaraan veel studie ten grondslag ligt en dat het lezen waard is, om vorm en inhoud beide! <br />
<br />
Prof. dr. J. Lindeboom in „Christendom en Cultuur” Een meesterwerk, dat men gelezen moet hebben om de werkelijke oorlogsbestrijding door en door te kennen. Het moet zijn plaats vinden in de bibliotheken van al onze medestrijders. <br />
<br />
Gerard de Lacaze-Duthiers in ,J.e Barrage” <br />
<br />
Een monument, stralend van leven. Deze bijbel der direkte aktie. Dr. Edmond Privat in ,Ja Sentinelle ” <br />
<br />
<br />
Onze godsdienstige, wijsgeerige, sociologische opvattingen komen gewis meerdere keeren in botsing met deze van den auteur. Er ligt in zijn denken geen gebondenheid aan traditie. Hij bekijkt, waardeert en veroordeelt steeds ongenadig scherp vanuit eigen opvatting en overtuiging. Dat echter te durven, vooral op een gebied waar een militaristisch gezinde heer-schappij de vrijheid van denken en doen zoo goed als lamgeslagen heeft, verdient waardeering. <br />
<br />
Waar het trouwens gaat om een werk dat getuigt van kennis en eerlijk streven, moeten we niettegenstaande zekere bepaalde en besliste meeningsverschillen zeggen, dat alwie zich aktief aan vredesbeweging gelegen laat, dit boek moet doorwerken. <br />
<br />
.Jong Dietschland”, Alg. weekbl. v. Kath. Vl.-Nationaal Leven De inhoud is, daargelaten bezwaren die men op bepaalde punten en tegen sommige conclusies kan hebben, belangrijk; vrucht van ernstige langdurige studie. Veel litteratuur, waaronder weinig of niet bekende, heeft de schrijver met vrucht geraadpleegd; op menig punt verrichtte hij pionierswerk. De wijze van behandeling getuigt van lofwaardig streven naar objectiviteit. Hoe men tegenover deze beweging moge staan, de zaak van den vrede, welke allen, die van goeden wille zijn wenschen te dienen, is er slechts bij gebaat, wanneer zij zoo veelzijdig mogelijk ernstig wordt bestudeerd. Voor de historische zijde is dit in De Ligt’s boek hef geval. Nieuwe Rotterdamsche Courant. <br />
<br />
Varkrijgb. in da Baakh. VAN LOGHUM SLATERUS N.V., Arnham <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
DE OVERWINNING <br />
<br />
VAN HET GEWELD <br />
<br />
<br />
80 pag. <br />
<br />
20 cent (plus porto) <br />
<br />
<br />
Hoe oorlog en onderdrukking door <br />
bovengewelddadlge strijdmiddelen <br />
<br />
<br />
UITGAVE: <br />
<br />
BEVRIJDING, WINKELERWEG C 6d, N. NIEDORP <br />
<br />
<br />
ETS GOEDS' <br />
<br />
brengt u bet <br />
<br />
<br />
Brochurendepol <br />
<br />
<br />
Intern. Anti-Mil. Ver. <br />
<br />
COR LODDER ■ Nieuwe Niedorp • Giro 77320 <br />
<br />
Oorlog aan den Oorlog <br />
<br />
8 cent, franco per post 11 cent <br />
<br />
Het einde van Nederlands Onafhankelijkheid en Neutraliteit, 5 cent, franco p. post 8 cent <br />
Oorlogsverhindering door door direkte aktie, 2 cent, franco per post 4 cent <br />
<br />
Hoe werkt de bloedige Internationale? 15 cent, franco per post 18 cent <br />
<br />
Oorlogtegen Hitler Duitschland? 7 cent, franco p. post 10 cent <br />
Oorlog en Revolutie, 8 cent, franco per post 11 cent <br />
<br />
LUIT. KOLON. OSBURN Een verboden toespraak, 5 cent, franco per post 8 cent <br />
<br />
HENR. ROLAND HOLST Sterft, oude vormen en gedachten! 8 et, fr. p. post 11 cent <br />
<br />
-BESTELT HET NOG HEDEN! <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
ALBERT DE JONG <br />
<br />
<br />
ALBERT DE JONG <br />
<br />
<br />
SIMONE WEIL <br />
<br />
<br />
„De Wapens Neder” <br />
<br />
Maandorgaan van de Intern. Anti-Mil. Vereeniging (I.A.M.V. - Sectie Holland) <br />
<br />
30STE JAARGANG <br />
<br />
Abonnementsprijs 85 ct. p. jaar, extra Kerstno. inbegrepen bij vooruitbetaling <br />
<br />
Vraagt gratis proefnummer aan bij de Administratie van .De Wapens Neder": <br />
PAVILJOENSGRACHT 68-70 - DEN HAAG - GIRO 31762 <br />
<br />
<br />
Voor directe actie tegen Oorlog en Militarisme. <br />
<br />
ageert elke week <br />
<br />
„DE ARBEIDER” <br />
<br />
OP AANVRAGE WORDT GEDURENDE VIER WEKEN GRATIS <br />
EEN PROEFBLAD GEZONDEN <br />
<br />
<br />
Abonn.prijs <br />
I 1.— per <br />
3 maanden <br />
<br />
ADMINISTR.-ADRES: KLAPROOSLAAN 49a, GRONINGEN <br />
<br />
<br />
Wat willen de Syndicalisten?! <br />
<br />
LEEST <br />
<br />
Abonneert j i I • « <br />
<br />
U OP „U6 byndlCallSt verspreidt <br />
<br />
IN ELK GEZIN <br />
<br />
Orgaan van het Nederlandsch Syndicalistisch Vakverbond <br />
<br />
Aangesloten bij de Internationale Arbeiders-Associatie te Madrid <br />
<br />
Redactie: Administratie: <br />
<br />
ALBERT DE JONG FREEK SPOOR <br />
<br />
Haarlem Mercatorstr. 157 3 , Amsterdam (W.) <br />
<br />
Abonnementsprijs slechts f 1.— per kwartaal <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Zittend in Indisch kostuum: Mlra Ban, en dan naar links: Arthur Ponsonby, Valantln Boelgakof, Mw. Runham Brown, H. Ru <br />
<br />
<br />
<br />
HET CONGRES VAN DE WAR RESISTERS' INTERNATIONAL TE WELWYN</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=De_Ligt,_Bart_-_Mobilisatie_tegen_de_oorlog!_(1934)&diff=26663
De Ligt, Bart - Mobilisatie tegen de oorlog! (1934)
2024-01-29T12:49:04Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:De Ligt, Bart]]<br />
[[Categorie:WRI]]<br />
<br />
Mobilisatie tegen de oorlog!<br />
<br />
Door Bart de Ligt<br />
<br />
Verschenen: 1934<br />
<br />
Bron: http://www.antimilitarisme.org/<br />
<br />
<br />
=Inleiding=<br />
<br />
Wij publiceren hierbij het strijdplan tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding, en de daarbij behorende, bekende 100 minutenrede van Bart de Ligt, uitgesproken 29 Juli 1934 op de driejaarlijksche Conferentie van de Internationale der Oorlogsbestrijders (War Resisters’ International) te Welwyn, Herts., Engeland, onder voorzitterschap van Lord Arthur Ponsonby, een van de moedigste Engelse pacifisten, gewezen Onder-Secretaris van Buitenlandse Zaken, leider van de oppositie in het Hoger Huis en schrijver van „Now is the Time (Nu of Nooit)”, 1925.<br />
<br />
Op deze Conferentie waren afgevaardigden der aangesloten organisaties uit 22 van de 27 landen aanwezig, terwijl sympathiebetuigingen toestroomden uit de gehele wereld.<br />
<br />
Het strijdplan is door de Internationale Raad van de W.R.I. onmiddellijk in studie genomen en wordt in alle betrokken landen ernstig onderzocht. In Engeland is een Studie-Comité opgericht, dat zich speciaal met het onderzoek van het plan de Ligt bezig houdt.<br />
<br />
Het strijdplan en de rede, ons door de schrijver welwillend ter beschikking gesteld, verschijnen ook in het Frans, Engels, Spaans, enz.<br />
<br />
Een Nederlandse uitgave verscheen reeds te Antwerpen in een extra-nummer van „Nooit Meer!” met een inleiding van Frans Arijs. Dit bevat bovendien een verslag van de gehele Conferentie en de volledige openingsrede van Lord Ponsonby. Van veel belang zijn daarin ook de verslagen der redevoeringen van Reginald A. Reynolds over „Valstrikken voor Pacifisten” en van A. Fenner Brockway over „Pacifisme en Klassestrijd”.<br />
<br />
Het doel van het hierbij gepubliceerde strijdplan is om te komen tot eenheid van antimilitaristische aktie over de ganse wereld, op grond van vrije discipline.<br />
<br />
Over de betekenis van de gehele Conferentie raadplege men het artikel Nieuwe Oriëntering in de W.R.I. door Observator, gepubliceerd in de Persdienst IAK. No. 151, uitgave Albert de Jong, Haarlem, en o.a. afgedrukt in ,,Bevrijding” van januari 1935.<br />
<br />
<br />
=Mobilisatie tegen de oorlog!=<br />
<br />
Rede den 29en Juli 1934 gehouden op de Driejaarlijksche Conferentie van de Internationale der Oorlogsbestrijders (W.R.L) te Welwyn (Herts., Engl.)<br />
<br />
<br />
==1. Noodzakelijkheid eener stelselmatige oorlogsbestrijding<br />
Kameraden!==<br />
<br />
Wij leven in een tijdperk van bedenkelijken terugval. Sinds dan aanvang der historie hebben de volken zich nimmer zoo bewapend, als sedert de opening der Ontwapenings-Conferentie! In elk beschaafd land worden methodes van wetenschappelijke krijgsvoering - chemisch, bakteriologisch, elektrotechnisch - stelselmatig uitgewerkt en reusachtige nationale mobilisaties voorbereid, die mannen zoowel als vrouwen en jeugd omvatten, om doeltreffend te kunnen voeren wat men reeds la guerre totale, den alomvattenden oorlog, noemt. Het is een tijdperk van overbeschaafde barbaarschheid.<br />
<br />
Nog slechts enkele jaren geleden scheen het verzet tegen deze gruwelijke stuwing overal zeer krachtig toe te nemen. Ge weet echter, dat sinds de fascistische geestesgesteldheid zich als een besmettelijke ziekte van land tot land verspreidde, dit verzet sterk is verzwakt. De kansen op een nieuwen wereldoorlog - waarvan de gevolgen nog ontzettender zouden wezen dan van dengene, die nu juist 20 jaar geleden uitbrak - nemen dagelijks toe. Een reden te meer waarom wij onze inspanning hebben te vertienvoudigen om een wereldomvattend bloedbad te voorkomen, en zelfs onmogelijk te maken.<br />
<br />
Laten we overigens niet vergeten, dat, ondanks alles, ons antimilitarisme nog lang geen verloren zaak is. Er is geenerlei reden om defaitisten van den vrede te worden! Zelfs indien de regeeringen in staat waren millioenen mannen en vrouwen in een nieuwen grooten oorlog te storten, is het meer dan waarschijnlijk, dat de gemobiliseerden, ontzet door de verschrikkingen der wetenschappelijke krijgsvoering, zich weldra aan de zgn. nationale defensie zouden onttrekken en de wanhoop der volken zou omslaan in oproer en revolutie. Deze mogelijkheid is reeds een der redenen, waarom zelfs de meest oorlogszuchtige regeeringen tegenwoordig aarzelen tot nieuwen krijg over te gaan. Want zij weten zeer wel, dat een nieuwe oorlog een uiterst gevaarlijke onderneming zou zijn, waarin zij alles op het spel zouden zetten en waarvan het gevolg waarschijnlijk zou wezen, wat men in die kringen „de bolsjewiseering van de gansche wereld” noemt.<br />
<br />
Laten we evenmin vergeten, dat, ondanks alles, in verschillende landen de oorlogsbestrijding in allerlei kringen nog altijd toeneemt en, over het geheel genomen, onze zaak er sterker voor staat dan ooit.<br />
<br />
Met dat al is de zwakke zijde van onzen strijd vooral hierin gelegen, dat terwijl men in militaristische kringen dag en nacht, in het publiek en in het geheim, plannen en methoden uitwerkt om den krijg zoo doeltreffend mogelijk te voeren, de antimilitaristische beweging daar geen voldoende organisatie tegenover weet te stellen en nog nimmer welbewust een even volledig als doeltreffend stelsel van mobilisatie tegen den oorlog heeft uitgewerkt. Het is méér dan tijd om in dit gebrek te voorzien! Er is bovendien nog een bizondere reden waarom wij onze aandacht op den praktischen kant der oorlogsbestrijding hebben te richten: de moderne jeugd heeft genoeg van vage en stichtelijke verklaringen; ze eischt nauwkeurige zedelijke en technische richtlijnen en, vooral, praktische voorschriften. Onze antimilitaristische beginselen zijn tegenwoordig trouwens algemeen bekend. Wat heden noodzakelijk is, is niet zoozeer theorie of philosophie, als praktijk.<br />
<br />
Deze gedachte begint zich in onze beweging dan ook reeds te verspreiden. Doch een groot aantal kameraden heeft nog een te romantische opvatting van den strijd. Zij spreken slechts van „gereed zijn voor het groote oogenblik” en willen vooral „beslissende daden” verrichten. Zonder twijfel kan het groote oogenblik elken dag aanbreken en kunnen bizondere omstandigheden plotseling beslissende daden eischen. Intusschen gaat echter het gewone leven door, d.w.z. dat men aan den pacifistischen en antimilitaristischen kant een afwachtende houding aanneemt, terwijl men in het militaristische kamp zijn werk en ijver vermenigvuldigt en vrijwel niets aan het toeval overlaat.<br />
<br />
Ons gebrek aan stelselmatigheid veroorzaakt zelfs belachelijk misverstand. Zoo heb ik eens een vurig oorlogsbestrijdster, die overigens haar antimilitaristische taak op alle gebied verwaarloosde hooren uitroepen: „Wat zou ik graag een man willen zijn om dienst te kunnen weigeren!” en een brief van een jongmensch ontvangen, die toevallig vrijgesteld was van den militairen dienst en schreef: „Wat u wilt is prachtig! Maar daar ik nu eenmaal niet aan dienstplicht ben onderworpen, wat kan ik doen?”<br />
<br />
Het moet eindelijk eens worden erkend, dat hetgeen onze beweging praktisch verricht, ondanks een overvloed van pacifistische en antimilitaristische geestdrift, in geen verhouding staat tot de reël te vervullen taak. Vooral is bedenkelijk, dat men zoozeer als dilettant en al te grillig en al te willekeurig optreedt, terwijl het er juist om moet gaan, even stelselmatig en deskundig, als onophoudelijk te handelen.<br />
<br />
Om in dit gebrek aan systematische voorbereiding te voorzien, leg ik u hierbij een ontwerp van mobilisatie tegen den oorlog voor, dat zoowel betrekking heeft op het antimilitarisme in vredes- als in oorlogstijd. Ik hoop, dat reeds bij eerste lezing ervan blijkt, dat in den strijd tegen den oorlog elk mensch en iedere maatschappelijke groep onmiddellijk een belangrijke rol heeft te vervullen, die overal direkt moet worden opgenomen. Het feit dat in dit strijdplan (zie laatste hoofdstuk van dit artikel) bepaalde punten minder uitgewerkt zijn dan andere, beduidt allerminst, dat zij minder zouden beteekenen: uiterst belangrijke daden zijn soms slechts door een enkel woord aangegeven - dat dan echter boekdeelen spreekt! Het feit, dat bepaalde gedeelten in grooter of in kleiner letter zijn gedrukt, zegt evenmin iets aangaande de praktische of zedelijke beteekenis der betrokken passages. Het is slechts een zuiver formeele quaestie van verdeeling en onderverdeeling.<br />
<br />
<br />
==2. Vrijwilligheid tegen dwang==<br />
<br />
Met dat al wordt bij onze strijdwijze niets opgelegd: wij zijn geen militaristen! Wij dwingen niemand tot oorlog tegen oorlog en dreigen, in geval van weigering ónze zaak te dienen, met gevangenisstraf noch kogel. Ons leger is slechts uit vrijwilligers saamgesteld, die wij onophoudelijk aansporen, zich volgens inzicht, krachten en omstandigheden zoo verantwoordelijk mogelijk te gedragen.<br />
<br />
Zonder twijfel propageeren wij onvermoeibaar: „Soldaten en arbeiders, staakt!” - in de hoop, dat een steeds grooter aantal soldaten en hoofd- en handarbeiders zich zoo spoedig mogelijk aan „den dienst des doods” zal onttrekken. Wij willen inderdaad alle zedelijke krachten en menschelijke instinkten mobiliseeren tot een strijd, waarin het heroïsme, dat zich tot nog toe in den oorlog zoo barbaarsch uitte, op hooger plan waarachtig menschelijke vormen vindt. Maar wij weten niets van kategorische imperatief of diktatuur. De consequenties onzer taktiek zijn voor den enkeling veel te ernstig dan dat wij zelfs het meest noodzakelijke werk ook maar aan iemand zouden willen opdwingen. Wij waarschuwen integendeel al onze kameraden uitdrukkelijk tegen overdreven daden en gebaren, tegen elke phraseologie en aanstellerij, en vooral: tegen te doen wat boven hun kracht zou gaan. Ik heb makkers gekend, die, voor een revolver geplaatst, nimmer beefden, doch niet in staat waren gevangenisstraf te verdragen. En anderen, die gemakkelijk een lange en zware gevangenisstraf ondergingen, doch voor een revolver op hun beenen trilden. Er zijn menschen, die tijdens een mobilisatieperiode, opgedreven door de spanning van het oogenblik en de geestdrift van het gemeenschappelijk handelen, in staat zouden zijn om op voorbeeldige wijze deel te nemen aan collektieve dienstweigeringsbewegingen en dan zelfs voor den dood niet terug zouden deinzen, doch die, in kalmer tijden en zonder buitengewone moreele prikkels tot ïndividueele dienstweigering niet komen kunnen, noch de gevangenisstraf verdragen, die daarop staat. Dat dergelijke kameraden zich eventueel aan den dienstplicht, dien de staat hen oplegt, onderwerpen. Gij ziet trouwens in ons strijdplan, welk een taal: hen daar wacht! Want wij kunnen óók niet zonder, een stelsel van ondergrondsche propaganda in kazernes, vliegkampen en op oorlogsschepen en de daartoe noodzakelijke taktische en strategische voorbereiding, om soldaten en matrozen voor onze zaak te winnen. Wie, tot den militairen dienst gedwongen, op een gegeven oogenblik door ernstige beweegredenen verhinderd wordt, dien opgelegden plicht te weigeren, heeft eenvoudig de kazerne binnen te gaan. In landen, waar dit mogelijk is, kan hij zich overigens op de dienstweigeringswet beroepen. Mits hij nimmer vergete, dat, zelfs al verricht hij in plaats van soldatenwerk schijnbaar ook den meest vreedzamen arbeid, deze in tijd van mobilisatie en oorlog onmiddellijk een militair karakter krijgt en hij dan behoort deel te nemen aan de algemeene staking, die, tezamen met massale dienstweigering, aan de regeering het oorlogvoeren onmogelijk heeft te maken. Dat anderzijds wie in staat is elken militairen dienst te weigeren en zich daar zedelijk toe verplicht voelt, zich zoo spoedig mogelijk van deze slavernij bevrijde, wat daar ook verder uit volgt!<br />
<br />
Dergelijke overwegingen gelden niet minder voor andere daden, bv. belastingweigering. De geschiedenis leert, dat verschillende gevallen van individueele belastingweigering niet van beteekenis zijn ontbloot geweest, maar dat in het algemeen gesproken belastingweigering meer zin heeft als collektieve daad, naar aanleiding van bepaalde gebeurtenissen: het besluit van regeering of parlement leger of vloot te moderniseeren of uit te breiden, de oorlogsbegrooting te verhoogen e.d. De enkeling, die, uit protest tegen het optreden van zijn regeering, alléén voortdurend belastingbetaling zou willen weigeren, loopt, eventueel met zijn gansche familie, zooveel risiko, dat hij, vóór tot een dergelijke daad over te gaan, wel heeft te overwegen, of deze „de moeite waard” is. Toch vindt men in het strijdplan belastingweigering opgenomen in de rubriek der individueele daden, omdat het nu eenmaal mogelijk is, dat onder bizondere omstandigheden voor zekere personen juist deze daad het meest zou zijn aangewezen en zij op een bepaald oogenblik groote zedelijke en praktische beteekenis hebben kan.<br />
<br />
Hetzelfde geldt voor het beginsel verantwoordelijk produceeren, negatief: weigering van allen menschonwaardigen arbeid, in dit geval van al wat onmiddellijk tot oorlog dient. Want dit beginsel stelt aan ieder andere eischen. Elk heeft hier rekening te houden met zijn aard en aanleg, zijn oeconomischen toestand en dien van zijn familie, e.d. Niets ontziend doorvoeren van dit beginsel heeft gewoonlijk zeer ernstige gevolgen, vooral in tijden van oeconomische crisis. Het is in het algemeen oneindig moeilijker in dezen zin te handelen; dan eenvoudig militairen dienst te weigeren.<br />
<br />
Wij dwingen dus nooit iemand, lichamelijk noch geestelijk, tot het aannemen van een zekere houding. Wat wij echter van ieder eischen, is goed na te denken en zoo consequent mogelijk te handelen, nauwkeurig te onderzoeken wat men persoonlijk heeft te doen of…… te laten. Ziehier een voorbeeld ter verduidelijking. Een boekhandelaar, die zich uit zakelijk oogpunt verplicht acht allerlei boeken in voorraad te hebben, kan toch, als antimilitarist, werken van militaristische en nationalistische strekking zooveel mogelijk op den achtergrond houden en voortdurend taktvol propaganda maken voor meer vreedzame en antimilitaristische lektuur. Vaak heeft zulk een methode zelfs veel grooter strategische beteekenis dan het ostentatief tentoonstellen van antimilitaristische boeken en brochures, ofschoon anderzijds het bestaan van uitgesproken antimilitaristische boekwinkels niet minder noodzakelijk is. Tijdens de mobilisatie van het hollandsche leger in verband met den wereldoorlog, toen in Nederland staat van oorlog en beleg heerschte, heb ik verschillende malen in vergaderingen van munitiearbeiders herhaald: „Kameraden! het is mogelijk dat gij gegronde redenen hebt om voorloopig met uw onwaardigen arbeid voort te gaan - want dat uw werk onwaardig is, weet ge -. Indien gij echter thans nog niet in staat zijt, u aan dit smadelijk werk te onttrekken, maakt u ten minste gereed tot algemeene staking in geval van oorlog en onderzoekt nauwkeurig, hoe gij eventueel op technisch gebied den oorlog doelmatig kunt verhinderen. Richt in elk geval uw aandacht reeds zooveel mogelijk op antimilitaristische praktijk”. En ondanks hun uitgesproken oorlogswerk bleef onze antimilitaristische beweging voortdurend ook met dergelijke kameraden in verbinding.<br />
<br />
<br />
==3. Het eerst noodzakelijke==<br />
<br />
De inhoud van het u thans voorgelegde strijdplan is het praktisch resultaat van een grondige studie van den oorlog aan den oorlog sinds ongeveer 2500 jaar in Azië, Europa en tenslotte de gansche wereld, gepubliceerd in mijn „Vrede als Daad”, waarvan het eerste gedeelte zoo juist verscheen in het fransch, onder den titel „La Paix Créatrice”. U vindt daar ook de verschillende motieven besproken, die sinds enkele tientallen eeuwen aan direkte aktie tegen oorlog ten grondslag liggen.<br />
<br />
Uit dit onderzoek blijkt tevens duidelijk, dat de grootste smaad van de moderne volken de lafheid is, waarmee vrijwel alle zich aan de militaire slavernij hebben onderworpen. Langen tijd scheen het, dat de angelsaksische volken zich nimmer tot het aanvaarden van de militaire slavernij zouden verlagen. Toch kon men reeds vaststellen tijdens den amerikaanschen burgeroorlog, dat als de militaire noodzaak het eischt, dienstdwang zelfs wordt opgelegd aan volken, die zich van ouds door groote persoonlijke en maatschappelijke onafhankelijkheid hebben onderscheiden. Gedurende den wereldoorlog werd dan ook, op enkele uitzonderingen na, de militaire dienstplicht aan de britsche en noordamerikaansche volken opgelegd. Indien na den wereldkrijg de betrokken regeeringen hun volken niet meer aan den militairen dienstdwang onderwierpen, beteekent dit alles, behalve een definitieve maatregel. In al die landen blijft immers de conscriptie in beginsel gehandhaafd, en wordt slechts om zuiver opportunistische redenen niet toegepast. Met het oog op mogelijke nieuwe oorlogen hebben de regeeringen in quaestie sinds den wereldkrijg alles gedaan wat mogelijk is, om door middel van militaire africhting aan middelbare en hooge scholen reusachtige kaders te vormen, gereed om eventueel millioenen dienstplichtigen opnieuw ten oorlog te voeren. Bovendien heeft men in de Vereenigde Staten, in Engeland zoowel als in Frankrijk en elders, een stelsel van industrieele en sociale conscriptie uitgewerkt, dat in oorlogstijd ook de vrouwen tot die maatschappelijke en industrieele diensten zal verplichten, die voor den „alomvattenden oorlog” onmisbaar zijn. Tegenwoordig - constateerde kolonel Fuller - storten zich gansche volken in den oorlog niet slechts als soldaten, maar ook om het leger in moreel en stoffelijk opzicht. aan te vullen. („The Reformation of War”, 1923, p. 70.) Zelfs in China, dat zich sinds duizenden jaren op zijn vredelievendheid beroemt en dat gedurende eeuwen zich bewust heeft weten vrij te houden van alle militarisme en staatsslavernij, bereidt men zich voor, het voorbeeld der zgn. moderne staten te volgen en den dienstdwang in te voeren. Er zijn politieke en maatschappelijke symptomen, die er op wijzen, dat een evtl. vrij India door hetzelfde gevaar wordt bedreigd.<br />
<br />
Enkele jaren geleden erkende Prof. Noël Baker bij zijn onderzoek naar de mogelijkheid eener beperking of begrenzing der internationale bewapeningen in verband met de zgn. Ontwapenings-Conferentie, in zijn boek „Disarmament”, dat er in Genève niet één regeering aanwezig was, bereid om definitief den dienstplicht af te schaffen. Het feit, dat na den wereldoorlog de regeeringen der overwinnende volken de afschaffing van de conscriptie aan de overwonnen staten oplegden, terwijl zij dien zelf, tenminste in beginsel, voor hun eigen landen meer dan ooit handhaafden, heeft bij de centralen de neiging om de dienstplicht weder in te voeren slechts versterkt.<br />
<br />
De duitsche wijsgeer Krause heeft terecht verklaard, dat zoolang de moderne naties haar regeeringen het recht toekenen om de jeugd stelselmatig aan militaire africhting en opleiding te onderwerpen en om evtl. de gansche bevolking als dienstplichtig te mobiliseeren, zij nog in het eerst-wezenlijke niet vrij zijn, Hoe schoon en dapper de daad van den dienstweigeraar ook zij, deze zware taak zou in normale tijden niet op de schouders vallen van de jeugd, indien de oudere mannen en vrouwen, die zich pacifisten en antimilitaristen noemen, het zwaarste werk niet overlieten aan een generatie, die nog niet tot vollen geestelijken en lichamelijken wasdom is gekomen. Geen wonder dat den laatsten tijd verschillende hollandsche moeders ertegen hebben geprotesteerd, dat de staat nog onvolgroeide jongeren voor dit zedelijk dilemma plaatst: dienst doen of dienst weigeren, en hun daarbij reeds van te voren het dienst doen oplegt. Zij wekken dan ook alle ouders op zich tegen dezen staatsdwang op minderjarigen krachtig te verzetten.<br />
<br />
Mevr. Prins-Burgers, mevr. Smit-Schucking Kool en verschillende andere moeders hebben de aandacht gevestigd op de felle tegenstrijdigheid tusschen het feit, dat de wet de ouders verantwoordelijk stelt voor de intellektueele en zedelijke opvoeding hunner kinderen, en dat diezelfde wet aan hun nog minderjarige zonen den militairen dienstplicht opdwingt. Als bewuste antimilitaristische ouders willen zij niet, dat men hun nog minderjarige kinderen een taak met zulke zware consequenties oplegt, en verklaren zich bereid, zelf de straffen te ondergaan, die het onttrekken van hun kinderen aan dien militairen dienstplicht met zich brengt. In dezen geest weigeren zij de officieele papieren betreffende dienstplicht, keuring enz. de jeugd ter hand te stellen en zenden die aan de regeering terug met de verklaring: door de ouders geweigerd. Zij wenschen niet, dat de staat reeds beslag legt op hun minderjarige kinderen voor wie zij zelf, volgens de wet, als opvoedsters moreel verantwoordelijk zijn. Wij hebben reeds ervaren, dat een dergelijk gedrag van moeders en de processen, die erop volgen, een diepen indruk maken op de openbare meening en andere vrouwen ertoe brengen, op overeenkomstige wijze, solidair met hun kinderen te handelen. Inderdaad behooren in alle landen de volgende eischen aan de orde gesteld te worden en de regeeringen, door direkte aktie des volks, genoodzaakt ze in te willigen:<br />
<br />
I. Onmiddellijke bevrijding van alle nog gevangen dienstweigeraars.<br />
<br />
II. Recht op dienstweigering, zoolang alle conscriptie nog niet is afgeschaft.<br />
<br />
III. Afschaffing van den militairen dienstdwang.<br />
<br />
IV. Verwijdering uit de wet van het recht tot oorlogsverklaren en van al wat op oorlog betrekking heeft.<br />
<br />
<br />
Reeds meermalen heeft de geschiedenis zelf bewezen, dat een regeering onmachtig is conscriptie of militaire africhting der jeugd haar burgers op te leggen, wanneer het betrokken volk wèl weet vrat het wil: In 1902 weigerden de Finnen zich te onderwerpen aan den militairen dienstplicht, hen opgelegd door den Tsaar, en zelfs die autokratische regeering moest wijken.<br />
<br />
In 1917 weigerden de Ieren zich te onderwerpen aan elke conscriptie van de zijde der Britsche regeering, en er kwam geen militaire slavernij.<br />
<br />
In 1917, midden in den wereldoorlog, weigerde het Australische volk tweemaal per referendum, om de wet op den dienstdwang te aanvaarden, ofschoon ze door de regeering noodzakelijk werd geacht en deze alles deed om de publieke opinie te beïnvloeden en een gunstige beslissing te forceeren.<br />
<br />
In 1930 werd de regeering van Nieuw Zeeland genoodzaakt af te zien van de militaire opleiding der jeugd, nadat 50.000 jongens - moreel gesteund door 100.000 ouders, gereed om alle straffen te ondergaan, die uit hun houding zouden volgen - geweigerd hadden, zich aan de militaire africhting te onderwerpen.<br />
<br />
<br />
==4. De beteekenis van den dienstplicht==<br />
<br />
Wanneer wij de antimilitaristische taktiek aldus uiteenzetten, werpt men ons vaak het volgende tegen: „Tengevolge van de ontwikkeling der chemische, elektrotechnische en bakteriologische strijdmethoden kan de moderne krijg gevoerd worden zonder algemeene mobilisatie en zonder die millioenen legers, die den oorlog van 1914 hebben gekarakteriseerd. Het heeft dus geen zin meer, bij de oorlogsbestrijding uit te gaan van individueele en collektieve dienstweigering. Daar nu eenmaal de reusachtige nationale legers geheel overbodig zijn geworden, heeft de militaire dienstplicht zijn vroegere beteekenis verloren.” Men heeft zelfs opgemerkt, dat de strijd tegen den dienstplicht de regeeringen siberisch koud zou laten. Deze handelen daar overigens niet naar! Zij nemen in steeds meer landen àl strenger maatregelen, in de hoop iedere propaganda voor individueele en massale dienstweigering te onderdrukken.<br />
<br />
Geen wonder! De militaire deskundigen verklaren, dat „ofschoon de moderne oorlog niet als vroeger voornamelijk door menschen wordt gevoerd en de materieele uitrusting er een steeds grooter rol in speelt, het toch niet minder waar blijft, dat de bezieler, van dit materiaal, de voornaamste akteur van het drama, degene, die tenslotte slechts in staat is met verstand en onderscheiding te handelen, is en blijft: de mensch, en dat het zeker is, dat onder gelijke technische voorwaarden, het succes slechts van den mensch kan afhangen…. Daarom kan de omvang der infanterie ten opzichte der andere wapens niet onbepaald worden verminderd.” (Colenel Lucas, „Ce que tout Chef doit savoir”. 1928, p. 241)<br />
<br />
Volgens generaal Requin is de zoo vaak naar voren gebrachte stelling, dat een toekomstige oorlog slechts door kleine legers beroepssoldaten gevoerd zal worden, tegenover de feitelijke werkelijkheid onhoudbaar. Het is een volstrekte dwaling om het qualiteitsleger tegenover het quantiteitsleger te willen stellen. Het is eveneens een dwaling, het materiaal tegenover den mensch te stellen, want het materiaal is slechts een instrument in de handen der menschen en kan zonder hen zelfs niet funktionneeren.<br />
<br />
De zoozeer verspreide opvatting, dat men het aantal mannen steeds kan verminderen en door oorlogsmateriaal vervangen, is slechts juist, voor zoover het het front betreft. In den alomvattenden oorlog is de besparing aan menschen juist nul! Veronderstel, dat een sektie mitrailleuses de vuurkracht heeft van een halve sektie infanterie van 20 man, dan zijn echter om de mitrailleuses op te stellen, ze te bedienen, voor aanvoer van munitie en provisie te zorgen enz. minstens 20 man aan en achter de vuurlinie noodig. De 20 man zijn dus niet overbodig geworden, doch vervullen grootendeels een andere funktie. („Wie würde ein neuer Krieg aussehen?” Untersuchung, eingeleitet von der Interperlementarischen Union, 1932, S. 18-19)<br />
<br />
In November 1931 heeft de fransche generaal Debeny zich expresselijk verzet tegen de opvatting, dat menschen tot in het oneindige door materiaal zouden kunnen worden vervangen. ( In een te Zurich voor den Zwitserschen Officiersbond gehouden rede over het karakter der moderne legers. Zie het verslag in het „Algemeen Handelsblad”, Amsterdam, 14 November 1931) Hij constateerde bv. dat op het eerste gezicht een militaire vliegmachine slechts een bediening eischt van 2 man en dat de moderne bataljons, ofschoon kleiner van omvang, een grooter strijdkracht hebben dan die van 1914. Doch deze besparing aan menschen is slechts schijn, daar het aantal mannen, dat door de moderne bewapening wordt uitgeschakeld, weer noodzakelijk blijkt voor het onderhoud der vliegkampen, de munitie, het proviand, enz. Volgens dezen deskundige is het aantal mannen, dat achter het front gebruikt wordt, ontzaglijk toegenomen. Ieder vliegtuig b.v. eischt de samenwerking van ongeveer 60 menschen.<br />
<br />
De angelsaksische deskundigen hebben den laatsten tijd bovendien gewezen op de noodzakelijkheid, om de infanteristen in het vervolg op verschillend gebied zóó op te leiden en te oefenen, dat zij in staat zijn de meest uiteenloopende werkzaamheden die door de moderne oorlogstechniek geëischt worden, te verrichten. Trouwens, men moet zich niet al te sterk laten beïnvloeden door de overigens ver vooruitziende betoogen van hen, die men de profeten der moderne krijgsvoering zou kunnen noemen, als de fransche deskundige Mayer, de italiaansche Douhet (Giulio Douhet, „II Dominio dell’ Aria”, 1933), de engelsche Fuller, Croft, Liddell Hart, enz. Moretta concludeert in „Come sarà la Guerra di domani?” (In het duitsch vertaald onder den titel „Wie sieht der Krieg von morgen aus?” 1934) - geheel in overeenstemming met de opvatting van den duitschen generaal Von Seekt, den schepper der Reichswehr, en van den italiaanschen commandant Ulisse Guadagnini, schrijver van de „Guerra futura” - dat een eventueele europeesche oorlog in zoo verre hetzelfde karakter zou dragen als in 1914, als hij een oorlog tusschen gewapende naties zou zijn, die al hun reserves aan materiaal en aan menschen op het spel zouden zetten. Men zou inderdaad veronderstellen, dat de inzet van een nieuwen grooten oorlog in menig opzicht gelijk zal zijn aan die van 1914 tegen het eind.(Rocco Morette, „Wie sieht der Krieg von Morgen aus”, 1934, S. 212) Al ware het immers slechts omdat militaire chefs, evenals de menschen in het algemeen, conservatief van aard zijn, en slechts moeilijk met eenmaal bestaande tradities breken. De meesten hunner passen zich slechts langzaam en aarzelend aan de nieuwe omstandigheden aan.<br />
<br />
Deze behoudszucht, die uiteraard verschillende oorzaken heeft - traagheid des geestes, verouderd idealisme, beroepsafgunst op nieuwlichters van den kant van hen, die zich niet meer in staat voelen moderne ideëen te verwerken, allerlei oeconomische en andere belangen - dreigt overigens zelfs uit militair oogpunt, nutteloze slachtingen van menschen te veroorzaken. Kortom, het is waarschijnlijk, dat in een eventueelen nieuwen, grooten oorlog de hypermoderne strijdmethoden veeleer nu en dan, als bij vlagen, toegepast zullen worden, ware het slechts om de zuiver technische reden, dat het modernste materiaal nog niet in voldoende mate gereed zal zijn. Ten slotte blijft volgens Foch een groot conscriptieleger ook altijd noodzakelijk om een evtl- veroverd land te bezetten.<br />
<br />
<br />
==5. Aard der moderne conscriptie==<br />
<br />
Op één punt zijn alle militaire deskundigen, behoudzuchtige zoowel als vooruitstrevende, het eens, nl. dat in een eventueelen nieuwen oorlog industrieele, maatschappelijke, intellektueele en moreele dienstplicht niet minder noodzakelijk zal zijn dan militaire. Heel het moderne oorlogsstelsel eischt snelle en nauwkeurige funkionneering van een steeds toenemend aantal mannen en vrouwen, die met automatische vlugheid en regelmaat middellijk en onmiddellijk samenwerken. Zonder twijfel wordt het oorlogsfront steeds meer gemotoriseerd, gemechaniseerd en gerationaliseerd, doch al wat daar aan menschenkracht overbodig wordt, is steeds weer vereischt achter het front, om in industrie, transport, enz. een onmisbare taal: te vervullen.<br />
<br />
Luitenant-kolonel Mayer stelt vast, dat „al moet niet ieder op het oorlogstooneel zelf verschijnen, elk ten minste tusschen of achter de coulissen werkzaam heeft te zijn… Het is aan de militaire gezaghebbers om in het belang der nationale defensie deze menschelijke materie(!) zoo goed mogelijk uit te buiten zonder zich om den leeftijd der betrokkenen te bekommeren. Lichamelijke geschiktheid, intellekueele of moreele bekwaamheid, vakkennis e.d. zijn de eenige faktoren, waarmee gerekend wordt… Als de oorlog uitbreekt, behoort niemand aan zichzelf. Elke burger staat ter beschikking voor den dienst van het vaderland.” (Lieutenant-Colonel Emile Mayer, „La Guerre d’hier et l’Armee de demain”, Rivière, Paris, pp. 98-182) Vandaar dat deze deskundige, die er ten minste geen doekjes om windt, zijn boek over den oorlog van vroeger en het leger der toekomst besluit met een ontwerp-program van militaire organisatie, waar men leest:<br />
<br />
§ 3. - In de gevallen, bij de wet voorzien (nationale mobilisatie, oproep van den Volkenbond(!)… ) staat iedere franschman ter beschikking, in den staat, wat zijn leeftijd of geslacht ook zij.<br />
<br />
Want, als wij reeds zagen, in een eventueelen oorlog zullen ook de vrouwen steeds meer aan dienstplicht onderworpen worden. Eén ding is reeds zeker: men rekent bij oorlog overal op een algemeene mobilisatie der mannen, tengevolge waarvan ten minste 20% der gansche mannelijke bevolking achter het front door vrouwen zal moeten worden vervangen, en erkent in officieele kringen openlijk, dat zonder de voortdurende medewerking van millioenen vrouwen de voor den oorlog onmisbare munitie-industrie eenvoudig is verlamd.<br />
<br />
<br />
==6. De vrouw en de moderne oorlog==<br />
<br />
In „Nieuwe Vormen van Oorlog” heb ik de aandacht gevestigd op het feit, dat reeds gedurende den wereldkrijg de vrouwen een groote rol hebben gespeeld. Cole heeft in zijn studie „Trade-Unionism and Munitions” opgemerkt, dat tijdens den wereldoorlog in Engeland 3.000.000 vrouwen al haar krachten wijdden aan de instandhouding van het industrieele en maatschappelijke leven achter het front. Een groot deel van haar werkte in munitiefabrieken. Toen de Wapenstilstand werd gesloten, telde men in Frankrijk 1.500.000 vrouwen in de oorlogsindustrie, die allerlei moordtuig vervaardigden. Corcos stelt vast, dat deze vrouwen „al die moordinstrumenten met volmaakte gewilligheid en de meest volstrekte discipline hanteerden. Nu en dan hadden zij flauwten, doch dat kwam door den stank van het koper.” (F. Corcos, Les Femmes en Guerre”, 1927, p. 153)<br />
<br />
Met dat al bleek tijdens den wereldoorlog, dat noch de hooge salarissen, noch het beroep op de opofferingsgezindheid voor het vaderland een voldoende aantal vrouwen voor de nationale industrie mobiliseerden. Uitgaande van het feit, dat de oorlog een duel is geworden tusschen twee groepen nationale oorlogsindustrie, waarin aan weerszijden van het front de gansche bevolking direkt of indirekt is betrokken en waarin het er om gaat de industrieele mobilisatie in den kortst mogelijken tijd met volstrekte regelmatigheid te doen fungeeren (Zie Lieut. Col. Reboul, „Mobilisation industrielle”, I., 1925, pp, 190-I), bereiden dan ook tegenwoordig de regeeringen met het oog op de industrieele en maatschappelijke organisatie en de militaire hulpdiensten tijdens den oorlog overal dienstp1icht der vrouwen voor. Daar de vrouwen zich meest niet bewust zijn van wat haar in dit opzicht dreigt, wordt in het hier speciaal besproken strijdplan op de noodzakelijkheid eener bizondere propaganda onder de vrouwen sterke nadruk gelegd (afdeeling II, letter L).<br />
<br />
<br />
==7. Internationaal karakter der oorlogsbestrijding==<br />
<br />
Het spreekt vanzelf, dat tusschen de staten, die tezamen tegen een anderen groep staten oorlog voeren, de oeconomische, sociale en moreele betrekkingen steeds nauwer worden, opdat alle tezamen als een werkelijke technische eenheid funktioneeren. Tijdens den krijg hebben de oorlogsbestrijders ook deze eenheid te breken. Daartoe moeten zij zich nu reeds, openlijk en in het geheim, in organisatorisch en zedelijk opzicht met hun kameraden uit andere landen verbinden. Men beseffe wel, dat men met kameraden van over de grenzen nooit nauw genoeg verbonden kan zijn!<br />
<br />
De oorlogsbestrijders der verschillende landen moeten elkaar voortdurend raadplegen (bv. de Britsche en de Hollandsche, om een doeltreffend plan van verzet uit te werken met het oog op een mogelijken oorlog met Japan; de Fransche, Belgische en evtl. de Hollandsche oorlogsbestrijders, met het oog op een mogelijk gewapend conflikt met Duitschland, enz.). Daar er voorts voor oorlogsbestrijders zelfs in oorlogstijd geen vijandige volken bestaan, moeten de antimilitaristische verbindingen zich ook over de evtl. officieel vijandige landen uitstrekken en behoort men in de betrokken staten zoo doeltreffend mogelijk tegen alle oorlogsvoorbereiding en oorlog samen te werken. Dit alles wordt in het strijdplan uitgewerkt, afdeeling II, praktisch gedeelte, vanaf letter T. Uit dit oogpunt zijn de zgn. grensbijeenkomsten in landen die elkaar met oorlog bedreigen, van de grootste beteekenis (letter T, Nr. 9). Wanneer tusschen twee staten de politieke spanningen toenemen, behoort men in de betrokken landen zijn sprekers uit te wisselen om aan de volken aan weerszijden der grens te bewijzen, dat er in het land, dat door de autoriteiten en de officieele pers even ongunstig als antipathiek wordt voorgesteld, nog andere krachten werkzaam zijn, dan die naar oorlog drijven. Men herinnere zich de reizen, die de Japansche antimilitarist Kagawa op kritieke momenten in China deed, om zich bij de Chineezen voor de oorlogszuchtige houding van het officieele Japan te verontschuldigen en hen te overtuigen, dat er in zijn vaderland ook nog andere mannen en vrouwen waren, die ondanks alles trouw zouden blijven aan de internationale solidariteit. Uit dit oogpunt hebben enkele jaren geleden ook Poolsche en Duitsche katholieke pacifisten aan weerszijden van de Duitsch-Poolsche grens voorbeeldig werk gedaan.<br />
<br />
Dat een stelselmatige campagne tegen oorlogsvoorbereiding in twee landen, die met elkaar in gewapend conflikt dreigen te geraken, bloedige botsingen werkelijk kan voorkomen, is aan het begin dezer eeuw door de katholieke pacifisten van Argentinië en Chili duidelijk aangetoond. Deze doeltreffende aktie werd in 1904 op gedenkwaardige wijze gesymboliseerd door oprichting van het standbeeld van den Christus der Andes. ( Zie B. de Ligt, „La Paix créatrice”, II, 1934, pp. 409-440) Het werd opnieuw bevestigd in 1905 door de Zweedsche en Noorsche socialisten, tijdens de campagne, ingezet door de socialistische jeugd, die de regeeringen der beide landen met massale dienstweigering en algemeene staking dreigde, indien zij tot oorlog zouden overgaan.<br />
<br />
<br />
==8. Niet tot het laatste oogenblik wachten!==<br />
<br />
De moderne krijg kan dus slechts worden gevoerd als „alomvattende oorlog”, waarin elk der betrokken staten als zedelijkmaatschappelijk-industrieel-militair(-naval)e eenheid funktionneert. De heerschende klasse zet er alles op, dat in een evtl. oorlog de volken strijden, totdat - om met de militaire deskundigen Helle en Ache te spreken - „hun krachten totaal zijn uitgeput”; internationale overeenkomsten betreffende het verbod van zekere gruwelijke oorlogsvormen, zgn. om den strijd te humaniseeren, zullen niet kunnen worden gehouden: ten gevolge van de moderne krijgstechniek zullen de toekomstige oorlogen „zonder twijfel een bizonder afschuwelijk en fel karakter dragen” (Helle et Ache, „La Défense nationale et ses Conditions modernes”, 1932).<br />
<br />
Met het oog hierop heeft dan ook de Amerikaansche president Coolidge verklaard, dat in een nieuwen krijg er een ongekende mobilisatie zal plaats vinden, niet alleen van menschen en industrieën, maar ook van dingen. (Zie mijn „Nieuwe vormen van Oorlog”, blz. 31-32.) Commandant Coste vestigt er bovendien de aandacht op, dat deze om zoo te zeggen physieke mobilisatie gepaard zal gaan met een even algemeerre en stelselmatige moree1e mobilisatie. ( Zie Charles Coste „La Psychologie sociale de la Guerre”, 1928, La Psychologie du Combat”, 1929) Ze wordt zelfs in de kleinste landen voorbereid, met uitzondering wellicht van Luxemburg, Monaco en Andorra… Indien de oorlogsbestrijders wachten met hun poging om dit gigantische stelsel te breken, tot het mobilisatiebevel weerklinkt, komen zij zeker te laat, te meer, omdat dan de moreele oorlogsvoorbereiding de onderbewuste machten der massa’s in geweldige stroomen zal hebben ontketend. Dit blijkt reeds duidelijk uit de belangwekkende verhandeling van Edward Glover over „Oorlog, Sadisme en Pacifisme” (War, Sadism, Pacifism”, 1933. Overigens is Glover, als de meeste psychoanalytici, zeer eenzijdig, en niet voldoende op de hoogte van de ethnologische, sociologische en historische gegevens deze questie betreffende).<br />
<br />
Ook op dit gebied moet men ver uitkijken, om het noodweer te zien naderen en op tijd zijn maatregelen te treffen. Meermalen hebben wij er nadrukkelijk op gewezen, dat als de menschen niet van te voren zijn opgevoed en geoefend om de moreele besmetting der nationalistische geestdrift te weerstaan, elke poging tot oorlogsverhindering op het kritieke oogenblik onvermijdelijk schipbreuk zal lijden. Want achter die nationalistische geestdrift werken machtige psychische stuwingen. Men hervindt er de collektieve verschrikking der primitieve menschen en allerlei psychische krachten die in het onderbewustzijn van den enkeling sinds zijn vroegste kindsheid werkten, zoowel als de meest verheven vormen van idealisme en toewijding - vergeten wij nimmer, dat nog een zeker aantal menschen naïef genoeg is om al wat schoon en goed is, in den nationalen afgod te belichamen.<br />
<br />
Men hervindt er vooral de, meest onbewuste, behoefte om waarin dan ook, buiten zichzelf te geraken, waardoor vooral millioenen individuen zijn bezeten, die onophoudelijk door allerlei persoonlijke ellenden en ongunstige maatschappelijke toestanden gemarteld worden - mechanisch werk in de industrie of op getayloriseerde bureaux, dat geenerlei moreele bevrediging kan bieden; eindelooze werkloosheid gepaard met grenzelooze verveling; pijnigende maatschappelijke ondergeschiktheid; gevangenschap in onverdragelijke huwelijken, kortom, voortdurende onbevredigdheid in het alledaagsche leven bij instinktieve begeerte naar nieuwe vrijheid -. Deze behoefte om buiten zichzelf te raken of zich aan iets grootsch te geven, wordt nog versterkt door den amor fati, de zucht naar avontuurlijk gevaar, die typisch menschelijke eigenaardigheid, welke maar al te vaak door psychologen, sociologen en moralisten genegeerd wordt en waardoor de mensch er meermaals toe komt, zijn leven zelfs voor de belachelijkste dingen op het spel te zetten.<br />
<br />
De staat van collektief enthousiasme, die kenmerkend is voor de nationalistische geestdrift, wordt bovendien aangewakkerd door het mechanisme der militaire discipline, welke, naar de Hongaarsche hoogleeraar- Huzella heeft aangetoond, den mensch doet terugvallen tot een barbaarsche cultuurphase: het vóórindividueele stadium, waarin de persoonlijke verantwoordelijkheid is uitgeschakeld. (Th. Huzella, „L’Individu dans la Vie sociale en Temps de Paix et en Temps de Guerre”, 1923) Zelfs de muziek, die schijnbaar niets met den oorlog gemeen heeft, dient - als de Fransche psychiater Damaye, chef van de staatskrankzinnigengestichten, die zelf den wereldoorlog meemaakte, erkende - door haar magische macht, die de massa elektriseert, „om de menschen mee te slepen en hen aangaande de werkelijkheid, die hen wacht, te misleiden”. Verschillende volksliederen, waarvan de woorden niets dan hol gedaas zijn, hebben door hun muzikaal karakter een groote suggestieve waarde en een diep-ethnologische beteekenis - de Marseillaise bv., die wonderwel beantwoordt aan het Fransche temperament. De nationaliteit, het leger en allerlei fiktief-collekieve verschijnselen en opvattingen „zijn zeer geschikt voor muzikale inspiratie, op voorwaarde, dat men ze op een afstand beschouwt en met hun werkelijke beteekenis geenerlei rekening houdt. De kunst dient om het ontzettendste te verbloemen of om zich dingen voor te stellen, waarvan men feitelijk niets weet”; de meest indrukwekkende melodieën zijn vaak ontstaan in een toestand van geestvervoering - sous l’influence d’un état d’âme paroxystique de leur créateur -, waarin ook de hoorders maar al te gemakkelijk zijn te brengen. (Henri Damaye, „Psychiatre et Civilisation”, 1934, pp. 176-179.)<br />
<br />
Terecht heeft voorts prof. Duprat vast gesteld, dat er een eeuwenoud sociaal determinisme bestaat, dat op kritieke oogenblikken enkelingen en massaas haast onvermijdelijk in den oorlog meesleurt. (G. L. Duprat, „La Contrainte sociale et la Guerre”, 1928) Om zich hieraan te kunnen onttrekken, moet men niet slechts persoonlijk in zekere mate deel hebben aan het nieuwe, meer verheven sociale determinisme der menschelijke vrijheid en verantwoordelijkheid, maar ook precies ervan op de hoogte zijn, wat men heeft te doen, en nauwkeurig weten, in welk opzicht, op welke manier en in welke mate men op de medewerking van zijn nationale en internationale kameraden kan rekenen. Wereldomvattend solidariteitsbesef, helder inzicht in de internationale politieke en maatschappelijke toestanden, verantwoordelijkheidsbesef ten opzichte van de toekomst der menschheid moeten van te voren zóó zijn gewekt en gekweekt, dat op het kritieke oogenblik een steeds grooter aantal personen en groepen zich niet meer laten meesleepen door het traditioneele sociale determinisme, dat de volken slechts in den afgrond der onderlinge vernietiging stort. Doch, tezelfdertijd is het niet minder noodzakelijk, dat elk individu en iedere organisatie exakt op de hoogte is van eigen praktische taak. Anders vervalt men in een chaotischen toestand van onzekerheid en aarzeling, die de dan meer dan ooit noodzakelijke direkte aktie slechts kan verlammen. Het is te meer noodzakelijk hierop te letten, omdat de oorlogsbestrijders, die voorloopig waarschijnlijk een minderheid zullen blijven vormen, hun krachten zoo stelselmatig en oeconomisch mogelijk hebben te gebruiken en geenerlei energie onnoodig mogen verspillen.<br />
<br />
<br />
==9. Voorkomen is beter dan genezen==<br />
<br />
Overigens is het even natuurlijk als redelijk, dat het nieuwe sociale determinisme niet alleen beroep doet op de meest verheven geestelijke krachten der menschen, maar ook op hun instinkten en meer primitieve hartstochten waarop nu eenmaal alle leven en beschaving is opgebouwd, als bv. de volkomen gerechtvaardigde drang naar zelfbehoud: men moet den modernen mensch bewust maken van het feit, dat het geen zin meer heeft zijn eigen leven en de toekomst der nationale en internationale cultuur op het spel te zetten in een grenzeloos proces van moord en vernieling, waarvan zelfs de militaire deskundigen erkennen, dat het één aanslag zal zijn op alles, wat de menschheid in den loop der eeuwen aan maatschappelijke, zedelijke en geestelijke waarden, moeizaam heeft voortgebracht. De oorlog is een materieele collektieve waanzin geworden, die uit een moreelen collektieven waanzin voortkomt. In dit opzicht heeft de Leidsche hoogleeraar Heering volkomen gelijk, om hem op hetzelfde niveau te stellen als het radikal Böse van Kant.<br />
<br />
Men begrijpt nu, waarom ons strijdplan zoozeer aandringt op hetgeen enkelingen en groepen hebben te vervullen, om den oorlog te voorkomen en op de noodzakelijkheid eener zedelijke en praktische voorbereiding, opdat ieder individu en elke organisatie, wat hun maatschappelijke funktie ook zij, altijd gereed zij elk begin van mobilisatie te breken door persoonlijke en collektieve daden.<br />
<br />
<br />
==10. Zedelijke opvoeding==<br />
<br />
Leeren wij van onze tegenstanders! De militaire deskundigen verklaren, dat geen gevecht kan plaats hebben, tenzij de betrokken soldaten hun individueelen en collektieven angst te boven weten te komen; dat in den modernen oorlog, ondanks zijn overvloed van mechanische strijdmiddelen, de hoofdzaak, even als vroeger, het moreel der strijders blijft en dat dit van te voren met zorg moet worden voorbereid. Het is volgens hen vooral noodzakelijk elken combattant zoowel de taak, die hij persoonlijk heeft te vervullen, als het algemeen doel der ondernomen aktie goed te doen begrijpen. Commandant Coste en kapitein Liddell Hart concludeeren dan ook beiden, dat het in den krijg niet allereerst gaat om verwoesten en dooden, maar om met alle middelen het moreel, den wil van den tegenstander te breken. (B.H.Liddell Hart, Paris, or the Future of War”, p. 25.) Tijdens den oorlog moeten de bevelhebbers voortdurend het moreel der troepen door woorden en daden aanvuren, want de ondervinding leert, dat niet slechts de vrees, maar ook de moed zich meedeelt - om zoo te zeggen besmettelijk is! In den oorlog aan den oorlog is, niet minder dan in den oorlog zelf, zoowel doeltreffende organisatie en aktief solidariteitsgevoel als een voortdurend aanvuren tot heldhaftigheid noodzakelijk. Vandaar, nog eens, de groote beteekenis der individueele en collektieve dienstweigering, die, vooral in tijden van spanning, in staat is massaas, die reeds min of meer opstandig gezind zijn, te elektriseeren.<br />
<br />
Evenals de moreele opvoeding der oorlogssoldaten moet die der vredessoldaten zich voorts kenmerken door den eeredienst, van het offensief, ware het slechts, omdat – om met kommandant Sorb te spreken – „wie aanvalt, het initiatief heeft en de keus van plaats en tijd” (Pour la sécurité maritime de la France, „La Nation” 2 avri! 1932.) Alles moet er op gericht zijn, het voorgestelde doel zoo spoedig mogelijk te bereiken. En het geestdriftig patriotisme der tegenstanders moet door het oneindig edeler enthousiasme voor de boven-nationale menscheidsidee nog worden overtroffen.<br />
<br />
Welbeschouwd kan men zeggen, dat de massa in het algemeen niet oorlogszuchtig is, doch op kritieke oogenblikken in den krijg gesleept wordt door betrekkelijk kleine groepen, die over groot zielkundig begrip en een machtige organisatie beschikken en om hun doel te bereiken, niet terugschrikken voor de laagste middelen, als o.a. door kameraad Ponsonby werd aangetoond in zijn „Falsehood in War Time”. Daarom heeft wijlen Jos. Giesen er op aangedrongen, dat wij van onze zijde eveneens antimilitaristische kernen zouden kweeken. Om in bolsjewistische termen te spreken: wij hebben stootbrigades te vormen, groepen vóórtrekkers, die steeds gereed zijn alles op het spel te zetten en de kastanjes uit het vuur te halen. De voorbeeldige, werkzaamheid dezer kerngroepen moet als een bliksem in, de ziel der massaas slaan en die zoozeer ontvlammen, dat deze, spontaan het gegeven voorbeeld volgend, zich steeds meer aan allen socialen en moreelen dwang der heerschende klasse onttrekken.<br />
<br />
In dit verband propageerde kameraad Giesen een uitnemend idee. Constateerend dat in zekere gedeelten van Nederland reeds geheele plaatsen waren, waar de meerderheid der bevolking principieel antimilitarist was geworden en in overeenkomstigen zin begon te handelen, propageerde hij een soort plaatse1ijke droog1egging, d.w.z. dat men in dergelijke plaatsen moet pogen door een stelselmatige aktie de gansche bevolking te winnen. (Gemeentelijke ontwapening, „De Arbeider”, 17 juli 1929) Deze propaganda moet vooral door de bewoners zelf, vrouwen en jeugd mee inbegrepen, zoo gevoerd worden, dat elk het werk verricht, dat het best bij zijn aard past, en in alle beroepen en bedrijven. Op dit gebied der plaatselijke ontwapening behoort een edele concurrentie te ontstaan tusschen dorpen en dorpen, steden en steden, streken en streken, tot tenslotte het gansche land voor den vrede gemobiliseerd is. In elk geval heeft men te handelen volgens een heel nieuw eerecodex. Reeds vóór den wereldoorlog heeft de comtist Texeira Mendes er op gewezen, dat het in den- strijd voor den vrede nog meer gaat om sentimenten dan om argumenten: „Men moet tegenwoordig voor den oorlog een even sterk gevoel van afschuw koesteren als voor het menscheneten en de slavernij, en geenerlei gevoel van roem, eer of verontschuldiging meer laten gelden”. (R. Texeira Mendès, Encore le Militarisme et la Diplomatie, „Eglise et Apestolat positiviste du Brésil”, Rio (Brazilië), 6 juli 1908.) Om de nieuwe gevoelens van sympathie en eerbied voor al wat den vrede betreft, aan te wakkeren, moeten er op bepaalde data en naar aanleiding van bepaalde gebeurtenissen speciale campagnes georganiseerd worden - huisbezoek, verspreiding van vlugschriften, tooneelvoorstellingen, optochten enz. -, waarin elk oorlogsbestrijder een bizondere taak vervult, gevolgd door bijeenkomsten waarin ieder verantwoording aflegt van zijn daden en ervaringen en waar men weer nieuwe campagnes voorbereidt. In streken, waar dit nog niet mogelijk is, moet men zich meer bescheiden doeleinden stellen en vooral ook pogen de vrouw en de jeugd te winnen.<br />
<br />
Wat op dergelijke wijze bereikt kan worden, is gebleken uit den hardnekkigen antimilitaristischen strijd van Ds. N.J.C. Schemerhorn en zijn dappere kameraden te Nieuwe Niedorp (Noord Holland). Zij begonnen dien aan het begin dezer eeuw en zetten hem tijdens de moeilijke mobilisatieperiode van 1914-1920 krachtig door. De oorlog aan den oorlog ging eindelijk over van huis op huis. Toen in 1932 de politie te Nieuwe Niedorp een dienstweigeraar wilde arresteeren, verhief zich een deel der bevolking op zulk een wijze om den jongen te beschermen, dat de handhavers der officieele orde moesten wijken. Zij zagen eerst later - in een andere plaats, waar de dienstweigeraar werkte en de antimilitaristische ideeën lang niet zoo warm doorgedrongen - kans, hem gevangen te nemen. Doch indien de arbeiders daar zich onmiddellijk met hem solidair verklaard hadden, indien alle kameraden, alle menschen zich daar vóór hem hadden gesteld, wellicht dat dan zelfs de politie zijn partij gekozen zou hebben! Ik zelf ben al eens opgebracht door agenten, die mij onomwonden verklaarden zich te schamen voor wat zij deden, en uit te zien naar den dag, waarop de beginselen, waarom men mij gevangen zette, zouden zegevieren! Waarop ik antwoordde: „De overwinning, waarom het hier gaat, hangt ook van u af. Zooeven lees ik, dat de politieagenten te Boston gestaakt hebben om hooger loon. Bij ons, in Nederland, zijn een groot aantal agenten lid van de S.D.A.P. Als gij toch staken kunt, waarom zoudt gij het niet voor uw internationale beginselen doen?”<br />
<br />
<br />
==11. Nu of nooit!==<br />
<br />
Waarom het vooral gaat, is, dat alle oorlogsbestrijders hoofd voor hoofd begrijpen, dat zij betrokken zijn in een voortdurenden strijd tegen een vijand, die niet slechts een aanslag doet op hun eigen leven, maar wezenlijk op dat der gansche menschheid, en wiens misdadige macht het best ondermijnd en aangevallen kan worden op dit oogenblik zelf, d.w.z. in vredestijd. Gelukkig neemt het aantal van wie deze elementaire waarheid beginnen te erkennen, dagelijks toe, niet alleen onder hen, wier propaganda - als van kameraad Ponsonby, schrijver van „Now is the Time” - vooral gebaseerd is op de persoonlijke verantwoordelijkheid ten opzichte van den oorlog, maar ook onder hen, die de oorlogsbestrijding in de eerste plaats beschouwen als een zaak van organisatie der massaas. In zijn jongste werk „Labour and War, the Theory of Labour Action to prevent War” met een voorrede van Harold Laski, wijst ook Bjarne Braatoy op de noodzakelijkheid ,,doeltreffendheid met spaarzaamheid te verhinden” en alle pogingen tot oorlogsbestrijding zooveel mogelijk te concentreeren. Hij betreurt het ernstig, dat de internationale arbeidersbeweging er nog niet in geslaagd is, voldoende technische organisaties op te bouwen om massale akties zóó te leiden, dat zij daadwerkelijk in staat zijn, oorlog te verhinderen. Dit is overigens ook het standpunt van het Internationaal Antimilitaristisch Bureau te Haarlem en de Internationale Arbeiders-Associatie te Madrid. Men zal voorts hebben opgemerkt dat men sinds enkele jaren ook bij de bolsjewisten begint te begrijpen, hoezeer een doelmatige nationale en internationale organisatie der oorlogsbestrijding noodzakelijk is, als o.a. bleek op het Congres tegen den Oorlog te Amsterdam in 1932. Indien wij bezwaren hebben tegen de bolsjewistische anti-oorlogstaktiek, zoo betreft dit niet hun theoretische propaganda voor een antimilitaristisch eenheidsfront, maar hun praktische aanvaarding van den „alomvattenden oorlog” - daarbij inbegrepen militaire dienstdwang, chemische, elektrotechnische en bakteriologische krijgsmethoden - ter „nationale verdediging” van Rusland en ter internationale „verdediging van de revolutie”.<br />
<br />
Met dat al is het van groote beteekenis, dat ook in deze kringen men is begonnen propaganda te maken voor weigering om wapens en munities te vervoeren, massale dienstweigering en algemeene staking, en dat men daar thans ook min of meer sympathie toont voor principieele dienstweigeraars, ten minste… voor zoover deze zich buiten Rusland bevinden. Want in het stalinistisch Rusland worden onze medestrijders vaak zelfs nog gruwelijker vervolgd dan vroeger onder den Tsaar. ( Het was onzen russischen medestrijders dan ook niet mogelijk, aan de Conferentie te Welwyn met officieele afgevaardigden deel te nemen. Slechts pacifistische akties om en bij Genève worden te Moskou goedgekeurd en àl stelselmatiger ondernomen. Waardoor juist de oorlog in stand gehouden wordt! Toch wordt het strijdplan tegen den oorlog thans reeds in Rusland besproken.)<br />
<br />
<br />
==12. De kwetsbaarste punten van het oorlogsstelsel==<br />
<br />
Om op praktisch terrein terug te komen: er bestaat in den modernen oorlog een vaste verhouding tusschen de geregelde behoeften van elke divisie en de daartoe noodzakelijke industrieele produktie: wordt deze laatste min of meer ontredderd, dan ondervindt de eerste daarvan noodzakelijk den weerslag; houdt de produktie op, dan is de gansche divisie machteloos. Brengt de betrokken industrie voldoende voort, maar kunnen haar produkten het front niet bereiken, hetzelfde resultaat! Daarom beschouwen de militaire deskundigen de verbindingen tusschen front en achterland als het meest kwetsbare punt, als de Achillespees der gansche oorlogsorganisatie. Daarop moeten alle aanvallen dus vóóral worden gericht.( Zie mijn „Nieuwe Vormen van Oorlog”.) Men kan in het algemeen zeggen, dat de oorlog een zoo volmaakt mogelijke funktioneering is van drie verschillende factoren :<br />
<br />
1. front (leger, luchtvloot, zeevloot), <br />
<br />
2. verbindingen (te land, in de lucht en te water), <br />
<br />
3. achterland,<br />
<br />
welke drie faktoren voortdurend op elkaar inwerken en steeds meer van elkaar afhankelijk zijn. Het achterland moet dienen als onuitputtelijke bron van militaire reserves, strijdmiddelen, provisie, kleeding, enz. Daartoe wordt de nationale produktie zoo hoog mogelijk opgedreven, wat weer een voortdurenden toevloed eischt van grondstoffen en allerlei waren. Dit beteekent, dat niet alleen tusschen front en achterland, maar ook tusschen de nationale oorlogsindustrie en de daartoe benoodigde grondstoffenproduktie, de verbindingen, m.a.w. het vervoer, nog eens de Achilles-pees blijkt. Elk geve zich rekenschap van de taak, die hij op dit gebied heeft te vervullen en onderzoekt van nu af nauwkeurig, wat hij bij oorlogsgevaar heeft te doen en… te laten.<br />
<br />
In het thans besproken strijdplan zal men in afdeeling I, letter E, Nr. 2, een noot vinden betreffende de rol der coöperaties in het oorlogsstelsel. De groote beteekenis van deze organisatie volgt hieruit, dat in oorlogstijd de geheele nationale bevolking, wat de warenverdeeling betreft, onderworpen is aan een echt gevangenisstelsel. Omdat dan de distributie den voorrang heeft op de produktie, is tijdens oorlog de beteekenis der coöperatieve organisaties, die wezenlijk verdeeling der goederen betreffen, veel grooter dan in vredestijd, wanneer de produktie de voorrang heeft op de distributie. Men begrijpt dus, wat een algeheele non-coöperatie der coöperaties ten opzichten van den oorlog zou beteekenen.<br />
<br />
<br />
==13. Sleutelindustrieën en -bedrijven==<br />
<br />
Wat de onmiddellijke oorlogsproduktie betreft, deze is in de eerste plaats gebaseerd op de voorbrengst van kolen en metalen, als reeds blijkt uit het schema van Verlinde, opgenomen in het strijdplan, afdeeling II, theoretisch gedeelte, letter N, noot. Volgens het rapport van het Amerikaansche Comitee inzake de oeconomische Sancties, gepubliceerd door Evans Clark, berust de sleutelmacht van het koninkrijk des krijgs bij de volgende industrieën:<br />
<br />
I. ijzer- en staalfabrieken,<br />
<br />
II. machinefabrieken,<br />
<br />
III. chemische fabrieken,<br />
<br />
IV. ijzerproduktie,<br />
<br />
V. kolenproduktie,<br />
<br />
VI. olieproduktïe<br />
<br />
(E. Clark, „Boycotts and Peace”, 1932, p. 349.)<br />
<br />
<br />
Slaagt men erin één van deze oeconomische bronnen droog te leggen, of te verhinderen dat de produkten ervan vervoerd worden, dan is het weldra met den oorlog uit. Wat de olie betreft - naar men weet, deed gebrek aan dit produkt de centralen in 1918 definitief de nederlaag lijden -, men begint deze tegenwoordig in Frankrijk reeds la matière impériale te noemen! Elders noemt men de olie „het bloed van den oorlog”. Deze uitdrukkingen geven onmiddellijk de taak aan van alle antimilitaristen, die in de produktie van minerale oliën, petroleum, mazoet, benzine, e.d. met haar putten, pijplijnen, tanks, enz. zijn betrokken.<br />
<br />
Het gigantisch nationale oorlogslichaam kan evenmin bestaan, als een belangrijk gedeelte van zijn zenuwstelsel, post, telegraaf, telefoon, radio, enz. is verlamd. In Schwartes’ „Die Technik im Kriege” (1920) vindt men duidelijk aangetoond, welk een geweldige rol de communicatiemiddelen reeds tijdens den wereldoorlog speelden, en hoezeer dit alles zich sedert ontwikkelt. Een tot op het uiterste geperfectioneerd stelsel van communicatiemiddelen zal in een nieuwen oorlog, als de moderne techniek in al haar consequenties wordt doorgevoerd, nóg meer noodzakelijk zijn. Reeds hebben in verschillende landen velen der betrokken arbeiders en ambtenaren begrepen, dat het in oorlogstijd de plicht is van duizenden funktionarissen, die zich bewust zijn van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, om dan juist niet te funktionneeren (zie afdeeling III en IV, letter D, Nr. 9).<br />
<br />
Bovendien kan het nationale oorlogsmonster uit strategisch oogpunt slechts doeltreffend handelen, voor zoover het betrokken volk zich heeft laten betooveren door de fiktie der „nationale eenheid” en in zijn ziel de gewelds-, veroverings- en overwinningsdriften - in één woord al wat de moderne psychologen onder „agressiviteit” verstaan - zijn ontketend. Alle militaire deskundigen verklaren eenstemmig, dat de goede wil der gansche bevolking een onmisbare voorwaarde is om een oorlog met succes te voeren. Inderdaad, hoe zou zij anders in staat zijn haar even bovenmenschelijke als onmenschelijke moordtaak te vervullen? De massa moet in een buitengewonen toestand des geestes worden gebracht: heel haar levensopvatting, haar moraal, al haar gevoelens moeten gewijzigd en veranderd worden. De haat tegen den bestreden „vijand” moet tot met de laagste middelen worden onderhouden. Gedurende den wereldoorlog heeft men in alle oorlogvoerende vlanden „stelselmatig alle feiten vervalscht en zijn tegenstanders schandelijk gelasterd door middel van de pers. Dit werd niet slechts toegelaten door de autoriteiten, maar zelfs bevorderd, terwijl elke poging om de dingen objektief en rechtvaardig te beoordeelen fel werd veroordeeld en als hoogverraad bestraft”.(Prof, A. Mayer in „Wie würde ein neuer Krieg aussehen?” S. 239-240.) Men herinnere zich Bertrand Russell’s „Justice in War Time” (1916) en Ponsonby’s „Falsehood in War Time” (1928). Zoolang journalisten, publicisten, schrijvers, enz. niet met deze vervloekte methode breken en in tijden van mobilisatie en oorlog doorgaan met liegen en lasteren in dienst hunner regeeringen en allerlei financieele, industrieele en commercieele klieken, is het duidelijk, dat ook de typographen een belangrijke rol hebben te vervullen.<br />
<br />
Op het Xe Congres voor Dienstweigeraars in Nederland heeft Albert de Jong de aandacht gevestigd op het feit, dat in Spanje, waar de taktiek van het verantwoordelijk produceeren reeds diep bij de massaas is doorgedrongen, gedurende een sociaal conflikt te Barcelona, alle typographen eenvoudig weigerden militaire zaken te zetten of te drukken. Het spreekt vanzelf, dat zulk een zedelijke censuur zich niet tot dergelijke manifestaties heeft te bepalen. Naar men weet, wordt de oorlog altijd voorafgegaan door lastercampagnes ten opzichte van den aanstaanden vijand en door heel een stelsel van suggestie, om bij het volk allerlei haat- en wraakgevoelens wakker te maken. De typographen hebben dus den nationalen geest tegen dergelijke noodlottige invloeden te beschermen en dergelijke soort publicaties eenvoudig te verhinderen. Zij vormen trouwens een zeer belangrijke maatschappelijke macht, omdat zij geschoolden arbeid verrichten en in geval van staking hun werk niet onmiddellijk kan worden vervangen. Sinds enkele jaren begint een toenemend aantal Nederlandsche typographen, georganiseerd in het N.V.V., hun moreele verplichting te begrijpen om zich collektief tot dienstweigering ten opzichte van militarisme en oorlog voor te bereiden. Zij beklagen zich echter dat, ondanks de antioorlogsresoluties hunner Internationale, van Rome, Parijs en elders, in de georganiseerde arbeidersbeweging alle stelselmatige antimilitaristische opvoeding voortdurend genegeerd wordt, en verklaren openlijk, dat de fout niet zoozeer bij de betrokken arbeiders ligt, als wel bij de leiders der vakbeweging, die ervoor verantwoor <br />
<br />
--------------------------------<br />
<br />
delijk zijn, dat zelfs de meest welsprekende resoluties van de IIe Internationale en het l.V.V. doode letters blijven. <br />
<br />
Het is derhalve de taak der oorlogsbestrijders om in alle organisaties, die met den strijd tegen den oorlog te maken kunnen hebben, de noodzakelijkheid eener stelselmatige voorbereiding van de direkte aktie aan de orde te stellen. Deze voorbereiding moet een dubbel karakter dragen. Eenerzijds moet ze bestaan uit een algemeen onderricht overeenkomstig het thans voorgestelde strijdplan; anderzijds in een bizonder onderzoek naar de oorlogsfunktie van het werk of beroep van eiken betrokken arbeider, zooals Verlinde dat reeds gedaan heeft voor de mijnwerkers. [Zie Strijdplan II, N, noot.] <br />
<br />
Vooral thans, nu men alom in de arbeiderswereld een bedenkelijken terugval kan constateeren tot de opvattingen van Augustus 1914 en op de socialistische en vakbewegings-congressen de uitgesproken neiging aan den dag treedt, om de direkte aktie tegen den oorlog om der wille van de nationale defensie weer op te geven, is het de plicht van eiken werkelijk antimilitaristischen arbeider het initiatief te nemen tot een campagne onder arbeiders zelf, opdat de geestesgesteldheid der betrokken beweging van onder naar boven wordt veranderd. <br />
<br />
<br />
==14. De intellektueelen en de oorlog==<br />
<br />
Overigens is er geen reden om slechts op de handarbeiders een beroep te doen. Het is voor ons doel niet minder noodzakelijk, de hoofdarbeiders te winnen/'Want dezen vormen en leiden in de tegenwoordige maatschappij vooral de publieke opinie; men kan zelfs zeggen, dat zij voor de geestesgesteldheid der moderne volken verantwoordelijk zijn. Vergeten wij nimmer, dat ondanks felle wetten en straffen, ondanks alle kazernes, bewapeningen en gevangenissen, de geest in het maatschappelijk leven het laatste woord heeft. Zoo kon in Frankrijk bv. het oude regiem zich slechts zóó lang handhaven, als de massa het als normaal, of zelfs van wezenlijk goddelijken aard beschouwde; toen echter in de XVIIIe eeuw de ideeën der enjrelsche en fransche intellektueelen in de verschillende lagen der samenleving doordrongen, werd een radikale verandering der gansche maatschappij noodzakelijk. <br />
<br />
De geweldige rol der intellektueelen trad vooral in het licht sinds den belangwekkenden arbeid van Alfred Fouillée over de idée-forcé. Hij toonde aan, dat van elke idee kracht uitgaat, dat welke opvatting, beeld of zelfs abstraktie een eigen leven leidt, poogt zich te ontwikkelen en, steeds voortgaande, zich een weg te banen niet slechts in den geest, maar ook in de wereld. Het is een aktieve kiem, een levende kracht, die er niet slechts op uit is zich door te zetten, maar ook om zich naar haar aard te ontwikkelen en, als een plant, uit de innerlijke duisternis, waar zij geboren werd, naar het licht te groeien, waar zij zich ontplooien en vrucht dragen kan”. Men moet zelfs erkennen, dat in menig opzicht de verbeelding de zekerste en meest voorkomende bron der werkelijkheid is. Want gedachten zijn niet alleen zuiver intellektueele verschijnselen, maar opvattingen en voorstellingen, die tegelijk reeds een begin zijn van aktiviteit. Ondanks een zekere beperktheid van blik heeft ook Coué de scheppende kracht der gedachten 'zeer wel begrepen. [Zie Dr. B. J. Logre, .La Psychologie de l'ldée-Force", in ,Le Temps", 9 Juli 1931]<br />
<br />
Daarom hebben de kanonnenkoningen de imperialisten en groote-zakenmenschen zich een machtige pers ten dienste gesteld, die de openbare meening stelselmatig beïnvloedt, opdat het publiek den door hen gewenschten weg inslaat. Daarom controleeren de regeeringen aller landen uiterst streng de hoofdideeën, die aan het volksonderwijs ten grondslag liggen en aan het onderricht op middelbare en hooge scholen en in de kerken. [En niet minder de strekkingen van tooneel en film!] Zonder de voortdurende medewerking van tienduizenden intellektueelen op alle gebied van wetenschap en kunst, zou het bestaande regiem nergens één minuut meer duren. Enkele jaren geleden, op de Conferentie inzake de moderne Krijgsmethoden en de Bescherming der Burgerbevolking te Frankfort (Januari 1929) heb ik erop gewezen, dat de intellektueelen niet alleen op de meest onverantwoordelijke wijze heel het wetenschappelijk oorlogsstelsel — chemische, elektrotechnische en bakteriologische oorlog, die zich thans tot in de stratosfeer verheft — hebben uitgedacht en uitgewerkt, dat zij niet slechts verantwoordelijk zijn voor tallooze giftige gassen, maar vooral ook voor de geestelijke vergiftiging der volken door leugen, geveins en haat. [De te Frankfort gehouden rede is in het duitsch, fransch of nederlandsch (verkort ook in het engelsch) o.p aanvrage verkrijgbaar bij schrijver dezes.] Het zijn de intellektueelen, die de opvoeding der jeugd, den godsdienst, de publieke opinie, het recht, de geschiedenis, de kunst, de sociologie en de wijsbegeerte, kortom de gansche encyclopaedie van kunsten en wetenschappen, heel het maatschappelijk voelen en denken, hebben vervalscht en verleugend en aan den nieuwen moloch Vaderland ondergeschikt gemaakt. [Zie o.a. C. H. Hamlin, The War Myth in U. S. History, N. York 1927.] Daarom vindt men in het strijdplan, afdeeling I, letter H, al wat intellektueele en moreele dienstweigering betreft, scherp in het oog gevat en zoowel in negatief als in positief opzicht min of meer uitgewerkt. <br />
<br />
Het is vóór alles noodzakelijk, enkeling en massa van die nationalistische suggestie te bevrijden, die de wezenlijke voorwaarde van iedere oorlogsvoorbereiding is. Het gaat hier inderdaad om een zedelijk ontgiftingsproces, waarbij enkelingen en gemeenschappen in de eerste plaats hebben te leeren zichzelf te dessuggestioneeren. <br />
<br />
Daar vooral de intellektueelen verantwoordelijk zijn voor de oorlogszuchtigheid der volken en de helsche krijgsmethoden, — daar anderzijds diezelfde intellektueelen de macht hebben de volken hun bekrompenheid te doen opgeven en ze met werkelijk menschelijke gevoelens te bezielen, — is het van het grootste belang, onder hen een speciale propaganda te maken, opdat zij eindelijk alle bewuste of onbewuste, intellektueele en zedelijke prostitutie opgeven en het dapper voorbeeld volgen van mannen en vrouwen als Bertrand Russell in Engeland, Paul Langevin in Frankrijk, Maurice Lecat in België, Helene Stöcker in Duitschland, Toyohiko Kagawa in Japan, — heel die schitterende phalanx van werkelijk moderne mannen en vrouwen, die zich reeds hebben opgemaakt om allen oorlog en oorlogsvoorbereiding te bestrijden. <br />
<br />
Herinneren we in dit verband aan het uitnemend werk van Dr Gertrud Woker, van het laboratorium van physische en chemische biologie te Bern, betreffende den gas- en vuuroorlog, [Gertrud Woker, .Der kommende Gift- und Brandkrieg", Oldenburg, Leipzig Zie ook Elvira H. K. Fradkin, M. A , .Chemical Warfare — its Possibilities and Probabiltties", International Conciliation, No.248, N. York, March 1929; Armand Charpentier, .Ce que sera la öuerre des Gaz”, 1930; .Gaskrieg und Luftschutz", Berichte zur Kultur- und Zeitgeschichte, herausgegeben von Nikolaus Hovorka, Vlll, Nr. 185-190.] dat alom moet worden bekend gemaakt; aan den onvermoeiden arbeid van professor Ude, hoogleeraar in de katholieke zedeleer te Graz; van den remonstranten hoogleeraar Heering te Leiden en aan wat in dit opzicht bv. geschiedt door het Genootschap voor Nieuwe Geschiedenis (New History Society) te New York. In dit verband moet ook de houding der 80.000 fra'nsche onderwijzers, die weigeren de jeugd door chauvinistisch, nationalistische en militaristische onderwijs tc vergiftigen, doch integendeel pogen, liet bewustzijn hunner leerlingen voortdurend te richten op onderling begrip en toenadering der volken, steeds weer naar voren worden gebracht. <br />
<br />
Bij een onderhoud, dat ik kort geleden had met professor Langevin van de School voor Scheikunde en Physiek te Parijs, die reeds sinds jaren belang stelt in het betrokken vraagstuk, kwamen wij tot conclusie, dat het oogenlik gunstig is om thans onder de intellektueelen een nieuwe kruistocht voor ons doel te ondernemen. Dit is ook de opvatting van den amerikaanschen socioloog Clarence Marsh Case, schrijver van „Non-violent Coercion", die mij zooeven deed weten, dat in de Vereenigde Staten het oogenblik voor een speciale aktie onder de intellektueelen geschikt is. <br />
<br />
<br />
==15. Staatsoorlogsindustriën?==<br />
<br />
Intusschen ijvert men van verschillende zijden vurig om de oorlogsindustrieën aan den staat te brengen. Terecht verontwaardigd over een private industrie, die ten slotte noch nationale noch menschelijke belangen dient, doch wier particulier belang het is, al wat ter wereld voor vrede geschiedt, te dwarsboomen en onmogelijk te maken, eischt men, dat alle fabrikage van oorlogsmateriaal in handen van den staat zal komen en de partikuliere industrie geheel zal worden afgeschaft. Zonder twijfel is het mogelijk, dat de moderne regeeringen zich zoodoende ontworstelen aan de vangarmen van een groep kapitalisten, die geen vaderland kennen en van alle menschelijke verantwoordelijkheid ontbloot zijn. Maar daarmee is de oorlogsindustrie niet afgeschaft: <br />
<br />
1° Naar waarheid constateerde Oertrud Baer van den Internationalen Vrouwenbond voor Vrede en Vrijheid, dat dit geneesmiddel den wortel van het kwaad niet raakt, daar ook de staats-industrieën niet slechts winst pogen te maken, maar bovendien veel meer produceeren dan voor eigen, nationale behoefte noodzakelijk is. [Zie het betoog van Gertrud Baer in: Camille Drevel, .Peut-on cootrôler les industries de Guerre?" Ligue Internationale des Femmes pour la Paix et la Liberté, rue du Vieux Collége, Genève.] <br />
<br />
2° In zijn werk over de oorlogsindustrie en de publieke bedrijven, geplubiceerd bij Globus te Boedapest, heeft Fleissig aangetoond, dat ten gevolge van de nationaliseering der moordtuigproductie de fabrikage van krijgsmateriaal nog tot hoogere capaciteit zou worden opgevoerd! Inderdaad zou dan alles gecentraliseerd en gerationaliseerd worden, zooals dat op dit oogenblik reeds geschiedt in Rusland. En dit nieuwe staatsmonopolie zou aan de regeeringen een bedenkelijke nieuwe macht geven. <br />
<br />
3° Bovendien zou het feit eener nationale oorlogsproduktie aan de bewapeningsindustrie een wettelijke, indien niet zedelijke sanktie geven: men zou dan onderscheiden tusschen geoorloofde en ongeoorloofde krijgsindustrie, zooals men om en bij den Volkenbond onderscheidt tusschen geoorloofde en ongeoorloofde oorlogen. Dit zou de afschaffing van eiken oorlog en elke oorlogsvoorbereiding nog moeilijker maken dan ze al is, daar de publieke opinie, die nu eenmaal traag is van nature, zich over het officieel gesanktionneerde niet sterk zou verontrusten ! <br />
<br />
4° In dit tijdperk van reeds zoo diep ingevreten étatisme zou tengevolge van het geweldsmonopolie de macht van den centralistischen staat ten opzichte van het volk nog worden versterk». <br />
<br />
5° Het is zeker, dat in dergelijke vitale nationale bedrijven de regeeringen zeer strikte maatregelen zouden nemen ten opzichte van de betrokken staatsarbeiders: hun het recht van staking zouden ontnemen en hen door zekere materieele voordeelen van de rest hunner kameraden isoleeren, zoodat het bestaan van deze bevoorrechte arbeidersgroep, tezamen met de specialisten der moderne oorlogsvoering, een allerbedenkelijkst wapen zou vormen tegen de volksmassa’s zelf, in handen van het officieele gezag. <br />
<br />
6° Daar de eenmaal genationaliseerde oorlogsbedrijven zich slechts in een beperkt aantal landen zouden bevinden, zouden zij aan de bevoorrechte regeeringen ontzaglijke wereldmonopolies verschaffen, waarvan alle staten, die wat voor oorlog noodzakelijk is, zelf niet produceeren kunnen, afhankelijk zouden worden; deze staatsmonopolies zouden nog sterker aanleiding geven tot politieke en oeconomische pressie en chantage dan thans reeds het geval is, nu de particuliere industrieën met bepaalde regeeringen samenkuipen om staten, die oorlogsmateriaal noodig hebben, te noodzaken te handelen volgens de politieke en oeconomische belangen van de in dit opzicht geprivilegieerde landen. <br />
<br />
Het gaat er niet om te pogen, den duivel door Beëlzebub uit te drijven, maar om te strijden voor onmiddellijke, algeheele ontwapening en volledige afschaffing van alle oorlogsindustrie. Het belangrijkste is overigens, dat de arbeiders zelf, in hun strijd om het gansche oeconomische leven te beheerschen, den strijd tegen wapen- en munitiefabrikage opnemen op de wijze van non-coöperatie, boycott, enz. en dat zij alom eischen, dat zij die thans in oorlogsindustrieën arbeiden, medewerken in maatschappelijk waardevolle produktie. <br />
<br />
Lehmann-Rüssbüldt [O. Lehmann Rlissbüldt, .De Industrie van de Massa-Moord”, Arbeiderspers, Amsterdam.] heeft berekend, dat het aantal menschen, dat in de wapenfabrieken, op de marine- en oorlogsvliegtuigwerven werkt, ongeveer 1.000.000 is en zich tot de gansche wereldbevolking verhoudt als 1 : 2000 <br />
<br />
en dat de verhouding var. degenen, die bij dit alles onmiddellijk kapitalistisch belang hebben (de Shearer’s e.d. meegerekend) ten opzichte van het gansche menschdom slechts is 1 : 100 . 000 . <br />
<br />
Indien er in de moderne wereld nog eenige internationale solidariteit bestond, zou het financieele probleem, dat eraan vast zit, wanneer al deze menschen hun „werk des doods” zouden neerleggen, gemakkelijk zijn op te lossen. Het zou zelfs voordeeliger zijn al de betrokkenen wier aantal nog geen 5 °/ n vormt van de 30.000.000, die tegenwoordig werkloos zijn te pensioneeren dan de oorlogsindustrie en al wat daaraan vast zit, te laten voortbestaan! <br />
<br />
Overigens hebben na den wereldoorlog de geallieerden d.* Krupp-industrie genoodzaakt om in enkele maanden hun moordtuigproduktie om te zetten in fabrikage van maatschappelijk nuttige waren. Er is dus in dit opzicht van allerlei mogeiijk. Derhalve moet dit vraagstuk alom ter aarde door al onze kameraden in alle arbeidersorganisaties telkens weer aan de orde worden gesteld. <br />
<br />
<br />
==16. Geen geld, geen oorlog!== <br />
<br />
Zooals er om een oorlog te voeren, een ontzaglijke hoeveelheid intelligentie en geestdrift noodig is — hoe averechtsch die intelligentie, hoe waanzinnig die geestdrift ook zij, — zoo heeft men daarvoor ook milliarden gelds noodig. hebben de romeinen het geld niet de nerf van den oorlog genoemd? Een oorlogsverklaring gaat altijd gepaard met nieuwe staatsleeningen en hoogere belastingen. Openbaar, gemeenschappelijk weigeren om op oorlogsleeningen in te schrijven en belastingen te betalen, zou bij voldoende deelname de geheele krijgsmachine uit het lid rukken, vooral als dergelijke collektieve aktie gepaard ging met allerlei soorten militaire, oeconomische, sociale en moreele dienstweigering. <br />
<br />
<br />
==17. Onze kansen== <br />
<br />
Inderdaad is het, om den oorlog te verhinderen, niet noodzakelijk, dat op het front alle soldaten dienstweigeren, noch dat in het achterland alle arbeiders staken, noch dat tusschen front en achterland de verbindingen geheel zijn doorgesneden. Als aan het front slechts een belangrijk gedeelte der Soldaten weigeren te gehoorzamen, — als in het achterland bij de industrie slechts een groot aantal arbeiders het werk neerleggen, vooral in de sleutelindustrieën, — als tevens een flinke hoeveelheid menschen het transport onmogelijk maken, zoodat dit op verschillende plaatsen ernstig wordt ontwricht, — is dit reeds voldoende om den oorlog stop te zetten. Zonder twijfel moeten wij onze aktie steeds op algemeene staking en algemeene dienstweigering richten, hopend zoo het maximum aan oorlogsweerstand te bereiken. Maar wij hebben geen behoefte aan 100 °/ 0 medewerking op alle gebied, om te kunnen slagen! Het is bv. reeds voldoende, dat in zekere beroepen en bedrijven hier 9 °/ n , daar 60° 0 , ginds 17° elders 50 pet. enz. enz. het wede neerlegt, om iedere mobilisatie en oorlog zóó te ondermijnen, dat de regeering ervan moet afzien. <br />
<br />
Het is zelfs mogelijk een oorlog algeheel stop te zetten, indien men in 3 of 4 hoofdindustrieën 100, 90, 80, 70 of 60°/ 0 der arbeiders ertoe kan brengen, het werk neer te leggen. Dit werd in 1903 begrepen door de Socialistische Federatie van het arrondissement Charleroi. Karl Liebknecht herinnerde er in 1007 aan, dat deze belgische socialisten ter verhindering van oorlog noodzakelijk verklaarden: <br />
<br />
I. algemeene staking der spoorwegarbeiders om de mobilisatie der troepen onmogelijk te maken, <br />
<br />
II. algemeene staking der mijnarbeiders om aan de oorlogvoerenden de noodige brandstof voor treinen en oorlogsschepen te onttrekken, <br />
<br />
III. algemeene staking in de havens en in de munitiefabrieken. [Zie Karl Liebknecht, „Militarismus und Anlimilitarismus unter bisonderer Berücksichtigung der internationalen Jugendbewegung", 1907.]<br />
<br />
Ook Ferdinand Domela Nieuwenhuis heeft in zijn „Vredesboekje” van 1913 verklaard, dat vooral de transportarbeiders, de spoorwegarbeiders en de havenarbeiders tezamen, eiken oorlog ónmogelijk kunnen maken. Deze drie machten op zichzelf kunnen reeds als een vredescheppende drieeenheid optreden! Domela Nieuwenhuis constateerde hierbij terecht, dat de arbeiders, door oorlog te verhinderen, een edele beschavingstaak hebben te vervullen. Waartoe zij in staat zijn, bleek in 1919-1920 in Engeland toen de mijnarbeiders, spoorwegarbeiders en transportarbeiders een Drievoudig Verbond sloten om den dreigenden oorlog te verhinderen en de engelsche arbeidersbeweging zich welbewust tot algemeene staking voorbereidde. Zij noodzaakten de regeering aan de volgende eischen te voldoen: <br />
<br />
I. opheffing van conscriptie, <br />
<br />
II. terugtrekken der britsche troepen uit Rusland, <br />
<br />
III. vrijlating van alle nog gevangen dienstweigeraars, <br />
<br />
IV. opheffing van de blokkade. [Gerard Gould, .The Coming Revolution in Great Britain', London, 1920.] <br />
<br />
Een te veel vergeten feit is bovendien het volgende: in 1917 noodzaakten de argentijnsche arbeiders hun regeering die zich gereed maakte aan de zijde der geallieerden ten oorlog te gaan, door direkte aktie, haar oorlogszuchtige plannen op te geven. [Zie Bart de Ligt, .Oorlog verhinderd door direkte Aktie". I. A. M. V., Cor. Lodder, Nieuwe Niedorp, N. H., Nederland.]<br />
<br />
<br />
==18. Technische oorlogsbestrijding==<br />
<br />
Ook vergete men niet, wat reeds door een kleine groep vastberaden menschen — soms zelfs door een enkel mensch — bereikt kan worden, door het toepassen van doelmatige technische oorlogsbestrijding. Wij veroordeelen alle blinde verwoesting van machines, instrumenten en produkten, elke sabotage, die het menscheijk leven in gevaar brengt. Doch we hebben geenerlei bezwaar tegen maatregelen, die door antimilitaristen in tijden van mobilisatie en oorlog worden genomen om het transport te verlammen, wegen, spoorwegen, bruggen, onbegaanbaar te maken e.d., op voorwaarde evenwel, dat men het sein op onveilig zet. In zijn boek over militaire en industrieele spionage constateert generaal-majoor Max Ronge, dat om een land het oorlogvoeren onmogelijk te maken, sabotage van groote beteekenis is. Hij aarzelt zelfs niet te verklaren, dat men met dit doel de industrieën moet stopzetten door de machines te verwoesten, de elektrische stroom af te snijden, opgestapelde voorraden in brand te steken, bomaanslagen te organiseeren; dat men lokomotieven en rails onbruikbaar moet maken, schade toebrengen aan den landbouw en besmettelijke ziekten verspreiden onder het vee. [Max Ronge, "Kriegs und Industrie-Spionnage", 1930, S. 265] Zulk een sabotage moge bij den God der Heirscharen van Duitschland, , Engeland, Frankrijk, België, Nederland, enz. geoorloofd zijn — wij gaan zoo ver niet. Maar we zijn overtuigd, dat wanneer een heerschendc kongsie poogt de gansche techniek en industrie van een land te ontketenen om niet slechts een aanslag te doen op het bestreden, maar ook op het eigen volk, en al wat nog rest aan menschelijkheid en beschaving, wij het recht hebben op de meest voorzichtige en doeltreffende wijze het nationale technische apparaat voor dit misdadig spel onbruikbaar te maken. In elke industrie, in ieder bedrijf, hehooren onze kamera'" n nauwkeurig te onderzoeken, hoe zij eventueel het betrokken produktie-apparaat kunnen stopzetten, en tegelijk toch zooveel mogelijk de betrokken machines sparen. Vaak is het voldoende, een enkel technisch onderdeel weg te nemen, opdat een heele tak van productie verlamd wordt: ieder weet, wat men onder bepaalde omstandigheden reeds met een hand zand kan bereiken. Ook hebben de antimilitaristen sinds lang de noodzakelijkheid erkend om, als de omstandigheden dit eisehen, telephoon- en telegraafdraden door te snijden. Alles wat dit punt betreft vindt men in het strijdplan aangegeven in afdeeling II, theoretisch gedeelte, letter N, noot. <br />
<br />
<br />
==19. Noodzakelijkheid om de oorlogsbestrijding te decentraliseeren==<br />
<br />
De ervaringen, de laatste jaren opgedaan bij den geweldloozen strijd der indiërs, hebben bewezen, dat wanneer zich een machtige direkte aktie ontplooit, de bestreden regeering zich haast om niet slechts de hoofdleiders, maar ook de plaatselijke leiders der beweging te doen arresteeren. In het nederlandsch militaire tijdschrift ,.Mavors” van Juli 1932 verklaart luitenant-kolonel Fruyt van Hertog in een artikel over de psychologie der massa, dat in geval van verzet het de eerste plicht der regeering is, de hand op de leiders te leggen. Zij moet om zoo te zeggen de massa onthoofden: haar van haar voormannen en voor-vrouwen berooven. Daarom vindt men in afdeeling II, praktisch gedeelte, onder letter V. allerlei preventieve maatregelen vermeld, die het zelf handelen der massa steeds meer mogelijk maken, ook indien alle leiders gevangen genomen, verbannen of gedood zouden worden. <br />
<br />
<br />
==20. Noodzakelijkheid om in alle landen en in alle kringen het strijdplan tegen mobilisatie en oorlog bekend te maken==<br />
<br />
Het scheen mij noodzakelijk over het strijdplan tot u te spreken om verschillende punten nader toe te lichten. Overigens hoop ik, dat het spreekt voor zich zelf. Ik verzoek u dringend het met de meeste aandacht te bestudeeren, en mee te werken om het nog vollediger en nauwkeuriger te maken. <br />
<br />
Wanneer aldus een definitief strijdplan zal zijn samengesteld, moet men het overal ter wereld openlijk of in het geheim verspreiden. Ik onderstreep echter, dat het van het grootste belang is, dat wij, waar het nog maar eenigszins mogelijk is, heel onze strategie en taktiek onomwonden publiceeren, zonder ons te bekommeren om een eventueel vijandige houding van de publieke opinie, noch om de reaktie van de officieele autoriteiten. Indien de oorlogssoldaten alles hebben te wagen in tijden van oorlog, zoo hebben de vredessoldaten reeds alles te wagen in tijd van vrede, om oorlog te voorkomen. Overigens is alles wagen in een stelselmatige mobilisatie tegen den oorlog ten tijde van vrede, veel minder gewaagd en oneindig praktischer dan alles slechts te wagen ten tijde van oorlog! Zijn risiko uitstellen, totdat mobilisatie of oorlog uitbreekt, is slechts zijn risiko vergrooten, en zijn kans op succes verkleinen. <br />
<br />
Ten slotte wil ik u een middel aan de hand doen, om dit strijdplan tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding in die landen ongestraft te publiceeren, waar nog een zekere vrijheid van pers en gedachte bestaat, doch waar men toch reeds hen zou vervolgen, die de hier uiteengezette taktiek zouden propageeren en verspreiden. Het is daar immers nog mogelijk in de pers objektief verslag te geven van plaatselijke, nationale en internationale vergaderingen, welk onderwerp er ook behandeld werd. In dergclijke landen kan men dus door middel van bladen en andere periodieken op volstrekt objektieve wijze mededeelen, dat tegen het einde van Juli 1934 te Welwyn in Engeland een Internationale Conferentie van Oorlogsbestrijders heeft plaats gevonden „waar men het volgende strijdplan tegen den oorlog heeft besproken”, en daarna het geheele plan afdrukken. Men kan er desgewenscht aan toevoegen, dat men het noch met dit plan, noch met de commentaren, die op de Conferentie gegeven werden, in alle opzichten eens is. <br />
<br />
Intusschen is het strijdplan in de wereld, en zal zijn weg wel vinden. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
==NASCHRIFT==<br />
<br />
De lezer wordt nadrukkelijk verzocht niet te vergeten, dat het aan de W.R.I. aangeboden strijdplan een eerste poging op dit gebied is. Ofschoon de schrijver gepoogd heeft het zoo volledig en nauwkeurig mogelijk uit te werken, is hij overtuigd, dat het voor herziening, verbetering en uitbreiding vatbaar is. Het verheugt hem dan ook dat Wilfred Wellock (Engeland) aan de Conferentie van Welwyn voorstelde, dat het strijdplan door de leden van den Internationalen Raad en de afdeelingen van de W.R.I. nader onderzocht zou worden en dat zich in Engeland reeds een speciaal Comité heeft gevormd om het te bestudeeren. Van britsche zijde heeft men bovendien voorgesteld om in verband met het strijdplan een Handboek voor Oorlogsbestrijding uit te werken, dat officieel door de W.R.I. in verschillende talen moet worden uitgegeven. Schrijver dezes had dit resultaat geenszins verwacht, hoezeer hij erop had gehoopt! I <br />
<br />
Anderzijds heeft Eugène Lagot (Frankrijk) voorgesteld, het strijdplan aan de hoofdbesturen van pacifistische en antimilitaristische organisaties, waar ook ter wereld, te doen toekomen en het officieel mee te deelen aan de nationale en internationale sekties van de Ilde en Ille Internationale en van het I.V.V. en van de roode vakbeweging (Moskou). In verschillende landen is men overigens reeds begonnen het strijdplan in den vorm waarin het te Welwyn gepubliceerd werd, tezamen met de daar gegeven toelichting, te verspreiden, — voorloopige maatregel, in afwachting van het officieele plan, noodzakelijk geacht vanwege het overal steeds toenemend oorlogsgevaar. <br />
<br />
Eén punt zal in elk geval nog in het strijdplan opgenomen moeten worden en wel in afdeelingen I, II 2, 111 en IV, overal na punt B: <br />
<br />
Weigering om deel te nemen aan de „passieve verdediging” tegen luchtaanvallen, d.w.z. <br />
<br />
1. Weigering om mee te werken aan het inrichten van lokaliteiten waar men zgn. tegen de gifgassen zou zijn beschermd <br />
<br />
2. Weigering om oorlogsgasmaskers te fabriceeren <br />
<br />
3. Weigering om mee te werken aan manoeuvres betreffende passieve of aktieve verdediging tegen luchtaanvallen <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
Want al deze maatregelen veronderstellen reeds, dat men den modernen wetensch appel ij ken oorlog aanvaardt als een onvermijdelijkheid, indien niet als een zedelijke verplichting. De ervaringen, opgedaan bij luchtmanoeuvres boven steden als Londen, Parijs en Rome hebben reeds bewezen — het werd door de officieele autoriteiten openlijk erkend — dat men tegen zulke aanvallen praktisch zonder eenige verdediging is en dat de eenige „verdedigings”-methode zou bestaan in een tegenaanval op de belangrijkste centra van den vijand, het bedenkelijkste is echter, dat de boven aangegeven maatregelen, die een onmisbaar onderdeel vormen van den modernen oorlog, de bevolkingen eraan gewennen, de chemische oorlog als iets normaals te gaan beschouwen en hun een fiktief besef yan b e t r e k k e 1 ij k e veiligheid geven! D.w.z. dat de passieve verdediging tegen het luchtgevaar in het moderne krijgssysteem op dezelfde wijze funktionneert als bv. het Roode Kruis (zie strijdplan I B), welke organisatie trouwens reeds aan de betrokken oefeningen deelneemt. <br />
<br />
In het aan de Conferentie te Welwyn aangeboden strijdplan werd in afdeeling II 1 onder letter N gesproken over stelselmatige en redelijke sabotage. Tot mijn spijt moest ik echter constateeren, dat in de angelsaksische landen het woord „sabotage” aanleiding geeft tot velerlei misverstand, daar men het daar slechts in ongunstigen zin begrijpt. In de nederlandsche antimilitaristische beweging — in welker tradities het ontworpen strijdplan het diepst is geworteld — heeft men daarentegen betreffende „sabotage” een even gematigde als redelijke opvatting, die dergelijk misverstand uitsluit. Daar het niet om woorden, maar om daden gaat, heb ik in het thans opnieuw in engelsch, fransch, spaansch en nederlandsch gepubliceerde ontwerp de betreffende uitdrukking vervangen door: technische oorlogsbestrijding. Men zal trouwens reeds uit mijn rede hebben gezien, dat dezerzijds alle brutale en blinde sabotage, die slechts ongunstige vernielingsdriften opwekt, volstrekt uitgesloten is. Overigens, kan aan de technische oorlogsbestrijding, die vooral bestaat in het dwarsboomen van het normaal funktionneeren der industrie, der communicatiemiddelen, van het transportwezen, enz. slechts een ondergeschikte, hoewel uiterst belangrijke, beteekenis toegekend worden: het eerst noodzakelijke is en blijft altijd het moreel der vredessoldaten, en het belangrijke element in hun strijd de even stoutmoedige als openbare daad, individueel zoowel als collektief. <br />
<br />
Bovendien vergete men niet, dat in de inleiding tot het plan — onmiddellijk na den titel — duidelijk is aangegeven, dat niemand verplicht is mechanisch alles uit te voeren, wat in de verschillende rubrieken en paragraphen wordt vermeld. Elke vredesstrijder handele naar zijn eigen geweten en overtuiging! Hij die een bepaald punt niet aanvaardt, vindt nog tallooze andere manieren om volgens de hoofdlijnen van het strijdplan met ons mede te werken. <br />
<br />
Daar evenwel de neiging om het oorlogsstelsel door individueele en collektieve obstruktie op het gebied van industrie, verkeer, enz. te ontwrichten reeds sterk in de arbeidersbeweging leeft en de arbeiders op dit gebied inderdaad belangrijke resultaten bereiken kunnen, was het nu eenmaal noodzakelijk, deze strijdmethode in afdeeling II 1 onder letter N nauwkeurig te onderzoeken, vooral — wij herhalen het — om alle minderwaardige sabotage te ontgaan. Dat men op dit gebied uiterst voorzichtig heeft te zijn, springt in het oog: liet is het uitverkoren operatieterrein van provocateurs in dienst der officieele machten. In „Oorlogs- en Industrie-Spionnage" had bv. de chef van de oostenrijksch-hongaarsche spionnage er zijn reden voor om te vermelden, dat tijdens den wereldoorlog er te Amsterdam een sabotage-organisatie bestond op..antimilitaristischen grondslag". <br />
<br />
Welk een ellende door misplaatste sabotage-daden zelfs met de beste bedoelingen — veroorzaakt kan worden, is duidelijk gebleken bij den brand van den duitschen Rijksdag, die — om er niet meer van te zeggen — Hitler, Goering en consorten slechts in de kaart spelen kon. <br />
<br />
In afdeeling II van het strijdplan, praktisch gedeelte, behoort nog te worden ingevoegd, na paragraaph S: organiseeren van een oorlogswaarschuwingsdienst Een dergelijke dienst bestaat uit groepen kameraden die door het land trekken met auto’s en bootjes, waarop aanplakbiljetten, die het dreigend oorlogsgevaar duidelijk aangeven en opwekken tot steeds krachtiger antioorlogsmobilisatie. Tenminste één der kameraden behoort een goed publiek spreker te zijn. Men beschikke over geluidsversterker, indien eenigszins mogelijk, over gramophoon en radio, verspreide manifesten, verkoope anti-oorlogsbrochures, enz. <br />
<br />
In afdeeling II, theoretisch gedeelte, volge voorts, na J: <br />
<br />
stichting van anti-oorlogsmusea <br />
<br />
Men herinnere zich het Anti-Oorlogsmuseum van Ernst Friedrich te Berlijn, en de plannen, thans een internationaal antioorlogsmuseum te stichten te Diksmuide, op de slagvelden van den wereldoorlog. Dergelijke musea behooren bovendien een reizende afdeeling te hebben (per auto of boot), ongeveer georganiseerd als de oorlogswaarschuwingsdienst. <br />
<br />
Hierna volge: <br />
<br />
stichting van vredeshuizen en vredeskamers <br />
<br />
Met het openen van dergelijke studie- en vergadercentra werd in verschillende nederlandsche steden reeds een goed voorbeeld gegeven. <br />
<br />
Een punt, dat niet voldoende werd ontwikkeld in het schema, is de verbroedering van soldaten en burgers, van de physiek weerlooze massaas en de troepen, op welks noodzakelijkheid ik hier wel niet behoef in te gaan. <br />
<br />
Er zijn waarschijnlijk nog andere quaesties, die behandeld moeten worden, of waarop dieper zal moeten worden ingegaan. Allen, die nog voorstellen hebben te doen om het plan even definitief als volledig te maken, zullen mij dan ook zeer verplichten door deze mee te deelen. <br />
<br />
Het is duidelijk, dat noch het strijdplan, noch de daarop gegeven toelichting, officieel gepubliceerd kunnen worden in landen onder min of meer fascistisch getinte of bolsjewistische diktatuur. Op de Conferentie te Welwyn kwamen dan ook verschillende kameraden op mij toe die vroegen, wat men onder dergelijkc omstandigheden in hun land met dit alles zou kunnen beginnen! Officieel — natuurlijk niet veel. Ondergronds — des te meer. Indien wij echter de gewoonte hebben tot op het uiterst uit te spreken wat wij meenen, dat in het openbaar bekend gemaakt moet worden, zoo hebben wij niet minder de gewoonte, onverbiddelijk te verzwijgen, wat nu eenmaal publiek moet worden verzwegen. Toch zijn er dingen uit de illegale praktijk, die hier vermeld kunnen worden, zonder onze beweging te schaden, of ook maar iemand grooter gevaar te doen loopen dan hij zelf wenscht. <br />
<br />
Voorzoover het de propaganda van het hierboven uiteengezette strijdplan betreft, hebben wij eenvoudig terug te gaan tot methoden van mededeeling en overlevering, zooals die vóór het toepassen van schrift en druk door onze vaderen van ouds werden aangewend: eeuwenlang is de menschheid zeer sterk geweest in het van buiten leeren en mondeling verspreiden van regels en wetten, die ze voor haar levensbelang en het handhaven harer beschaving noodzakelijk achtte. Enkele kameraden behoeven slechts een dergelijk strijdplan goed uit het hoofd te kennen en het kan reeds zijn weg vinden tot in het meest hermetisch gesloten Rijk! <br />
<br />
Een andere methode bestaat in het verspreiden van gramophoonplaten. <br />
<br />
En er zijn nog heel wat andere middelen en wegen, om onze opvattingen waar dan ook ingang te doen vinden! <br />
<br />
Eindelijk is het van het grootste belang, dat bij dit alles in het algemeen de grootste omzichtigheid betracht wordt en wij met onze betrekkelijke geringe krachten zoo zuinig en doelmatig mogelijk omspringen. Vooral vermijde men onrijpe ondernemingen, voorbarige akties en blind-mechanische reakties op reaktionaire gebeurtenissen. Ook op het gebied van den oorlog pleegt men de dingen jarenlang ondergronds voor te bereiden en uit te werken, en gaat men eerst over tot mobilisatie en strijd, als de omstandigheden daarvoor gunstig schijnen. Voor den oorlog aan den oorlog geldt in zekeren zin hetzelfde. Onderwijl maakt de nood vindingrijk en wekken diktatuur en militarisme op den duur zulk een weerstand bij al grooter massaas op, dat tenslotte een minimum aan propaganda reeds een geweldige collektieve daadkracht kan ontketenen. <br />
<br />
Een ieder late intusschen wat hij niet aan kan. Doch doe vooral, wat hij kan! <br />
<br />
De Koog, Texel, Nederland B. DE LIGT <br />
<br />
Augustus 1934 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
=Strijdplan tegen Oorlog en Oorlogsvoorbereiding=<br />
<br />
<br />
Dit plan ter mobiliseering van alle anti-oorlogskrachten kent geenerlei vorm van dwang, dienstplicht of conscriptie. <br />
<br />
De antimilitaristische beweging bestaat slechts uit vrijwilligers, op ieder van wie beroep wordt gedaan om overeenkomstig inzicht en geweten zoo krachtig mogelijk te handelen, zonder verplicht te zijn meer te doen, dan zij werkelijk kunnen. <br />
<br />
De te verrichten daden, die hieronder zijn aangegeven, worden dus aan niemand gedikteerd. <br />
<br />
Zij zijn slechts aangchaald om personen, groepen en organisaties bewust te maken van de vele mogelijkheden, binnen hun bereik, om eiken oorlog te verhinderen. <br />
<br />
De verschillende aangehaalde gevallen moeien mannen zoowel als vrouwen aansporen, met zoo veel mogelijk moed, beleid en trouw in den nieuwen strijd te dienen. <br />
<br />
A. In tijd van vrede <br />
<br />
I. INDIVIDUEELE direkte aktie ter verhindering van Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
1. als dienstplichtige <br />
<br />
2. als soldaat of matroos <br />
<br />
3. als reservist (terugzending der militaire papieren) <br />
<br />
4. als weder opgeroepene <br />
<br />
a. in verband met manoeuvres <br />
<br />
b. in verband met stakingen <br />
<br />
c. in verband met politieke en maatschappelijke conflicten <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
C. doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot om kernen van oorlogsbestriiding te vormen en <br />
verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig en munitie te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering om te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel <br />
enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boekeR, manifesten, enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristisch, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
8. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient, te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties *) <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
•) Men zal er zich wellicht over verbazen onder de rubriek voor de individueele aktie een organisatie aan te treffen als de coöperatie, die een onmiskenbaar collektief, en wezenlijk pacifistisch karakter draagt. Reeds in 1913 verklaarde het Internationaal Congres te Glasgow, dat de Internationale Coöperatieve Alliantie moest pogen den dreigenden oorlog te voorkomen. Toch namen gedurende den wereldoorlog de coöperaties van alle betrokken landen zonder eenige reserve aan het stelsel der nationale defensie deel. In Frankrijk kreeg de coöperator Albert Thomas zelfs de leiding van het Ministerie der Bewapening! „Het weelderig hotel, waarin dit ministerie gevestigd was. het hotel Claridge op de Champs Elysées, was om zoo te zeggen een filiaal van onze coöperatieve federatie'geworden, zoo talrijk waren de coöperatorcn — theoretici zoowel als praktici — die er belangrijke diensten vervulden", erkende Charles Gide in 1926 („Les Coopératives fran?aises durant la Guerre”, Association pour l’Enseignement de la Coopération, 1927, p. 8). <br />
<br />
Na den wereldoorlog hebben in Italië, Rusland en elders de regeeringen het distributiesysteem der coöperaties officieel opgenomen in het stelsel der nationale defensie. Slechts in Engeland en de V. S. hebben de betrokken • organisaties zich ervan bewust getoond, dat zij door haar aard zelf verplicht zijn om eiken oeconomischen en socialen dienst aan den oorlog te weigeren. Overal, waar de bestaande coöperatieve organisaties nog bereid blijken in het mechanisme van den alomvattenden oorlog te funktionneeren, is het dus de individueele plicht der coöperatoren, die het wezenlijk oorlogs-vijandig en humanistisch karakter hunner organisatie nog niet zijn vergeten, om te doen wat zij kunnen, opdat deze breken met elke vorm van krijgsslavernij. Zij behooren plaatselijk, nationaal en internationaal de definitieve weigering om in eenig opzicht aan den oorlog mee te werken voortdurend aan de orde te stellen. <br />
<br />
Wat het personeel der coöperaties betreft, voorzoover elk hunner bewust is van de vredesbevorderende en universeele funktie, die hun organisaties hebben te vervullen, is het naar de mate hunner kracht aan iedereen, man of vrouw, om individueel eiken dienst aan den oorlog, waartoe hun organisatie hen zou willen verplichten, te weigeren, en te pogen voor dit standpunt alle functionarissen te winnen. <br />
<br />
Zie B. de Ligt, la Coöperation et la Guerre, „Les Affranchis de toutes les Guerres", Genval (België) Sept 1927; La Cooperation et la Guerre, „Evoletion” Parijs, Okt. 1927; .Contre la Guerre nouvelle” 1928, pp. 144-156. <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvolle wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij dc door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en morcelen dienst: <br />
<br />
1. NEGATIEF <br />
<br />
a. direkt (d.i. weigering om zich bezig te houden met onderzoekingen naar krijgsmiddelen en -methoden, of om plannen in verband hiermede uit te werken, en om eenigen technischen of intellektueelen arbeid ter oorlogsvoorbereiding te verrichten): <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt (d.i. weigeren oorlogszucht op te wekken of aan ie kweek en): <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
a. de kinderen zooveel mogelijk vrijhouden van nationalistische, chauvinistische, militaristische, imperialistische invloeden (letten op lektuur, scholen, feesten, enz.) <br />
<br />
b. weigering om den staat zijn kinderen voor militair onderricht of militairen dienstplicht uit te leveren <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar, weigeren om de jeugd op te voeden in nationaiistischen, imperialistischen of militaristischen geest <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver, weigeren de publieke opinie in nationaiistischen, militaristischen of imperialistischen geest op te voeden, het moderne politiek-oeconomische leven ontmaskeren, enz. <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider, weigeren om nationale verdediging of oorlog te verheerlijken of te heiligen <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeering of partij, weigeren op welke wijze ook de publieke opinie ten gunste van nationale defensie te beïnvloeden <br />
<br />
6. als jurist, weigeren het internationale recht aan het nationale belang ondergeschikt te maken en het recht te verkrachten in dienst van zijn vaderland <br />
<br />
7. als geschiedkundige, weigeren te vervallen tot de traditioneele dwaling, waarbij men de gansche wereldhistorie op zijn eigen volk laat uitloopen, dat boven alle anderen de groote Uitverkorene zou zijn, en slechts het eigen ras te verheerlijken <br />
<br />
8. als kunstenaar, weigeren zijn gaven ten dienste van nationalisme, militarisme of imperialisme te stellen <br />
<br />
9. als socioloog, het nationalisme, het militarisme, het imperialisme, de rassenhoogmoed enz. te ontmaskeren <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater, de onbewuste en onderbewuste strekkingen die naar oorlog stuwen en het regressief karakter der militaire discipline onthullen, en aantoonen, hoezeer de moderne oorlog één aanslag is zoowel op lichaam, ziel en geest der menschen als op hun schoonheidsgevoel (millioenen dooden, verminkten, overspannenen en zielszieken; geslachtsziekten; gevolgen van ondervoeding, enz.) <br />
<br />
11. als wijsgeer eiken vorm van dogmatisme en absolutisme ontmaskeren, vooral op het gebied van geschiedenis, cultuur, godsdienst en vergelijkende wijsbegeerte <br />
<br />
12. zich uit wetenschappelijk, propagandistisch en praktisch oogpunt voor bovengenoemde doeleinden doelmatig organiseeren en zich met het oog op direkte aktie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding met andere organisaties federatief verbinden <br />
<br />
2. POSITIEF <br />
<br />
a. direkt fd.i. welbewust pogen intellektueele en technische ontdekkingen en uitvindingen, die thans vooral in dienst van den oorlog worden gesteld, slechts in dienst van den vrede te stellen en wetenschap en moraal niet van haar wezenlijkste doeleinden te vervreemden): <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
i. ais bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt (d.i. een universeele geestesgesteldheid wekken en kweeken): <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
a. een zoo harmonisch mogelijk familieleven leiden, bezield door een werkelijk universeelen geest (de morecle atmosfeer van het huis heeft op de kinderen den belangrijksten invloed) <br />
<br />
b. de jeugd even. ruim als vrij opvoeden en, vooral indirekt, bij haar wekken: eerbied voor den naasten en zichzelf, liefde voor het anorganische en het organische, voor planten, dieren en menschen, sympathie voor vreemde volken en rassen; sociaal rechtvaardigheidsgevoel en bewondering voor al wat dapper en stoutmoedig is, ook in den oorlog, de aandacht van de nieuwe generatie voortdurend zooveel mogelijk richtend op het bovengeweldadige <br />
<br />
c. de kinderen school doen gaan, waar men zeker is, dat zij een nieuwe, universeel gerichte opleiding zullen ontvangen (als zij niet bestaan, dergelijke scholen stichten) en in verbinding blijven met de onderwijzers, de ouders der andere kinderen en de kinderen zelf door deel te nemen aan ouderavonden, vergaderingen van onderwijzers en kinderen, schoolfeesten, enz. <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar, de jeugd opvoeden in een werkelijk universeelen geest volgens de nieuwe methoden van zelfopvoeding en zelfregeering (hiertoe geregeld in verbinding blijven met de betrokken ouders) <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver, de publieke opinie zooveel mogelijk richten op recht en vrijheid en zijn lezers leeren vreemde volken en rassen te waardceren <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider, door woord en daad gevoelens wekken van wereldomvattende saamhorigheid (solidariteit) en verantwoordelijkheidsbesef voor het gansche menschelijke geslacht en voortdurend pogen om idee en praktijk van strijd en oorlog te vergeestelijken (sublimeeren) <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeering of partij, de massaas steeds opwekken voor een nieuwe menschheid en menschelijkheid te strijden en haar vertrouwen versterken in de bovengeweldadige strijdwijzen. <br />
<br />
6. als jurist, het recht op een even internationale als harmonische wereld richten, w'aar enkelingen, groepen en rassen, vrij met elkaar verbonden, hun stoffelijke, intellektueele en geestelijke goederen naar hun natuur en behoeften vrij uitwisselen <br />
<br />
7. als geschiedkundige, uitgaande van het universeele leven, de hoedanigheden van alle volken en rassen ridderlijk erkennen, hun onderlinge afhankelijkheid en wederkeerige beïnvloeding aantoonen en de aandacht vestigen op de overal in de wereldgeschiedenis onmiskenbare aanwezige strekking naar een even vrij als maatschappelijk leven, dat aan elk individu de ruimste gelegenheid geeft zich naar zijn eigen aard te ontwikkelen <br />
<br />
8. als kunstenaar, zijn arbeid voortdurend richten op waarachtig menschelijke, universeele harmonie <br />
<br />
9. als socioloog, den betrekkelijken zin van den oorlog erkennend, aantoonen waarom en hoe de volken het bestaande stadium van het geweld hebben te boven te komen <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater: <br />
<br />
a. de ziekteverschijnselen der samenleving onthullen met het oog op individueelc en maatschappelijke zelfgenezing en zedelijke hygiëne <br />
<br />
b. de mogelijkheid aantoonen van kanaliseering en sublimeering van instinkten en 'hartstochten, die vroeger gelegenheid vonden zich in den oorlog te uiten <br />
<br />
11. als wijsgeer: <br />
<br />
a. de betrekkelijke waarde van alle vormen van denken en cultuur erkennend, aan elk daarvan gelegenheid geven zich uit te drukken en elkander onderling aan te vullen <br />
<br />
b. zijn universeele wijsbegeerte omzetten in maatschappelijke aktie <br />
<br />
12. zich uit wetenschappelijk, propagandistisch en praktisch oogpunt voor bovengenoemde doeleinden doelmatig organiseeren en zich met het oog op direkte aktie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding met andere organisaties federatief verbinden <br />
<br />
<br />
II. COLLEKTIEVE direkte aktie ter verhindering van Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
THEORETISCH <br />
A. propaganda door openbare vergaderingen, meetings, enz. <br />
<br />
B. propaganda door voordrachten, cursussen, lessen, enz.<br />
<br />
C. propaganda door studiecommissies e.d- <br />
<br />
D. propaganda door beeld en geschrift <br />
<br />
E. propaganda door tooneelvoorstellingen e.d.<br />
<br />
F. propaganda door de bioscoop<br />
<br />
G. propaganda door de radio<br />
<br />
H. propaganda door optochten en demonstraties <br />
<br />
J. propaganda door huisbezoek (te veel verwaarloosde methode)<br />
<br />
K. organisatie der jeugd: <br />
<br />
1. kinderen: vooral niet moraliseeren; wat goed is, overnemen van de padvinders; eerbied wekken voor anderei) en zichzelf, verantwoordelijkheidsbesef en algemeen menschelijk solidariteitsgevoel <br />
<br />
2. de oudere jeugd organiseere zichzelf volgens haar eigen methoden <br />
<br />
L vrouwenorganisaties <br />
<br />
(deze zijn vooral daar noodig waar de vrouwen nog nauwelijks belangstellen in het maatschappelijke vraagstuk en in verband met haar sexueele en maatschappelijke funktic een bepaalde opvoeding behoeven; de centrale idee zij hier verantwoordelijk ten opzichte van de nieuwe generatie uit lichamelijk, intellektueel en zedelijk oogpunt; het is van het grootste belang de vrouwen bewust te maken van het feit, dat in den modernen oorlog het industrieel, intellektueel en maatschappelijk werk der vrouwen achter het front niet minder noodzakelijk is dan dat der mannen aan het front: tijdens mobilisatie behoort achter het front minstens 20 pet. van a/lr mannen door vrouwen te worden vervangen en tonder de voortdurende medewerking van millioencn vrouwen is de munitie-industrie eenvoudig verlamd. !n verband met dit alles is het huisbezoek door vrouwen aan vrouwen van de grootste beteekenis!) <br />
<br />
M. antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot (zie I. C.) <br />
<br />
N. speciale propaganda onder de arbeiders in verband met hun beroep, in de eerste plaats bij de sleutelbedrijven van den oorlog, om den arbeiders de technische funktie van hun werk in het krijgssysteem uit te leggen en aan te wijzen wat elk op zijn gebied individueel en collektief heeft te doen om den oorlog door even stelselmatige als redelijke technische bestrijding ónmogelijk te maken ‘): <br />
<br />
1. transportbedrijven (goederen- en personenvervoer; <br />
<br />
a. treinen <br />
<br />
b. autobussen <br />
<br />
c. automobielen <br />
<br />
d. trams <br />
<br />
e. booten <br />
<br />
f. vliegmachines <br />
<br />
g. trekdieren <br />
<br />
h. menschen <br />
<br />
2. mineralen <br />
<br />
a. steenkool <br />
<br />
b. ijzer <br />
<br />
c. lood <br />
<br />
d. aluminium <br />
<br />
e. zink <br />
<br />
f. tin <br />
<br />
g. nikkel <br />
<br />
h. kwik <br />
<br />
•) Uit dit oogpunt verrichtte in Nederland J. Verlinde in „Bevrijding" van Aug. 1931 een eerste proeve: hij onderzocht de uiterst belangrijke rol die de kolenproductie speelt in het moderne oorlogsproces. Ziehier het wezenlijke van zijn conclusies betreffende deze sleutelindustrie: <br />
<br />
[[Bestand:https://anarchief.org/w/images/0/0b/Bart_de_Ligt_Mobilisatie_p43_sleutelindustrie.gif]]<br />
<br />
<br />
<br />
Grondstoffen Tusschenproducten Oorlogsmateriaal <br />
<br />
I granen ■ <br />
<br />
alkohol -► ontploffingsmiddelen <br />
<br />
aardappelen —► aceton « ontploffingsmiddelen <br />
<br />
suikerbieten —► ether -» ontploffingsmiddelen <br />
<br />
katoen, hout—♦ cellulose-» ontploffingsmiddelen <br />
<br />
! steenkool -► gas — -= > ontploffingsmiddelen <br />
<br />
bruinkool -* teer - ~ ——* oorlogsgas <br />
<br />
erts-► ijzer, staal enz.-» geschut, enz. <br />
<br />
aardolie » benzine -* vervoer <br />
<br />
Dit betoog van Verlinde, tezamen met een ontleding van het gansche moderne oorlogsstclsel werd later gepubliceerd door de nederiandsche Jongeren Vredes Aktie, onder den titel .Dooft de Vuren!" <br />
<br />
Dergelijke brochures behooren in elk land voor elk beroep, dat aan den oorlog len grondslag ligt, gepubliceerd te worden, opdat ieder arbeider beschikke over nauwkeurige inlichtingen, wat hij als vakman tegen den oorlog heeft te doen en te laten. <br />
<br />
<br />
43 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
j. koper <br />
<br />
k. magnesium <br />
<br />
l. zwavel <br />
<br />
m. pyriet <br />
<br />
n. tungstcen <br />
<br />
o. chroom <br />
<br />
p. antimonium <br />
<br />
q. graphiet <br />
<br />
r. mika <br />
enz. <br />
<br />
3. ijzer en staalindustrie (oorlogstuig, munitie) <br />
<br />
4. chemische industrie (gifgassen) <br />
<br />
5. olie (petroleum, mazoet, benzine; bronnen, raffineerderijen, pijpleidingen, tanks, enz.) <br />
<br />
6. alkohol <br />
<br />
7. katoen <br />
<br />
8. wol <br />
<br />
9. rubber <br />
<br />
10. leer <br />
enz. enz. **) <br />
<br />
2. PRAKTISCH <br />
<br />
A, B, C, D, E, F, G, H, (zie I. A-H) <br />
<br />
J. op de wijze der direkte aktie een beweging organiseren ter opheffing van de militaire slavernij (militaire dienstplicht) 'K. op de wijze der direkte aktie een beweging organiseren voor de onmiddellijke bevrijding van alle dienstweigeraars <br />
<br />
L. op de wijze der direkte aktie speciale bewegingen organiseeren in verband met bepaalde antimilitaristische gebeurtenissen (als b.v. in 1921 in Nederland naar aanleiding van de hongerstaking van Herman Groenendaal en in 1932 in België naar aanleiding van de hongerstaking van R. A. Simocns) <br />
<br />
M. een volksbeweging organiseeren ter verwijdering uit de wet van het recht tot oorlogsverklaring <br />
<br />
N. zich in zijn dorp of stad massaal geweldloos verzetten tegen de gevangenneming van dienstweigeraars en in verband met dergelijk onrecht demonstraties, vergaderingen, proteststakingen organiseeren enz. <br />
<br />
O. naar aanleiding van speciale maatregelen door regeering of parlement (credietcn voor de uitbreiding of moderniseering van leger of vloot, manoeuvres, uitzenden van troepen of schepen naar plaatsen waar het spant, uitzenden van koloniale troepen e.d.) trachten deze onmogelijk te maken door demonstraties en stakingen <br />
<br />
P. alom dienstweigeringsmanifesten verspreiden, waarin duizenden mannen en vrouwen, met opgave van naam, adres <br />
<br />
<br />
*•) Met het oog op dit alles raadplege men o a. Helle en Acbe, .La Défense nationale et ses Conditions moderne" 1932, .Boycotts and Peace” a Report by the Commitee on Economie Sanctions, edited by Evans Clark, 1932, en .Wie würde ein neuer Krieg aussehen", Untersuchungen eingeleitet von der Interparlementarischen Union, 1932. <br />
<br />
<br />
<br />
cn beroep, openlijk verklaren dat zij aan den oorlog en zijn technische en moreele voorbereiding noch in het leger, noch op de vloot, noch in het industrieele of maatschappelijke leven deelnemen <br />
<br />
Q speciale fondsen stichten voor de slachtoffers der daadwerkeliikc oorlogsbestrijding: <br />
<br />
1. voor militaire dienstweigeraars, die vanwege hun anti-militarisme hun betrekking verliezen <br />
<br />
2. voor propagandisten in overeenkomstigen toestand <br />
<br />
3. voor hen, die weigeren krijgsmiddelen te vervaardigen of op andere wijze aan de technische, intellcktucelc of moreele oorlogsvoorbereiding mee te werken <br />
<br />
R. de regeeringen noodzaken eiken vorm van nationale defensh op te geven (als er b.v. redelijke voorstellen tot algemcencj ontwapening gedaan worden, hebben de volken hun regeeringen door direkte aktie te noodzaken, deze te aanvaarden) <br />
<br />
S. internationale kruistochten voor den vrede organiseeren (dcrgelijke campagnes van verscheidene weken of maanden, beginnen op hetzelfde oogenblik in de belangrijkste centra van verschillende landen; de kruisvaarders trekken door dorpen cn steden, overal openbare vergaderingen beleggend en begeven zich naar een bepaald punt, waar een groote internationale demonstratie plaats hebben zal) <br />
<br />
Wanneer tusschen twee landen oorlogsgevaar dreigt: <br />
<br />
T. onmiddellijk een eenheidsfront vormen van alle organisaties die zich tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding verzetten ten einde: <br />
<br />
1. een speciaal bureau en fonds voor de bedoelde aktie te stichten <br />
<br />
2. de openbare meening voorlichten aangaand het dreigend gevaar door: <br />
<br />
a. de pers <br />
<br />
b. lezingen en openbare vergaderingen <br />
<br />
c. manifesten, vlugschriften en brochures, die liet betrokken politieke conflict uit een objektief oogpunt behandelen <br />
<br />
3. door telegram en expres beroep doen op alle anti-oorlogsorganisaties, arbeidersorganisaties, enz. om op regeering en parlement druk uit te oefenen, opdat oorlog in elk geval vermeden wordt <br />
<br />
4. bekende en vooraanstaande persoonlijkheden van de quaestie op de hoogte te brengen en hen opwekken om de publieke opinie, de regeering en het parlement zoo te beinvloeden, dat oorlog wordt voorkomen <br />
<br />
3. beroep doen op alle onderwijzers, leeraars, hoogleeraren, journalisten, religieuse en politieke leiders, juristen, geschiedkundigen, enz. opdat die al hun invloed uitoefenen om oorlog te voorkomen (zie I. H. 2-11) <br />
<br />
6. regeering en parlement ervan op de hoogte stellen, dat in geval van oorlog de massaas niet zullen volgen, nog te minder daar de moderne staten over politieke en <br />
<br />
<br />
45 <br />
<br />
<br />
<br />
juridische middelen beschikken, als b.v. arbitrage, om alle politieke geschillen te beslechten en oorlog te vermijden <br />
<br />
7. in het eventueel als vijandig te beschouwen land manifesten publiceeren, waarin men openlijk verklaart, dat als een oorlog uitbreekt, men er niet aan zal deelnemen, en waarin men ieder werkelijk mensch aan de andere zijde der grens opwekt om op overeenkomstige wijze te handelen <br />
<br />
8. zich in verbinding stellen met de overeenkomstige bewegingen, organisaties enz. in het eventueel als vijandig beschouwde land, opdat de aktie zich in beide landen parallel ontwikkelt, zoowel in vredestijd als bij oorlog <br />
<br />
9. in de steden en dorpen aan de grens der betrokken landen conferenties en vergaderingen houden waar de oorlogsbestrijders der beide landen elkaar ontmoeten ten einde: <br />
<br />
a. het politieke conflikt, waarom het gaat, te onderzoeken om een vreedzame oplossing te vinden <br />
<br />
b. alle middelen na te gaan, waardoor men oorlog kan voorkomen <br />
<br />
c. alle middelen na te gaan om eventueel mobilisatie en oorlog te verhinderen <br />
<br />
10. algemeene staking voorbereiden en, zoo noodig reeds inzetten, evenals massale dienstweigering, non-coöperatie, enz. en al wat noodig is om den dreigenden oorlog definitief onmogelijk te maken <br />
<br />
U. in het maatschappelijk leven al wat militair is, boycotten <br />
<br />
(vooral de gegradueerden) <br />
<br />
Daar in geval van mobilisatie of oorlog de besturen der anti-oorlogsorganisaties en haar meest bekende propagandisten waarschijnlijk gevangen genomen worden, en de documenten, archieven, enz. der betrokken organisaties in beslag genomen dreigen te worden, moet men <br />
<br />
V. preventieve maatregelen nemen: <br />
<br />
1. de leden der organisaties zoo opvoeden, dat zij steeds meer in staat zijn om hun illegaal werk zelfs voort te zetten als alle leiders zijn verbannen, gevangen of gedood <br />
<br />
2. de ledenlijsten in meerdere exemplaren op verschillende plaatsen bewaren om noodlottige gevolgen van eventucele huiszoeking te voorkomen <br />
<br />
3. rekening houden met de mogelijkheid, dat de financiën der organisaties, voprzoover zij toevertrouwd zijn aan officieele instellingen (spaarbanken enz.) door den staat in beslag genomen worden, opdat men op het kritieke oogenblik niet van alle middelen beroofd zijn<br />
<br />
Om op het juiste oogenblik doeltreffend te handelen en de evenlueele regeeringsproclamaties nog vóór te zijn: <br />
<br />
W. reeds van te voren in verschillende formaten en kleuren <br />
<br />
<br />
46 <br />
<br />
<br />
proclamaties gereed hebben, die op korte, eenvoudige en duidelijke wijze tot individueclc en collektieve aktic tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding aansporen en opwekken tot EEN ALOMVATTENDE MOBILISATIE IN DIENST VAN MENSCHHEID EN MENSCHELIJKHEID voor de volgende gevallen: <br />
<br />
1. mobilisatiegeruchten <br />
<br />
2. mobilisatie <br />
<br />
3. oorlogsgeruchten <br />
<br />
4. burgeroorlog <br />
<br />
5. staat van oorlog <br />
<br />
6. staat van beleg <br />
<br />
7. koloniale oorlog <br />
<br />
8. internationale oorlog <br />
<br />
B. In tijd van mobilisatie en oorlog <br />
<br />
<br />
III. INDIVIDUEELE direkte aktie om Oorlog onmogelijk te maken <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
G. Doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot, om kernen van oorlogsbestrijding te vormen en verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering: <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig en munitie te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boeken, manifesten enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristische, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
S. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
9. weigering, post, telegraaf, telephoon, enz. in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen: <br />
<br />
<br />
47 <br />
<br />
<br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
enz. enz. <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvollc wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij de door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en moree'en dienst: <br />
<br />
a. direkt <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeeringen of partij <br />
<br />
6. als jurist <br />
<br />
7. als geschiedkundige <br />
<br />
8. als kunstenaar <br />
<br />
9. als socioloog <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater <br />
<br />
11. als wijsgeer <br />
<br />
(zie I. H. 1 b en 2 b.) <br />
<br />
12. ondanks de ongunstigste omstandigheden en de noodlottigste gebeurtenissen zooveel mogelijk de noodzakelijke plaatselijke, nationale en internationale verbindingen onderhouden en aanknoopen met het oog op individueele en eollektieve direkte aktie tegen oorlog <br />
<br />
J. paarden, muildieren en alle vee aan de militaire requisitie onttrekken <br />
<br />
K. opgeëischte rijwielen, motorfietsen, automobielen, vliegmachines of andere transportmiddelen onbruikbaar maken voor mobilisatie en oorlog <br />
<br />
L. installaties voor telephoon, telegraaf, radio, enz. voor mobilisatie en oorlog onbruikbaar maken <br />
<br />
M. bruggen, rails, enz. voor mobilisatie en oorlog onbruikbaar maken (nooit vergeten, het signaal op onveilig te zetten om ongelukken te voorkomen en menschenlevens te sparen) <br />
<br />
enz. enz. op alle gebied zooveel mogelijk de meest doelmatige <br />
<br />
<br />
NON-COOPERATIt, BOYCOTT EN SABOTAGE toepassend, zonder instrumenten, machines, bruggen, wegen, enz. meer te <br />
<br />
Als men de keus heeft, altijd liever krijgsmiddelen — en in tijd van mobilisatie en ooriog is alles krijgsmiddel omzetten tot ontredderen of te verwoesten dan strikt noodzakelijk is vredesmiddclen, dan ze ontredderen of vernieten: zijn vliegmachine b.v. gebruiken om over dorpen en steden van het eigen land en van het eventueel als vijandig beschouwde gebied anti-oorlogsmanifesten uit te strooien; officieele of geheime draad-looze uitzenders aanwenden in dienst van de antimilitaristische mobilisatie om beroep te doen op de betrokken volken, opdat iij niet aan den oorlog deelnemen, enz. <br />
<br />
IV. COLLEKTIEVE direkte aktie om Oorlog onmogelijk te maken <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
C. doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot, om kernen van oorlogsbestrijding te vormen en verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering: <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel <br />
enz. enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boeken, manifesten, enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristische, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
8. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
9. weigering, post, telegraaf, telephoon, enz. in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
<9 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2. coöperaties <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
enz. enz. <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvolle wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij de door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en moreelen dienst: <br />
<br />
a. direkt <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver <br />
<br />
4. ais religieus of zedelijk voorganger of leider <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeeringen of partij <br />
<br />
6. als jurist <br />
<br />
7. als geschiedkundige <br />
<br />
8. als kunstenaar <br />
<br />
9. als socioloog <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater <br />
<br />
11. als wijsgeer <br />
<br />
(zie I. H. 1 b en 2 b.) <br />
<br />
12. ondanks de ongunstigste omstandigheden en de noodlottigste gebeurtenissen zooveel mogelijk de noodzakelijke plaatselijke, nationale en internationale verbindingen onderhouden en aanknoopen met het oog op individueele en collektieve direkte aktie tegen oorlog <br />
<br />
J. BOYCOTT, NON-COOPERATIE EN STAKING: <br />
<br />
1. in tijd van oorlogsgevaar: om de regeering te noodzaken van haar verderfelijke plannen af te zijeu <br />
<br />
2. in oorlogstijd: om een eind te maken aan de menschenslachting <br />
<br />
Wanneer de antimilitaristische beweging niet sterk genoeg is om de nationale mobilisatie onmogelijk te maken, moet men: <br />
<br />
K. een eenheidsfront tegen den oorlog vormen: <br />
<br />
1. in mobilisatietijd, zoolang de oorlog nog niet is uitge-<br />
<br />
<br />
60 <br />
<br />
<br />
barsten: om in het gansche land met alle middelen eert krachtige propaganda te maken voor algemeene staking en dienstweigering <br />
<br />
2. in oorlogstijd: om in denzelfden geest zoo taktvol mogelijk te handelen, welke arbeid reeds in vredestijd moet worden voorbereid <br />
<br />
L. pogen voor de antioorlogsmobilisatie de soldaten, matrozen en arbeiders, die zich nog voor den oorlog mobiliseeren laten, te winnen door: <br />
<br />
1. demonstraties <br />
<br />
2. huisbezoek <br />
<br />
3. posten voor kazernes, enz. (op dit gebied kunnen vooral ook vrouwen voorbeeldig werk verrichten) <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
M. zooveel mogelijk het oorlogsmechanisme ontredderen door alle vervoer te verlammen (ook hier kunnen de vrouwen een bizondere taak vervullen, door zich b.v. in massa op de rails of wegen te werpen om het vertrek van militaire transporten te verhinderen en door algemeene toepassing van lijdelijk verzet, zooals dit de laatste jaren in India door de vrouwen voorbeeldelijk geschied is bij de geweldlooze bestrijding van de britsche politie en het imperialistische leger) <br />
<br />
N. overal waar dit zonder menschenlevens in gevaar te brengen mogelijk is, wapens, munitie en ander krijgstuig vernietigen, <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
Als men de keus heeft, altijd liever krijgsmiddelen — en in tijd van mobilisatie en oorlog is alles krijgsmiddel — ontzetten tot vredesmiddelcn, dan ze ontredderen of vernielen: zijn vliegmachine b.v. gebruiken om over dorpen en steden van het eigen land en van het eventueel als vijandig beschouwde gebied anti-oorlogsmanifesten uit te strooien; officieele of geheime draadlooze uitzenders aanwenden in dienst van de antimilitaristische mobilisatie om beroep te doen op de betrokken volken, opdat aij niet aan den oorlog deelnemen, enz. <br />
<br />
O. het algemeen verzet tegen den oorlog omzetten tot algeheele sociale vernieuwing (in deze omwenteling is het eveneens de plicht van alle antimilitaristen en radikale pacifisten om den strijd slechts met menschwaardige middelen te voeren, hoog uit boven het burgelijk, feodaal en voorfeodaal geweld, dat met de eischen eener werkelijke maatschappelijke vernieuwing uiteraard in strijd is) <br />
<br />
<br />
51 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
VREDE ALS DAAD <br />
Beginselen, Geschiedenis en Strijdmethodeh van de Direkte Aktle tegen Oorlog, door B. DE LIGT <br />
2 deelen, 720 blz. prijs: Ing. f 4.90, geb. f 6.50 <br />
<br />
<br />
Een overvloed van tot nog toe onbekende stof is in dit boek zeer overzichtelijk bewerkt. De schrijver heeft ongewoon veel gelezen en weet, daar hij de verschillende stroomingen van het moderne pacifisme (in den breedsten zin des woords) tot in nauwkeurigheden kent, tusschen verleden en heden steeds het juiste verband te leggen. Het eerste deel behoort in het bizonder door allen, die zich voor religie interesseeren, ijverig bestudeerd te worden. Prof. Dr. Hans Wehberg in „Die Friedenswarte” Wat men in zijn „geschiedenis” vindt, is gewoonlijk in geschiedenisboeken niet te vinden. „Algemeen Handelsblad'’ <br />
<br />
Tusschen veel geschriften over het oorlogsvraagstuk, goed en warm van bedoeling, maar vaak onbelangrijk van inhoud, doet dit boek weldadig aan. Ook hier is de bedoeling goed, niet alleen door den ernst van het verzet tegen den krijg, maar ook door den ernst om het vraagstuk breed en van veel zijden te bezien en wetenschappelijk te benaderen. En deze bedoeling omgezet in een boek waaraan veel studie ten grondslag ligt en dat het lezen waard is, om vorm en inhoud beide! <br />
<br />
Prof. dr. J. Lindeboom in „Christendom en Cultuur” Een meesterwerk, dat men gelezen moet hebben om de werkelijke oorlogsbestrijding door en door te kennen. Het moet zijn plaats vinden in de bibliotheken van al onze medestrijders. <br />
<br />
Gerard de Lacaze-Duthiers in ,J.e Barrage” <br />
<br />
Een monument, stralend van leven. Deze bijbel der direkte aktie. Dr. Edmond Privat in ,Ja Sentinelle ” <br />
<br />
<br />
Onze godsdienstige, wijsgeerige, sociologische opvattingen komen gewis meerdere keeren in botsing met deze van den auteur. Er ligt in zijn denken geen gebondenheid aan traditie. Hij bekijkt, waardeert en veroordeelt steeds ongenadig scherp vanuit eigen opvatting en overtuiging. Dat echter te durven, vooral op een gebied waar een militaristisch gezinde heer-schappij de vrijheid van denken en doen zoo goed als lamgeslagen heeft, verdient waardeering. <br />
<br />
Waar het trouwens gaat om een werk dat getuigt van kennis en eerlijk streven, moeten we niettegenstaande zekere bepaalde en besliste meeningsverschillen zeggen, dat alwie zich aktief aan vredesbeweging gelegen laat, dit boek moet doorwerken. <br />
<br />
.Jong Dietschland”, Alg. weekbl. v. Kath. Vl.-Nationaal Leven De inhoud is, daargelaten bezwaren die men op bepaalde punten en tegen sommige conclusies kan hebben, belangrijk; vrucht van ernstige langdurige studie. Veel litteratuur, waaronder weinig of niet bekende, heeft de schrijver met vrucht geraadpleegd; op menig punt verrichtte hij pionierswerk. De wijze van behandeling getuigt van lofwaardig streven naar objectiviteit. Hoe men tegenover deze beweging moge staan, de zaak van den vrede, welke allen, die van goeden wille zijn wenschen te dienen, is er slechts bij gebaat, wanneer zij zoo veelzijdig mogelijk ernstig wordt bestudeerd. Voor de historische zijde is dit in De Ligt’s boek hef geval. Nieuwe Rotterdamsche Courant. <br />
<br />
Varkrijgb. in da Baakh. VAN LOGHUM SLATERUS N.V., Arnham <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
DE OVERWINNING <br />
<br />
VAN HET GEWELD <br />
<br />
<br />
80 pag. <br />
<br />
20 cent (plus porto) <br />
<br />
<br />
Hoe oorlog en onderdrukking door <br />
bovengewelddadlge strijdmiddelen <br />
<br />
<br />
UITGAVE: <br />
<br />
BEVRIJDING, WINKELERWEG C 6d, N. NIEDORP <br />
<br />
<br />
ETS GOEDS' <br />
<br />
brengt u bet <br />
<br />
<br />
Brochurendepol <br />
<br />
<br />
Intern. Anti-Mil. Ver. <br />
<br />
COR LODDER ■ Nieuwe Niedorp • Giro 77320 <br />
<br />
Oorlog aan den Oorlog <br />
<br />
8 cent, franco per post 11 cent <br />
<br />
Het einde van Nederlands Onafhankelijkheid en Neutraliteit, 5 cent, franco p. post 8 cent <br />
Oorlogsverhindering door door direkte aktie, 2 cent, franco per post 4 cent <br />
<br />
Hoe werkt de bloedige Internationale? 15 cent, franco per post 18 cent <br />
<br />
Oorlogtegen Hitler Duitschland? 7 cent, franco p. post 10 cent <br />
Oorlog en Revolutie, 8 cent, franco per post 11 cent <br />
<br />
LUIT. KOLON. OSBURN Een verboden toespraak, 5 cent, franco per post 8 cent <br />
<br />
HENR. ROLAND HOLST Sterft, oude vormen en gedachten! 8 et, fr. p. post 11 cent <br />
<br />
-BESTELT HET NOG HEDEN! <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
ALBERT DE JONG <br />
<br />
<br />
ALBERT DE JONG <br />
<br />
<br />
SIMONE WEIL <br />
<br />
<br />
„De Wapens Neder” <br />
<br />
Maandorgaan van de Intern. Anti-Mil. Vereeniging (I.A.M.V. - Sectie Holland) <br />
<br />
30STE JAARGANG <br />
<br />
Abonnementsprijs 85 ct. p. jaar, extra Kerstno. inbegrepen bij vooruitbetaling <br />
<br />
Vraagt gratis proefnummer aan bij de Administratie van .De Wapens Neder": <br />
PAVILJOENSGRACHT 68-70 - DEN HAAG - GIRO 31762 <br />
<br />
<br />
Voor directe actie tegen Oorlog en Militarisme. <br />
<br />
ageert elke week <br />
<br />
„DE ARBEIDER” <br />
<br />
OP AANVRAGE WORDT GEDURENDE VIER WEKEN GRATIS <br />
EEN PROEFBLAD GEZONDEN <br />
<br />
<br />
Abonn.prijs <br />
I 1.— per <br />
3 maanden <br />
<br />
ADMINISTR.-ADRES: KLAPROOSLAAN 49a, GRONINGEN <br />
<br />
<br />
Wat willen de Syndicalisten?! <br />
<br />
LEEST <br />
<br />
Abonneert j i I • « <br />
<br />
U OP „U6 byndlCallSt verspreidt <br />
<br />
IN ELK GEZIN <br />
<br />
Orgaan van het Nederlandsch Syndicalistisch Vakverbond <br />
<br />
Aangesloten bij de Internationale Arbeiders-Associatie te Madrid <br />
<br />
Redactie: Administratie: <br />
<br />
ALBERT DE JONG FREEK SPOOR <br />
<br />
Haarlem Mercatorstr. 157 3 , Amsterdam (W.) <br />
<br />
Abonnementsprijs slechts f 1.— per kwartaal <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Zittend in Indisch kostuum: Mlra Ban, en dan naar links: Arthur Ponsonby, Valantln Boelgakof, Mw. Runham Brown, H. Ru <br />
<br />
<br />
<br />
HET CONGRES VAN DE WAR RESISTERS' INTERNATIONAL TE WELWYN</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Bestand:Bart_de_Ligt_Mobilisatie_p43_sleutelindustrie.gif&diff=26662
Bestand:Bart de Ligt Mobilisatie p43 sleutelindustrie.gif
2024-01-29T12:48:07Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div></div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=De_Ligt,_Bart_-_Mobilisatie_tegen_de_oorlog!_(1934)&diff=26661
De Ligt, Bart - Mobilisatie tegen de oorlog! (1934)
2024-01-29T12:17:42Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:De Ligt, Bart]]<br />
[[Categorie:WRI]]<br />
<br />
Mobilisatie tegen de oorlog!<br />
<br />
Door Bart de Ligt<br />
<br />
Verschenen: 1934<br />
<br />
Bron: http://www.antimilitarisme.org/<br />
<br />
<br />
=Inleiding=<br />
<br />
Wij publiceren hierbij het strijdplan tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding, en de daarbij behorende, bekende 100 minutenrede van Bart de Ligt, uitgesproken 29 Juli 1934 op de driejaarlijksche Conferentie van de Internationale der Oorlogsbestrijders (War Resisters’ International) te Welwyn, Herts., Engeland, onder voorzitterschap van Lord Arthur Ponsonby, een van de moedigste Engelse pacifisten, gewezen Onder-Secretaris van Buitenlandse Zaken, leider van de oppositie in het Hoger Huis en schrijver van „Now is the Time (Nu of Nooit)”, 1925.<br />
<br />
Op deze Conferentie waren afgevaardigden der aangesloten organisaties uit 22 van de 27 landen aanwezig, terwijl sympathiebetuigingen toestroomden uit de gehele wereld.<br />
<br />
Het strijdplan is door de Internationale Raad van de W.R.I. onmiddellijk in studie genomen en wordt in alle betrokken landen ernstig onderzocht. In Engeland is een Studie-Comité opgericht, dat zich speciaal met het onderzoek van het plan de Ligt bezig houdt.<br />
<br />
Het strijdplan en de rede, ons door de schrijver welwillend ter beschikking gesteld, verschijnen ook in het Frans, Engels, Spaans, enz.<br />
<br />
Een Nederlandse uitgave verscheen reeds te Antwerpen in een extra-nummer van „Nooit Meer!” met een inleiding van Frans Arijs. Dit bevat bovendien een verslag van de gehele Conferentie en de volledige openingsrede van Lord Ponsonby. Van veel belang zijn daarin ook de verslagen der redevoeringen van Reginald A. Reynolds over „Valstrikken voor Pacifisten” en van A. Fenner Brockway over „Pacifisme en Klassestrijd”.<br />
<br />
Het doel van het hierbij gepubliceerde strijdplan is om te komen tot eenheid van antimilitaristische aktie over de ganse wereld, op grond van vrije discipline.<br />
<br />
Over de betekenis van de gehele Conferentie raadplege men het artikel Nieuwe Oriëntering in de W.R.I. door Observator, gepubliceerd in de Persdienst IAK. No. 151, uitgave Albert de Jong, Haarlem, en o.a. afgedrukt in ,,Bevrijding” van januari 1935.<br />
<br />
<br />
=Mobilisatie tegen de oorlog!=<br />
<br />
Rede den 29en Juli 1934 gehouden op de Driejaarlijksche Conferentie van de Internationale der Oorlogsbestrijders (W.R.L) te Welwyn (Herts., Engl.)<br />
<br />
<br />
==1. Noodzakelijkheid eener stelselmatige oorlogsbestrijding<br />
Kameraden!==<br />
<br />
Wij leven in een tijdperk van bedenkelijken terugval. Sinds dan aanvang der historie hebben de volken zich nimmer zoo bewapend, als sedert de opening der Ontwapenings-Conferentie! In elk beschaafd land worden methodes van wetenschappelijke krijgsvoering - chemisch, bakteriologisch, elektrotechnisch - stelselmatig uitgewerkt en reusachtige nationale mobilisaties voorbereid, die mannen zoowel als vrouwen en jeugd omvatten, om doeltreffend te kunnen voeren wat men reeds la guerre totale, den alomvattenden oorlog, noemt. Het is een tijdperk van overbeschaafde barbaarschheid.<br />
<br />
Nog slechts enkele jaren geleden scheen het verzet tegen deze gruwelijke stuwing overal zeer krachtig toe te nemen. Ge weet echter, dat sinds de fascistische geestesgesteldheid zich als een besmettelijke ziekte van land tot land verspreidde, dit verzet sterk is verzwakt. De kansen op een nieuwen wereldoorlog - waarvan de gevolgen nog ontzettender zouden wezen dan van dengene, die nu juist 20 jaar geleden uitbrak - nemen dagelijks toe. Een reden te meer waarom wij onze inspanning hebben te vertienvoudigen om een wereldomvattend bloedbad te voorkomen, en zelfs onmogelijk te maken.<br />
<br />
Laten we overigens niet vergeten, dat, ondanks alles, ons antimilitarisme nog lang geen verloren zaak is. Er is geenerlei reden om defaitisten van den vrede te worden! Zelfs indien de regeeringen in staat waren millioenen mannen en vrouwen in een nieuwen grooten oorlog te storten, is het meer dan waarschijnlijk, dat de gemobiliseerden, ontzet door de verschrikkingen der wetenschappelijke krijgsvoering, zich weldra aan de zgn. nationale defensie zouden onttrekken en de wanhoop der volken zou omslaan in oproer en revolutie. Deze mogelijkheid is reeds een der redenen, waarom zelfs de meest oorlogszuchtige regeeringen tegenwoordig aarzelen tot nieuwen krijg over te gaan. Want zij weten zeer wel, dat een nieuwe oorlog een uiterst gevaarlijke onderneming zou zijn, waarin zij alles op het spel zouden zetten en waarvan het gevolg waarschijnlijk zou wezen, wat men in die kringen „de bolsjewiseering van de gansche wereld” noemt.<br />
<br />
Laten we evenmin vergeten, dat, ondanks alles, in verschillende landen de oorlogsbestrijding in allerlei kringen nog altijd toeneemt en, over het geheel genomen, onze zaak er sterker voor staat dan ooit.<br />
<br />
Met dat al is de zwakke zijde van onzen strijd vooral hierin gelegen, dat terwijl men in militaristische kringen dag en nacht, in het publiek en in het geheim, plannen en methoden uitwerkt om den krijg zoo doeltreffend mogelijk te voeren, de antimilitaristische beweging daar geen voldoende organisatie tegenover weet te stellen en nog nimmer welbewust een even volledig als doeltreffend stelsel van mobilisatie tegen den oorlog heeft uitgewerkt. Het is méér dan tijd om in dit gebrek te voorzien! Er is bovendien nog een bizondere reden waarom wij onze aandacht op den praktischen kant der oorlogsbestrijding hebben te richten: de moderne jeugd heeft genoeg van vage en stichtelijke verklaringen; ze eischt nauwkeurige zedelijke en technische richtlijnen en, vooral, praktische voorschriften. Onze antimilitaristische beginselen zijn tegenwoordig trouwens algemeen bekend. Wat heden noodzakelijk is, is niet zoozeer theorie of philosophie, als praktijk.<br />
<br />
Deze gedachte begint zich in onze beweging dan ook reeds te verspreiden. Doch een groot aantal kameraden heeft nog een te romantische opvatting van den strijd. Zij spreken slechts van „gereed zijn voor het groote oogenblik” en willen vooral „beslissende daden” verrichten. Zonder twijfel kan het groote oogenblik elken dag aanbreken en kunnen bizondere omstandigheden plotseling beslissende daden eischen. Intusschen gaat echter het gewone leven door, d.w.z. dat men aan den pacifistischen en antimilitaristischen kant een afwachtende houding aanneemt, terwijl men in het militaristische kamp zijn werk en ijver vermenigvuldigt en vrijwel niets aan het toeval overlaat.<br />
<br />
Ons gebrek aan stelselmatigheid veroorzaakt zelfs belachelijk misverstand. Zoo heb ik eens een vurig oorlogsbestrijdster, die overigens haar antimilitaristische taak op alle gebied verwaarloosde hooren uitroepen: „Wat zou ik graag een man willen zijn om dienst te kunnen weigeren!” en een brief van een jongmensch ontvangen, die toevallig vrijgesteld was van den militairen dienst en schreef: „Wat u wilt is prachtig! Maar daar ik nu eenmaal niet aan dienstplicht ben onderworpen, wat kan ik doen?”<br />
<br />
Het moet eindelijk eens worden erkend, dat hetgeen onze beweging praktisch verricht, ondanks een overvloed van pacifistische en antimilitaristische geestdrift, in geen verhouding staat tot de reël te vervullen taak. Vooral is bedenkelijk, dat men zoozeer als dilettant en al te grillig en al te willekeurig optreedt, terwijl het er juist om moet gaan, even stelselmatig en deskundig, als onophoudelijk te handelen.<br />
<br />
Om in dit gebrek aan systematische voorbereiding te voorzien, leg ik u hierbij een ontwerp van mobilisatie tegen den oorlog voor, dat zoowel betrekking heeft op het antimilitarisme in vredes- als in oorlogstijd. Ik hoop, dat reeds bij eerste lezing ervan blijkt, dat in den strijd tegen den oorlog elk mensch en iedere maatschappelijke groep onmiddellijk een belangrijke rol heeft te vervullen, die overal direkt moet worden opgenomen. Het feit dat in dit strijdplan (zie laatste hoofdstuk van dit artikel) bepaalde punten minder uitgewerkt zijn dan andere, beduidt allerminst, dat zij minder zouden beteekenen: uiterst belangrijke daden zijn soms slechts door een enkel woord aangegeven - dat dan echter boekdeelen spreekt! Het feit, dat bepaalde gedeelten in grooter of in kleiner letter zijn gedrukt, zegt evenmin iets aangaande de praktische of zedelijke beteekenis der betrokken passages. Het is slechts een zuiver formeele quaestie van verdeeling en onderverdeeling.<br />
<br />
<br />
==2. Vrijwilligheid tegen dwang==<br />
<br />
Met dat al wordt bij onze strijdwijze niets opgelegd: wij zijn geen militaristen! Wij dwingen niemand tot oorlog tegen oorlog en dreigen, in geval van weigering ónze zaak te dienen, met gevangenisstraf noch kogel. Ons leger is slechts uit vrijwilligers saamgesteld, die wij onophoudelijk aansporen, zich volgens inzicht, krachten en omstandigheden zoo verantwoordelijk mogelijk te gedragen.<br />
<br />
Zonder twijfel propageeren wij onvermoeibaar: „Soldaten en arbeiders, staakt!” - in de hoop, dat een steeds grooter aantal soldaten en hoofd- en handarbeiders zich zoo spoedig mogelijk aan „den dienst des doods” zal onttrekken. Wij willen inderdaad alle zedelijke krachten en menschelijke instinkten mobiliseeren tot een strijd, waarin het heroïsme, dat zich tot nog toe in den oorlog zoo barbaarsch uitte, op hooger plan waarachtig menschelijke vormen vindt. Maar wij weten niets van kategorische imperatief of diktatuur. De consequenties onzer taktiek zijn voor den enkeling veel te ernstig dan dat wij zelfs het meest noodzakelijke werk ook maar aan iemand zouden willen opdwingen. Wij waarschuwen integendeel al onze kameraden uitdrukkelijk tegen overdreven daden en gebaren, tegen elke phraseologie en aanstellerij, en vooral: tegen te doen wat boven hun kracht zou gaan. Ik heb makkers gekend, die, voor een revolver geplaatst, nimmer beefden, doch niet in staat waren gevangenisstraf te verdragen. En anderen, die gemakkelijk een lange en zware gevangenisstraf ondergingen, doch voor een revolver op hun beenen trilden. Er zijn menschen, die tijdens een mobilisatieperiode, opgedreven door de spanning van het oogenblik en de geestdrift van het gemeenschappelijk handelen, in staat zouden zijn om op voorbeeldige wijze deel te nemen aan collektieve dienstweigeringsbewegingen en dan zelfs voor den dood niet terug zouden deinzen, doch die, in kalmer tijden en zonder buitengewone moreele prikkels tot ïndividueele dienstweigering niet komen kunnen, noch de gevangenisstraf verdragen, die daarop staat. Dat dergelijke kameraden zich eventueel aan den dienstplicht, dien de staat hen oplegt, onderwerpen. Gij ziet trouwens in ons strijdplan, welk een taal: hen daar wacht! Want wij kunnen óók niet zonder, een stelsel van ondergrondsche propaganda in kazernes, vliegkampen en op oorlogsschepen en de daartoe noodzakelijke taktische en strategische voorbereiding, om soldaten en matrozen voor onze zaak te winnen. Wie, tot den militairen dienst gedwongen, op een gegeven oogenblik door ernstige beweegredenen verhinderd wordt, dien opgelegden plicht te weigeren, heeft eenvoudig de kazerne binnen te gaan. In landen, waar dit mogelijk is, kan hij zich overigens op de dienstweigeringswet beroepen. Mits hij nimmer vergete, dat, zelfs al verricht hij in plaats van soldatenwerk schijnbaar ook den meest vreedzamen arbeid, deze in tijd van mobilisatie en oorlog onmiddellijk een militair karakter krijgt en hij dan behoort deel te nemen aan de algemeene staking, die, tezamen met massale dienstweigering, aan de regeering het oorlogvoeren onmogelijk heeft te maken. Dat anderzijds wie in staat is elken militairen dienst te weigeren en zich daar zedelijk toe verplicht voelt, zich zoo spoedig mogelijk van deze slavernij bevrijde, wat daar ook verder uit volgt!<br />
<br />
Dergelijke overwegingen gelden niet minder voor andere daden, bv. belastingweigering. De geschiedenis leert, dat verschillende gevallen van individueele belastingweigering niet van beteekenis zijn ontbloot geweest, maar dat in het algemeen gesproken belastingweigering meer zin heeft als collektieve daad, naar aanleiding van bepaalde gebeurtenissen: het besluit van regeering of parlement leger of vloot te moderniseeren of uit te breiden, de oorlogsbegrooting te verhoogen e.d. De enkeling, die, uit protest tegen het optreden van zijn regeering, alléén voortdurend belastingbetaling zou willen weigeren, loopt, eventueel met zijn gansche familie, zooveel risiko, dat hij, vóór tot een dergelijke daad over te gaan, wel heeft te overwegen, of deze „de moeite waard” is. Toch vindt men in het strijdplan belastingweigering opgenomen in de rubriek der individueele daden, omdat het nu eenmaal mogelijk is, dat onder bizondere omstandigheden voor zekere personen juist deze daad het meest zou zijn aangewezen en zij op een bepaald oogenblik groote zedelijke en praktische beteekenis hebben kan.<br />
<br />
Hetzelfde geldt voor het beginsel verantwoordelijk produceeren, negatief: weigering van allen menschonwaardigen arbeid, in dit geval van al wat onmiddellijk tot oorlog dient. Want dit beginsel stelt aan ieder andere eischen. Elk heeft hier rekening te houden met zijn aard en aanleg, zijn oeconomischen toestand en dien van zijn familie, e.d. Niets ontziend doorvoeren van dit beginsel heeft gewoonlijk zeer ernstige gevolgen, vooral in tijden van oeconomische crisis. Het is in het algemeen oneindig moeilijker in dezen zin te handelen; dan eenvoudig militairen dienst te weigeren.<br />
<br />
Wij dwingen dus nooit iemand, lichamelijk noch geestelijk, tot het aannemen van een zekere houding. Wat wij echter van ieder eischen, is goed na te denken en zoo consequent mogelijk te handelen, nauwkeurig te onderzoeken wat men persoonlijk heeft te doen of…… te laten. Ziehier een voorbeeld ter verduidelijking. Een boekhandelaar, die zich uit zakelijk oogpunt verplicht acht allerlei boeken in voorraad te hebben, kan toch, als antimilitarist, werken van militaristische en nationalistische strekking zooveel mogelijk op den achtergrond houden en voortdurend taktvol propaganda maken voor meer vreedzame en antimilitaristische lektuur. Vaak heeft zulk een methode zelfs veel grooter strategische beteekenis dan het ostentatief tentoonstellen van antimilitaristische boeken en brochures, ofschoon anderzijds het bestaan van uitgesproken antimilitaristische boekwinkels niet minder noodzakelijk is. Tijdens de mobilisatie van het hollandsche leger in verband met den wereldoorlog, toen in Nederland staat van oorlog en beleg heerschte, heb ik verschillende malen in vergaderingen van munitiearbeiders herhaald: „Kameraden! het is mogelijk dat gij gegronde redenen hebt om voorloopig met uw onwaardigen arbeid voort te gaan - want dat uw werk onwaardig is, weet ge -. Indien gij echter thans nog niet in staat zijt, u aan dit smadelijk werk te onttrekken, maakt u ten minste gereed tot algemeene staking in geval van oorlog en onderzoekt nauwkeurig, hoe gij eventueel op technisch gebied den oorlog doelmatig kunt verhinderen. Richt in elk geval uw aandacht reeds zooveel mogelijk op antimilitaristische praktijk”. En ondanks hun uitgesproken oorlogswerk bleef onze antimilitaristische beweging voortdurend ook met dergelijke kameraden in verbinding.<br />
<br />
<br />
==3. Het eerst noodzakelijke==<br />
<br />
De inhoud van het u thans voorgelegde strijdplan is het praktisch resultaat van een grondige studie van den oorlog aan den oorlog sinds ongeveer 2500 jaar in Azië, Europa en tenslotte de gansche wereld, gepubliceerd in mijn „Vrede als Daad”, waarvan het eerste gedeelte zoo juist verscheen in het fransch, onder den titel „La Paix Créatrice”. U vindt daar ook de verschillende motieven besproken, die sinds enkele tientallen eeuwen aan direkte aktie tegen oorlog ten grondslag liggen.<br />
<br />
Uit dit onderzoek blijkt tevens duidelijk, dat de grootste smaad van de moderne volken de lafheid is, waarmee vrijwel alle zich aan de militaire slavernij hebben onderworpen. Langen tijd scheen het, dat de angelsaksische volken zich nimmer tot het aanvaarden van de militaire slavernij zouden verlagen. Toch kon men reeds vaststellen tijdens den amerikaanschen burgeroorlog, dat als de militaire noodzaak het eischt, dienstdwang zelfs wordt opgelegd aan volken, die zich van ouds door groote persoonlijke en maatschappelijke onafhankelijkheid hebben onderscheiden. Gedurende den wereldoorlog werd dan ook, op enkele uitzonderingen na, de militaire dienstplicht aan de britsche en noordamerikaansche volken opgelegd. Indien na den wereldkrijg de betrokken regeeringen hun volken niet meer aan den militairen dienstdwang onderwierpen, beteekent dit alles, behalve een definitieve maatregel. In al die landen blijft immers de conscriptie in beginsel gehandhaafd, en wordt slechts om zuiver opportunistische redenen niet toegepast. Met het oog op mogelijke nieuwe oorlogen hebben de regeeringen in quaestie sinds den wereldkrijg alles gedaan wat mogelijk is, om door middel van militaire africhting aan middelbare en hooge scholen reusachtige kaders te vormen, gereed om eventueel millioenen dienstplichtigen opnieuw ten oorlog te voeren. Bovendien heeft men in de Vereenigde Staten, in Engeland zoowel als in Frankrijk en elders, een stelsel van industrieele en sociale conscriptie uitgewerkt, dat in oorlogstijd ook de vrouwen tot die maatschappelijke en industrieele diensten zal verplichten, die voor den „alomvattenden oorlog” onmisbaar zijn. Tegenwoordig - constateerde kolonel Fuller - storten zich gansche volken in den oorlog niet slechts als soldaten, maar ook om het leger in moreel en stoffelijk opzicht. aan te vullen. („The Reformation of War”, 1923, p. 70.) Zelfs in China, dat zich sinds duizenden jaren op zijn vredelievendheid beroemt en dat gedurende eeuwen zich bewust heeft weten vrij te houden van alle militarisme en staatsslavernij, bereidt men zich voor, het voorbeeld der zgn. moderne staten te volgen en den dienstdwang in te voeren. Er zijn politieke en maatschappelijke symptomen, die er op wijzen, dat een evtl. vrij India door hetzelfde gevaar wordt bedreigd.<br />
<br />
Enkele jaren geleden erkende Prof. Noël Baker bij zijn onderzoek naar de mogelijkheid eener beperking of begrenzing der internationale bewapeningen in verband met de zgn. Ontwapenings-Conferentie, in zijn boek „Disarmament”, dat er in Genève niet één regeering aanwezig was, bereid om definitief den dienstplicht af te schaffen. Het feit, dat na den wereldoorlog de regeeringen der overwinnende volken de afschaffing van de conscriptie aan de overwonnen staten oplegden, terwijl zij dien zelf, tenminste in beginsel, voor hun eigen landen meer dan ooit handhaafden, heeft bij de centralen de neiging om de dienstplicht weder in te voeren slechts versterkt.<br />
<br />
De duitsche wijsgeer Krause heeft terecht verklaard, dat zoolang de moderne naties haar regeeringen het recht toekenen om de jeugd stelselmatig aan militaire africhting en opleiding te onderwerpen en om evtl. de gansche bevolking als dienstplichtig te mobiliseeren, zij nog in het eerst-wezenlijke niet vrij zijn, Hoe schoon en dapper de daad van den dienstweigeraar ook zij, deze zware taak zou in normale tijden niet op de schouders vallen van de jeugd, indien de oudere mannen en vrouwen, die zich pacifisten en antimilitaristen noemen, het zwaarste werk niet overlieten aan een generatie, die nog niet tot vollen geestelijken en lichamelijken wasdom is gekomen. Geen wonder dat den laatsten tijd verschillende hollandsche moeders ertegen hebben geprotesteerd, dat de staat nog onvolgroeide jongeren voor dit zedelijk dilemma plaatst: dienst doen of dienst weigeren, en hun daarbij reeds van te voren het dienst doen oplegt. Zij wekken dan ook alle ouders op zich tegen dezen staatsdwang op minderjarigen krachtig te verzetten.<br />
<br />
Mevr. Prins-Burgers, mevr. Smit-Schucking Kool en verschillende andere moeders hebben de aandacht gevestigd op de felle tegenstrijdigheid tusschen het feit, dat de wet de ouders verantwoordelijk stelt voor de intellektueele en zedelijke opvoeding hunner kinderen, en dat diezelfde wet aan hun nog minderjarige zonen den militairen dienstplicht opdwingt. Als bewuste antimilitaristische ouders willen zij niet, dat men hun nog minderjarige kinderen een taak met zulke zware consequenties oplegt, en verklaren zich bereid, zelf de straffen te ondergaan, die het onttrekken van hun kinderen aan dien militairen dienstplicht met zich brengt. In dezen geest weigeren zij de officieele papieren betreffende dienstplicht, keuring enz. de jeugd ter hand te stellen en zenden die aan de regeering terug met de verklaring: door de ouders geweigerd. Zij wenschen niet, dat de staat reeds beslag legt op hun minderjarige kinderen voor wie zij zelf, volgens de wet, als opvoedsters moreel verantwoordelijk zijn. Wij hebben reeds ervaren, dat een dergelijk gedrag van moeders en de processen, die erop volgen, een diepen indruk maken op de openbare meening en andere vrouwen ertoe brengen, op overeenkomstige wijze, solidair met hun kinderen te handelen. Inderdaad behooren in alle landen de volgende eischen aan de orde gesteld te worden en de regeeringen, door direkte aktie des volks, genoodzaakt ze in te willigen:<br />
<br />
I. Onmiddellijke bevrijding van alle nog gevangen dienstweigeraars.<br />
<br />
II. Recht op dienstweigering, zoolang alle conscriptie nog niet is afgeschaft.<br />
<br />
III. Afschaffing van den militairen dienstdwang.<br />
<br />
IV. Verwijdering uit de wet van het recht tot oorlogsverklaren en van al wat op oorlog betrekking heeft.<br />
<br />
<br />
Reeds meermalen heeft de geschiedenis zelf bewezen, dat een regeering onmachtig is conscriptie of militaire africhting der jeugd haar burgers op te leggen, wanneer het betrokken volk wèl weet vrat het wil: In 1902 weigerden de Finnen zich te onderwerpen aan den militairen dienstplicht, hen opgelegd door den Tsaar, en zelfs die autokratische regeering moest wijken.<br />
<br />
In 1917 weigerden de Ieren zich te onderwerpen aan elke conscriptie van de zijde der Britsche regeering, en er kwam geen militaire slavernij.<br />
<br />
In 1917, midden in den wereldoorlog, weigerde het Australische volk tweemaal per referendum, om de wet op den dienstdwang te aanvaarden, ofschoon ze door de regeering noodzakelijk werd geacht en deze alles deed om de publieke opinie te beïnvloeden en een gunstige beslissing te forceeren.<br />
<br />
In 1930 werd de regeering van Nieuw Zeeland genoodzaakt af te zien van de militaire opleiding der jeugd, nadat 50.000 jongens - moreel gesteund door 100.000 ouders, gereed om alle straffen te ondergaan, die uit hun houding zouden volgen - geweigerd hadden, zich aan de militaire africhting te onderwerpen.<br />
<br />
<br />
==4. De beteekenis van den dienstplicht==<br />
<br />
Wanneer wij de antimilitaristische taktiek aldus uiteenzetten, werpt men ons vaak het volgende tegen: „Tengevolge van de ontwikkeling der chemische, elektrotechnische en bakteriologische strijdmethoden kan de moderne krijg gevoerd worden zonder algemeene mobilisatie en zonder die millioenen legers, die den oorlog van 1914 hebben gekarakteriseerd. Het heeft dus geen zin meer, bij de oorlogsbestrijding uit te gaan van individueele en collektieve dienstweigering. Daar nu eenmaal de reusachtige nationale legers geheel overbodig zijn geworden, heeft de militaire dienstplicht zijn vroegere beteekenis verloren.” Men heeft zelfs opgemerkt, dat de strijd tegen den dienstplicht de regeeringen siberisch koud zou laten. Deze handelen daar overigens niet naar! Zij nemen in steeds meer landen àl strenger maatregelen, in de hoop iedere propaganda voor individueele en massale dienstweigering te onderdrukken.<br />
<br />
Geen wonder! De militaire deskundigen verklaren, dat „ofschoon de moderne oorlog niet als vroeger voornamelijk door menschen wordt gevoerd en de materieele uitrusting er een steeds grooter rol in speelt, het toch niet minder waar blijft, dat de bezieler, van dit materiaal, de voornaamste akteur van het drama, degene, die tenslotte slechts in staat is met verstand en onderscheiding te handelen, is en blijft: de mensch, en dat het zeker is, dat onder gelijke technische voorwaarden, het succes slechts van den mensch kan afhangen…. Daarom kan de omvang der infanterie ten opzichte der andere wapens niet onbepaald worden verminderd.” (Colenel Lucas, „Ce que tout Chef doit savoir”. 1928, p. 241)<br />
<br />
Volgens generaal Requin is de zoo vaak naar voren gebrachte stelling, dat een toekomstige oorlog slechts door kleine legers beroepssoldaten gevoerd zal worden, tegenover de feitelijke werkelijkheid onhoudbaar. Het is een volstrekte dwaling om het qualiteitsleger tegenover het quantiteitsleger te willen stellen. Het is eveneens een dwaling, het materiaal tegenover den mensch te stellen, want het materiaal is slechts een instrument in de handen der menschen en kan zonder hen zelfs niet funktionneeren.<br />
<br />
De zoozeer verspreide opvatting, dat men het aantal mannen steeds kan verminderen en door oorlogsmateriaal vervangen, is slechts juist, voor zoover het het front betreft. In den alomvattenden oorlog is de besparing aan menschen juist nul! Veronderstel, dat een sektie mitrailleuses de vuurkracht heeft van een halve sektie infanterie van 20 man, dan zijn echter om de mitrailleuses op te stellen, ze te bedienen, voor aanvoer van munitie en provisie te zorgen enz. minstens 20 man aan en achter de vuurlinie noodig. De 20 man zijn dus niet overbodig geworden, doch vervullen grootendeels een andere funktie. („Wie würde ein neuer Krieg aussehen?” Untersuchung, eingeleitet von der Interperlementarischen Union, 1932, S. 18-19)<br />
<br />
In November 1931 heeft de fransche generaal Debeny zich expresselijk verzet tegen de opvatting, dat menschen tot in het oneindige door materiaal zouden kunnen worden vervangen. ( In een te Zurich voor den Zwitserschen Officiersbond gehouden rede over het karakter der moderne legers. Zie het verslag in het „Algemeen Handelsblad”, Amsterdam, 14 November 1931) Hij constateerde bv. dat op het eerste gezicht een militaire vliegmachine slechts een bediening eischt van 2 man en dat de moderne bataljons, ofschoon kleiner van omvang, een grooter strijdkracht hebben dan die van 1914. Doch deze besparing aan menschen is slechts schijn, daar het aantal mannen, dat door de moderne bewapening wordt uitgeschakeld, weer noodzakelijk blijkt voor het onderhoud der vliegkampen, de munitie, het proviand, enz. Volgens dezen deskundige is het aantal mannen, dat achter het front gebruikt wordt, ontzaglijk toegenomen. Ieder vliegtuig b.v. eischt de samenwerking van ongeveer 60 menschen.<br />
<br />
De angelsaksische deskundigen hebben den laatsten tijd bovendien gewezen op de noodzakelijkheid, om de infanteristen in het vervolg op verschillend gebied zóó op te leiden en te oefenen, dat zij in staat zijn de meest uiteenloopende werkzaamheden die door de moderne oorlogstechniek geëischt worden, te verrichten. Trouwens, men moet zich niet al te sterk laten beïnvloeden door de overigens ver vooruitziende betoogen van hen, die men de profeten der moderne krijgsvoering zou kunnen noemen, als de fransche deskundige Mayer, de italiaansche Douhet (Giulio Douhet, „II Dominio dell’ Aria”, 1933), de engelsche Fuller, Croft, Liddell Hart, enz. Moretta concludeert in „Come sarà la Guerra di domani?” (In het duitsch vertaald onder den titel „Wie sieht der Krieg von morgen aus?” 1934) - geheel in overeenstemming met de opvatting van den duitschen generaal Von Seekt, den schepper der Reichswehr, en van den italiaanschen commandant Ulisse Guadagnini, schrijver van de „Guerra futura” - dat een eventueele europeesche oorlog in zoo verre hetzelfde karakter zou dragen als in 1914, als hij een oorlog tusschen gewapende naties zou zijn, die al hun reserves aan materiaal en aan menschen op het spel zouden zetten. Men zou inderdaad veronderstellen, dat de inzet van een nieuwen grooten oorlog in menig opzicht gelijk zal zijn aan die van 1914 tegen het eind.(Rocco Morette, „Wie sieht der Krieg von Morgen aus”, 1934, S. 212) Al ware het immers slechts omdat militaire chefs, evenals de menschen in het algemeen, conservatief van aard zijn, en slechts moeilijk met eenmaal bestaande tradities breken. De meesten hunner passen zich slechts langzaam en aarzelend aan de nieuwe omstandigheden aan.<br />
<br />
Deze behoudszucht, die uiteraard verschillende oorzaken heeft - traagheid des geestes, verouderd idealisme, beroepsafgunst op nieuwlichters van den kant van hen, die zich niet meer in staat voelen moderne ideëen te verwerken, allerlei oeconomische en andere belangen - dreigt overigens zelfs uit militair oogpunt, nutteloze slachtingen van menschen te veroorzaken. Kortom, het is waarschijnlijk, dat in een eventueelen nieuwen, grooten oorlog de hypermoderne strijdmethoden veeleer nu en dan, als bij vlagen, toegepast zullen worden, ware het slechts om de zuiver technische reden, dat het modernste materiaal nog niet in voldoende mate gereed zal zijn. Ten slotte blijft volgens Foch een groot conscriptieleger ook altijd noodzakelijk om een evtl- veroverd land te bezetten.<br />
<br />
<br />
==5. Aard der moderne conscriptie==<br />
<br />
Op één punt zijn alle militaire deskundigen, behoudzuchtige zoowel als vooruitstrevende, het eens, nl. dat in een eventueelen nieuwen oorlog industrieele, maatschappelijke, intellektueele en moreele dienstplicht niet minder noodzakelijk zal zijn dan militaire. Heel het moderne oorlogsstelsel eischt snelle en nauwkeurige funkionneering van een steeds toenemend aantal mannen en vrouwen, die met automatische vlugheid en regelmaat middellijk en onmiddellijk samenwerken. Zonder twijfel wordt het oorlogsfront steeds meer gemotoriseerd, gemechaniseerd en gerationaliseerd, doch al wat daar aan menschenkracht overbodig wordt, is steeds weer vereischt achter het front, om in industrie, transport, enz. een onmisbare taal: te vervullen.<br />
<br />
Luitenant-kolonel Mayer stelt vast, dat „al moet niet ieder op het oorlogstooneel zelf verschijnen, elk ten minste tusschen of achter de coulissen werkzaam heeft te zijn… Het is aan de militaire gezaghebbers om in het belang der nationale defensie deze menschelijke materie(!) zoo goed mogelijk uit te buiten zonder zich om den leeftijd der betrokkenen te bekommeren. Lichamelijke geschiktheid, intellekueele of moreele bekwaamheid, vakkennis e.d. zijn de eenige faktoren, waarmee gerekend wordt… Als de oorlog uitbreekt, behoort niemand aan zichzelf. Elke burger staat ter beschikking voor den dienst van het vaderland.” (Lieutenant-Colonel Emile Mayer, „La Guerre d’hier et l’Armee de demain”, Rivière, Paris, pp. 98-182) Vandaar dat deze deskundige, die er ten minste geen doekjes om windt, zijn boek over den oorlog van vroeger en het leger der toekomst besluit met een ontwerp-program van militaire organisatie, waar men leest:<br />
<br />
§ 3. - In de gevallen, bij de wet voorzien (nationale mobilisatie, oproep van den Volkenbond(!)… ) staat iedere franschman ter beschikking, in den staat, wat zijn leeftijd of geslacht ook zij.<br />
<br />
Want, als wij reeds zagen, in een eventueelen oorlog zullen ook de vrouwen steeds meer aan dienstplicht onderworpen worden. Eén ding is reeds zeker: men rekent bij oorlog overal op een algemeene mobilisatie der mannen, tengevolge waarvan ten minste 20% der gansche mannelijke bevolking achter het front door vrouwen zal moeten worden vervangen, en erkent in officieele kringen openlijk, dat zonder de voortdurende medewerking van millioenen vrouwen de voor den oorlog onmisbare munitie-industrie eenvoudig is verlamd.<br />
<br />
<br />
==6. De vrouw en de moderne oorlog==<br />
<br />
In „Nieuwe Vormen van Oorlog” heb ik de aandacht gevestigd op het feit, dat reeds gedurende den wereldkrijg de vrouwen een groote rol hebben gespeeld. Cole heeft in zijn studie „Trade-Unionism and Munitions” opgemerkt, dat tijdens den wereldoorlog in Engeland 3.000.000 vrouwen al haar krachten wijdden aan de instandhouding van het industrieele en maatschappelijke leven achter het front. Een groot deel van haar werkte in munitiefabrieken. Toen de Wapenstilstand werd gesloten, telde men in Frankrijk 1.500.000 vrouwen in de oorlogsindustrie, die allerlei moordtuig vervaardigden. Corcos stelt vast, dat deze vrouwen „al die moordinstrumenten met volmaakte gewilligheid en de meest volstrekte discipline hanteerden. Nu en dan hadden zij flauwten, doch dat kwam door den stank van het koper.” (F. Corcos, Les Femmes en Guerre”, 1927, p. 153)<br />
<br />
Met dat al bleek tijdens den wereldoorlog, dat noch de hooge salarissen, noch het beroep op de opofferingsgezindheid voor het vaderland een voldoende aantal vrouwen voor de nationale industrie mobiliseerden. Uitgaande van het feit, dat de oorlog een duel is geworden tusschen twee groepen nationale oorlogsindustrie, waarin aan weerszijden van het front de gansche bevolking direkt of indirekt is betrokken en waarin het er om gaat de industrieele mobilisatie in den kortst mogelijken tijd met volstrekte regelmatigheid te doen fungeeren (Zie Lieut. Col. Reboul, „Mobilisation industrielle”, I., 1925, pp, 190-I), bereiden dan ook tegenwoordig de regeeringen met het oog op de industrieele en maatschappelijke organisatie en de militaire hulpdiensten tijdens den oorlog overal dienstp1icht der vrouwen voor. Daar de vrouwen zich meest niet bewust zijn van wat haar in dit opzicht dreigt, wordt in het hier speciaal besproken strijdplan op de noodzakelijkheid eener bizondere propaganda onder de vrouwen sterke nadruk gelegd (afdeeling II, letter L).<br />
<br />
<br />
==7. Internationaal karakter der oorlogsbestrijding==<br />
<br />
Het spreekt vanzelf, dat tusschen de staten, die tezamen tegen een anderen groep staten oorlog voeren, de oeconomische, sociale en moreele betrekkingen steeds nauwer worden, opdat alle tezamen als een werkelijke technische eenheid funktioneeren. Tijdens den krijg hebben de oorlogsbestrijders ook deze eenheid te breken. Daartoe moeten zij zich nu reeds, openlijk en in het geheim, in organisatorisch en zedelijk opzicht met hun kameraden uit andere landen verbinden. Men beseffe wel, dat men met kameraden van over de grenzen nooit nauw genoeg verbonden kan zijn!<br />
<br />
De oorlogsbestrijders der verschillende landen moeten elkaar voortdurend raadplegen (bv. de Britsche en de Hollandsche, om een doeltreffend plan van verzet uit te werken met het oog op een mogelijken oorlog met Japan; de Fransche, Belgische en evtl. de Hollandsche oorlogsbestrijders, met het oog op een mogelijk gewapend conflikt met Duitschland, enz.). Daar er voorts voor oorlogsbestrijders zelfs in oorlogstijd geen vijandige volken bestaan, moeten de antimilitaristische verbindingen zich ook over de evtl. officieel vijandige landen uitstrekken en behoort men in de betrokken staten zoo doeltreffend mogelijk tegen alle oorlogsvoorbereiding en oorlog samen te werken. Dit alles wordt in het strijdplan uitgewerkt, afdeeling II, praktisch gedeelte, vanaf letter T. Uit dit oogpunt zijn de zgn. grensbijeenkomsten in landen die elkaar met oorlog bedreigen, van de grootste beteekenis (letter T, Nr. 9). Wanneer tusschen twee staten de politieke spanningen toenemen, behoort men in de betrokken landen zijn sprekers uit te wisselen om aan de volken aan weerszijden der grens te bewijzen, dat er in het land, dat door de autoriteiten en de officieele pers even ongunstig als antipathiek wordt voorgesteld, nog andere krachten werkzaam zijn, dan die naar oorlog drijven. Men herinnere zich de reizen, die de Japansche antimilitarist Kagawa op kritieke momenten in China deed, om zich bij de Chineezen voor de oorlogszuchtige houding van het officieele Japan te verontschuldigen en hen te overtuigen, dat er in zijn vaderland ook nog andere mannen en vrouwen waren, die ondanks alles trouw zouden blijven aan de internationale solidariteit. Uit dit oogpunt hebben enkele jaren geleden ook Poolsche en Duitsche katholieke pacifisten aan weerszijden van de Duitsch-Poolsche grens voorbeeldig werk gedaan.<br />
<br />
Dat een stelselmatige campagne tegen oorlogsvoorbereiding in twee landen, die met elkaar in gewapend conflikt dreigen te geraken, bloedige botsingen werkelijk kan voorkomen, is aan het begin dezer eeuw door de katholieke pacifisten van Argentinië en Chili duidelijk aangetoond. Deze doeltreffende aktie werd in 1904 op gedenkwaardige wijze gesymboliseerd door oprichting van het standbeeld van den Christus der Andes. ( Zie B. de Ligt, „La Paix créatrice”, II, 1934, pp. 409-440) Het werd opnieuw bevestigd in 1905 door de Zweedsche en Noorsche socialisten, tijdens de campagne, ingezet door de socialistische jeugd, die de regeeringen der beide landen met massale dienstweigering en algemeene staking dreigde, indien zij tot oorlog zouden overgaan.<br />
<br />
<br />
==8. Niet tot het laatste oogenblik wachten!==<br />
<br />
De moderne krijg kan dus slechts worden gevoerd als „alomvattende oorlog”, waarin elk der betrokken staten als zedelijkmaatschappelijk-industrieel-militair(-naval)e eenheid funktionneert. De heerschende klasse zet er alles op, dat in een evtl. oorlog de volken strijden, totdat - om met de militaire deskundigen Helle en Ache te spreken - „hun krachten totaal zijn uitgeput”; internationale overeenkomsten betreffende het verbod van zekere gruwelijke oorlogsvormen, zgn. om den strijd te humaniseeren, zullen niet kunnen worden gehouden: ten gevolge van de moderne krijgstechniek zullen de toekomstige oorlogen „zonder twijfel een bizonder afschuwelijk en fel karakter dragen” (Helle et Ache, „La Défense nationale et ses Conditions modernes”, 1932).<br />
<br />
Met het oog hierop heeft dan ook de Amerikaansche president Coolidge verklaard, dat in een nieuwen krijg er een ongekende mobilisatie zal plaats vinden, niet alleen van menschen en industrieën, maar ook van dingen. (Zie mijn „Nieuwe vormen van Oorlog”, blz. 31-32.) Commandant Coste vestigt er bovendien de aandacht op, dat deze om zoo te zeggen physieke mobilisatie gepaard zal gaan met een even algemeerre en stelselmatige moree1e mobilisatie. ( Zie Charles Coste „La Psychologie sociale de la Guerre”, 1928, La Psychologie du Combat”, 1929) Ze wordt zelfs in de kleinste landen voorbereid, met uitzondering wellicht van Luxemburg, Monaco en Andorra… Indien de oorlogsbestrijders wachten met hun poging om dit gigantische stelsel te breken, tot het mobilisatiebevel weerklinkt, komen zij zeker te laat, te meer, omdat dan de moreele oorlogsvoorbereiding de onderbewuste machten der massa’s in geweldige stroomen zal hebben ontketend. Dit blijkt reeds duidelijk uit de belangwekkende verhandeling van Edward Glover over „Oorlog, Sadisme en Pacifisme” (War, Sadism, Pacifism”, 1933. Overigens is Glover, als de meeste psychoanalytici, zeer eenzijdig, en niet voldoende op de hoogte van de ethnologische, sociologische en historische gegevens deze questie betreffende).<br />
<br />
Ook op dit gebied moet men ver uitkijken, om het noodweer te zien naderen en op tijd zijn maatregelen te treffen. Meermalen hebben wij er nadrukkelijk op gewezen, dat als de menschen niet van te voren zijn opgevoed en geoefend om de moreele besmetting der nationalistische geestdrift te weerstaan, elke poging tot oorlogsverhindering op het kritieke oogenblik onvermijdelijk schipbreuk zal lijden. Want achter die nationalistische geestdrift werken machtige psychische stuwingen. Men hervindt er de collektieve verschrikking der primitieve menschen en allerlei psychische krachten die in het onderbewustzijn van den enkeling sinds zijn vroegste kindsheid werkten, zoowel als de meest verheven vormen van idealisme en toewijding - vergeten wij nimmer, dat nog een zeker aantal menschen naïef genoeg is om al wat schoon en goed is, in den nationalen afgod te belichamen.<br />
<br />
Men hervindt er vooral de, meest onbewuste, behoefte om waarin dan ook, buiten zichzelf te geraken, waardoor vooral millioenen individuen zijn bezeten, die onophoudelijk door allerlei persoonlijke ellenden en ongunstige maatschappelijke toestanden gemarteld worden - mechanisch werk in de industrie of op getayloriseerde bureaux, dat geenerlei moreele bevrediging kan bieden; eindelooze werkloosheid gepaard met grenzelooze verveling; pijnigende maatschappelijke ondergeschiktheid; gevangenschap in onverdragelijke huwelijken, kortom, voortdurende onbevredigdheid in het alledaagsche leven bij instinktieve begeerte naar nieuwe vrijheid -. Deze behoefte om buiten zichzelf te raken of zich aan iets grootsch te geven, wordt nog versterkt door den amor fati, de zucht naar avontuurlijk gevaar, die typisch menschelijke eigenaardigheid, welke maar al te vaak door psychologen, sociologen en moralisten genegeerd wordt en waardoor de mensch er meermaals toe komt, zijn leven zelfs voor de belachelijkste dingen op het spel te zetten.<br />
<br />
De staat van collektief enthousiasme, die kenmerkend is voor de nationalistische geestdrift, wordt bovendien aangewakkerd door het mechanisme der militaire discipline, welke, naar de Hongaarsche hoogleeraar- Huzella heeft aangetoond, den mensch doet terugvallen tot een barbaarsche cultuurphase: het vóórindividueele stadium, waarin de persoonlijke verantwoordelijkheid is uitgeschakeld. (Th. Huzella, „L’Individu dans la Vie sociale en Temps de Paix et en Temps de Guerre”, 1923) Zelfs de muziek, die schijnbaar niets met den oorlog gemeen heeft, dient - als de Fransche psychiater Damaye, chef van de staatskrankzinnigengestichten, die zelf den wereldoorlog meemaakte, erkende - door haar magische macht, die de massa elektriseert, „om de menschen mee te slepen en hen aangaande de werkelijkheid, die hen wacht, te misleiden”. Verschillende volksliederen, waarvan de woorden niets dan hol gedaas zijn, hebben door hun muzikaal karakter een groote suggestieve waarde en een diep-ethnologische beteekenis - de Marseillaise bv., die wonderwel beantwoordt aan het Fransche temperament. De nationaliteit, het leger en allerlei fiktief-collekieve verschijnselen en opvattingen „zijn zeer geschikt voor muzikale inspiratie, op voorwaarde, dat men ze op een afstand beschouwt en met hun werkelijke beteekenis geenerlei rekening houdt. De kunst dient om het ontzettendste te verbloemen of om zich dingen voor te stellen, waarvan men feitelijk niets weet”; de meest indrukwekkende melodieën zijn vaak ontstaan in een toestand van geestvervoering - sous l’influence d’un état d’âme paroxystique de leur créateur -, waarin ook de hoorders maar al te gemakkelijk zijn te brengen. (Henri Damaye, „Psychiatre et Civilisation”, 1934, pp. 176-179.)<br />
<br />
Terecht heeft voorts prof. Duprat vast gesteld, dat er een eeuwenoud sociaal determinisme bestaat, dat op kritieke oogenblikken enkelingen en massaas haast onvermijdelijk in den oorlog meesleurt. (G. L. Duprat, „La Contrainte sociale et la Guerre”, 1928) Om zich hieraan te kunnen onttrekken, moet men niet slechts persoonlijk in zekere mate deel hebben aan het nieuwe, meer verheven sociale determinisme der menschelijke vrijheid en verantwoordelijkheid, maar ook precies ervan op de hoogte zijn, wat men heeft te doen, en nauwkeurig weten, in welk opzicht, op welke manier en in welke mate men op de medewerking van zijn nationale en internationale kameraden kan rekenen. Wereldomvattend solidariteitsbesef, helder inzicht in de internationale politieke en maatschappelijke toestanden, verantwoordelijkheidsbesef ten opzichte van de toekomst der menschheid moeten van te voren zóó zijn gewekt en gekweekt, dat op het kritieke oogenblik een steeds grooter aantal personen en groepen zich niet meer laten meesleepen door het traditioneele sociale determinisme, dat de volken slechts in den afgrond der onderlinge vernietiging stort. Doch, tezelfdertijd is het niet minder noodzakelijk, dat elk individu en iedere organisatie exakt op de hoogte is van eigen praktische taak. Anders vervalt men in een chaotischen toestand van onzekerheid en aarzeling, die de dan meer dan ooit noodzakelijke direkte aktie slechts kan verlammen. Het is te meer noodzakelijk hierop te letten, omdat de oorlogsbestrijders, die voorloopig waarschijnlijk een minderheid zullen blijven vormen, hun krachten zoo stelselmatig en oeconomisch mogelijk hebben te gebruiken en geenerlei energie onnoodig mogen verspillen.<br />
<br />
<br />
==9. Voorkomen is beter dan genezen==<br />
<br />
Overigens is het even natuurlijk als redelijk, dat het nieuwe sociale determinisme niet alleen beroep doet op de meest verheven geestelijke krachten der menschen, maar ook op hun instinkten en meer primitieve hartstochten waarop nu eenmaal alle leven en beschaving is opgebouwd, als bv. de volkomen gerechtvaardigde drang naar zelfbehoud: men moet den modernen mensch bewust maken van het feit, dat het geen zin meer heeft zijn eigen leven en de toekomst der nationale en internationale cultuur op het spel te zetten in een grenzeloos proces van moord en vernieling, waarvan zelfs de militaire deskundigen erkennen, dat het één aanslag zal zijn op alles, wat de menschheid in den loop der eeuwen aan maatschappelijke, zedelijke en geestelijke waarden, moeizaam heeft voortgebracht. De oorlog is een materieele collektieve waanzin geworden, die uit een moreelen collektieven waanzin voortkomt. In dit opzicht heeft de Leidsche hoogleeraar Heering volkomen gelijk, om hem op hetzelfde niveau te stellen als het radikal Böse van Kant.<br />
<br />
Men begrijpt nu, waarom ons strijdplan zoozeer aandringt op hetgeen enkelingen en groepen hebben te vervullen, om den oorlog te voorkomen en op de noodzakelijkheid eener zedelijke en praktische voorbereiding, opdat ieder individu en elke organisatie, wat hun maatschappelijke funktie ook zij, altijd gereed zij elk begin van mobilisatie te breken door persoonlijke en collektieve daden.<br />
<br />
<br />
==10. Zedelijke opvoeding==<br />
<br />
Leeren wij van onze tegenstanders! De militaire deskundigen verklaren, dat geen gevecht kan plaats hebben, tenzij de betrokken soldaten hun individueelen en collektieven angst te boven weten te komen; dat in den modernen oorlog, ondanks zijn overvloed van mechanische strijdmiddelen, de hoofdzaak, even als vroeger, het moreel der strijders blijft en dat dit van te voren met zorg moet worden voorbereid. Het is volgens hen vooral noodzakelijk elken combattant zoowel de taak, die hij persoonlijk heeft te vervullen, als het algemeen doel der ondernomen aktie goed te doen begrijpen. Commandant Coste en kapitein Liddell Hart concludeeren dan ook beiden, dat het in den krijg niet allereerst gaat om verwoesten en dooden, maar om met alle middelen het moreel, den wil van den tegenstander te breken. (B.H.Liddell Hart, Paris, or the Future of War”, p. 25.) Tijdens den oorlog moeten de bevelhebbers voortdurend het moreel der troepen door woorden en daden aanvuren, want de ondervinding leert, dat niet slechts de vrees, maar ook de moed zich meedeelt - om zoo te zeggen besmettelijk is! In den oorlog aan den oorlog is, niet minder dan in den oorlog zelf, zoowel doeltreffende organisatie en aktief solidariteitsgevoel als een voortdurend aanvuren tot heldhaftigheid noodzakelijk. Vandaar, nog eens, de groote beteekenis der individueele en collektieve dienstweigering, die, vooral in tijden van spanning, in staat is massaas, die reeds min of meer opstandig gezind zijn, te elektriseeren.<br />
<br />
Evenals de moreele opvoeding der oorlogssoldaten moet die der vredessoldaten zich voorts kenmerken door den eeredienst, van het offensief, ware het slechts, omdat – om met kommandant Sorb te spreken – „wie aanvalt, het initiatief heeft en de keus van plaats en tijd” (Pour la sécurité maritime de la France, „La Nation” 2 avri! 1932.) Alles moet er op gericht zijn, het voorgestelde doel zoo spoedig mogelijk te bereiken. En het geestdriftig patriotisme der tegenstanders moet door het oneindig edeler enthousiasme voor de boven-nationale menscheidsidee nog worden overtroffen.<br />
<br />
Welbeschouwd kan men zeggen, dat de massa in het algemeen niet oorlogszuchtig is, doch op kritieke oogenblikken in den krijg gesleept wordt door betrekkelijk kleine groepen, die over groot zielkundig begrip en een machtige organisatie beschikken en om hun doel te bereiken, niet terugschrikken voor de laagste middelen, als o.a. door kameraad Ponsonby werd aangetoond in zijn „Falsehood in War Time”. Daarom heeft wijlen Jos. Giesen er op aangedrongen, dat wij van onze zijde eveneens antimilitaristische kernen zouden kweeken. Om in bolsjewistische termen te spreken: wij hebben stootbrigades te vormen, groepen vóórtrekkers, die steeds gereed zijn alles op het spel te zetten en de kastanjes uit het vuur te halen. De voorbeeldige, werkzaamheid dezer kerngroepen moet als een bliksem in, de ziel der massaas slaan en die zoozeer ontvlammen, dat deze, spontaan het gegeven voorbeeld volgend, zich steeds meer aan allen socialen en moreelen dwang der heerschende klasse onttrekken.<br />
<br />
In dit verband propageerde kameraad Giesen een uitnemend idee. Constateerend dat in zekere gedeelten van Nederland reeds geheele plaatsen waren, waar de meerderheid der bevolking principieel antimilitarist was geworden en in overeenkomstigen zin begon te handelen, propageerde hij een soort plaatse1ijke droog1egging, d.w.z. dat men in dergelijke plaatsen moet pogen door een stelselmatige aktie de gansche bevolking te winnen. (Gemeentelijke ontwapening, „De Arbeider”, 17 juli 1929) Deze propaganda moet vooral door de bewoners zelf, vrouwen en jeugd mee inbegrepen, zoo gevoerd worden, dat elk het werk verricht, dat het best bij zijn aard past, en in alle beroepen en bedrijven. Op dit gebied der plaatselijke ontwapening behoort een edele concurrentie te ontstaan tusschen dorpen en dorpen, steden en steden, streken en streken, tot tenslotte het gansche land voor den vrede gemobiliseerd is. In elk geval heeft men te handelen volgens een heel nieuw eerecodex. Reeds vóór den wereldoorlog heeft de comtist Texeira Mendes er op gewezen, dat het in den- strijd voor den vrede nog meer gaat om sentimenten dan om argumenten: „Men moet tegenwoordig voor den oorlog een even sterk gevoel van afschuw koesteren als voor het menscheneten en de slavernij, en geenerlei gevoel van roem, eer of verontschuldiging meer laten gelden”. (R. Texeira Mendès, Encore le Militarisme et la Diplomatie, „Eglise et Apestolat positiviste du Brésil”, Rio (Brazilië), 6 juli 1908.) Om de nieuwe gevoelens van sympathie en eerbied voor al wat den vrede betreft, aan te wakkeren, moeten er op bepaalde data en naar aanleiding van bepaalde gebeurtenissen speciale campagnes georganiseerd worden - huisbezoek, verspreiding van vlugschriften, tooneelvoorstellingen, optochten enz. -, waarin elk oorlogsbestrijder een bizondere taak vervult, gevolgd door bijeenkomsten waarin ieder verantwoording aflegt van zijn daden en ervaringen en waar men weer nieuwe campagnes voorbereidt. In streken, waar dit nog niet mogelijk is, moet men zich meer bescheiden doeleinden stellen en vooral ook pogen de vrouw en de jeugd te winnen.<br />
<br />
Wat op dergelijke wijze bereikt kan worden, is gebleken uit den hardnekkigen antimilitaristischen strijd van Ds. N.J.C. Schemerhorn en zijn dappere kameraden te Nieuwe Niedorp (Noord Holland). Zij begonnen dien aan het begin dezer eeuw en zetten hem tijdens de moeilijke mobilisatieperiode van 1914-1920 krachtig door. De oorlog aan den oorlog ging eindelijk over van huis op huis. Toen in 1932 de politie te Nieuwe Niedorp een dienstweigeraar wilde arresteeren, verhief zich een deel der bevolking op zulk een wijze om den jongen te beschermen, dat de handhavers der officieele orde moesten wijken. Zij zagen eerst later - in een andere plaats, waar de dienstweigeraar werkte en de antimilitaristische ideeën lang niet zoo warm doorgedrongen - kans, hem gevangen te nemen. Doch indien de arbeiders daar zich onmiddellijk met hem solidair verklaard hadden, indien alle kameraden, alle menschen zich daar vóór hem hadden gesteld, wellicht dat dan zelfs de politie zijn partij gekozen zou hebben! Ik zelf ben al eens opgebracht door agenten, die mij onomwonden verklaarden zich te schamen voor wat zij deden, en uit te zien naar den dag, waarop de beginselen, waarom men mij gevangen zette, zouden zegevieren! Waarop ik antwoordde: „De overwinning, waarom het hier gaat, hangt ook van u af. Zooeven lees ik, dat de politieagenten te Boston gestaakt hebben om hooger loon. Bij ons, in Nederland, zijn een groot aantal agenten lid van de S.D.A.P. Als gij toch staken kunt, waarom zoudt gij het niet voor uw internationale beginselen doen?”<br />
<br />
<br />
==11. Nu of nooit!==<br />
<br />
Waarom het vooral gaat, is, dat alle oorlogsbestrijders hoofd voor hoofd begrijpen, dat zij betrokken zijn in een voortdurenden strijd tegen een vijand, die niet slechts een aanslag doet op hun eigen leven, maar wezenlijk op dat der gansche menschheid, en wiens misdadige macht het best ondermijnd en aangevallen kan worden op dit oogenblik zelf, d.w.z. in vredestijd. Gelukkig neemt het aantal van wie deze elementaire waarheid beginnen te erkennen, dagelijks toe, niet alleen onder hen, wier propaganda - als van kameraad Ponsonby, schrijver van „Now is the Time” - vooral gebaseerd is op de persoonlijke verantwoordelijkheid ten opzichte van den oorlog, maar ook onder hen, die de oorlogsbestrijding in de eerste plaats beschouwen als een zaak van organisatie der massaas. In zijn jongste werk „Labour and War, the Theory of Labour Action to prevent War” met een voorrede van Harold Laski, wijst ook Bjarne Braatoy op de noodzakelijkheid ,,doeltreffendheid met spaarzaamheid te verhinden” en alle pogingen tot oorlogsbestrijding zooveel mogelijk te concentreeren. Hij betreurt het ernstig, dat de internationale arbeidersbeweging er nog niet in geslaagd is, voldoende technische organisaties op te bouwen om massale akties zóó te leiden, dat zij daadwerkelijk in staat zijn, oorlog te verhinderen. Dit is overigens ook het standpunt van het Internationaal Antimilitaristisch Bureau te Haarlem en de Internationale Arbeiders-Associatie te Madrid. Men zal voorts hebben opgemerkt dat men sinds enkele jaren ook bij de bolsjewisten begint te begrijpen, hoezeer een doelmatige nationale en internationale organisatie der oorlogsbestrijding noodzakelijk is, als o.a. bleek op het Congres tegen den Oorlog te Amsterdam in 1932. Indien wij bezwaren hebben tegen de bolsjewistische anti-oorlogstaktiek, zoo betreft dit niet hun theoretische propaganda voor een antimilitaristisch eenheidsfront, maar hun praktische aanvaarding van den „alomvattenden oorlog” - daarbij inbegrepen militaire dienstdwang, chemische, elektrotechnische en bakteriologische krijgsmethoden - ter „nationale verdediging” van Rusland en ter internationale „verdediging van de revolutie”.<br />
<br />
Met dat al is het van groote beteekenis, dat ook in deze kringen men is begonnen propaganda te maken voor weigering om wapens en munities te vervoeren, massale dienstweigering en algemeene staking, en dat men daar thans ook min of meer sympathie toont voor principieele dienstweigeraars, ten minste… voor zoover deze zich buiten Rusland bevinden. Want in het stalinistisch Rusland worden onze medestrijders vaak zelfs nog gruwelijker vervolgd dan vroeger onder den Tsaar. ( Het was onzen russischen medestrijders dan ook niet mogelijk, aan de Conferentie te Welwyn met officieele afgevaardigden deel te nemen. Slechts pacifistische akties om en bij Genève worden te Moskou goedgekeurd en àl stelselmatiger ondernomen. Waardoor juist de oorlog in stand gehouden wordt! Toch wordt het strijdplan tegen den oorlog thans reeds in Rusland besproken.)<br />
<br />
<br />
==12. De kwetsbaarste punten van het oorlogsstelsel==<br />
<br />
Om op praktisch terrein terug te komen: er bestaat in den modernen oorlog een vaste verhouding tusschen de geregelde behoeften van elke divisie en de daartoe noodzakelijke industrieele produktie: wordt deze laatste min of meer ontredderd, dan ondervindt de eerste daarvan noodzakelijk den weerslag; houdt de produktie op, dan is de gansche divisie machteloos. Brengt de betrokken industrie voldoende voort, maar kunnen haar produkten het front niet bereiken, hetzelfde resultaat! Daarom beschouwen de militaire deskundigen de verbindingen tusschen front en achterland als het meest kwetsbare punt, als de Achillespees der gansche oorlogsorganisatie. Daarop moeten alle aanvallen dus vóóral worden gericht.( Zie mijn „Nieuwe Vormen van Oorlog”.) Men kan in het algemeen zeggen, dat de oorlog een zoo volmaakt mogelijke funktioneering is van drie verschillende factoren :<br />
<br />
1. front (leger, luchtvloot, zeevloot), <br />
<br />
2. verbindingen (te land, in de lucht en te water), <br />
<br />
3. achterland,<br />
<br />
welke drie faktoren voortdurend op elkaar inwerken en steeds meer van elkaar afhankelijk zijn. Het achterland moet dienen als onuitputtelijke bron van militaire reserves, strijdmiddelen, provisie, kleeding, enz. Daartoe wordt de nationale produktie zoo hoog mogelijk opgedreven, wat weer een voortdurenden toevloed eischt van grondstoffen en allerlei waren. Dit beteekent, dat niet alleen tusschen front en achterland, maar ook tusschen de nationale oorlogsindustrie en de daartoe benoodigde grondstoffenproduktie, de verbindingen, m.a.w. het vervoer, nog eens de Achilles-pees blijkt. Elk geve zich rekenschap van de taak, die hij op dit gebied heeft te vervullen en onderzoekt van nu af nauwkeurig, wat hij bij oorlogsgevaar heeft te doen en… te laten.<br />
<br />
In het thans besproken strijdplan zal men in afdeeling I, letter E, Nr. 2, een noot vinden betreffende de rol der coöperaties in het oorlogsstelsel. De groote beteekenis van deze organisatie volgt hieruit, dat in oorlogstijd de geheele nationale bevolking, wat de warenverdeeling betreft, onderworpen is aan een echt gevangenisstelsel. Omdat dan de distributie den voorrang heeft op de produktie, is tijdens oorlog de beteekenis der coöperatieve organisaties, die wezenlijk verdeeling der goederen betreffen, veel grooter dan in vredestijd, wanneer de produktie de voorrang heeft op de distributie. Men begrijpt dus, wat een algeheele non-coöperatie der coöperaties ten opzichten van den oorlog zou beteekenen.<br />
<br />
<br />
==13. Sleutelindustrieën en -bedrijven==<br />
<br />
Wat de onmiddellijke oorlogsproduktie betreft, deze is in de eerste plaats gebaseerd op de voorbrengst van kolen en metalen, als reeds blijkt uit het schema van Verlinde, opgenomen in het strijdplan, afdeeling II, theoretisch gedeelte, letter N, noot. Volgens het rapport van het Amerikaansche Comitee inzake de oeconomische Sancties, gepubliceerd door Evans Clark, berust de sleutelmacht van het koninkrijk des krijgs bij de volgende industrieën:<br />
<br />
I. ijzer- en staalfabrieken,<br />
<br />
II. machinefabrieken,<br />
<br />
III. chemische fabrieken,<br />
<br />
IV. ijzerproduktie,<br />
<br />
V. kolenproduktie,<br />
<br />
VI. olieproduktïe<br />
<br />
(E. Clark, „Boycotts and Peace”, 1932, p. 349.)<br />
<br />
<br />
Slaagt men erin één van deze oeconomische bronnen droog te leggen, of te verhinderen dat de produkten ervan vervoerd worden, dan is het weldra met den oorlog uit. Wat de olie betreft - naar men weet, deed gebrek aan dit produkt de centralen in 1918 definitief de nederlaag lijden -, men begint deze tegenwoordig in Frankrijk reeds la matière impériale te noemen! Elders noemt men de olie „het bloed van den oorlog”. Deze uitdrukkingen geven onmiddellijk de taak aan van alle antimilitaristen, die in de produktie van minerale oliën, petroleum, mazoet, benzine, e.d. met haar putten, pijplijnen, tanks, enz. zijn betrokken.<br />
<br />
Het gigantisch nationale oorlogslichaam kan evenmin bestaan, als een belangrijk gedeelte van zijn zenuwstelsel, post, telegraaf, telefoon, radio, enz. is verlamd. In Schwartes’ „Die Technik im Kriege” (1920) vindt men duidelijk aangetoond, welk een geweldige rol de communicatiemiddelen reeds tijdens den wereldoorlog speelden, en hoezeer dit alles zich sedert ontwikkelt. Een tot op het uiterste geperfectioneerd stelsel van communicatiemiddelen zal in een nieuwen oorlog, als de moderne techniek in al haar consequenties wordt doorgevoerd, nóg meer noodzakelijk zijn. Reeds hebben in verschillende landen velen der betrokken arbeiders en ambtenaren begrepen, dat het in oorlogstijd de plicht is van duizenden funktionarissen, die zich bewust zijn van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, om dan juist niet te funktionneeren (zie afdeeling III en IV, letter D, Nr. 9).<br />
<br />
Bovendien kan het nationale oorlogsmonster uit strategisch oogpunt slechts doeltreffend handelen, voor zoover het betrokken volk zich heeft laten betooveren door de fiktie der „nationale eenheid” en in zijn ziel de gewelds-, veroverings- en overwinningsdriften - in één woord al wat de moderne psychologen onder „agressiviteit” verstaan - zijn ontketend. Alle militaire deskundigen verklaren eenstemmig, dat de goede wil der gansche bevolking een onmisbare voorwaarde is om een oorlog met succes te voeren. Inderdaad, hoe zou zij anders in staat zijn haar even bovenmenschelijke als onmenschelijke moordtaak te vervullen? De massa moet in een buitengewonen toestand des geestes worden gebracht: heel haar levensopvatting, haar moraal, al haar gevoelens moeten gewijzigd en veranderd worden. De haat tegen den bestreden „vijand” moet tot met de laagste middelen worden onderhouden. Gedurende den wereldoorlog heeft men in alle oorlogvoerende vlanden „stelselmatig alle feiten vervalscht en zijn tegenstanders schandelijk gelasterd door middel van de pers. Dit werd niet slechts toegelaten door de autoriteiten, maar zelfs bevorderd, terwijl elke poging om de dingen objektief en rechtvaardig te beoordeelen fel werd veroordeeld en als hoogverraad bestraft”.(Prof, A. Mayer in „Wie würde ein neuer Krieg aussehen?” S. 239-240.) Men herinnere zich Bertrand Russell’s „Justice in War Time” (1916) en Ponsonby’s „Falsehood in War Time” (1928). Zoolang journalisten, publicisten, schrijvers, enz. niet met deze vervloekte methode breken en in tijden van mobilisatie en oorlog doorgaan met liegen en lasteren in dienst hunner regeeringen en allerlei financieele, industrieele en commercieele klieken, is het duidelijk, dat ook de typographen een belangrijke rol hebben te vervullen.<br />
<br />
Op het Xe Congres voor Dienstweigeraars in Nederland heeft Albert de Jong de aandacht gevestigd op het feit, dat in Spanje, waar de taktiek van het verantwoordelijk produceeren reeds diep bij de massaas is doorgedrongen, gedurende een sociaal conflikt te Barcelona, alle typographen eenvoudig weigerden militaire zaken te zetten of te drukken. Het spreekt vanzelf, dat zulk een zedelijke censuur zich niet tot dergelijke manifestaties heeft te bepalen. Naar men weet, wordt de oorlog altijd voorafgegaan door lastercampagnes ten opzichte van den aanstaanden vijand en door heel een stelsel van suggestie, om bij het volk allerlei haat- en wraakgevoelens wakker te maken. De typographen hebben dus den nationalen geest tegen dergelijke noodlottige invloeden te beschermen en dergelijke soort publicaties eenvoudig te verhinderen. Zij vormen trouwens een zeer belangrijke maatschappelijke macht, omdat zij geschoolden arbeid verrichten en in geval van staking hun werk niet onmiddellijk kan worden vervangen. Sinds enkele jaren begint een toenemend aantal Nederlandsche typographen, georganiseerd in het N.V.V., hun moreele verplichting te begrijpen om zich collektief tot dienstweigering ten opzichte van militarisme en oorlog voor te bereiden. Zij beklagen zich echter dat, ondanks de antioorlogsresoluties hunner Internationale, van Rome, Parijs en elders, in de georganiseerde arbeidersbeweging alle stelselmatige antimilitaristische opvoeding voortdurend genegeerd wordt, en verklaren openlijk, dat de fout niet zoozeer bij de betrokken arbeiders ligt, als wel bij de leiders der vakbeweging, die ervoor verantwoor <br />
<br />
--------------------------------<br />
<br />
delijk zijn, dat zelfs de meest welsprekende resoluties van de IIe Internationale en het l.V.V. doode letters blijven. <br />
<br />
Het is derhalve de taak der oorlogsbestrijders om in alle organisaties, die met den strijd tegen den oorlog te maken kunnen hebben, de noodzakelijkheid eener stelselmatige voorbereiding van de direkte aktie aan de orde te stellen. Deze voorbereiding moet een dubbel karakter dragen. Eenerzijds moet ze bestaan uit een algemeen onderricht overeenkomstig het thans voorgestelde strijdplan; anderzijds in een bizonder onderzoek naar de oorlogsfunktie van het werk of beroep van eiken betrokken arbeider, zooals Verlinde dat reeds gedaan heeft voor de mijnwerkers. x ) <br />
<br />
Vooral thans, nu men alom in de arbeiderswereld een bedenkelijken terugval kan constateeren tot de opvattingen van Augustus 1914 en op de socialistische en vakbewegings-congressen de uitgesproken neiging aan den dag treedt, om de direkte aktie tegen den oorlog om der wille van de nationale defensie weer op te geven, is het de plicht van eiken werkelijk antimilitaristischen arbeider het initiatief te nemen tot een campagne onder arbeiders zelf, opdat de geestesgesteldheid der betrokken beweging van onder naar boven wordt veranderd. <br />
<br />
14. De intellektueelen en de oorlog <br />
<br />
Overigens is er geen reden om slechts op de handarbeiders een beroep te doen. Het is voor ons doel niet minder noodzakelijk, de hoofdarbeiders te winnen/'Want dezen vormen en leiden in de tegenwoordige maatschappij vooral de publieke opinie; men kan zelfs zeggen, dat zij voor de geestesgesteldheid der moderne volken verantwoordelijk zijn. Vergeten wij nimmer, dat ondanks <br />
<br />
<br />
Zie Strijdplan II, N, noot. <br />
24 <br />
<br />
<br />
<br />
felle wetten en straffen, ondanks alle kazernes, bewapeningen en gevangenissen, de geest in het maatschappelijk leven het laatste woord heeft. Zoo kon in Frankrijk bv. het oude regiem zich slechts zóó lang handhaven, als de massa het als normaal, of zelfs van wezenlijk goddelijken aard beschouwde; toen echter in de XVIIIe eeuw de ideeën der enjrelsche en fransche intellektueelen in de verschillende lagen der samenleving doordrongen, werd een radikale verandering der gansche maatschappij noodzakelijk. <br />
<br />
De geweldige rol der intellektueelen trad vooral in het licht sinds den belangwekkenden arbeid van Alfred Fouillée over de idte-forcc. Hij toonde aan, dat van elke idee kracht uitgaat, dat „elke opvatting, beeld of zelfs abstraktie een eigen leven leidt, poogt zich te ontwikkelen en, steeds voortgaande, zich een weg te banen niet slechts in den geest, maar ook in de wereld. Het is een aktieve kiem, een levende kracht, die er niet slechts op uit is zich door te zetten, maar ook om zich naar haar aard te ontwikkelen en, als een plant, uit de innerlijke duisternis, waar zij geboren werd, naar het licht te groeien, waar zij zich ontplooien en vrucht dragen kan”. Men moet zelfs erkennen, dat in menig opzicht de verbeelding de zekerste en meest voorkomende bron der werkelijkheid is. Want gedachten zijn niet alleen zuiver intellektueele verschijnselen, maar opvattingen en voorstellingen, die tegelijk reeds een begin zijn van aktiviteit. Ondanks een zekere beperktheid van blik heeft ook Coué de scheppende kracht der gedachten 'zeer wel begrepen. l ) <br />
<br />
Daarom hebben de kanonnenkoningen de imperialisten en groote-zakenmenschen zich een machtige pers ten dienste gesteld, die de openbare meening stelselmatig beïnvloedt, opdat het publiek den door hen gewenschten weg inslaat. Daarom controleeren de regeeringen aller landen uiterst streng de hoofdideeën, die aan het volksonderwijs ten grondslag liggen en aan het onderricht op middelbare en hooge scholen en in de kerken .'-) Zonder de voortdurende medewerking van tienduizenden intellektueelen op alle gebied van wetenschap en kunst, zou het bestaande regiem nergens één minuut meer duren. Enkele jaren geleden, op de Conferentie inzake de moderne Krijgsmethoden en de Bescherming der Burgerbevolking te Frankfort (Januari 1929) heb ik erop gewezen, dat de intellektueelen niet alleen op de meest onverantwoordelijke wijze heel het wetenschappelijk oorlogsstelsel — chemische, elektrotechnische en bakteriologische oorlog, die zich thans tot in de stratosfeer verheft — hebben uitgedacht en uitgewerkt, dat zij niet slechts verantwoordelijk zijn voor tallooze giftige gassen, maar vooral ook voor de geestelijke vergiftiging <br />
<br />
<br />
*) Zie Dr. B. J. Logre, .La Psychologie de l'ldée-Force", in ,Le Temps", <br />
<br />
9 Juli 1931 <br />
<br />
J ) En niet minder de strekkingen van tooneel en film! <br />
<br />
<br />
25 <br />
<br />
<br />
<br />
der volken door leugen, geveins en haat. 1 ) Het zijn de intellektueelen, die de opvoeding der jeugd, den godsdienst, de publieke opinie, het recht, de geschiedenis, de kunst, de sociologie en de wijsbegeerte, kortom de gansche encyclopaedie van kunsten en wetenschappen, heel het maatschappelijk voelen en denken, hebben vervalscht en verleugend en aan den nieuwen moloch Vaderland ondergeschikt gemaakt. 2 ) Daarom vindt men in het strijdplan, afdeeling I, letter H, al wat intellektueele en moreele dienstweigering betreft, scherp in het oog gevat en zoowel in negatief als in positief opzicht min of meer uitgewerkt. <br />
<br />
Het is vóór alles noodzakelijk, enkeling en massa van die nationalistische suggestie te bevrijden, die de wezenlijke voorwaarde van iedere oorlogsvoorbereiding is. Het gaat hier inderdaad om een zedelijk ontgiftingsproces, waarbij enkelingen en gemeenschappen in de eerste plaats hebben te leeren zichzelf te desstjggestioneeren. <br />
<br />
Daar vooral de intellektueelen verantwoordelijk zijn voor de oorlogszuchtigheid der volken en de helsche krijgsmethoden, — daar anderzijds diezelfde intellektueelen de macht hebben de volken hun bekrompenheid te doen opgeven en ze met werkelijk menschelijke gevoelens te bezielen, — is het van het grootste belang, onder hen een speciale propaganda te maken, opdat zij eindelijk alle bewuste of onbewuste, intellektueele en zedelijke prostitutie opgeven en het dapper voorbeeld volgen van mannen en vrouwen als Bertrand Russell in Engeland, Paul Langevin in Frankrijk, Maurice Lecat in België, Helene Stöcker in Duitschland, Toyohiko Kagawa in Japan, — heel die schitterende phalanx van werkelijk moderne mannen en vrouwen, die zich reeds hebben opgemaakt om allen oorlog en oorlogsvoorbereiding te bestrijden. <br />
<br />
Herinneren we in dit verband aan het uitnemend werk van Dr Gertrud Woker, van het laboratorium van physische en chemische biologie te Bern, betreffende den gas- en vuuroorlog, 3 ) dat alom moet worden bekend gemaakt; aan den onvermoeiden arbeid van professor Ude, hoogleeraar in de katholieke zedeleer te Graz; van den remonstranten hoogleeraar Heering te Leiden en aan wat in dit opzicht bv. geschiedt door het Genootschap voor Nieuwe Geschiedenis (New History Society) te New York. In dit verband moet ook de houding der 80.000 fra'nsche onderwijzers, die weigeren de jeugd door chauvinistisch, nationalistische en militaristische onderwijs tc vergiftigen, doch integen- <br />
<br />
<br />
>) De te Frankfort gehouden rede is in het duitsch, fransch of nederlandsch (verkort ook in het engclsch) o.p aanvrage verkrijgbaar bij schrijver dezes. <br />
<br />
2 ) Zie o.a. C. H. Hamlin, The War Myth in U. S. History, N. York 1927. <br />
<br />
') Gertrud Woker, .Der kommende Gift- und Brandkrieg", Oldenburg, Leipzig Zie ook Elvira H. K. Fradkin, M. A , .Chemical Warfare — its Possibilities and Probabiltties", International Conciliation, No.248, N. York, March 1929; Armand Charpentier, .Ce que sera la öuerre des Gaz”, 1930; .Gaskrieg und Luftschutz", Berichte zur Kultur- und Zeitgeschichte, herausgegeben von Nikolaus Hovorka, Vlll, Nr. 185-190. <br />
<br />
<br />
26 <br />
<br />
<br />
<br />
deel pogen, liet bewustzijn hunner leerlingen voortdurend te richten op onderling begrip en toenadering der volken, steeds weer naar voren worden gebracht. <br />
<br />
Bij een onderhoud, dat ik kort geleden had met professor Langevin van de School voor Scheikunde en Physiek te Parijs, die reeds sinds jaren belang stelt in het betrokken vraagstuk, kwamen wij tot conclusie, dat het oogenlik gunstig is om thans onder de intellektueelen een nieuwe kruistocht voor ons doel te ondernemen. Dit is ook de opvatting van den amerikaanschen socioloog Clarence Marsh Case, schrijver van „Non-violent Coercion", die mij zooeven deed weten, dat in de Vereenigde Staten het oogenblik voor een speciale aktie onder de intellektueelen geschikt is. <br />
<br />
15. Staatsoorlogsindustriën? <br />
<br />
Intusschen ijvert men van verschillende zijden vurig om de oorlogsindustrieën aan den staat te brengen. Terecht verontwaardigd over een private industrie, die ten slotte noch nationale noch menschelijke belangen dient, doch wier particulier belang het is, al wat ter wereld voor vrede geschiedt, te dwarsboomen en onmogelijk te maken, eischt men, dat alle fabrikage van oorlogsmateriaal in handen van den staat zal komen en de partikuliere industrie geheel zal worden afgeschaft. Zonder twijfel is het mogelijk, dat de moderne regeeringen zich zoodoende ontworstelen aan de vangarmen van een groep kapitalisten, die geen vaderland kennen en van alle menschelijke verantwoordelijkheid ontbloot zijn. Maar daarmee is de oorlogsindustrie niet afgeschaft: <br />
<br />
1° Naar waarheid constateerde Oertrud Baer van den Internationalen Vrouwenbond voor Vrede en Vrijheid, dat dit geneesmiddel den wortel van het kwaad niet raakt, daar ook de staats-industrieën niet slechts winst pogen te maken, maar bovendien veel meer produceeren dan voor eigen, nationale behoefte noodzakelijk is. *) <br />
<br />
2° In zijn werk over de oorlogsindustrie en de publieke bedrijven, geplubiceerd bij Globus te Boedapest, heeft Fleissig aangetoond, dat ten gevolge van de nationaliseering der moordtuigproductie de fabrikage van krijgsmateriaal nog tot hoogere capaciteit zou worden opgevoerd! Inderdaad zou dan alles gecentraliseerd en gerationaliseerd worden, zooals dat op dit oogenblik reeds geschiedt in Rusland. En dit nieuwe staatsmonopolie zou aan de regeeringen een bedenkelijke nieuwe macht geven. <br />
<br />
3° Bovendien zou het feit eener nationale oorlogsproduktie aan de bewapeningsindustrie een wettelijke, indien niet zedelijke sanktie geven: men zou dan onderscheiden tusschen geoorloofde en ongeoorloofde krijgsindustrie, zooals men om en bij den Volkenbond onderscheidt tusschen geoorloofde en ongeoor- <br />
<br />
') Zie het betoog van Gertrud Baer in: Camille Drevel, .Peut-on cootröler <br />
les industries de Guerre?" Ligue Internationale des Femmes pour la <br />
Paix et la Liberté, rue du Vieux Collége, Genève. <br />
<br />
<br />
<br />
loofde oorlogen. Dit zou de afschaffing van eiken oorlog en elke oorlogsvoorbereiding nog moeilijker maken dan ze al is, daar de publieke opinie, die nu eenmaal traag is van nature, zich over het officieel gesanktionneerde niet sterk zou verontrusten ! <br />
<br />
4° In dit tijdperk van reeds zoo diep ingevreten étatisme zou tengevolge van het geweldsmonopolie de macht van den centralistischen staat ten opzichte van het volk nog worden versterk». <br />
<br />
5° Het is zeker, dat in dergelijke vitale nationale bedrijven de regeeringen zeer strikte maatregelen zouden nemen ten opzichte van de betrokken staatsarbeiders: hun het recht van staking zouden ontnemen en hen door zekere materieele voordeelen van de rest hunner kameraden isoleeren, zoodat het bestaan van deze bevoorrechte arbeidersgroep, tezamen met de specialisten der moderne oorlogsvoering, een allerbedenkelijkst wapen zou vormen tegen de volksmassa’s zelf, in handen van het officieele gezag. <br />
<br />
6° Daar de eenmaal genationaliseerde oorlogsbedrijven zich slechts in een beperkt aantal landen zouden bevinden, zouden zij aan de bevoorrechte regeeringen ontzaglijke wereldmonopolies verschaffen, waarvan alle staten, die wat voor oorlog noodzakelijk is, zelf niet produceeren kunnen, afhankelijk zouden worden; deze staatsmonopolies zouden nog sterker aanleiding geven tot politieke en oeconomische pressie en chantage dan thans reeds het geval is, nu de particuliere industrieën met bepaalde regeeringen samenkuipen om staten, die oorlogsmateriaal noodig hebben, te noodzaken te handelen volgens de politieke en oeconomische belangen van de in dit opzicht geprivilegieerde landen. <br />
<br />
Het gaat er niet om te pogen, den duivel door Beëlzebub uit te drijven, maar om te strijden voor onmiddellijke, algeheele ontwapening en volledige afschaffing van alle oorlogsindustrie. Het belangrijkste is overigens, dat de arbeiders zelf, in hun strijd om het gansche oeconomische leven te beheerschen, den strijd tegen wapen- en munitiefabrikage opnemen op de wijze van non-coöperatie, boycott, enz. en dat zij alom eischen, dat zij die thans in oorlogsindustrieën arbeiden, medewerken in maatschappelijk waardevolle produktie. <br />
<br />
Lehmann-Rüssbiildt heeft berekend, dat het aantal menschen, dat in de wapenfabrieken, op de marine- en oorlogsvliegtuigwerven werkt, ongeveer 1.000.000 is en zich tot de gansche wereldbevolking verhoudt als 1 : 2000 <br />
<br />
en dat de verhouding var. degenen, die bij dit alles onmiddellijk kapitalistisch belang hebben (de Shearer’s e.d. meegerekend) ten opzichte van het gansche menschdom slechts is 1 : 100 . 000 . <br />
<br />
Indien er in de moderne wereld nog eenige internationale <br />
<br />
*) O. Lehmann Rlissbüldt, .De Industrie van de Massa-Moord”, Arbeiders¬ <br />
pers, Amsterdam. <br />
<br />
<br />
38 <br />
<br />
<br />
solidariteit bestond, zou het financieele probleem, dat eraan vast zit, wanneer al deze menschen hun „werk des doods” zouden neerleggen, getnakkelijk zijn op te lossen. Het zou zelfs voordeeliger zijn al de betrokkenen wier aantal nog geen 5 °/ n vormt van de 30.000.000, die tegenwoordig werkloos zijn te pensioneeren dan de oorlogsindustrie en al wat daaraan vast zit, te laten voortbestaan! <br />
<br />
Overigens hebben na den wereldoorlog de geallieerden d.* Krupp-industrie genoodzaakt om in enkele maanden hun moordtuigproduktie om te zetten in fabrikage van maatschappelijk nuttige waren. Er is dus in dit opzicht van allerlei mogeiijk. Derhalve moet dit vraagstuk alom ter aarde door al onze kameraden in alle arbeidersorganisaties telkens weer aan de orde worden gesteld. <br />
<br />
16. Geen geld, geen oorlog! <br />
<br />
Zooals er om een oorlog te voeren, een ontzaglijke hoeveelheid intelligentie en geestdrift noodig is — hoe averechtsch die intelligentie, hoe waanzinnig die geestdrift ook zij, — zoo heeft men daarvoor ook milliarden gelds noodig. hebben de romeinen het geld niet de nerf van den oorlog genoemd? Een oorlogsverklaring gaat altijd gepaard met nieuwe staatsleeningen en hoogere belastingen. Openbaar, gemeenschappelijk weigeren om op oorlogsleeningen in te schrijven en belastingen te betalen, zou bij voldoende deelname de geheele krijgsmachine uit het lid rukken, vooral als dergelijke collektieve aktie gepaard ging met allerlei soorten militaire, oeconomische, sociale en moreele dienstweigering. <br />
<br />
17. Onze kansen <br />
<br />
Inderdaad is het, om den oorlog te verhinderen, niet noodzakelijk, dat op het front alle soldaten dienstweigeren, noch dat in het achterland alle arbeiders staken, noch dat tusschen front en achterland de verbindingen geheel zijn doorgesneden. Als aan het front slechts een belangrijk gedeelte der Soldaten weigeren te gehoorzamen, — als in het achterland bij de industrie slechts een groot aantal arbeiders het werk neerleggen, vooral in de sleutelindustrieën, — als tevens een flinke hoeveelheid menschen het transport onmogelijk maken, zoodat dit op verschillende plaatsen ernstig wordt ontwricht, — is dit reeds voldoende om den oorlog stop te zetten. Zonder twijfel moeten wij onze aktie steeds op algemeene staking en algemeene dienstweigering richten, hopend zoo het maximum aan oorlogsweerstand te bereiken. Maar wij hebben geen behoefte aan 100 °/ 0 medewerking op alle gebied, om te kunnen slagen! Het is bv. reeds voldoende, dat in zekere beroepen en bedrijven hier 9 °/ n , daar 60° 0 , ginds 17° elders 50 pet. enz. enz. het wede neerlegt, om iedere mobilisatie en oorlog zóó te ondermijnen, dat de regeering ervan moet afzien. <br />
<br />
Het is zelfs mogelijk een oorlog algeheel stop te zetten, indien <br />
<br />
29 <br />
<br />
<br />
men in 3 of 4 hoofdindustrieën 100, 90, 80, 70 of 60°/ 0 der arbeiders ertoe kan brengen, het werk neer te leggen. Dit werd in 1903 begrepen door de Socialistische Federatie van het arrondissement Charleroi. Karl Liebknecht herinnerde er in 1007 aan, dat deze belgische socialisten ter verhindering van oorlog noodzakelijk verklaarden: <br />
<br />
I. algemeene staking der spoorwegarbeiders om de mobilisatie der troepen onmogelijk te maken, <br />
<br />
II. algemeene staking der mijnarbeiders om aan de oorlogvoerenden de noodige brandstof voor treinen en oorlogsschepen te onttrekken, <br />
<br />
III. algemeene staking in de havens en in de munitiefabrieken. >) <br />
<br />
Ook Ferdinand Domela Nieuwenhuis heeft in zijn „Vredesboekje” van 1913 verklaard, dat vooral de transportarbeiders, de spoorwegarbeiders en de havenarbeiders tezamen, eiken oorlog ónmogelijk kunnen maken. Deze drie machten op zichzelf kunnen reeds als een vredescheppende drieeenheid optreden! Domela Nieuwenhuis constateerde hierbij terecht, dat de arbeiders, door oorlog te verhinderen, een edele beschavingstaak hebben te vervullen. Waartoe zij in staat zijn, bleek in 1919-1920 in Engeland toen de mijnarbeiders, spoorwegarbeiders en transportarbeiders een Drievoudig Verbond sloten om den dreigenden oorlog te verhinderen en de engelsche arbeidersbeweging zich welbewust tot algemeene staking voorbereidde. Zij noodzaakten de regeering aan de volgende eischen te voldoen: <br />
<br />
I. opheffing van conscriptie, <br />
<br />
II. terugtrekken der britsche troepen uit Rusland, <br />
<br />
III. vrijlating van alle nog gevangen dienstweigeraars, <br />
<br />
IV. opheffing van de blokkade. *) <br />
<br />
Een te veel vergeten feit is bovendien het volgende: in 1917 noodzaakten de argentijnsche arbeiders hun regeering die zich gereed maakte aan de zijde der geallieerden ten oorlog te gaan, door direkte aktie, haar oorlogszuchtige plannen op te geven. 3 ) <br />
<br />
18. Technische oorlogsbestrijding <br />
<br />
Ook vergete men niet, wat reeds door een kleine groep vastberaden menschen — soms zelfs door een enkel mensch — bereikt kan worden, door het toepassen van doelmatige technische oorlogsbestrijding. Wij veroordeelen alle blinde verwoesting van machines, instrumenten en produkten, elke sabotage, die het menscheijk leven in gevaar brengt. Doch we hebben geenerlei bezwaar tegen maatregelen, die door antimilitaristen in tijden van mobilisatie en oorlog worden genomen om het transport te verlammen, wegen, spoorwegen, bruggen, <br />
<br />
') Zie Kari Liebknecht, „Militarismus und Anlimilitarismus untcr btsor.derer <br />
Berücksichti^ung der internationalen Jugendbewegung", 1907. <br />
<br />
-) Gerard Gould, .The Coming Revolution in Great Britain', London, 1920. <br />
a ) Zie Bart de Ligt, .Oorlog verhinderd door direkte Aktie". I. A. M. V., <br />
Cor. Lodder, Nieuwe Niedorp, N. H., Nederland. <br />
<br />
<br />
30 <br />
<br />
<br />
onbegaanbaar te maken e.d., op voorwaarde evenwel, dat men het sein op onveilig zet. In zijn boek over militaire en industrieele spionage constateert generaal-majoor Max Ronge, dat om een land het oorlogvoeren onmogelijk te maken, sabotage van groote beteekenis is. Hij aarzelt zelfs niet te verklaren, dat men met dit doel de industrieën moet stopzetten door de machines te verwoesten, de elektrische stroom af te snijden, opgestapelde voorraden in brand te steken, bomaanslagen te organiseeren; dat men lokomotieven en rails onbruikbaar moet maken, schade toebrengen aan den landbouw en besmettelijke ziekten verspreiden onder het vee. 1 ) Zulk een sabotage moge bij den God der Heirscharen van Duitschland, , Engeland, Frankrijk, België, Nederland, enz. geoorloofd zijn — wij gaan zoo ver niet. Maar we zijn overtuigd, dat wanneer een heerschendc kongsie poogt de gansche techniek en industrie van een land te ontketenen om niet slechts een aanslag te doen op het bestreden, maar ook op het eigen volk, en al wat nog rest aan menschelijkheid en beschaving, wij het recht hebben op de meest voorzichtige en doeltreffende wijze het nationale technische apparaat voor dit misdadig spel onbruikbaar te maken. In elke industrie, in ieder bedrijf, hehooren onze kamera'" n nauwkeurig te onderzoeken, hoe zij eventueel het betrokken produktie-apparaat kunnen stopzetten, en tegelijk toch zooveel mogelijk de betrokken machines sparen. Vaak is het voldoende, een enkel technisch onderdeel weg te nemen, opdat een heele tak van productie verlamd wordt: ieder weet, wat men onder bepaalde omstandigheden reeds met een hand zand kan bereiken. Ook hebben de antimilitaristen sinds lang de noodzakelijkheid erkend om, als de omstandigheden dit eisehen, telephoon- en telegraafdraden door te snijden. Alles wat dit punt betreft vindt men in het strijdplan aangegeven in afdeeling II, theoretisch gedeelte, letter <br />
N, noot. <br />
<br />
19. Noodzakelijkheid om de oorlogsbestrijding te decentraliseeren <br />
<br />
De ervaringen, de laatste jaren opgedaan bij den geweldloozen strijd der indiërs, hebben bewezen, dat wanneer zich een machtige direkte aktie ontplooit, de bestreden regeering zich haast om niet slechts de hoofdleiders, maar ook de plaatselijke leiders der beweging te doen arresteeren. In het nederlandsch militaire tijdschrift ,.Mavors” van Juli 1932 verklaart luitenant-kolonel Fruyt van Hertog in een artikel over de psychologie der massa, dat in geval van verzet het de eerste plicht der regeering is, de hand op de leiders te leggen. Zij moet om zoo te zeggen de massa onthoofden: haar van haar voormannen en voor-vrouwen berooven. Daarom vindt men in afdeeling II, praktisch gedeelte, onder letter V. allerlei preventieve maatregelen vermeld, die het zelf handelen der massa steeds meer <br />
<br />
<br />
')lMaxjRongc,'.Kriegs und Industrie-Spionnage", 1930, S. 265 <br />
<br />
<br />
<br />
mogelijk maken, ook indien alle leiders gevangen genomen, verbannen of gedood zouden worden. <br />
<br />
20. Noodzakelijkheid om in alle landen en in alle kringen het strijdplan tegen mobilisatie en oorlog bekend te maken <br />
<br />
Het scheen mij noodzakelijk over het strijdplan tot u te spreken om verschillende punten nader toe te lichten. Overigens hoop ik, dat het spreekt voor zich zelf. Ik verzoek u dringend het met de meeste aandacht te bestudeeren, en mee te werken om het nog vollediger en nauwkeuriger te maken. <br />
<br />
Wanneer aldus een definitief strijdplan zal zijn samengesteld, moet men het overal ter wereld openlijk of in het geheim verspreiden. Ik onderstreep echter, dat het van het grootste belang is, dat wij, waar het nog maar eenigszins mogelijk is, heel onze strategie en taktiek onomwonden publiceeren, zonder ons te bekommeren om een eventueel vijandige houding van de publieke opinie, noch om de reaktie van de officieele autoriteiten. Indien de oorlogssoldaten alles hebben te wagen in tijden van oorlog, zoo hebben de vredessoldaten reeds alles te wagen in tijd van vrede, om oorlog te voorkomen. Overigens is alles wagen in een stelselmatige mobilisatie tegen den oorlog ten tijde van vrede, veel minder gewaagd en oneindig praktischer dan alles slechts te wagen ten tijde van oorlog! Zijn risiko uitstellen, totdat mobilisatie of oorlog uitbreekt, is slechts zijn risiko vergrooten, en zijn kans op succes verkleinen. <br />
<br />
Ten slotte wil ik u een middel aan de hand doen, om dit strijdplan tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding in die landen ongestraft te publiceeren, waar nog een zekere vrijheid van pers en gedachte bestaat, doch waar men toch reeds hen zou vervolgen, die de hier uiteengezette taktiek zouden propageeren en verspreiden. Het is daar immers nog mogelijk in de pers objektief verslag te geven van plaatselijke, nationale en internationale vergaderingen, welk onderwerp er ook behandeld werd. In dergclijke landen kan men dus door middel van bladen en andere periodieken op volstrekt objektieve wijze mededeelen, dat tegen het einde van Juli 1934 te Welwyn in Engeland een Internationale Conferentie van Oorlogsbestrijders heeft plaats gevonden „waar men het volgende strijdplan tegen den oorlog heeft besproken”, en daarna het geheele plan afdrukken. Men kan er desgewenscht aan toevoegen, dat men het noch met dit plan, noch met de commentaren, die op de Conferentie gegeven werden, in alle opzichten eens is. <br />
<br />
Intusschen is het strijdplan in de wereld, en zal zijn weg wel vinden. <br />
<br />
<br />
32 <br />
<br />
<br />
<br />
NASCHRIFT <br />
<br />
De lezer wordt nadrukkelijk verzocht niet te vergeten, dat het aan de W.R.I. aangeboden strijdplan een eerste poging op dit gebied is. Ofschoon de schrijver gepoogd heeft het zoo volledig en nauwkeurig mogelijk uit te werken, is hij overtuigd, dat het voor herziening, verbetering en uitbreiding vatbaar is. Het verheugt hem dan ook dat Wilfred Wellock (Engeland) aan de Conferentie van Welwyn voorstelde, dat het strijdplan door de leden van den Internationalen Raad en de afdeelingen van de W.R.I. nader onderzocht zou worden en dat zich in Engeland reeds een speciaal Comité heeft gevormd om het te bestudeeren. Van britsche zijde heeft men bovendien voorgesteld om in verband met het strijdplan een Handboek voor Oorlogsbestrijding uit te werken, dat officieel door de W.R.I. in verschillende talen moet worden uitgegeven. Schrijver dezes had dit resultaat geenszins verwacht, hoezeer hij erop had gehoopt! I <br />
<br />
Anderzijds heeft Eugène Lagot (Frankrijk) voorgesteld, het strijdplan aan de hoofdbesturen van pacifistische en antimilitaristische organisaties, waar ook ter wereld, te doen toekomen en het officieel mee te deelen aan de nationale en internationale sekties van de Ilde en Ille Internationale en van het I.V.V. en van de roode vakbeweging (Moskou). In verschillende landen is men overigens reeds begonnen het strijdplan in den vorm waarin het te Welwyn gepubliceerd werd, tezamen met de daar gegeven toelichting, te verspreiden, — voorloopige maatregel, in afwachting van het officieele plan, noodzakelijk geacht vanwege het overal steeds toenemend oorlogsgevaar. <br />
<br />
Eén punt zal in elk geval nog in het strijdplan opgenomen moeten worden en wel in afdeelingen I, II 2, 111 en IV, overal na punt B: <br />
<br />
Weigering om deel te nemen aan de „passieve verdediging” tegen luchtaanvallen, d.w.z. <br />
<br />
1. Weigering om mee te werken aan het inrichten van lokaliteiten waar men zgn. tegen de gifgassen zou zijn beschermd <br />
<br />
2. Weigering om oorlogsgasmaskers te fabriceeren <br />
<br />
3. Weigering om mee te werken aan manoeuvres betreffende passieve of aktieve verdediging tegen luchtaanvallen <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
Want al deze maatregelen veronderstellen reeds, dat men den modernen wetensch appel ij ken oorlog aanvaardt als een onvermijdelijkheid, indien niet als een zedelijke verplichting. De ervaringen, opgedaan bij luchtmanoeuvres boven steden als Londen, Parijs en Rome hebben reeds bewezen — het werd door de officieele autoriteiten openlijk erkend — dat men tegen zulke aanvallen praktisch zonder eenige verdediging <br />
<br />
<br />
33 <br />
<br />
<br />
is en dat de eenige „verdedigings”-methode zou bestaan in een tegenaanval op de belangrijkste centra van den vijand, het bedenkelijkste is echter, dat de boven aangegeven maatregelen, die een onmisbaar onderdeel vormen van den modernen oorlog, de bevolkingen eraan gewennen, de chemische oorlog als iets normaals te gaan beschouwen en hun een fiktief besef yan b e t r e k k e 1 ij k e veiligheid geven! D.w.z. dat de passieve verdediging tegen het luchtgevaar in het moderne krijgssysteem op dezelfde wijze funktionneert als bv. het Roode Kruis (zie strijdplan I B), welke organisatie trouwens reeds aan de betrokken oefeningen deelneemt. <br />
<br />
In het aan de Conferentie te Welwyn aangeboden strijdplan werd in afdeeling II 1 onder letter N gesproken over stelselmatige en redelijke sabotage. Tot mijn spijt moest ik echter constateeren, dat in de angelsaksische landen het woord „sabotage” aanleiding geeft tot velerlei misverstand, daar men het daar slechts in ongunstigen zin begrijpt. In de nederlandsche antimilitaristische beweging — in welker tradities het ontworpen strijdplan het diepst is geworteld — heeft men daarentegen betreffende „sabotage” een even gematigde als redelijke opvatting, die dergelijk misverstand uitsluit. Daar het niet om woorden, maar om daden gaat, heb ik in het thans opnieuw in engelsch, fransch, spaansch en nederlandsch gepubliceerde ontwerp de betreffende uitdrukking vervangen door: technische oorlogsbestrijding. Men zal trouwens reeds uit mijn rede hebben gezien, dat dezerzijds alle brutale en blinde sabotage, die slechts ongunstige vernielingsdriften opwekt, volstrekt uitgesloten is. Overigens, kan aan de technische oorlogsbestrijding, die vooral bestaat in het dwarsboomen van het normaal funktionneeren der industrie, der communicatiemiddelen, van het transportwezen, enz. slechts een ondergeschikte, hoewel uiterst belangrijke, beteekenis toegekend worden: het eerst noodzakelijke is en blijft altijd het moreel der vredessoldaten, en het belangrijke element in hun strijd de even stoutmoedige als openbare daad, individueel zoowel als collektief. <br />
<br />
Bovendien vergete men niet, dat in de inleiding tot het plan — onmiddellijk na den titel — duidelijk is aangegeven, dat niemand verplicht is mechanisch alles uit te voeren, wat in de verschillende rubrieken en paragraphen wordt vermeld. Elke vredesstrijder handele naar zijn eigen geweten en overtuiging! Hij die een bepaald punt niet aanvaardt, vindt nog tallooze andere manieren om volgens de hoofdlijnen van het strijdplan met ons mede te werken. <br />
<br />
Daar evenwel de neiging om het oorlogsstelsel door individueele en collektieve obstruktie op het gebied van industrie, verkeer, enz. te ontwrichten reeds sterk in de arbeidersbeweging leeft en de arbeiders op dit gebied inderdaad belangrijke resultaten bereiken kunnen, was het nu eenmaal noodzakelijk, deze strijdmethode in afdeeling II 1 onder letter N nauwkeurig te onderzoeken, vooral — wij herhalen het — om alle minder- <br />
<br />
<br />
34 <br />
<br />
<br />
waardige sabotage te ontgaan. Dat men op dit gebied uiterst voorzichtig heeft te zijn, springt in het oog: liet is het uitverkoren operatieterrein van provocateurs in dienst der officieele machten. In „Oorlogs- en Industrie-Spionnage" had bv. de chef van de oostenrijksch-hongaarsche spionnage er zijn reden voor om te vermelden, dat tijdens den wereldoorlog er te Amsterdam een sabotage-organisatie bestond op..antimilitaristischen grondslag". <br />
<br />
Welk een ellende door misplaatste sabotage-daden zelfs met de beste bedoelingen — veroorzaakt kan worden, is duidelijk gebleken bij den brand van den duitschen Rijksdag, die — om er niet meer van te zeggen — Hitler, Goering en consorten slechts in de kaart spelen kon. <br />
<br />
In afdeeling II van het strijdplan, praktisch gedeelte, behoort nog te worden ingevoegd, na paragraaph S: organiseeren van een oorlogswaarschuwingsdienst Een dergelijke dienst bestaat uit groepen kameraden die door het land trekken met auto’s en bootjes, waarop aanplakbiljetten, die het dreigend oorlogsgevaar duidelijk aangeven en opwekken tot steeds krachtiger antioorlogsmobilisatie. Tenminste één der kameraden behoort een goed publiek spreker te zijn. Men beschikke over geluidsversterker, indien eenigszins mogelijk, over gramophoon en radio, verspreide manifesten, verkoope anti-oorlogsbrochures, enz. <br />
<br />
In afdeeling II, theoretisch gedeelte, volge voorts, na J: <br />
<br />
stichting van anti-oorlogsmusea <br />
<br />
Men herinnere zich het Anti-Oorlogsmuseum van Ernst Friedrich te Berlijn, en de plannen, thans een internationaal antioorlogsmuseum te stichten te Diksmuide, op de slagvelden van den wereldoorlog. Dergelijke musea behooren bovendien een reizende afdeeling te hebben (per auto of boot), ongeveer georganiseerd als de oorlogswaarschuwingsdienst. <br />
<br />
Hierna volge: <br />
<br />
stichting van vredeshuizen en vredeskamers <br />
<br />
Met het openen van dergelijke studie- en vergadercentra werd in verschillende nederlandsche steden reeds een goed voorbeeld gegeven. <br />
<br />
Een punt, dat niet voldoende werd ontwikkeld in het schema, is de verbroedering van soldaten en burgers, van de physiek weerlooze massaas en de troepen, op welks noodzakelijkheid ik hier wel niet behoef in te gaan. <br />
<br />
Er zijn waarschijnlijk nog andere quaesties, die behandeld moeten worden, of waarop dieper zal moeten worden ingegaan. Allen, die nog voorstellen hebben te doen om het plan even definitief als volledig te maken, zullen mij dan ook zeer verplichten door deze mee te deden. <br />
<br />
<br />
35 <br />
<br />
<br />
<br />
Het is duidelijk, dat noch het strijdplan, noch de daarop gegeven toelichting, officieel gepubliceerd kunnen worden in landen onder min of meer fascistisch getinte of bolsjewistische diktatuur. Op de Conferentie te Welwyn kwamen dan ook verschillende kameraden op mij toe die vroegen, wat men onder dergelijkc omstandigheden in hun land met dit alles zou kunnen beginnen! Officieel — natuurlijk niet veel. Ondergronds — des te meer. Indien wij echter de gewoonte hebben tot op het uiterst uit te spreken wat wij meenen, dat in het openbaar bekend gemaakt moet worden, zoo hebben wij niet minder de gewoonte, onverbiddelijk te verzwijgen, wat nu eenmaal publiek moet worden verzwegen. Toch zijn er dingen uit de illegale praktijk, die hier vermeld kunnen worden, zonder onze beweging te schaden, of ook maar iemand grooter gevaar te doen loopen dan hij zelf wenscht. <br />
<br />
Voorzoover het de propaganda van het hierboven uiteengezette strijdplan betreft, hebben wij eenvoudig terug te gaan tot methoden van mededeeling en overlevering, zooals die vóór het toepassen van schrift en druk door onze vaderen van ouds werden aangewend: eeuwenlang is de menschheid zeer sterk geweest in het van buiten leeren en mondeling verspreiden van regels en wetten, die ze voor haar levensbelang en het handhaven harer beschaving noodzakelijk achtte. Enkele kameraden behoeven slechts een dergelijk strijdplan goed uit het hoofd te kennen en het kan reeds zijn weg vinden tot in het meest hermetisch gesloten Rijk! <br />
<br />
Een andere methode bestaat in het verspreiden van gramophoonplaten. <br />
<br />
En er zijn nog heel wat andere middelen en wegen, om onze opvattingen waar dan ook ingang te doen vinden! <br />
<br />
Eindelijk is het van het grootste belang, dat bij dit alles in het algemeen de grootste omzichtigheid betracht wordt en wij met onze betrekkelijke geringe krachten zoo zuinig en doelmatig mogelijk omspringen. Vooral vermijde men onrijpe ondernemingen, voorbarige akties en blind-mechanische reakties op reaktionaire gebeurtenissen. Ook op het gebied van den oorlog pleegt men de dingen jarenlang ondergronds voor te bereiden en uit te werken, en gaat men eerst over tot mobilisatie en strijd, als de omstandigheden daarvoor gunstig schijnen. Voor den oorlog aan den oorlog geldt in zekeren zin hetzelfde. Onderwijl maakt de nood vindingrijk en wekken diktatuur en militarisme op den duur zulk een weerstand bij al grooter massaas op, dat tenslotte een minimum aan propaganda reeds een geweldige collektieve daadkracht kan ontketenen. <br />
<br />
Een ieder late intusschen wat hij niet aan kan. Doch doe vooral, wat hij kan! <br />
<br />
De Koog, Texel, Nederland B. DE LIGT <br />
<br />
Augustus 1934 <br />
<br />
<br />
36 <br />
<br />
<br />
Strijdplan tegen Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
<br />
Dit plan ter mobiliseering van alle anti-oorlogskrachten kent geenerlei vorm van dwang, dienstplicht of conscriptie. <br />
<br />
De antimilitaristische beweging bestaat slechts uit vrijwilligers, op ieder van wie beroep wordt gedaan om overeenkomstig inzicht en geweten zoo krachtig mogelijk te handelen, zonder verplicht te zijn meer te doen, dan zij werkelijk kunnen. <br />
<br />
De te verrichten daden, die hieronder zijn aangegeven, worden dus aan niemand gedikteerd. <br />
<br />
Zij zijn slechts aangchaald om personen, groepen en organisaties bewust te maken van de vele mogelijkheden, binnen hun bereik, om eiken oorlog te verhinderen. <br />
<br />
De verschillende aangehaalde gevallen moeien mannen zoowel als vrouwen aansporen, met zoo veel mogelijk moed, beleid en trouw in den nieuwen strijd te dienen. <br />
<br />
A. In tijd van vrede <br />
<br />
I. INDIVIDUEELE direkte aktie ter verhindering van Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
1. als dienstplichtige <br />
<br />
2. als soldaat of matroos <br />
<br />
3. als reservist (terugzending der militaire papieren) <br />
<br />
4. als weder opgeroepene <br />
<br />
a. in verband met manoeuvres <br />
<br />
b. in verband met stakingen <br />
<br />
c. in verband met politieke en maatschappelijke conflicten <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
C. doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot om kernen van oorlogsbestriiding te vormen en <br />
verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig en munitie te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
<br />
37 <br />
<br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering om te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel <br />
enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boekeR, manifesten, enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristisch, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
8. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient, te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties *) <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
3. lederzaken <br />
<br />
•) Men zal er zich wellicht over verbazen onder de rubriek voor de individueele aktie een organisatie aan te treffen als de coöperatie, die een onmiskenbaar collektief, en wezenlijk pacifistisch karakter draagt. Reeds in 1913 verklaarde het Internationaal Congres te Glasgow, dat de Internationale Coöperatieve Alliantie moest pogen den dreigenden oorlog te voorkomen. Toch namen gedurende den wereldoorlog de coöperaties van alle betrokken landen zonder eenige reserve aan het stelsel der nationale defensie deel. In Frankrijk kreeg de coöperator Albert Thomas zelfs de leiding van het Ministerie der Bewapening! „Het weelderig hotel, waarin dit ministerie gevestigd was. het hotel Claridge op de Champs Elysées, was om zoo te zeggen een filiaal van onze coöperatieve federatie'geworden, zoo talrijk waren de coöperatorcn — theoretici zoowel als praktici — die er belangrijke diensten vervulden", erkende Charles Gide in 1926 („Les Coopératives fran?aises durant la Guerre”, Association pour l’Enseignement de la Coopération, 1927, p. 8). <br />
<br />
Na den wereldoorlog hebben in Italië, Rusland en elders de regeeringen het distributiesysteem der coöperaties officieel opgenomen in het stelsel der nationale defensie. Slechts in Engeland en de V. S. hebben de betrokken • organisaties zich ervan bewust getoond, dat zij door haar aard zelf verplicht zijn om eiken oeconomischen en socialen dienst aan den oorlog te weigeren. Overal, waar de bestaande coöperatieve organisaties nog bereid blijken in het mechanisme van den alomvattenden oorlog te funktionneeren, is het dus de individueele plicht der coöperatoren, die het wezenlijk oorlogs-vijandig en humanistisch karakter hunner organisatie nog niet zijn vergeten, om te doen wat zij kunnen, opdat deze breken met elke vorm van krijgsslavernij. Zij behooren plaatselijk, nationaal en internationaal de definitieve weigering om in eenig opzicht aan den oorlog mee te werken voortdurend aan de orde te stellen. <br />
<br />
Wat het personeel der coöperaties betreft, voorzoover elk hunner bewust is van de vredesbevorderende en universeele funktie, die hun organisaties hebben te vervullen, is het naar de mate hunner kracht aan iedereen, man of vrouw, om individueel eiken dienst aan den oorlog, waartoe hun organisatie hen zou willen verplichten, te weigeren, en te pogen voor dit standpunt alle functionarissen te winnen. <br />
<br />
Zie B. de Ligt, la Coöperation et la Guerre, „Les Affranchis de toutes les Guerres", Genval (België) Sept 1927; La Cooperation et la Guerre, „Evoletion” Parijs, Okt. 1927; .Contre la Guerre nouvelle” 1928, pp. 144-156. <br />
<br />
<br />
38 <br />
<br />
<br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvolle wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij dc door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en morcelen dienst: <br />
<br />
1. NEGATIEF <br />
<br />
a. direkt (d.i. weigering om zich bezig te houden met onderzoekingen naar krijgsmiddelen en -methoden, of om plannen in verband hiermede uit te werken, en om eenigen technischen of intellektueelen arbeid ter oorlogsvoorbereiding te verrichten): <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt (d.i. weigeren oorlogszucht op te wekken of aan ie kweek en): <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
a. de kinderen zooveel mogelijk vrijhouden van nationalistische, chauvinistische, militaristische, imperialistische invloeden (letten op lektuur, scholen, feesten, enz.) <br />
<br />
b. weigering om den staat zijn kinderen voor militair onderricht of militairen dienstplicht uit te leveren <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar, weigeren om de jeugd op te voeden in nationaiistischen, imperialistischen of militaristischen geest <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver, weigeren de publieke opinie in nationaiistischen, militaristischen of imperialistischen geest op te voeden, het moderne politiek-oeconomische leven ontmaskeren, enz. <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider, weigeren om nationale verdediging of oorlog te verheerlijken of te heiligen <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeering of partij, weigeren op welke wijze ook de publieke opinie ten gunste van nationale defensie te beïnvloeden <br />
<br />
6. als jurist, weigeren het internationale recht aan het nationale belang ondergeschikt te maken en het recht te verkrachten in dienst van zijn vaderland <br />
<br />
7. als geschiedkundige, weigeren te vervallen tot de traditioneele dwaling, waarbij men de gansche wereldhistorie <br />
<br />
<br />
39 <br />
<br />
<br />
<br />
op zijn eigen volk laat uitloopen, dat boven alle anderen de groote Uitverkorene zou zijn, en slechts het eigen ras te verheerlijken <br />
<br />
8. als kunstenaar, weigeren zijn gaven ten dienste van nationalisme, militarisme of imperialisme te stellen <br />
<br />
9. als socioloog, het nationalisme, het militarisme, het imperialisme, de rassenhoogmoed enz. te ontmaskeren <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater, de onbewuste en onderbewuste strekkingen die naar oorlog stuwen en het regressief karakter der militaire discipline onthullen, en aantoonen, hoezeer de moderne oorlog één aanslag is zoowel op lichaam, ziel en geest der menschen als op hun schoonheidsgevoel (millioenen dooden, verminkten, overspannenen en zielszieken; geslachtsziekten; gevolgen van ondervoeding, enz.) <br />
<br />
11. als wijsgeer eiken vorm van dogmatisme en absolutisme ontmaskeren, vooral op het gebied van geschiedenis, cultuur, godsdienst en vergelijkende wijsbegeerte <br />
<br />
12. zich uit wetenschappelijk, propagandistisch en praktisch oogpunt voor bovengenoemde doeleinden doelmatig organiseeren en zich met het oog op direkte aktie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding met andere organisaties federatief verbinden <br />
<br />
2. POSITIEF <br />
<br />
a. direkl fd.i. welbewust pogen intellektueele en technische ontdekkingen en uitvindingen, die thans vooral in dienst van den oorlog worden gesteld, slechts in dienst van den vrede te stellen en wetenschap en moraal niet van haar wezenlijkste doeleinden te vervreemden): <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
i. ais bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt (d.i. een universeele geestesgesteldheid wekken en kweeken): <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
a. een zoo harmonisch mogelijk familieleven leiden, bezield door een werkelijk universeelen geest (de morecle atmosfeer van het huis heeft op de kinderen den belangrijksten invloed) <br />
<br />
b. de jeugd even. ruim als vrij opvoeden en, vooral indirekt, bij haar wekken: eerbied voor den naasten en zichzelf, liefde voor het anorganische en het organische, voor planten, dieren en menschen, sympathie voor vreemde volken en rassen; sociaal rechtvaardigheidsgevoel en bewondering voor al wat dapper en stoutmoedig is, ook in den oorlog, de aandacht van de nieuwe generatie voortdurend zooveel mogelijk richtend op het bovengeweldadige <br />
<br />
c. de kinderen school doen gaan, waar men zeker is, dat zij een nieuwe, universeel gerichte opleiding zullen ontvangen (als zij niet bestaan, dergelijke scholen stichten) en in verbinding blijven met de onderwijzers, de ouders der andere kinderen en de kinderen zelf door deel te nemen aan ouderavonden, vergaderingen van onderwijzers en kinderen, schoolfeesten, enz. <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar, de jeugd opvoeden in een werkelijk universeelen geest volgens de nieuwe methoden van zelfopvoeding en zelfregeering (hiertoe geregeld in verbinding blijven met de betrokken ouders) <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver, de publieke opinie zooveel mogelijk richten op recht en vrijheid en zijn lezers leeren vreemde volken en rassen te waardceren <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider, door woord en daad gevoelens wekken van wereldomvattende saamhorigheid (solidariteit) en verantwoordelijkheidsbesef voor het gansche menschelijke geslacht en voortdurend pogen om idee en praktijk van strijd en oorlog te vergeestelijken (sublimeeren) <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeering of partij, de massaas steeds opwekken voor een nieuwe menschheid en menschelijkheid te strijden en haar vertrouwen versterken in de bovengeweldadige strijdwijzen. <br />
<br />
6. als jurist, het recht op een even internationale als harmonische wereld richten, w'aar enkelingen, groepen en rassen, vrij met elkaar verbonden, hun stoffelijke, intellektueele en geestelijke goederen naar hun natuur en behoeften vrij uitwisselen <br />
<br />
7. als geschiedkundige, uitgaande van het universeele leven, de hoedanigheden van alle volken en rassen ridderlijk erkennen, hun onderlinge afhankelijkheid en wederkeerige beïnvloeding aantoonen en de aandacht vestigen op de overal in de wereldgeschiedenis onmiskenbare aanwezige strekking naar een even vrij als maatschappelijk leven, dat aan elk individu de ruimste gelegenheid geeft zich naar zijn eigen aard te ontwikkelen <br />
<br />
8. als kunstenaar, zijn arbeid voortdurend richten op waarachtig menschelijke, universeele harmonie <br />
<br />
9. als socioloog, den betrekkelijken zin van den oorlog erkennend, aantoonen waarom en hoe de volken het bestaande stadium van het geweld hebben te boven te komen <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater: <br />
<br />
a. de ziekteverschijnselen der samenleving onthullen <br />
<br />
41 <br />
<br />
<br />
met het oog op individueelc en maatschappelijke zelfgenezing en zedelijke hygiëne <br />
<br />
b. de mogelijkheid aantoonen van kanaliseering en sublimeering van instinkten en 'hartstochten, die vroeger gelegenheid vonden zich in den oorlog te uiten <br />
<br />
11. als wijsgeer: <br />
<br />
a. de betrekkelijke waarde van alle vormen van denken en cultuur erkennend, aan elk daarvan gelegenheid geven zich uit te drukken en elkander onderling aan te vullen <br />
<br />
b. zijn universeele wijsbegeerte omzetten in maatschappelijke aktie <br />
<br />
12. zich uit wetenschappelijk, propagandistisch en praktisch oogpunt voor bovengenoemde doeleinden doelmatig organiseeren en zich met het oog op direkte aktie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding met andere organisaties federatief verbinden <br />
<br />
<br />
II. COLLEKTIEVE direkte aktie ter verhindering van Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
<br />
A. <br />
<br />
B. <br />
<br />
C. <br />
<br />
D. <br />
<br />
E. <br />
<br />
F. <br />
<br />
G. <br />
<br />
H. <br />
<br />
J. <br />
<br />
K. <br />
<br />
<br />
L. <br />
<br />
<br />
THEORETISCH <br />
<br />
propaganda door openbare vergaderingen, meetings, enz. <br />
<br />
propaganda door voordrachten, cursussen, lessen, enz. <br />
<br />
propaganda door studiecommissies e.d- <br />
<br />
propaganda door beeld en geschrift <br />
<br />
propaganda door tooneelvoorstellingen e.d. <br />
<br />
propaganda door de bioscoop <br />
<br />
propaganda door de radio <br />
<br />
propaganda door optochten en demonstraties <br />
<br />
propaganda door huisbezoek (te veel verwaarloosde methode) <br />
<br />
organisatie der jeugd: <br />
<br />
1. kinderen: vooral niet moraliseeren; wat goed is, overnemen van de padvinders; eerbied wekken voor anderei) en zichzelf, verantwoordelijkheidsbesef en algemeen menschelijk solidariteitsgevoel <br />
<br />
2. de oudere jeugd organiseere zichzelf volgens haar eigen methoden <br />
<br />
vrouwenorganisaties <br />
<br />
(deze zijn vooral daar noodig waar de vrouwen nog nauwelijks belangstellen in het maatschappelijke vraagstuk en in verband met haar sexueele en maatschappelijke funktic een bepaalde opvoeding behoeven; de centrale idee zij hier verantwoordelijk ten opzichte van de nieuwe generatie uit lichamelijk, intellektueel en zedelijk oogpunt; het is van het grootste belang de vrouwen bewust te maken van het feit, dat in den modernen oorlog het industrieel, intellektueel en maatschappelijk werk der vrouwen achter het front niet minder noodzakelijk is dan dat der mannen aan het front: tijdens mobilisatie behoort achter het front <br />
<br />
<br />
42 <br />
<br />
<br />
minstens 20 pet. van a/lr mannen door vrouwen te worden vervangen en tonder de voortdurende medewerking van millioencn vrouwen is de munitie-industrie eenvoudig verlamd. !n verband met dit alles is het huisbezoek door vrouwen aan vrouwen van de grootste beteekenis!) <br />
<br />
M. antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot (zie I. C.) <br />
<br />
N. speciale propaganda onder de arbeiders in verband met hun beroep, in de eerste plaats bij de sleutelbedrijven van den oorlog, om den arbeiders de technische funktie van hun werk in het krijgssysteem uit te leggen en aan te wijzen wat elk op zijn gebied individueel en collektief heeft te doen om den oorlog door even stelselmatige als redelijke technische bestrijding ónmogelijk te maken ‘): <br />
<br />
1. transportbedrijven (goederen- en personenvervoer; <br />
<br />
a. treinen <br />
<br />
b. autobussen <br />
<br />
c. automobielen <br />
<br />
d. trams <br />
<br />
e. booten <br />
<br />
f. vliegmachines <br />
<br />
g. trekdieren <br />
<br />
h. menschen <br />
<br />
2. mineralen <br />
<br />
a. steenkool <br />
<br />
b. ijzer <br />
<br />
c. lood <br />
<br />
d. aluminium <br />
<br />
e. zink <br />
<br />
f. tin <br />
<br />
g. nikkel <br />
<br />
h. kwik <br />
<br />
•) Uit dit oogpunt verrichtte in Nederland J. Verlinde in „Bevrijding" van Aug. 1931 een eerste proeve: hij onderzocht de uiterst belangrijke rol die de kolenproductie speelt in het moderne oorlogsproces. Ziehier het wezenlijke van zijn conclusies betreffende deze sleutelindustrie: <br />
<br />
Grondstoffen Tusschenproducten Oorlogsmateriaal <br />
<br />
I granen ■ alkohol -► ontploffingsmiddelen <br />
<br />
aardappelen —► aceton « ontploffingsmiddelen <br />
<br />
suikerbieten —► ether -» ontploffingsmiddelen <br />
<br />
katoen, hout—♦ cellulose-» ontploffingsmiddelen <br />
<br />
! steenkool -► gas — -= > ontploffingsmiddelen <br />
<br />
bruinkool -* teer - ~ ——* oorlogsgas <br />
<br />
erts-► ijzer, staal enz.-» geschut, enz. <br />
<br />
aardolie » benzine -* vervoer <br />
<br />
Dit betoog van Verlinde, tezamen met een ontleding van het gansche moderne oorlogsstclsel werd later gepubliceerd door de nederiandsche Jongeren Vredes Aktie, onder den titel .Dooft de Vuren!" <br />
<br />
Dergelijke brochures behooren in elk land voor elk beroep, dat aan den oorlog len grondslag ligt, gepubliceerd te worden, opdat ieder arbeider beschikke over nauwkeurige inlichtingen, wat hij als vakman tegen den oorlog heeft te doen en te laten. <br />
<br />
<br />
43 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
j. koper <br />
<br />
k. magnesium <br />
<br />
l. zwavel <br />
<br />
m. pyriet <br />
<br />
n. tungstcen <br />
<br />
o. chroom <br />
<br />
p. antimonium <br />
<br />
q. graphiet <br />
<br />
r. mika <br />
enz. <br />
<br />
3. ijzer en staalindustrie (oorlogstuig, munitie) <br />
<br />
4. chemische industrie (gifgassen) <br />
<br />
5. olie (petroleum, mazoet, benzine; bronnen, raffineerderijen, pijpleidingen, tanks, enz.) <br />
<br />
6. alkohol <br />
<br />
7. katoen <br />
<br />
8. wol <br />
<br />
9. rubber <br />
<br />
10. leer <br />
enz. enz. **) <br />
<br />
2. PRAKTISCH <br />
<br />
A, B, C, D, E, F, G, H, (zie I. A-H) <br />
<br />
J. op de wijze der direkte aktie een beweging organiseren ter opheffing van de militaire slavernij (militaire dienstplicht) 'K. op de wijze der direkte aktie een beweging organiseren voor de onmiddellijke bevrijding van alle dienstweigeraars <br />
<br />
L. op de wijze der direkte aktie speciale bewegingen organiseeren in verband met bepaalde antimilitaristische gebeurtenissen (als b.v. in 1921 in Nederland naar aanleiding van de hongerstaking van Herman Groenendaal en in 1932 in België naar aanleiding van de hongerstaking van R. A. Simocns) <br />
<br />
M. een volksbeweging organiseeren ter verwijdering uit de wet van het recht tot oorlogsverklaring <br />
<br />
N. zich in zijn dorp of stad massaal geweldloos verzetten tegen de gevangenneming van dienstweigeraars en in verband met dergelijk onrecht demonstraties, vergaderingen, proteststakingen organiseeren enz. <br />
<br />
O. naar aanleiding van speciale maatregelen door regeering of parlement (credietcn voor de uitbreiding of moderniseering van leger of vloot, manoeuvres, uitzenden van troepen of schepen naar plaatsen waar het spant, uitzenden van koloniale troepen e.d.) trachten deze onmogelijk te maken door demonstraties en stakingen <br />
<br />
P. alom dienstweigeringsmanifesten verspreiden, waarin duizenden mannen en vrouwen, met opgave van naam, adres <br />
<br />
<br />
*•) Met het oog op dit alles raadplege men o a. Helle en Acbe, .La Défense nationale et ses Conditions moderne" 1932, .Boycotts and Peace” a Report by the Commitee on Economie Sanctions, edited by Evans Clark, 1932, en .Wie würde ein neuer Krieg aussehen", Untersuchungen eingeleitet von der Interparlementarischen Union, 1932. <br />
<br />
<br />
<br />
cn beroep, openlijk verklaren dat zij aan den oorlog en zijn technische en moreele voorbereiding noch in het leger, noch op de vloot, noch in het industrieele of maatschappelijke leven deelnemen <br />
<br />
Q speciale fondsen stichten voor de slachtoffers der daadwerkeliikc oorlogsbestrijding: <br />
<br />
1. voor militaire dienstweigeraars, die vanwege hun anti-militarisme hun betrekking verliezen <br />
<br />
2. voor propagandisten in overeenkomstigen toestand <br />
<br />
3. voor hen, die weigeren krijgsmiddelen te vervaardigen of op andere wijze aan de technische, intellcktucelc of moreele oorlogsvoorbereiding mee te werken <br />
<br />
R. de regeeringen noodzaken eiken vorm van nationale defensh op te geven (als er b.v. redelijke voorstellen tot algemcencj ontwapening gedaan worden, hebben de volken hun regeeringen door direkte aktie te noodzaken, deze te aanvaarden) <br />
<br />
S. internationale kruistochten voor den vrede organiseeren (dcrgelijke campagnes van verscheidene weken of maanden, beginnen op hetzelfde oogenblik in de belangrijkste centra van verschillende landen; de kruisvaarders trekken door dorpen cn steden, overal openbare vergaderingen beleggend en begeven zich naar een bepaald punt, waar een groote internationale demonstratie plaats hebben zal) <br />
<br />
Wanneer tusschen twee landen oorlogsgevaar dreigt: <br />
<br />
T. onmiddellijk een eenheidsfront vormen van alle organisaties die zich tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding verzetten ten einde: <br />
<br />
1. een speciaal bureau en fonds voor de bedoelde aktie te stichten <br />
<br />
2. de openbare meening voorlichten aangaand het dreigend gevaar door: <br />
<br />
a. de pers <br />
<br />
b. lezingen en openbare vergaderingen <br />
<br />
c. manifesten, vlugschriften en brochures, die liet betrokken politieke conflict uit een objektief oogpunt behandelen <br />
<br />
3. door telegram en expres beroep doen op alle anti-oorlogsorganisaties, arbeidersorganisaties, enz. om op regeering en parlement druk uit te oefenen, opdat oorlog in elk geval vermeden wordt <br />
<br />
4. bekende en vooraanstaande persoonlijkheden van de quaestie op de hoogte te brengen en hen opwekken om de publieke opinie, de regeering en het parlement zoo te beinvloeden, dat oorlog wordt voorkomen <br />
<br />
3. beroep doen op alle onderwijzers, leeraars, hoogleeraren, journalisten, religieuse en politieke leiders, juristen, geschiedkundigen, enz. opdat die al hun invloed uitoefenen om oorlog te voorkomen (zie I. H. 2-11) <br />
<br />
6. regeering en parlement ervan op de hoogte stellen, dat in geval van oorlog de massaas niet zullen volgen, nog te minder daar de moderne staten over politieke en <br />
<br />
<br />
45 <br />
<br />
<br />
<br />
juridische middelen beschikken, als b.v. arbitrage, om alle politieke geschillen te beslechten en oorlog te vermijden <br />
<br />
7. in het eventueel als vijandig te beschouwen land manifesten publiceeren, waarin men openlijk verklaart, dat als een oorlog uitbreekt, men er niet aan zal deelnemen, en waarin men ieder werkelijk mensch aan de andere zijde der grens opwekt om op overeenkomstige wijze te handelen <br />
<br />
8. zich in verbinding stellen met de overeenkomstige bewegingen, organisaties enz. in het eventueel als vijandig beschouwde land, opdat de aktie zich in beide landen parallel ontwikkelt, zoowel in vredestijd als bij oorlog <br />
<br />
9. in de steden en dorpen aan de grens der betrokken landen conferenties en vergaderingen houden waar de oorlogsbestrijders der beide landen elkaar ontmoeten ten einde: <br />
<br />
a. het politieke conflikt, waarom het gaat, te onderzoeken om een vreedzame oplossing te vinden <br />
<br />
b. alle middelen na te gaan, waardoor men oorlog kan voorkomen <br />
<br />
c. alle middelen na te gaan om eventueel mobilisatie en oorlog te verhinderen <br />
<br />
10. algemeene staking voorbereiden en, zoo noodig reeds inzetten, evenals massale dienstweigering, non-coöperatie, enz. en al wat noodig is om den dreigenden oorlog definitief onmogelijk te maken <br />
<br />
U. in het maatschappelijk leven al wat militair is, boycotten <br />
<br />
(vooral de gegradueerden) <br />
<br />
Daar in geval van mobilisatie of oorlog de besturen der anti-oorlogsorganisaties en haar meest bekende propagandisten waarschijnlijk gevangen genomen worden, en de documenten, archieven, enz. der betrokken organisaties in beslag genomen dreigen te worden, moet men <br />
<br />
V. preventieve maatregelen nemen: <br />
<br />
1. de leden der organisaties zoo opvoeden, dat zij steeds meer in staat zijn om hun illegaal werk zelfs voort te zetten als alle leiders zijn verbannen, gevangen of gedood <br />
<br />
2. de ledenlijsten in meerdere exemplaren op verschillende plaatsen bewaren om noodlottige gevolgen van eventucele huiszoeking te voorkomen <br />
<br />
3. rekening houden met de mogelijkheid, dat de financiën der organisaties, voprzoover zij toevertrouwd zijn aan officieele instellingen (spaarbanken enz.) door den staat in beslag genomen worden, opdat men op het kritieke oogenblik niet van alle middelen beroofd zijn<br />
<br />
Om op het juiste oogenblik doeltreffend te handelen en de evenlueele regeeringsproclamaties nog vóór te zijn: <br />
<br />
W. reeds van te voren in verschillende formaten en kleuren <br />
<br />
<br />
46 <br />
<br />
<br />
proclamaties gereed hebben, die op korte, eenvoudige en duidelijke wijze tot individueclc en collektieve aktic tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding aansporen en opwekken tot EEN ALOMVATTENDE MOBILISATIE IN DIENST VAN MENSCHHEID EN MENSCHELIJKHEID voor de volgende gevallen: <br />
<br />
1. mobilisatiegeruchten <br />
<br />
2. mobilisatie <br />
<br />
3. oorlogsgeruchten <br />
<br />
4. burgeroorlog <br />
<br />
5. staat van oorlog <br />
<br />
6. staat van beleg <br />
<br />
7. koloniale oorlog <br />
<br />
8. internationale oorlog <br />
<br />
B. In tijd van mobilisatie en oorlog <br />
<br />
<br />
III. INDIVIDUEELE direkte aktie om Oorlog onmogelijk te maken <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
G. Doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot, om kernen van oorlogsbestrijding te vormen en verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering: <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig en munitie te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boeken, manifesten enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristische, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
S. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
9. weigering, post, telegraaf, telephoon, enz. in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen: <br />
<br />
<br />
47 <br />
<br />
<br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
enz. enz. <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvollc wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij de door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en moree'en dienst: <br />
<br />
a. direkt <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeeringen of partij <br />
<br />
6. als jurist <br />
<br />
7. als geschiedkundige <br />
<br />
8. als kunstenaar <br />
<br />
9. als socioloog <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater <br />
<br />
11. als wijsgeer <br />
<br />
(zie I. H. 1 b en 2 b.) <br />
<br />
12. ondanks de ongunstigste omstandigheden en de noodlottigste gebeurtenissen zooveel mogelijk de noodzakelijke plaatselijke, nationale en internationale verbindingen onderhouden en aanknoopen met het oog op individueele en eollektieve direkte aktie tegen oorlog <br />
<br />
J. paarden, muildieren en alle vee aan de militaire requisitie onttrekken <br />
<br />
K. opgeëischte rijwielen, motorfietsen, automobielen, vliegmachines of andere transportmiddelen onbruikbaar maken voor mobilisatie en oorlog <br />
<br />
L. installaties voor telephoon, telegraaf, radio, enz. voor mobilisatie en oorlog onbruikbaar maken <br />
<br />
M. bruggen, rails, enz. voor mobilisatie en oorlog onbruikbaar maken (nooit vergeten, het signaal op onveilig te zetten om ongelukken te voorkomen en menschenlevens te sparen) <br />
<br />
enz. enz. op alle gebied zooveel mogelijk de meest doelmatige <br />
<br />
<br />
NON-COOPERATIt, BOYCOTT EN SABOTAGE toepassend, zonder instrumenten, machines, bruggen, wegen, enz. meer te <br />
<br />
Als men de keus heeft, altijd liever krijgsmiddelen — en in tijd van mobilisatie en ooriog is alles krijgsmiddel omzetten tot ontredderen of te verwoesten dan strikt noodzakelijk is vredesmiddclen, dan ze ontredderen of vernieten: zijn vliegmachine b.v. gebruiken om over dorpen en steden van het eigen land en van het eventueel als vijandig beschouwde gebied anti-oorlogsmanifesten uit te strooien; officieele of geheime draad-looze uitzenders aanwenden in dienst van de antimilitaristische mobilisatie om beroep te doen op de betrokken volken, opdat iij niet aan den oorlog deelnemen, enz. <br />
<br />
IV. COLLEKTIEVE direkte aktie om Oorlog onmogelijk te maken <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
C. doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot, om kernen van oorlogsbestrijding te vormen en verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering: <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel <br />
enz. enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boeken, manifesten, enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristische, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
8. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
9. weigering, post, telegraaf, telephoon, enz. in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
<9 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2. coöperaties <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
enz. enz. <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvolle wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij de door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en moreelen dienst: <br />
<br />
a. direkt <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver <br />
<br />
4. ais religieus of zedelijk voorganger of leider <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeeringen of partij <br />
<br />
6. als jurist <br />
<br />
7. als geschiedkundige <br />
<br />
8. als kunstenaar <br />
<br />
9. als socioloog <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater <br />
<br />
11. als wijsgeer <br />
<br />
(zie I. H. 1 b en 2 b.) <br />
<br />
12. ondanks de ongunstigste omstandigheden en de noodlottigste gebeurtenissen zooveel mogelijk de noodzakelijke plaatselijke, nationale en internationale verbindingen onderhouden en aanknoopen met het oog op individueele en collektieve direkte aktie tegen oorlog <br />
<br />
J. BOYCOTT, NON-COOPERATIE EN STAKING: <br />
<br />
1. in tijd van oorlogsgevaar: om de regeering te noodzaken van haar verderfelijke plannen af te zijeu <br />
<br />
2. in oorlogstijd: om een eind te maken aan de menschenslachting <br />
<br />
Wanneer de antimilitaristische beweging niet sterk genoeg is om de nationale mobilisatie onmogelijk te maken, moet men: <br />
<br />
K. een eenheidsfront tegen den oorlog vormen: <br />
<br />
1. in mobilisatietijd, zoolang de oorlog nog niet is uitge-<br />
<br />
<br />
60 <br />
<br />
<br />
barsten: om in het gansche land met alle middelen eert krachtige propaganda te maken voor algemeene staking en dienstweigering <br />
<br />
2. in oorlogstijd: om in denzelfden geest zoo taktvol mogelijk te handelen, welke arbeid reeds in vredestijd moet worden voorbereid <br />
<br />
L. pogen voor de antioorlogsmobilisatie de soldaten, matrozen en arbeiders, die zich nog voor den oorlog mobiliseeren laten, te winnen door: <br />
<br />
1. demonstraties <br />
<br />
2. huisbezoek <br />
<br />
3. posten voor kazernes, enz. (op dit gebied kunnen vooral ook vrouwen voorbeeldig werk verrichten) <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
M. zooveel mogelijk het oorlogsmechanisme ontredderen door alle vervoer te verlammen (ook hier kunnen de vrouwen een bizondere taak vervullen, door zich b.v. in massa op de rails of wegen te werpen om het vertrek van militaire transporten te verhinderen en door algemeene toepassing van lijdelijk verzet, zooals dit de laatste jaren in India door de vrouwen voorbeeldelijk geschied is bij de geweldlooze bestrijding van de britsche politie en het imperialistische leger) <br />
<br />
N. overal waar dit zonder menschenlevens in gevaar te brengen mogelijk is, wapens, munitie en ander krijgstuig vernietigen, <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
Als men de keus heeft, altijd liever krijgsmiddelen — en in tijd van mobilisatie en oorlog is alles krijgsmiddel — ontzetten tot vredesmiddelcn, dan ze ontredderen of vernielen: zijn vliegmachine b.v. gebruiken om over dorpen en steden van het eigen land en van het eventueel als vijandig beschouwde gebied anti-oorlogsmanifesten uit te strooien; officieele of geheime draadlooze uitzenders aanwenden in dienst van de antimilitaristische mobilisatie om beroep te doen op de betrokken volken, opdat aij niet aan den oorlog deelnemen, enz. <br />
<br />
O. het algemeen verzet tegen den oorlog omzetten tot algeheele sociale vernieuwing (in deze omwenteling is het eveneens de plicht van alle antimilitaristen en radikale pacifisten om den strijd slechts met menschwaardige middelen te voeren, hoog uit boven het burgelijk, feodaal en voorfeodaal geweld, dat met de eischen eener werkelijke maatschappelijke vernieuwing uiteraard in strijd is) <br />
<br />
<br />
51 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
VREDE ALS DAAD <br />
Beginselen, Geschiedenis en Strijdmethodeh van de Direkte Aktle tegen Oorlog, door B. DE LIGT <br />
2 deelen, 720 blz. prijs: Ing. f 4.90, geb. f 6.50 <br />
<br />
<br />
Een overvloed van tot nog toe onbekende stof is in dit boek zeer overzichtelijk bewerkt. De schrijver heeft ongewoon veel gelezen en weet, daar hij de verschillende stroomingen van het moderne pacifisme (in den breedsten zin des woords) tot in nauwkeurigheden kent, tusschen verleden en heden steeds het juiste verband te leggen. Het eerste deel behoort in het bizonder door allen, die zich voor religie interesseeren, ijverig bestudeerd te worden. Prof. Dr. Hans Wehberg in „Die Friedenswarte” Wat men in zijn „geschiedenis” vindt, is gewoonlijk in geschiedenisboeken niet te vinden. „Algemeen Handelsblad'’ <br />
<br />
Tusschen veel geschriften over het oorlogsvraagstuk, goed en warm van bedoeling, maar vaak onbelangrijk van inhoud, doet dit boek weldadig aan. Ook hier is de bedoeling goed, niet alleen door den ernst van het verzet tegen den krijg, maar ook door den ernst om het vraagstuk breed en van veel zijden te bezien en wetenschappelijk te benaderen. En deze bedoeling omgezet in een boek waaraan veel studie ten grondslag ligt en dat het lezen waard is, om vorm en inhoud beide! <br />
<br />
Prof. dr. J. Lindeboom in „Christendom en Cultuur” Een meesterwerk, dat men gelezen moet hebben om de werkelijke oorlogsbestrijding door en door te kennen. Het moet zijn plaats vinden in de bibliotheken van al onze medestrijders. <br />
<br />
Gerard de Lacaze-Duthiers in ,J.e Barrage” <br />
<br />
Een monument, stralend van leven. Deze bijbel der direkte aktie. Dr. Edmond Privat in ,Ja Sentinelle ” <br />
<br />
<br />
Onze godsdienstige, wijsgeerige, sociologische opvattingen komen gewis meerdere keeren in botsing met deze van den auteur. Er ligt in zijn denken geen gebondenheid aan traditie. Hij bekijkt, waardeert en veroordeelt steeds ongenadig scherp vanuit eigen opvatting en overtuiging. Dat echter te durven, vooral op een gebied waar een militaristisch gezinde heer-schappij de vrijheid van denken en doen zoo goed als lamgeslagen heeft, verdient waardeering. <br />
<br />
Waar het trouwens gaat om een werk dat getuigt van kennis en eerlijk streven, moeten we niettegenstaande zekere bepaalde en besliste meeningsverschillen zeggen, dat alwie zich aktief aan vredesbeweging gelegen laat, dit boek moet doorwerken. <br />
<br />
.Jong Dietschland”, Alg. weekbl. v. Kath. Vl.-Nationaal Leven De inhoud is, daargelaten bezwaren die men op bepaalde punten en tegen sommige conclusies kan hebben, belangrijk; vrucht van ernstige langdurige studie. Veel litteratuur, waaronder weinig of niet bekende, heeft de schrijver met vrucht geraadpleegd; op menig punt verrichtte hij pionierswerk. De wijze van behandeling getuigt van lofwaardig streven naar objectiviteit. Hoe men tegenover deze beweging moge staan, de zaak van den vrede, welke allen, die van goeden wille zijn wenschen te dienen, is er slechts bij gebaat, wanneer zij zoo veelzijdig mogelijk ernstig wordt bestudeerd. Voor de historische zijde is dit in De Ligt’s boek hef geval. Nieuwe Rotterdamsche Courant. <br />
<br />
Varkrijgb. in da Baakh. VAN LOGHUM SLATERUS N.V., Arnham <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
DE OVERWINNING <br />
<br />
VAN HET GEWELD <br />
<br />
<br />
80 pag. <br />
<br />
20 cent (plus porto) <br />
<br />
<br />
Hoe oorlog en onderdrukking door <br />
bovengewelddadlge strijdmiddelen <br />
<br />
<br />
UITGAVE: <br />
<br />
BEVRIJDING, WINKELERWEG C 6d, N. NIEDORP <br />
<br />
<br />
ETS GOEDS' <br />
<br />
brengt u bet <br />
<br />
<br />
Brochurendepol <br />
<br />
<br />
Intern. Anti-Mil. Ver. <br />
<br />
COR LODDER ■ Nieuwe Niedorp • Giro 77320 <br />
<br />
Oorlog aan den Oorlog <br />
<br />
8 cent, franco per post 11 cent <br />
<br />
Het einde van Nederlands Onafhankelijkheid en Neutraliteit, 5 cent, franco p. post 8 cent <br />
Oorlogsverhindering door door direkte aktie, 2 cent, franco per post 4 cent <br />
<br />
Hoe werkt de bloedige Internationale? 15 cent, franco per post 18 cent <br />
<br />
Oorlogtegen Hitler Duitschland? 7 cent, franco p. post 10 cent <br />
Oorlog en Revolutie, 8 cent, franco per post 11 cent <br />
<br />
LUIT. KOLON. OSBURN Een verboden toespraak, 5 cent, franco per post 8 cent <br />
<br />
HENR. ROLAND HOLST Sterft, oude vormen en gedachten! 8 et, fr. p. post 11 cent <br />
<br />
-BESTELT HET NOG HEDEN! <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
ALBERT DE JONG <br />
<br />
<br />
ALBERT DE JONG <br />
<br />
<br />
SIMONE WEIL <br />
<br />
<br />
„De Wapens Neder” <br />
<br />
Maandorgaan van de Intern. Anti-Mil. Vereeniging (I.A.M.V. - Sectie Holland) <br />
<br />
30STE JAARGANG <br />
<br />
Abonnementsprijs 85 ct. p. jaar, extra Kerstno. inbegrepen bij vooruitbetaling <br />
<br />
Vraagt gratis proefnummer aan bij de Administratie van .De Wapens Neder": <br />
PAVILJOENSGRACHT 68-70 - DEN HAAG - GIRO 31762 <br />
<br />
<br />
Voor directe actie tegen Oorlog en Militarisme. <br />
<br />
ageert elke week <br />
<br />
„DE ARBEIDER” <br />
<br />
OP AANVRAGE WORDT GEDURENDE VIER WEKEN GRATIS <br />
EEN PROEFBLAD GEZONDEN <br />
<br />
<br />
Abonn.prijs <br />
I 1.— per <br />
3 maanden <br />
<br />
ADMINISTR.-ADRES: KLAPROOSLAAN 49a, GRONINGEN <br />
<br />
<br />
Wat willen de Syndicalisten?! <br />
<br />
LEEST <br />
<br />
Abonneert j i I • « <br />
<br />
U OP „U6 byndlCallSt verspreidt <br />
<br />
IN ELK GEZIN <br />
<br />
Orgaan van het Nederlandsch Syndicalistisch Vakverbond <br />
<br />
Aangesloten bij de Internationale Arbeiders-Associatie te Madrid <br />
<br />
Redactie: Administratie: <br />
<br />
ALBERT DE JONG FREEK SPOOR <br />
<br />
Haarlem Mercatorstr. 157 3 , Amsterdam (W.) <br />
<br />
Abonnementsprijs slechts f 1.— per kwartaal <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Zittend in Indisch kostuum: Mlra Ban, en dan naar links: Arthur Ponsonby, Valantln Boelgakof, Mw. Runham Brown, H. Ru <br />
<br />
<br />
<br />
HET CONGRES VAN DE WAR RESISTERS' INTERNATIONAL TE WELWYN</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=De_Ligt,_Bart_-_Mobilisatie_tegen_de_oorlog!_(1934)&diff=26660
De Ligt, Bart - Mobilisatie tegen de oorlog! (1934)
2024-01-29T11:24:17Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:De Ligt, Bart]]<br />
<br />
Mobilisatie tegen de oorlog!<br />
<br />
Door Bart de Ligt<br />
<br />
Verschenen: 1934<br />
<br />
Bron: http://www.antimilitarisme.org/<br />
<br />
<br />
=Inleiding=<br />
<br />
Wij publiceren hierbij het strijdplan tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding, en de daarbij behorende, bekende 100 minutenrede van Bart de Ligt, uitgesproken 29 Juli 1934 op de driejaarlijksche Conferentie van de Internationale der Oorlogsbestrijders (War Resisters’ International) te Welwyn, Herts., Engeland, onder voorzitterschap van Lord Arthur Ponsonby, een van de moedigste Engelse pacifisten, gewezen Onder-Secretaris van Buitenlandse Zaken, leider van de oppositie in het Hoger Huis en schrijver van „Now is the Time (Nu of Nooit)”, 1925.<br />
<br />
Op deze Conferentie waren afgevaardigden der aangesloten organisaties uit 22 van de 27 landen aanwezig, terwijl sympathiebetuigingen toestroomden uit de gehele wereld.<br />
<br />
Het strijdplan is door de Internationale Raad van de W.R.I. onmiddellijk in studie genomen en wordt in alle betrokken landen ernstig onderzocht. In Engeland is een Studie-Comité opgericht, dat zich speciaal met het onderzoek van het plan de Ligt bezig houdt.<br />
<br />
Het strijdplan en de rede, ons door de schrijver welwillend ter beschikking gesteld, verschijnen ook in het Frans, Engels, Spaans, enz.<br />
<br />
Een Nederlandse uitgave verscheen reeds te Antwerpen in een extra-nummer van „Nooit Meer!” met een inleiding van Frans Arijs. Dit bevat bovendien een verslag van de gehele Conferentie en de volledige openingsrede van Lord Ponsonby. Van veel belang zijn daarin ook de verslagen der redevoeringen van Reginald A. Reynolds over „Valstrikken voor Pacifisten” en van A. Fenner Brockway over „Pacifisme en Klassestrijd”.<br />
<br />
Het doel van het hierbij gepubliceerde strijdplan is om te komen tot eenheid van antimilitaristische aktie over de ganse wereld, op grond van vrije discipline.<br />
<br />
Over de betekenis van de gehele Conferentie raadplege men het artikel Nieuwe Oriëntering in de W.R.I. door Observator, gepubliceerd in de Persdienst IAK. No. 151, uitgave Albert de Jong, Haarlem, en o.a. afgedrukt in ,,Bevrijding” van januari 1935.<br />
<br />
<br />
=Mobilisatie tegen de oorlog!=<br />
<br />
Rede den 29en Juli 1934 gehouden op de Driejaarlijksche Conferentie van de Internationale der Oorlogsbestrijders (W.R.L) te Welwyn (Herts., Engl.)<br />
<br />
<br />
==1. Noodzakelijkheid eener stelselmatige oorlogsbestrijding<br />
Kameraden!==<br />
<br />
Wij leven in een tijdperk van bedenkelijken terugval. Sinds dan aanvang der historie hebben de volken zich nimmer zoo bewapend, als sedert de opening der Ontwapenings-Conferentie! In elk beschaafd land worden methodes van wetenschappelijke krijgsvoering - chemisch, bakteriologisch, elektrotechnisch - stelselmatig uitgewerkt en reusachtige nationale mobilisaties voorbereid, die mannen zoowel als vrouwen en jeugd omvatten, om doeltreffend te kunnen voeren wat men reeds la guerre totale, den alomvattenden oorlog, noemt. Het is een tijdperk van overbeschaafde barbaarschheid.<br />
<br />
Nog slechts enkele jaren geleden scheen het verzet tegen deze gruwelijke stuwing overal zeer krachtig toe te nemen. Ge weet echter, dat sinds de fascistische geestesgesteldheid zich als een besmettelijke ziekte van land tot land verspreidde, dit verzet sterk is verzwakt. De kansen op een nieuwen wereldoorlog - waarvan de gevolgen nog ontzettender zouden wezen dan van dengene, die nu juist 20 jaar geleden uitbrak - nemen dagelijks toe. Een reden te meer waarom wij onze inspanning hebben te vertienvoudigen om een wereldomvattend bloedbad te voorkomen, en zelfs onmogelijk te maken.<br />
<br />
Laten we overigens niet vergeten, dat, ondanks alles, ons antimilitarisme nog lang geen verloren zaak is. Er is geenerlei reden om defaitisten van den vrede te worden! Zelfs indien de regeeringen in staat waren millioenen mannen en vrouwen in een nieuwen grooten oorlog te storten, is het meer dan waarschijnlijk, dat de gemobiliseerden, ontzet door de verschrikkingen der wetenschappelijke krijgsvoering, zich weldra aan de zgn. nationale defensie zouden onttrekken en de wanhoop der volken zou omslaan in oproer en revolutie. Deze mogelijkheid is reeds een der redenen, waarom zelfs de meest oorlogszuchtige regeeringen tegenwoordig aarzelen tot nieuwen krijg over te gaan. Want zij weten zeer wel, dat een nieuwe oorlog een uiterst gevaarlijke onderneming zou zijn, waarin zij alles op het spel zouden zetten en waarvan het gevolg waarschijnlijk zou wezen, wat men in die kringen „de bolsjewiseering van de gansche wereld” noemt.<br />
<br />
Laten we evenmin vergeten, dat, ondanks alles, in verschillende landen de oorlogsbestrijding in allerlei kringen nog altijd toeneemt en, over het geheel genomen, onze zaak er sterker voor staat dan ooit.<br />
<br />
Met dat al is de zwakke zijde van onzen strijd vooral hierin gelegen, dat terwijl men in militaristische kringen dag en nacht, in het publiek en in het geheim, plannen en methoden uitwerkt om den krijg zoo doeltreffend mogelijk te voeren, de antimilitaristische beweging daar geen voldoende organisatie tegenover weet te stellen en nog nimmer welbewust een even volledig als doeltreffend stelsel van mobilisatie tegen den oorlog heeft uitgewerkt. Het is méér dan tijd om in dit gebrek te voorzien! Er is bovendien nog een bizondere reden waarom wij onze aandacht op den praktischen kant der oorlogsbestrijding hebben te richten: de moderne jeugd heeft genoeg van vage en stichtelijke verklaringen; ze eischt nauwkeurige zedelijke en technische richtlijnen en, vooral, praktische voorschriften. Onze antimilitaristische beginselen zijn tegenwoordig trouwens algemeen bekend. Wat heden noodzakelijk is, is niet zoozeer theorie of philosophie, als praktijk.<br />
<br />
Deze gedachte begint zich in onze beweging dan ook reeds te verspreiden. Doch een groot aantal kameraden heeft nog een te romantische opvatting van den strijd. Zij spreken slechts van „gereed zijn voor het groote oogenblik” en willen vooral „beslissende daden” verrichten. Zonder twijfel kan het groote oogenblik elken dag aanbreken en kunnen bizondere omstandigheden plotseling beslissende daden eischen. Intusschen gaat echter het gewone leven door, d.w.z. dat men aan den pacifistischen en antimilitaristischen kant een afwachtende houding aanneemt, terwijl men in het militaristische kamp zijn werk en ijver vermenigvuldigt en vrijwel niets aan het toeval overlaat.<br />
<br />
Ons gebrek aan stelselmatigheid veroorzaakt zelfs belachelijk misverstand. Zoo heb ik eens een vurig oorlogsbestrijdster, die overigens haar antimilitaristische taak op alle gebied verwaarloosde hooren uitroepen: „Wat zou ik graag een man willen zijn om dienst te kunnen weigeren!” en een brief van een jongmensch ontvangen, die toevallig vrijgesteld was van den militairen dienst en schreef: „Wat u wilt is prachtig! Maar daar ik nu eenmaal niet aan dienstplicht ben onderworpen, wat kan ik doen?”<br />
<br />
Het moet eindelijk eens worden erkend, dat hetgeen onze beweging praktisch verricht, ondanks een overvloed van pacifistische en antimilitaristische geestdrift, in geen verhouding staat tot de reël te vervullen taak. Vooral is bedenkelijk, dat men zoozeer als dilettant en al te grillig en al te willekeurig optreedt, terwijl het er juist om moet gaan, even stelselmatig en deskundig, als onophoudelijk te handelen.<br />
<br />
Om in dit gebrek aan systematische voorbereiding te voorzien, leg ik u hierbij een ontwerp van mobilisatie tegen den oorlog voor, dat zoowel betrekking heeft op het antimilitarisme in vredes- als in oorlogstijd. Ik hoop, dat reeds bij eerste lezing ervan blijkt, dat in den strijd tegen den oorlog elk mensch en iedere maatschappelijke groep onmiddellijk een belangrijke rol heeft te vervullen, die overal direkt moet worden opgenomen. Het feit dat in dit strijdplan (zie laatste hoofdstuk van dit artikel) bepaalde punten minder uitgewerkt zijn dan andere, beduidt allerminst, dat zij minder zouden beteekenen: uiterst belangrijke daden zijn soms slechts door een enkel woord aangegeven - dat dan echter boekdeelen spreekt! Het feit, dat bepaalde gedeelten in grooter of in kleiner letter zijn gedrukt, zegt evenmin iets aangaande de praktische of zedelijke beteekenis der betrokken passages. Het is slechts een zuiver formeele quaestie van verdeeling en onderverdeeling.<br />
<br />
<br />
==2. Vrijwilligheid tegen dwang==<br />
<br />
Met dat al wordt bij onze strijdwijze niets opgelegd: wij zijn geen militaristen! Wij dwingen niemand tot oorlog tegen oorlog en dreigen, in geval van weigering ónze zaak te dienen, met gevangenisstraf noch kogel. Ons leger is slechts uit vrijwilligers saamgesteld, die wij onophoudelijk aansporen, zich volgens inzicht, krachten en omstandigheden zoo verantwoordelijk mogelijk te gedragen.<br />
<br />
Zonder twijfel propageeren wij onvermoeibaar: „Soldaten en arbeiders, staakt!” - in de hoop, dat een steeds grooter aantal soldaten en hoofd- en handarbeiders zich zoo spoedig mogelijk aan „den dienst des doods” zal onttrekken. Wij willen inderdaad alle zedelijke krachten en menschelijke instinkten mobiliseeren tot een strijd, waarin het heroïsme, dat zich tot nog toe in den oorlog zoo barbaarsch uitte, op hooger plan waarachtig menschelijke vormen vindt. Maar wij weten niets van kategorische imperatief of diktatuur. De consequenties onzer taktiek zijn voor den enkeling veel te ernstig dan dat wij zelfs het meest noodzakelijke werk ook maar aan iemand zouden willen opdwingen. Wij waarschuwen integendeel al onze kameraden uitdrukkelijk tegen overdreven daden en gebaren, tegen elke phraseologie en aanstellerij, en vooral: tegen te doen wat boven hun kracht zou gaan. Ik heb makkers gekend, die, voor een revolver geplaatst, nimmer beefden, doch niet in staat waren gevangenisstraf te verdragen. En anderen, die gemakkelijk een lange en zware gevangenisstraf ondergingen, doch voor een revolver op hun beenen trilden. Er zijn menschen, die tijdens een mobilisatieperiode, opgedreven door de spanning van het oogenblik en de geestdrift van het gemeenschappelijk handelen, in staat zouden zijn om op voorbeeldige wijze deel te nemen aan collektieve dienstweigeringsbewegingen en dan zelfs voor den dood niet terug zouden deinzen, doch die, in kalmer tijden en zonder buitengewone moreele prikkels tot ïndividueele dienstweigering niet komen kunnen, noch de gevangenisstraf verdragen, die daarop staat. Dat dergelijke kameraden zich eventueel aan den dienstplicht, dien de staat hen oplegt, onderwerpen. Gij ziet trouwens in ons strijdplan, welk een taal: hen daar wacht! Want wij kunnen óók niet zonder, een stelsel van ondergrondsche propaganda in kazernes, vliegkampen en op oorlogsschepen en de daartoe noodzakelijke taktische en strategische voorbereiding, om soldaten en matrozen voor onze zaak te winnen. Wie, tot den militairen dienst gedwongen, op een gegeven oogenblik door ernstige beweegredenen verhinderd wordt, dien opgelegden plicht te weigeren, heeft eenvoudig de kazerne binnen te gaan. In landen, waar dit mogelijk is, kan hij zich overigens op de dienstweigeringswet beroepen. Mits hij nimmer vergete, dat, zelfs al verricht hij in plaats van soldatenwerk schijnbaar ook den meest vreedzamen arbeid, deze in tijd van mobilisatie en oorlog onmiddellijk een militair karakter krijgt en hij dan behoort deel te nemen aan de algemeene staking, die, tezamen met massale dienstweigering, aan de regeering het oorlogvoeren onmogelijk heeft te maken. Dat anderzijds wie in staat is elken militairen dienst te weigeren en zich daar zedelijk toe verplicht voelt, zich zoo spoedig mogelijk van deze slavernij bevrijde, wat daar ook verder uit volgt!<br />
<br />
Dergelijke overwegingen gelden niet minder voor andere daden, bv. belastingweigering. De geschiedenis leert, dat verschillende gevallen van individueele belastingweigering niet van beteekenis zijn ontbloot geweest, maar dat in het algemeen gesproken belastingweigering meer zin heeft als collektieve daad, naar aanleiding van bepaalde gebeurtenissen: het besluit van regeering of parlement leger of vloot te moderniseeren of uit te breiden, de oorlogsbegrooting te verhoogen e.d. De enkeling, die, uit protest tegen het optreden van zijn regeering, alléén voortdurend belastingbetaling zou willen weigeren, loopt, eventueel met zijn gansche familie, zooveel risiko, dat hij, vóór tot een dergelijke daad over te gaan, wel heeft te overwegen, of deze „de moeite waard” is. Toch vindt men in het strijdplan belastingweigering opgenomen in de rubriek der individueele daden, omdat het nu eenmaal mogelijk is, dat onder bizondere omstandigheden voor zekere personen juist deze daad het meest zou zijn aangewezen en zij op een bepaald oogenblik groote zedelijke en praktische beteekenis hebben kan.<br />
<br />
Hetzelfde geldt voor het beginsel verantwoordelijk produceeren, negatief: weigering van allen menschonwaardigen arbeid, in dit geval van al wat onmiddellijk tot oorlog dient. Want dit beginsel stelt aan ieder andere eischen. Elk heeft hier rekening te houden met zijn aard en aanleg, zijn oeconomischen toestand en dien van zijn familie, e.d. Niets ontziend doorvoeren van dit beginsel heeft gewoonlijk zeer ernstige gevolgen, vooral in tijden van oeconomische crisis. Het is in het algemeen oneindig moeilijker in dezen zin te handelen; dan eenvoudig militairen dienst te weigeren.<br />
<br />
Wij dwingen dus nooit iemand, lichamelijk noch geestelijk, tot het aannemen van een zekere houding. Wat wij echter van ieder eischen, is goed na te denken en zoo consequent mogelijk te handelen, nauwkeurig te onderzoeken wat men persoonlijk heeft te doen of…… te laten. Ziehier een voorbeeld ter verduidelijking. Een boekhandelaar, die zich uit zakelijk oogpunt verplicht acht allerlei boeken in voorraad te hebben, kan toch, als antimilitarist, werken van militaristische en nationalistische strekking zooveel mogelijk op den achtergrond houden en voortdurend taktvol propaganda maken voor meer vreedzame en antimilitaristische lektuur. Vaak heeft zulk een methode zelfs veel grooter strategische beteekenis dan het ostentatief tentoonstellen van antimilitaristische boeken en brochures, ofschoon anderzijds het bestaan van uitgesproken antimilitaristische boekwinkels niet minder noodzakelijk is. Tijdens de mobilisatie van het hollandsche leger in verband met den wereldoorlog, toen in Nederland staat van oorlog en beleg heerschte, heb ik verschillende malen in vergaderingen van munitiearbeiders herhaald: „Kameraden! het is mogelijk dat gij gegronde redenen hebt om voorloopig met uw onwaardigen arbeid voort te gaan - want dat uw werk onwaardig is, weet ge -. Indien gij echter thans nog niet in staat zijt, u aan dit smadelijk werk te onttrekken, maakt u ten minste gereed tot algemeene staking in geval van oorlog en onderzoekt nauwkeurig, hoe gij eventueel op technisch gebied den oorlog doelmatig kunt verhinderen. Richt in elk geval uw aandacht reeds zooveel mogelijk op antimilitaristische praktijk”. En ondanks hun uitgesproken oorlogswerk bleef onze antimilitaristische beweging voortdurend ook met dergelijke kameraden in verbinding.<br />
<br />
<br />
==3. Het eerst noodzakelijke==<br />
<br />
De inhoud van het u thans voorgelegde strijdplan is het praktisch resultaat van een grondige studie van den oorlog aan den oorlog sinds ongeveer 2500 jaar in Azië, Europa en tenslotte de gansche wereld, gepubliceerd in mijn „Vrede als Daad”, waarvan het eerste gedeelte zoo juist verscheen in het fransch, onder den titel „La Paix Créatrice”. U vindt daar ook de verschillende motieven besproken, die sinds enkele tientallen eeuwen aan direkte aktie tegen oorlog ten grondslag liggen.<br />
<br />
Uit dit onderzoek blijkt tevens duidelijk, dat de grootste smaad van de moderne volken de lafheid is, waarmee vrijwel alle zich aan de militaire slavernij hebben onderworpen. Langen tijd scheen het, dat de angelsaksische volken zich nimmer tot het aanvaarden van de militaire slavernij zouden verlagen. Toch kon men reeds vaststellen tijdens den amerikaanschen burgeroorlog, dat als de militaire noodzaak het eischt, dienstdwang zelfs wordt opgelegd aan volken, die zich van ouds door groote persoonlijke en maatschappelijke onafhankelijkheid hebben onderscheiden. Gedurende den wereldoorlog werd dan ook, op enkele uitzonderingen na, de militaire dienstplicht aan de britsche en noordamerikaansche volken opgelegd. Indien na den wereldkrijg de betrokken regeeringen hun volken niet meer aan den militairen dienstdwang onderwierpen, beteekent dit alles, behalve een definitieve maatregel. In al die landen blijft immers de conscriptie in beginsel gehandhaafd, en wordt slechts om zuiver opportunistische redenen niet toegepast. Met het oog op mogelijke nieuwe oorlogen hebben de regeeringen in quaestie sinds den wereldkrijg alles gedaan wat mogelijk is, om door middel van militaire africhting aan middelbare en hooge scholen reusachtige kaders te vormen, gereed om eventueel millioenen dienstplichtigen opnieuw ten oorlog te voeren. Bovendien heeft men in de Vereenigde Staten, in Engeland zoowel als in Frankrijk en elders, een stelsel van industrieele en sociale conscriptie uitgewerkt, dat in oorlogstijd ook de vrouwen tot die maatschappelijke en industrieele diensten zal verplichten, die voor den „alomvattenden oorlog” onmisbaar zijn. Tegenwoordig - constateerde kolonel Fuller - storten zich gansche volken in den oorlog niet slechts als soldaten, maar ook om het leger in moreel en stoffelijk opzicht. aan te vullen. („The Reformation of War”, 1923, p. 70.) Zelfs in China, dat zich sinds duizenden jaren op zijn vredelievendheid beroemt en dat gedurende eeuwen zich bewust heeft weten vrij te houden van alle militarisme en staatsslavernij, bereidt men zich voor, het voorbeeld der zgn. moderne staten te volgen en den dienstdwang in te voeren. Er zijn politieke en maatschappelijke symptomen, die er op wijzen, dat een evtl. vrij India door hetzelfde gevaar wordt bedreigd.<br />
<br />
Enkele jaren geleden erkende Prof. Noël Baker bij zijn onderzoek naar de mogelijkheid eener beperking of begrenzing der internationale bewapeningen in verband met de zgn. Ontwapenings-Conferentie, in zijn boek „Disarmament”, dat er in Genève niet één regeering aanwezig was, bereid om definitief den dienstplicht af te schaffen. Het feit, dat na den wereldoorlog de regeeringen der overwinnende volken de afschaffing van de conscriptie aan de overwonnen staten oplegden, terwijl zij dien zelf, tenminste in beginsel, voor hun eigen landen meer dan ooit handhaafden, heeft bij de centralen de neiging om de dienstplicht weder in te voeren slechts versterkt.<br />
<br />
De duitsche wijsgeer Krause heeft terecht verklaard, dat zoolang de moderne naties haar regeeringen het recht toekenen om de jeugd stelselmatig aan militaire africhting en opleiding te onderwerpen en om evtl. de gansche bevolking als dienstplichtig te mobiliseeren, zij nog in het eerst-wezenlijke niet vrij zijn, Hoe schoon en dapper de daad van den dienstweigeraar ook zij, deze zware taak zou in normale tijden niet op de schouders vallen van de jeugd, indien de oudere mannen en vrouwen, die zich pacifisten en antimilitaristen noemen, het zwaarste werk niet overlieten aan een generatie, die nog niet tot vollen geestelijken en lichamelijken wasdom is gekomen. Geen wonder dat den laatsten tijd verschillende hollandsche moeders ertegen hebben geprotesteerd, dat de staat nog onvolgroeide jongeren voor dit zedelijk dilemma plaatst: dienst doen of dienst weigeren, en hun daarbij reeds van te voren het dienst doen oplegt. Zij wekken dan ook alle ouders op zich tegen dezen staatsdwang op minderjarigen krachtig te verzetten.<br />
<br />
Mevr. Prins-Burgers, mevr. Smit-Schucking Kool en verschillende andere moeders hebben de aandacht gevestigd op de felle tegenstrijdigheid tusschen het feit, dat de wet de ouders verantwoordelijk stelt voor de intellektueele en zedelijke opvoeding hunner kinderen, en dat diezelfde wet aan hun nog minderjarige zonen den militairen dienstplicht opdwingt. Als bewuste antimilitaristische ouders willen zij niet, dat men hun nog minderjarige kinderen een taak met zulke zware consequenties oplegt, en verklaren zich bereid, zelf de straffen te ondergaan, die het onttrekken van hun kinderen aan dien militairen dienstplicht met zich brengt. In dezen geest weigeren zij de officieele papieren betreffende dienstplicht, keuring enz. de jeugd ter hand te stellen en zenden die aan de regeering terug met de verklaring: door de ouders geweigerd. Zij wenschen niet, dat de staat reeds beslag legt op hun minderjarige kinderen voor wie zij zelf, volgens de wet, als opvoedsters moreel verantwoordelijk zijn. Wij hebben reeds ervaren, dat een dergelijk gedrag van moeders en de processen, die erop volgen, een diepen indruk maken op de openbare meening en andere vrouwen ertoe brengen, op overeenkomstige wijze, solidair met hun kinderen te handelen. Inderdaad behooren in alle landen de volgende eischen aan de orde gesteld te worden en de regeeringen, door direkte aktie des volks, genoodzaakt ze in te willigen:<br />
<br />
I. Onmiddellijke bevrijding van alle nog gevangen dienstweigeraars.<br />
<br />
II. Recht op dienstweigering, zoolang alle conscriptie nog niet is afgeschaft.<br />
<br />
III. Afschaffing van den militairen dienstdwang.<br />
<br />
IV. Verwijdering uit de wet van het recht tot oorlogsverklaren en van al wat op oorlog betrekking heeft.<br />
<br />
<br />
Reeds meermalen heeft de geschiedenis zelf bewezen, dat een regeering onmachtig is conscriptie of militaire africhting der jeugd haar burgers op te leggen, wanneer het betrokken volk wèl weet vrat het wil: In 1902 weigerden de Finnen zich te onderwerpen aan den militairen dienstplicht, hen opgelegd door den Tsaar, en zelfs die autokratische regeering moest wijken.<br />
<br />
In 1917 weigerden de Ieren zich te onderwerpen aan elke conscriptie van de zijde der Britsche regeering, en er kwam geen militaire slavernij.<br />
<br />
In 1917, midden in den wereldoorlog, weigerde het Australische volk tweemaal per referendum, om de wet op den dienstdwang te aanvaarden, ofschoon ze door de regeering noodzakelijk werd geacht en deze alles deed om de publieke opinie te beïnvloeden en een gunstige beslissing te forceeren.<br />
<br />
In 1930 werd de regeering van Nieuw Zeeland genoodzaakt af te zien van de militaire opleiding der jeugd, nadat 50.000 jongens - moreel gesteund door 100.000 ouders, gereed om alle straffen te ondergaan, die uit hun houding zouden volgen - geweigerd hadden, zich aan de militaire africhting te onderwerpen.<br />
<br />
<br />
==4. De beteekenis van den dienstplicht==<br />
<br />
Wanneer wij de antimilitaristische taktiek aldus uiteenzetten, werpt men ons vaak het volgende tegen: „Tengevolge van de ontwikkeling der chemische, elektrotechnische en bakteriologische strijdmethoden kan de moderne krijg gevoerd worden zonder algemeene mobilisatie en zonder die millioenen legers, die den oorlog van 1914 hebben gekarakteriseerd. Het heeft dus geen zin meer, bij de oorlogsbestrijding uit te gaan van individueele en collektieve dienstweigering. Daar nu eenmaal de reusachtige nationale legers geheel overbodig zijn geworden, heeft de militaire dienstplicht zijn vroegere beteekenis verloren.” Men heeft zelfs opgemerkt, dat de strijd tegen den dienstplicht de regeeringen siberisch koud zou laten. Deze handelen daar overigens niet naar! Zij nemen in steeds meer landen àl strenger maatregelen, in de hoop iedere propaganda voor individueele en massale dienstweigering te onderdrukken.<br />
<br />
Geen wonder! De militaire deskundigen verklaren, dat „ofschoon de moderne oorlog niet als vroeger voornamelijk door menschen wordt gevoerd en de materieele uitrusting er een steeds grooter rol in speelt, het toch niet minder waar blijft, dat de bezieler, van dit materiaal, de voornaamste akteur van het drama, degene, die tenslotte slechts in staat is met verstand en onderscheiding te handelen, is en blijft: de mensch, en dat het zeker is, dat onder gelijke technische voorwaarden, het succes slechts van den mensch kan afhangen…. Daarom kan de omvang der infanterie ten opzichte der andere wapens niet onbepaald worden verminderd.” (Colenel Lucas, „Ce que tout Chef doit savoir”. 1928, p. 241)<br />
<br />
Volgens generaal Requin is de zoo vaak naar voren gebrachte stelling, dat een toekomstige oorlog slechts door kleine legers beroepssoldaten gevoerd zal worden, tegenover de feitelijke werkelijkheid onhoudbaar. Het is een volstrekte dwaling om het qualiteitsleger tegenover het quantiteitsleger te willen stellen. Het is eveneens een dwaling, het materiaal tegenover den mensch te stellen, want het materiaal is slechts een instrument in de handen der menschen en kan zonder hen zelfs niet funktionneeren.<br />
<br />
De zoozeer verspreide opvatting, dat men het aantal mannen steeds kan verminderen en door oorlogsmateriaal vervangen, is slechts juist, voor zoover het het front betreft. In den alomvattenden oorlog is de besparing aan menschen juist nul! Veronderstel, dat een sektie mitrailleuses de vuurkracht heeft van een halve sektie infanterie van 20 man, dan zijn echter om de mitrailleuses op te stellen, ze te bedienen, voor aanvoer van munitie en provisie te zorgen enz. minstens 20 man aan en achter de vuurlinie noodig. De 20 man zijn dus niet overbodig geworden, doch vervullen grootendeels een andere funktie. („Wie würde ein neuer Krieg aussehen?” Untersuchung, eingeleitet von der Interperlementarischen Union, 1932, S. 18-19)<br />
<br />
In November 1931 heeft de fransche generaal Debeny zich expresselijk verzet tegen de opvatting, dat menschen tot in het oneindige door materiaal zouden kunnen worden vervangen. ( In een te Zurich voor den Zwitserschen Officiersbond gehouden rede over het karakter der moderne legers. Zie het verslag in het „Algemeen Handelsblad”, Amsterdam, 14 November 1931) Hij constateerde bv. dat op het eerste gezicht een militaire vliegmachine slechts een bediening eischt van 2 man en dat de moderne bataljons, ofschoon kleiner van omvang, een grooter strijdkracht hebben dan die van 1914. Doch deze besparing aan menschen is slechts schijn, daar het aantal mannen, dat door de moderne bewapening wordt uitgeschakeld, weer noodzakelijk blijkt voor het onderhoud der vliegkampen, de munitie, het proviand, enz. Volgens dezen deskundige is het aantal mannen, dat achter het front gebruikt wordt, ontzaglijk toegenomen. Ieder vliegtuig b.v. eischt de samenwerking van ongeveer 60 menschen.<br />
<br />
De angelsaksische deskundigen hebben den laatsten tijd bovendien gewezen op de noodzakelijkheid, om de infanteristen in het vervolg op verschillend gebied zóó op te leiden en te oefenen, dat zij in staat zijn de meest uiteenloopende werkzaamheden die door de moderne oorlogstechniek geëischt worden, te verrichten. Trouwens, men moet zich niet al te sterk laten beïnvloeden door de overigens ver vooruitziende betoogen van hen, die men de profeten der moderne krijgsvoering zou kunnen noemen, als de fransche deskundige Mayer, de italiaansche Douhet (Giulio Douhet, „II Dominio dell’ Aria”, 1933), de engelsche Fuller, Croft, Liddell Hart, enz. Moretta concludeert in „Come sarà la Guerra di domani?” (In het duitsch vertaald onder den titel „Wie sieht der Krieg von morgen aus?” 1934) - geheel in overeenstemming met de opvatting van den duitschen generaal Von Seekt, den schepper der Reichswehr, en van den italiaanschen commandant Ulisse Guadagnini, schrijver van de „Guerra futura” - dat een eventueele europeesche oorlog in zoo verre hetzelfde karakter zou dragen als in 1914, als hij een oorlog tusschen gewapende naties zou zijn, die al hun reserves aan materiaal en aan menschen op het spel zouden zetten. Men zou inderdaad veronderstellen, dat de inzet van een nieuwen grooten oorlog in menig opzicht gelijk zal zijn aan die van 1914 tegen het eind.(Rocco Morette, „Wie sieht der Krieg von Morgen aus”, 1934, S. 212) Al ware het immers slechts omdat militaire chefs, evenals de menschen in het algemeen, conservatief van aard zijn, en slechts moeilijk met eenmaal bestaande tradities breken. De meesten hunner passen zich slechts langzaam en aarzelend aan de nieuwe omstandigheden aan.<br />
<br />
Deze behoudszucht, die uiteraard verschillende oorzaken heeft - traagheid des geestes, verouderd idealisme, beroepsafgunst op nieuwlichters van den kant van hen, die zich niet meer in staat voelen moderne ideëen te verwerken, allerlei oeconomische en andere belangen - dreigt overigens zelfs uit militair oogpunt, nutteloze slachtingen van menschen te veroorzaken. Kortom, het is waarschijnlijk, dat in een eventueelen nieuwen, grooten oorlog de hypermoderne strijdmethoden veeleer nu en dan, als bij vlagen, toegepast zullen worden, ware het slechts om de zuiver technische reden, dat het modernste materiaal nog niet in voldoende mate gereed zal zijn. Ten slotte blijft volgens Foch een groot conscriptieleger ook altijd noodzakelijk om een evtl- veroverd land te bezetten.<br />
<br />
<br />
==5. Aard der moderne conscriptie==<br />
<br />
Op één punt zijn alle militaire deskundigen, behoudzuchtige zoowel als vooruitstrevende, het eens, nl. dat in een eventueelen nieuwen oorlog industrieele, maatschappelijke, intellektueele en moreele dienstplicht niet minder noodzakelijk zal zijn dan militaire. Heel het moderne oorlogsstelsel eischt snelle en nauwkeurige funkionneering van een steeds toenemend aantal mannen en vrouwen, die met automatische vlugheid en regelmaat middellijk en onmiddellijk samenwerken. Zonder twijfel wordt het oorlogsfront steeds meer gemotoriseerd, gemechaniseerd en gerationaliseerd, doch al wat daar aan menschenkracht overbodig wordt, is steeds weer vereischt achter het front, om in industrie, transport, enz. een onmisbare taal: te vervullen.<br />
<br />
Luitenant-kolonel Mayer stelt vast, dat „al moet niet ieder op het oorlogstooneel zelf verschijnen, elk ten minste tusschen of achter de coulissen werkzaam heeft te zijn… Het is aan de militaire gezaghebbers om in het belang der nationale defensie deze menschelijke materie(!) zoo goed mogelijk uit te buiten zonder zich om den leeftijd der betrokkenen te bekommeren. Lichamelijke geschiktheid, intellekueele of moreele bekwaamheid, vakkennis e.d. zijn de eenige faktoren, waarmee gerekend wordt… Als de oorlog uitbreekt, behoort niemand aan zichzelf. Elke burger staat ter beschikking voor den dienst van het vaderland.” (Lieutenant-Colonel Emile Mayer, „La Guerre d’hier et l’Armee de demain”, Rivière, Paris, pp. 98-182) Vandaar dat deze deskundige, die er ten minste geen doekjes om windt, zijn boek over den oorlog van vroeger en het leger der toekomst besluit met een ontwerp-program van militaire organisatie, waar men leest:<br />
<br />
§ 3. - In de gevallen, bij de wet voorzien (nationale mobilisatie, oproep van den Volkenbond(!)… ) staat iedere franschman ter beschikking, in den staat, wat zijn leeftijd of geslacht ook zij.<br />
<br />
Want, als wij reeds zagen, in een eventueelen oorlog zullen ook de vrouwen steeds meer aan dienstplicht onderworpen worden. Eén ding is reeds zeker: men rekent bij oorlog overal op een algemeene mobilisatie der mannen, tengevolge waarvan ten minste 20% der gansche mannelijke bevolking achter het front door vrouwen zal moeten worden vervangen, en erkent in officieele kringen openlijk, dat zonder de voortdurende medewerking van millioenen vrouwen de voor den oorlog onmisbare munitie-industrie eenvoudig is verlamd.<br />
<br />
<br />
==6. De vrouw en de moderne oorlog==<br />
<br />
In „Nieuwe Vormen van Oorlog” heb ik de aandacht gevestigd op het feit, dat reeds gedurende den wereldkrijg de vrouwen een groote rol hebben gespeeld. Cole heeft in zijn studie „Trade-Unionism and Munitions” opgemerkt, dat tijdens den wereldoorlog in Engeland 3.000.000 vrouwen al haar krachten wijdden aan de instandhouding van het industrieele en maatschappelijke leven achter het front. Een groot deel van haar werkte in munitiefabrieken. Toen de Wapenstilstand werd gesloten, telde men in Frankrijk 1.500.000 vrouwen in de oorlogsindustrie, die allerlei moordtuig vervaardigden. Corcos stelt vast, dat deze vrouwen „al die moordinstrumenten met volmaakte gewilligheid en de meest volstrekte discipline hanteerden. Nu en dan hadden zij flauwten, doch dat kwam door den stank van het koper.” (F. Corcos, Les Femmes en Guerre”, 1927, p. 153)<br />
<br />
Met dat al bleek tijdens den wereldoorlog, dat noch de hooge salarissen, noch het beroep op de opofferingsgezindheid voor het vaderland een voldoende aantal vrouwen voor de nationale industrie mobiliseerden. Uitgaande van het feit, dat de oorlog een duel is geworden tusschen twee groepen nationale oorlogsindustrie, waarin aan weerszijden van het front de gansche bevolking direkt of indirekt is betrokken en waarin het er om gaat de industrieele mobilisatie in den kortst mogelijken tijd met volstrekte regelmatigheid te doen fungeeren (Zie Lieut. Col. Reboul, „Mobilisation industrielle”, I., 1925, pp, 190-I), bereiden dan ook tegenwoordig de regeeringen met het oog op de industrieele en maatschappelijke organisatie en de militaire hulpdiensten tijdens den oorlog overal dienstp1icht der vrouwen voor. Daar de vrouwen zich meest niet bewust zijn van wat haar in dit opzicht dreigt, wordt in het hier speciaal besproken strijdplan op de noodzakelijkheid eener bizondere propaganda onder de vrouwen sterke nadruk gelegd (afdeeling II, letter L).<br />
<br />
<br />
==7. Internationaal karakter der oorlogsbestrijding==<br />
<br />
Het spreekt vanzelf, dat tusschen de staten, die tezamen tegen een anderen groep staten oorlog voeren, de oeconomische, sociale en moreele betrekkingen steeds nauwer worden, opdat alle tezamen als een werkelijke technische eenheid funktioneeren. Tijdens den krijg hebben de oorlogsbestrijders ook deze eenheid te breken. Daartoe moeten zij zich nu reeds, openlijk en in het geheim, in organisatorisch en zedelijk opzicht met hun kameraden uit andere landen verbinden. Men beseffe wel, dat men met kameraden van over de grenzen nooit nauw genoeg verbonden kan zijn!<br />
<br />
De oorlogsbestrijders der verschillende landen moeten elkaar voortdurend raadplegen (bv. de Britsche en de Hollandsche, om een doeltreffend plan van verzet uit te werken met het oog op een mogelijken oorlog met Japan; de Fransche, Belgische en evtl. de Hollandsche oorlogsbestrijders, met het oog op een mogelijk gewapend conflikt met Duitschland, enz.). Daar er voorts voor oorlogsbestrijders zelfs in oorlogstijd geen vijandige volken bestaan, moeten de antimilitaristische verbindingen zich ook over de evtl. officieel vijandige landen uitstrekken en behoort men in de betrokken staten zoo doeltreffend mogelijk tegen alle oorlogsvoorbereiding en oorlog samen te werken. Dit alles wordt in het strijdplan uitgewerkt, afdeeling II, praktisch gedeelte, vanaf letter T. Uit dit oogpunt zijn de zgn. grensbijeenkomsten in landen die elkaar met oorlog bedreigen, van de grootste beteekenis (letter T, Nr. 9). Wanneer tusschen twee staten de politieke spanningen toenemen, behoort men in de betrokken landen zijn sprekers uit te wisselen om aan de volken aan weerszijden der grens te bewijzen, dat er in het land, dat door de autoriteiten en de officieele pers even ongunstig als antipathiek wordt voorgesteld, nog andere krachten werkzaam zijn, dan die naar oorlog drijven. Men herinnere zich de reizen, die de Japansche antimilitarist Kagawa op kritieke momenten in China deed, om zich bij de Chineezen voor de oorlogszuchtige houding van het officieele Japan te verontschuldigen en hen te overtuigen, dat er in zijn vaderland ook nog andere mannen en vrouwen waren, die ondanks alles trouw zouden blijven aan de internationale solidariteit. Uit dit oogpunt hebben enkele jaren geleden ook Poolsche en Duitsche katholieke pacifisten aan weerszijden van de Duitsch-Poolsche grens voorbeeldig werk gedaan.<br />
<br />
Dat een stelselmatige campagne tegen oorlogsvoorbereiding in twee landen, die met elkaar in gewapend conflikt dreigen te geraken, bloedige botsingen werkelijk kan voorkomen, is aan het begin dezer eeuw door de katholieke pacifisten van Argentinië en Chili duidelijk aangetoond. Deze doeltreffende aktie werd in 1904 op gedenkwaardige wijze gesymboliseerd door oprichting van het standbeeld van den Christus der Andes. ( Zie B. de Ligt, „La Paix créatrice”, II, 1934, pp. 409-440) Het werd opnieuw bevestigd in 1905 door de Zweedsche en Noorsche socialisten, tijdens de campagne, ingezet door de socialistische jeugd, die de regeeringen der beide landen met massale dienstweigering en algemeene staking dreigde, indien zij tot oorlog zouden overgaan.<br />
<br />
<br />
==8. Niet tot het laatste oogenblik wachten!==<br />
<br />
De moderne krijg kan dus slechts worden gevoerd als „alomvattende oorlog”, waarin elk der betrokken staten als zedelijkmaatschappelijk-industrieel-militair(-naval)e eenheid funktionneert. De heerschende klasse zet er alles op, dat in een evtl. oorlog de volken strijden, totdat - om met de militaire deskundigen Helle en Ache te spreken - „hun krachten totaal zijn uitgeput”; internationale overeenkomsten betreffende het verbod van zekere gruwelijke oorlogsvormen, zgn. om den strijd te humaniseeren, zullen niet kunnen worden gehouden: ten gevolge van de moderne krijgstechniek zullen de toekomstige oorlogen „zonder twijfel een bizonder afschuwelijk en fel karakter dragen” (Helle et Ache, „La Défense nationale et ses Conditions modernes”, 1932).<br />
<br />
Met het oog hierop heeft dan ook de Amerikaansche president Coolidge verklaard, dat in een nieuwen krijg er een ongekende mobilisatie zal plaats vinden, niet alleen van menschen en industrieën, maar ook van dingen. (Zie mijn „Nieuwe vormen van Oorlog”, blz. 31-32.) Commandant Coste vestigt er bovendien de aandacht op, dat deze om zoo te zeggen physieke mobilisatie gepaard zal gaan met een even algemeerre en stelselmatige moree1e mobilisatie. ( Zie Charles Coste „La Psychologie sociale de la Guerre”, 1928, La Psychologie du Combat”, 1929) Ze wordt zelfs in de kleinste landen voorbereid, met uitzondering wellicht van Luxemburg, Monaco en Andorra… Indien de oorlogsbestrijders wachten met hun poging om dit gigantische stelsel te breken, tot het mobilisatiebevel weerklinkt, komen zij zeker te laat, te meer, omdat dan de moreele oorlogsvoorbereiding de onderbewuste machten der massa’s in geweldige stroomen zal hebben ontketend. Dit blijkt reeds duidelijk uit de belangwekkende verhandeling van Edward Glover over „Oorlog, Sadisme en Pacifisme” (War, Sadism, Pacifism”, 1933. Overigens is Glover, als de meeste psychoanalytici, zeer eenzijdig, en niet voldoende op de hoogte van de ethnologische, sociologische en historische gegevens deze questie betreffende).<br />
<br />
Ook op dit gebied moet men ver uitkijken, om het noodweer te zien naderen en op tijd zijn maatregelen te treffen. Meermalen hebben wij er nadrukkelijk op gewezen, dat als de menschen niet van te voren zijn opgevoed en geoefend om de moreele besmetting der nationalistische geestdrift te weerstaan, elke poging tot oorlogsverhindering op het kritieke oogenblik onvermijdelijk schipbreuk zal lijden. Want achter die nationalistische geestdrift werken machtige psychische stuwingen. Men hervindt er de collektieve verschrikking der primitieve menschen en allerlei psychische krachten die in het onderbewustzijn van den enkeling sinds zijn vroegste kindsheid werkten, zoowel als de meest verheven vormen van idealisme en toewijding - vergeten wij nimmer, dat nog een zeker aantal menschen naïef genoeg is om al wat schoon en goed is, in den nationalen afgod te belichamen.<br />
<br />
Men hervindt er vooral de, meest onbewuste, behoefte om waarin dan ook, buiten zichzelf te geraken, waardoor vooral millioenen individuen zijn bezeten, die onophoudelijk door allerlei persoonlijke ellenden en ongunstige maatschappelijke toestanden gemarteld worden - mechanisch werk in de industrie of op getayloriseerde bureaux, dat geenerlei moreele bevrediging kan bieden; eindelooze werkloosheid gepaard met grenzelooze verveling; pijnigende maatschappelijke ondergeschiktheid; gevangenschap in onverdragelijke huwelijken, kortom, voortdurende onbevredigdheid in het alledaagsche leven bij instinktieve begeerte naar nieuwe vrijheid -. Deze behoefte om buiten zichzelf te raken of zich aan iets grootsch te geven, wordt nog versterkt door den amor fati, de zucht naar avontuurlijk gevaar, die typisch menschelijke eigenaardigheid, welke maar al te vaak door psychologen, sociologen en moralisten genegeerd wordt en waardoor de mensch er meermaals toe komt, zijn leven zelfs voor de belachelijkste dingen op het spel te zetten.<br />
<br />
De staat van collektief enthousiasme, die kenmerkend is voor de nationalistische geestdrift, wordt bovendien aangewakkerd door het mechanisme der militaire discipline, welke, naar de Hongaarsche hoogleeraar- Huzella heeft aangetoond, den mensch doet terugvallen tot een barbaarsche cultuurphase: het vóórindividueele stadium, waarin de persoonlijke verantwoordelijkheid is uitgeschakeld. (Th. Huzella, „L’Individu dans la Vie sociale en Temps de Paix et en Temps de Guerre”, 1923) Zelfs de muziek, die schijnbaar niets met den oorlog gemeen heeft, dient - als de Fransche psychiater Damaye, chef van de staatskrankzinnigengestichten, die zelf den wereldoorlog meemaakte, erkende - door haar magische macht, die de massa elektriseert, „om de menschen mee te slepen en hen aangaande de werkelijkheid, die hen wacht, te misleiden”. Verschillende volksliederen, waarvan de woorden niets dan hol gedaas zijn, hebben door hun muzikaal karakter een groote suggestieve waarde en een diep-ethnologische beteekenis - de Marseillaise bv., die wonderwel beantwoordt aan het Fransche temperament. De nationaliteit, het leger en allerlei fiktief-collekieve verschijnselen en opvattingen „zijn zeer geschikt voor muzikale inspiratie, op voorwaarde, dat men ze op een afstand beschouwt en met hun werkelijke beteekenis geenerlei rekening houdt. De kunst dient om het ontzettendste te verbloemen of om zich dingen voor te stellen, waarvan men feitelijk niets weet”; de meest indrukwekkende melodieën zijn vaak ontstaan in een toestand van geestvervoering - sous l’influence d’un état d’âme paroxystique de leur créateur -, waarin ook de hoorders maar al te gemakkelijk zijn te brengen. (Henri Damaye, „Psychiatre et Civilisation”, 1934, pp. 176-179.)<br />
<br />
Terecht heeft voorts prof. Duprat vast gesteld, dat er een eeuwenoud sociaal determinisme bestaat, dat op kritieke oogenblikken enkelingen en massaas haast onvermijdelijk in den oorlog meesleurt. (G. L. Duprat, „La Contrainte sociale et la Guerre”, 1928) Om zich hieraan te kunnen onttrekken, moet men niet slechts persoonlijk in zekere mate deel hebben aan het nieuwe, meer verheven sociale determinisme der menschelijke vrijheid en verantwoordelijkheid, maar ook precies ervan op de hoogte zijn, wat men heeft te doen, en nauwkeurig weten, in welk opzicht, op welke manier en in welke mate men op de medewerking van zijn nationale en internationale kameraden kan rekenen. Wereldomvattend solidariteitsbesef, helder inzicht in de internationale politieke en maatschappelijke toestanden, verantwoordelijkheidsbesef ten opzichte van de toekomst der menschheid moeten van te voren zóó zijn gewekt en gekweekt, dat op het kritieke oogenblik een steeds grooter aantal personen en groepen zich niet meer laten meesleepen door het traditioneele sociale determinisme, dat de volken slechts in den afgrond der onderlinge vernietiging stort. Doch, tezelfdertijd is het niet minder noodzakelijk, dat elk individu en iedere organisatie exakt op de hoogte is van eigen praktische taak. Anders vervalt men in een chaotischen toestand van onzekerheid en aarzeling, die de dan meer dan ooit noodzakelijke direkte aktie slechts kan verlammen. Het is te meer noodzakelijk hierop te letten, omdat de oorlogsbestrijders, die voorloopig waarschijnlijk een minderheid zullen blijven vormen, hun krachten zoo stelselmatig en oeconomisch mogelijk hebben te gebruiken en geenerlei energie onnoodig mogen verspillen.<br />
<br />
<br />
==9. Voorkomen is beter dan genezen==<br />
<br />
Overigens is het even natuurlijk als redelijk, dat het nieuwe sociale determinisme niet alleen beroep doet op de meest verheven geestelijke krachten der menschen, maar ook op hun instinkten en meer primitieve hartstochten waarop nu eenmaal alle leven en beschaving is opgebouwd, als bv. de volkomen gerechtvaardigde drang naar zelfbehoud: men moet den modernen mensch bewust maken van het feit, dat het geen zin meer heeft zijn eigen leven en de toekomst der nationale en internationale cultuur op het spel te zetten in een grenzeloos proces van moord en vernieling, waarvan zelfs de militaire deskundigen erkennen, dat het één aanslag zal zijn op alles, wat de menschheid in den loop der eeuwen aan maatschappelijke, zedelijke en geestelijke waarden, moeizaam heeft voortgebracht. De oorlog is een materieele collektieve waanzin geworden, die uit een moreelen collektieven waanzin voortkomt. In dit opzicht heeft de Leidsche hoogleeraar Heering volkomen gelijk, om hem op hetzelfde niveau te stellen als het radikal Böse van Kant.<br />
<br />
Men begrijpt nu, waarom ons strijdplan zoozeer aandringt op hetgeen enkelingen en groepen hebben te vervullen, om den oorlog te voorkomen en op de noodzakelijkheid eener zedelijke en praktische voorbereiding, opdat ieder individu en elke organisatie, wat hun maatschappelijke funktie ook zij, altijd gereed zij elk begin van mobilisatie te breken door persoonlijke en collektieve daden.<br />
<br />
<br />
==10. Zedelijke opvoeding==<br />
<br />
Leeren wij van onze tegenstanders! De militaire deskundigen verklaren, dat geen gevecht kan plaats hebben, tenzij de betrokken soldaten hun individueelen en collektieven angst te boven weten te komen; dat in den modernen oorlog, ondanks zijn overvloed van mechanische strijdmiddelen, de hoofdzaak, even als vroeger, het moreel der strijders blijft en dat dit van te voren met zorg moet worden voorbereid. Het is volgens hen vooral noodzakelijk elken combattant zoowel de taak, die hij persoonlijk heeft te vervullen, als het algemeen doel der ondernomen aktie goed te doen begrijpen. Commandant Coste en kapitein Liddell Hart concludeeren dan ook beiden, dat het in den krijg niet allereerst gaat om verwoesten en dooden, maar om met alle middelen het moreel, den wil van den tegenstander te breken. (B.H.Liddell Hart, Paris, or the Future of War”, p. 25.) Tijdens den oorlog moeten de bevelhebbers voortdurend het moreel der troepen door woorden en daden aanvuren, want de ondervinding leert, dat niet slechts de vrees, maar ook de moed zich meedeelt - om zoo te zeggen besmettelijk is! In den oorlog aan den oorlog is, niet minder dan in den oorlog zelf, zoowel doeltreffende organisatie en aktief solidariteitsgevoel als een voortdurend aanvuren tot heldhaftigheid noodzakelijk. Vandaar, nog eens, de groote beteekenis der individueele en collektieve dienstweigering, die, vooral in tijden van spanning, in staat is massaas, die reeds min of meer opstandig gezind zijn, te elektriseeren.<br />
<br />
Evenals de moreele opvoeding der oorlogssoldaten moet die der vredessoldaten zich voorts kenmerken door den eeredienst, van het offensief, ware het slechts, omdat – om met kommandant Sorb te spreken – „wie aanvalt, het initiatief heeft en de keus van plaats en tijd” (Pour la sécurité maritime de la France, „La Nation” 2 avri! 1932.) Alles moet er op gericht zijn, het voorgestelde doel zoo spoedig mogelijk te bereiken. En het geestdriftig patriotisme der tegenstanders moet door het oneindig edeler enthousiasme voor de boven-nationale menscheidsidee nog worden overtroffen.<br />
<br />
Welbeschouwd kan men zeggen, dat de massa in het algemeen niet oorlogszuchtig is, doch op kritieke oogenblikken in den krijg gesleept wordt door betrekkelijk kleine groepen, die over groot zielkundig begrip en een machtige organisatie beschikken en om hun doel te bereiken, niet terugschrikken voor de laagste middelen, als o.a. door kameraad Ponsonby werd aangetoond in zijn „Falsehood in War Time”. Daarom heeft wijlen Jos. Giesen er op aangedrongen, dat wij van onze zijde eveneens antimilitaristische kernen zouden kweeken. Om in bolsjewistische termen te spreken: wij hebben stootbrigades te vormen, groepen vóórtrekkers, die steeds gereed zijn alles op het spel te zetten en de kastanjes uit het vuur te halen. De voorbeeldige, werkzaamheid dezer kerngroepen moet als een bliksem in, de ziel der massaas slaan en die zoozeer ontvlammen, dat deze, spontaan het gegeven voorbeeld volgend, zich steeds meer aan allen socialen en moreelen dwang der heerschende klasse onttrekken.<br />
<br />
In dit verband propageerde kameraad Giesen een uitnemend idee. Constateerend dat in zekere gedeelten van Nederland reeds geheele plaatsen waren, waar de meerderheid der bevolking principieel antimilitarist was geworden en in overeenkomstigen zin begon te handelen, propageerde hij een soort plaatse1ijke droog1egging, d.w.z. dat men in dergelijke plaatsen moet pogen door een stelselmatige aktie de gansche bevolking te winnen. (Gemeentelijke ontwapening, „De Arbeider”, 17 juli 1929) Deze propaganda moet vooral door de bewoners zelf, vrouwen en jeugd mee inbegrepen, zoo gevoerd worden, dat elk het werk verricht, dat het best bij zijn aard past, en in alle beroepen en bedrijven. Op dit gebied der plaatselijke ontwapening behoort een edele concurrentie te ontstaan tusschen dorpen en dorpen, steden en steden, streken en streken, tot tenslotte het gansche land voor den vrede gemobiliseerd is. In elk geval heeft men te handelen volgens een heel nieuw eerecodex. Reeds vóór den wereldoorlog heeft de comtist Texeira Mendes er op gewezen, dat het in den- strijd voor den vrede nog meer gaat om sentimenten dan om argumenten: „Men moet tegenwoordig voor den oorlog een even sterk gevoel van afschuw koesteren als voor het menscheneten en de slavernij, en geenerlei gevoel van roem, eer of verontschuldiging meer laten gelden”. (R. Texeira Mendès, Encore le Militarisme et la Diplomatie, „Eglise et Apestolat positiviste du Brésil”, Rio (Brazilië), 6 juli 1908.) Om de nieuwe gevoelens van sympathie en eerbied voor al wat den vrede betreft, aan te wakkeren, moeten er op bepaalde data en naar aanleiding van bepaalde gebeurtenissen speciale campagnes georganiseerd worden - huisbezoek, verspreiding van vlugschriften, tooneelvoorstellingen, optochten enz. -, waarin elk oorlogsbestrijder een bizondere taak vervult, gevolgd door bijeenkomsten waarin ieder verantwoording aflegt van zijn daden en ervaringen en waar men weer nieuwe campagnes voorbereidt. In streken, waar dit nog niet mogelijk is, moet men zich meer bescheiden doeleinden stellen en vooral ook pogen de vrouw en de jeugd te winnen.<br />
<br />
Wat op dergelijke wijze bereikt kan worden, is gebleken uit den hardnekkigen antimilitaristischen strijd van Ds. N.J.C. Schemerhorn en zijn dappere kameraden te Nieuwe Niedorp (Noord Holland). Zij begonnen dien aan het begin dezer eeuw en zetten hem tijdens de moeilijke mobilisatieperiode van 1914-1920 krachtig door. De oorlog aan den oorlog ging eindelijk over van huis op huis. Toen in 1932 de politie te Nieuwe Niedorp een dienstweigeraar wilde arresteeren, verhief zich een deel der bevolking op zulk een wijze om den jongen te beschermen, dat de handhavers der officieele orde moesten wijken. Zij zagen eerst later - in een andere plaats, waar de dienstweigeraar werkte en de antimilitaristische ideeën lang niet zoo warm doorgedrongen - kans, hem gevangen te nemen. Doch indien de arbeiders daar zich onmiddellijk met hem solidair verklaard hadden, indien alle kameraden, alle menschen zich daar vóór hem hadden gesteld, wellicht dat dan zelfs de politie zijn partij gekozen zou hebben! Ik zelf ben al eens opgebracht door agenten, die mij onomwonden verklaarden zich te schamen voor wat zij deden, en uit te zien naar den dag, waarop de beginselen, waarom men mij gevangen zette, zouden zegevieren! Waarop ik antwoordde: „De overwinning, waarom het hier gaat, hangt ook van u af. Zooeven lees ik, dat de politieagenten te Boston gestaakt hebben om hooger loon. Bij ons, in Nederland, zijn een groot aantal agenten lid van de S.D.A.P. Als gij toch staken kunt, waarom zoudt gij het niet voor uw internationale beginselen doen?”<br />
<br />
<br />
==11. Nu of nooit!==<br />
<br />
Waarom het vooral gaat, is, dat alle oorlogsbestrijders hoofd voor hoofd begrijpen, dat zij betrokken zijn in een voortdurenden strijd tegen een vijand, die niet slechts een aanslag doet op hun eigen leven, maar wezenlijk op dat der gansche menschheid, en wiens misdadige macht het best ondermijnd en aangevallen kan worden op dit oogenblik zelf, d.w.z. in vredestijd. Gelukkig neemt het aantal van wie deze elementaire waarheid beginnen te erkennen, dagelijks toe, niet alleen onder hen, wier propaganda - als van kameraad Ponsonby, schrijver van „Now is the Time” - vooral gebaseerd is op de persoonlijke verantwoordelijkheid ten opzichte van den oorlog, maar ook onder hen, die de oorlogsbestrijding in de eerste plaats beschouwen als een zaak van organisatie der massaas. In zijn jongste werk „Labour and War, the Theory of Labour Action to prevent War” met een voorrede van Harold Laski, wijst ook Bjarne Braatoy op de noodzakelijkheid ,,doeltreffendheid met spaarzaamheid te verhinden” en alle pogingen tot oorlogsbestrijding zooveel mogelijk te concentreeren. Hij betreurt het ernstig, dat de internationale arbeidersbeweging er nog niet in geslaagd is, voldoende technische organisaties op te bouwen om massale akties zóó te leiden, dat zij daadwerkelijk in staat zijn, oorlog te verhinderen. Dit is overigens ook het standpunt van het Internationaal Antimilitaristisch Bureau te Haarlem en de Internationale Arbeiders-Associatie te Madrid. Men zal voorts hebben opgemerkt dat men sinds enkele jaren ook bij de bolsjewisten begint te begrijpen, hoezeer een doelmatige nationale en internationale organisatie der oorlogsbestrijding noodzakelijk is, als o.a. bleek op het Congres tegen den Oorlog te Amsterdam in 1932. Indien wij bezwaren hebben tegen de bolsjewistische anti-oorlogstaktiek, zoo betreft dit niet hun theoretische propaganda voor een antimilitaristisch eenheidsfront, maar hun praktische aanvaarding van den „alomvattenden oorlog” - daarbij inbegrepen militaire dienstdwang, chemische, elektrotechnische en bakteriologische krijgsmethoden - ter „nationale verdediging” van Rusland en ter internationale „verdediging van de revolutie”.<br />
<br />
Met dat al is het van groote beteekenis, dat ook in deze kringen men is begonnen propaganda te maken voor weigering om wapens en munities te vervoeren, massale dienstweigering en algemeene staking, en dat men daar thans ook min of meer sympathie toont voor principieele dienstweigeraars, ten minste… voor zoover deze zich buiten Rusland bevinden. Want in het stalinistisch Rusland worden onze medestrijders vaak zelfs nog gruwelijker vervolgd dan vroeger onder den Tsaar. ( Het was onzen russischen medestrijders dan ook niet mogelijk, aan de Conferentie te Welwyn met officieele afgevaardigden deel te nemen. Slechts pacifistische akties om en bij Genève worden te Moskou goedgekeurd en àl stelselmatiger ondernomen. Waardoor juist de oorlog in stand gehouden wordt! Toch wordt het strijdplan tegen den oorlog thans reeds in Rusland besproken.)<br />
<br />
<br />
==12. De kwetsbaarste punten van het oorlogsstelsel==<br />
<br />
Om op praktisch terrein terug te komen: er bestaat in den modernen oorlog een vaste verhouding tusschen de geregelde behoeften van elke divisie en de daartoe noodzakelijke industrieele produktie: wordt deze laatste min of meer ontredderd, dan ondervindt de eerste daarvan noodzakelijk den weerslag; houdt de produktie op, dan is de gansche divisie machteloos. Brengt de betrokken industrie voldoende voort, maar kunnen haar produkten het front niet bereiken, hetzelfde resultaat! Daarom beschouwen de militaire deskundigen de verbindingen tusschen front en achterland als het meest kwetsbare punt, als de Achillespees der gansche oorlogsorganisatie. Daarop moeten alle aanvallen dus vóóral worden gericht.( Zie mijn „Nieuwe Vormen van Oorlog”.) Men kan in het algemeen zeggen, dat de oorlog een zoo volmaakt mogelijke funktioneering is van drie verschillende factoren :<br />
<br />
1. front (leger, luchtvloot, zeevloot), <br />
<br />
2. verbindingen (te land, in de lucht en te water), <br />
<br />
3. achterland,<br />
<br />
welke drie faktoren voortdurend op elkaar inwerken en steeds meer van elkaar afhankelijk zijn. Het achterland moet dienen als onuitputtelijke bron van militaire reserves, strijdmiddelen, provisie, kleeding, enz. Daartoe wordt de nationale produktie zoo hoog mogelijk opgedreven, wat weer een voortdurenden toevloed eischt van grondstoffen en allerlei waren. Dit beteekent, dat niet alleen tusschen front en achterland, maar ook tusschen de nationale oorlogsindustrie en de daartoe benoodigde grondstoffenproduktie, de verbindingen, m.a.w. het vervoer, nog eens de Achilles-pees blijkt. Elk geve zich rekenschap van de taak, die hij op dit gebied heeft te vervullen en onderzoekt van nu af nauwkeurig, wat hij bij oorlogsgevaar heeft te doen en… te laten.<br />
<br />
In het thans besproken strijdplan zal men in afdeeling I, letter E, Nr. 2, een noot vinden betreffende de rol der coöperaties in het oorlogsstelsel. De groote beteekenis van deze organisatie volgt hieruit, dat in oorlogstijd de geheele nationale bevolking, wat de warenverdeeling betreft, onderworpen is aan een echt gevangenisstelsel. Omdat dan de distributie den voorrang heeft op de produktie, is tijdens oorlog de beteekenis der coöperatieve organisaties, die wezenlijk verdeeling der goederen betreffen, veel grooter dan in vredestijd, wanneer de produktie de voorrang heeft op de distributie. Men begrijpt dus, wat een algeheele non-coöperatie der coöperaties ten opzichten van den oorlog zou beteekenen.<br />
<br />
<br />
==13. Sleutelindustrieën en -bedrijven==<br />
<br />
Wat de onmiddellijke oorlogsproduktie betreft, deze is in de eerste plaats gebaseerd op de voorbrengst van kolen en metalen, als reeds blijkt uit het schema van Verlinde, opgenomen in het strijdplan, afdeeling II, theoretisch gedeelte, letter N, noot. Volgens het rapport van het Amerikaansche Comitee inzake de oeconomische Sancties, gepubliceerd door Evans Clark, berust de sleutelmacht van het koninkrijk des krijgs bij de volgende industrieën:<br />
<br />
I. ijzer- en staalfabrieken,<br />
<br />
II. machinefabrieken,<br />
<br />
III. chemische fabrieken,<br />
<br />
IV. ijzerproduktie,<br />
<br />
V. kolenproduktie,<br />
<br />
VI. olieproduktïe<br />
<br />
(E. Clark, „Boycotts and Peace”, 1932, p. 349.)<br />
<br />
<br />
Slaagt men erin één van deze oeconomische bronnen droog te leggen, of te verhinderen dat de produkten ervan vervoerd worden, dan is het weldra met den oorlog uit. Wat de olie betreft - naar men weet, deed gebrek aan dit produkt de centralen in 1918 definitief de nederlaag lijden -, men begint deze tegenwoordig in Frankrijk reeds la matière impériale te noemen! Elders noemt men de olie „het bloed van den oorlog”. Deze uitdrukkingen geven onmiddellijk de taak aan van alle antimilitaristen, die in de produktie van minerale oliën, petroleum, mazoet, benzine, e.d. met haar putten, pijplijnen, tanks, enz. zijn betrokken.<br />
<br />
Het gigantisch nationale oorlogslichaam kan evenmin bestaan, als een belangrijk gedeelte van zijn zenuwstelsel, post, telegraaf, telefoon, radio, enz. is verlamd. In Schwartes’ „Die Technik im Kriege” (1920) vindt men duidelijk aangetoond, welk een geweldige rol de communicatiemiddelen reeds tijdens den wereldoorlog speelden, en hoezeer dit alles zich sedert ontwikkelt. Een tot op het uiterste geperfectioneerd stelsel van communicatiemiddelen zal in een nieuwen oorlog, als de moderne techniek in al haar consequenties wordt doorgevoerd, nóg meer noodzakelijk zijn. Reeds hebben in verschillende landen velen der betrokken arbeiders en ambtenaren begrepen, dat het in oorlogstijd de plicht is van duizenden funktionarissen, die zich bewust zijn van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, om dan juist niet te funktionneeren (zie afdeeling III en IV, letter D, Nr. 9).<br />
<br />
Bovendien kan het nationale oorlogsmonster uit strategisch oogpunt slechts doeltreffend handelen, voor zoover het betrokken volk zich heeft laten betooveren door de fiktie der „nationale eenheid” en in zijn ziel de gewelds-, veroverings- en overwinningsdriften - in één woord al wat de moderne psychologen onder „agressiviteit” verstaan - zijn ontketend. Alle militaire deskundigen verklaren eenstemmig, dat de goede wil der gansche bevolking een onmisbare voorwaarde is om een oorlog met succes te voeren. Inderdaad, hoe zou zij anders in staat zijn haar even bovenmenschelijke als onmenschelijke moordtaak te vervullen? De massa moet in een buitengewonen toestand des geestes worden gebracht: heel haar levensopvatting, haar moraal, al haar gevoelens moeten gewijzigd en veranderd worden. De haat tegen den bestreden „vijand” moet tot met de laagste middelen worden onderhouden. Gedurende den wereldoorlog heeft men in alle oorlogvoerende vlanden „stelselmatig alle feiten vervalscht en zijn tegenstanders schandelijk gelasterd door middel van de pers. Dit werd niet slechts toegelaten door de autoriteiten, maar zelfs bevorderd, terwijl elke poging om de dingen objektief en rechtvaardig te beoordeelen fel werd veroordeeld en als hoogverraad bestraft”.(Prof, A. Mayer in „Wie würde ein neuer Krieg aussehen?” S. 239-240.) Men herinnere zich Bertrand Russell’s „Justice in War Time” (1916) en Ponsonby’s „Falsehood in War Time” (1928). Zoolang journalisten, publicisten, schrijvers, enz. niet met deze vervloekte methode breken en in tijden van mobilisatie en oorlog doorgaan met liegen en lasteren in dienst hunner regeeringen en allerlei financieele, industrieele en commercieele klieken, is het duidelijk, dat ook de typographen een belangrijke rol hebben te vervullen.<br />
<br />
Op het Xe Congres voor Dienstweigeraars in Nederland heeft Albert de Jong de aandacht gevestigd op het feit, dat in Spanje, waar de taktiek van het verantwoordelijk produceeren reeds diep bij de massaas is doorgedrongen, gedurende een sociaal conflikt te Barcelona, alle typographen eenvoudig weigerden militaire zaken te zetten of te drukken. Het spreekt vanzelf, dat zulk een zedelijke censuur zich niet tot dergelijke manifestaties heeft te bepalen. Naar men weet, wordt de oorlog altijd voorafgegaan door lastercampagnes ten opzichte van den aanstaanden vijand en door heel een stelsel van suggestie, om bij het volk allerlei haat- en wraakgevoelens wakker te maken. De typographen hebben dus den nationalen geest tegen dergelijke noodlottige invloeden te beschermen en dergelijke soort publicaties eenvoudig te verhinderen. Zij vormen trouwens een zeer belangrijke maatschappelijke macht, omdat zij geschoolden arbeid verrichten en in geval van staking hun werk niet onmiddellijk kan worden vervangen. Sinds enkele jaren begint een toenemend aantal Nederlandsche typographen, georganiseerd in het N.V.V., hun moreele verplichting te begrijpen om zich collektief tot dienstweigering ten opzichte van militarisme en oorlog voor te bereiden. Zij beklagen zich echter dat, ondanks de antioorlogsresoluties hunner Internationale, van Rome, Parijs en elders, in de georganiseerde arbeidersbeweging alle stelselmatige antimilitaristische opvoeding voortdurend genegeerd wordt, en verklaren openlijk, dat de fout niet zoozeer bij de betrokken arbeiders ligt, als wel bij de leiders der vakbeweging, die ervoor verantwoor <br />
<br />
--------------------------------<br />
<br />
delijk zijn, dat zelfs de meest welsprekende resoluties van de IIe Internationale en het l.V.V. doode letters blijven. <br />
<br />
Het is derhalve de taak der oorlogsbestrijders om in alle organisaties, die met den strijd tegen den oorlog te maken kunnen hebben, de noodzakelijkheid eener stelselmatige voorbereiding van de direkte aktie aan de orde te stellen. Deze voorbereiding moet een dubbel karakter dragen. Eenerzijds moet ze bestaan uit een algemeen onderricht overeenkomstig het thans voorgestelde strijdplan; anderzijds in een bizonder onderzoek naar de oorlogsfunktie van het werk of beroep van eiken betrokken arbeider, zooals Verlinde dat reeds gedaan heeft voor de mijnwerkers. x ) <br />
<br />
Vooral thans, nu men alom in de arbeiderswereld een bedenkelijken terugval kan constateeren tot de opvattingen van Augustus 1914 en op de socialistische en vakbewegings-congressen de uitgesproken neiging aan den dag treedt, om de direkte aktie tegen den oorlog om der wille van de nationale defensie weer op te geven, is het de plicht van eiken werkelijk antimilitaristischen arbeider het initiatief te nemen tot een campagne onder arbeiders zelf, opdat de geestesgesteldheid der betrokken beweging van onder naar boven wordt veranderd. <br />
<br />
14. De intellektueelen en de oorlog <br />
<br />
Overigens is er geen reden om slechts op de handarbeiders een beroep te doen. Het is voor ons doel niet minder noodzakelijk, de hoofdarbeiders te winnen/'Want dezen vormen en leiden in de tegenwoordige maatschappij vooral de publieke opinie; men kan zelfs zeggen, dat zij voor de geestesgesteldheid der moderne volken verantwoordelijk zijn. Vergeten wij nimmer, dat ondanks <br />
<br />
<br />
Zie Strijdplan II, N, noot. <br />
24 <br />
<br />
<br />
<br />
felle wetten en straffen, ondanks alle kazernes, bewapeningen en gevangenissen, de geest in het maatschappelijk leven het laatste woord heeft. Zoo kon in Frankrijk bv. het oude regiem zich slechts zóó lang handhaven, als de massa het als normaal, of zelfs van wezenlijk goddelijken aard beschouwde; toen echter in de XVIIIe eeuw de ideeën der enjrelsche en fransche intellektueelen in de verschillende lagen der samenleving doordrongen, werd een radikale verandering der gansche maatschappij noodzakelijk. <br />
<br />
De geweldige rol der intellektueelen trad vooral in het licht sinds den belangwekkenden arbeid van Alfred Fouillée over de idte-forcc. Hij toonde aan, dat van elke idee kracht uitgaat, dat „elke opvatting, beeld of zelfs abstraktie een eigen leven leidt, poogt zich te ontwikkelen en, steeds voortgaande, zich een weg te banen niet slechts in den geest, maar ook in de wereld. Het is een aktieve kiem, een levende kracht, die er niet slechts op uit is zich door te zetten, maar ook om zich naar haar aard te ontwikkelen en, als een plant, uit de innerlijke duisternis, waar zij geboren werd, naar het licht te groeien, waar zij zich ontplooien en vrucht dragen kan”. Men moet zelfs erkennen, dat in menig opzicht de verbeelding de zekerste en meest voorkomende bron der werkelijkheid is. Want gedachten zijn niet alleen zuiver intellektueele verschijnselen, maar opvattingen en voorstellingen, die tegelijk reeds een begin zijn van aktiviteit. Ondanks een zekere beperktheid van blik heeft ook Coué de scheppende kracht der gedachten 'zeer wel begrepen. l ) <br />
<br />
Daarom hebben de kanonnenkoningen de imperialisten en groote-zakenmenschen zich een machtige pers ten dienste gesteld, die de openbare meening stelselmatig beïnvloedt, opdat het publiek den door hen gewenschten weg inslaat. Daarom controleeren de regeeringen aller landen uiterst streng de hoofdideeën, die aan het volksonderwijs ten grondslag liggen en aan het onderricht op middelbare en hooge scholen en in de kerken .'-) Zonder de voortdurende medewerking van tienduizenden intellektueelen op alle gebied van wetenschap en kunst, zou het bestaande regiem nergens één minuut meer duren. Enkele jaren geleden, op de Conferentie inzake de moderne Krijgsmethoden en de Bescherming der Burgerbevolking te Frankfort (Januari 1929) heb ik erop gewezen, dat de intellektueelen niet alleen op de meest onverantwoordelijke wijze heel het wetenschappelijk oorlogsstelsel — chemische, elektrotechnische en bakteriologische oorlog, die zich thans tot in de stratosfeer verheft — hebben uitgedacht en uitgewerkt, dat zij niet slechts verantwoordelijk zijn voor tallooze giftige gassen, maar vooral ook voor de geestelijke vergiftiging <br />
<br />
<br />
*) Zie Dr. B. J. Logre, .La Psychologie de l'ldée-Force", in ,Le Temps", <br />
<br />
9 Juli 1931 <br />
<br />
J ) En niet minder de strekkingen van tooneel en film! <br />
<br />
<br />
25 <br />
<br />
<br />
<br />
der volken door leugen, geveins en haat. 1 ) Het zijn de intellektueelen, die de opvoeding der jeugd, den godsdienst, de publieke opinie, het recht, de geschiedenis, de kunst, de sociologie en de wijsbegeerte, kortom de gansche encyclopaedie van kunsten en wetenschappen, heel het maatschappelijk voelen en denken, hebben vervalscht en verleugend en aan den nieuwen moloch Vaderland ondergeschikt gemaakt. 2 ) Daarom vindt men in het strijdplan, afdeeling I, letter H, al wat intellektueele en moreele dienstweigering betreft, scherp in het oog gevat en zoowel in negatief als in positief opzicht min of meer uitgewerkt. <br />
<br />
Het is vóór alles noodzakelijk, enkeling en massa van die nationalistische suggestie te bevrijden, die de wezenlijke voorwaarde van iedere oorlogsvoorbereiding is. Het gaat hier inderdaad om een zedelijk ontgiftingsproces, waarbij enkelingen en gemeenschappen in de eerste plaats hebben te leeren zichzelf te desstjggestioneeren. <br />
<br />
Daar vooral de intellektueelen verantwoordelijk zijn voor de oorlogszuchtigheid der volken en de helsche krijgsmethoden, — daar anderzijds diezelfde intellektueelen de macht hebben de volken hun bekrompenheid te doen opgeven en ze met werkelijk menschelijke gevoelens te bezielen, — is het van het grootste belang, onder hen een speciale propaganda te maken, opdat zij eindelijk alle bewuste of onbewuste, intellektueele en zedelijke prostitutie opgeven en het dapper voorbeeld volgen van mannen en vrouwen als Bertrand Russell in Engeland, Paul Langevin in Frankrijk, Maurice Lecat in België, Helene Stöcker in Duitschland, Toyohiko Kagawa in Japan, — heel die schitterende phalanx van werkelijk moderne mannen en vrouwen, die zich reeds hebben opgemaakt om allen oorlog en oorlogsvoorbereiding te bestrijden. <br />
<br />
Herinneren we in dit verband aan het uitnemend werk van Dr Gertrud Woker, van het laboratorium van physische en chemische biologie te Bern, betreffende den gas- en vuuroorlog, 3 ) dat alom moet worden bekend gemaakt; aan den onvermoeiden arbeid van professor Ude, hoogleeraar in de katholieke zedeleer te Graz; van den remonstranten hoogleeraar Heering te Leiden en aan wat in dit opzicht bv. geschiedt door het Genootschap voor Nieuwe Geschiedenis (New History Society) te New York. In dit verband moet ook de houding der 80.000 fra'nsche onderwijzers, die weigeren de jeugd door chauvinistisch, nationalistische en militaristische onderwijs tc vergiftigen, doch integen- <br />
<br />
<br />
>) De te Frankfort gehouden rede is in het duitsch, fransch of nederlandsch (verkort ook in het engclsch) o.p aanvrage verkrijgbaar bij schrijver dezes. <br />
<br />
2 ) Zie o.a. C. H. Hamlin, The War Myth in U. S. History, N. York 1927. <br />
<br />
') Gertrud Woker, .Der kommende Gift- und Brandkrieg", Oldenburg, Leipzig Zie ook Elvira H. K. Fradkin, M. A , .Chemical Warfare — its Possibilities and Probabiltties", International Conciliation, No.248, N. York, March 1929; Armand Charpentier, .Ce que sera la öuerre des Gaz”, 1930; .Gaskrieg und Luftschutz", Berichte zur Kultur- und Zeitgeschichte, herausgegeben von Nikolaus Hovorka, Vlll, Nr. 185-190. <br />
<br />
<br />
26 <br />
<br />
<br />
<br />
deel pogen, liet bewustzijn hunner leerlingen voortdurend te richten op onderling begrip en toenadering der volken, steeds weer naar voren worden gebracht. <br />
<br />
Bij een onderhoud, dat ik kort geleden had met professor Langevin van de School voor Scheikunde en Physiek te Parijs, die reeds sinds jaren belang stelt in het betrokken vraagstuk, kwamen wij tot conclusie, dat het oogenlik gunstig is om thans onder de intellektueelen een nieuwe kruistocht voor ons doel te ondernemen. Dit is ook de opvatting van den amerikaanschen socioloog Clarence Marsh Case, schrijver van „Non-violent Coercion", die mij zooeven deed weten, dat in de Vereenigde Staten het oogenblik voor een speciale aktie onder de intellektueelen geschikt is. <br />
<br />
15. Staatsoorlogsindustriën? <br />
<br />
Intusschen ijvert men van verschillende zijden vurig om de oorlogsindustrieën aan den staat te brengen. Terecht verontwaardigd over een private industrie, die ten slotte noch nationale noch menschelijke belangen dient, doch wier particulier belang het is, al wat ter wereld voor vrede geschiedt, te dwarsboomen en onmogelijk te maken, eischt men, dat alle fabrikage van oorlogsmateriaal in handen van den staat zal komen en de partikuliere industrie geheel zal worden afgeschaft. Zonder twijfel is het mogelijk, dat de moderne regeeringen zich zoodoende ontworstelen aan de vangarmen van een groep kapitalisten, die geen vaderland kennen en van alle menschelijke verantwoordelijkheid ontbloot zijn. Maar daarmee is de oorlogsindustrie niet afgeschaft: <br />
<br />
1° Naar waarheid constateerde Oertrud Baer van den Internationalen Vrouwenbond voor Vrede en Vrijheid, dat dit geneesmiddel den wortel van het kwaad niet raakt, daar ook de staats-industrieën niet slechts winst pogen te maken, maar bovendien veel meer produceeren dan voor eigen, nationale behoefte noodzakelijk is. *) <br />
<br />
2° In zijn werk over de oorlogsindustrie en de publieke bedrijven, geplubiceerd bij Globus te Boedapest, heeft Fleissig aangetoond, dat ten gevolge van de nationaliseering der moordtuigproductie de fabrikage van krijgsmateriaal nog tot hoogere capaciteit zou worden opgevoerd! Inderdaad zou dan alles gecentraliseerd en gerationaliseerd worden, zooals dat op dit oogenblik reeds geschiedt in Rusland. En dit nieuwe staatsmonopolie zou aan de regeeringen een bedenkelijke nieuwe macht geven. <br />
<br />
3° Bovendien zou het feit eener nationale oorlogsproduktie aan de bewapeningsindustrie een wettelijke, indien niet zedelijke sanktie geven: men zou dan onderscheiden tusschen geoorloofde en ongeoorloofde krijgsindustrie, zooals men om en bij den Volkenbond onderscheidt tusschen geoorloofde en ongeoor- <br />
<br />
') Zie het betoog van Gertrud Baer in: Camille Drevel, .Peut-on cootröler <br />
les industries de Guerre?" Ligue Internationale des Femmes pour la <br />
Paix et la Liberté, rue du Vieux Collége, Genève. <br />
<br />
<br />
<br />
loofde oorlogen. Dit zou de afschaffing van eiken oorlog en elke oorlogsvoorbereiding nog moeilijker maken dan ze al is, daar de publieke opinie, die nu eenmaal traag is van nature, zich over het officieel gesanktionneerde niet sterk zou verontrusten ! <br />
<br />
4° In dit tijdperk van reeds zoo diep ingevreten étatisme zou tengevolge van het geweldsmonopolie de macht van den centralistischen staat ten opzichte van het volk nog worden versterk». <br />
<br />
5° Het is zeker, dat in dergelijke vitale nationale bedrijven de regeeringen zeer strikte maatregelen zouden nemen ten opzichte van de betrokken staatsarbeiders: hun het recht van staking zouden ontnemen en hen door zekere materieele voordeelen van de rest hunner kameraden isoleeren, zoodat het bestaan van deze bevoorrechte arbeidersgroep, tezamen met de specialisten der moderne oorlogsvoering, een allerbedenkelijkst wapen zou vormen tegen de volksmassa’s zelf, in handen van het officieele gezag. <br />
<br />
6° Daar de eenmaal genationaliseerde oorlogsbedrijven zich slechts in een beperkt aantal landen zouden bevinden, zouden zij aan de bevoorrechte regeeringen ontzaglijke wereldmonopolies verschaffen, waarvan alle staten, die wat voor oorlog noodzakelijk is, zelf niet produceeren kunnen, afhankelijk zouden worden; deze staatsmonopolies zouden nog sterker aanleiding geven tot politieke en oeconomische pressie en chantage dan thans reeds het geval is, nu de particuliere industrieën met bepaalde regeeringen samenkuipen om staten, die oorlogsmateriaal noodig hebben, te noodzaken te handelen volgens de politieke en oeconomische belangen van de in dit opzicht geprivilegieerde landen. <br />
<br />
Het gaat er niet om te pogen, den duivel door Beëlzebub uit te drijven, maar om te strijden voor onmiddellijke, algeheele ontwapening en volledige afschaffing van alle oorlogsindustrie. Het belangrijkste is overigens, dat de arbeiders zelf, in hun strijd om het gansche oeconomische leven te beheerschen, den strijd tegen wapen- en munitiefabrikage opnemen op de wijze van non-coöperatie, boycott, enz. en dat zij alom eischen, dat zij die thans in oorlogsindustrieën arbeiden, medewerken in maatschappelijk waardevolle produktie. <br />
<br />
Lehmann-Rüssbiildt heeft berekend, dat het aantal menschen, dat in de wapenfabrieken, op de marine- en oorlogsvliegtuigwerven werkt, ongeveer 1.000.000 is en zich tot de gansche wereldbevolking verhoudt als 1 : 2000 <br />
<br />
en dat de verhouding var. degenen, die bij dit alles onmiddellijk kapitalistisch belang hebben (de Shearer’s e.d. meegerekend) ten opzichte van het gansche menschdom slechts is 1 : 100 . 000 . <br />
<br />
Indien er in de moderne wereld nog eenige internationale <br />
<br />
*) O. Lehmann Rlissbüldt, .De Industrie van de Massa-Moord”, Arbeiders¬ <br />
pers, Amsterdam. <br />
<br />
<br />
38 <br />
<br />
<br />
solidariteit bestond, zou het financieele probleem, dat eraan vast zit, wanneer al deze menschen hun „werk des doods” zouden neerleggen, getnakkelijk zijn op te lossen. Het zou zelfs voordeeliger zijn al de betrokkenen wier aantal nog geen 5 °/ n vormt van de 30.000.000, die tegenwoordig werkloos zijn te pensioneeren dan de oorlogsindustrie en al wat daaraan vast zit, te laten voortbestaan! <br />
<br />
Overigens hebben na den wereldoorlog de geallieerden d.* Krupp-industrie genoodzaakt om in enkele maanden hun moordtuigproduktie om te zetten in fabrikage van maatschappelijk nuttige waren. Er is dus in dit opzicht van allerlei mogeiijk. Derhalve moet dit vraagstuk alom ter aarde door al onze kameraden in alle arbeidersorganisaties telkens weer aan de orde worden gesteld. <br />
<br />
16. Geen geld, geen oorlog! <br />
<br />
Zooals er om een oorlog te voeren, een ontzaglijke hoeveelheid intelligentie en geestdrift noodig is — hoe averechtsch die intelligentie, hoe waanzinnig die geestdrift ook zij, — zoo heeft men daarvoor ook milliarden gelds noodig. hebben de romeinen het geld niet de nerf van den oorlog genoemd? Een oorlogsverklaring gaat altijd gepaard met nieuwe staatsleeningen en hoogere belastingen. Openbaar, gemeenschappelijk weigeren om op oorlogsleeningen in te schrijven en belastingen te betalen, zou bij voldoende deelname de geheele krijgsmachine uit het lid rukken, vooral als dergelijke collektieve aktie gepaard ging met allerlei soorten militaire, oeconomische, sociale en moreele dienstweigering. <br />
<br />
17. Onze kansen <br />
<br />
Inderdaad is het, om den oorlog te verhinderen, niet noodzakelijk, dat op het front alle soldaten dienstweigeren, noch dat in het achterland alle arbeiders staken, noch dat tusschen front en achterland de verbindingen geheel zijn doorgesneden. Als aan het front slechts een belangrijk gedeelte der Soldaten weigeren te gehoorzamen, — als in het achterland bij de industrie slechts een groot aantal arbeiders het werk neerleggen, vooral in de sleutelindustrieën, — als tevens een flinke hoeveelheid menschen het transport onmogelijk maken, zoodat dit op verschillende plaatsen ernstig wordt ontwricht, — is dit reeds voldoende om den oorlog stop te zetten. Zonder twijfel moeten wij onze aktie steeds op algemeene staking en algemeene dienstweigering richten, hopend zoo het maximum aan oorlogsweerstand te bereiken. Maar wij hebben geen behoefte aan 100 °/ 0 medewerking op alle gebied, om te kunnen slagen! Het is bv. reeds voldoende, dat in zekere beroepen en bedrijven hier 9 °/ n , daar 60° 0 , ginds 17° elders 50 pet. enz. enz. het wede neerlegt, om iedere mobilisatie en oorlog zóó te ondermijnen, dat de regeering ervan moet afzien. <br />
<br />
Het is zelfs mogelijk een oorlog algeheel stop te zetten, indien <br />
<br />
29 <br />
<br />
<br />
men in 3 of 4 hoofdindustrieën 100, 90, 80, 70 of 60°/ 0 der arbeiders ertoe kan brengen, het werk neer te leggen. Dit werd in 1903 begrepen door de Socialistische Federatie van het arrondissement Charleroi. Karl Liebknecht herinnerde er in 1007 aan, dat deze belgische socialisten ter verhindering van oorlog noodzakelijk verklaarden: <br />
<br />
I. algemeene staking der spoorwegarbeiders om de mobilisatie der troepen onmogelijk te maken, <br />
<br />
II. algemeene staking der mijnarbeiders om aan de oorlogvoerenden de noodige brandstof voor treinen en oorlogsschepen te onttrekken, <br />
<br />
III. algemeene staking in de havens en in de munitiefabrieken. >) <br />
<br />
Ook Ferdinand Domela Nieuwenhuis heeft in zijn „Vredesboekje” van 1913 verklaard, dat vooral de transportarbeiders, de spoorwegarbeiders en de havenarbeiders tezamen, eiken oorlog ónmogelijk kunnen maken. Deze drie machten op zichzelf kunnen reeds als een vredescheppende drieeenheid optreden! Domela Nieuwenhuis constateerde hierbij terecht, dat de arbeiders, door oorlog te verhinderen, een edele beschavingstaak hebben te vervullen. Waartoe zij in staat zijn, bleek in 1919-1920 in Engeland toen de mijnarbeiders, spoorwegarbeiders en transportarbeiders een Drievoudig Verbond sloten om den dreigenden oorlog te verhinderen en de engelsche arbeidersbeweging zich welbewust tot algemeene staking voorbereidde. Zij noodzaakten de regeering aan de volgende eischen te voldoen: <br />
<br />
I. opheffing van conscriptie, <br />
<br />
II. terugtrekken der britsche troepen uit Rusland, <br />
<br />
III. vrijlating van alle nog gevangen dienstweigeraars, <br />
<br />
IV. opheffing van de blokkade. *) <br />
<br />
Een te veel vergeten feit is bovendien het volgende: in 1917 noodzaakten de argentijnsche arbeiders hun regeering die zich gereed maakte aan de zijde der geallieerden ten oorlog te gaan, door direkte aktie, haar oorlogszuchtige plannen op te geven. 3 ) <br />
<br />
18. Technische oorlogsbestrijding <br />
<br />
Ook vergete men niet, wat reeds door een kleine groep vastberaden menschen — soms zelfs door een enkel mensch — bereikt kan worden, door het toepassen van doelmatige technische oorlogsbestrijding. Wij veroordeelen alle blinde verwoesting van machines, instrumenten en produkten, elke sabotage, die het menscheijk leven in gevaar brengt. Doch we hebben geenerlei bezwaar tegen maatregelen, die door antimilitaristen in tijden van mobilisatie en oorlog worden genomen om het transport te verlammen, wegen, spoorwegen, bruggen, <br />
<br />
') Zie Kari Liebknecht, „Militarismus und Anlimilitarismus untcr btsor.derer <br />
Berücksichti^ung der internationalen Jugendbewegung", 1907. <br />
<br />
-) Gerard Gould, .The Coming Revolution in Great Britain', London, 1920. <br />
a ) Zie Bart de Ligt, .Oorlog verhinderd door direkte Aktie". I. A. M. V., <br />
Cor. Lodder, Nieuwe Niedorp, N. H., Nederland. <br />
<br />
<br />
30 <br />
<br />
<br />
onbegaanbaar te maken e.d., op voorwaarde evenwel, dat men het sein op onveilig zet. In zijn boek over militaire en industrieele spionage constateert generaal-majoor Max Ronge, dat om een land het oorlogvoeren onmogelijk te maken, sabotage van groote beteekenis is. Hij aarzelt zelfs niet te verklaren, dat men met dit doel de industrieën moet stopzetten door de machines te verwoesten, de elektrische stroom af te snijden, opgestapelde voorraden in brand te steken, bomaanslagen te organiseeren; dat men lokomotieven en rails onbruikbaar moet maken, schade toebrengen aan den landbouw en besmettelijke ziekten verspreiden onder het vee. 1 ) Zulk een sabotage moge bij den God der Heirscharen van Duitschland, , Engeland, Frankrijk, België, Nederland, enz. geoorloofd zijn — wij gaan zoo ver niet. Maar we zijn overtuigd, dat wanneer een heerschendc kongsie poogt de gansche techniek en industrie van een land te ontketenen om niet slechts een aanslag te doen op het bestreden, maar ook op het eigen volk, en al wat nog rest aan menschelijkheid en beschaving, wij het recht hebben op de meest voorzichtige en doeltreffende wijze het nationale technische apparaat voor dit misdadig spel onbruikbaar te maken. In elke industrie, in ieder bedrijf, hehooren onze kamera'" n nauwkeurig te onderzoeken, hoe zij eventueel het betrokken produktie-apparaat kunnen stopzetten, en tegelijk toch zooveel mogelijk de betrokken machines sparen. Vaak is het voldoende, een enkel technisch onderdeel weg te nemen, opdat een heele tak van productie verlamd wordt: ieder weet, wat men onder bepaalde omstandigheden reeds met een hand zand kan bereiken. Ook hebben de antimilitaristen sinds lang de noodzakelijkheid erkend om, als de omstandigheden dit eisehen, telephoon- en telegraafdraden door te snijden. Alles wat dit punt betreft vindt men in het strijdplan aangegeven in afdeeling II, theoretisch gedeelte, letter <br />
N, noot. <br />
<br />
19. Noodzakelijkheid om de oorlogsbestrijding te decentraliseeren <br />
<br />
De ervaringen, de laatste jaren opgedaan bij den geweldloozen strijd der indiërs, hebben bewezen, dat wanneer zich een machtige direkte aktie ontplooit, de bestreden regeering zich haast om niet slechts de hoofdleiders, maar ook de plaatselijke leiders der beweging te doen arresteeren. In het nederlandsch militaire tijdschrift ,.Mavors” van Juli 1932 verklaart luitenant-kolonel Fruyt van Hertog in een artikel over de psychologie der massa, dat in geval van verzet het de eerste plicht der regeering is, de hand op de leiders te leggen. Zij moet om zoo te zeggen de massa onthoofden: haar van haar voormannen en voor-vrouwen berooven. Daarom vindt men in afdeeling II, praktisch gedeelte, onder letter V. allerlei preventieve maatregelen vermeld, die het zelf handelen der massa steeds meer <br />
<br />
<br />
')lMaxjRongc,'.Kriegs und Industrie-Spionnage", 1930, S. 265 <br />
<br />
<br />
<br />
mogelijk maken, ook indien alle leiders gevangen genomen, verbannen of gedood zouden worden. <br />
<br />
20. Noodzakelijkheid om in alle landen en in alle kringen het strijdplan tegen mobilisatie en oorlog bekend te maken <br />
<br />
Het scheen mij noodzakelijk over het strijdplan tot u te spreken om verschillende punten nader toe te lichten. Overigens hoop ik, dat het spreekt voor zich zelf. Ik verzoek u dringend het met de meeste aandacht te bestudeeren, en mee te werken om het nog vollediger en nauwkeuriger te maken. <br />
<br />
Wanneer aldus een definitief strijdplan zal zijn samengesteld, moet men het overal ter wereld openlijk of in het geheim verspreiden. Ik onderstreep echter, dat het van het grootste belang is, dat wij, waar het nog maar eenigszins mogelijk is, heel onze strategie en taktiek onomwonden publiceeren, zonder ons te bekommeren om een eventueel vijandige houding van de publieke opinie, noch om de reaktie van de officieele autoriteiten. Indien de oorlogssoldaten alles hebben te wagen in tijden van oorlog, zoo hebben de vredessoldaten reeds alles te wagen in tijd van vrede, om oorlog te voorkomen. Overigens is alles wagen in een stelselmatige mobilisatie tegen den oorlog ten tijde van vrede, veel minder gewaagd en oneindig praktischer dan alles slechts te wagen ten tijde van oorlog! Zijn risiko uitstellen, totdat mobilisatie of oorlog uitbreekt, is slechts zijn risiko vergrooten, en zijn kans op succes verkleinen. <br />
<br />
Ten slotte wil ik u een middel aan de hand doen, om dit strijdplan tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding in die landen ongestraft te publiceeren, waar nog een zekere vrijheid van pers en gedachte bestaat, doch waar men toch reeds hen zou vervolgen, die de hier uiteengezette taktiek zouden propageeren en verspreiden. Het is daar immers nog mogelijk in de pers objektief verslag te geven van plaatselijke, nationale en internationale vergaderingen, welk onderwerp er ook behandeld werd. In dergclijke landen kan men dus door middel van bladen en andere periodieken op volstrekt objektieve wijze mededeelen, dat tegen het einde van Juli 1934 te Welwyn in Engeland een Internationale Conferentie van Oorlogsbestrijders heeft plaats gevonden „waar men het volgende strijdplan tegen den oorlog heeft besproken”, en daarna het geheele plan afdrukken. Men kan er desgewenscht aan toevoegen, dat men het noch met dit plan, noch met de commentaren, die op de Conferentie gegeven werden, in alle opzichten eens is. <br />
<br />
Intusschen is het strijdplan in de wereld, en zal zijn weg wel vinden. <br />
<br />
<br />
32 <br />
<br />
<br />
<br />
NASCHRIFT <br />
<br />
De lezer wordt nadrukkelijk verzocht niet te vergeten, dat het aan de W.R.I. aangeboden strijdplan een eerste poging op dit gebied is. Ofschoon de schrijver gepoogd heeft het zoo volledig en nauwkeurig mogelijk uit te werken, is hij overtuigd, dat het voor herziening, verbetering en uitbreiding vatbaar is. Het verheugt hem dan ook dat Wilfred Wellock (Engeland) aan de Conferentie van Welwyn voorstelde, dat het strijdplan door de leden van den Internationalen Raad en de afdeelingen van de W.R.I. nader onderzocht zou worden en dat zich in Engeland reeds een speciaal Comité heeft gevormd om het te bestudeeren. Van britsche zijde heeft men bovendien voorgesteld om in verband met het strijdplan een Handboek voor Oorlogsbestrijding uit te werken, dat officieel door de W.R.I. in verschillende talen moet worden uitgegeven. Schrijver dezes had dit resultaat geenszins verwacht, hoezeer hij erop had gehoopt! I <br />
<br />
Anderzijds heeft Eugène Lagot (Frankrijk) voorgesteld, het strijdplan aan de hoofdbesturen van pacifistische en antimilitaristische organisaties, waar ook ter wereld, te doen toekomen en het officieel mee te deelen aan de nationale en internationale sekties van de Ilde en Ille Internationale en van het I.V.V. en van de roode vakbeweging (Moskou). In verschillende landen is men overigens reeds begonnen het strijdplan in den vorm waarin het te Welwyn gepubliceerd werd, tezamen met de daar gegeven toelichting, te verspreiden, — voorloopige maatregel, in afwachting van het officieele plan, noodzakelijk geacht vanwege het overal steeds toenemend oorlogsgevaar. <br />
<br />
Eén punt zal in elk geval nog in het strijdplan opgenomen moeten worden en wel in afdeelingen I, II 2, 111 en IV, overal na punt B: <br />
<br />
Weigering om deel te nemen aan de „passieve verdediging” tegen luchtaanvallen, d.w.z. <br />
<br />
1. Weigering om mee te werken aan het inrichten van lokaliteiten waar men zgn. tegen de gifgassen zou zijn beschermd <br />
<br />
2. Weigering om oorlogsgasmaskers te fabriceeren <br />
<br />
3. Weigering om mee te werken aan manoeuvres betreffende passieve of aktieve verdediging tegen luchtaanvallen <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
Want al deze maatregelen veronderstellen reeds, dat men den modernen wetensch appel ij ken oorlog aanvaardt als een onvermijdelijkheid, indien niet als een zedelijke verplichting. De ervaringen, opgedaan bij luchtmanoeuvres boven steden als Londen, Parijs en Rome hebben reeds bewezen — het werd door de officieele autoriteiten openlijk erkend — dat men tegen zulke aanvallen praktisch zonder eenige verdediging <br />
<br />
<br />
33 <br />
<br />
<br />
is en dat de eenige „verdedigings”-methode zou bestaan in een tegenaanval op de belangrijkste centra van den vijand, het bedenkelijkste is echter, dat de boven aangegeven maatregelen, die een onmisbaar onderdeel vormen van den modernen oorlog, de bevolkingen eraan gewennen, de chemische oorlog als iets normaals te gaan beschouwen en hun een fiktief besef yan b e t r e k k e 1 ij k e veiligheid geven! D.w.z. dat de passieve verdediging tegen het luchtgevaar in het moderne krijgssysteem op dezelfde wijze funktionneert als bv. het Roode Kruis (zie strijdplan I B), welke organisatie trouwens reeds aan de betrokken oefeningen deelneemt. <br />
<br />
In het aan de Conferentie te Welwyn aangeboden strijdplan werd in afdeeling II 1 onder letter N gesproken over stelselmatige en redelijke sabotage. Tot mijn spijt moest ik echter constateeren, dat in de angelsaksische landen het woord „sabotage” aanleiding geeft tot velerlei misverstand, daar men het daar slechts in ongunstigen zin begrijpt. In de nederlandsche antimilitaristische beweging — in welker tradities het ontworpen strijdplan het diepst is geworteld — heeft men daarentegen betreffende „sabotage” een even gematigde als redelijke opvatting, die dergelijk misverstand uitsluit. Daar het niet om woorden, maar om daden gaat, heb ik in het thans opnieuw in engelsch, fransch, spaansch en nederlandsch gepubliceerde ontwerp de betreffende uitdrukking vervangen door: technische oorlogsbestrijding. Men zal trouwens reeds uit mijn rede hebben gezien, dat dezerzijds alle brutale en blinde sabotage, die slechts ongunstige vernielingsdriften opwekt, volstrekt uitgesloten is. Overigens, kan aan de technische oorlogsbestrijding, die vooral bestaat in het dwarsboomen van het normaal funktionneeren der industrie, der communicatiemiddelen, van het transportwezen, enz. slechts een ondergeschikte, hoewel uiterst belangrijke, beteekenis toegekend worden: het eerst noodzakelijke is en blijft altijd het moreel der vredessoldaten, en het belangrijke element in hun strijd de even stoutmoedige als openbare daad, individueel zoowel als collektief. <br />
<br />
Bovendien vergete men niet, dat in de inleiding tot het plan — onmiddellijk na den titel — duidelijk is aangegeven, dat niemand verplicht is mechanisch alles uit te voeren, wat in de verschillende rubrieken en paragraphen wordt vermeld. Elke vredesstrijder handele naar zijn eigen geweten en overtuiging! Hij die een bepaald punt niet aanvaardt, vindt nog tallooze andere manieren om volgens de hoofdlijnen van het strijdplan met ons mede te werken. <br />
<br />
Daar evenwel de neiging om het oorlogsstelsel door individueele en collektieve obstruktie op het gebied van industrie, verkeer, enz. te ontwrichten reeds sterk in de arbeidersbeweging leeft en de arbeiders op dit gebied inderdaad belangrijke resultaten bereiken kunnen, was het nu eenmaal noodzakelijk, deze strijdmethode in afdeeling II 1 onder letter N nauwkeurig te onderzoeken, vooral — wij herhalen het — om alle minder- <br />
<br />
<br />
34 <br />
<br />
<br />
waardige sabotage te ontgaan. Dat men op dit gebied uiterst voorzichtig heeft te zijn, springt in het oog: liet is het uitverkoren operatieterrein van provocateurs in dienst der officieele machten. In „Oorlogs- en Industrie-Spionnage" had bv. de chef van de oostenrijksch-hongaarsche spionnage er zijn reden voor om te vermelden, dat tijdens den wereldoorlog er te Amsterdam een sabotage-organisatie bestond op..antimilitaristischen grondslag". <br />
<br />
Welk een ellende door misplaatste sabotage-daden zelfs met de beste bedoelingen — veroorzaakt kan worden, is duidelijk gebleken bij den brand van den duitschen Rijksdag, die — om er niet meer van te zeggen — Hitler, Goering en consorten slechts in de kaart spelen kon. <br />
<br />
In afdeeling II van het strijdplan, praktisch gedeelte, behoort nog te worden ingevoegd, na paragraaph S: organiseeren van een oorlogswaarschuwingsdienst Een dergelijke dienst bestaat uit groepen kameraden die door het land trekken met auto’s en bootjes, waarop aanplakbiljetten, die het dreigend oorlogsgevaar duidelijk aangeven en opwekken tot steeds krachtiger antioorlogsmobilisatie. Tenminste één der kameraden behoort een goed publiek spreker te zijn. Men beschikke over geluidsversterker, indien eenigszins mogelijk, over gramophoon en radio, verspreide manifesten, verkoope anti-oorlogsbrochures, enz. <br />
<br />
In afdeeling II, theoretisch gedeelte, volge voorts, na J: <br />
<br />
stichting van anti-oorlogsmusea <br />
<br />
Men herinnere zich het Anti-Oorlogsmuseum van Ernst Friedrich te Berlijn, en de plannen, thans een internationaal antioorlogsmuseum te stichten te Diksmuide, op de slagvelden van den wereldoorlog. Dergelijke musea behooren bovendien een reizende afdeeling te hebben (per auto of boot), ongeveer georganiseerd als de oorlogswaarschuwingsdienst. <br />
<br />
Hierna volge: <br />
<br />
stichting van vredeshuizen en vredeskamers <br />
<br />
Met het openen van dergelijke studie- en vergadercentra werd in verschillende nederlandsche steden reeds een goed voorbeeld gegeven. <br />
<br />
Een punt, dat niet voldoende werd ontwikkeld in het schema, is de verbroedering van soldaten en burgers, van de physiek weerlooze massaas en de troepen, op welks noodzakelijkheid ik hier wel niet behoef in te gaan. <br />
<br />
Er zijn waarschijnlijk nog andere quaesties, die behandeld moeten worden, of waarop dieper zal moeten worden ingegaan. Allen, die nog voorstellen hebben te doen om het plan even definitief als volledig te maken, zullen mij dan ook zeer verplichten door deze mee te deden. <br />
<br />
<br />
35 <br />
<br />
<br />
<br />
Het is duidelijk, dat noch het strijdplan, noch de daarop gegeven toelichting, officieel gepubliceerd kunnen worden in landen onder min of meer fascistisch getinte of bolsjewistische diktatuur. Op de Conferentie te Welwyn kwamen dan ook verschillende kameraden op mij toe die vroegen, wat men onder dergelijkc omstandigheden in hun land met dit alles zou kunnen beginnen! Officieel — natuurlijk niet veel. Ondergronds — des te meer. Indien wij echter de gewoonte hebben tot op het uiterst uit te spreken wat wij meenen, dat in het openbaar bekend gemaakt moet worden, zoo hebben wij niet minder de gewoonte, onverbiddelijk te verzwijgen, wat nu eenmaal publiek moet worden verzwegen. Toch zijn er dingen uit de illegale praktijk, die hier vermeld kunnen worden, zonder onze beweging te schaden, of ook maar iemand grooter gevaar te doen loopen dan hij zelf wenscht. <br />
<br />
Voorzoover het de propaganda van het hierboven uiteengezette strijdplan betreft, hebben wij eenvoudig terug te gaan tot methoden van mededeeling en overlevering, zooals die vóór het toepassen van schrift en druk door onze vaderen van ouds werden aangewend: eeuwenlang is de menschheid zeer sterk geweest in het van buiten leeren en mondeling verspreiden van regels en wetten, die ze voor haar levensbelang en het handhaven harer beschaving noodzakelijk achtte. Enkele kameraden behoeven slechts een dergelijk strijdplan goed uit het hoofd te kennen en het kan reeds zijn weg vinden tot in het meest hermetisch gesloten Rijk! <br />
<br />
Een andere methode bestaat in het verspreiden van gramophoonplaten. <br />
<br />
En er zijn nog heel wat andere middelen en wegen, om onze opvattingen waar dan ook ingang te doen vinden! <br />
<br />
Eindelijk is het van het grootste belang, dat bij dit alles in het algemeen de grootste omzichtigheid betracht wordt en wij met onze betrekkelijke geringe krachten zoo zuinig en doelmatig mogelijk omspringen. Vooral vermijde men onrijpe ondernemingen, voorbarige akties en blind-mechanische reakties op reaktionaire gebeurtenissen. Ook op het gebied van den oorlog pleegt men de dingen jarenlang ondergronds voor te bereiden en uit te werken, en gaat men eerst over tot mobilisatie en strijd, als de omstandigheden daarvoor gunstig schijnen. Voor den oorlog aan den oorlog geldt in zekeren zin hetzelfde. Onderwijl maakt de nood vindingrijk en wekken diktatuur en militarisme op den duur zulk een weerstand bij al grooter massaas op, dat tenslotte een minimum aan propaganda reeds een geweldige collektieve daadkracht kan ontketenen. <br />
<br />
Een ieder late intusschen wat hij niet aan kan. Doch doe vooral, wat hij kan! <br />
<br />
De Koog, Texel, Nederland B. DE LIGT <br />
<br />
Augustus 1934 <br />
<br />
<br />
36 <br />
<br />
<br />
Strijdplan tegen Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
<br />
Dit plan ter mobiliseering van alle anti-oorlogskrachten kent geenerlei vorm van dwang, dienstplicht of conscriptie. <br />
<br />
De antimilitaristische beweging bestaat slechts uit vrijwilligers, op ieder van wie beroep wordt gedaan om overeenkomstig inzicht en geweten zoo krachtig mogelijk te handelen, zonder verplicht te zijn meer te doen, dan zij werkelijk kunnen. <br />
<br />
De te verrichten daden, die hieronder zijn aangegeven, worden dus aan niemand gedikteerd. <br />
<br />
Zij zijn slechts aangchaald om personen, groepen en organisaties bewust te maken van de vele mogelijkheden, binnen hun bereik, om eiken oorlog te verhinderen. <br />
<br />
De verschillende aangehaalde gevallen moeien mannen zoowel als vrouwen aansporen, met zoo veel mogelijk moed, beleid en trouw in den nieuwen strijd te dienen. <br />
<br />
A. In tijd van vrede <br />
<br />
I. INDIVIDUEELE direkte aktie ter verhindering van Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
1. als dienstplichtige <br />
<br />
2. als soldaat of matroos <br />
<br />
3. als reservist (terugzending der militaire papieren) <br />
<br />
4. als weder opgeroepene <br />
<br />
a. in verband met manoeuvres <br />
<br />
b. in verband met stakingen <br />
<br />
c. in verband met politieke en maatschappelijke conflicten <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
C. doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot om kernen van oorlogsbestriiding te vormen en <br />
verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig en munitie te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
<br />
37 <br />
<br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering om te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel <br />
enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boekeR, manifesten, enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristisch, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
8. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient, te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties *) <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
3. lederzaken <br />
<br />
•) Men zal er zich wellicht over verbazen onder de rubriek voor de individueele aktie een organisatie aan te treffen als de coöperatie, die een onmiskenbaar collektief, en wezenlijk pacifistisch karakter draagt. Reeds in 1913 verklaarde het Internationaal Congres te Glasgow, dat de Internationale Coöperatieve Alliantie moest pogen den dreigenden oorlog te voorkomen. Toch namen gedurende den wereldoorlog de coöperaties van alle betrokken landen zonder eenige reserve aan het stelsel der nationale defensie deel. In Frankrijk kreeg de coöperator Albert Thomas zelfs de leiding van het Ministerie der Bewapening! „Het weelderig hotel, waarin dit ministerie gevestigd was. het hotel Claridge op de Champs Elysées, was om zoo te zeggen een filiaal van onze coöperatieve federatie'geworden, zoo talrijk waren de coöperatorcn — theoretici zoowel als praktici — die er belangrijke diensten vervulden", erkende Charles Gide in 1926 („Les Coopératives fran?aises durant la Guerre”, Association pour l’Enseignement de la Coopération, 1927, p. 8). <br />
<br />
Na den wereldoorlog hebben in Italië, Rusland en elders de regeeringen het distributiesysteem der coöperaties officieel opgenomen in het stelsel der nationale defensie. Slechts in Engeland en de V. S. hebben de betrokken • organisaties zich ervan bewust getoond, dat zij door haar aard zelf verplicht zijn om eiken oeconomischen en socialen dienst aan den oorlog te weigeren. Overal, waar de bestaande coöperatieve organisaties nog bereid blijken in het mechanisme van den alomvattenden oorlog te funktionneeren, is het dus de individueele plicht der coöperatoren, die het wezenlijk oorlogs-vijandig en humanistisch karakter hunner organisatie nog niet zijn vergeten, om te doen wat zij kunnen, opdat deze breken met elke vorm van krijgsslavernij. Zij behooren plaatselijk, nationaal en internationaal de definitieve weigering om in eenig opzicht aan den oorlog mee te werken voortdurend aan de orde te stellen. <br />
<br />
Wat het personeel der coöperaties betreft, voorzoover elk hunner bewust is van de vredesbevorderende en universeele funktie, die hun organisaties hebben te vervullen, is het naar de mate hunner kracht aan iedereen, man of vrouw, om individueel eiken dienst aan den oorlog, waartoe hun organisatie hen zou willen verplichten, te weigeren, en te pogen voor dit standpunt alle functionarissen te winnen. <br />
<br />
Zie B. de Ligt, la Coöperation et la Guerre, „Les Affranchis de toutes les Guerres", Genval (België) Sept 1927; La Cooperation et la Guerre, „Evoletion” Parijs, Okt. 1927; .Contre la Guerre nouvelle” 1928, pp. 144-156. <br />
<br />
<br />
38 <br />
<br />
<br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvolle wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij dc door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en morcelen dienst: <br />
<br />
1. NEGATIEF <br />
<br />
a. direkt (d.i. weigering om zich bezig te houden met onderzoekingen naar krijgsmiddelen en -methoden, of om plannen in verband hiermede uit te werken, en om eenigen technischen of intellektueelen arbeid ter oorlogsvoorbereiding te verrichten): <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt (d.i. weigeren oorlogszucht op te wekken of aan ie kweek en): <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
a. de kinderen zooveel mogelijk vrijhouden van nationalistische, chauvinistische, militaristische, imperialistische invloeden (letten op lektuur, scholen, feesten, enz.) <br />
<br />
b. weigering om den staat zijn kinderen voor militair onderricht of militairen dienstplicht uit te leveren <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar, weigeren om de jeugd op te voeden in nationaiistischen, imperialistischen of militaristischen geest <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver, weigeren de publieke opinie in nationaiistischen, militaristischen of imperialistischen geest op te voeden, het moderne politiek-oeconomische leven ontmaskeren, enz. <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider, weigeren om nationale verdediging of oorlog te verheerlijken of te heiligen <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeering of partij, weigeren op welke wijze ook de publieke opinie ten gunste van nationale defensie te beïnvloeden <br />
<br />
6. als jurist, weigeren het internationale recht aan het nationale belang ondergeschikt te maken en het recht te verkrachten in dienst van zijn vaderland <br />
<br />
7. als geschiedkundige, weigeren te vervallen tot de traditioneele dwaling, waarbij men de gansche wereldhistorie <br />
<br />
<br />
39 <br />
<br />
<br />
<br />
op zijn eigen volk laat uitloopen, dat boven alle anderen de groote Uitverkorene zou zijn, en slechts het eigen ras te verheerlijken <br />
<br />
8. als kunstenaar, weigeren zijn gaven ten dienste van nationalisme, militarisme of imperialisme te stellen <br />
<br />
9. als socioloog, het nationalisme, het militarisme, het imperialisme, de rassenhoogmoed enz. te ontmaskeren <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater, de onbewuste en onderbewuste strekkingen die naar oorlog stuwen en het regressief karakter der militaire discipline onthullen, en aantoonen, hoezeer de moderne oorlog één aanslag is zoowel op lichaam, ziel en geest der menschen als op hun schoonheidsgevoel (millioenen dooden, verminkten, overspannenen en zielszieken; geslachtsziekten; gevolgen van ondervoeding, enz.) <br />
<br />
11. als wijsgeer eiken vorm van dogmatisme en absolutisme ontmaskeren, vooral op het gebied van geschiedenis, cultuur, godsdienst en vergelijkende wijsbegeerte <br />
<br />
12. zich uit wetenschappelijk, propagandistisch en praktisch oogpunt voor bovengenoemde doeleinden doelmatig organiseeren en zich met het oog op direkte aktie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding met andere organisaties federatief verbinden <br />
<br />
2. POSITIEF <br />
<br />
a. direkl fd.i. welbewust pogen intellektueele en technische ontdekkingen en uitvindingen, die thans vooral in dienst van den oorlog worden gesteld, slechts in dienst van den vrede te stellen en wetenschap en moraal niet van haar wezenlijkste doeleinden te vervreemden): <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
i. ais bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt (d.i. een universeele geestesgesteldheid wekken en kweeken): <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
a. een zoo harmonisch mogelijk familieleven leiden, bezield door een werkelijk universeelen geest (de morecle atmosfeer van het huis heeft op de kinderen den belangrijksten invloed) <br />
<br />
b. de jeugd even. ruim als vrij opvoeden en, vooral indirekt, bij haar wekken: eerbied voor den naasten en zichzelf, liefde voor het anorganische en het organische, voor planten, dieren en menschen, sympathie voor vreemde volken en rassen; sociaal rechtvaardigheidsgevoel en bewondering voor al wat dapper en stoutmoedig is, ook in den oorlog, de aandacht van de nieuwe generatie voortdurend zooveel mogelijk richtend op het bovengeweldadige <br />
<br />
c. de kinderen school doen gaan, waar men zeker is, dat zij een nieuwe, universeel gerichte opleiding zullen ontvangen (als zij niet bestaan, dergelijke scholen stichten) en in verbinding blijven met de onderwijzers, de ouders der andere kinderen en de kinderen zelf door deel te nemen aan ouderavonden, vergaderingen van onderwijzers en kinderen, schoolfeesten, enz. <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar, de jeugd opvoeden in een werkelijk universeelen geest volgens de nieuwe methoden van zelfopvoeding en zelfregeering (hiertoe geregeld in verbinding blijven met de betrokken ouders) <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver, de publieke opinie zooveel mogelijk richten op recht en vrijheid en zijn lezers leeren vreemde volken en rassen te waardceren <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider, door woord en daad gevoelens wekken van wereldomvattende saamhorigheid (solidariteit) en verantwoordelijkheidsbesef voor het gansche menschelijke geslacht en voortdurend pogen om idee en praktijk van strijd en oorlog te vergeestelijken (sublimeeren) <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeering of partij, de massaas steeds opwekken voor een nieuwe menschheid en menschelijkheid te strijden en haar vertrouwen versterken in de bovengeweldadige strijdwijzen. <br />
<br />
6. als jurist, het recht op een even internationale als harmonische wereld richten, w'aar enkelingen, groepen en rassen, vrij met elkaar verbonden, hun stoffelijke, intellektueele en geestelijke goederen naar hun natuur en behoeften vrij uitwisselen <br />
<br />
7. als geschiedkundige, uitgaande van het universeele leven, de hoedanigheden van alle volken en rassen ridderlijk erkennen, hun onderlinge afhankelijkheid en wederkeerige beïnvloeding aantoonen en de aandacht vestigen op de overal in de wereldgeschiedenis onmiskenbare aanwezige strekking naar een even vrij als maatschappelijk leven, dat aan elk individu de ruimste gelegenheid geeft zich naar zijn eigen aard te ontwikkelen <br />
<br />
8. als kunstenaar, zijn arbeid voortdurend richten op waarachtig menschelijke, universeele harmonie <br />
<br />
9. als socioloog, den betrekkelijken zin van den oorlog erkennend, aantoonen waarom en hoe de volken het bestaande stadium van het geweld hebben te boven te komen <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater: <br />
<br />
a. de ziekteverschijnselen der samenleving onthullen <br />
<br />
41 <br />
<br />
<br />
met het oog op individueelc en maatschappelijke zelfgenezing en zedelijke hygiëne <br />
<br />
b. de mogelijkheid aantoonen van kanaliseering en sublimeering van instinkten en 'hartstochten, die vroeger gelegenheid vonden zich in den oorlog te uiten <br />
<br />
11. als wijsgeer: <br />
<br />
a. de betrekkelijke waarde van alle vormen van denken en cultuur erkennend, aan elk daarvan gelegenheid geven zich uit te drukken en elkander onderling aan te vullen <br />
<br />
b. zijn universeele wijsbegeerte omzetten in maatschappelijke aktie <br />
<br />
12. zich uit wetenschappelijk, propagandistisch en praktisch oogpunt voor bovengenoemde doeleinden doelmatig organiseeren en zich met het oog op direkte aktie tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding met andere organisaties federatief verbinden <br />
<br />
<br />
II. COLLEKTIEVE direkte aktie ter verhindering van Oorlog en Oorlogsvoorbereiding <br />
<br />
<br />
A. <br />
<br />
B. <br />
<br />
C. <br />
<br />
D. <br />
<br />
E. <br />
<br />
F. <br />
<br />
G. <br />
<br />
H. <br />
<br />
J. <br />
<br />
K. <br />
<br />
<br />
L. <br />
<br />
<br />
THEORETISCH <br />
<br />
propaganda door openbare vergaderingen, meetings, enz. <br />
<br />
propaganda door voordrachten, cursussen, lessen, enz. <br />
<br />
propaganda door studiecommissies e.d- <br />
<br />
propaganda door beeld en geschrift <br />
<br />
propaganda door tooneelvoorstellingen e.d. <br />
<br />
propaganda door de bioscoop <br />
<br />
propaganda door de radio <br />
<br />
propaganda door optochten en demonstraties <br />
<br />
propaganda door huisbezoek (te veel verwaarloosde methode) <br />
<br />
organisatie der jeugd: <br />
<br />
1. kinderen: vooral niet moraliseeren; wat goed is, overnemen van de padvinders; eerbied wekken voor anderei) en zichzelf, verantwoordelijkheidsbesef en algemeen menschelijk solidariteitsgevoel <br />
<br />
2. de oudere jeugd organiseere zichzelf volgens haar eigen methoden <br />
<br />
vrouwenorganisaties <br />
<br />
(deze zijn vooral daar noodig waar de vrouwen nog nauwelijks belangstellen in het maatschappelijke vraagstuk en in verband met haar sexueele en maatschappelijke funktic een bepaalde opvoeding behoeven; de centrale idee zij hier verantwoordelijk ten opzichte van de nieuwe generatie uit lichamelijk, intellektueel en zedelijk oogpunt; het is van het grootste belang de vrouwen bewust te maken van het feit, dat in den modernen oorlog het industrieel, intellektueel en maatschappelijk werk der vrouwen achter het front niet minder noodzakelijk is dan dat der mannen aan het front: tijdens mobilisatie behoort achter het front <br />
<br />
<br />
42 <br />
<br />
<br />
minstens 20 pet. van a/lr mannen door vrouwen te worden vervangen en tonder de voortdurende medewerking van millioencn vrouwen is de munitie-industrie eenvoudig verlamd. !n verband met dit alles is het huisbezoek door vrouwen aan vrouwen van de grootste beteekenis!) <br />
<br />
M. antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot (zie I. C.) <br />
<br />
N. speciale propaganda onder de arbeiders in verband met hun beroep, in de eerste plaats bij de sleutelbedrijven van den oorlog, om den arbeiders de technische funktie van hun werk in het krijgssysteem uit te leggen en aan te wijzen wat elk op zijn gebied individueel en collektief heeft te doen om den oorlog door even stelselmatige als redelijke technische bestrijding ónmogelijk te maken ‘): <br />
<br />
1. transportbedrijven (goederen- en personenvervoer; <br />
<br />
a. treinen <br />
<br />
b. autobussen <br />
<br />
c. automobielen <br />
<br />
d. trams <br />
<br />
e. booten <br />
<br />
f. vliegmachines <br />
<br />
g. trekdieren <br />
<br />
h. menschen <br />
<br />
2. mineralen <br />
<br />
a. steenkool <br />
<br />
b. ijzer <br />
<br />
c. lood <br />
<br />
d. aluminium <br />
<br />
e. zink <br />
<br />
f. tin <br />
<br />
g. nikkel <br />
<br />
h. kwik <br />
<br />
•) Uit dit oogpunt verrichtte in Nederland J. Verlinde in „Bevrijding" van Aug. 1931 een eerste proeve: hij onderzocht de uiterst belangrijke rol die de kolenproductie speelt in het moderne oorlogsproces. Ziehier het wezenlijke van zijn conclusies betreffende deze sleutelindustrie: <br />
<br />
Grondstoffen Tusschenproducten Oorlogsmateriaal <br />
<br />
I granen ■ alkohol -► ontploffingsmiddelen <br />
<br />
aardappelen —► aceton « ontploffingsmiddelen <br />
<br />
suikerbieten —► ether -» ontploffingsmiddelen <br />
<br />
katoen, hout—♦ cellulose-» ontploffingsmiddelen <br />
<br />
! steenkool -► gas — -= > ontploffingsmiddelen <br />
<br />
bruinkool -* teer - ~ ——* oorlogsgas <br />
<br />
erts-► ijzer, staal enz.-» geschut, enz. <br />
<br />
aardolie » benzine -* vervoer <br />
<br />
Dit betoog van Verlinde, tezamen met een ontleding van het gansche moderne oorlogsstclsel werd later gepubliceerd door de nederiandsche Jongeren Vredes Aktie, onder den titel .Dooft de Vuren!" <br />
<br />
Dergelijke brochures behooren in elk land voor elk beroep, dat aan den oorlog len grondslag ligt, gepubliceerd te worden, opdat ieder arbeider beschikke over nauwkeurige inlichtingen, wat hij als vakman tegen den oorlog heeft te doen en te laten. <br />
<br />
<br />
43 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
j. koper <br />
<br />
k. magnesium <br />
<br />
l. zwavel <br />
<br />
m. pyriet <br />
<br />
n. tungstcen <br />
<br />
o. chroom <br />
<br />
p. antimonium <br />
<br />
q. graphiet <br />
<br />
r. mika <br />
enz. <br />
<br />
3. ijzer en staalindustrie (oorlogstuig, munitie) <br />
<br />
4. chemische industrie (gifgassen) <br />
<br />
5. olie (petroleum, mazoet, benzine; bronnen, raffineerderijen, pijpleidingen, tanks, enz.) <br />
<br />
6. alkohol <br />
<br />
7. katoen <br />
<br />
8. wol <br />
<br />
9. rubber <br />
<br />
10. leer <br />
enz. enz. **) <br />
<br />
2. PRAKTISCH <br />
<br />
A, B, C, D, E, F, G, H, (zie I. A-H) <br />
<br />
J. op de wijze der direkte aktie een beweging organiseren ter opheffing van de militaire slavernij (militaire dienstplicht) 'K. op de wijze der direkte aktie een beweging organiseren voor de onmiddellijke bevrijding van alle dienstweigeraars <br />
<br />
L. op de wijze der direkte aktie speciale bewegingen organiseeren in verband met bepaalde antimilitaristische gebeurtenissen (als b.v. in 1921 in Nederland naar aanleiding van de hongerstaking van Herman Groenendaal en in 1932 in België naar aanleiding van de hongerstaking van R. A. Simocns) <br />
<br />
M. een volksbeweging organiseeren ter verwijdering uit de wet van het recht tot oorlogsverklaring <br />
<br />
N. zich in zijn dorp of stad massaal geweldloos verzetten tegen de gevangenneming van dienstweigeraars en in verband met dergelijk onrecht demonstraties, vergaderingen, proteststakingen organiseeren enz. <br />
<br />
O. naar aanleiding van speciale maatregelen door regeering of parlement (credietcn voor de uitbreiding of moderniseering van leger of vloot, manoeuvres, uitzenden van troepen of schepen naar plaatsen waar het spant, uitzenden van koloniale troepen e.d.) trachten deze onmogelijk te maken door demonstraties en stakingen <br />
<br />
P. alom dienstweigeringsmanifesten verspreiden, waarin duizenden mannen en vrouwen, met opgave van naam, adres <br />
<br />
<br />
*•) Met het oog op dit alles raadplege men o a. Helle en Acbe, .La Défense nationale et ses Conditions moderne" 1932, .Boycotts and Peace” a Report by the Commitee on Economie Sanctions, edited by Evans Clark, 1932, en .Wie würde ein neuer Krieg aussehen", Untersuchungen eingeleitet von der Interparlementarischen Union, 1932. <br />
<br />
<br />
<br />
cn beroep, openlijk verklaren dat zij aan den oorlog en zijn technische en moreele voorbereiding noch in het leger, noch op de vloot, noch in het industrieele of maatschappelijke leven deelnemen <br />
<br />
Q speciale fondsen stichten voor de slachtoffers der daadwerkeliikc oorlogsbestrijding: <br />
<br />
1. voor militaire dienstweigeraars, die vanwege hun anti-militarisme hun betrekking verliezen <br />
<br />
2. voor propagandisten in overeenkomstigen toestand <br />
<br />
3. voor hen, die weigeren krijgsmiddelen te vervaardigen of op andere wijze aan de technische, intellcktucelc of moreele oorlogsvoorbereiding mee te werken <br />
<br />
R. de regeeringen noodzaken eiken vorm van nationale defensh op te geven (als er b.v. redelijke voorstellen tot algemcencj ontwapening gedaan worden, hebben de volken hun regeeringen door direkte aktie te noodzaken, deze te aanvaarden) <br />
<br />
S. internationale kruistochten voor den vrede organiseeren (dcrgelijke campagnes van verscheidene weken of maanden, beginnen op hetzelfde oogenblik in de belangrijkste centra van verschillende landen; de kruisvaarders trekken door dorpen cn steden, overal openbare vergaderingen beleggend en begeven zich naar een bepaald punt, waar een groote internationale demonstratie plaats hebben zal) <br />
<br />
Wanneer tusschen twee landen oorlogsgevaar dreigt: <br />
<br />
T. onmiddellijk een eenheidsfront vormen van alle organisaties die zich tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding verzetten ten einde: <br />
<br />
1. een speciaal bureau en fonds voor de bedoelde aktie te stichten <br />
<br />
2. de openbare meening voorlichten aangaand het dreigend gevaar door: <br />
<br />
a. de pers <br />
<br />
b. lezingen en openbare vergaderingen <br />
<br />
c. manifesten, vlugschriften en brochures, die liet betrokken politieke conflict uit een objektief oogpunt behandelen <br />
<br />
3. door telegram en expres beroep doen op alle anti-oorlogsorganisaties, arbeidersorganisaties, enz. om op regeering en parlement druk uit te oefenen, opdat oorlog in elk geval vermeden wordt <br />
<br />
4. bekende en vooraanstaande persoonlijkheden van de quaestie op de hoogte te brengen en hen opwekken om de publieke opinie, de regeering en het parlement zoo te beinvloeden, dat oorlog wordt voorkomen <br />
<br />
3. beroep doen op alle onderwijzers, leeraars, hoogleeraren, journalisten, religieuse en politieke leiders, juristen, geschiedkundigen, enz. opdat die al hun invloed uitoefenen om oorlog te voorkomen (zie I. H. 2-11) <br />
<br />
6. regeering en parlement ervan op de hoogte stellen, dat in geval van oorlog de massaas niet zullen volgen, nog te minder daar de moderne staten over politieke en <br />
<br />
<br />
45 <br />
<br />
<br />
<br />
juridische middelen beschikken, als b.v. arbitrage, om alle politieke geschillen te beslechten en oorlog te vermijden <br />
<br />
7. in het eventueel als vijandig te beschouwen land manifesten publiceeren, waarin men openlijk verklaart, dat als een oorlog uitbreekt, men er niet aan zal deelnemen, en waarin men ieder werkelijk mensch aan de andere zijde der grens opwekt om op overeenkomstige wijze te handelen <br />
<br />
8. zich in verbinding stellen met de overeenkomstige bewegingen, organisaties enz. in het eventueel als vijandig beschouwde land, opdat de aktie zich in beide landen parallel ontwikkelt, zoowel in vredestijd als bij oorlog <br />
<br />
9. in de steden en dorpen aan de grens der betrokken landen conferenties en vergaderingen houden waar de oorlogsbestrijders der beide landen elkaar ontmoeten ten einde: <br />
<br />
a. het politieke conflikt, waarom het gaat, te onderzoeken om een vreedzame oplossing te vinden <br />
<br />
b. alle middelen na te gaan, waardoor men oorlog kan voorkomen <br />
<br />
c. alle middelen na te gaan om eventueel mobilisatie en oorlog te verhinderen <br />
<br />
10. algemeene staking voorbereiden en, zoo noodig reeds inzetten, evenals massale dienstweigering, non-coöperatie, enz. en al wat noodig is om den dreigenden oorlog definitief onmogelijk te maken <br />
<br />
U. in het maatschappelijk leven al wat militair is, boycotten <br />
<br />
(vooral de gegradueerden) <br />
<br />
Daar in geval van mobilisatie of oorlog de besturen der anti-oorlogsorganisaties en haar meest bekende propagandisten waarschijnlijk gevangen genomen worden, en de documenten, archieven, enz. der betrokken organisaties in beslag genomen dreigen te worden, moet men <br />
<br />
V. preventieve maatregelen nemen: <br />
<br />
1. de leden der organisaties zoo opvoeden, dat zij steeds meer in staat zijn om hun illegaal werk zelfs voort te zetten als alle leiders zijn verbannen, gevangen of gedood <br />
<br />
2. de ledenlijsten in meerdere exemplaren op verschillende plaatsen bewaren om noodlottige gevolgen van eventucele huiszoeking te voorkomen <br />
<br />
3. rekening houden met de mogelijkheid, dat de financiën der organisaties, voprzoover zij toevertrouwd zijn aan officieele instellingen (spaarbanken enz.) door den staat in beslag genomen worden, opdat men op het kritieke oogenblik niet van alle middelen beroofd zijn<br />
<br />
Om op het juiste oogenblik doeltreffend te handelen en de evenlueele regeeringsproclamaties nog vóór te zijn: <br />
<br />
W. reeds van te voren in verschillende formaten en kleuren <br />
<br />
<br />
46 <br />
<br />
<br />
proclamaties gereed hebben, die op korte, eenvoudige en duidelijke wijze tot individueclc en collektieve aktic tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding aansporen en opwekken tot EEN ALOMVATTENDE MOBILISATIE IN DIENST VAN MENSCHHEID EN MENSCHELIJKHEID voor de volgende gevallen: <br />
<br />
1. mobilisatiegeruchten <br />
<br />
2. mobilisatie <br />
<br />
3. oorlogsgeruchten <br />
<br />
4. burgeroorlog <br />
<br />
5. staat van oorlog <br />
<br />
6. staat van beleg <br />
<br />
7. koloniale oorlog <br />
<br />
8. internationale oorlog <br />
<br />
B. In tijd van mobilisatie en oorlog <br />
<br />
<br />
III. INDIVIDUEELE direkte aktie om Oorlog onmogelijk te maken <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
G. Doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot, om kernen van oorlogsbestrijding te vormen en verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering: <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig en munitie te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boeken, manifesten enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristische, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
S. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
9. weigering, post, telegraaf, telephoon, enz. in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen: <br />
<br />
<br />
47 <br />
<br />
<br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
2. coöperaties <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
enz. enz. <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvollc wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij de door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en moree'en dienst: <br />
<br />
a. direkt <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver <br />
<br />
4. als religieus of zedelijk voorganger of leider <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeeringen of partij <br />
<br />
6. als jurist <br />
<br />
7. als geschiedkundige <br />
<br />
8. als kunstenaar <br />
<br />
9. als socioloog <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater <br />
<br />
11. als wijsgeer <br />
<br />
(zie I. H. 1 b en 2 b.) <br />
<br />
12. ondanks de ongunstigste omstandigheden en de noodlottigste gebeurtenissen zooveel mogelijk de noodzakelijke plaatselijke, nationale en internationale verbindingen onderhouden en aanknoopen met het oog op individueele en eollektieve direkte aktie tegen oorlog <br />
<br />
J. paarden, muildieren en alle vee aan de militaire requisitie onttrekken <br />
<br />
K. opgeëischte rijwielen, motorfietsen, automobielen, vliegmachines of andere transportmiddelen onbruikbaar maken voor mobilisatie en oorlog <br />
<br />
L. installaties voor telephoon, telegraaf, radio, enz. voor mobilisatie en oorlog onbruikbaar maken <br />
<br />
M. bruggen, rails, enz. voor mobilisatie en oorlog onbruikbaar maken (nooit vergeten, het signaal op onveilig te zetten om ongelukken te voorkomen en menschenlevens te sparen) <br />
<br />
enz. enz. op alle gebied zooveel mogelijk de meest doelmatige <br />
<br />
<br />
NON-COOPERATIt, BOYCOTT EN SABOTAGE toepassend, zonder instrumenten, machines, bruggen, wegen, enz. meer te <br />
<br />
Als men de keus heeft, altijd liever krijgsmiddelen — en in tijd van mobilisatie en ooriog is alles krijgsmiddel omzetten tot ontredderen of te verwoesten dan strikt noodzakelijk is vredesmiddclen, dan ze ontredderen of vernieten: zijn vliegmachine b.v. gebruiken om over dorpen en steden van het eigen land en van het eventueel als vijandig beschouwde gebied anti-oorlogsmanifesten uit te strooien; officieele of geheime draad-looze uitzenders aanwenden in dienst van de antimilitaristische mobilisatie om beroep te doen op de betrokken volken, opdat iij niet aan den oorlog deelnemen, enz. <br />
<br />
IV. COLLEKTIEVE direkte aktie om Oorlog onmogelijk te maken <br />
<br />
A. militaire dienstweigering <br />
<br />
B. weigering van non-combattantenwerk (ook voor het Roode Kruis of den militair geneeskundigen dienst, die beide uiteraard aan den militairen dienst ondergeschikt zijn) <br />
<br />
C. doeltreffende antimilitaristische propaganda in het leger en op de vloot, om kernen van oorlogsbestrijding te vormen en verbindingen te leggen tusschen deze en de antimilitaristische beweging met het oog op massale dienstweigering <br />
<br />
D. industrieele, technische en sociale dienstweigering: <br />
<br />
1. weigering om oorlogstuig te vervaardigen <br />
<br />
2. weigering om deel te nemen aan den militairen vliegdienst <br />
<br />
3. weigering om kazernes en vestingen te bouwen <br />
<br />
4. weigering te vervaardigen: <br />
<br />
a. militaire kleeding <br />
<br />
b. militair schoeisel <br />
enz. enz. <br />
<br />
5. weigering om optische en andere instrumenten te vervaardigen, die alleen voor oorlog dienen <br />
<br />
6. weigering om artikelen, vlugschriften, boeken, manifesten, enz. te zetten of te drukken, die een duidelijk militair, militaristische, nationalistisch of imperialistisch karakter dragen <br />
<br />
7. weigering om oorlogsspeelgoed te vervaardigen <br />
<br />
8. weigering om al wat tot oorlog en oorlogsvoorbereiding dient te hanteeren, te verzenden of te transporteeren <br />
<br />
9. weigering, post, telegraaf, telephoon, enz. in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
E. weigering om (als patroon of ondergeschikte) den handel in dienst van den oorlog te stellen <br />
<br />
1. bankwezen <br />
<br />
<9 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2. coöperaties <br />
<br />
3. uitgeverij <br />
<br />
4. kleedingzaken <br />
<br />
5. lederzaken <br />
<br />
6. winkels voor optische en andere technische instrumenten <br />
<br />
7. boekwinkels <br />
<br />
8. speelgoedwinkels <br />
enz. enz. <br />
<br />
F. weigering om belasting te betalen <br />
<br />
G. weigering om ingekwartierden te herbergen (men kan deze opgedwongen gasten ook herbergzaam ontvangen en onder hen op taktvolle wijze antimilitaristische propaganda maken, waarbij de door den staat uitgekeerde vergoeding zooveel mogelijk voor propagandadoeleinden kan worden aangewend) <br />
<br />
H. weigering van intellektueelen en moreelen dienst: <br />
<br />
a. direkt <br />
<br />
1. als physicus <br />
<br />
2. als chemicus <br />
<br />
3. als bakterioloog <br />
<br />
4. als ingenieur <br />
<br />
5. als technicus <br />
<br />
6. als omroeper, spreker of uitzender bij de radio <br />
enz. enz. <br />
<br />
b. indirekt <br />
<br />
1. als ouders <br />
<br />
2. als onderwijzer, leeraar of hoogleeraar <br />
<br />
3. als journalist, publicist, spreker of schrijver <br />
<br />
4. ais religieus of zedelijk voorganger of leider <br />
<br />
5. als leider van politieke groepeeringen of partij <br />
<br />
6. als jurist <br />
<br />
7. als geschiedkundige <br />
<br />
8. als kunstenaar <br />
<br />
9. als socioloog <br />
<br />
10. als arts, zielkundige of psychiater <br />
<br />
11. als wijsgeer <br />
<br />
(zie I. H. 1 b en 2 b.) <br />
<br />
12. ondanks de ongunstigste omstandigheden en de noodlottigste gebeurtenissen zooveel mogelijk de noodzakelijke plaatselijke, nationale en internationale verbindingen onderhouden en aanknoopen met het oog op individueele en collektieve direkte aktie tegen oorlog <br />
<br />
J. BOYCOTT, NON-COOPERATIE EN STAKING: <br />
<br />
1. in tijd van oorlogsgevaar: om de regeering te noodzaken van haar verderfelijke plannen af te zijeu <br />
<br />
2. in oorlogstijd: om een eind te maken aan de menschenslachting <br />
<br />
Wanneer de antimilitaristische beweging niet sterk genoeg is om de nationale mobilisatie onmogelijk te maken, moet men: <br />
<br />
K. een eenheidsfront tegen den oorlog vormen: <br />
<br />
1. in mobilisatietijd, zoolang de oorlog nog niet is uitge-<br />
<br />
<br />
60 <br />
<br />
<br />
barsten: om in het gansche land met alle middelen eert krachtige propaganda te maken voor algemeene staking en dienstweigering <br />
<br />
2. in oorlogstijd: om in denzelfden geest zoo taktvol mogelijk te handelen, welke arbeid reeds in vredestijd moet worden voorbereid <br />
<br />
L. pogen voor de antioorlogsmobilisatie de soldaten, matrozen en arbeiders, die zich nog voor den oorlog mobiliseeren laten, te winnen door: <br />
<br />
1. demonstraties <br />
<br />
2. huisbezoek <br />
<br />
3. posten voor kazernes, enz. (op dit gebied kunnen vooral ook vrouwen voorbeeldig werk verrichten) <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
M. zooveel mogelijk het oorlogsmechanisme ontredderen door alle vervoer te verlammen (ook hier kunnen de vrouwen een bizondere taak vervullen, door zich b.v. in massa op de rails of wegen te werpen om het vertrek van militaire transporten te verhinderen en door algemeene toepassing van lijdelijk verzet, zooals dit de laatste jaren in India door de vrouwen voorbeeldelijk geschied is bij de geweldlooze bestrijding van de britsche politie en het imperialistische leger) <br />
<br />
N. overal waar dit zonder menschenlevens in gevaar te brengen mogelijk is, wapens, munitie en ander krijgstuig vernietigen, <br />
<br />
enz. enz. <br />
<br />
Als men de keus heeft, altijd liever krijgsmiddelen — en in tijd van mobilisatie en oorlog is alles krijgsmiddel — ontzetten tot vredesmiddelcn, dan ze ontredderen of vernielen: zijn vliegmachine b.v. gebruiken om over dorpen en steden van het eigen land en van het eventueel als vijandig beschouwde gebied anti-oorlogsmanifesten uit te strooien; officieele of geheime draadlooze uitzenders aanwenden in dienst van de antimilitaristische mobilisatie om beroep te doen op de betrokken volken, opdat aij niet aan den oorlog deelnemen, enz. <br />
<br />
O. het algemeen verzet tegen den oorlog omzetten tot algeheele sociale vernieuwing (in deze omwenteling is het eveneens de plicht van alle antimilitaristen en radikale pacifisten om den strijd slechts met menschwaardige middelen te voeren, hoog uit boven het burgelijk, feodaal en voorfeodaal geweld, dat met de eischen eener werkelijke maatschappelijke vernieuwing uiteraard in strijd is) <br />
<br />
<br />
51 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
VREDE ALS DAAD <br />
Beginselen, Geschiedenis en Strijdmethodeh van de Direkte Aktle tegen Oorlog, door B. DE LIGT <br />
2 deelen, 720 blz. prijs: Ing. f 4.90, geb. f 6.50 <br />
<br />
<br />
Een overvloed van tot nog toe onbekende stof is in dit boek zeer overzichtelijk bewerkt. De schrijver heeft ongewoon veel gelezen en weet, daar hij de verschillende stroomingen van het moderne pacifisme (in den breedsten zin des woords) tot in nauwkeurigheden kent, tusschen verleden en heden steeds het juiste verband te leggen. Het eerste deel behoort in het bizonder door allen, die zich voor religie interesseeren, ijverig bestudeerd te worden. Prof. Dr. Hans Wehberg in „Die Friedenswarte” Wat men in zijn „geschiedenis” vindt, is gewoonlijk in geschiedenisboeken niet te vinden. „Algemeen Handelsblad'’ <br />
<br />
Tusschen veel geschriften over het oorlogsvraagstuk, goed en warm van bedoeling, maar vaak onbelangrijk van inhoud, doet dit boek weldadig aan. Ook hier is de bedoeling goed, niet alleen door den ernst van het verzet tegen den krijg, maar ook door den ernst om het vraagstuk breed en van veel zijden te bezien en wetenschappelijk te benaderen. En deze bedoeling omgezet in een boek waaraan veel studie ten grondslag ligt en dat het lezen waard is, om vorm en inhoud beide! <br />
<br />
Prof. dr. J. Lindeboom in „Christendom en Cultuur” Een meesterwerk, dat men gelezen moet hebben om de werkelijke oorlogsbestrijding door en door te kennen. Het moet zijn plaats vinden in de bibliotheken van al onze medestrijders. <br />
<br />
Gerard de Lacaze-Duthiers in ,J.e Barrage” <br />
<br />
Een monument, stralend van leven. Deze bijbel der direkte aktie. Dr. Edmond Privat in ,Ja Sentinelle ” <br />
<br />
<br />
Onze godsdienstige, wijsgeerige, sociologische opvattingen komen gewis meerdere keeren in botsing met deze van den auteur. Er ligt in zijn denken geen gebondenheid aan traditie. Hij bekijkt, waardeert en veroordeelt steeds ongenadig scherp vanuit eigen opvatting en overtuiging. Dat echter te durven, vooral op een gebied waar een militaristisch gezinde heer-schappij de vrijheid van denken en doen zoo goed als lamgeslagen heeft, verdient waardeering. <br />
<br />
Waar het trouwens gaat om een werk dat getuigt van kennis en eerlijk streven, moeten we niettegenstaande zekere bepaalde en besliste meeningsverschillen zeggen, dat alwie zich aktief aan vredesbeweging gelegen laat, dit boek moet doorwerken. <br />
<br />
.Jong Dietschland”, Alg. weekbl. v. Kath. Vl.-Nationaal Leven De inhoud is, daargelaten bezwaren die men op bepaalde punten en tegen sommige conclusies kan hebben, belangrijk; vrucht van ernstige langdurige studie. Veel litteratuur, waaronder weinig of niet bekende, heeft de schrijver met vrucht geraadpleegd; op menig punt verrichtte hij pionierswerk. De wijze van behandeling getuigt van lofwaardig streven naar objectiviteit. Hoe men tegenover deze beweging moge staan, de zaak van den vrede, welke allen, die van goeden wille zijn wenschen te dienen, is er slechts bij gebaat, wanneer zij zoo veelzijdig mogelijk ernstig wordt bestudeerd. Voor de historische zijde is dit in De Ligt’s boek hef geval. Nieuwe Rotterdamsche Courant. <br />
<br />
Varkrijgb. in da Baakh. VAN LOGHUM SLATERUS N.V., Arnham <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
DE OVERWINNING <br />
<br />
VAN HET GEWELD <br />
<br />
<br />
80 pag. <br />
<br />
20 cent (plus porto) <br />
<br />
<br />
Hoe oorlog en onderdrukking door <br />
bovengewelddadlge strijdmiddelen <br />
<br />
<br />
UITGAVE: <br />
<br />
BEVRIJDING, WINKELERWEG C 6d, N. NIEDORP <br />
<br />
<br />
ETS GOEDS' <br />
<br />
brengt u bet <br />
<br />
<br />
Brochurendepol <br />
<br />
<br />
Intern. Anti-Mil. Ver. <br />
<br />
COR LODDER ■ Nieuwe Niedorp • Giro 77320 <br />
<br />
Oorlog aan den Oorlog <br />
<br />
8 cent, franco per post 11 cent <br />
<br />
Het einde van Nederlands Onafhankelijkheid en Neutraliteit, 5 cent, franco p. post 8 cent <br />
Oorlogsverhindering door door direkte aktie, 2 cent, franco per post 4 cent <br />
<br />
Hoe werkt de bloedige Internationale? 15 cent, franco per post 18 cent <br />
<br />
Oorlogtegen Hitler Duitschland? 7 cent, franco p. post 10 cent <br />
Oorlog en Revolutie, 8 cent, franco per post 11 cent <br />
<br />
LUIT. KOLON. OSBURN Een verboden toespraak, 5 cent, franco per post 8 cent <br />
<br />
HENR. ROLAND HOLST Sterft, oude vormen en gedachten! 8 et, fr. p. post 11 cent <br />
<br />
-BESTELT HET NOG HEDEN! <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
BART DE LIGT <br />
<br />
<br />
ALBERT DE JONG <br />
<br />
<br />
ALBERT DE JONG <br />
<br />
<br />
SIMONE WEIL <br />
<br />
<br />
„De Wapens Neder” <br />
<br />
Maandorgaan van de Intern. Anti-Mil. Vereeniging (I.A.M.V. - Sectie Holland) <br />
<br />
30STE JAARGANG <br />
<br />
Abonnementsprijs 85 ct. p. jaar, extra Kerstno. inbegrepen bij vooruitbetaling <br />
<br />
Vraagt gratis proefnummer aan bij de Administratie van .De Wapens Neder": <br />
PAVILJOENSGRACHT 68-70 - DEN HAAG - GIRO 31762 <br />
<br />
<br />
Voor directe actie tegen Oorlog en Militarisme. <br />
<br />
ageert elke week <br />
<br />
„DE ARBEIDER” <br />
<br />
OP AANVRAGE WORDT GEDURENDE VIER WEKEN GRATIS <br />
EEN PROEFBLAD GEZONDEN <br />
<br />
<br />
Abonn.prijs <br />
I 1.— per <br />
3 maanden <br />
<br />
ADMINISTR.-ADRES: KLAPROOSLAAN 49a, GRONINGEN <br />
<br />
<br />
Wat willen de Syndicalisten?! <br />
<br />
LEEST <br />
<br />
Abonneert j i I • « <br />
<br />
U OP „U6 byndlCallSt verspreidt <br />
<br />
IN ELK GEZIN <br />
<br />
Orgaan van het Nederlandsch Syndicalistisch Vakverbond <br />
<br />
Aangesloten bij de Internationale Arbeiders-Associatie te Madrid <br />
<br />
Redactie: Administratie: <br />
<br />
ALBERT DE JONG FREEK SPOOR <br />
<br />
Haarlem Mercatorstr. 157 3 , Amsterdam (W.) <br />
<br />
Abonnementsprijs slechts f 1.— per kwartaal <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Zittend in Indisch kostuum: Mlra Ban, en dan naar links: Arthur Ponsonby, Valantln Boelgakof, Mw. Runham Brown, H. Ru <br />
<br />
<br />
<br />
HET CONGRES VAN DE WAR RESISTERS' INTERNATIONAL TE WELWYN</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:Prudhommeaux,_Andr%C3%A9&diff=26659
Categorie:Prudhommeaux, André
2023-10-22T09:51:03Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Auteurs]]</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:Prudhommeaux,_Andr%C3%A9&diff=26658
Categorie:Prudhommeaux, André
2023-10-22T09:50:46Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Auteur]]</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:Prudhommeaux,_Andr%C3%A9&diff=26657
Categorie:Prudhommeaux, André
2023-10-22T09:49:47Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Auteurs'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Auteurs]]</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Schapiro,_Alexander_-_De_Spaanse_revolutie._Enkele_beschouwingen_(1938)&diff=26656
Schapiro, Alexander - De Spaanse revolutie. Enkele beschouwingen (1938)
2023-10-21T16:19:14Z
<p>JJ: /* V */</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Schapiro, Alexander]]<br />
<br />
De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen<br />
<br />
Door Alexander Schapiro<br />
<br />
Verschenen: 1938<br />
<br />
Bron: Waarom verloren wij de revolutie? - De nederlaag van het Spaanse anarchosyndicalisme in 1936-1937, Archief/Wereldvenster, 1979; De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen, De Syndicalist (13, 16 april, 14, 28 mei, 4 juni 1938)<br />
<br />
Digitalisering: Tommy Ryan<br />
<br />
<br />
Dit artikel is verschenen als supplement bij l'Espagne nouvelle (het nieuwe Spanje), Nîmes, 15 maart 1939) en kreeg een integrale herdruk bij onder andere De Syndicalist in Haarlem onder de titel 'De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen', naast een de artikelenreeks 'Het Spaanse probleem' door Albert de Jong (1891-1970), die tevens de redactie van het blad voerde.<br />
<br />
Alexander Schapiro schreef dit artikel op verzoek van de Argentijnse anarchistische federatie als reflectie op de Spaanse Revolutie.<br />
<br />
<br />
=De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen [1]=<br />
<br />
==I.==<br />
<br />
Spanje staat in vlammen en het bloedt uit vele wonden. Madrid vernietigd. Barcelona meedogenloos gebombardeerd. Duizenden doden en gewonden — vooral vrouwen en kinderen. Een langzame en smartelijke doodsstrijd van een geheel volk. Zogenaamde democratieën die koelbloedig een monsterachtige moordpartij aanzien, waarvan de bebloede dolk zich weldra tegen haarzelve zal keren. En de arbeidersklasse van alle landen, zwak en beschaamd, laat het begaan, met het bewustzijn dat als zij zelf morgen dezelfde prijs moet betalen, het haar eigen schuld zal zijn, omdat ze heeft toegestaan dat het Spaanse volk werd verpletterd.<br />
<br />
In die heldenstrijd van het Spaanse volk, ongeëvenaard in de annalen van de burgeroorlogen en van de revolutie, heeft de CNT vanaf de eerste dag gestaan op de gevaarlijkste strijdpunten tegenover het internationale fascisme, dat in Spanje zijn bloedige vlag wilde planten. Reeds op 19 juli was iedereen, vriend en vijand, het erover eens, dat de grote massa der anarcho-syndicalisten het enige bolwerk was, waarop altijd de aanvallen van alle vijanden van de CNT te pletter zouden slaan. Als de zogenaamde ‘regeringstroepen’ de vijand terugsloegen of een strategisch punt bestormden en namen, kwam het doordat de troepen, brigades of regimenten van de CNT en van de FAI in de eerste gelederen stonden. Als de ‘regeringstroepen’ zich terugtrokken of terrein verloren, was het doordat men onze kameraden uit de eerste rijen had verwijderd.<br />
<br />
De democratische Frans-Engelse non-interventiepolitiek heeft Mussolini en Hitler in staat gesteld in Spanje binnen te dringen en Franco te hulp te komen. Is het dan nu het moment om de redenen op te sporen van de verschillende zwenkingen en de talrijke afwijkingen van de leidende organen der CNT? Zou het misschien niet beter zijn om heden ten dage er het zwijgen toe te doen en onze eventuele kritiek te laten rusten tot een minder verward en rustiger ogenblik?<br />
<br />
Velen onzer kameraden, in Spanje zelf en in het buitenland, schijnen daartoe besloten te hebben. Wij zouden hun voorbeeld kunnen volgen, zo wij niet diep doordrongen waren van de overtuiging, dat onze Spaanse kameraden, de strijders van de CNT en de FAI, en vooral de grote massa der aangesloten leden nog lang niet verslagen zijn, en dat van het ene ogenblik op het andere een energieke poging de vroegere toestand zou kunnen herstellen en de revolutie zou kunnen terugbrengen op haar eigen weg, de enige die tot de overwinning kan leiden.<br />
<br />
Deze hoop geeft ons de vrijheid te spreken, ondanks de kritieke toestand van ‘ons’ front in Spanje, en verplicht ons het stilzwijgen te verbreken, na de gebeurtenissen van mei 1937, toen de eerste poging tot herstel werd gewaagd door de arbeidersklasse van Barcelona, aangesloten bij de CNT.<br />
<br />
Wat zijn de meest zwakke punten geweest in de organische en ideologische bouw van onze Spaanse beweging?<br />
<br />
Vóór 19 juli 1936: het verzet van de CNT tegen een reorganisatie op de grondslag van de industriefederaties; het verzet tegen het opbouwende anarcho-syndicalisme, waarvoor men het afbrekende anarchisme met een putschistisch sausje in de plaats stelde, zoals blijkt uit de gebeurtenissen van 8 januari en 8 december 1933; het verzwakken van het antiparlementarisme door de (naar buiten vermomde) deelneming aan de verkiezingen van 1936; de verzwakking van de kaders der organisatie doordat de lakse houding, welke men er tegenover aannam, aan het ‘trentisme’[2] de gelegenheid gaf, zich te ontwikkelen. Het was de eerste ideologische bres in de bouw van de CNT.<br />
<br />
Na 19 juli 1936: De bewust door de CNT gewenste en geëiste deelneming aan de regering; de ideologische compromissen met de staatsgezinde partijen, zowel marxistische als burgerlijke; het uitwerken van een reeks minimumprogramma’s, het een nog minimaler dan het andere; de vernietiging van de krachtigste organen van de revolutie en de militarisatie van het gewapende volk; het aanvaarden van het centralisme en het verzwakken van de federalistische activiteit in de boezem van de organisatie zelve; het zich onderwerpen aan de eisen van de Sovjetunie en van haar agenten te Barcelona, Valencia en Madrid, wat leidde tot het invoeren in onze Spaanse beweging, en vooral in de officiële pers van de CNT, van een sterke liefde voor het bolsjewisme.<br />
<br />
Het zou misschien te ver voeren, zelfs in verschillende artikelen, bij al die belangrijke factoren in de ontwikkeling van de Spaanse anarchistische beweging stil te staan. Wij zullen dus slechts de meest opvallende veranderingen de revue laten passeren, welke de CNT sinds het begin van de burgeroorlog heeft ondergaan.<br />
<br />
De belangrijkste verandering is ongetwijfeld het deelnemen van vertegenwoordigers van de CNT aan de regering.<br />
<br />
Zeker, tal van theorieën worden te pletter geslagen op de rotsen van het dagelijkse leven. De meest diepzinnige theorieën kunnen bij onvoorziene omstandigheden moeten worden herzien. En de schoonste van alle theorieën — die van het libertaire communisme — is gebleken niet te verwezenlijken te zijn bij de eerste botsing, die zich voordeed toen de fascisten op 19 juli 1936 in Catalonië binnenvielen.<br />
<br />
Niemand van ons heeft ooit gemeend, dat de theorie van het libertaire communisme van vandaag op morgen in praktijk kon worden gebracht. Reeds in 1933 hebben wij de aandacht van de CNT gevestigd op het onmiskenbare feit, dat een putsch geen revolutie is en dat het in een of ander dorp proclameren van het libertaire communisme nog niet de verwezenlijking is van ons ideaal.[3]<br />
<br />
Maar men moet twee zaken niet verwarren: die van de theorie en die van bet beginsel. Als de eerste niet altijd onmiddellijk kan worden verwezenlijkt, de tweede blijft, en moet altijd, onkreukbaar blijven. Men kan niet optrekken naar het libertaire communisme als men uitgaat van principes die gedeeltelijk of lijnrecht met die van het libertaire communisme in strijd zijn. En iedere gevolgde tactiek, die uitgaat van beginselen die in strijd zijn met het libertaire communisme, zal ongetwijfeld leiden tot een toestand, die niets meer gemeen heeft met het doel, dat wij ons hebben gesteld.<br />
<br />
Welnu, de tactiek van het deelnemen van anarchisten aan welke regering ook kan tot niets anders leiden dan tot versterking van de staatsidee: deze tactiek gaat dus tegen onze eigen beginselen in en zij zal zich noodzakelijkerwijze tegen ons moeten keren. Het federalistische beginsel, dat wij stellen tegenover de altijd centralistische staat, kan niet samengaan met een deelnemen aan de regering.<br />
<br />
Trouwens, onze Spaanse kameraden weten dit alles zelf heel goed, en het besluit, de samenwerking met de regering te vragen, werd meer genomen bij wijze van politieke manoeuvre dan uit overtuiging of zelfs als revolutionaire tactiek.<br />
<br />
Maar welke redenen kan de CNT gehad hebben om ook categorisch haar recht op te eisen zitting te nemen in de ministeries, nadat zij zo glorieus de eerste slag van een burgeroorlog had gewonnen welke zich op de eerste dag na deze grote overwinning zou hebben ontwikkeld tot een sociale revolutie door de wil van het ganse volk?<br />
<br />
Wij zullen trachten dit raadsel op te lossen.<br />
<br />
<br />
==II.==<br />
<br />
De fascistische opstand onder leiding van Franco heeft de meest verpletterende nederlaag geleden op de 19de juli te Barcelona, onder de geweldige drang en het enthousiasme van de leden der CNT-FAI. De revolutie was mogelijk geworden, tenminste in Catalonië. Voor iedereen stond het vast: het was naar de mening van allen de enige mogelijke oplossing, de enige revolutionaire oplossing, de enige logische oplossing van het conflict, dat gerezen was tussen het volk en het fascisme.<br />
<br />
Maar daar was ook nog het overige Spanje. En het overige Spanje was van zijn stuk gebracht door de aanval der fascisten […] en de CNT-FAI was er minder sterk, vooral in Madrid.<br />
<br />
De strijd tussen de centrale regering in Madrid en de regering van Catalonië is reeds op de eerste dag begonnen. Het is voor niemand een geheim, dat de meest hardnekkige tegenstander van hulp aan de Catalaanse troepen bij hun opmars naar Aragon en in het bijzonder naar Zaragoza, Largo Caballero was. Hij weigerde zowel munitie als geld. Het was dus dringend noodzakelijk de controle op de staat in handen te nemen, de controle op diezelfde staat, wiens functie in lijnrechte tegenstelling is met de minste revolutionaire wensen van een strijdend volk.<br />
<br />
Wat te doen? Men had, wel te verstaan, in het tumult van de plotseling ontketende burgeroorlog, die reeds gewonnen was in Catalonië, in Levante, en langs de weg die Durruti van Barcelona tot de poorten van Zaragoza had afgelegd, de arbeidersmassa’s van Castilië kunnen opwekken, zich bij de revolutionaire beweging aan te sluiten. Men had het kunnen riskeren. Men had het misschien moeten riskeren. Maar het Nationale Comité van de CNT heeft, zonder dat het daarom het elan van het proletariaat van de steden en van het land ook maar in het minst wilde tegenhouden of zelfs maar remmen, gemeend dat het voldoende zou zijn, de teugels van het bewind in handen te krijgen om werkelijk in staat te zijn de oorlog en de revolutie overeenkomstig de wensen van het volk te leiden. Het Nationale Comité had eerst de instelling van een nationale verdedigingsraad geëist — en wel bij ultimatum. Het ultimatum is doodgezwegen, en de CNT verschanste zich achter de eis van vier ministerportefeuilles, waaronder die van Financiën en van Oorlog. Deze voorwaarde was, als minimum-program, een conditio sine qua non. Al zij de commando- en de controleposten kreeg, kon de CNT hopen oorlog en revolutie te leiden. Eindelijk werden de CNT enkele portefeuilles toegekend, maar… portefeuilles van volstrekt ondergeschikte betekenis, die geen enkele mogelijkheid boden om de leiding in handen te nemen of controle uit te oefenen.<br />
<br />
Het ondanks alles aannemen van die overbodige en nutteloze ministerzetels is, zelfs vanuit een zuiver tactisch standpunt, een grove fout van de CNT geweest. Van principieel standpunt, van anarchistisch standpunt, ja ook zelfs van revolutionair standpunt was de eis deel te nemen aan het bestaande bewind reeds een kardinale fout, die betekende dat men, al was het dan slechts terwille van ogenblikkelijke doeleinden, de staat accepteerde als een instrument, dat de strijd tegen een zogenaamd gemeenschappelijke vijand (en nog wel in het belang van de arbeiders!) zou kunnen organiseren.<br />
<br />
Het zitting nemen in de regering was dus niet een intocht met wapperende vaandels, maar een binnengaan door een achterdeurtje, als smekelingen en niet als meesters, waarbij ons vaandel opgevouwen in de vestiaire werd achtergelaten.<br />
<br />
Toen onze kameraden besloten hadden van hun beginselen af te wijken en een uitsluitend tactische rol te spelen, hebben zij zich een zeer naïeve voorstelling gemaakt van de tactische bekwaamheden van onze zogenaamde medestanders, die in dat opzicht specialisten zijn.<br />
<br />
En toen onze kameraden begrepen, dat ze bedrogen en geleverd waren, was het al te laat om terug te trekken. Men was, ondanks zichzelf, ministerialist geworden. Eerst was men gaan geloven, dat het karakter van de ministerportefeuille de loop der gebeurtenissen zou kunnen beïnvloeden; later meende men, dat van de portefeuille op zichzelf heil kon worden verwacht.<br />
<br />
Natuurlijk hebben de oude politici zich bij de eerste de beste gelegenheid van de opportunistische en gelegenheidsministerialisten ontdaan. ‘De Moor heeft zijn plicht gedaan, de Moor kan gaan.’ Maar de plicht die hij vervuld had, was verre verwijderd van de plicht, die hij had moeten vervullen tegenover de revolutionaire arbeidersmassa, die wat anders verwachtte dan een onvruchtbare en volstrekt ondoelmatige deelname aan de regering. Het staat voor ons vast, dat het zeker niet uit overtuiging was, dat de CNT deelnam aan de regering met burgerlijke en centralistische elementen op een ogenblik, dat de revolutie eiste dat het centralisme zou verdwijnen en de bourgeoisie werd vernietigd. Maar… al etende komt de trek wel, zegt men, en wat oorspronkelijk slechts een politieke manoeuvre was, werd later een noodzakelijk onderdeel van de ‘revolutionaire’ tactiek en ten slotte een overtuiging. Op deze wijze is bijvoorbeeld uit het ‘trentisme’, voortgekomen uit de CNT, later de ‘Syndicalistische Partij’ en het opportunistische parlementarisme voortgevloeid.<br />
<br />
Onze kameraden-ministers hebben deze klip niet kunnen omzeilen. Want wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.<br />
<br />
De fouten, die later door de leidende instanties van de CNT zijn begaan, zijn slechts logische uitvloeisels van die eerste fout: het deelnemen aan de macht.<br />
<br />
De reorganisatie van de militie tot een gemilitariseerd leger en de opheffing van de economische raad zijn contrarevolutionaire daden. Toch zijn ze begaan met toestemming, met instemming, ja zelfs op initiatief van anarchistische ministers en raadslieden, omdat de ministeriële samenwerking een compromis eiste, en een compromis, waarbij de concessies uitsluitend van onze kant moesten komen.<br />
<br />
Het deelnemen aan de regering door de Spaanse anarchisten heeft henzelf voor een nog belangrijker vraagstuk gesteld, en wel voor de beslissing of de oorlog en de revolutie gemeenschappelijk konden worden doorgezet, dan wel of een van deze beide ten bate van de andere moest worden opgeofferd; en zo ja, welke van de twee men moest laten vallen, en waarom. Dank zij de deelneming van onze kameraden aan de regering kon dit brandende vraagstuk door hen op slechts één wijze worden opgelost. Wij komen daar de volgende maal op terug.<br />
<br />
<br />
==III.==<br />
<br />
Het probleem ‘oorlog en revolutie’ dateert van 19 juli 1936. Op deze dag brak in Catalonië de revolutie uit, een revolutie met een zuiver sociaal karakter; zij ontwikkelde zich overigens van dag tot dag, nam in omvang toe, sloeg over naar Aragon, sleepte Levante mee. De bodem werd gecollectiviseerd. In Barcelona gingen de transportmiddelen, de opslagplaatsen en fabrieken over in handen van de CNT. En de UGT, meegesleept door het voorbeeld en door het succes, maakte de methoden van directe actie van de CNT tot de hare. Zoals Antona, toen secretaris van het Nationale Comité van de CNT, terecht zei: In dit plechtige uur — op de ochtend van de 20ste juli 1936 — stierf onder de handen van een gewapend volk een geheel regime. De kogels die het leven van de officieren en leiders van het leger wegmaaiden, hebben niet enkele mensen gedood, zij doodden een gehele maatschappij…<br />
<br />
Maar op bijna hetzelfde ogenblik, waarop dit gebeurde, nam de confederale organisatie van de CNT in Catalonië, in weerwil van de grote revolutionaire overwinning op het fascisme, een historische beslissing. Het was, vergeten wij het niet, de 20ste juli 1936. De voltallige vergadering van de gewestelijke federaties en de plaatselijke arbeidssecretariaten van Catalonië, gaf, 'zonder zich te laten meeslepen door de gebeurtenissen van het ogenblik of zich te laten bedwelmen door de snelle en definitieve overwinning, die de burcht in onze handen had gebracht’, de volgende parolen uit: ‘De steden en provincies van Spanje te veroveren, die in handen van het fascisme waren.’ ‘Geen vrij communisme.’ ‘De eerste taak is, de vijand te verslaan waar hij wordt aangetroffen.’ En zij stelde voor een organisatie te stichten, die alle anti-fascisten zou kunnen verenigen.<br />
<br />
Dat was, volgens Mariano Vázquez, van wie wij hierboven enkele zinnen hebben geciteerd uit zijn terugblik op de gebeurtenissen van 19 juli (De Julio a Julio) ‘het eerste bewijs van collectieve verantwoordelijkheid’.<br />
<br />
Ongeveer veertien dagen later, in het begin van augustus 1936, kwam de CNT in een nationaal plenum van gewestelijke federaties bijeen. ‘Hier werd hetzelfde besloten,’ vervolgt M. Vázquez, ‘wat het gewest Catalonië op 20 juli had aanvaard: Geen libertair communisme. Onze eerste plicht is de fascistische legers te verslaan.’<br />
<br />
Het is dus duidelijk, dat de CNT niet van plan was de gebeurtenissen die zich in het antifascistische Spanje ontwikkelden tot hun logische en uiterste consequenties door te voeren. De revolutie sloeg alle overgangsfasen over, zij vernietigde de grondslagen van de kapitalistische maatschappij, het volk wijdde zich — zonder de dagelijkse strijd tegen het binnendringende fascisme te vergeten — met al zijn enthousiasme aan de wederopbouw van een nieuwe maatschappij. En laten wij niet vergeten, dat die nieuwe maatschappij niet alleen niet naar de smaak van de fascisten was, maar ook indruiste tegen de staatsopvattingen van de republikeinen, van de socialisten en de communisten, welke laatsten, tenminste op dat ogenblik, volkomen konden worden verwaarloosd. Maar hoe kan men een vrije maatschappij opbouwen, als men begint met te besluiten om zich in een gemeenschappelijk front te binden aan de politieke tegenstanders van een zodanige maatschappij? Toen zij voor dit probleem gesteld werden, hadden onze Spaanse kameraden uit de geschiedenis van de revoluties, en vooral uit de zeer recente geschiedenis van de Russische Revolutie van 1917, een nuttige les kunnen trekken: Als het gaat om een revolutie, dat wil zeggen om het vernietigen van een regime, ten einde in de plaats daarvan een nieuw regime op te bouwen, dan kan er geen sprake zijn van compromissen of overeenkomsten met ideologische tegenstanders van het nieuwe regime of met politieke verdedigers van het regime dat men vernietigt, zelfs indien deze compromissen of overeenkomsten noodzakelijk schijnen om een doel te verwezenlijken, dat voor allen hetzelfde schijnt. De geestesgesteldheid van voorlopige compromissen draagt in zich de uiterst gevaarlijke kiem van het revolutionaire defaitisme. De ontwikkeling van de gebeurtenissen in Spanje heeft trouwens bewezen, dat dat gevaar zeer reëel is. In plaats van te proclameren dat de revolutie het doel is waarnaar wij streven, en dat wij de Revolutie zullen doorvoeren, terwijl wij de burgeroorlog slechts beschouwen als het middel om dat doel te bereiken, hebben onze kameraden van de CNT, uit vrees dat zij in het binnenland de ‘republikeinse’ en marxistische lichtgeraaktheid niet voldoende zouden ontzien en de Engelse en de Franse democratie aanstoot zouden geven, het beter gevonden de revolutie op de achtergrond te dringen, in de hoop dat men, als de oorlog maar eenmaal ten einde was, de revolutie weer zou kunnen opnemen op het punt, waar men haar vrijwillig tot staan had gebracht. En als wij over revolutie praten, bedoelen wij daarmee, wel te verstaan, de revolutie die als uiteindelijk doel en bekroning heeft de verwezenlijking van het libertaire communisme.<br />
<br />
Dit parool, dat door de CNT was gelanceerd — 'geen libertair communisme' — betekende dus voor de anarchisten dat de oorlog tegen het fascisme op de voorgrond werd geschoven en, of men het wenste of niet, doel werd op zichzelf, en niet een incident in de ontwikkeling van de Sociale Revolutie.<br />
<br />
Door die dubbele tactiek van compromissen — het opschorten van de revolutie ten bate van een burgeroorlog die al heel spoedig een oorlog zonder meer werd, en het deelnemen aan de regering 'om de oorlog beter te kunnen voeren’ — verzonk de CNT in het drijfzand van het loslaten harer beginselen, waardoor de geestdrift tot revolutionaire opbouw bij de arbeidersmassa’s — bij de boeren en de arbeiders — slechts kon worden ondermijnd.<br />
<br />
Men herhaalde de fout van Peter Kropotkin in 1914. Vóór de wereldoorlog had Kropotkin verklaard, dat in geval van oorlog de revolutie moest worden geproclameerd en dat deze tegen de binnendringende legers moest worden verdedigd.[4] De dag na het uitbreken van de oorlog had Kropotkin in elk geval de schijn van een rechtvaardiging voor zijn houding, daar de revolutie was uitgebleven. In Spanje echter is de revolutie niet uitgebleven. Zij brak er uit bij het vallen van de eerste geweerschoten in de oorlog der fascisten. Men had de oprukkende zegevierende revolutie dus moeten verdedigen tegen de aanvallende legers, doch haar niet mogen remmen en tot stilstand mogen brengen door te verklaren, dat zij ongelegen kwam. Thans bewijzen de gebeurtenissen, dat de Spaanse Revolutie in een hachelijke positie verkeert, ondanks het antifascistische front. Misschien zelfs dankzij het antifascistische front, dat de grootste verwarring heeft gesticht en de revolutie onvruchtbaar en werkloos heeft gemaakt. De algemene toestand zou op het ogenblik zeker niet slechter zijn geweest, indien men het republikeins regime zonder meer had weggevaagd en als men openlijk had verklaard, dat de revolutie optrok voor het libertaire communisme. De toestand zou gunstiger zijn geweest, zelfs indien de nederlaag op het oorlogsfront het werk van de wederopbouw tot stilstand had gebracht. Maar door dit werk vrijwillig op te geven, enkel en alleen ten bate van de oorlog, heeft men de scheppingsdrang van het proletariaat van alle inhoud beroofd, van een proletariaat dat reeds door zijn eigen krachtsinspanning de dageraad van een nieuwe maatschappij zag gloren. Hoe meer men de revolutie in staat had gesteld zich uit te breiden en te verdiepen, hoe moeilijker het zou zijn geworden in geval van een nederlaag tot de oude toestand terug te keren. Maar nu die terugkeer is vergemakkelijkt door medestanders, die zeker de revolutie niet wensten, en die, door het feit dat ze aan de macht kwamen, die wijzelf hun in de handen hebben geworpen, langzaam en voorzichtig het hele werk van de dagen na 19 juli konden vernietigen, zal iedere militaire nederlaag ons onvermijdelijk terugbrengen tot de vroegere toestand, zo niet tot erger. De leuze ‘eerst de oorlog’ heeft zodoende door de deelname aan de regering het werk van de revolutie vernietigd. Maar die leuze heeft het sluiten van overeenkomsten, zij het dan slechts van voorlopige en tijdelijke overeenkomsten tussen de verschillende secties van het antifascistische front en in de eerste plaats tussen de CNT en de UGT, noodzakelijk gemaakt. Wij moeten dus thans nog onderzoeken, of deze laatste overeenkomst tussen de beide grote vakcentrales in het belang van de revoluties is geweest.<br />
<br />
<br />
==IV.==<br />
<br />
Reeds vóór de burgeroorlog, in 1934, tekende zich in de boezem van de CNT een stroming af die samenwerking met de UGT voorstond. De eerste overeenkomst in deze richting kwam in Asturië tot stand aan de vooravond van de opstand in oktober in 1934. Maar reeds toen voorzag men in enkele kringen van onze beweging, zowel in Spanje zelf als daarbuiten, dat de enige vorm van samenwerking die de toekomstige revolutie zou kunnen versterken, zou moeten bestaan in een eng samengaan van de syndicaten van beide richtingen van onderen op. Een samenwerking van verschillende plaatselijke organisaties, die misschien tot plaatselijke fusies zou hebben kunnen leiden, had moeten ontstaan door de wil van de arbeiders die zich bewust waren geworden van de noodzakelijkheid van de vereniging van alle krachten voor tot gemeenschappelijk doel: de Revolutie.<br />
<br />
Nochtans meende de 'politieke' stroming voor een verbond van de CNT en de UGT — in tegenstelling tot de denkbeelden die wij daarover tot dusverre steeds hadden gekoesterd — dat een nationaal tot stand gekomen overeenkomst, dat wil zeggen een niet door de massa’s van boeren en arbeiders zelf, maar door de uitvoerende organen der beide vakcentrales gesloten overeenkomst, sneller tot een samensmelting van het Spaanse proletariaat in zijn strijd voor de revolutie zou kunnen leiden.<br />
<br />
Zoals wij zagen had de burgeroorlog, toen het vraagstuk van de revolutie voorlopig was opgeschort, de samenwerking van alle antifascistische elementen noodzakelijk gemaakt In deze samenwerking namen de CNT en de UGT een overheersende positie in. En inderdaad is vooral sedert bet begin van de burgeroorlog de samenwerking tussen de beide centrales zo sterk mogelijk op de voorgrond gesteld. Maar wij moeten er goede nota van nemen, dat het in werkelijkheid alleen de CNT was, die de propaganda voor die samenwerking tot het uiterste doorvoerde, zoals ook zij het is geweest, en zij alleen, die tot het uiterste in 1936 propaganda heeft gevoerd voor haar deelname aan de regering. De UGT, die ten nauwste verbonden is met de socialistische en met de communistische partij, had bij die samenwerking veel minder belang. Zij heeft haar ten slotte slechts geaccepteerd, omdat de CNT bereid was tot elk offer, en daardoor tot elk compromis.<br />
<br />
Inderdaad, het verdrag tussen UGT en CNT, dat afgelopen maart werd getekend, is uitsluitend een compromis van de zijde van de CNT. Het is de erkenning, feitelijk en rechtens, van de regering en de staat als enige en onbetwistbare autoriteit, niet alleen op het gebied van de oorlog, maar op alle terreinen van het sociale, economische, politieke en culturele leven van het land. Door dit verdrag heeft de CNT erkend, dat het onroerend bezit een goed van de staat was, geregeld door de wetten van de staat; dat productie en consumptie door de regering moeten worden gecontroleerd en geregeld; dat de handelswinst aan de algemene wetgeving moet worden onderworpen; dat de controle door de arbeiders moet steunen op de wet… enzovoorts. Een slotparagraaf bewijst overigens hoezeer niet alleen de anti-staatsgezinde ideologie van onze Spaanse beweging, maar ook de behoeften van de dagelijkse revolutionaire tactiek, zelfs vanuit het standpunt van het tijdelijke opportunisme dat in de bestaande kritieke toestand onvermijdelijk zou kunnen blijken, geheel zijn vervangen door een geest van compromis. Deze paragraaf toch verklaart, dat in de toekomst:<br />
<br />
‘de beide organisaties elkander wederkerig waarborgen dat tot aan het einde van de strijd tegen het fascisme het recht van het Spaanse volk, en meer in het bijzonder van de arbeidersklasse, zal worden gerespecteerd om zich die regering te kiezen, welke het meest beantwoordt aan de offers die zij thans brengen en aan de behoefte om in ons land een waarachtige democratie te handhaven.’<br />
<br />
Aldus heeft de CNT zich door dit verdrag niet alleen gecompromitteerd wat de huidige toestand betreft, maar ze heeft reeds de toekomst van onze beweging als onderpand gegeven door aan de arbeidersklasse haar hulp toe te zeggen om een ‘waarlijk democratische regering’ te verkrijgen.<br />
<br />
Het verdrag tussen CNT en UGT, dat dus aan de UGT de steun van de massa’s van de CNT verschaft, brengt deze laatste slechts de droeve aanblik van een ideologische debacle als resultaat van een revolutie, die met enthousiasme is begonnen en verstikt werd in een moeras van compromissen, die in de geschiedenis van onze beweging zonder weerga zijn.<br />
<br />
De terugkeer van de CNT in de centrale regering zet een definitieve punt achter het verdrag CNT-UGT. In een aanhangsel van het verdrag wordt inderdaad verklaard, dat ‘de UGT zich tegen opname van de CNT in de regering niet zal verzetten’. Het is dus dank zij dit verdrag en dank zij de goede wil van de UGT, dat het Spaanse anarchosyndicalisme, vertegenwoordigd door de CNT, opnieuw aan de regering kan meewerken, die door dezelfde CNT van gisteren nog als een regering van verraders werd beschouwd.<br />
<br />
Ongelukkigerwijze is deze deelname aan de regering niets anders dan een noodlottige klucht, opgevoerd door de ‘antifascistische’ vijanden van de CNT, teneinde op de dag van de capitulatie, die zij bezig zijn achter de rug van onze kameraden voor te bereiden, de handtekening van de CNT onder het definitieve verraad te verkrijgen. Indien deze regeringsdeelname nu nog van een dergelijke betekenis was, dat de CNT op de gang van zaken een wezenlijke invloed zou kunnen uitoefenen, dan zou men, ongeacht alle principiële bezwaren die opgeworpen kunnen worden, kunnen hopen op een zwenking in de politiek van de regering Negrín in de geest van een verzwakking van de politie-dictatuur dezer regering. Maar de anarchistische minister in deze regering staat volkomen geïsoleerd: hij heeft alle andere ministers tegen zich, onverschillig of ze tot de UGT, tot de socialistische, de communistische of tot de republikeinse partij behoren. Onder deze omstandigheden kan hij er slechts een zuiver negatieve rol spelen, een rol die niets betekent in de regering, en die negatief is voor de toekomst van de CNT.<br />
<br />
Het verdrag CNT-UGT is aan de ene kant geweest het sluitstuk van het Economische Plenum van de CNT, en aan de andere kant het voorspel van een nieuwe vorm van dictatuur, van een anarchistische dictatuur, die zich noemt het Uitvoerend Comité van de Libertaire Beweging in Catalonië.[5]<br />
<br />
Deze twee bakens — het ene politiek, het andere economisch — in de opportunistische ontwikkeling van de CNT verdienen nader bezien te worden, want zij wijzen op een volkomen breken met de revolutionaire, anti-staatsgezinde en federalistische beginselen uit het verleden. Reformistisch optreden op economisch gebied, dictatuur op politiek terrein, dat schijnen op het ogenblik de richtlijnen van de CNT te zijn. Wij zullen dus die beide nieuwe verschijnselen in de huidige anarchistische ideologie in Spanje aan een nader onderzoek onderwerpen.<br />
<br />
==V==<br />
<br />
Het Economische Plenum van de CNT had ten doel nieuwe economische grondslagen te scheppen, die nieuwe mogelijkheden zouden brengen ten bate van een economische revolutie in het land gedurende de oorlog. Deze mogelijkheden, waarvan de eerste glanzen reeds onmiddellijk na de 19de juli 1936 te zien waren bij de eerste pogingen tot wederopbouw op industrieel en landbouwgebied, moesten een terugkeer tot de oude toestand, welke wending de burgeroorlog ook zou nemen, onmogelijk maken.<br />
<br />
Het Economische Plenum was dus verplicht richtlijnen uit te stippelen voor een nieuwe revolutionaire economie die, bij alle voorbehoud door de remmende macht van de burgeroorlog noodzakelijk gemaakt, toch de nieuwe weg moesten afbakenen, die men zou moeten volgen om te geraken tot de algehele economische bevrijding van het proletariaat van stad en land.<br />
<br />
Maar als men de tekst bestudeert van de resoluties, die door dat Economische Plenum werden aangenomen, en de commentaren die het Nationale Comité van de CNT aan elke resolutie deed voorafgaan, dan kan men zich niet aan de indruk onttrekken dat als een zware last op alle debatten van het Plenum de hele politiek van opportunisme, van compromissen, en vooral van het in de steek laten van de Revolutie drukte, een politiek die reeds van het begin van de burgeroorlog af de houding van het Nationale Comité van de CNT heeft gekarakteriseerd. Moeten wij er ons dan over verwonderen, dat de door genoemd Plenum bereikte resultaten onmiskenbaar de tekenen van die mentaliteit vertonen? De genomen besluiten rechtvaardigen in geen enkel opzicht de verwachtingen, die de bijeenroeping van het Plenum had gewekt. Die besluiten lijken veeleer een nieuwe serie compromissen — ditmaal van economische aard — met het doel het terrein voor te bereiden om de UGT (waarin de reformistische en marxistische geest van een deel der Spaanse arbeidersklasse is belichaamd) te brengen tot het aanvaarden van een gemeenschappelijk plan van actie, niet zozeer op economisch als wel nogmaals op politiek en militair gebied. Het lijkt wel of de dwanggedachte dat, zo de oorlog slechts wordt gewonnen, zelfs door de domper te zetten op ons gehele ideologische arsenaal, wij in staat zouden zijn onmiddellijk na de behaalde overwinning de opmars van de revolutie weer ter hand te nemen, die wij zelf in haar oorspronkelijk elan hadden gestuit, de gehele activiteit van de CNT bepaalt. Trouwens, het Nationale Comité van de CNT verklaart zelf in zijn voorwoord bij de brochure die alle resoluties van het Economische Plenum bevat:<br />
<br />
‘Ons komt de eer toe de eerste organisatie te zijn, die de netelige en gecompliceerde problemen van bet economische leven — als gevolg van de oorlog — heeft aangesneden, die deze onmiddellijk heeft bestudeerd en de besluiten heeft genomen, die door de omstandigheden werden vereist.’<br />
<br />
De problemen van het economische leven zijn dus in werkelijkheid, volgens de CNT slechts een ‘gevolg van de oorlog’. Wij moeten dus het Economische Plenum niet als een uiting van revolutionaire actie beschouwen, maar als een toevallige gebeurtenis, een incident van de burgeroorlog. Het ware juister geweest, komt het ons voor, de oorlog te beschouwen als een incident van de bevrijdende Revolutie. De resultaten zouden dan zeker minder betreurenswaardig zijn geweest.<br />
<br />
Vergeefs hebben wij in de verschillende door het Economische Plenum aangenomen besluiten gezocht naar de scheppende adem van een economische wedergeboorte, die aan het volk het gevoel zou geven, dat het een nieuw leven schept, terwijl het de vijanden van de Revolutie bestrijdt. Vergeefs hebben wij ook in die besluiten naar enige belangrijke afwijking van de uitgeslepen methoden van het klassieke reformistische socialisme gezocht.<br />
<br />
Laten wij niet vergeten, dat onder de door het Economische Plenum behandelde onderwerpen voorkwamen: de arbeidsinspectie, de arbeidslonen, de vakverenigingsbank, de sociale verzekeringen, de coöperaties en de arbeidswetgeving. Wij kunnen, in deze korte artikelen, niet ingaan op een algemene bespreking van al die problemen, waarvan de meeste in bijna alle kapitalistische landen reeds zijn onderzocht of opgelost Wij kunnen slechts enkele uittreksels geven uit de tekst zelf, die de innerlijke waarde van dit Plenum zullen aantonen. Het besluit betreffende de instelling van een arbeidsinspectie en de technische afgevaardigden bij die inspectie bevat de volgende paragraaf:<br />
<br />
'Ten einde hun functie zo doeltreffend mogelijk te kunnen verrichten, en in de gevallen waarin het nodig zal zijn, zullen zij aan de raad die hen benoemd heeft, die dwangmaatregelen voorstellen die zij noodzakelijk achten tegen de individuen of organisaties, wier gedrag tot dergelijke maatregelen aanleiding geeft. De vakvereniging regelt de machtsbevoegdheid van de organismen, die daarvan gebruik zullen maken, en stelt een reglement op voor de toepassing dier machtsbevoegdheid.'<br />
<br />
Deze bepalingen gelden uitsluitend voor de bedrijven die in handen van de arbeiders zijn. Moet men dus een Plenum bijeenroepen om dwangmaatregelen tegen de arbeidersklasse uit te werken? Die maatregelen bestaan overal, wij bestrijden ze, en de CNT had slechts de praktijk behoeven te bestuderen, bijvoorbeeld van Sovjet Rusland dat verstand heeft van sancties tegen de arbeiders […]<br />
<br />
Betreffende de vraag van de arbeidslonen, een bij uitstek netelige kwestie, omdat ze de ongelijkheid als grondslag van de salariëring erkent en aanvaardt door aan de technicus het dubbele loon te geven van wat voor de handarbeid is vastgesteld, merkt het Plenum op, dat de resoluties die het over deze kwestie heeft aangenomen de ‘tendens hebben langs evolutionaire weg te leiden tot onze uiteindelijke bedoelingen’. Wij behoeven alweer slechts te wijzen op de ervaringen in Rusland, die ons reeds duidelijk kunnen maken, hoe gevaarlijk het is de arbeidersklasse in verschillende loongroepen te verdelen […] en dat men, in dit opzicht evenals in alle andere, niet langs evolutionaire weg kan bereiken wat het wezen zelve van de Revolutie uitmaakt.<br />
<br />
Wat de stichting van de Vakverenigingsbank CNT-UGT betreft, zij raakt in geen enkel opzicht het probleem van het geld, de kredietbeweging, de prijspolitiek en de eisen van import en export. Daar zij de staatsbank onaangetast laat, zullen de werkzaamheden van de Vakverenigingsbank enkel en alleen die zijn van een kleine voorschotbank (er is zelfs niet vastgesteld, of de voorschotten met of zonder rente zullen worden verstrekt), en de resolutie van het Plenum houdt zich dan ook veel meer bezig met de wijze waarop men de administrateuren en directeuren zal benoemen dan met de taak van de bank als zodanig. De stelling van het Nationale Comité, dat die bank 'ertoe zal bijdragen een rationele industriële planmatigheid te verwezenlijken’, is dus slechts een utopische verklaring zonder de minste grondslag.<br />
<br />
Wat de planmatigheid in de industrie betreft, stelt het Plenum voor een opperste economische raad te stichten, die onmiddellijk 'de nodige maatregelen zal moeten nemen om een uitvoerig ontwerpprogramma voor de meer planmatige organisatie van het gehele economische leven voor te bereiden en toe te passen' en wel zonder te wachten op de stichting van een nationale economische raad, 'het officiële organisme op half-syndicale, half-etatische grondslag’. Hier zal men inderdaad al het werk van industriële planmatigheid — ook wat de landbouw betreft — moeten doen, [voor] het gehele economische leven, al dan niet confederaal, voor de ongewenste stichting van een gemengde raad, die niet anders kan zijn dan een hinderpaal voor de ontwikkeling op industrieel en landbouwgebied. Laten wij hopen dat de CNT bij dit werk tenminste niet het initiatief van de regering zal afwachten, welk initiatief voor industrie en landbouw noodlottig zal zijn.<br />
<br />
Het probleem van de arbeidswetgeving heeft het Plenum gedwongen nogmaals de tegenstelling tussen zijn ideologie en zijn praktijk te openbaren. Het verklaart eerst:<br />
<br />
'Het confederale libertaire ideaal stelt tegenover die valse systemen, welke niet deugen voor het dagelijkse leven van een beschaafd volk dat zich zijn waardigheid bewust is, de formule van de verantwoordelijke organisatie, die in elke historische periode, in elk land, naar zijn mogelijkheden en overeenkomstig een door de meerderheid erkende en aanvaarde discipline moet optreden. Deze opvatting, die anti-staatsgezind is en afwijzend staat tegenover elk individualisme, betekent de juiste toepassing van de democratie in het sociale leven van een volk.'<br />
<br />
Dan gaat de resolutie voort een reeks dwangmaatregelen […] tegen de arbeiders te onderzoeken, maatregelen die ons — nog weer eens — herinneren aan de methoden, toegepast in het bolsjewistische Rusland tegen de arbeider, die niet voor 100% de bevelen gehoorzaamt van een chef, die hij niet gekozen heeft. Al die maatregelen, aanvaard door het Plenum dat zich uitspreekt voor het libertaire ideaal, lijken wel te zijn gedicteerd door de dwanggedachte, dat de arbeider de vijand van de Revolutie is, een gedachte waarschijnlijk ingeprent door degenen, die een is-gelijk-teken zetten tussen Revolutie en dictatuur!<br />
<br />
Het Economische Plenum heeft geen enkele nieuwe richtlijn aangegeven. Het heeft niet als grondslag van zijn beslissing het libertaire communisme en het strijdende anarchosyndicalisme genomen. De basis was een geheel andere: een gemeenschappelijke taal te vinden met de evolutionistische methode van het burgerlijk-marxistische reformisme, dat de UGT ZO goed vertegenwoordigt. Om die gemeenschappelijke taal te vinden, heeft men op economisch gebied het opportunisme moeten toepassen, door het herscheppende anarchosyndicalisme van zijn inhoud te ontdoen. Men sprak zich uit voor het anarchistische ideaal, en men handelde volgens de voorschriften van de reformistische praktijk.<br />
<br />
Nauwelijks twee maanden na het Economische Plenum was het verdrag tussen CNT en UGT getekend. Als wij een Plenum van economische wederopbouw hadden gehad, en niet een van economische aanpassing, was er geen verdrag tot stand gekomen. Alweer een door de voorhoede bezette loopgraaf, die wij ons door de staatsgezinden hebben laten afnemen.[6]<br />
<br />
=Voetnoten=<br />
<br />
[1] De redactie van De Syndicalist liet het eerste artikel voorafgaan door de volgende opmerking: 'Op verzoek van de kameraden in Argentinië is kameraad A. Schapiro begonnen een aantal artikelen over de Spaanse Revolutie te schrijven, die hij bereid bleek mede ter beschikking van De Syndicalist te stellen. Het eerste drukken wij hieronder af.’<br />
<br />
[2] Het gaat om de stroming in de CNT die in augustus 1931 het ‘Manifest van de Dertig' uitgaf (Treinta, naar het aantal ondertekenaars), waarin de FAI en de linkervleugel van de CNT werden aangevallen om hun revolutionaire ongeduld. De groep, waartoe vooraanstaande CNT-leiders als Angel Pestana en Juan Peiró behoorden, stond een voorzichtige en gematigde koers voor, die door Schapiro in 1935 werd gekarakteriseerd als 'de politiek van verzwakking van de CNT ten gunste van het republikeinse regime’. Het 'treintismo' veroorzaakte in 1932 een scheuring in de CNT, die pas op het Congres van Zaragoza in mei 1936 ongedaan werd gemaakt: de trentistische ‘sindicatos de oposición’ keerden toen in de CNT terug, zij het zonder Pestaña, die inmiddels een Partido Sindicalista had opgericht.<br />
<br />
[3] Vgl. Alexander Schapiro, 'Bericht über die Confederación National del Trabajo (CNT) und den Aufstand in Spanien im Jannar 1933’, Jahrbuch Arbeiterbewegung, dl. 4, Frankfurt/Main 1976.<br />
<br />
[4] Hier wordt gerefereerd aan het Manifest van de Zestien, waarin Kropotkin, samen met 15 andere anarchisten stellingnamen voor de geallieerden tijdens de Eerste Wereldoorlog.<br />
<br />
[5] Dit Comité was opgericht tijdens een vergadering van de Catalaanse organisaties van CNT, FAI en Libertaire Jeugd (2 april 1938). Juan Garcia Oliver, Federica Montseny, José Xena en andere coryfeeën van het Spaanse anarchisme maakten deel uit van dit orgaan, dat een vrijwel absolute macht moest krijgen om zowel aan als achter het front een ijzeren discipline op te leggen. Omdat het Nationaal Comité van de CNT het comité weigerde te sanctioneren, zou dit uiteindelijk afsterven.<br />
<br />
[6] Dit is het laatste verschenen artikel van de reeks, die dus niet voltooid lijkt te zijn: aan het slot van het vierde artikel werd immers naast deze economische nog een specifiek politieke beschouwing aangekondigd.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Schapiro,_Alexander_-_De_Spaanse_revolutie._Enkele_beschouwingen_(1938)&diff=26655
Schapiro, Alexander - De Spaanse revolutie. Enkele beschouwingen (1938)
2023-10-21T15:56:34Z
<p>JJ: /* V */</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Schapiro, Alexander]]<br />
<br />
De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen<br />
<br />
Door Alexander Schapiro<br />
<br />
Verschenen: 1938<br />
<br />
Bron: Waarom verloren wij de revolutie? - De nederlaag van het Spaanse anarchosyndicalisme in 1936-1937, Archief/Wereldvenster, 1979; De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen, De Syndicalist (13, 16 april, 14, 28 mei, 4 juni 1938)<br />
<br />
Digitalisering: Tommy Ryan<br />
<br />
<br />
Dit artikel is verschenen als supplement bij l'Espagne nouvelle (het nieuwe Spanje), Nîmes, 15 maart 1939) en kreeg een integrale herdruk bij onder andere De Syndicalist in Haarlem onder de titel 'De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen', naast een de artikelenreeks 'Het Spaanse probleem' door Albert de Jong (1891-1970), die tevens de redactie van het blad voerde.<br />
<br />
Alexander Schapiro schreef dit artikel op verzoek van de Argentijnse anarchistische federatie als reflectie op de Spaanse Revolutie.<br />
<br />
<br />
=De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen [1]=<br />
<br />
==I.==<br />
<br />
Spanje staat in vlammen en het bloedt uit vele wonden. Madrid vernietigd. Barcelona meedogenloos gebombardeerd. Duizenden doden en gewonden — vooral vrouwen en kinderen. Een langzame en smartelijke doodsstrijd van een geheel volk. Zogenaamde democratieën die koelbloedig een monsterachtige moordpartij aanzien, waarvan de bebloede dolk zich weldra tegen haarzelve zal keren. En de arbeidersklasse van alle landen, zwak en beschaamd, laat het begaan, met het bewustzijn dat als zij zelf morgen dezelfde prijs moet betalen, het haar eigen schuld zal zijn, omdat ze heeft toegestaan dat het Spaanse volk werd verpletterd.<br />
<br />
In die heldenstrijd van het Spaanse volk, ongeëvenaard in de annalen van de burgeroorlogen en van de revolutie, heeft de CNT vanaf de eerste dag gestaan op de gevaarlijkste strijdpunten tegenover het internationale fascisme, dat in Spanje zijn bloedige vlag wilde planten. Reeds op 19 juli was iedereen, vriend en vijand, het erover eens, dat de grote massa der anarcho-syndicalisten het enige bolwerk was, waarop altijd de aanvallen van alle vijanden van de CNT te pletter zouden slaan. Als de zogenaamde ‘regeringstroepen’ de vijand terugsloegen of een strategisch punt bestormden en namen, kwam het doordat de troepen, brigades of regimenten van de CNT en van de FAI in de eerste gelederen stonden. Als de ‘regeringstroepen’ zich terugtrokken of terrein verloren, was het doordat men onze kameraden uit de eerste rijen had verwijderd.<br />
<br />
De democratische Frans-Engelse non-interventiepolitiek heeft Mussolini en Hitler in staat gesteld in Spanje binnen te dringen en Franco te hulp te komen. Is het dan nu het moment om de redenen op te sporen van de verschillende zwenkingen en de talrijke afwijkingen van de leidende organen der CNT? Zou het misschien niet beter zijn om heden ten dage er het zwijgen toe te doen en onze eventuele kritiek te laten rusten tot een minder verward en rustiger ogenblik?<br />
<br />
Velen onzer kameraden, in Spanje zelf en in het buitenland, schijnen daartoe besloten te hebben. Wij zouden hun voorbeeld kunnen volgen, zo wij niet diep doordrongen waren van de overtuiging, dat onze Spaanse kameraden, de strijders van de CNT en de FAI, en vooral de grote massa der aangesloten leden nog lang niet verslagen zijn, en dat van het ene ogenblik op het andere een energieke poging de vroegere toestand zou kunnen herstellen en de revolutie zou kunnen terugbrengen op haar eigen weg, de enige die tot de overwinning kan leiden.<br />
<br />
Deze hoop geeft ons de vrijheid te spreken, ondanks de kritieke toestand van ‘ons’ front in Spanje, en verplicht ons het stilzwijgen te verbreken, na de gebeurtenissen van mei 1937, toen de eerste poging tot herstel werd gewaagd door de arbeidersklasse van Barcelona, aangesloten bij de CNT.<br />
<br />
Wat zijn de meest zwakke punten geweest in de organische en ideologische bouw van onze Spaanse beweging?<br />
<br />
Vóór 19 juli 1936: het verzet van de CNT tegen een reorganisatie op de grondslag van de industriefederaties; het verzet tegen het opbouwende anarcho-syndicalisme, waarvoor men het afbrekende anarchisme met een putschistisch sausje in de plaats stelde, zoals blijkt uit de gebeurtenissen van 8 januari en 8 december 1933; het verzwakken van het antiparlementarisme door de (naar buiten vermomde) deelneming aan de verkiezingen van 1936; de verzwakking van de kaders der organisatie doordat de lakse houding, welke men er tegenover aannam, aan het ‘trentisme’[2] de gelegenheid gaf, zich te ontwikkelen. Het was de eerste ideologische bres in de bouw van de CNT.<br />
<br />
Na 19 juli 1936: De bewust door de CNT gewenste en geëiste deelneming aan de regering; de ideologische compromissen met de staatsgezinde partijen, zowel marxistische als burgerlijke; het uitwerken van een reeks minimumprogramma’s, het een nog minimaler dan het andere; de vernietiging van de krachtigste organen van de revolutie en de militarisatie van het gewapende volk; het aanvaarden van het centralisme en het verzwakken van de federalistische activiteit in de boezem van de organisatie zelve; het zich onderwerpen aan de eisen van de Sovjetunie en van haar agenten te Barcelona, Valencia en Madrid, wat leidde tot het invoeren in onze Spaanse beweging, en vooral in de officiële pers van de CNT, van een sterke liefde voor het bolsjewisme.<br />
<br />
Het zou misschien te ver voeren, zelfs in verschillende artikelen, bij al die belangrijke factoren in de ontwikkeling van de Spaanse anarchistische beweging stil te staan. Wij zullen dus slechts de meest opvallende veranderingen de revue laten passeren, welke de CNT sinds het begin van de burgeroorlog heeft ondergaan.<br />
<br />
De belangrijkste verandering is ongetwijfeld het deelnemen van vertegenwoordigers van de CNT aan de regering.<br />
<br />
Zeker, tal van theorieën worden te pletter geslagen op de rotsen van het dagelijkse leven. De meest diepzinnige theorieën kunnen bij onvoorziene omstandigheden moeten worden herzien. En de schoonste van alle theorieën — die van het libertaire communisme — is gebleken niet te verwezenlijken te zijn bij de eerste botsing, die zich voordeed toen de fascisten op 19 juli 1936 in Catalonië binnenvielen.<br />
<br />
Niemand van ons heeft ooit gemeend, dat de theorie van het libertaire communisme van vandaag op morgen in praktijk kon worden gebracht. Reeds in 1933 hebben wij de aandacht van de CNT gevestigd op het onmiskenbare feit, dat een putsch geen revolutie is en dat het in een of ander dorp proclameren van het libertaire communisme nog niet de verwezenlijking is van ons ideaal.[3]<br />
<br />
Maar men moet twee zaken niet verwarren: die van de theorie en die van bet beginsel. Als de eerste niet altijd onmiddellijk kan worden verwezenlijkt, de tweede blijft, en moet altijd, onkreukbaar blijven. Men kan niet optrekken naar het libertaire communisme als men uitgaat van principes die gedeeltelijk of lijnrecht met die van het libertaire communisme in strijd zijn. En iedere gevolgde tactiek, die uitgaat van beginselen die in strijd zijn met het libertaire communisme, zal ongetwijfeld leiden tot een toestand, die niets meer gemeen heeft met het doel, dat wij ons hebben gesteld.<br />
<br />
Welnu, de tactiek van het deelnemen van anarchisten aan welke regering ook kan tot niets anders leiden dan tot versterking van de staatsidee: deze tactiek gaat dus tegen onze eigen beginselen in en zij zal zich noodzakelijkerwijze tegen ons moeten keren. Het federalistische beginsel, dat wij stellen tegenover de altijd centralistische staat, kan niet samengaan met een deelnemen aan de regering.<br />
<br />
Trouwens, onze Spaanse kameraden weten dit alles zelf heel goed, en het besluit, de samenwerking met de regering te vragen, werd meer genomen bij wijze van politieke manoeuvre dan uit overtuiging of zelfs als revolutionaire tactiek.<br />
<br />
Maar welke redenen kan de CNT gehad hebben om ook categorisch haar recht op te eisen zitting te nemen in de ministeries, nadat zij zo glorieus de eerste slag van een burgeroorlog had gewonnen welke zich op de eerste dag na deze grote overwinning zou hebben ontwikkeld tot een sociale revolutie door de wil van het ganse volk?<br />
<br />
Wij zullen trachten dit raadsel op te lossen.<br />
<br />
<br />
==II.==<br />
<br />
De fascistische opstand onder leiding van Franco heeft de meest verpletterende nederlaag geleden op de 19de juli te Barcelona, onder de geweldige drang en het enthousiasme van de leden der CNT-FAI. De revolutie was mogelijk geworden, tenminste in Catalonië. Voor iedereen stond het vast: het was naar de mening van allen de enige mogelijke oplossing, de enige revolutionaire oplossing, de enige logische oplossing van het conflict, dat gerezen was tussen het volk en het fascisme.<br />
<br />
Maar daar was ook nog het overige Spanje. En het overige Spanje was van zijn stuk gebracht door de aanval der fascisten […] en de CNT-FAI was er minder sterk, vooral in Madrid.<br />
<br />
De strijd tussen de centrale regering in Madrid en de regering van Catalonië is reeds op de eerste dag begonnen. Het is voor niemand een geheim, dat de meest hardnekkige tegenstander van hulp aan de Catalaanse troepen bij hun opmars naar Aragon en in het bijzonder naar Zaragoza, Largo Caballero was. Hij weigerde zowel munitie als geld. Het was dus dringend noodzakelijk de controle op de staat in handen te nemen, de controle op diezelfde staat, wiens functie in lijnrechte tegenstelling is met de minste revolutionaire wensen van een strijdend volk.<br />
<br />
Wat te doen? Men had, wel te verstaan, in het tumult van de plotseling ontketende burgeroorlog, die reeds gewonnen was in Catalonië, in Levante, en langs de weg die Durruti van Barcelona tot de poorten van Zaragoza had afgelegd, de arbeidersmassa’s van Castilië kunnen opwekken, zich bij de revolutionaire beweging aan te sluiten. Men had het kunnen riskeren. Men had het misschien moeten riskeren. Maar het Nationale Comité van de CNT heeft, zonder dat het daarom het elan van het proletariaat van de steden en van het land ook maar in het minst wilde tegenhouden of zelfs maar remmen, gemeend dat het voldoende zou zijn, de teugels van het bewind in handen te krijgen om werkelijk in staat te zijn de oorlog en de revolutie overeenkomstig de wensen van het volk te leiden. Het Nationale Comité had eerst de instelling van een nationale verdedigingsraad geëist — en wel bij ultimatum. Het ultimatum is doodgezwegen, en de CNT verschanste zich achter de eis van vier ministerportefeuilles, waaronder die van Financiën en van Oorlog. Deze voorwaarde was, als minimum-program, een conditio sine qua non. Al zij de commando- en de controleposten kreeg, kon de CNT hopen oorlog en revolutie te leiden. Eindelijk werden de CNT enkele portefeuilles toegekend, maar… portefeuilles van volstrekt ondergeschikte betekenis, die geen enkele mogelijkheid boden om de leiding in handen te nemen of controle uit te oefenen.<br />
<br />
Het ondanks alles aannemen van die overbodige en nutteloze ministerzetels is, zelfs vanuit een zuiver tactisch standpunt, een grove fout van de CNT geweest. Van principieel standpunt, van anarchistisch standpunt, ja ook zelfs van revolutionair standpunt was de eis deel te nemen aan het bestaande bewind reeds een kardinale fout, die betekende dat men, al was het dan slechts terwille van ogenblikkelijke doeleinden, de staat accepteerde als een instrument, dat de strijd tegen een zogenaamd gemeenschappelijke vijand (en nog wel in het belang van de arbeiders!) zou kunnen organiseren.<br />
<br />
Het zitting nemen in de regering was dus niet een intocht met wapperende vaandels, maar een binnengaan door een achterdeurtje, als smekelingen en niet als meesters, waarbij ons vaandel opgevouwen in de vestiaire werd achtergelaten.<br />
<br />
Toen onze kameraden besloten hadden van hun beginselen af te wijken en een uitsluitend tactische rol te spelen, hebben zij zich een zeer naïeve voorstelling gemaakt van de tactische bekwaamheden van onze zogenaamde medestanders, die in dat opzicht specialisten zijn.<br />
<br />
En toen onze kameraden begrepen, dat ze bedrogen en geleverd waren, was het al te laat om terug te trekken. Men was, ondanks zichzelf, ministerialist geworden. Eerst was men gaan geloven, dat het karakter van de ministerportefeuille de loop der gebeurtenissen zou kunnen beïnvloeden; later meende men, dat van de portefeuille op zichzelf heil kon worden verwacht.<br />
<br />
Natuurlijk hebben de oude politici zich bij de eerste de beste gelegenheid van de opportunistische en gelegenheidsministerialisten ontdaan. ‘De Moor heeft zijn plicht gedaan, de Moor kan gaan.’ Maar de plicht die hij vervuld had, was verre verwijderd van de plicht, die hij had moeten vervullen tegenover de revolutionaire arbeidersmassa, die wat anders verwachtte dan een onvruchtbare en volstrekt ondoelmatige deelname aan de regering. Het staat voor ons vast, dat het zeker niet uit overtuiging was, dat de CNT deelnam aan de regering met burgerlijke en centralistische elementen op een ogenblik, dat de revolutie eiste dat het centralisme zou verdwijnen en de bourgeoisie werd vernietigd. Maar… al etende komt de trek wel, zegt men, en wat oorspronkelijk slechts een politieke manoeuvre was, werd later een noodzakelijk onderdeel van de ‘revolutionaire’ tactiek en ten slotte een overtuiging. Op deze wijze is bijvoorbeeld uit het ‘trentisme’, voortgekomen uit de CNT, later de ‘Syndicalistische Partij’ en het opportunistische parlementarisme voortgevloeid.<br />
<br />
Onze kameraden-ministers hebben deze klip niet kunnen omzeilen. Want wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.<br />
<br />
De fouten, die later door de leidende instanties van de CNT zijn begaan, zijn slechts logische uitvloeisels van die eerste fout: het deelnemen aan de macht.<br />
<br />
De reorganisatie van de militie tot een gemilitariseerd leger en de opheffing van de economische raad zijn contrarevolutionaire daden. Toch zijn ze begaan met toestemming, met instemming, ja zelfs op initiatief van anarchistische ministers en raadslieden, omdat de ministeriële samenwerking een compromis eiste, en een compromis, waarbij de concessies uitsluitend van onze kant moesten komen.<br />
<br />
Het deelnemen aan de regering door de Spaanse anarchisten heeft henzelf voor een nog belangrijker vraagstuk gesteld, en wel voor de beslissing of de oorlog en de revolutie gemeenschappelijk konden worden doorgezet, dan wel of een van deze beide ten bate van de andere moest worden opgeofferd; en zo ja, welke van de twee men moest laten vallen, en waarom. Dank zij de deelneming van onze kameraden aan de regering kon dit brandende vraagstuk door hen op slechts één wijze worden opgelost. Wij komen daar de volgende maal op terug.<br />
<br />
<br />
==III.==<br />
<br />
Het probleem ‘oorlog en revolutie’ dateert van 19 juli 1936. Op deze dag brak in Catalonië de revolutie uit, een revolutie met een zuiver sociaal karakter; zij ontwikkelde zich overigens van dag tot dag, nam in omvang toe, sloeg over naar Aragon, sleepte Levante mee. De bodem werd gecollectiviseerd. In Barcelona gingen de transportmiddelen, de opslagplaatsen en fabrieken over in handen van de CNT. En de UGT, meegesleept door het voorbeeld en door het succes, maakte de methoden van directe actie van de CNT tot de hare. Zoals Antona, toen secretaris van het Nationale Comité van de CNT, terecht zei: In dit plechtige uur — op de ochtend van de 20ste juli 1936 — stierf onder de handen van een gewapend volk een geheel regime. De kogels die het leven van de officieren en leiders van het leger wegmaaiden, hebben niet enkele mensen gedood, zij doodden een gehele maatschappij…<br />
<br />
Maar op bijna hetzelfde ogenblik, waarop dit gebeurde, nam de confederale organisatie van de CNT in Catalonië, in weerwil van de grote revolutionaire overwinning op het fascisme, een historische beslissing. Het was, vergeten wij het niet, de 20ste juli 1936. De voltallige vergadering van de gewestelijke federaties en de plaatselijke arbeidssecretariaten van Catalonië, gaf, 'zonder zich te laten meeslepen door de gebeurtenissen van het ogenblik of zich te laten bedwelmen door de snelle en definitieve overwinning, die de burcht in onze handen had gebracht’, de volgende parolen uit: ‘De steden en provincies van Spanje te veroveren, die in handen van het fascisme waren.’ ‘Geen vrij communisme.’ ‘De eerste taak is, de vijand te verslaan waar hij wordt aangetroffen.’ En zij stelde voor een organisatie te stichten, die alle anti-fascisten zou kunnen verenigen.<br />
<br />
Dat was, volgens Mariano Vázquez, van wie wij hierboven enkele zinnen hebben geciteerd uit zijn terugblik op de gebeurtenissen van 19 juli (De Julio a Julio) ‘het eerste bewijs van collectieve verantwoordelijkheid’.<br />
<br />
Ongeveer veertien dagen later, in het begin van augustus 1936, kwam de CNT in een nationaal plenum van gewestelijke federaties bijeen. ‘Hier werd hetzelfde besloten,’ vervolgt M. Vázquez, ‘wat het gewest Catalonië op 20 juli had aanvaard: Geen libertair communisme. Onze eerste plicht is de fascistische legers te verslaan.’<br />
<br />
Het is dus duidelijk, dat de CNT niet van plan was de gebeurtenissen die zich in het antifascistische Spanje ontwikkelden tot hun logische en uiterste consequenties door te voeren. De revolutie sloeg alle overgangsfasen over, zij vernietigde de grondslagen van de kapitalistische maatschappij, het volk wijdde zich — zonder de dagelijkse strijd tegen het binnendringende fascisme te vergeten — met al zijn enthousiasme aan de wederopbouw van een nieuwe maatschappij. En laten wij niet vergeten, dat die nieuwe maatschappij niet alleen niet naar de smaak van de fascisten was, maar ook indruiste tegen de staatsopvattingen van de republikeinen, van de socialisten en de communisten, welke laatsten, tenminste op dat ogenblik, volkomen konden worden verwaarloosd. Maar hoe kan men een vrije maatschappij opbouwen, als men begint met te besluiten om zich in een gemeenschappelijk front te binden aan de politieke tegenstanders van een zodanige maatschappij? Toen zij voor dit probleem gesteld werden, hadden onze Spaanse kameraden uit de geschiedenis van de revoluties, en vooral uit de zeer recente geschiedenis van de Russische Revolutie van 1917, een nuttige les kunnen trekken: Als het gaat om een revolutie, dat wil zeggen om het vernietigen van een regime, ten einde in de plaats daarvan een nieuw regime op te bouwen, dan kan er geen sprake zijn van compromissen of overeenkomsten met ideologische tegenstanders van het nieuwe regime of met politieke verdedigers van het regime dat men vernietigt, zelfs indien deze compromissen of overeenkomsten noodzakelijk schijnen om een doel te verwezenlijken, dat voor allen hetzelfde schijnt. De geestesgesteldheid van voorlopige compromissen draagt in zich de uiterst gevaarlijke kiem van het revolutionaire defaitisme. De ontwikkeling van de gebeurtenissen in Spanje heeft trouwens bewezen, dat dat gevaar zeer reëel is. In plaats van te proclameren dat de revolutie het doel is waarnaar wij streven, en dat wij de Revolutie zullen doorvoeren, terwijl wij de burgeroorlog slechts beschouwen als het middel om dat doel te bereiken, hebben onze kameraden van de CNT, uit vrees dat zij in het binnenland de ‘republikeinse’ en marxistische lichtgeraaktheid niet voldoende zouden ontzien en de Engelse en de Franse democratie aanstoot zouden geven, het beter gevonden de revolutie op de achtergrond te dringen, in de hoop dat men, als de oorlog maar eenmaal ten einde was, de revolutie weer zou kunnen opnemen op het punt, waar men haar vrijwillig tot staan had gebracht. En als wij over revolutie praten, bedoelen wij daarmee, wel te verstaan, de revolutie die als uiteindelijk doel en bekroning heeft de verwezenlijking van het libertaire communisme.<br />
<br />
Dit parool, dat door de CNT was gelanceerd — 'geen libertair communisme' — betekende dus voor de anarchisten dat de oorlog tegen het fascisme op de voorgrond werd geschoven en, of men het wenste of niet, doel werd op zichzelf, en niet een incident in de ontwikkeling van de Sociale Revolutie.<br />
<br />
Door die dubbele tactiek van compromissen — het opschorten van de revolutie ten bate van een burgeroorlog die al heel spoedig een oorlog zonder meer werd, en het deelnemen aan de regering 'om de oorlog beter te kunnen voeren’ — verzonk de CNT in het drijfzand van het loslaten harer beginselen, waardoor de geestdrift tot revolutionaire opbouw bij de arbeidersmassa’s — bij de boeren en de arbeiders — slechts kon worden ondermijnd.<br />
<br />
Men herhaalde de fout van Peter Kropotkin in 1914. Vóór de wereldoorlog had Kropotkin verklaard, dat in geval van oorlog de revolutie moest worden geproclameerd en dat deze tegen de binnendringende legers moest worden verdedigd.[4] De dag na het uitbreken van de oorlog had Kropotkin in elk geval de schijn van een rechtvaardiging voor zijn houding, daar de revolutie was uitgebleven. In Spanje echter is de revolutie niet uitgebleven. Zij brak er uit bij het vallen van de eerste geweerschoten in de oorlog der fascisten. Men had de oprukkende zegevierende revolutie dus moeten verdedigen tegen de aanvallende legers, doch haar niet mogen remmen en tot stilstand mogen brengen door te verklaren, dat zij ongelegen kwam. Thans bewijzen de gebeurtenissen, dat de Spaanse Revolutie in een hachelijke positie verkeert, ondanks het antifascistische front. Misschien zelfs dankzij het antifascistische front, dat de grootste verwarring heeft gesticht en de revolutie onvruchtbaar en werkloos heeft gemaakt. De algemene toestand zou op het ogenblik zeker niet slechter zijn geweest, indien men het republikeins regime zonder meer had weggevaagd en als men openlijk had verklaard, dat de revolutie optrok voor het libertaire communisme. De toestand zou gunstiger zijn geweest, zelfs indien de nederlaag op het oorlogsfront het werk van de wederopbouw tot stilstand had gebracht. Maar door dit werk vrijwillig op te geven, enkel en alleen ten bate van de oorlog, heeft men de scheppingsdrang van het proletariaat van alle inhoud beroofd, van een proletariaat dat reeds door zijn eigen krachtsinspanning de dageraad van een nieuwe maatschappij zag gloren. Hoe meer men de revolutie in staat had gesteld zich uit te breiden en te verdiepen, hoe moeilijker het zou zijn geworden in geval van een nederlaag tot de oude toestand terug te keren. Maar nu die terugkeer is vergemakkelijkt door medestanders, die zeker de revolutie niet wensten, en die, door het feit dat ze aan de macht kwamen, die wijzelf hun in de handen hebben geworpen, langzaam en voorzichtig het hele werk van de dagen na 19 juli konden vernietigen, zal iedere militaire nederlaag ons onvermijdelijk terugbrengen tot de vroegere toestand, zo niet tot erger. De leuze ‘eerst de oorlog’ heeft zodoende door de deelname aan de regering het werk van de revolutie vernietigd. Maar die leuze heeft het sluiten van overeenkomsten, zij het dan slechts van voorlopige en tijdelijke overeenkomsten tussen de verschillende secties van het antifascistische front en in de eerste plaats tussen de CNT en de UGT, noodzakelijk gemaakt. Wij moeten dus thans nog onderzoeken, of deze laatste overeenkomst tussen de beide grote vakcentrales in het belang van de revoluties is geweest.<br />
<br />
<br />
==IV.==<br />
<br />
Reeds vóór de burgeroorlog, in 1934, tekende zich in de boezem van de CNT een stroming af die samenwerking met de UGT voorstond. De eerste overeenkomst in deze richting kwam in Asturië tot stand aan de vooravond van de opstand in oktober in 1934. Maar reeds toen voorzag men in enkele kringen van onze beweging, zowel in Spanje zelf als daarbuiten, dat de enige vorm van samenwerking die de toekomstige revolutie zou kunnen versterken, zou moeten bestaan in een eng samengaan van de syndicaten van beide richtingen van onderen op. Een samenwerking van verschillende plaatselijke organisaties, die misschien tot plaatselijke fusies zou hebben kunnen leiden, had moeten ontstaan door de wil van de arbeiders die zich bewust waren geworden van de noodzakelijkheid van de vereniging van alle krachten voor tot gemeenschappelijk doel: de Revolutie.<br />
<br />
Nochtans meende de 'politieke' stroming voor een verbond van de CNT en de UGT — in tegenstelling tot de denkbeelden die wij daarover tot dusverre steeds hadden gekoesterd — dat een nationaal tot stand gekomen overeenkomst, dat wil zeggen een niet door de massa’s van boeren en arbeiders zelf, maar door de uitvoerende organen der beide vakcentrales gesloten overeenkomst, sneller tot een samensmelting van het Spaanse proletariaat in zijn strijd voor de revolutie zou kunnen leiden.<br />
<br />
Zoals wij zagen had de burgeroorlog, toen het vraagstuk van de revolutie voorlopig was opgeschort, de samenwerking van alle antifascistische elementen noodzakelijk gemaakt In deze samenwerking namen de CNT en de UGT een overheersende positie in. En inderdaad is vooral sedert bet begin van de burgeroorlog de samenwerking tussen de beide centrales zo sterk mogelijk op de voorgrond gesteld. Maar wij moeten er goede nota van nemen, dat het in werkelijkheid alleen de CNT was, die de propaganda voor die samenwerking tot het uiterste doorvoerde, zoals ook zij het is geweest, en zij alleen, die tot het uiterste in 1936 propaganda heeft gevoerd voor haar deelname aan de regering. De UGT, die ten nauwste verbonden is met de socialistische en met de communistische partij, had bij die samenwerking veel minder belang. Zij heeft haar ten slotte slechts geaccepteerd, omdat de CNT bereid was tot elk offer, en daardoor tot elk compromis.<br />
<br />
Inderdaad, het verdrag tussen UGT en CNT, dat afgelopen maart werd getekend, is uitsluitend een compromis van de zijde van de CNT. Het is de erkenning, feitelijk en rechtens, van de regering en de staat als enige en onbetwistbare autoriteit, niet alleen op het gebied van de oorlog, maar op alle terreinen van het sociale, economische, politieke en culturele leven van het land. Door dit verdrag heeft de CNT erkend, dat het onroerend bezit een goed van de staat was, geregeld door de wetten van de staat; dat productie en consumptie door de regering moeten worden gecontroleerd en geregeld; dat de handelswinst aan de algemene wetgeving moet worden onderworpen; dat de controle door de arbeiders moet steunen op de wet… enzovoorts. Een slotparagraaf bewijst overigens hoezeer niet alleen de anti-staatsgezinde ideologie van onze Spaanse beweging, maar ook de behoeften van de dagelijkse revolutionaire tactiek, zelfs vanuit het standpunt van het tijdelijke opportunisme dat in de bestaande kritieke toestand onvermijdelijk zou kunnen blijken, geheel zijn vervangen door een geest van compromis. Deze paragraaf toch verklaart, dat in de toekomst:<br />
<br />
‘de beide organisaties elkander wederkerig waarborgen dat tot aan het einde van de strijd tegen het fascisme het recht van het Spaanse volk, en meer in het bijzonder van de arbeidersklasse, zal worden gerespecteerd om zich die regering te kiezen, welke het meest beantwoordt aan de offers die zij thans brengen en aan de behoefte om in ons land een waarachtige democratie te handhaven.’<br />
<br />
Aldus heeft de CNT zich door dit verdrag niet alleen gecompromitteerd wat de huidige toestand betreft, maar ze heeft reeds de toekomst van onze beweging als onderpand gegeven door aan de arbeidersklasse haar hulp toe te zeggen om een ‘waarlijk democratische regering’ te verkrijgen.<br />
<br />
Het verdrag tussen CNT en UGT, dat dus aan de UGT de steun van de massa’s van de CNT verschaft, brengt deze laatste slechts de droeve aanblik van een ideologische debacle als resultaat van een revolutie, die met enthousiasme is begonnen en verstikt werd in een moeras van compromissen, die in de geschiedenis van onze beweging zonder weerga zijn.<br />
<br />
De terugkeer van de CNT in de centrale regering zet een definitieve punt achter het verdrag CNT-UGT. In een aanhangsel van het verdrag wordt inderdaad verklaard, dat ‘de UGT zich tegen opname van de CNT in de regering niet zal verzetten’. Het is dus dank zij dit verdrag en dank zij de goede wil van de UGT, dat het Spaanse anarchosyndicalisme, vertegenwoordigd door de CNT, opnieuw aan de regering kan meewerken, die door dezelfde CNT van gisteren nog als een regering van verraders werd beschouwd.<br />
<br />
Ongelukkigerwijze is deze deelname aan de regering niets anders dan een noodlottige klucht, opgevoerd door de ‘antifascistische’ vijanden van de CNT, teneinde op de dag van de capitulatie, die zij bezig zijn achter de rug van onze kameraden voor te bereiden, de handtekening van de CNT onder het definitieve verraad te verkrijgen. Indien deze regeringsdeelname nu nog van een dergelijke betekenis was, dat de CNT op de gang van zaken een wezenlijke invloed zou kunnen uitoefenen, dan zou men, ongeacht alle principiële bezwaren die opgeworpen kunnen worden, kunnen hopen op een zwenking in de politiek van de regering Negrín in de geest van een verzwakking van de politie-dictatuur dezer regering. Maar de anarchistische minister in deze regering staat volkomen geïsoleerd: hij heeft alle andere ministers tegen zich, onverschillig of ze tot de UGT, tot de socialistische, de communistische of tot de republikeinse partij behoren. Onder deze omstandigheden kan hij er slechts een zuiver negatieve rol spelen, een rol die niets betekent in de regering, en die negatief is voor de toekomst van de CNT.<br />
<br />
Het verdrag CNT-UGT is aan de ene kant geweest het sluitstuk van het Economische Plenum van de CNT, en aan de andere kant het voorspel van een nieuwe vorm van dictatuur, van een anarchistische dictatuur, die zich noemt het Uitvoerend Comité van de Libertaire Beweging in Catalonië.[5]<br />
<br />
Deze twee bakens — het ene politiek, het andere economisch — in de opportunistische ontwikkeling van de CNT verdienen nader bezien te worden, want zij wijzen op een volkomen breken met de revolutionaire, anti-staatsgezinde en federalistische beginselen uit het verleden. Reformistisch optreden op economisch gebied, dictatuur op politiek terrein, dat schijnen op het ogenblik de richtlijnen van de CNT te zijn. Wij zullen dus die beide nieuwe verschijnselen in de huidige anarchistische ideologie in Spanje aan een nader onderzoek onderwerpen.<br />
<br />
==V==<br />
<br />
Het Economische Plenum van de CNT had ten doel nieuwe economische grondslagen te scheppen, die nieuwe mogelijkheden zouden brengen ten bate van een economische revolutie in het land gedurende de oorlog. Deze mogelijkheden, waarvan de eerste glanzen reeds onmiddellijk na de 19de juli 1936 te zien waren bij de eerste pogingen tot wederopbouw op industrieel en landbouwgebied, moesten een terugkeer tot de oude toestand, welke wending de burgeroorlog ook zou nemen, onmogelijk maken.<br />
<br />
Het Economische Plenum was dus verplicht richtlijnen uit te stippelen voor een nieuwe revolutionaire economie die, bij alle voorbehoud door de remmende macht van de burgeroorlog noodzakelijk gemaakt, toch de nieuwe weg moesten afbakenen, die men zou moeten volgen om te geraken tot de algehele economische bevrijding van het proletariaat van stad en land.<br />
<br />
Maar als men de tekst bestudeert van de resoluties, die door dat Economische Plenum werden aangenomen, en de commentaren die het Nationale Comité van de CNT aan elke resolutie deed voorafgaan, dan kan men zich niet aan de indruk onttrekken dat als een zware last op alle debatten van het Plenum de hele politiek van opportunisme, van compromissen, en vooral van het in de steek laten van de Revolutie drukte, een politiek die reeds van het begin van de burgeroorlog af de houding van het Nationale Comité van de CNT heeft gekarakteriseerd. Moeten wij er ons dan over verwonderen, dat de door genoemd Plenum bereikte resultaten onmiskenbaar de tekenen van die mentaliteit vertonen? De genomen besluiten rechtvaardigen in geen enkel opzicht de verwachtingen, die de bijeenroeping van het Plenum had gewekt. Die besluiten lijken veeleer een nieuwe serie compromissen — ditmaal van economische aard — met het doel het terrein voor te bereiden om de UGT (waarin de reformistische en marxistische geest van een deel der Spaanse arbeidersklasse is belichaamd) te brengen tot het aanvaarden van een gemeenschappelijk plan van actie, niet zozeer op economisch als wel nogmaals op politiek en militair gebied. Het lijkt wel of de dwanggedachte dat, zo de oorlog slechts wordt gewonnen, zelfs door de domper te zetten op ons gehele ideologische arsenaal, wij in staat zouden zijn onmiddellijk na de behaalde overwinning de opmars van de revolutie weer ter hand te nemen, die wij zelf in haar oorspronkelijk elan hadden gestuit, de gehele activiteit van de CNT bepaalt. Trouwens, het Nationale Comité van de CNT verklaart zelf in zijn voorwoord bij de brochure die alle resoluties van het Economische Plenum bevat:<br />
<br />
‘Ons komt de eer toe de eerste organisatie te zijn, die de netelige en gecompliceerde problemen van bet economische leven — als gevolg van de oorlog — heeft aangesneden, die deze onmiddellijk heeft bestudeerd en de besluiten heeft genomen, die door de omstandigheden werden vereist.’<br />
<br />
De problemen van het economische leven zijn dus in werkelijkheid, volgens de CNT slechts een ‘gevolg van de oorlog’. Wij moeten dus het Economische Plenum niet als een uiting van revolutionaire actie beschouwen, maar als een toevallige gebeurtenis, een incident van de burgeroorlog. Het ware juister geweest, komt het ons voor, de oorlog te beschouwen als een incident van de bevrijdende Revolutie. De resultaten zouden dan zeker minder betreurenswaardig zijn geweest.<br />
<br />
Vergeefs hebben wij in de verschillende door het Economische Plenum aangenomen besluiten gezocht naar de scheppende adem van een economische wedergeboorte, die aan het volk het gevoel zou geven, dat het een nieuw leven schept, terwijl het de vijanden van de Revolutie bestrijdt. Vergeefs hebben wij ook in die besluiten naar enige belangrijke afwijking van de uitgeslepen methoden van het klassieke reformistische socialisme gezocht.<br />
<br />
Laten wij niet vergeten, dat onder de door het Economische Plenum behandelde onderwerpen voorkwamen: de arbeidsinspectie, de arbeidslonen, de vakverenigingsbank, de sociale verzekeringen, de coöperaties en de arbeidswetgeving. Wij kunnen, in deze korte artikelen, niet ingaan op een algemene bespreking van al die problemen, waarvan de meeste in bijna alle kapitalistische landen reeds zijn onderzocht of opgelost Wij kunnen slechts enkele uittreksels geven uit de tekst zelf, die de innerlijke waarde van dit Plenum zullen aantonen. Het besluit betreffende de instelling van een arbeidsinspectie en de technische afgevaardigden bij die inspectie bevat de volgende paragraaf:<br />
<br />
'Ten einde hun functie zo doeltreffend mogelijk te kunnen verrichten, en in de gevallen waarin het nodig zal zijn, zullen zij aan de raad die hen benoemd heeft, die dwangmaatregelen voorstellen die zij noodzakelijk achten tegen de individuen of organisaties, wier gedrag tot dergelijke maatregelen aanleiding geeft. De vakvereniging regelt de machtsbevoegdheid van de organismen, die daarvan gebruik zullen maken, en stelt een reglement op voor de toepassing dier machtsbevoegdheid.'<br />
<br />
Deze bepalingen gelden uitsluitend voor de bedrijven die in handen van de arbeiders zijn. Moet men dus een Plenum bijeenroepen om dwangmaatregelen tegen de arbeidersklasse uit te werken? Die maatregelen bestaan overal, wij bestrijden ze, en de CNT had slechts de praktijk behoeven te bestuderen, bijvoorbeeld van Sovjet Rusland dat verstand heeft van sancties tegen de arbeiders […]<br />
<br />
Betreffende de vraag van de arbeidslonen, een bij uitstek netelige kwestie, omdat ze de ongelijkheid als grondslag van de salariëring erkent en aanvaardt door aan de technicus het dubbele loon te geven van wat voor de handarbeid is vastgesteld, merkt het Plenum op, dat de resoluties die het over deze kwestie heeft aangenomen de ‘tendens hebben langs evolutionaire weg te leiden tot onze uiteindelijke bedoelingen’. Wij behoeven alweer slechts te wijzen op de ervaringen in Rusland, die ons reeds duidelijk kunnen maken, hoe gevaarlijk het is de arbeidersklasse in verschillende loongroepen te verdelen […] en dat men, in dit opzicht evenals in alle andere, niet langs evolutionaire weg kan bereiken wat het wezen zelve van de Revolutie uitmaakt.<br />
<br />
Wat de stichting van de Vakverenigingsbank CNT-UGT betreft, zij raakt in geen enkel opzicht het probleem van het geld, de kredietbeweging, de prijspolitiek en de eisen van import en export. Daar zij de staatsbank onaangetast laat, zullen de werkzaamheden van de Vakverenigingsbank enkel en alleen die zijn van een kleine voorschotbank (er is zelfs niet vastgesteld, of de voorschotten met of zonder rente zullen worden verstrekt), en de resolutie van het Plenum houdt zich dan ook veel meer bezig met de wijze waarop men de administrateuren en directeuren zal benoemen dan met de taak van de bank als zodanig. De stelling van het Nationale Comité, dat die bank 'ertoe zal bijdragen een rationele industriële planmatigheid te verwezenlijken’, is dus slechts een utopische verklaring zonder de minste grondslag.<br />
<br />
Wat de planmatigheid in de industrie betreft, stelt het Plenum voor een opperste economische raad te stichten, die onmiddellijk 'de nodige maatregelen zal moeten nemen om een uitvoerig ontwerpprogramma voor de meer planmatige organisatie van het gehele economische leven voor te bereiden en toe te passen' en wel zonder te wachten op de stichting van een nationale economische raad, 'het officiële organisme op half-syndicale, half-etatische grondslag’. Hier zal men inderdaad al het werk van industriële planmatigheid — ook wat de landbouw betreft — moeten doen, [voor] het gehele economische leven, al dan niet confederaal, voor de ongewenste stichting van een gemengde raad, die niet anders kan zijn dan een hinderpaal voor de ontwikkeling op industrieel en landbouwgebied. Laten wij hopen dat de CNT bij dit werk tenminste niet het initiatief van de regering zal afwachten, welk initiatief voor industrie en landbouw noodlottig zal zijn.<br />
<br />
Het probleem van de arbeidswetgeving heeft het Plenum gedwongen nogmaals de tegenstelling tussen zijn ideologie en zijn praktijk te openbaren. Het verklaart eerst:<br />
<br />
'Het confederale libertaire ideaal stelt tegenover die valse systemen, welke niet deugen voor het dagelijkse leven van een beschaafd volk dat zich zijn waardigheid bewust is, de formule van de verantwoordelijke organisatie, die in elke historische periode, in elk land, naar zijn mogelijkheden en overeenkomstig een door de meerderheid erkende en aanvaarde discipline moet optreden. Deze opvatting, die anti-staatsgezind is en afwijzend staat tegenover elk individualisme, betekent de juiste toepassing van de democratie in het sociale teven van een volk.'<br />
<br />
Dan gaat de resolutie voort een reeks dwangmaatregelen […] tegen de arbeiders te onderzoeken, maatregelen die ons — nog weer eens — herinneren aan de methoden, toegepast in het bolsjewistische Rusland tegen de arbeider, die niet voor 100% de bevelen gehoorzaamt van een chef, die hij niet gekozen heeft. Al die maatregelen, aanvaard door het Plenum dat zich uitspreekt voor het libertaire ideaal, lijken wel te zijn gedicteerd door de dwanggedachte, dat de arbeider de vijand van de Revolutie is, een gedachte waarschijnlijk ingeprent door degenen, die een is-gelijk-teken zetten tussen Revolutie en dictatuur!<br />
<br />
Het Economische Plenum heeft geen enkele nieuwe richtlijn aangegeven. Het heeft niet als grondslag van zijn beslissing het libertaire communisme en het strijdende anarchosyndicalisme genomen. De basis was een geheel andere: een gemeenschappelijke taal te vinden met de evolutionistische methode van het burgerlijk-marxistische reformisme, dat de UGT ZO goed vertegenwoordigt. Om die gemeenschappelijke taal te vinden, heeft men op economisch gebied het opportunisme moeten toepassen, door het herscheppende anarchosyndicalisme van zijn inhoud te ontdoen. Men sprak zich uit voor het anarchistische ideaal, en men handelde volgens de voorschriften van de reformistische praktijk.<br />
<br />
Nauwelijks twee maanden na het Economische Plenum was het verdrag tussen CNT en UGT getekend. Als wij een Plenum van economische wederopbouw hadden gehad, en niet een van economische aanpassing, was er geen verdrag tot stand gekomen. Alweer een door de voorhoede bezette loopgraaf, die wij ons door de staatsgezinden hebben laten afnemen.[6]<br />
<br />
=Voetnoten=<br />
<br />
[1] De redactie van De Syndicalist liet het eerste artikel voorafgaan door de volgende opmerking: 'Op verzoek van de kameraden in Argentinië is kameraad A. Schapiro begonnen een aantal artikelen over de Spaanse Revolutie te schrijven, die hij bereid bleek mede ter beschikking van De Syndicalist te stellen. Het eerste drukken wij hieronder af.’<br />
<br />
[2] Het gaat om de stroming in de CNT die in augustus 1931 het ‘Manifest van de Dertig' uitgaf (Treinta, naar het aantal ondertekenaars), waarin de FAI en de linkervleugel van de CNT werden aangevallen om hun revolutionaire ongeduld. De groep, waartoe vooraanstaande CNT-leiders als Angel Pestana en Juan Peiró behoorden, stond een voorzichtige en gematigde koers voor, die door Schapiro in 1935 werd gekarakteriseerd als 'de politiek van verzwakking van de CNT ten gunste van het republikeinse regime’. Het 'treintismo' veroorzaakte in 1932 een scheuring in de CNT, die pas op het Congres van Zaragoza in mei 1936 ongedaan werd gemaakt: de trentistische ‘sindicatos de oposición’ keerden toen in de CNT terug, zij het zonder Pestaña, die inmiddels een Partido Sindicalista had opgericht.<br />
<br />
[3] Vgl. Alexander Schapiro, 'Bericht über die Confederación National del Trabajo (CNT) und den Aufstand in Spanien im Jannar 1933’, Jahrbuch Arbeiterbewegung, dl. 4, Frankfurt/Main 1976.<br />
<br />
[4] Hier wordt gerefereerd aan het Manifest van de Zestien, waarin Kropotkin, samen met 15 andere anarchisten stellingnamen voor de geallieerden tijdens de Eerste Wereldoorlog.<br />
<br />
[5] Dit Comité was opgericht tijdens een vergadering van de Catalaanse organisaties van CNT, FAI en Libertaire Jeugd (2 april 1938). Juan Garcia Oliver, Federica Montseny, José Xena en andere coryfeeën van het Spaanse anarchisme maakten deel uit van dit orgaan, dat een vrijwel absolute macht moest krijgen om zowel aan als achter het front een ijzeren discipline op te leggen. Omdat het Nationaal Comité van de CNT het comité weigerde te sanctioneren, zou dit uiteindelijk afsterven.<br />
<br />
[6] Dit is het laatste verschenen artikel van de reeks, die dus niet voltooid lijkt te zijn: aan het slot van het vierde artikel werd immers naast deze economische nog een specifiek politieke beschouwing aangekondigd.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Schapiro,_Alexander_-_De_Spaanse_revolutie._Enkele_beschouwingen_(1938)&diff=26654
Schapiro, Alexander - De Spaanse revolutie. Enkele beschouwingen (1938)
2023-10-21T15:55:34Z
<p>JJ: /* IV. */</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Schapiro, Alexander]]<br />
<br />
De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen<br />
<br />
Door Alexander Schapiro<br />
<br />
Verschenen: 1938<br />
<br />
Bron: Waarom verloren wij de revolutie? - De nederlaag van het Spaanse anarchosyndicalisme in 1936-1937, Archief/Wereldvenster, 1979; De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen, De Syndicalist (13, 16 april, 14, 28 mei, 4 juni 1938)<br />
<br />
Digitalisering: Tommy Ryan<br />
<br />
<br />
Dit artikel is verschenen als supplement bij l'Espagne nouvelle (het nieuwe Spanje), Nîmes, 15 maart 1939) en kreeg een integrale herdruk bij onder andere De Syndicalist in Haarlem onder de titel 'De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen', naast een de artikelenreeks 'Het Spaanse probleem' door Albert de Jong (1891-1970), die tevens de redactie van het blad voerde.<br />
<br />
Alexander Schapiro schreef dit artikel op verzoek van de Argentijnse anarchistische federatie als reflectie op de Spaanse Revolutie.<br />
<br />
<br />
=De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen [1]=<br />
<br />
==I.==<br />
<br />
Spanje staat in vlammen en het bloedt uit vele wonden. Madrid vernietigd. Barcelona meedogenloos gebombardeerd. Duizenden doden en gewonden — vooral vrouwen en kinderen. Een langzame en smartelijke doodsstrijd van een geheel volk. Zogenaamde democratieën die koelbloedig een monsterachtige moordpartij aanzien, waarvan de bebloede dolk zich weldra tegen haarzelve zal keren. En de arbeidersklasse van alle landen, zwak en beschaamd, laat het begaan, met het bewustzijn dat als zij zelf morgen dezelfde prijs moet betalen, het haar eigen schuld zal zijn, omdat ze heeft toegestaan dat het Spaanse volk werd verpletterd.<br />
<br />
In die heldenstrijd van het Spaanse volk, ongeëvenaard in de annalen van de burgeroorlogen en van de revolutie, heeft de CNT vanaf de eerste dag gestaan op de gevaarlijkste strijdpunten tegenover het internationale fascisme, dat in Spanje zijn bloedige vlag wilde planten. Reeds op 19 juli was iedereen, vriend en vijand, het erover eens, dat de grote massa der anarcho-syndicalisten het enige bolwerk was, waarop altijd de aanvallen van alle vijanden van de CNT te pletter zouden slaan. Als de zogenaamde ‘regeringstroepen’ de vijand terugsloegen of een strategisch punt bestormden en namen, kwam het doordat de troepen, brigades of regimenten van de CNT en van de FAI in de eerste gelederen stonden. Als de ‘regeringstroepen’ zich terugtrokken of terrein verloren, was het doordat men onze kameraden uit de eerste rijen had verwijderd.<br />
<br />
De democratische Frans-Engelse non-interventiepolitiek heeft Mussolini en Hitler in staat gesteld in Spanje binnen te dringen en Franco te hulp te komen. Is het dan nu het moment om de redenen op te sporen van de verschillende zwenkingen en de talrijke afwijkingen van de leidende organen der CNT? Zou het misschien niet beter zijn om heden ten dage er het zwijgen toe te doen en onze eventuele kritiek te laten rusten tot een minder verward en rustiger ogenblik?<br />
<br />
Velen onzer kameraden, in Spanje zelf en in het buitenland, schijnen daartoe besloten te hebben. Wij zouden hun voorbeeld kunnen volgen, zo wij niet diep doordrongen waren van de overtuiging, dat onze Spaanse kameraden, de strijders van de CNT en de FAI, en vooral de grote massa der aangesloten leden nog lang niet verslagen zijn, en dat van het ene ogenblik op het andere een energieke poging de vroegere toestand zou kunnen herstellen en de revolutie zou kunnen terugbrengen op haar eigen weg, de enige die tot de overwinning kan leiden.<br />
<br />
Deze hoop geeft ons de vrijheid te spreken, ondanks de kritieke toestand van ‘ons’ front in Spanje, en verplicht ons het stilzwijgen te verbreken, na de gebeurtenissen van mei 1937, toen de eerste poging tot herstel werd gewaagd door de arbeidersklasse van Barcelona, aangesloten bij de CNT.<br />
<br />
Wat zijn de meest zwakke punten geweest in de organische en ideologische bouw van onze Spaanse beweging?<br />
<br />
Vóór 19 juli 1936: het verzet van de CNT tegen een reorganisatie op de grondslag van de industriefederaties; het verzet tegen het opbouwende anarcho-syndicalisme, waarvoor men het afbrekende anarchisme met een putschistisch sausje in de plaats stelde, zoals blijkt uit de gebeurtenissen van 8 januari en 8 december 1933; het verzwakken van het antiparlementarisme door de (naar buiten vermomde) deelneming aan de verkiezingen van 1936; de verzwakking van de kaders der organisatie doordat de lakse houding, welke men er tegenover aannam, aan het ‘trentisme’[2] de gelegenheid gaf, zich te ontwikkelen. Het was de eerste ideologische bres in de bouw van de CNT.<br />
<br />
Na 19 juli 1936: De bewust door de CNT gewenste en geëiste deelneming aan de regering; de ideologische compromissen met de staatsgezinde partijen, zowel marxistische als burgerlijke; het uitwerken van een reeks minimumprogramma’s, het een nog minimaler dan het andere; de vernietiging van de krachtigste organen van de revolutie en de militarisatie van het gewapende volk; het aanvaarden van het centralisme en het verzwakken van de federalistische activiteit in de boezem van de organisatie zelve; het zich onderwerpen aan de eisen van de Sovjetunie en van haar agenten te Barcelona, Valencia en Madrid, wat leidde tot het invoeren in onze Spaanse beweging, en vooral in de officiële pers van de CNT, van een sterke liefde voor het bolsjewisme.<br />
<br />
Het zou misschien te ver voeren, zelfs in verschillende artikelen, bij al die belangrijke factoren in de ontwikkeling van de Spaanse anarchistische beweging stil te staan. Wij zullen dus slechts de meest opvallende veranderingen de revue laten passeren, welke de CNT sinds het begin van de burgeroorlog heeft ondergaan.<br />
<br />
De belangrijkste verandering is ongetwijfeld het deelnemen van vertegenwoordigers van de CNT aan de regering.<br />
<br />
Zeker, tal van theorieën worden te pletter geslagen op de rotsen van het dagelijkse leven. De meest diepzinnige theorieën kunnen bij onvoorziene omstandigheden moeten worden herzien. En de schoonste van alle theorieën — die van het libertaire communisme — is gebleken niet te verwezenlijken te zijn bij de eerste botsing, die zich voordeed toen de fascisten op 19 juli 1936 in Catalonië binnenvielen.<br />
<br />
Niemand van ons heeft ooit gemeend, dat de theorie van het libertaire communisme van vandaag op morgen in praktijk kon worden gebracht. Reeds in 1933 hebben wij de aandacht van de CNT gevestigd op het onmiskenbare feit, dat een putsch geen revolutie is en dat het in een of ander dorp proclameren van het libertaire communisme nog niet de verwezenlijking is van ons ideaal.[3]<br />
<br />
Maar men moet twee zaken niet verwarren: die van de theorie en die van bet beginsel. Als de eerste niet altijd onmiddellijk kan worden verwezenlijkt, de tweede blijft, en moet altijd, onkreukbaar blijven. Men kan niet optrekken naar het libertaire communisme als men uitgaat van principes die gedeeltelijk of lijnrecht met die van het libertaire communisme in strijd zijn. En iedere gevolgde tactiek, die uitgaat van beginselen die in strijd zijn met het libertaire communisme, zal ongetwijfeld leiden tot een toestand, die niets meer gemeen heeft met het doel, dat wij ons hebben gesteld.<br />
<br />
Welnu, de tactiek van het deelnemen van anarchisten aan welke regering ook kan tot niets anders leiden dan tot versterking van de staatsidee: deze tactiek gaat dus tegen onze eigen beginselen in en zij zal zich noodzakelijkerwijze tegen ons moeten keren. Het federalistische beginsel, dat wij stellen tegenover de altijd centralistische staat, kan niet samengaan met een deelnemen aan de regering.<br />
<br />
Trouwens, onze Spaanse kameraden weten dit alles zelf heel goed, en het besluit, de samenwerking met de regering te vragen, werd meer genomen bij wijze van politieke manoeuvre dan uit overtuiging of zelfs als revolutionaire tactiek.<br />
<br />
Maar welke redenen kan de CNT gehad hebben om ook categorisch haar recht op te eisen zitting te nemen in de ministeries, nadat zij zo glorieus de eerste slag van een burgeroorlog had gewonnen welke zich op de eerste dag na deze grote overwinning zou hebben ontwikkeld tot een sociale revolutie door de wil van het ganse volk?<br />
<br />
Wij zullen trachten dit raadsel op te lossen.<br />
<br />
<br />
==II.==<br />
<br />
De fascistische opstand onder leiding van Franco heeft de meest verpletterende nederlaag geleden op de 19de juli te Barcelona, onder de geweldige drang en het enthousiasme van de leden der CNT-FAI. De revolutie was mogelijk geworden, tenminste in Catalonië. Voor iedereen stond het vast: het was naar de mening van allen de enige mogelijke oplossing, de enige revolutionaire oplossing, de enige logische oplossing van het conflict, dat gerezen was tussen het volk en het fascisme.<br />
<br />
Maar daar was ook nog het overige Spanje. En het overige Spanje was van zijn stuk gebracht door de aanval der fascisten […] en de CNT-FAI was er minder sterk, vooral in Madrid.<br />
<br />
De strijd tussen de centrale regering in Madrid en de regering van Catalonië is reeds op de eerste dag begonnen. Het is voor niemand een geheim, dat de meest hardnekkige tegenstander van hulp aan de Catalaanse troepen bij hun opmars naar Aragon en in het bijzonder naar Zaragoza, Largo Caballero was. Hij weigerde zowel munitie als geld. Het was dus dringend noodzakelijk de controle op de staat in handen te nemen, de controle op diezelfde staat, wiens functie in lijnrechte tegenstelling is met de minste revolutionaire wensen van een strijdend volk.<br />
<br />
Wat te doen? Men had, wel te verstaan, in het tumult van de plotseling ontketende burgeroorlog, die reeds gewonnen was in Catalonië, in Levante, en langs de weg die Durruti van Barcelona tot de poorten van Zaragoza had afgelegd, de arbeidersmassa’s van Castilië kunnen opwekken, zich bij de revolutionaire beweging aan te sluiten. Men had het kunnen riskeren. Men had het misschien moeten riskeren. Maar het Nationale Comité van de CNT heeft, zonder dat het daarom het elan van het proletariaat van de steden en van het land ook maar in het minst wilde tegenhouden of zelfs maar remmen, gemeend dat het voldoende zou zijn, de teugels van het bewind in handen te krijgen om werkelijk in staat te zijn de oorlog en de revolutie overeenkomstig de wensen van het volk te leiden. Het Nationale Comité had eerst de instelling van een nationale verdedigingsraad geëist — en wel bij ultimatum. Het ultimatum is doodgezwegen, en de CNT verschanste zich achter de eis van vier ministerportefeuilles, waaronder die van Financiën en van Oorlog. Deze voorwaarde was, als minimum-program, een conditio sine qua non. Al zij de commando- en de controleposten kreeg, kon de CNT hopen oorlog en revolutie te leiden. Eindelijk werden de CNT enkele portefeuilles toegekend, maar… portefeuilles van volstrekt ondergeschikte betekenis, die geen enkele mogelijkheid boden om de leiding in handen te nemen of controle uit te oefenen.<br />
<br />
Het ondanks alles aannemen van die overbodige en nutteloze ministerzetels is, zelfs vanuit een zuiver tactisch standpunt, een grove fout van de CNT geweest. Van principieel standpunt, van anarchistisch standpunt, ja ook zelfs van revolutionair standpunt was de eis deel te nemen aan het bestaande bewind reeds een kardinale fout, die betekende dat men, al was het dan slechts terwille van ogenblikkelijke doeleinden, de staat accepteerde als een instrument, dat de strijd tegen een zogenaamd gemeenschappelijke vijand (en nog wel in het belang van de arbeiders!) zou kunnen organiseren.<br />
<br />
Het zitting nemen in de regering was dus niet een intocht met wapperende vaandels, maar een binnengaan door een achterdeurtje, als smekelingen en niet als meesters, waarbij ons vaandel opgevouwen in de vestiaire werd achtergelaten.<br />
<br />
Toen onze kameraden besloten hadden van hun beginselen af te wijken en een uitsluitend tactische rol te spelen, hebben zij zich een zeer naïeve voorstelling gemaakt van de tactische bekwaamheden van onze zogenaamde medestanders, die in dat opzicht specialisten zijn.<br />
<br />
En toen onze kameraden begrepen, dat ze bedrogen en geleverd waren, was het al te laat om terug te trekken. Men was, ondanks zichzelf, ministerialist geworden. Eerst was men gaan geloven, dat het karakter van de ministerportefeuille de loop der gebeurtenissen zou kunnen beïnvloeden; later meende men, dat van de portefeuille op zichzelf heil kon worden verwacht.<br />
<br />
Natuurlijk hebben de oude politici zich bij de eerste de beste gelegenheid van de opportunistische en gelegenheidsministerialisten ontdaan. ‘De Moor heeft zijn plicht gedaan, de Moor kan gaan.’ Maar de plicht die hij vervuld had, was verre verwijderd van de plicht, die hij had moeten vervullen tegenover de revolutionaire arbeidersmassa, die wat anders verwachtte dan een onvruchtbare en volstrekt ondoelmatige deelname aan de regering. Het staat voor ons vast, dat het zeker niet uit overtuiging was, dat de CNT deelnam aan de regering met burgerlijke en centralistische elementen op een ogenblik, dat de revolutie eiste dat het centralisme zou verdwijnen en de bourgeoisie werd vernietigd. Maar… al etende komt de trek wel, zegt men, en wat oorspronkelijk slechts een politieke manoeuvre was, werd later een noodzakelijk onderdeel van de ‘revolutionaire’ tactiek en ten slotte een overtuiging. Op deze wijze is bijvoorbeeld uit het ‘trentisme’, voortgekomen uit de CNT, later de ‘Syndicalistische Partij’ en het opportunistische parlementarisme voortgevloeid.<br />
<br />
Onze kameraden-ministers hebben deze klip niet kunnen omzeilen. Want wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.<br />
<br />
De fouten, die later door de leidende instanties van de CNT zijn begaan, zijn slechts logische uitvloeisels van die eerste fout: het deelnemen aan de macht.<br />
<br />
De reorganisatie van de militie tot een gemilitariseerd leger en de opheffing van de economische raad zijn contrarevolutionaire daden. Toch zijn ze begaan met toestemming, met instemming, ja zelfs op initiatief van anarchistische ministers en raadslieden, omdat de ministeriële samenwerking een compromis eiste, en een compromis, waarbij de concessies uitsluitend van onze kant moesten komen.<br />
<br />
Het deelnemen aan de regering door de Spaanse anarchisten heeft henzelf voor een nog belangrijker vraagstuk gesteld, en wel voor de beslissing of de oorlog en de revolutie gemeenschappelijk konden worden doorgezet, dan wel of een van deze beide ten bate van de andere moest worden opgeofferd; en zo ja, welke van de twee men moest laten vallen, en waarom. Dank zij de deelneming van onze kameraden aan de regering kon dit brandende vraagstuk door hen op slechts één wijze worden opgelost. Wij komen daar de volgende maal op terug.<br />
<br />
<br />
==III.==<br />
<br />
Het probleem ‘oorlog en revolutie’ dateert van 19 juli 1936. Op deze dag brak in Catalonië de revolutie uit, een revolutie met een zuiver sociaal karakter; zij ontwikkelde zich overigens van dag tot dag, nam in omvang toe, sloeg over naar Aragon, sleepte Levante mee. De bodem werd gecollectiviseerd. In Barcelona gingen de transportmiddelen, de opslagplaatsen en fabrieken over in handen van de CNT. En de UGT, meegesleept door het voorbeeld en door het succes, maakte de methoden van directe actie van de CNT tot de hare. Zoals Antona, toen secretaris van het Nationale Comité van de CNT, terecht zei: In dit plechtige uur — op de ochtend van de 20ste juli 1936 — stierf onder de handen van een gewapend volk een geheel regime. De kogels die het leven van de officieren en leiders van het leger wegmaaiden, hebben niet enkele mensen gedood, zij doodden een gehele maatschappij…<br />
<br />
Maar op bijna hetzelfde ogenblik, waarop dit gebeurde, nam de confederale organisatie van de CNT in Catalonië, in weerwil van de grote revolutionaire overwinning op het fascisme, een historische beslissing. Het was, vergeten wij het niet, de 20ste juli 1936. De voltallige vergadering van de gewestelijke federaties en de plaatselijke arbeidssecretariaten van Catalonië, gaf, 'zonder zich te laten meeslepen door de gebeurtenissen van het ogenblik of zich te laten bedwelmen door de snelle en definitieve overwinning, die de burcht in onze handen had gebracht’, de volgende parolen uit: ‘De steden en provincies van Spanje te veroveren, die in handen van het fascisme waren.’ ‘Geen vrij communisme.’ ‘De eerste taak is, de vijand te verslaan waar hij wordt aangetroffen.’ En zij stelde voor een organisatie te stichten, die alle anti-fascisten zou kunnen verenigen.<br />
<br />
Dat was, volgens Mariano Vázquez, van wie wij hierboven enkele zinnen hebben geciteerd uit zijn terugblik op de gebeurtenissen van 19 juli (De Julio a Julio) ‘het eerste bewijs van collectieve verantwoordelijkheid’.<br />
<br />
Ongeveer veertien dagen later, in het begin van augustus 1936, kwam de CNT in een nationaal plenum van gewestelijke federaties bijeen. ‘Hier werd hetzelfde besloten,’ vervolgt M. Vázquez, ‘wat het gewest Catalonië op 20 juli had aanvaard: Geen libertair communisme. Onze eerste plicht is de fascistische legers te verslaan.’<br />
<br />
Het is dus duidelijk, dat de CNT niet van plan was de gebeurtenissen die zich in het antifascistische Spanje ontwikkelden tot hun logische en uiterste consequenties door te voeren. De revolutie sloeg alle overgangsfasen over, zij vernietigde de grondslagen van de kapitalistische maatschappij, het volk wijdde zich — zonder de dagelijkse strijd tegen het binnendringende fascisme te vergeten — met al zijn enthousiasme aan de wederopbouw van een nieuwe maatschappij. En laten wij niet vergeten, dat die nieuwe maatschappij niet alleen niet naar de smaak van de fascisten was, maar ook indruiste tegen de staatsopvattingen van de republikeinen, van de socialisten en de communisten, welke laatsten, tenminste op dat ogenblik, volkomen konden worden verwaarloosd. Maar hoe kan men een vrije maatschappij opbouwen, als men begint met te besluiten om zich in een gemeenschappelijk front te binden aan de politieke tegenstanders van een zodanige maatschappij? Toen zij voor dit probleem gesteld werden, hadden onze Spaanse kameraden uit de geschiedenis van de revoluties, en vooral uit de zeer recente geschiedenis van de Russische Revolutie van 1917, een nuttige les kunnen trekken: Als het gaat om een revolutie, dat wil zeggen om het vernietigen van een regime, ten einde in de plaats daarvan een nieuw regime op te bouwen, dan kan er geen sprake zijn van compromissen of overeenkomsten met ideologische tegenstanders van het nieuwe regime of met politieke verdedigers van het regime dat men vernietigt, zelfs indien deze compromissen of overeenkomsten noodzakelijk schijnen om een doel te verwezenlijken, dat voor allen hetzelfde schijnt. De geestesgesteldheid van voorlopige compromissen draagt in zich de uiterst gevaarlijke kiem van het revolutionaire defaitisme. De ontwikkeling van de gebeurtenissen in Spanje heeft trouwens bewezen, dat dat gevaar zeer reëel is. In plaats van te proclameren dat de revolutie het doel is waarnaar wij streven, en dat wij de Revolutie zullen doorvoeren, terwijl wij de burgeroorlog slechts beschouwen als het middel om dat doel te bereiken, hebben onze kameraden van de CNT, uit vrees dat zij in het binnenland de ‘republikeinse’ en marxistische lichtgeraaktheid niet voldoende zouden ontzien en de Engelse en de Franse democratie aanstoot zouden geven, het beter gevonden de revolutie op de achtergrond te dringen, in de hoop dat men, als de oorlog maar eenmaal ten einde was, de revolutie weer zou kunnen opnemen op het punt, waar men haar vrijwillig tot staan had gebracht. En als wij over revolutie praten, bedoelen wij daarmee, wel te verstaan, de revolutie die als uiteindelijk doel en bekroning heeft de verwezenlijking van het libertaire communisme.<br />
<br />
Dit parool, dat door de CNT was gelanceerd — 'geen libertair communisme' — betekende dus voor de anarchisten dat de oorlog tegen het fascisme op de voorgrond werd geschoven en, of men het wenste of niet, doel werd op zichzelf, en niet een incident in de ontwikkeling van de Sociale Revolutie.<br />
<br />
Door die dubbele tactiek van compromissen — het opschorten van de revolutie ten bate van een burgeroorlog die al heel spoedig een oorlog zonder meer werd, en het deelnemen aan de regering 'om de oorlog beter te kunnen voeren’ — verzonk de CNT in het drijfzand van het loslaten harer beginselen, waardoor de geestdrift tot revolutionaire opbouw bij de arbeidersmassa’s — bij de boeren en de arbeiders — slechts kon worden ondermijnd.<br />
<br />
Men herhaalde de fout van Peter Kropotkin in 1914. Vóór de wereldoorlog had Kropotkin verklaard, dat in geval van oorlog de revolutie moest worden geproclameerd en dat deze tegen de binnendringende legers moest worden verdedigd.[4] De dag na het uitbreken van de oorlog had Kropotkin in elk geval de schijn van een rechtvaardiging voor zijn houding, daar de revolutie was uitgebleven. In Spanje echter is de revolutie niet uitgebleven. Zij brak er uit bij het vallen van de eerste geweerschoten in de oorlog der fascisten. Men had de oprukkende zegevierende revolutie dus moeten verdedigen tegen de aanvallende legers, doch haar niet mogen remmen en tot stilstand mogen brengen door te verklaren, dat zij ongelegen kwam. Thans bewijzen de gebeurtenissen, dat de Spaanse Revolutie in een hachelijke positie verkeert, ondanks het antifascistische front. Misschien zelfs dankzij het antifascistische front, dat de grootste verwarring heeft gesticht en de revolutie onvruchtbaar en werkloos heeft gemaakt. De algemene toestand zou op het ogenblik zeker niet slechter zijn geweest, indien men het republikeins regime zonder meer had weggevaagd en als men openlijk had verklaard, dat de revolutie optrok voor het libertaire communisme. De toestand zou gunstiger zijn geweest, zelfs indien de nederlaag op het oorlogsfront het werk van de wederopbouw tot stilstand had gebracht. Maar door dit werk vrijwillig op te geven, enkel en alleen ten bate van de oorlog, heeft men de scheppingsdrang van het proletariaat van alle inhoud beroofd, van een proletariaat dat reeds door zijn eigen krachtsinspanning de dageraad van een nieuwe maatschappij zag gloren. Hoe meer men de revolutie in staat had gesteld zich uit te breiden en te verdiepen, hoe moeilijker het zou zijn geworden in geval van een nederlaag tot de oude toestand terug te keren. Maar nu die terugkeer is vergemakkelijkt door medestanders, die zeker de revolutie niet wensten, en die, door het feit dat ze aan de macht kwamen, die wijzelf hun in de handen hebben geworpen, langzaam en voorzichtig het hele werk van de dagen na 19 juli konden vernietigen, zal iedere militaire nederlaag ons onvermijdelijk terugbrengen tot de vroegere toestand, zo niet tot erger. De leuze ‘eerst de oorlog’ heeft zodoende door de deelname aan de regering het werk van de revolutie vernietigd. Maar die leuze heeft het sluiten van overeenkomsten, zij het dan slechts van voorlopige en tijdelijke overeenkomsten tussen de verschillende secties van het antifascistische front en in de eerste plaats tussen de CNT en de UGT, noodzakelijk gemaakt. Wij moeten dus thans nog onderzoeken, of deze laatste overeenkomst tussen de beide grote vakcentrales in het belang van de revoluties is geweest.<br />
<br />
<br />
==IV.==<br />
<br />
Reeds vóór de burgeroorlog, in 1934, tekende zich in de boezem van de CNT een stroming af die samenwerking met de UGT voorstond. De eerste overeenkomst in deze richting kwam in Asturië tot stand aan de vooravond van de opstand in oktober in 1934. Maar reeds toen voorzag men in enkele kringen van onze beweging, zowel in Spanje zelf als daarbuiten, dat de enige vorm van samenwerking die de toekomstige revolutie zou kunnen versterken, zou moeten bestaan in een eng samengaan van de syndicaten van beide richtingen van onderen op. Een samenwerking van verschillende plaatselijke organisaties, die misschien tot plaatselijke fusies zou hebben kunnen leiden, had moeten ontstaan door de wil van de arbeiders die zich bewust waren geworden van de noodzakelijkheid van de vereniging van alle krachten voor tot gemeenschappelijk doel: de Revolutie.<br />
<br />
Nochtans meende de 'politieke' stroming voor een verbond van de CNT en de UGT — in tegenstelling tot de denkbeelden die wij daarover tot dusverre steeds hadden gekoesterd — dat een nationaal tot stand gekomen overeenkomst, dat wil zeggen een niet door de massa’s van boeren en arbeiders zelf, maar door de uitvoerende organen der beide vakcentrales gesloten overeenkomst, sneller tot een samensmelting van het Spaanse proletariaat in zijn strijd voor de revolutie zou kunnen leiden.<br />
<br />
Zoals wij zagen had de burgeroorlog, toen het vraagstuk van de revolutie voorlopig was opgeschort, de samenwerking van alle antifascistische elementen noodzakelijk gemaakt In deze samenwerking namen de CNT en de UGT een overheersende positie in. En inderdaad is vooral sedert bet begin van de burgeroorlog de samenwerking tussen de beide centrales zo sterk mogelijk op de voorgrond gesteld. Maar wij moeten er goede nota van nemen, dat het in werkelijkheid alleen de CNT was, die de propaganda voor die samenwerking tot het uiterste doorvoerde, zoals ook zij het is geweest, en zij alleen, die tot het uiterste in 1936 propaganda heeft gevoerd voor haar deelname aan de regering. De UGT, die ten nauwste verbonden is met de socialistische en met de communistische partij, had bij die samenwerking veel minder belang. Zij heeft haar ten slotte slechts geaccepteerd, omdat de CNT bereid was tot elk offer, en daardoor tot elk compromis.<br />
<br />
Inderdaad, het verdrag tussen UGT en CNT, dat afgelopen maart werd getekend, is uitsluitend een compromis van de zijde van de CNT. Het is de erkenning, feitelijk en rechtens, van de regering en de staat als enige en onbetwistbare autoriteit, niet alleen op het gebied van de oorlog, maar op alle terreinen van het sociale, economische, politieke en culturele leven van het land. Door dit verdrag heeft de CNT erkend, dat het onroerend bezit een goed van de staat was, geregeld door de wetten van de staat; dat productie en consumptie door de regering moeten worden gecontroleerd en geregeld; dat de handelswinst aan de algemene wetgeving moet worden onderworpen; dat de controle door de arbeiders moet steunen op de wet… enzovoorts. Een slotparagraaf bewijst overigens hoezeer niet alleen de anti-staatsgezinde ideologie van onze Spaanse beweging, maar ook de behoeften van de dagelijkse revolutionaire tactiek, zelfs vanuit het standpunt van het tijdelijke opportunisme dat in de bestaande kritieke toestand onvermijdelijk zou kunnen blijken, geheel zijn vervangen door een geest van compromis. Deze paragraaf toch verklaart, dat in de toekomst:<br />
<br />
‘de beide organisaties elkander wederkerig waarborgen dat tot aan het einde van de strijd tegen het fascisme het recht van het Spaanse volk, en meer in het bijzonder van de arbeidersklasse, zal worden gerespecteerd om zich die regering te kiezen, welke het meest beantwoordt aan de offers die zij thans brengen en aan de behoefte om in ons land een waarachtige democratie te handhaven.’<br />
<br />
Aldus heeft de CNT zich door dit verdrag niet alleen gecompromitteerd wat de huidige toestand betreft, maar ze heeft reeds de toekomst van onze beweging als onderpand gegeven door aan de arbeidersklasse haar hulp toe te zeggen om een ‘waarlijk democratische regering’ te verkrijgen.<br />
<br />
Het verdrag tussen CNT en UGT, dat dus aan de UGT de steun van de massa’s van de CNT verschaft, brengt deze laatste slechts de droeve aanblik van een ideologische debacle als resultaat van een revolutie, die met enthousiasme is begonnen en verstikt werd in een moeras van compromissen, die in de geschiedenis van onze beweging zonder weerga zijn.<br />
<br />
De terugkeer van de CNT in de centrale regering zet een definitieve punt achter het verdrag CNT-UGT. In een aanhangsel van het verdrag wordt inderdaad verklaard, dat ‘de UGT zich tegen opname van de CNT in de regering niet zal verzetten’. Het is dus dank zij dit verdrag en dank zij de goede wil van de UGT, dat het Spaanse anarchosyndicalisme, vertegenwoordigd door de CNT, opnieuw aan de regering kan meewerken, die door dezelfde CNT van gisteren nog als een regering van verraders werd beschouwd.<br />
<br />
Ongelukkigerwijze is deze deelname aan de regering niets anders dan een noodlottige klucht, opgevoerd door de ‘antifascistische’ vijanden van de CNT, teneinde op de dag van de capitulatie, die zij bezig zijn achter de rug van onze kameraden voor te bereiden, de handtekening van de CNT onder het definitieve verraad te verkrijgen. Indien deze regeringsdeelname nu nog van een dergelijke betekenis was, dat de CNT op de gang van zaken een wezenlijke invloed zou kunnen uitoefenen, dan zou men, ongeacht alle principiële bezwaren die opgeworpen kunnen worden, kunnen hopen op een zwenking in de politiek van de regering Negrín in de geest van een verzwakking van de politie-dictatuur dezer regering. Maar de anarchistische minister in deze regering staat volkomen geïsoleerd: hij heeft alle andere ministers tegen zich, onverschillig of ze tot de UGT, tot de socialistische, de communistische of tot de republikeinse partij behoren. Onder deze omstandigheden kan hij er slechts een zuiver negatieve rol spelen, een rol die niets betekent in de regering, en die negatief is voor de toekomst van de CNT.<br />
<br />
Het verdrag CNT-UGT is aan de ene kant geweest het sluitstuk van het Economische Plenum van de CNT, en aan de andere kant het voorspel van een nieuwe vorm van dictatuur, van een anarchistische dictatuur, die zich noemt het Uitvoerend Comité van de Libertaire Beweging in Catalonië.[5]<br />
<br />
Deze twee bakens — het ene politiek, het andere economisch — in de opportunistische ontwikkeling van de CNT verdienen nader bezien te worden, want zij wijzen op een volkomen breken met de revolutionaire, anti-staatsgezinde en federalistische beginselen uit het verleden. Reformistisch optreden op economisch gebied, dictatuur op politiek terrein, dat schijnen op het ogenblik de richtlijnen van de CNT te zijn. Wij zullen dus die beide nieuwe verschijnselen in de huidige anarchistische ideologie in Spanje aan een nader onderzoek onderwerpen.<br />
<br />
==V==<br />
<br />
Het Economische Plenum van de CNT had ten doel nieuwe economische grondslagen te scheppen, die nieuwe mogelijkheden zouden brengen ten bate van een economische revolutie in het land gedurende de oorlog. Deze mogelijkheden, waarvan de eerste glanzen reeds onmiddellijk na de 19de juli 1936 te zien waren bij de eerste pogingen tot wederopbouw op industrieel en landbouwgebied, moesten een terugkeer tot de oude toestand, welke wending de burgeroorlog ook zou nemen, onmogelijk maken.<br />
<br />
Het Economische Plenum was dus verplicht richtlijnen uit te stippelen voor een nieuwe revolutionaire economie die, bij alle voorbehoud door de remmende macht van de burgeroorlog noodzakelijk gemaakt, toch de nieuwe weg moesten afbakenen, die men zou moeten volgen om te geraken tot de algehele economische bevrijding van het proletariaat van stad en land.<br />
<br />
Maar als men de tekst bestudeert van de resoluties, die door dat Economische Plenum werden aangenomen, en de commentaren die het Nationale Comité van de CNT aan elke resolutie deed voorafgaan, dan kan men zich niet aan de indruk onttrekken dat als een zware last op alle debatten van het Plenum de hele politiek van opportunisme, van compromissen, en vooral van het in de steek laten van de Revolutie drukte, een politiek die reeds van het begin van de burgeroorlog af de houding van het Nationale Comité van de CNT heeft gekarakteriseerd. Moeten wij er ons dan over verwonderen, dat de door genoemd Plenum bereikte resultaten onmiskenbaar de tekenen van die mentaliteit vertonen? De genomen besluiten rechtvaardigen in geen enkel opzicht de verwachtingen, die de bijeenroeping van het Plenum had gewekt. Die besluiten lijken veeleer een nieuwe serie compromissen — ditmaal van economische aard — met het doel het terrein voor te bereiden om de UGT (waarin de reformistische en marxistische geest van een deel der Spaanse arbeidersklasse is belichaamd) te brengen tot het aanvaarden van een gemeenschappelijk plan van actie, niet zozeer op economisch als wel nogmaals op politiek en militair gebied. Het lijkt wel of de dwanggedachte dat, zo de oorlog slechts wordt gewonnen, zelfs door de domper te zetten op ons gehele ideologische arsenaal, wij in staat zouden zijn onmiddellijk na de behaalde overwinning de opmars van de revolutie weer ter hand te nemen, die wij zelf in haar oorspronkelijk elan hadden gestuit, de gehele activiteit van de CNT bepaalt. Trouwens, het Nationale Comité van de CNT verklaart zelf in zijn voorwoord bij de brochure die alle resoluties van het Economische Plenum bevat:<br />
<br />
‘Ons komt de eer toe de eerste organisatie te zijn, die de netelige en gecompliceerde problemen van bet economische leven — als gevolg van de oorlog — heeft aangesneden, die deze onmiddellijk heeft bestudeerd en de besluiten heeft genomen, die door de omstandigheden werden vereist.’<br />
<br />
De problemen van het economische leven zijn dus in werkelijkheid, volgens de CNT slechts een ‘gevolg van de oorlog’. Wij moeten dus het Economische Plenum niet als een uiting van revolutionaire actie beschouwen, maar als een toevallige gebeurtenis, een incident van de burgeroorlog. Het ware juister geweest, komt het ons voor, de oorlog te beschouwen als een incident van de bevrijdende Revolutie. De resultaten zouden dan zeker minder betreurenswaardig zijn geweest.<br />
<br />
Vergeefs hebben wij in de verschillende door het Economische Plenum aangenomen besluiten gezocht naar de scheppende adem van een economische wedergeboorte, die aan het volk het gevoel zou geven, dat het een nieuw leven schept, terwijl het de vijanden van de Revolutie bestrijdt. Vergeefs hebben wij ook in die besluiten naar enige belangrijke afwijking van de uitgeslepen methoden van het klassieke reformistische socialisme gezocht.<br />
<br />
Laten wij niet vergeten, dat onder de door het Economische Plenum behandelde onderwerpen voorkwamen: de arbeidsinspectie, de arbeidslonen, de vakverenigingsbank, de sociale verzekeringen, de coöperaties en de arbeidswetgeving. Wij kunnen, in deze korte artikelen, niet ingaan op een algemene bespreking van al die problemen, waarvan de meeste in bijna alle kapitalistische landen reeds zijn onderzocht of opgelost Wij kunnen slechts enkele uittreksels geven uit de tekst zelf, die de innerlijke waarde van dit Plenum zullen aantonen. Het besluit betreffende de instelling van een arbeidsinspectie en de technische afgevaardigden bij die inspectie bevat de volgende paragraaf:<br />
<br />
'Ten einde hun functie zo doeltreffend mogelijk te kunnen verrichten, en in de gevallen waarin het nodig zal zijn, zullen zij aan de raad die hen benoemd heeft, die dwangmaatregelen voorstellen die zij noodzakelijk achten tegen de individuen of organisaties, wier gedrag tot dergelijke maatregelen aanleiding geeft. De vakvereniging regelt de machtsbevoegdheid van de organismen, die daarvan gebruik zullen maken, en stelt een reglement op voor de toepassing dier machtsbevoegdheid.'<br />
<br />
Deze bepalingen gelden uitsluitend voor de bedrijven die in handen van de arbeiders zijn. Moet men dus een Plenum bijeenroepen om dwangmaatregelen tegen de arbeidersklasse uit te werken? Die maatregelen bestaan overal, wij bestrijden ze, en de CNT had slechts de praktijk behoeven te bestuderen, bijvoorbeeld van Sovjet Rusland dat verstand heeft van sancties tegen de arbeiders […]<br />
<br />
Betreffende de vraag van de arbeidslonen, een bij uitstek netelige kwestie, omdat ze de ongelijkheid als grondslag van de salariëring erkent en aanvaardt door aan de technicus het dubbele loon te geven van wat voor de handarbeid is vastgesteld, merkt het Plenum op, dat de resoluties die het over deze kwestie heeft aangenomen de ‘tendens hebben langs evolutionaire weg te leiden tot onze uiteindelijke bedoelingen’. Wij behoeven alweer slechts te wijzen op de ervaringen in Rusland, die ons reeds duidelijk kunnen maken, hoe gevaarlijk het is de arbeidersklasse in verschillende toongroepen te verdelen […] en dat men, in dit opzicht evenals in alle andere, niet langs evolutionaire weg kan bereiken wat het wezen zelve van de Revolutie uitmaakt.<br />
<br />
Wat de stichting van de Vakverenigingsbank CNT-UGT betreft, zij raakt in geen enkel opzicht het probleem van het geld, de kredietbeweging, de prijspolitiek en de eisen van import en export. Daar zij de staatsbank onaangetast laat, zullen de werkzaamheden van de Vakverenigingsbank enkel en alleen die zijn van een kleine voorschotbank (er is zelfs niet vastgesteld, of de voorschotten met of zonder rente zullen worden verstrekt), en de resolutie van het Plenum houdt zich dan ook veel meer bezig met de wijze waarop men de administrateuren en directeuren zal benoemen dan met de taak van de bank als zodanig. De stelling van het Nationale Comité, dat die bank 'ertoe zal bijdragen een rationele industriële planmatigheid te verwezenlijken’, is dus slechts een utopische verklaring zonder de minste grondslag.<br />
<br />
Wat de planmatigheid in de industrie betreft, stelt het Plenum voor een opperste economische raad te stichten, die onmiddellijk 'de nodige maatregelen zal moeten nemen om een uitvoerig ontwerpprogramma voor de meer planmatige organisatie van het gehele economische leven voor te bereiden en toe te passen' en wel zonder te wachten op de stichting van een nationale economische raad, 'het officiële organisme op half-syndicale, half-etatische grondslag’. Hier zal men inderdaad al het werk van industriële planmatigheid — ook wat de landbouw betreft — moeten doen, [voor] het gehele economische leven, al dan niet confederaal, voor de ongewenste stichting van een gemengde raad, die niet anders kan zijn dan een hinderpaal voor de ontwikkeling op industrieel en landbouwgebied. Laten wij hopen dat de CNT bij dit werk tenminste niet het initiatief van de regering zal afwachten, welk initiatief voor industrie en landbouw noodlottig zal zijn.<br />
<br />
Het probleem van de arbeidswetgeving heeft het Plenum gedwongen nogmaals de tegenstelling tussen zijn ideologie en zijn praktijk te openbaren. Het verklaart eerst:<br />
<br />
'Het confederale libertaire ideaal stelt tegenover die valse systemen, welke niet deugen voor het dagelijkse leven van een beschaafd volk dat zich zijn waardigheid bewust is, de formule van de verantwoordelijke organisatie, die in elke historische periode, in elk land, naar zijn mogelijkheden en overeenkomstig een door de meerderheid erkende en aanvaarde discipline moet optreden. Deze opvatting, die anti-staatsgezind is en afwijzend staat tegenover elk individualisme, betekent de juiste toepassing van de democratie in het sociale teven van een volk.'<br />
<br />
Dan gaat de resolutie voort een reeks dwangmaatregelen […] tegen de arbeiders te onderzoeken, maatregelen die ons — nog weer eens — herinneren aan de methoden, toegepast in het bolsjewistische Rusland tegen de arbeider, die niet voor 100% de bevelen gehoorzaamt van een chef, die hij niet gekozen heeft. Al die maatregelen, aanvaard door het Plenum dat zich uitspreekt voor het libertaire ideaal, lijken wel te zijn gedicteerd door de dwanggedachte, dat de arbeider de vijand van de Revolutie is, een gedachte waarschijnlijk ingeprent door degenen, die een is-gelijk-teken zetten tussen Revolutie en dictatuur!<br />
<br />
Het Economische Plenum heeft geen enkele nieuwe richtlijn aangegeven. Het heeft niet als grondslag van zijn beslissing het libertaire communisme en het strijdende anarchosyndicalisme genomen. De basis was een geheel andere: een gemeenschappelijke taal te vinden met de evolutionistische methode van het burgerlijk-marxistische reformisme, dat de UGT ZO goed vertegenwoordigt. Om die gemeenschappelijke taal te vinden, heeft men op economisch gebied het opportunisme moeten toepassen, door het herscheppende anarchosyndicalisme van zijn inhoud te ontdoen. Men sprak zich uit voor het anarchistische ideaal, en men handelde volgens de voorschriften van de reformistische praktijk.<br />
<br />
Nauwelijks twee maanden na het Economische Plenum was het verdrag tussen CNT en UGT getekend. Als wij een Plenum van economische wederopbouw hadden gehad, en niet een van economische aanpassing, was er geen verdrag tot stand gekomen. Alweer een door de voorhoede bezette loopgraaf, die wij ons door de staatsgezinden hebben laten afnemen.[6]<br />
<br />
<br />
=Voetnoten=<br />
<br />
[1] De redactie van De Syndicalist liet het eerste artikel voorafgaan door de volgende opmerking: 'Op verzoek van de kameraden in Argentinië is kameraad A. Schapiro begonnen een aantal artikelen over de Spaanse Revolutie te schrijven, die hij bereid bleek mede ter beschikking van De Syndicalist te stellen. Het eerste drukken wij hieronder af.’<br />
<br />
[2] Het gaat om de stroming in de CNT die in augustus 1931 het ‘Manifest van de Dertig' uitgaf (Treinta, naar het aantal ondertekenaars), waarin de FAI en de linkervleugel van de CNT werden aangevallen om hun revolutionaire ongeduld. De groep, waartoe vooraanstaande CNT-leiders als Angel Pestana en Juan Peiró behoorden, stond een voorzichtige en gematigde koers voor, die door Schapiro in 1935 werd gekarakteriseerd als 'de politiek van verzwakking van de CNT ten gunste van het republikeinse regime’. Het 'treintismo' veroorzaakte in 1932 een scheuring in de CNT, die pas op het Congres van Zaragoza in mei 1936 ongedaan werd gemaakt: de trentistische ‘sindicatos de oposición’ keerden toen in de CNT terug, zij het zonder Pestaña, die inmiddels een Partido Sindicalista had opgericht.<br />
<br />
[3] Vgl. Alexander Schapiro, 'Bericht über die Confederación National del Trabajo (CNT) und den Aufstand in Spanien im Jannar 1933’, Jahrbuch Arbeiterbewegung, dl. 4, Frankfurt/Main 1976.<br />
<br />
[4] Hier wordt gerefereerd aan het Manifest van de Zestien, waarin Kropotkin, samen met 15 andere anarchisten stellingnamen voor de geallieerden tijdens de Eerste Wereldoorlog.<br />
<br />
[5] Dit Comité was opgericht tijdens een vergadering van de Catalaanse organisaties van CNT, FAI en Libertaire Jeugd (2 april 1938). Juan Garcia Oliver, Federica Montseny, José Xena en andere coryfeeën van het Spaanse anarchisme maakten deel uit van dit orgaan, dat een vrijwel absolute macht moest krijgen om zowel aan als achter het front een ijzeren discipline op te leggen. Omdat het Nationaal Comité van de CNT het comité weigerde te sanctioneren, zou dit uiteindelijk afsterven.<br />
<br />
[6] Dit is het laatste verschenen artikel van de reeks, die dus niet voltooid lijkt te zijn: aan het slot van het vierde artikel werd immers naast deze economische nog een specifiek politieke beschouwing aangekondigd.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Schapiro,_Alexander_-_De_Spaanse_revolutie._Enkele_beschouwingen_(1938)&diff=26653
Schapiro, Alexander - De Spaanse revolutie. Enkele beschouwingen (1938)
2023-10-21T14:03:39Z
<p>JJ: /* IV. */</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Schapiro, Alexander]]<br />
<br />
De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen<br />
<br />
Door Alexander Schapiro<br />
<br />
Verschenen: 1938<br />
<br />
Bron: Waarom verloren wij de revolutie? - De nederlaag van het Spaanse anarchosyndicalisme in 1936-1937, Archief/Wereldvenster, 1979; De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen, De Syndicalist (13, 16 april, 14, 28 mei, 4 juni 1938)<br />
<br />
Digitalisering: Tommy Ryan<br />
<br />
<br />
Dit artikel is verschenen als supplement bij l'Espagne nouvelle (het nieuwe Spanje), Nîmes, 15 maart 1939) en kreeg een integrale herdruk bij onder andere De Syndicalist in Haarlem onder de titel 'De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen', naast een de artikelenreeks 'Het Spaanse probleem' door Albert de Jong (1891-1970), die tevens de redactie van het blad voerde.<br />
<br />
Alexander Schapiro schreef dit artikel op verzoek van de Argentijnse anarchistische federatie als reflectie op de Spaanse Revolutie.<br />
<br />
<br />
=De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen [1]=<br />
<br />
==I.==<br />
<br />
Spanje staat in vlammen en het bloedt uit vele wonden. Madrid vernietigd. Barcelona meedogenloos gebombardeerd. Duizenden doden en gewonden — vooral vrouwen en kinderen. Een langzame en smartelijke doodsstrijd van een geheel volk. Zogenaamde democratieën die koelbloedig een monsterachtige moordpartij aanzien, waarvan de bebloede dolk zich weldra tegen haarzelve zal keren. En de arbeidersklasse van alle landen, zwak en beschaamd, laat het begaan, met het bewustzijn dat als zij zelf morgen dezelfde prijs moet betalen, het haar eigen schuld zal zijn, omdat ze heeft toegestaan dat het Spaanse volk werd verpletterd.<br />
<br />
In die heldenstrijd van het Spaanse volk, ongeëvenaard in de annalen van de burgeroorlogen en van de revolutie, heeft de CNT vanaf de eerste dag gestaan op de gevaarlijkste strijdpunten tegenover het internationale fascisme, dat in Spanje zijn bloedige vlag wilde planten. Reeds op 19 juli was iedereen, vriend en vijand, het erover eens, dat de grote massa der anarcho-syndicalisten het enige bolwerk was, waarop altijd de aanvallen van alle vijanden van de CNT te pletter zouden slaan. Als de zogenaamde ‘regeringstroepen’ de vijand terugsloegen of een strategisch punt bestormden en namen, kwam het doordat de troepen, brigades of regimenten van de CNT en van de FAI in de eerste gelederen stonden. Als de ‘regeringstroepen’ zich terugtrokken of terrein verloren, was het doordat men onze kameraden uit de eerste rijen had verwijderd.<br />
<br />
De democratische Frans-Engelse non-interventiepolitiek heeft Mussolini en Hitler in staat gesteld in Spanje binnen te dringen en Franco te hulp te komen. Is het dan nu het moment om de redenen op te sporen van de verschillende zwenkingen en de talrijke afwijkingen van de leidende organen der CNT? Zou het misschien niet beter zijn om heden ten dage er het zwijgen toe te doen en onze eventuele kritiek te laten rusten tot een minder verward en rustiger ogenblik?<br />
<br />
Velen onzer kameraden, in Spanje zelf en in het buitenland, schijnen daartoe besloten te hebben. Wij zouden hun voorbeeld kunnen volgen, zo wij niet diep doordrongen waren van de overtuiging, dat onze Spaanse kameraden, de strijders van de CNT en de FAI, en vooral de grote massa der aangesloten leden nog lang niet verslagen zijn, en dat van het ene ogenblik op het andere een energieke poging de vroegere toestand zou kunnen herstellen en de revolutie zou kunnen terugbrengen op haar eigen weg, de enige die tot de overwinning kan leiden.<br />
<br />
Deze hoop geeft ons de vrijheid te spreken, ondanks de kritieke toestand van ‘ons’ front in Spanje, en verplicht ons het stilzwijgen te verbreken, na de gebeurtenissen van mei 1937, toen de eerste poging tot herstel werd gewaagd door de arbeidersklasse van Barcelona, aangesloten bij de CNT.<br />
<br />
Wat zijn de meest zwakke punten geweest in de organische en ideologische bouw van onze Spaanse beweging?<br />
<br />
Vóór 19 juli 1936: het verzet van de CNT tegen een reorganisatie op de grondslag van de industriefederaties; het verzet tegen het opbouwende anarcho-syndicalisme, waarvoor men het afbrekende anarchisme met een putschistisch sausje in de plaats stelde, zoals blijkt uit de gebeurtenissen van 8 januari en 8 december 1933; het verzwakken van het antiparlementarisme door de (naar buiten vermomde) deelneming aan de verkiezingen van 1936; de verzwakking van de kaders der organisatie doordat de lakse houding, welke men er tegenover aannam, aan het ‘trentisme’[2] de gelegenheid gaf, zich te ontwikkelen. Het was de eerste ideologische bres in de bouw van de CNT.<br />
<br />
Na 19 juli 1936: De bewust door de CNT gewenste en geëiste deelneming aan de regering; de ideologische compromissen met de staatsgezinde partijen, zowel marxistische als burgerlijke; het uitwerken van een reeks minimumprogramma’s, het een nog minimaler dan het andere; de vernietiging van de krachtigste organen van de revolutie en de militarisatie van het gewapende volk; het aanvaarden van het centralisme en het verzwakken van de federalistische activiteit in de boezem van de organisatie zelve; het zich onderwerpen aan de eisen van de Sovjetunie en van haar agenten te Barcelona, Valencia en Madrid, wat leidde tot het invoeren in onze Spaanse beweging, en vooral in de officiële pers van de CNT, van een sterke liefde voor het bolsjewisme.<br />
<br />
Het zou misschien te ver voeren, zelfs in verschillende artikelen, bij al die belangrijke factoren in de ontwikkeling van de Spaanse anarchistische beweging stil te staan. Wij zullen dus slechts de meest opvallende veranderingen de revue laten passeren, welke de CNT sinds het begin van de burgeroorlog heeft ondergaan.<br />
<br />
De belangrijkste verandering is ongetwijfeld het deelnemen van vertegenwoordigers van de CNT aan de regering.<br />
<br />
Zeker, tal van theorieën worden te pletter geslagen op de rotsen van het dagelijkse leven. De meest diepzinnige theorieën kunnen bij onvoorziene omstandigheden moeten worden herzien. En de schoonste van alle theorieën — die van het libertaire communisme — is gebleken niet te verwezenlijken te zijn bij de eerste botsing, die zich voordeed toen de fascisten op 19 juli 1936 in Catalonië binnenvielen.<br />
<br />
Niemand van ons heeft ooit gemeend, dat de theorie van het libertaire communisme van vandaag op morgen in praktijk kon worden gebracht. Reeds in 1933 hebben wij de aandacht van de CNT gevestigd op het onmiskenbare feit, dat een putsch geen revolutie is en dat het in een of ander dorp proclameren van het libertaire communisme nog niet de verwezenlijking is van ons ideaal.[3]<br />
<br />
Maar men moet twee zaken niet verwarren: die van de theorie en die van bet beginsel. Als de eerste niet altijd onmiddellijk kan worden verwezenlijkt, de tweede blijft, en moet altijd, onkreukbaar blijven. Men kan niet optrekken naar het libertaire communisme als men uitgaat van principes die gedeeltelijk of lijnrecht met die van het libertaire communisme in strijd zijn. En iedere gevolgde tactiek, die uitgaat van beginselen die in strijd zijn met het libertaire communisme, zal ongetwijfeld leiden tot een toestand, die niets meer gemeen heeft met het doel, dat wij ons hebben gesteld.<br />
<br />
Welnu, de tactiek van het deelnemen van anarchisten aan welke regering ook kan tot niets anders leiden dan tot versterking van de staatsidee: deze tactiek gaat dus tegen onze eigen beginselen in en zij zal zich noodzakelijkerwijze tegen ons moeten keren. Het federalistische beginsel, dat wij stellen tegenover de altijd centralistische staat, kan niet samengaan met een deelnemen aan de regering.<br />
<br />
Trouwens, onze Spaanse kameraden weten dit alles zelf heel goed, en het besluit, de samenwerking met de regering te vragen, werd meer genomen bij wijze van politieke manoeuvre dan uit overtuiging of zelfs als revolutionaire tactiek.<br />
<br />
Maar welke redenen kan de CNT gehad hebben om ook categorisch haar recht op te eisen zitting te nemen in de ministeries, nadat zij zo glorieus de eerste slag van een burgeroorlog had gewonnen welke zich op de eerste dag na deze grote overwinning zou hebben ontwikkeld tot een sociale revolutie door de wil van het ganse volk?<br />
<br />
Wij zullen trachten dit raadsel op te lossen.<br />
<br />
<br />
==II.==<br />
<br />
De fascistische opstand onder leiding van Franco heeft de meest verpletterende nederlaag geleden op de 19de juli te Barcelona, onder de geweldige drang en het enthousiasme van de leden der CNT-FAI. De revolutie was mogelijk geworden, tenminste in Catalonië. Voor iedereen stond het vast: het was naar de mening van allen de enige mogelijke oplossing, de enige revolutionaire oplossing, de enige logische oplossing van het conflict, dat gerezen was tussen het volk en het fascisme.<br />
<br />
Maar daar was ook nog het overige Spanje. En het overige Spanje was van zijn stuk gebracht door de aanval der fascisten […] en de CNT-FAI was er minder sterk, vooral in Madrid.<br />
<br />
De strijd tussen de centrale regering in Madrid en de regering van Catalonië is reeds op de eerste dag begonnen. Het is voor niemand een geheim, dat de meest hardnekkige tegenstander van hulp aan de Catalaanse troepen bij hun opmars naar Aragon en in het bijzonder naar Zaragoza, Largo Caballero was. Hij weigerde zowel munitie als geld. Het was dus dringend noodzakelijk de controle op de staat in handen te nemen, de controle op diezelfde staat, wiens functie in lijnrechte tegenstelling is met de minste revolutionaire wensen van een strijdend volk.<br />
<br />
Wat te doen? Men had, wel te verstaan, in het tumult van de plotseling ontketende burgeroorlog, die reeds gewonnen was in Catalonië, in Levante, en langs de weg die Durruti van Barcelona tot de poorten van Zaragoza had afgelegd, de arbeidersmassa’s van Castilië kunnen opwekken, zich bij de revolutionaire beweging aan te sluiten. Men had het kunnen riskeren. Men had het misschien moeten riskeren. Maar het Nationale Comité van de CNT heeft, zonder dat het daarom het elan van het proletariaat van de steden en van het land ook maar in het minst wilde tegenhouden of zelfs maar remmen, gemeend dat het voldoende zou zijn, de teugels van het bewind in handen te krijgen om werkelijk in staat te zijn de oorlog en de revolutie overeenkomstig de wensen van het volk te leiden. Het Nationale Comité had eerst de instelling van een nationale verdedigingsraad geëist — en wel bij ultimatum. Het ultimatum is doodgezwegen, en de CNT verschanste zich achter de eis van vier ministerportefeuilles, waaronder die van Financiën en van Oorlog. Deze voorwaarde was, als minimum-program, een conditio sine qua non. Al zij de commando- en de controleposten kreeg, kon de CNT hopen oorlog en revolutie te leiden. Eindelijk werden de CNT enkele portefeuilles toegekend, maar… portefeuilles van volstrekt ondergeschikte betekenis, die geen enkele mogelijkheid boden om de leiding in handen te nemen of controle uit te oefenen.<br />
<br />
Het ondanks alles aannemen van die overbodige en nutteloze ministerzetels is, zelfs vanuit een zuiver tactisch standpunt, een grove fout van de CNT geweest. Van principieel standpunt, van anarchistisch standpunt, ja ook zelfs van revolutionair standpunt was de eis deel te nemen aan het bestaande bewind reeds een kardinale fout, die betekende dat men, al was het dan slechts terwille van ogenblikkelijke doeleinden, de staat accepteerde als een instrument, dat de strijd tegen een zogenaamd gemeenschappelijke vijand (en nog wel in het belang van de arbeiders!) zou kunnen organiseren.<br />
<br />
Het zitting nemen in de regering was dus niet een intocht met wapperende vaandels, maar een binnengaan door een achterdeurtje, als smekelingen en niet als meesters, waarbij ons vaandel opgevouwen in de vestiaire werd achtergelaten.<br />
<br />
Toen onze kameraden besloten hadden van hun beginselen af te wijken en een uitsluitend tactische rol te spelen, hebben zij zich een zeer naïeve voorstelling gemaakt van de tactische bekwaamheden van onze zogenaamde medestanders, die in dat opzicht specialisten zijn.<br />
<br />
En toen onze kameraden begrepen, dat ze bedrogen en geleverd waren, was het al te laat om terug te trekken. Men was, ondanks zichzelf, ministerialist geworden. Eerst was men gaan geloven, dat het karakter van de ministerportefeuille de loop der gebeurtenissen zou kunnen beïnvloeden; later meende men, dat van de portefeuille op zichzelf heil kon worden verwacht.<br />
<br />
Natuurlijk hebben de oude politici zich bij de eerste de beste gelegenheid van de opportunistische en gelegenheidsministerialisten ontdaan. ‘De Moor heeft zijn plicht gedaan, de Moor kan gaan.’ Maar de plicht die hij vervuld had, was verre verwijderd van de plicht, die hij had moeten vervullen tegenover de revolutionaire arbeidersmassa, die wat anders verwachtte dan een onvruchtbare en volstrekt ondoelmatige deelname aan de regering. Het staat voor ons vast, dat het zeker niet uit overtuiging was, dat de CNT deelnam aan de regering met burgerlijke en centralistische elementen op een ogenblik, dat de revolutie eiste dat het centralisme zou verdwijnen en de bourgeoisie werd vernietigd. Maar… al etende komt de trek wel, zegt men, en wat oorspronkelijk slechts een politieke manoeuvre was, werd later een noodzakelijk onderdeel van de ‘revolutionaire’ tactiek en ten slotte een overtuiging. Op deze wijze is bijvoorbeeld uit het ‘trentisme’, voortgekomen uit de CNT, later de ‘Syndicalistische Partij’ en het opportunistische parlementarisme voortgevloeid.<br />
<br />
Onze kameraden-ministers hebben deze klip niet kunnen omzeilen. Want wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.<br />
<br />
De fouten, die later door de leidende instanties van de CNT zijn begaan, zijn slechts logische uitvloeisels van die eerste fout: het deelnemen aan de macht.<br />
<br />
De reorganisatie van de militie tot een gemilitariseerd leger en de opheffing van de economische raad zijn contrarevolutionaire daden. Toch zijn ze begaan met toestemming, met instemming, ja zelfs op initiatief van anarchistische ministers en raadslieden, omdat de ministeriële samenwerking een compromis eiste, en een compromis, waarbij de concessies uitsluitend van onze kant moesten komen.<br />
<br />
Het deelnemen aan de regering door de Spaanse anarchisten heeft henzelf voor een nog belangrijker vraagstuk gesteld, en wel voor de beslissing of de oorlog en de revolutie gemeenschappelijk konden worden doorgezet, dan wel of een van deze beide ten bate van de andere moest worden opgeofferd; en zo ja, welke van de twee men moest laten vallen, en waarom. Dank zij de deelneming van onze kameraden aan de regering kon dit brandende vraagstuk door hen op slechts één wijze worden opgelost. Wij komen daar de volgende maal op terug.<br />
<br />
<br />
==III.==<br />
<br />
Het probleem ‘oorlog en revolutie’ dateert van 19 juli 1936. Op deze dag brak in Catalonië de revolutie uit, een revolutie met een zuiver sociaal karakter; zij ontwikkelde zich overigens van dag tot dag, nam in omvang toe, sloeg over naar Aragon, sleepte Levante mee. De bodem werd gecollectiviseerd. In Barcelona gingen de transportmiddelen, de opslagplaatsen en fabrieken over in handen van de CNT. En de UGT, meegesleept door het voorbeeld en door het succes, maakte de methoden van directe actie van de CNT tot de hare. Zoals Antona, toen secretaris van het Nationale Comité van de CNT, terecht zei: In dit plechtige uur — op de ochtend van de 20ste juli 1936 — stierf onder de handen van een gewapend volk een geheel regime. De kogels die het leven van de officieren en leiders van het leger wegmaaiden, hebben niet enkele mensen gedood, zij doodden een gehele maatschappij…<br />
<br />
Maar op bijna hetzelfde ogenblik, waarop dit gebeurde, nam de confederale organisatie van de CNT in Catalonië, in weerwil van de grote revolutionaire overwinning op het fascisme, een historische beslissing. Het was, vergeten wij het niet, de 20ste juli 1936. De voltallige vergadering van de gewestelijke federaties en de plaatselijke arbeidssecretariaten van Catalonië, gaf, 'zonder zich te laten meeslepen door de gebeurtenissen van het ogenblik of zich te laten bedwelmen door de snelle en definitieve overwinning, die de burcht in onze handen had gebracht’, de volgende parolen uit: ‘De steden en provincies van Spanje te veroveren, die in handen van het fascisme waren.’ ‘Geen vrij communisme.’ ‘De eerste taak is, de vijand te verslaan waar hij wordt aangetroffen.’ En zij stelde voor een organisatie te stichten, die alle anti-fascisten zou kunnen verenigen.<br />
<br />
Dat was, volgens Mariano Vázquez, van wie wij hierboven enkele zinnen hebben geciteerd uit zijn terugblik op de gebeurtenissen van 19 juli (De Julio a Julio) ‘het eerste bewijs van collectieve verantwoordelijkheid’.<br />
<br />
Ongeveer veertien dagen later, in het begin van augustus 1936, kwam de CNT in een nationaal plenum van gewestelijke federaties bijeen. ‘Hier werd hetzelfde besloten,’ vervolgt M. Vázquez, ‘wat het gewest Catalonië op 20 juli had aanvaard: Geen libertair communisme. Onze eerste plicht is de fascistische legers te verslaan.’<br />
<br />
Het is dus duidelijk, dat de CNT niet van plan was de gebeurtenissen die zich in het antifascistische Spanje ontwikkelden tot hun logische en uiterste consequenties door te voeren. De revolutie sloeg alle overgangsfasen over, zij vernietigde de grondslagen van de kapitalistische maatschappij, het volk wijdde zich — zonder de dagelijkse strijd tegen het binnendringende fascisme te vergeten — met al zijn enthousiasme aan de wederopbouw van een nieuwe maatschappij. En laten wij niet vergeten, dat die nieuwe maatschappij niet alleen niet naar de smaak van de fascisten was, maar ook indruiste tegen de staatsopvattingen van de republikeinen, van de socialisten en de communisten, welke laatsten, tenminste op dat ogenblik, volkomen konden worden verwaarloosd. Maar hoe kan men een vrije maatschappij opbouwen, als men begint met te besluiten om zich in een gemeenschappelijk front te binden aan de politieke tegenstanders van een zodanige maatschappij? Toen zij voor dit probleem gesteld werden, hadden onze Spaanse kameraden uit de geschiedenis van de revoluties, en vooral uit de zeer recente geschiedenis van de Russische Revolutie van 1917, een nuttige les kunnen trekken: Als het gaat om een revolutie, dat wil zeggen om het vernietigen van een regime, ten einde in de plaats daarvan een nieuw regime op te bouwen, dan kan er geen sprake zijn van compromissen of overeenkomsten met ideologische tegenstanders van het nieuwe regime of met politieke verdedigers van het regime dat men vernietigt, zelfs indien deze compromissen of overeenkomsten noodzakelijk schijnen om een doel te verwezenlijken, dat voor allen hetzelfde schijnt. De geestesgesteldheid van voorlopige compromissen draagt in zich de uiterst gevaarlijke kiem van het revolutionaire defaitisme. De ontwikkeling van de gebeurtenissen in Spanje heeft trouwens bewezen, dat dat gevaar zeer reëel is. In plaats van te proclameren dat de revolutie het doel is waarnaar wij streven, en dat wij de Revolutie zullen doorvoeren, terwijl wij de burgeroorlog slechts beschouwen als het middel om dat doel te bereiken, hebben onze kameraden van de CNT, uit vrees dat zij in het binnenland de ‘republikeinse’ en marxistische lichtgeraaktheid niet voldoende zouden ontzien en de Engelse en de Franse democratie aanstoot zouden geven, het beter gevonden de revolutie op de achtergrond te dringen, in de hoop dat men, als de oorlog maar eenmaal ten einde was, de revolutie weer zou kunnen opnemen op het punt, waar men haar vrijwillig tot staan had gebracht. En als wij over revolutie praten, bedoelen wij daarmee, wel te verstaan, de revolutie die als uiteindelijk doel en bekroning heeft de verwezenlijking van het libertaire communisme.<br />
<br />
Dit parool, dat door de CNT was gelanceerd — 'geen libertair communisme' — betekende dus voor de anarchisten dat de oorlog tegen het fascisme op de voorgrond werd geschoven en, of men het wenste of niet, doel werd op zichzelf, en niet een incident in de ontwikkeling van de Sociale Revolutie.<br />
<br />
Door die dubbele tactiek van compromissen — het opschorten van de revolutie ten bate van een burgeroorlog die al heel spoedig een oorlog zonder meer werd, en het deelnemen aan de regering 'om de oorlog beter te kunnen voeren’ — verzonk de CNT in het drijfzand van het loslaten harer beginselen, waardoor de geestdrift tot revolutionaire opbouw bij de arbeidersmassa’s — bij de boeren en de arbeiders — slechts kon worden ondermijnd.<br />
<br />
Men herhaalde de fout van Peter Kropotkin in 1914. Vóór de wereldoorlog had Kropotkin verklaard, dat in geval van oorlog de revolutie moest worden geproclameerd en dat deze tegen de binnendringende legers moest worden verdedigd.[4] De dag na het uitbreken van de oorlog had Kropotkin in elk geval de schijn van een rechtvaardiging voor zijn houding, daar de revolutie was uitgebleven. In Spanje echter is de revolutie niet uitgebleven. Zij brak er uit bij het vallen van de eerste geweerschoten in de oorlog der fascisten. Men had de oprukkende zegevierende revolutie dus moeten verdedigen tegen de aanvallende legers, doch haar niet mogen remmen en tot stilstand mogen brengen door te verklaren, dat zij ongelegen kwam. Thans bewijzen de gebeurtenissen, dat de Spaanse Revolutie in een hachelijke positie verkeert, ondanks het antifascistische front. Misschien zelfs dankzij het antifascistische front, dat de grootste verwarring heeft gesticht en de revolutie onvruchtbaar en werkloos heeft gemaakt. De algemene toestand zou op het ogenblik zeker niet slechter zijn geweest, indien men het republikeins regime zonder meer had weggevaagd en als men openlijk had verklaard, dat de revolutie optrok voor het libertaire communisme. De toestand zou gunstiger zijn geweest, zelfs indien de nederlaag op het oorlogsfront het werk van de wederopbouw tot stilstand had gebracht. Maar door dit werk vrijwillig op te geven, enkel en alleen ten bate van de oorlog, heeft men de scheppingsdrang van het proletariaat van alle inhoud beroofd, van een proletariaat dat reeds door zijn eigen krachtsinspanning de dageraad van een nieuwe maatschappij zag gloren. Hoe meer men de revolutie in staat had gesteld zich uit te breiden en te verdiepen, hoe moeilijker het zou zijn geworden in geval van een nederlaag tot de oude toestand terug te keren. Maar nu die terugkeer is vergemakkelijkt door medestanders, die zeker de revolutie niet wensten, en die, door het feit dat ze aan de macht kwamen, die wijzelf hun in de handen hebben geworpen, langzaam en voorzichtig het hele werk van de dagen na 19 juli konden vernietigen, zal iedere militaire nederlaag ons onvermijdelijk terugbrengen tot de vroegere toestand, zo niet tot erger. De leuze ‘eerst de oorlog’ heeft zodoende door de deelname aan de regering het werk van de revolutie vernietigd. Maar die leuze heeft het sluiten van overeenkomsten, zij het dan slechts van voorlopige en tijdelijke overeenkomsten tussen de verschillende secties van het antifascistische front en in de eerste plaats tussen de CNT en de UGT, noodzakelijk gemaakt. Wij moeten dus thans nog onderzoeken, of deze laatste overeenkomst tussen de beide grote vakcentrales in het belang van de revoluties is geweest.<br />
<br />
<br />
==IV.==<br />
<br />
Reeds vóór de burgeroorlog, in 1934, tekende zich in de boezem van de CNT een stroming af die samenwerking met de UGT voorstond. De eerste overeenkomst in deze richting kwam in Asturië tot stand aan de vooravond van de opstand in oktober in 1934. Maar reeds toen voorzag men in enkele kringen van onze beweging, zowel in Spanje zelf als daarbuiten, dat de enige vorm van samenwerking die de toekomstige revolutie zou kunnen versterken, zou moeten bestaan in een eng samengaan van de syndicaten van beide richtingen van onderen op. Een samenwerking van verschillende plaatselijke organisaties, die misschien tot plaatselijke fusies zou hebben kunnen leiden, had moeten ontstaan door de wil van de arbeiders die zich bewust waren geworden van de noodzakelijkheid van de vereniging van alle krachten voor tot gemeenschappelijk doel: de Revolutie.<br />
<br />
Nochtans meende de 'politieke' stroming voor een verbond van de CNT en de UGT — in tegenstelling tot de denkbeelden die wij daarover tot dusverre steeds hadden gekoesterd — dat een nationaal tot stand gekomen overeenkomst, dat wil zeggen een niet door de massa’s van boeren en arbeiders zelf, maar door de uitvoerende organen der beide vakcentrales gesloten overeenkomst, sneller tot een samensmelting van het Spaanse proletariaat in zijn strijd voor de revolutie zou kunnen leiden.<br />
<br />
Zoals wij zagen had de burgeroorlog, toen het vraagstuk van de revolutie voorlopig was opgeschort, de samenwerking van alle antifascistische elementen noodzakelijk gemaakt In deze samenwerking namen de CNT en de UGT een overheersende positie in. En inderdaad is vooral sedert bet begin van de burgeroorlog de samenwerking tussen de beide centrales zo sterk mogelijk op de voorgrond gesteld. Maar wij moeten er goede nota van nemen, dat het in werkelijkheid alleen de CNT was, die de propaganda voor die samenwerking tot het uiterste doorvoerde, zoals ook zij het is geweest, en zij alleen, die tot het uiterste in 1936 propaganda heeft gevoerd voor haar deelname aan de regering. De UGT, die ten nauwste verbonden is met de socialistische en met de communistische partij, had bij die samenwerking veel minder belang. Zij heeft haar ten slotte slechts geaccepteerd, omdat de CNT bereid was tot elk offer, en daardoor tot elk compromis.<br />
<br />
Inderdaad, het verdrag tussen UGT en CNT, dat afgelopen maart werd getekend, is uitsluitend een compromis van de zijde van de CNT. Het is de erkenning, feitelijk en rechtens, van de regering en de staat als enige en onbetwistbare autoriteit, niet alleen op het gebied van de oorlog, maar op alle terreinen van het sociale, economische, politieke en culturele leven van het land. Door dit verdrag heeft de CNT erkend, dat het onroerend bezit een goed van de staat was, geregeld door de wetten van de staat; dat productie en consumptie door de regering moeten worden gecontroleerd en geregeld; dat de handelswinst aan de algemene wetgeving moet worden onderworpen; dat de controle door de arbeiders moet steunen op de wet… enzovoorts. Een slotparagraaf bewijst overigens hoezeer niet alleen de anti-staatsgezinde ideologie van onze Spaanse beweging, maar ook de behoeften van de dagelijkse revolutionaire tactiek, zelfs vanuit het standpunt van het tijdelijke opportunisme dat in de bestaande kritieke toestand onvermijdelijk zou kunnen blijken, geheel zijn vervangen door een geest van compromis. Deze paragraaf toch verklaart, dat in de toekomst:<br />
<br />
‘de beide organisaties elkander wederkerig waarborgen dat tot aan het einde van de strijd tegen het fascisme het recht van het Spaanse volk, en meer in het bijzonder van de arbeidersklasse, zal worden gerespecteerd om zich die regering te kiezen, welke het meest beantwoordt aan de offers die zij thans brengen en aan de behoefte om in ons land een waarachtige democratie te handhaven.’<br />
<br />
Aldus heeft de CNT zich door dit verdrag niet alleen gecompromitteerd wat de huidige toestand betreft, maar ze heeft reeds de toekomst van onze beweging als onderpand gegeven door aan de arbeidersklasse haar hulp toe te zeggen om een ‘waarlijk democratische regering’ te verkrijgen.<br />
<br />
Het verdrag tussen CNT en UGT, dat dus aan de UGT de steun van de massa’s van de CNT verschaft, brengt deze laatste slechts de droeve aanblik van een ideologische debacle als resultaat van een revolutie, die met enthousiasme is begonnen en verstikt werd in een moeras van compromissen, die in de geschiedenis van onze beweging zonder weerga zijn.<br />
<br />
De terugkeer van de CNT in de centrale regering zet een definitieve punt achter het verdrag CNT-UGT. In een aanhangsel van het verdrag wordt inderdaad verklaard, dat ‘de UGT zich tegen opname van de CNT in de regering niet zal verzetten’. Het is dus dank zij dit verdrag en dank zij de goede wil van de UGT, dat het Spaanse anarchosyndicalisme, vertegenwoordigd door de CNT, opnieuw aan de regering kan meewerken, die door dezelfde CNT van gisteren nog als een regering van verraders werd beschouwd.<br />
<br />
Ongelukkigerwijze is deze deelname aan de regering niets anders dan een noodlottige klucht, opgevoerd door de ‘antifascistische’ vijanden van de CNT, teneinde op de dag van de capitulatie, die zij bezig zijn achter de rug van onze kameraden voor te bereiden, de handtekening van de CNT onder het definitieve verraad te verkrijgen. Indien deze regeringsdeelname nu nog van een dergelijke betekenis was, dat de CNT op de gang van zaken een wezenlijke invloed zou kunnen uitoefenen, dat zou men, ongeacht alle principiële bezwaren die opgeworpen kunnen worden, kunnen hopen op een zwenking in de politiek van de regering Negrín in de geest van een verzwakking van de politie-dictatuur dezer regering. Maar de anarchistische minister in deze regering staat volkomen geïsoleerd: hij heeft alle andere ministers tegen zich, onverschillig of ze tot de UGT, tot de socialistische, de communistische of tot de republikeinse partij behoren. Onder deze omstandigheden kan hij er slechts een zuiver negatieve rol spelen, een rol die niets betekent in de regering, en die negatief is voor de toekomst van de CNT.<br />
<br />
Het verdrag CNT-UGT is aan de ene kant geweest het sluitstuk van het Economische Plenum van de CNT, en aan de andere kant het voorspel van een nieuwe vorm van dictatuur, van een anarchistische dictatuur, die zich noemt het Uitvoerend Comité van de Libertaire Beweging in Catalonië.[5]<br />
<br />
Deze twee bakens — het ene politiek, het andere economisch — in de opportunistische ontwikkeling van de CNT verdienen nader bezien te worden, want zij wijzen op een volkomen breken met de revolutionaire, anti-staatsgezinde en federalistische beginselen uit het verleden. Reformistisch optreden op economisch gebied, dictatuur op politiek terrein, dat schijnen op het ogenblik de richtlijnen van de CNT te zijn. Wij zullen dus die beide nieuwe verschijnselen in de huidige anarchistische ideologie in Spanje aan een nader onderzoek onderwerpen.<br />
<br />
==V==<br />
<br />
Het Economische Plenum van de CNT had ten doel nieuwe economische grondslagen te scheppen, die nieuwe mogelijkheden zouden brengen ten bate van een economische revolutie in het land gedurende de oorlog. Deze mogelijkheden, waarvan de eerste glanzen reeds onmiddellijk na de 19de juli 1936 te zien waren bij de eerste pogingen tot wederopbouw op industrieel en landbouwgebied, moesten een terugkeer tot de oude toestand, welke wending de burgeroorlog ook zou nemen, onmogelijk maken.<br />
<br />
Het Economische Plenum was dus verplicht richtlijnen uit te stippelen voor een nieuwe revolutionaire economie die, bij alle voorbehoud door de remmende macht van de burgeroorlog noodzakelijk gemaakt, toch de nieuwe weg moesten afbakenen, die men zou moeten volgen om te geraken tot de algehele economische bevrijding van het proletariaat van stad en land.<br />
<br />
Maar als men de tekst bestudeert van de resoluties, die door dat Economische Plenum werden aangenomen, en de commentaren die het Nationale Comité van de CNT aan elke resolutie deed voorafgaan, dan kan men zich niet aan de indruk onttrekken dat als een zware last op alle debatten van het Plenum de hele politiek van opportunisme, van compromissen, en vooral van het in de steek laten van de Revolutie drukte, een politiek die reeds van het begin van de burgeroorlog af de houding van het Nationale Comité van de CNT heeft gekarakteriseerd. Moeten wij er ons dan over verwonderen, dat de door genoemd Plenum bereikte resultaten onmiskenbaar de tekenen van die mentaliteit vertonen? De genomen besluiten rechtvaardigen in geen enkel opzicht de verwachtingen, die de bijeenroeping van het Plenum had gewekt. Die besluiten lijken veeleer een nieuwe serie compromissen — ditmaal van economische aard — met het doel het terrein voor te bereiden om de UGT (waarin de reformistische en marxistische geest van een deel der Spaanse arbeidersklasse is belichaamd) te brengen tot het aanvaarden van een gemeenschappelijk plan van actie, niet zozeer op economisch als wel nogmaals op politiek en militair gebied. Het lijkt wel of de dwanggedachte dat, zo de oorlog slechts wordt gewonnen, zelfs door de domper te zetten op ons gehele ideologische arsenaal, wij in staat zouden zijn onmiddellijk na de behaalde overwinning de opmars van de revolutie weer ter hand te nemen, die wij zelf in haar oorspronkelijk elan hadden gestuit, de gehele activiteit van de CNT bepaalt. Trouwens, het Nationale Comité van de CNT verklaart zelf in zijn voorwoord bij de brochure die alle resoluties van het Economische Plenum bevat:<br />
<br />
‘Ons komt de eer toe de eerste organisatie te zijn, die de netelige en gecompliceerde problemen van bet economische leven — als gevolg van de oorlog — heeft aangesneden, die deze onmiddellijk heeft bestudeerd en de besluiten heeft genomen, die door de omstandigheden werden vereist.’<br />
<br />
De problemen van het economische leven zijn dus in werkelijkheid, volgens de CNT slechts een ‘gevolg van de oorlog’. Wij moeten dus het Economische Plenum niet als een uiting van revolutionaire actie beschouwen, maar als een toevallige gebeurtenis, een incident van de burgeroorlog. Het ware juister geweest, komt het ons voor, de oorlog te beschouwen als een incident van de bevrijdende Revolutie. De resultaten zouden dan zeker minder betreurenswaardig zijn geweest.<br />
<br />
Vergeefs hebben wij in de verschillende door het Economische Plenum aangenomen besluiten gezocht naar de scheppende adem van een economische wedergeboorte, die aan het volk het gevoel zou geven, dat het een nieuw leven schept, terwijl het de vijanden van de Revolutie bestrijdt. Vergeefs hebben wij ook in die besluiten naar enige belangrijke afwijking van de uitgeslepen methoden van het klassieke reformistische socialisme gezocht.<br />
<br />
Laten wij niet vergeten, dat onder de door het Economische Plenum behandelde onderwerpen voorkwamen: de arbeidsinspectie, de arbeidslonen, de vakverenigingsbank, de sociale verzekeringen, de coöperaties en de arbeidswetgeving. Wij kunnen, in deze korte artikelen, niet ingaan op een algemene bespreking van al die problemen, waarvan de meeste in bijna alle kapitalistische landen reeds zijn onderzocht of opgelost Wij kunnen slechts enkele uittreksels geven uit de tekst zelf, die de innerlijke waarde van dit Plenum zullen aantonen. Het besluit betreffende de instelling van een arbeidsinspectie en de technische afgevaardigden bij die inspectie bevat de volgende paragraaf:<br />
<br />
'Ten einde hun functie zo doeltreffend mogelijk te kunnen verrichten, en in de gevallen waarin het nodig zal zijn, zullen zij aan de raad die hen benoemd heeft, die dwangmaatregelen voorstellen die zij noodzakelijk achten tegen de individuen of organisaties, wier gedrag tot dergelijke maatregelen aanleiding geeft. De vakvereniging regelt de machtsbevoegdheid van de organismen, die daarvan gebruik zullen maken, en stelt een reglement op voor de toepassing dier machtsbevoegdheid.'<br />
<br />
Deze bepalingen gelden uitsluitend voor de bedrijven die in handen van de arbeiders zijn. Moet men dus een Plenum bijeenroepen om dwangmaatregelen tegen de arbeidersklasse uit te werken? Die maatregelen bestaan overal, wij bestrijden ze, en de CNT had slechts de praktijk behoeven te bestuderen, bijvoorbeeld van Sovjet Rusland dat verstand heeft van sancties tegen de arbeiders […]<br />
<br />
Betreffende de vraag van de arbeidslonen, een bij uitstek netelige kwestie, omdat ze de ongelijkheid als grondslag van de salariëring erkent en aanvaardt door aan de technicus het dubbele loon te geven van wat voor de handarbeid is vastgesteld, merkt het Plenum op, dat de resoluties die het over deze kwestie heeft aangenomen de ‘tendens hebben langs evolutionaire weg te leiden tot onze uiteindelijke bedoelingen’. Wij behoeven alweer slechts te wijzen op de ervaringen in Rusland, die ons reeds duidelijk kunnen maken, hoe gevaarlijk het is de arbeidersklasse in verschillende toongroepen te verdelen […] en dat men, in dit opzicht evenals in alle andere, niet langs evolutionaire weg kan bereiken wat het wezen zelve van de Revolutie uitmaakt.<br />
<br />
Wat de stichting van de Vakverenigingsbank CNT-UGT betreft, zij raakt in geen enkel opzicht het probleem van het geld, de kredietbeweging, de prijspolitiek en de eisen van import en export. Daar zij de staatsbank onaangetast laat, zullen de werkzaamheden van de Vakverenigingsbank enkel en alleen die zijn van een kleine voorschotbank (er is zelfs niet vastgesteld, of de voorschotten met of zonder rente zullen worden verstrekt), en de resolutie van het Plenum houdt zich dan ook veel meer bezig met de wijze waarop men de administrateuren en directeuren zal benoemen dan met de taak van de bank als zodanig. De stelling van het Nationale Comité, dat die bank 'ertoe zal bijdragen een rationele industriële planmatigheid te verwezenlijken’, is dus slechts een utopische verklaring zonder de minste grondslag.<br />
<br />
Wat de planmatigheid in de industrie betreft, stelt het Plenum voor een opperste economische raad te stichten, die onmiddellijk 'de nodige maatregelen zal moeten nemen om een uitvoerig ontwerpprogramma voor de meer planmatige organisatie van het gehele economische leven voor te bereiden en toe te passen' en wel zonder te wachten op de stichting van een nationale economische raad, 'het officiële organisme op half-syndicale, half-etatische grondslag’. Hier zal men inderdaad al het werk van industriële planmatigheid — ook wat de landbouw betreft — moeten doen, [voor] het gehele economische leven, al dan niet confederaal, voor de ongewenste stichting van een gemengde raad, die niet anders kan zijn dan een hinderpaal voor de ontwikkeling op industrieel en landbouwgebied. Laten wij hopen dat de CNT bij dit werk tenminste niet het initiatief van de regering zal afwachten, welk initiatief voor industrie en landbouw noodlottig zal zijn.<br />
<br />
Het probleem van de arbeidswetgeving heeft het Plenum gedwongen nogmaals de tegenstelling tussen zijn ideologie en zijn praktijk te openbaren. Het verklaart eerst:<br />
<br />
'Het confederale libertaire ideaal stelt tegenover die valse systemen, welke niet deugen voor het dagelijkse leven van een beschaafd volk dat zich zijn waardigheid bewust is, de formule van de verantwoordelijke organisatie, die in elke historische periode, in elk land, naar zijn mogelijkheden en overeenkomstig een door de meerderheid erkende en aanvaarde discipline moet optreden. Deze opvatting, die anti-staatsgezind is en afwijzend staat tegenover elk individualisme, betekent de juiste toepassing van de democratie in het sociale teven van een volk.'<br />
<br />
Dan gaat de resolutie voort een reeks dwangmaatregelen […] tegen de arbeiders te onderzoeken, maatregelen die ons — nog weer eens — herinneren aan de methoden, toegepast in het bolsjewistische Rusland tegen de arbeider, die niet voor 100% de bevelen gehoorzaamt van een chef, die hij niet gekozen heeft. Al die maatregelen, aanvaard door het Plenum dat zich uitspreekt voor het libertaire ideaal, lijken wel te zijn gedicteerd door de dwanggedachte, dat de arbeider de vijand van de Revolutie is, een gedachte waarschijnlijk ingeprent door degenen, die een is-gelijk-teken zetten tussen Revolutie en dictatuur!<br />
<br />
Het Economische Plenum heeft geen enkele nieuwe richtlijn aangegeven. Het heeft niet als grondslag van zijn beslissing het libertaire communisme en het strijdende anarchosyndicalisme genomen. De basis was een geheel andere: een gemeenschappelijke taal te vinden met de evolutionistische methode van het burgerlijk-marxistische reformisme, dat de UGT ZO goed vertegenwoordigt. Om die gemeenschappelijke taal te vinden, heeft men op economisch gebied het opportunisme moeten toepassen, door het herscheppende anarchosyndicalisme van zijn inhoud te ontdoen. Men sprak zich uit voor het anarchistische ideaal, en men handelde volgens de voorschriften van de reformistische praktijk.<br />
<br />
Nauwelijks twee maanden na het Economische Plenum was het verdrag tussen CNT en UGT getekend. Als wij een Plenum van economische wederopbouw hadden gehad, en niet een van economische aanpassing, was er geen verdrag tot stand gekomen. Alweer een door de voorhoede bezette loopgraaf, die wij ons door de staatsgezinden hebben laten afnemen.[6]<br />
<br />
<br />
=Voetnoten=<br />
<br />
[1] De redactie van De Syndicalist liet het eerste artikel voorafgaan door de volgende opmerking: 'Op verzoek van de kameraden in Argentinië is kameraad A. Schapiro begonnen een aantal artikelen over de Spaanse Revolutie te schrijven, die hij bereid bleek mede ter beschikking van De Syndicalist te stellen. Het eerste drukken wij hieronder af.’<br />
<br />
[2] Het gaat om de stroming in de CNT die in augustus 1931 het ‘Manifest van de Dertig' uitgaf (Treinta, naar het aantal ondertekenaars), waarin de FAI en de linkervleugel van de CNT werden aangevallen om hun revolutionaire ongeduld. De groep, waartoe vooraanstaande CNT-leiders als Angel Pestana en Juan Peiró behoorden, stond een voorzichtige en gematigde koers voor, die door Schapiro in 1935 werd gekarakteriseerd als 'de politiek van verzwakking van de CNT ten gunste van het republikeinse regime’. Het 'treintismo' veroorzaakte in 1932 een scheuring in de CNT, die pas op het Congres van Zaragoza in mei 1936 ongedaan werd gemaakt: de trentistische ‘sindicatos de oposición’ keerden toen in de CNT terug, zij het zonder Pestaña, die inmiddels een Partido Sindicalista had opgericht.<br />
<br />
[3] Vgl. Alexander Schapiro, 'Bericht über die Confederación National del Trabajo (CNT) und den Aufstand in Spanien im Jannar 1933’, Jahrbuch Arbeiterbewegung, dl. 4, Frankfurt/Main 1976.<br />
<br />
[4] Hier wordt gerefereerd aan het Manifest van de Zestien, waarin Kropotkin, samen met 15 andere anarchisten stellingnamen voor de geallieerden tijdens de Eerste Wereldoorlog.<br />
<br />
[5] Dit Comité was opgericht tijdens een vergadering van de Catalaanse organisaties van CNT, FAI en Libertaire Jeugd (2 april 1938). Juan Garcia Oliver, Federica Montseny, José Xena en andere coryfeeën van het Spaanse anarchisme maakten deel uit van dit orgaan, dat een vrijwel absolute macht moest krijgen om zowel aan als achter het front een ijzeren discipline op te leggen. Omdat het Nationaal Comité van de CNT het comité weigerde te sanctioneren, zou dit uiteindelijk afsterven.<br />
<br />
[6] Dit is het laatste verschenen artikel van de reeks, die dus niet voltooid lijkt te zijn: aan het slot van het vierde artikel werd immers naast deze economische nog een specifiek politieke beschouwing aangekondigd.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Schapiro,_Alexander_-_De_Spaanse_revolutie._Enkele_beschouwingen_(1938)&diff=26652
Schapiro, Alexander - De Spaanse revolutie. Enkele beschouwingen (1938)
2023-10-21T13:44:33Z
<p>JJ: /* IV. */</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Schapiro, Alexander]]<br />
<br />
De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen<br />
<br />
Door Alexander Schapiro<br />
<br />
Verschenen: 1938<br />
<br />
Bron: Waarom verloren wij de revolutie? - De nederlaag van het Spaanse anarchosyndicalisme in 1936-1937, Archief/Wereldvenster, 1979; De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen, De Syndicalist (13, 16 april, 14, 28 mei, 4 juni 1938)<br />
<br />
Digitalisering: Tommy Ryan<br />
<br />
<br />
Dit artikel is verschenen als supplement bij l'Espagne nouvelle (het nieuwe Spanje), Nîmes, 15 maart 1939) en kreeg een integrale herdruk bij onder andere De Syndicalist in Haarlem onder de titel 'De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen', naast een de artikelenreeks 'Het Spaanse probleem' door Albert de Jong (1891-1970), die tevens de redactie van het blad voerde.<br />
<br />
Alexander Schapiro schreef dit artikel op verzoek van de Argentijnse anarchistische federatie als reflectie op de Spaanse Revolutie.<br />
<br />
<br />
=De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen [1]=<br />
<br />
==I.==<br />
<br />
Spanje staat in vlammen en het bloedt uit vele wonden. Madrid vernietigd. Barcelona meedogenloos gebombardeerd. Duizenden doden en gewonden — vooral vrouwen en kinderen. Een langzame en smartelijke doodsstrijd van een geheel volk. Zogenaamde democratieën die koelbloedig een monsterachtige moordpartij aanzien, waarvan de bebloede dolk zich weldra tegen haarzelve zal keren. En de arbeidersklasse van alle landen, zwak en beschaamd, laat het begaan, met het bewustzijn dat als zij zelf morgen dezelfde prijs moet betalen, het haar eigen schuld zal zijn, omdat ze heeft toegestaan dat het Spaanse volk werd verpletterd.<br />
<br />
In die heldenstrijd van het Spaanse volk, ongeëvenaard in de annalen van de burgeroorlogen en van de revolutie, heeft de CNT vanaf de eerste dag gestaan op de gevaarlijkste strijdpunten tegenover het internationale fascisme, dat in Spanje zijn bloedige vlag wilde planten. Reeds op 19 juli was iedereen, vriend en vijand, het erover eens, dat de grote massa der anarcho-syndicalisten het enige bolwerk was, waarop altijd de aanvallen van alle vijanden van de CNT te pletter zouden slaan. Als de zogenaamde ‘regeringstroepen’ de vijand terugsloegen of een strategisch punt bestormden en namen, kwam het doordat de troepen, brigades of regimenten van de CNT en van de FAI in de eerste gelederen stonden. Als de ‘regeringstroepen’ zich terugtrokken of terrein verloren, was het doordat men onze kameraden uit de eerste rijen had verwijderd.<br />
<br />
De democratische Frans-Engelse non-interventiepolitiek heeft Mussolini en Hitler in staat gesteld in Spanje binnen te dringen en Franco te hulp te komen. Is het dan nu het moment om de redenen op te sporen van de verschillende zwenkingen en de talrijke afwijkingen van de leidende organen der CNT? Zou het misschien niet beter zijn om heden ten dage er het zwijgen toe te doen en onze eventuele kritiek te laten rusten tot een minder verward en rustiger ogenblik?<br />
<br />
Velen onzer kameraden, in Spanje zelf en in het buitenland, schijnen daartoe besloten te hebben. Wij zouden hun voorbeeld kunnen volgen, zo wij niet diep doordrongen waren van de overtuiging, dat onze Spaanse kameraden, de strijders van de CNT en de FAI, en vooral de grote massa der aangesloten leden nog lang niet verslagen zijn, en dat van het ene ogenblik op het andere een energieke poging de vroegere toestand zou kunnen herstellen en de revolutie zou kunnen terugbrengen op haar eigen weg, de enige die tot de overwinning kan leiden.<br />
<br />
Deze hoop geeft ons de vrijheid te spreken, ondanks de kritieke toestand van ‘ons’ front in Spanje, en verplicht ons het stilzwijgen te verbreken, na de gebeurtenissen van mei 1937, toen de eerste poging tot herstel werd gewaagd door de arbeidersklasse van Barcelona, aangesloten bij de CNT.<br />
<br />
Wat zijn de meest zwakke punten geweest in de organische en ideologische bouw van onze Spaanse beweging?<br />
<br />
Vóór 19 juli 1936: het verzet van de CNT tegen een reorganisatie op de grondslag van de industriefederaties; het verzet tegen het opbouwende anarcho-syndicalisme, waarvoor men het afbrekende anarchisme met een putschistisch sausje in de plaats stelde, zoals blijkt uit de gebeurtenissen van 8 januari en 8 december 1933; het verzwakken van het antiparlementarisme door de (naar buiten vermomde) deelneming aan de verkiezingen van 1936; de verzwakking van de kaders der organisatie doordat de lakse houding, welke men er tegenover aannam, aan het ‘trentisme’[2] de gelegenheid gaf, zich te ontwikkelen. Het was de eerste ideologische bres in de bouw van de CNT.<br />
<br />
Na 19 juli 1936: De bewust door de CNT gewenste en geëiste deelneming aan de regering; de ideologische compromissen met de staatsgezinde partijen, zowel marxistische als burgerlijke; het uitwerken van een reeks minimumprogramma’s, het een nog minimaler dan het andere; de vernietiging van de krachtigste organen van de revolutie en de militarisatie van het gewapende volk; het aanvaarden van het centralisme en het verzwakken van de federalistische activiteit in de boezem van de organisatie zelve; het zich onderwerpen aan de eisen van de Sovjetunie en van haar agenten te Barcelona, Valencia en Madrid, wat leidde tot het invoeren in onze Spaanse beweging, en vooral in de officiële pers van de CNT, van een sterke liefde voor het bolsjewisme.<br />
<br />
Het zou misschien te ver voeren, zelfs in verschillende artikelen, bij al die belangrijke factoren in de ontwikkeling van de Spaanse anarchistische beweging stil te staan. Wij zullen dus slechts de meest opvallende veranderingen de revue laten passeren, welke de CNT sinds het begin van de burgeroorlog heeft ondergaan.<br />
<br />
De belangrijkste verandering is ongetwijfeld het deelnemen van vertegenwoordigers van de CNT aan de regering.<br />
<br />
Zeker, tal van theorieën worden te pletter geslagen op de rotsen van het dagelijkse leven. De meest diepzinnige theorieën kunnen bij onvoorziene omstandigheden moeten worden herzien. En de schoonste van alle theorieën — die van het libertaire communisme — is gebleken niet te verwezenlijken te zijn bij de eerste botsing, die zich voordeed toen de fascisten op 19 juli 1936 in Catalonië binnenvielen.<br />
<br />
Niemand van ons heeft ooit gemeend, dat de theorie van het libertaire communisme van vandaag op morgen in praktijk kon worden gebracht. Reeds in 1933 hebben wij de aandacht van de CNT gevestigd op het onmiskenbare feit, dat een putsch geen revolutie is en dat het in een of ander dorp proclameren van het libertaire communisme nog niet de verwezenlijking is van ons ideaal.[3]<br />
<br />
Maar men moet twee zaken niet verwarren: die van de theorie en die van bet beginsel. Als de eerste niet altijd onmiddellijk kan worden verwezenlijkt, de tweede blijft, en moet altijd, onkreukbaar blijven. Men kan niet optrekken naar het libertaire communisme als men uitgaat van principes die gedeeltelijk of lijnrecht met die van het libertaire communisme in strijd zijn. En iedere gevolgde tactiek, die uitgaat van beginselen die in strijd zijn met het libertaire communisme, zal ongetwijfeld leiden tot een toestand, die niets meer gemeen heeft met het doel, dat wij ons hebben gesteld.<br />
<br />
Welnu, de tactiek van het deelnemen van anarchisten aan welke regering ook kan tot niets anders leiden dan tot versterking van de staatsidee: deze tactiek gaat dus tegen onze eigen beginselen in en zij zal zich noodzakelijkerwijze tegen ons moeten keren. Het federalistische beginsel, dat wij stellen tegenover de altijd centralistische staat, kan niet samengaan met een deelnemen aan de regering.<br />
<br />
Trouwens, onze Spaanse kameraden weten dit alles zelf heel goed, en het besluit, de samenwerking met de regering te vragen, werd meer genomen bij wijze van politieke manoeuvre dan uit overtuiging of zelfs als revolutionaire tactiek.<br />
<br />
Maar welke redenen kan de CNT gehad hebben om ook categorisch haar recht op te eisen zitting te nemen in de ministeries, nadat zij zo glorieus de eerste slag van een burgeroorlog had gewonnen welke zich op de eerste dag na deze grote overwinning zou hebben ontwikkeld tot een sociale revolutie door de wil van het ganse volk?<br />
<br />
Wij zullen trachten dit raadsel op te lossen.<br />
<br />
<br />
==II.==<br />
<br />
De fascistische opstand onder leiding van Franco heeft de meest verpletterende nederlaag geleden op de 19de juli te Barcelona, onder de geweldige drang en het enthousiasme van de leden der CNT-FAI. De revolutie was mogelijk geworden, tenminste in Catalonië. Voor iedereen stond het vast: het was naar de mening van allen de enige mogelijke oplossing, de enige revolutionaire oplossing, de enige logische oplossing van het conflict, dat gerezen was tussen het volk en het fascisme.<br />
<br />
Maar daar was ook nog het overige Spanje. En het overige Spanje was van zijn stuk gebracht door de aanval der fascisten […] en de CNT-FAI was er minder sterk, vooral in Madrid.<br />
<br />
De strijd tussen de centrale regering in Madrid en de regering van Catalonië is reeds op de eerste dag begonnen. Het is voor niemand een geheim, dat de meest hardnekkige tegenstander van hulp aan de Catalaanse troepen bij hun opmars naar Aragon en in het bijzonder naar Zaragoza, Largo Caballero was. Hij weigerde zowel munitie als geld. Het was dus dringend noodzakelijk de controle op de staat in handen te nemen, de controle op diezelfde staat, wiens functie in lijnrechte tegenstelling is met de minste revolutionaire wensen van een strijdend volk.<br />
<br />
Wat te doen? Men had, wel te verstaan, in het tumult van de plotseling ontketende burgeroorlog, die reeds gewonnen was in Catalonië, in Levante, en langs de weg die Durruti van Barcelona tot de poorten van Zaragoza had afgelegd, de arbeidersmassa’s van Castilië kunnen opwekken, zich bij de revolutionaire beweging aan te sluiten. Men had het kunnen riskeren. Men had het misschien moeten riskeren. Maar het Nationale Comité van de CNT heeft, zonder dat het daarom het elan van het proletariaat van de steden en van het land ook maar in het minst wilde tegenhouden of zelfs maar remmen, gemeend dat het voldoende zou zijn, de teugels van het bewind in handen te krijgen om werkelijk in staat te zijn de oorlog en de revolutie overeenkomstig de wensen van het volk te leiden. Het Nationale Comité had eerst de instelling van een nationale verdedigingsraad geëist — en wel bij ultimatum. Het ultimatum is doodgezwegen, en de CNT verschanste zich achter de eis van vier ministerportefeuilles, waaronder die van Financiën en van Oorlog. Deze voorwaarde was, als minimum-program, een conditio sine qua non. Al zij de commando- en de controleposten kreeg, kon de CNT hopen oorlog en revolutie te leiden. Eindelijk werden de CNT enkele portefeuilles toegekend, maar… portefeuilles van volstrekt ondergeschikte betekenis, die geen enkele mogelijkheid boden om de leiding in handen te nemen of controle uit te oefenen.<br />
<br />
Het ondanks alles aannemen van die overbodige en nutteloze ministerzetels is, zelfs vanuit een zuiver tactisch standpunt, een grove fout van de CNT geweest. Van principieel standpunt, van anarchistisch standpunt, ja ook zelfs van revolutionair standpunt was de eis deel te nemen aan het bestaande bewind reeds een kardinale fout, die betekende dat men, al was het dan slechts terwille van ogenblikkelijke doeleinden, de staat accepteerde als een instrument, dat de strijd tegen een zogenaamd gemeenschappelijke vijand (en nog wel in het belang van de arbeiders!) zou kunnen organiseren.<br />
<br />
Het zitting nemen in de regering was dus niet een intocht met wapperende vaandels, maar een binnengaan door een achterdeurtje, als smekelingen en niet als meesters, waarbij ons vaandel opgevouwen in de vestiaire werd achtergelaten.<br />
<br />
Toen onze kameraden besloten hadden van hun beginselen af te wijken en een uitsluitend tactische rol te spelen, hebben zij zich een zeer naïeve voorstelling gemaakt van de tactische bekwaamheden van onze zogenaamde medestanders, die in dat opzicht specialisten zijn.<br />
<br />
En toen onze kameraden begrepen, dat ze bedrogen en geleverd waren, was het al te laat om terug te trekken. Men was, ondanks zichzelf, ministerialist geworden. Eerst was men gaan geloven, dat het karakter van de ministerportefeuille de loop der gebeurtenissen zou kunnen beïnvloeden; later meende men, dat van de portefeuille op zichzelf heil kon worden verwacht.<br />
<br />
Natuurlijk hebben de oude politici zich bij de eerste de beste gelegenheid van de opportunistische en gelegenheidsministerialisten ontdaan. ‘De Moor heeft zijn plicht gedaan, de Moor kan gaan.’ Maar de plicht die hij vervuld had, was verre verwijderd van de plicht, die hij had moeten vervullen tegenover de revolutionaire arbeidersmassa, die wat anders verwachtte dan een onvruchtbare en volstrekt ondoelmatige deelname aan de regering. Het staat voor ons vast, dat het zeker niet uit overtuiging was, dat de CNT deelnam aan de regering met burgerlijke en centralistische elementen op een ogenblik, dat de revolutie eiste dat het centralisme zou verdwijnen en de bourgeoisie werd vernietigd. Maar… al etende komt de trek wel, zegt men, en wat oorspronkelijk slechts een politieke manoeuvre was, werd later een noodzakelijk onderdeel van de ‘revolutionaire’ tactiek en ten slotte een overtuiging. Op deze wijze is bijvoorbeeld uit het ‘trentisme’, voortgekomen uit de CNT, later de ‘Syndicalistische Partij’ en het opportunistische parlementarisme voortgevloeid.<br />
<br />
Onze kameraden-ministers hebben deze klip niet kunnen omzeilen. Want wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.<br />
<br />
De fouten, die later door de leidende instanties van de CNT zijn begaan, zijn slechts logische uitvloeisels van die eerste fout: het deelnemen aan de macht.<br />
<br />
De reorganisatie van de militie tot een gemilitariseerd leger en de opheffing van de economische raad zijn contrarevolutionaire daden. Toch zijn ze begaan met toestemming, met instemming, ja zelfs op initiatief van anarchistische ministers en raadslieden, omdat de ministeriële samenwerking een compromis eiste, en een compromis, waarbij de concessies uitsluitend van onze kant moesten komen.<br />
<br />
Het deelnemen aan de regering door de Spaanse anarchisten heeft henzelf voor een nog belangrijker vraagstuk gesteld, en wel voor de beslissing of de oorlog en de revolutie gemeenschappelijk konden worden doorgezet, dan wel of een van deze beide ten bate van de andere moest worden opgeofferd; en zo ja, welke van de twee men moest laten vallen, en waarom. Dank zij de deelneming van onze kameraden aan de regering kon dit brandende vraagstuk door hen op slechts één wijze worden opgelost. Wij komen daar de volgende maal op terug.<br />
<br />
<br />
==III.==<br />
<br />
Het probleem ‘oorlog en revolutie’ dateert van 19 juli 1936. Op deze dag brak in Catalonië de revolutie uit, een revolutie met een zuiver sociaal karakter; zij ontwikkelde zich overigens van dag tot dag, nam in omvang toe, sloeg over naar Aragon, sleepte Levante mee. De bodem werd gecollectiviseerd. In Barcelona gingen de transportmiddelen, de opslagplaatsen en fabrieken over in handen van de CNT. En de UGT, meegesleept door het voorbeeld en door het succes, maakte de methoden van directe actie van de CNT tot de hare. Zoals Antona, toen secretaris van het Nationale Comité van de CNT, terecht zei: In dit plechtige uur — op de ochtend van de 20ste juli 1936 — stierf onder de handen van een gewapend volk een geheel regime. De kogels die het leven van de officieren en leiders van het leger wegmaaiden, hebben niet enkele mensen gedood, zij doodden een gehele maatschappij…<br />
<br />
Maar op bijna hetzelfde ogenblik, waarop dit gebeurde, nam de confederale organisatie van de CNT in Catalonië, in weerwil van de grote revolutionaire overwinning op het fascisme, een historische beslissing. Het was, vergeten wij het niet, de 20ste juli 1936. De voltallige vergadering van de gewestelijke federaties en de plaatselijke arbeidssecretariaten van Catalonië, gaf, 'zonder zich te laten meeslepen door de gebeurtenissen van het ogenblik of zich te laten bedwelmen door de snelle en definitieve overwinning, die de burcht in onze handen had gebracht’, de volgende parolen uit: ‘De steden en provincies van Spanje te veroveren, die in handen van het fascisme waren.’ ‘Geen vrij communisme.’ ‘De eerste taak is, de vijand te verslaan waar hij wordt aangetroffen.’ En zij stelde voor een organisatie te stichten, die alle anti-fascisten zou kunnen verenigen.<br />
<br />
Dat was, volgens Mariano Vázquez, van wie wij hierboven enkele zinnen hebben geciteerd uit zijn terugblik op de gebeurtenissen van 19 juli (De Julio a Julio) ‘het eerste bewijs van collectieve verantwoordelijkheid’.<br />
<br />
Ongeveer veertien dagen later, in het begin van augustus 1936, kwam de CNT in een nationaal plenum van gewestelijke federaties bijeen. ‘Hier werd hetzelfde besloten,’ vervolgt M. Vázquez, ‘wat het gewest Catalonië op 20 juli had aanvaard: Geen libertair communisme. Onze eerste plicht is de fascistische legers te verslaan.’<br />
<br />
Het is dus duidelijk, dat de CNT niet van plan was de gebeurtenissen die zich in het antifascistische Spanje ontwikkelden tot hun logische en uiterste consequenties door te voeren. De revolutie sloeg alle overgangsfasen over, zij vernietigde de grondslagen van de kapitalistische maatschappij, het volk wijdde zich — zonder de dagelijkse strijd tegen het binnendringende fascisme te vergeten — met al zijn enthousiasme aan de wederopbouw van een nieuwe maatschappij. En laten wij niet vergeten, dat die nieuwe maatschappij niet alleen niet naar de smaak van de fascisten was, maar ook indruiste tegen de staatsopvattingen van de republikeinen, van de socialisten en de communisten, welke laatsten, tenminste op dat ogenblik, volkomen konden worden verwaarloosd. Maar hoe kan men een vrije maatschappij opbouwen, als men begint met te besluiten om zich in een gemeenschappelijk front te binden aan de politieke tegenstanders van een zodanige maatschappij? Toen zij voor dit probleem gesteld werden, hadden onze Spaanse kameraden uit de geschiedenis van de revoluties, en vooral uit de zeer recente geschiedenis van de Russische Revolutie van 1917, een nuttige les kunnen trekken: Als het gaat om een revolutie, dat wil zeggen om het vernietigen van een regime, ten einde in de plaats daarvan een nieuw regime op te bouwen, dan kan er geen sprake zijn van compromissen of overeenkomsten met ideologische tegenstanders van het nieuwe regime of met politieke verdedigers van het regime dat men vernietigt, zelfs indien deze compromissen of overeenkomsten noodzakelijk schijnen om een doel te verwezenlijken, dat voor allen hetzelfde schijnt. De geestesgesteldheid van voorlopige compromissen draagt in zich de uiterst gevaarlijke kiem van het revolutionaire defaitisme. De ontwikkeling van de gebeurtenissen in Spanje heeft trouwens bewezen, dat dat gevaar zeer reëel is. In plaats van te proclameren dat de revolutie het doel is waarnaar wij streven, en dat wij de Revolutie zullen doorvoeren, terwijl wij de burgeroorlog slechts beschouwen als het middel om dat doel te bereiken, hebben onze kameraden van de CNT, uit vrees dat zij in het binnenland de ‘republikeinse’ en marxistische lichtgeraaktheid niet voldoende zouden ontzien en de Engelse en de Franse democratie aanstoot zouden geven, het beter gevonden de revolutie op de achtergrond te dringen, in de hoop dat men, als de oorlog maar eenmaal ten einde was, de revolutie weer zou kunnen opnemen op het punt, waar men haar vrijwillig tot staan had gebracht. En als wij over revolutie praten, bedoelen wij daarmee, wel te verstaan, de revolutie die als uiteindelijk doel en bekroning heeft de verwezenlijking van het libertaire communisme.<br />
<br />
Dit parool, dat door de CNT was gelanceerd — 'geen libertair communisme' — betekende dus voor de anarchisten dat de oorlog tegen het fascisme op de voorgrond werd geschoven en, of men het wenste of niet, doel werd op zichzelf, en niet een incident in de ontwikkeling van de Sociale Revolutie.<br />
<br />
Door die dubbele tactiek van compromissen — het opschorten van de revolutie ten bate van een burgeroorlog die al heel spoedig een oorlog zonder meer werd, en het deelnemen aan de regering 'om de oorlog beter te kunnen voeren’ — verzonk de CNT in het drijfzand van het loslaten harer beginselen, waardoor de geestdrift tot revolutionaire opbouw bij de arbeidersmassa’s — bij de boeren en de arbeiders — slechts kon worden ondermijnd.<br />
<br />
Men herhaalde de fout van Peter Kropotkin in 1914. Vóór de wereldoorlog had Kropotkin verklaard, dat in geval van oorlog de revolutie moest worden geproclameerd en dat deze tegen de binnendringende legers moest worden verdedigd.[4] De dag na het uitbreken van de oorlog had Kropotkin in elk geval de schijn van een rechtvaardiging voor zijn houding, daar de revolutie was uitgebleven. In Spanje echter is de revolutie niet uitgebleven. Zij brak er uit bij het vallen van de eerste geweerschoten in de oorlog der fascisten. Men had de oprukkende zegevierende revolutie dus moeten verdedigen tegen de aanvallende legers, doch haar niet mogen remmen en tot stilstand mogen brengen door te verklaren, dat zij ongelegen kwam. Thans bewijzen de gebeurtenissen, dat de Spaanse Revolutie in een hachelijke positie verkeert, ondanks het antifascistische front. Misschien zelfs dankzij het antifascistische front, dat de grootste verwarring heeft gesticht en de revolutie onvruchtbaar en werkloos heeft gemaakt. De algemene toestand zou op het ogenblik zeker niet slechter zijn geweest, indien men het republikeins regime zonder meer had weggevaagd en als men openlijk had verklaard, dat de revolutie optrok voor het libertaire communisme. De toestand zou gunstiger zijn geweest, zelfs indien de nederlaag op het oorlogsfront het werk van de wederopbouw tot stilstand had gebracht. Maar door dit werk vrijwillig op te geven, enkel en alleen ten bate van de oorlog, heeft men de scheppingsdrang van het proletariaat van alle inhoud beroofd, van een proletariaat dat reeds door zijn eigen krachtsinspanning de dageraad van een nieuwe maatschappij zag gloren. Hoe meer men de revolutie in staat had gesteld zich uit te breiden en te verdiepen, hoe moeilijker het zou zijn geworden in geval van een nederlaag tot de oude toestand terug te keren. Maar nu die terugkeer is vergemakkelijkt door medestanders, die zeker de revolutie niet wensten, en die, door het feit dat ze aan de macht kwamen, die wijzelf hun in de handen hebben geworpen, langzaam en voorzichtig het hele werk van de dagen na 19 juli konden vernietigen, zal iedere militaire nederlaag ons onvermijdelijk terugbrengen tot de vroegere toestand, zo niet tot erger. De leuze ‘eerst de oorlog’ heeft zodoende door de deelname aan de regering het werk van de revolutie vernietigd. Maar die leuze heeft het sluiten van overeenkomsten, zij het dan slechts van voorlopige en tijdelijke overeenkomsten tussen de verschillende secties van het antifascistische front en in de eerste plaats tussen de CNT en de UGT, noodzakelijk gemaakt. Wij moeten dus thans nog onderzoeken, of deze laatste overeenkomst tussen de beide grote vakcentrales in het belang van de revoluties is geweest.<br />
<br />
<br />
==IV.==<br />
<br />
Reeds vóór de burgeroorlog, in 1934, tekende zich in de boezem van de CNT een stroming af die samenwerking met de UGT voorstond. De eerste overeenkomst in deze richting kwam in Asturië tot stand aan de vooravond van de opstand in oktober in 1934. Maar reeds toen voorzag men in enkele kringen van onze beweging, zowel in Spanje zelf als daarbuiten, dat de enige vorm van samenwerking die de toekomstige revolutie zou kunnen versterken, zou moeten bestaan in een eng samengaan van de syndicaten van beide richtingen van onderen op. Een samenwerking van verschillende plaatselijke organisaties, die misschien tot plaatselijke fusies zou hebben kunnen leiden, had moeten ontstaan door de wil van de arbeiders die zich bewust waren geworden van de noodzakelijkheid van de vereniging van alle krachten voor tot gemeenschappelijk doel: de Revolutie.<br />
<br />
Nochtans meende de 'politieke' stroming voor een verbond van de CNT en de UGT — in tegenstelling tot de denkbeelden die wij daarover tot dusverre steeds hadden gekoesterd — dat een nationaal tot stand gekomen overeenkomst, dat wil zeggen een niet door de massa’s van boeren en arbeiders zelf, maar door de uitvoerende organen der beide vakcentrales gesloten overeenkomst, sneller tot een samensmelting van het Spaanse proletariaat in zijn strijd voor de revolutie zou kunnen leiden.<br />
<br />
Zoals wij zagen had de burgeroorlog, toen het vraagstuk van de revolutie voorlopig was opgeschort, de samenwerking van alle antifascistische elementen noodzakelijk gemaakt In deze samenwerking namen de CNT en de UGT een overheersende positie in. En inderdaad is vooral sedert bet begin van de burgeroorlog de samenwerking tussen de beide centrales zo sterk mogelijk op de voorgrond gesteld. Maar wij moeten er goede nota van nemen, dat het in werkelijkheid alleen de CNT was, die de propaganda voor die samenwerking tot het uiterste doorvoerde, zoals ook zij het is geweest, en zij alleen, die tot het uiterste in 1936 propaganda heeft gevoerd voor haar deelname aan de regering. De UGT, die ten nauwste verbonden is met de socialistische en met de communistische partij, had bij die samenwerking veel minder belang. Zij heeft haar ten slotte slechts geaccepteerd, omdat de CNT bereid was tot elk offer, en daardoor tot elk compromis.<br />
<br />
Inderdaad, het verdrag tussen UGT en CNT, dat afgelopen maart werd getekend, is uitsluitend een compromis van de zijde van de CNT. Het is de erkenning, feitelijk en rechtens, van de regering en de staat als enige en onbetwistbare autoriteit, niet alleen op het gebied van de oorlog, maar op alle terreinen van het sociale, economische, politieke en culturele leven van het land. Door dit verdrag heeft de CNT erkend, dat het onroerend bezit een goed van de staat was, geregeld door de wetten van de staat, dat productie en consumptie door de regering moeten worden gecontroleerd en geregeld; dat de handelswinst aan de algemene wetgeving moet worden onderworpen; dat de controle door de arbeiders moet steunen op de wet… enzovoorts. Een slotparagraaf bewijst overigens hoezeer niet alleen de anti-staatsgezinde ideologie van onze Spaanse beweging, maar ook de behoeften van de dagelijkse revolutionaire tactiek, zelfs vanuit het standpunt van het tijdelijke opportunisme dat in de bestaande kritieke toestand onvermijdelijk zou kunnen blijken, geheel zijn vervangen door een geest van compromis. Deze paragraaf toch verklaart, dat in de toekomst:<br />
<br />
‘de beide organisaties elkander wederkerig waarborgen dat tot aan het einde van de strijd tegen het fascisme het recht van het Spaanse volk, en meer in het bijzonder van de arbeidersklasse, zal worden gerespecteerd om zich die regering te kiezen, welke het meest beantwoordt aan de offers die zij thans brengen en aan de behoefte om in ons land een waarachtige democratie te handhaven.’<br />
<br />
Aldus heeft de CNT zich door dit verdrag niet alleen gecompromitteerd wat de huidige toestand betreft, maar ze heeft reeds de toekomst van onze beweging als onderpand gegeven door aan de arbeidersklasse haar hulp toe te zeggen om een ‘waarlijk democratische regering’ te verkrijgen.<br />
<br />
Het verdrag tussen CNT en UGT, dat dus aan de UGT de steun van de massa’s van de CNT verschaft, brengt deze laatste slechts de droeve aanblik van een ideologische debacle als resultaat van een revolutie, die met enthousiasme is begonnen en verstikt werd in een moeras van compromissen, die in de geschiedenis van onze beweging zonder weerga zijn.<br />
<br />
De terugkeer van de CNT in de centrale regering zet een definitieve punt achter het verdrag CNT-UGT. In een aanhangsel van het verdrag wordt inderdaad verklaard, dat ‘de UGT zich tegen opname van de CNT in de regering niet zal verzetten’. Het is dus dank zij dit verdrag en dank zij de goede wil van de UGT, dat het Spaanse anarchosyndicalisme, vertegenwoordigd door de CNT, opnieuw aan de regering kan meewerken, die door dezelfde CNT van gisteren nog als een regering van verraders werd beschouwd.<br />
<br />
Ongelukkigerwijze is deze deelname aan de regering niets anders dan een noodlottige klucht, opgevoerd door de ‘antifascistische’ vijanden van de CNT, teneinde op de dag van de capitulatie, die zij bezig zijn achter de rug van onze kameraden voor te bereiden, de handtekening van de CNT onder het definitieve verraad te verkrijgen. Indien deze regeringsdeelname nu nog van een dergelijke betekenis was, dat de CNT op de gang van zaken een wezenlijke invloed zou kunnen uitoefenen, dat zou men, ongeacht alle principiële bezwaren die opgeworpen kunnen worden, kunnen hopen op een zwenking in de politiek van de regering Negrín in de geest van een verzwakking van de politie-dictatuur dezer regering. Maar de anarchistische minister in deze regering staat volkomen geïsoleerd: hij heeft alle andere ministers tegen zich, onverschillig of ze tot de UGT, tot de socialistische, de communistische of tot de republikeinse partij behoren. Onder deze omstandigheden kan hij er slechts een zuiver negatieve rol spelen, een rol die niets betekent in de regering, en die negatief is voor de toekomst van de CNT.<br />
<br />
Het verdrag CNT-UGT is aan de ene kant geweest het sluitstuk van het Economische Plenum van de CNT, en aan de andere kant het voorspel van een nieuwe vorm van dictatuur, van een anarchistische dictatuur, die zich noemt het Uitvoerend Comité van de Libertaire Beweging in Catalonië.[5]<br />
<br />
Deze twee bakens — het ene politiek, het andere economisch — in de opportunistische ontwikkeling van de CNT verdienen nader bezien te worden, want zij wijzen op een volkomen breken met de revolutionaire, anti-staatsgezinde en federalistische beginselen uit het verleden. Reformistisch optreden op economisch gebied, dictatuur op politiek terrein, dat schijnen op het ogenblik de richtlijnen van de CNT te zijn. Wij zullen dus die beide nieuwe verschijnselen in de huidige anarchistische ideologie in Spanje aan een nader onderzoek onderwerpen.<br />
<br />
==V==<br />
<br />
Het Economische Plenum van de CNT had ten doel nieuwe economische grondslagen te scheppen, die nieuwe mogelijkheden zouden brengen ten bate van een economische revolutie in het land gedurende de oorlog. Deze mogelijkheden, waarvan de eerste glanzen reeds onmiddellijk na de 19de juli 1936 te zien waren bij de eerste pogingen tot wederopbouw op industrieel en landbouwgebied, moesten een terugkeer tot de oude toestand, welke wending de burgeroorlog ook zou nemen, onmogelijk maken.<br />
<br />
Het Economische Plenum was dus verplicht richtlijnen uit te stippelen voor een nieuwe revolutionaire economie die, bij alle voorbehoud door de remmende macht van de burgeroorlog noodzakelijk gemaakt, toch de nieuwe weg moesten afbakenen, die men zou moeten volgen om te geraken tot de algehele economische bevrijding van het proletariaat van stad en land.<br />
<br />
Maar als men de tekst bestudeert van de resoluties, die door dat Economische Plenum werden aangenomen, en de commentaren die het Nationale Comité van de CNT aan elke resolutie deed voorafgaan, dan kan men zich niet aan de indruk onttrekken dat als een zware last op alle debatten van het Plenum de hele politiek van opportunisme, van compromissen, en vooral van het in de steek laten van de Revolutie drukte, een politiek die reeds van het begin van de burgeroorlog af de houding van het Nationale Comité van de CNT heeft gekarakteriseerd. Moeten wij er ons dan over verwonderen, dat de door genoemd Plenum bereikte resultaten onmiskenbaar de tekenen van die mentaliteit vertonen? De genomen besluiten rechtvaardigen in geen enkel opzicht de verwachtingen, die de bijeenroeping van het Plenum had gewekt. Die besluiten lijken veeleer een nieuwe serie compromissen — ditmaal van economische aard — met het doel het terrein voor te bereiden om de UGT (waarin de reformistische en marxistische geest van een deel der Spaanse arbeidersklasse is belichaamd) te brengen tot het aanvaarden van een gemeenschappelijk plan van actie, niet zozeer op economisch als wel nogmaals op politiek en militair gebied. Het lijkt wel of de dwanggedachte dat, zo de oorlog slechts wordt gewonnen, zelfs door de domper te zetten op ons gehele ideologische arsenaal, wij in staat zouden zijn onmiddellijk na de behaalde overwinning de opmars van de revolutie weer ter hand te nemen, die wij zelf in haar oorspronkelijk elan hadden gestuit, de gehele activiteit van de CNT bepaalt. Trouwens, het Nationale Comité van de CNT verklaart zelf in zijn voorwoord bij de brochure die alle resoluties van het Economische Plenum bevat:<br />
<br />
‘Ons komt de eer toe de eerste organisatie te zijn, die de netelige en gecompliceerde problemen van bet economische leven — als gevolg van de oorlog — heeft aangesneden, die deze onmiddellijk heeft bestudeerd en de besluiten heeft genomen, die door de omstandigheden werden vereist.’<br />
<br />
De problemen van het economische leven zijn dus in werkelijkheid, volgens de CNT slechts een ‘gevolg van de oorlog’. Wij moeten dus het Economische Plenum niet als een uiting van revolutionaire actie beschouwen, maar als een toevallige gebeurtenis, een incident van de burgeroorlog. Het ware juister geweest, komt het ons voor, de oorlog te beschouwen als een incident van de bevrijdende Revolutie. De resultaten zouden dan zeker minder betreurenswaardig zijn geweest.<br />
<br />
Vergeefs hebben wij in de verschillende door het Economische Plenum aangenomen besluiten gezocht naar de scheppende adem van een economische wedergeboorte, die aan het volk het gevoel zou geven, dat het een nieuw leven schept, terwijl het de vijanden van de Revolutie bestrijdt. Vergeefs hebben wij ook in die besluiten naar enige belangrijke afwijking van de uitgeslepen methoden van het klassieke reformistische socialisme gezocht.<br />
<br />
Laten wij niet vergeten, dat onder de door het Economische Plenum behandelde onderwerpen voorkwamen: de arbeidsinspectie, de arbeidslonen, de vakverenigingsbank, de sociale verzekeringen, de coöperaties en de arbeidswetgeving. Wij kunnen, in deze korte artikelen, niet ingaan op een algemene bespreking van al die problemen, waarvan de meeste in bijna alle kapitalistische landen reeds zijn onderzocht of opgelost Wij kunnen slechts enkele uittreksels geven uit de tekst zelf, die de innerlijke waarde van dit Plenum zullen aantonen. Het besluit betreffende de instelling van een arbeidsinspectie en de technische afgevaardigden bij die inspectie bevat de volgende paragraaf:<br />
<br />
'Ten einde hun functie zo doeltreffend mogelijk te kunnen verrichten, en in de gevallen waarin het nodig zal zijn, zullen zij aan de raad die hen benoemd heeft, die dwangmaatregelen voorstellen die zij noodzakelijk achten tegen de individuen of organisaties, wier gedrag tot dergelijke maatregelen aanleiding geeft. De vakvereniging regelt de machtsbevoegdheid van de organismen, die daarvan gebruik zullen maken, en stelt een reglement op voor de toepassing dier machtsbevoegdheid.'<br />
<br />
Deze bepalingen gelden uitsluitend voor de bedrijven die in handen van de arbeiders zijn. Moet men dus een Plenum bijeenroepen om dwangmaatregelen tegen de arbeidersklasse uit te werken? Die maatregelen bestaan overal, wij bestrijden ze, en de CNT had slechts de praktijk behoeven te bestuderen, bijvoorbeeld van Sovjet Rusland dat verstand heeft van sancties tegen de arbeiders […]<br />
<br />
Betreffende de vraag van de arbeidslonen, een bij uitstek netelige kwestie, omdat ze de ongelijkheid als grondslag van de salariëring erkent en aanvaardt door aan de technicus het dubbele loon te geven van wat voor de handarbeid is vastgesteld, merkt het Plenum op, dat de resoluties die het over deze kwestie heeft aangenomen de ‘tendens hebben langs evolutionaire weg te leiden tot onze uiteindelijke bedoelingen’. Wij behoeven alweer slechts te wijzen op de ervaringen in Rusland, die ons reeds duidelijk kunnen maken, hoe gevaarlijk het is de arbeidersklasse in verschillende toongroepen te verdelen […] en dat men, in dit opzicht evenals in alle andere, niet langs evolutionaire weg kan bereiken wat het wezen zelve van de Revolutie uitmaakt.<br />
<br />
Wat de stichting van de Vakverenigingsbank CNT-UGT betreft, zij raakt in geen enkel opzicht het probleem van het geld, de kredietbeweging, de prijspolitiek en de eisen van import en export. Daar zij de staatsbank onaangetast laat, zullen de werkzaamheden van de Vakverenigingsbank enkel en alleen die zijn van een kleine voorschotbank (er is zelfs niet vastgesteld, of de voorschotten met of zonder rente zullen worden verstrekt), en de resolutie van het Plenum houdt zich dan ook veel meer bezig met de wijze waarop men de administrateuren en directeuren zal benoemen dan met de taak van de bank als zodanig. De stelling van het Nationale Comité, dat die bank 'ertoe zal bijdragen een rationele industriële planmatigheid te verwezenlijken’, is dus slechts een utopische verklaring zonder de minste grondslag.<br />
<br />
Wat de planmatigheid in de industrie betreft, stelt het Plenum voor een opperste economische raad te stichten, die onmiddellijk 'de nodige maatregelen zal moeten nemen om een uitvoerig ontwerpprogramma voor de meer planmatige organisatie van het gehele economische leven voor te bereiden en toe te passen' en wel zonder te wachten op de stichting van een nationale economische raad, 'het officiële organisme op half-syndicale, half-etatische grondslag’. Hier zal men inderdaad al het werk van industriële planmatigheid — ook wat de landbouw betreft — moeten doen, [voor] het gehele economische leven, al dan niet confederaal, voor de ongewenste stichting van een gemengde raad, die niet anders kan zijn dan een hinderpaal voor de ontwikkeling op industrieel en landbouwgebied. Laten wij hopen dat de CNT bij dit werk tenminste niet het initiatief van de regering zal afwachten, welk initiatief voor industrie en landbouw noodlottig zal zijn.<br />
<br />
Het probleem van de arbeidswetgeving heeft het Plenum gedwongen nogmaals de tegenstelling tussen zijn ideologie en zijn praktijk te openbaren. Het verklaart eerst:<br />
<br />
'Het confederale libertaire ideaal stelt tegenover die valse systemen, welke niet deugen voor het dagelijkse leven van een beschaafd volk dat zich zijn waardigheid bewust is, de formule van de verantwoordelijke organisatie, die in elke historische periode, in elk land, naar zijn mogelijkheden en overeenkomstig een door de meerderheid erkende en aanvaarde discipline moet optreden. Deze opvatting, die anti-staatsgezind is en afwijzend staat tegenover elk individualisme, betekent de juiste toepassing van de democratie in het sociale teven van een volk.'<br />
<br />
Dan gaat de resolutie voort een reeks dwangmaatregelen […] tegen de arbeiders te onderzoeken, maatregelen die ons — nog weer eens — herinneren aan de methoden, toegepast in het bolsjewistische Rusland tegen de arbeider, die niet voor 100% de bevelen gehoorzaamt van een chef, die hij niet gekozen heeft. Al die maatregelen, aanvaard door het Plenum dat zich uitspreekt voor het libertaire ideaal, lijken wel te zijn gedicteerd door de dwanggedachte, dat de arbeider de vijand van de Revolutie is, een gedachte waarschijnlijk ingeprent door degenen, die een is-gelijk-teken zetten tussen Revolutie en dictatuur!<br />
<br />
Het Economische Plenum heeft geen enkele nieuwe richtlijn aangegeven. Het heeft niet als grondslag van zijn beslissing het libertaire communisme en het strijdende anarchosyndicalisme genomen. De basis was een geheel andere: een gemeenschappelijke taal te vinden met de evolutionistische methode van het burgerlijk-marxistische reformisme, dat de UGT ZO goed vertegenwoordigt. Om die gemeenschappelijke taal te vinden, heeft men op economisch gebied het opportunisme moeten toepassen, door het herscheppende anarchosyndicalisme van zijn inhoud te ontdoen. Men sprak zich uit voor het anarchistische ideaal, en men handelde volgens de voorschriften van de reformistische praktijk.<br />
<br />
Nauwelijks twee maanden na het Economische Plenum was het verdrag tussen CNT en UGT getekend. Als wij een Plenum van economische wederopbouw hadden gehad, en niet een van economische aanpassing, was er geen verdrag tot stand gekomen. Alweer een door de voorhoede bezette loopgraaf, die wij ons door de staatsgezinden hebben laten afnemen.[6]<br />
<br />
<br />
=Voetnoten=<br />
<br />
[1] De redactie van De Syndicalist liet het eerste artikel voorafgaan door de volgende opmerking: 'Op verzoek van de kameraden in Argentinië is kameraad A. Schapiro begonnen een aantal artikelen over de Spaanse Revolutie te schrijven, die hij bereid bleek mede ter beschikking van De Syndicalist te stellen. Het eerste drukken wij hieronder af.’<br />
<br />
[2] Het gaat om de stroming in de CNT die in augustus 1931 het ‘Manifest van de Dertig' uitgaf (Treinta, naar het aantal ondertekenaars), waarin de FAI en de linkervleugel van de CNT werden aangevallen om hun revolutionaire ongeduld. De groep, waartoe vooraanstaande CNT-leiders als Angel Pestana en Juan Peiró behoorden, stond een voorzichtige en gematigde koers voor, die door Schapiro in 1935 werd gekarakteriseerd als 'de politiek van verzwakking van de CNT ten gunste van het republikeinse regime’. Het 'treintismo' veroorzaakte in 1932 een scheuring in de CNT, die pas op het Congres van Zaragoza in mei 1936 ongedaan werd gemaakt: de trentistische ‘sindicatos de oposición’ keerden toen in de CNT terug, zij het zonder Pestaña, die inmiddels een Partido Sindicalista had opgericht.<br />
<br />
[3] Vgl. Alexander Schapiro, 'Bericht über die Confederación National del Trabajo (CNT) und den Aufstand in Spanien im Jannar 1933’, Jahrbuch Arbeiterbewegung, dl. 4, Frankfurt/Main 1976.<br />
<br />
[4] Hier wordt gerefereerd aan het Manifest van de Zestien, waarin Kropotkin, samen met 15 andere anarchisten stellingnamen voor de geallieerden tijdens de Eerste Wereldoorlog.<br />
<br />
[5] Dit Comité was opgericht tijdens een vergadering van de Catalaanse organisaties van CNT, FAI en Libertaire Jeugd (2 april 1938). Juan Garcia Oliver, Federica Montseny, José Xena en andere coryfeeën van het Spaanse anarchisme maakten deel uit van dit orgaan, dat een vrijwel absolute macht moest krijgen om zowel aan als achter het front een ijzeren discipline op te leggen. Omdat het Nationaal Comité van de CNT het comité weigerde te sanctioneren, zou dit uiteindelijk afsterven.<br />
<br />
[6] Dit is het laatste verschenen artikel van de reeks, die dus niet voltooid lijkt te zijn: aan het slot van het vierde artikel werd immers naast deze economische nog een specifiek politieke beschouwing aangekondigd.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Schapiro,_Alexander_-_De_Spaanse_revolutie._Enkele_beschouwingen_(1938)&diff=26651
Schapiro, Alexander - De Spaanse revolutie. Enkele beschouwingen (1938)
2023-10-20T12:49:23Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Schapiro, Alexander]]<br />
<br />
De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen<br />
<br />
Door Alexander Schapiro<br />
<br />
Verschenen: 1938<br />
<br />
Bron: Waarom verloren wij de revolutie? - De nederlaag van het Spaanse anarchosyndicalisme in 1936-1937, Archief/Wereldvenster, 1979; De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen, De Syndicalist (13, 16 april, 14, 28 mei, 4 juni 1938)<br />
<br />
Digitalisering: Tommy Ryan<br />
<br />
<br />
Dit artikel is verschenen als supplement bij l'Espagne nouvelle (het nieuwe Spanje), Nîmes, 15 maart 1939) en kreeg een integrale herdruk bij onder andere De Syndicalist in Haarlem onder de titel 'De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen', naast een de artikelenreeks 'Het Spaanse probleem' door Albert de Jong (1891-1970), die tevens de redactie van het blad voerde.<br />
<br />
Alexander Schapiro schreef dit artikel op verzoek van de Argentijnse anarchistische federatie als reflectie op de Spaanse Revolutie.<br />
<br />
<br />
=De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen [1]=<br />
<br />
==I.==<br />
<br />
Spanje staat in vlammen en het bloedt uit vele wonden. Madrid vernietigd. Barcelona meedogenloos gebombardeerd. Duizenden doden en gewonden — vooral vrouwen en kinderen. Een langzame en smartelijke doodsstrijd van een geheel volk. Zogenaamde democratieën die koelbloedig een monsterachtige moordpartij aanzien, waarvan de bebloede dolk zich weldra tegen haarzelve zal keren. En de arbeidersklasse van alle landen, zwak en beschaamd, laat het begaan, met het bewustzijn dat als zij zelf morgen dezelfde prijs moet betalen, het haar eigen schuld zal zijn, omdat ze heeft toegestaan dat het Spaanse volk werd verpletterd.<br />
<br />
In die heldenstrijd van het Spaanse volk, ongeëvenaard in de annalen van de burgeroorlogen en van de revolutie, heeft de CNT vanaf de eerste dag gestaan op de gevaarlijkste strijdpunten tegenover het internationale fascisme, dat in Spanje zijn bloedige vlag wilde planten. Reeds op 19 juli was iedereen, vriend en vijand, het erover eens, dat de grote massa der anarcho-syndicalisten het enige bolwerk was, waarop altijd de aanvallen van alle vijanden van de CNT te pletter zouden slaan. Als de zogenaamde ‘regeringstroepen’ de vijand terugsloegen of een strategisch punt bestormden en namen, kwam het doordat de troepen, brigades of regimenten van de CNT en van de FAI in de eerste gelederen stonden. Als de ‘regeringstroepen’ zich terugtrokken of terrein verloren, was het doordat men onze kameraden uit de eerste rijen had verwijderd.<br />
<br />
De democratische Frans-Engelse non-interventiepolitiek heeft Mussolini en Hitler in staat gesteld in Spanje binnen te dringen en Franco te hulp te komen. Is het dan nu het moment om de redenen op te sporen van de verschillende zwenkingen en de talrijke afwijkingen van de leidende organen der CNT? Zou het misschien niet beter zijn om heden ten dage er het zwijgen toe te doen en onze eventuele kritiek te laten rusten tot een minder verward en rustiger ogenblik?<br />
<br />
Velen onzer kameraden, in Spanje zelf en in het buitenland, schijnen daartoe besloten te hebben. Wij zouden hun voorbeeld kunnen volgen, zo wij niet diep doordrongen waren van de overtuiging, dat onze Spaanse kameraden, de strijders van de CNT en de FAI, en vooral de grote massa der aangesloten leden nog lang niet verslagen zijn, en dat van het ene ogenblik op het andere een energieke poging de vroegere toestand zou kunnen herstellen en de revolutie zou kunnen terugbrengen op haar eigen weg, de enige die tot de overwinning kan leiden.<br />
<br />
Deze hoop geeft ons de vrijheid te spreken, ondanks de kritieke toestand van ‘ons’ front in Spanje, en verplicht ons het stilzwijgen te verbreken, na de gebeurtenissen van mei 1937, toen de eerste poging tot herstel werd gewaagd door de arbeidersklasse van Barcelona, aangesloten bij de CNT.<br />
<br />
Wat zijn de meest zwakke punten geweest in de organische en ideologische bouw van onze Spaanse beweging?<br />
<br />
Vóór 19 juli 1936: het verzet van de CNT tegen een reorganisatie op de grondslag van de industriefederaties; het verzet tegen het opbouwende anarcho-syndicalisme, waarvoor men het afbrekende anarchisme met een putschistisch sausje in de plaats stelde, zoals blijkt uit de gebeurtenissen van 8 januari en 8 december 1933; het verzwakken van het antiparlementarisme door de (naar buiten vermomde) deelneming aan de verkiezingen van 1936; de verzwakking van de kaders der organisatie doordat de lakse houding, welke men er tegenover aannam, aan het ‘trentisme’[2] de gelegenheid gaf, zich te ontwikkelen. Het was de eerste ideologische bres in de bouw van de CNT.<br />
<br />
Na 19 juli 1936: De bewust door de CNT gewenste en geëiste deelneming aan de regering; de ideologische compromissen met de staatsgezinde partijen, zowel marxistische als burgerlijke; het uitwerken van een reeks minimumprogramma’s, het een nog minimaler dan het andere; de vernietiging van de krachtigste organen van de revolutie en de militarisatie van het gewapende volk; het aanvaarden van het centralisme en het verzwakken van de federalistische activiteit in de boezem van de organisatie zelve; het zich onderwerpen aan de eisen van de Sovjetunie en van haar agenten te Barcelona, Valencia en Madrid, wat leidde tot het invoeren in onze Spaanse beweging, en vooral in de officiële pers van de CNT, van een sterke liefde voor het bolsjewisme.<br />
<br />
Het zou misschien te ver voeren, zelfs in verschillende artikelen, bij al die belangrijke factoren in de ontwikkeling van de Spaanse anarchistische beweging stil te staan. Wij zullen dus slechts de meest opvallende veranderingen de revue laten passeren, welke de CNT sinds het begin van de burgeroorlog heeft ondergaan.<br />
<br />
De belangrijkste verandering is ongetwijfeld het deelnemen van vertegenwoordigers van de CNT aan de regering.<br />
<br />
Zeker, tal van theorieën worden te pletter geslagen op de rotsen van het dagelijkse leven. De meest diepzinnige theorieën kunnen bij onvoorziene omstandigheden moeten worden herzien. En de schoonste van alle theorieën — die van het libertaire communisme — is gebleken niet te verwezenlijken te zijn bij de eerste botsing, die zich voordeed toen de fascisten op 19 juli 1936 in Catalonië binnenvielen.<br />
<br />
Niemand van ons heeft ooit gemeend, dat de theorie van het libertaire communisme van vandaag op morgen in praktijk kon worden gebracht. Reeds in 1933 hebben wij de aandacht van de CNT gevestigd op het onmiskenbare feit, dat een putsch geen revolutie is en dat het in een of ander dorp proclameren van het libertaire communisme nog niet de verwezenlijking is van ons ideaal.[3]<br />
<br />
Maar men moet twee zaken niet verwarren: die van de theorie en die van bet beginsel. Als de eerste niet altijd onmiddellijk kan worden verwezenlijkt, de tweede blijft, en moet altijd, onkreukbaar blijven. Men kan niet optrekken naar het libertaire communisme als men uitgaat van principes die gedeeltelijk of lijnrecht met die van het libertaire communisme in strijd zijn. En iedere gevolgde tactiek, die uitgaat van beginselen die in strijd zijn met het libertaire communisme, zal ongetwijfeld leiden tot een toestand, die niets meer gemeen heeft met het doel, dat wij ons hebben gesteld.<br />
<br />
Welnu, de tactiek van het deelnemen van anarchisten aan welke regering ook kan tot niets anders leiden dan tot versterking van de staatsidee: deze tactiek gaat dus tegen onze eigen beginselen in en zij zal zich noodzakelijkerwijze tegen ons moeten keren. Het federalistische beginsel, dat wij stellen tegenover de altijd centralistische staat, kan niet samengaan met een deelnemen aan de regering.<br />
<br />
Trouwens, onze Spaanse kameraden weten dit alles zelf heel goed, en het besluit, de samenwerking met de regering te vragen, werd meer genomen bij wijze van politieke manoeuvre dan uit overtuiging of zelfs als revolutionaire tactiek.<br />
<br />
Maar welke redenen kan de CNT gehad hebben om ook categorisch haar recht op te eisen zitting te nemen in de ministeries, nadat zij zo glorieus de eerste slag van een burgeroorlog had gewonnen welke zich op de eerste dag na deze grote overwinning zou hebben ontwikkeld tot een sociale revolutie door de wil van het ganse volk?<br />
<br />
Wij zullen trachten dit raadsel op te lossen.<br />
<br />
<br />
==II.==<br />
<br />
De fascistische opstand onder leiding van Franco heeft de meest verpletterende nederlaag geleden op de 19de juli te Barcelona, onder de geweldige drang en het enthousiasme van de leden der CNT-FAI. De revolutie was mogelijk geworden, tenminste in Catalonië. Voor iedereen stond het vast: het was naar de mening van allen de enige mogelijke oplossing, de enige revolutionaire oplossing, de enige logische oplossing van het conflict, dat gerezen was tussen het volk en het fascisme.<br />
<br />
Maar daar was ook nog het overige Spanje. En het overige Spanje was van zijn stuk gebracht door de aanval der fascisten […] en de CNT-FAI was er minder sterk, vooral in Madrid.<br />
<br />
De strijd tussen de centrale regering in Madrid en de regering van Catalonië is reeds op de eerste dag begonnen. Het is voor niemand een geheim, dat de meest hardnekkige tegenstander van hulp aan de Catalaanse troepen bij hun opmars naar Aragon en in het bijzonder naar Zaragoza, Largo Caballero was. Hij weigerde zowel munitie als geld. Het was dus dringend noodzakelijk de controle op de staat in handen te nemen, de controle op diezelfde staat, wiens functie in lijnrechte tegenstelling is met de minste revolutionaire wensen van een strijdend volk.<br />
<br />
Wat te doen? Men had, wel te verstaan, in het tumult van de plotseling ontketende burgeroorlog, die reeds gewonnen was in Catalonië, in Levante, en langs de weg die Durruti van Barcelona tot de poorten van Zaragoza had afgelegd, de arbeidersmassa’s van Castilië kunnen opwekken, zich bij de revolutionaire beweging aan te sluiten. Men had het kunnen riskeren. Men had het misschien moeten riskeren. Maar het Nationale Comité van de CNT heeft, zonder dat het daarom het elan van het proletariaat van de steden en van het land ook maar in het minst wilde tegenhouden of zelfs maar remmen, gemeend dat het voldoende zou zijn, de teugels van het bewind in handen te krijgen om werkelijk in staat te zijn de oorlog en de revolutie overeenkomstig de wensen van het volk te leiden. Het Nationale Comité had eerst de instelling van een nationale verdedigingsraad geëist — en wel bij ultimatum. Het ultimatum is doodgezwegen, en de CNT verschanste zich achter de eis van vier ministerportefeuilles, waaronder die van Financiën en van Oorlog. Deze voorwaarde was, als minimum-program, een conditio sine qua non. Al zij de commando- en de controleposten kreeg, kon de CNT hopen oorlog en revolutie te leiden. Eindelijk werden de CNT enkele portefeuilles toegekend, maar… portefeuilles van volstrekt ondergeschikte betekenis, die geen enkele mogelijkheid boden om de leiding in handen te nemen of controle uit te oefenen.<br />
<br />
Het ondanks alles aannemen van die overbodige en nutteloze ministerzetels is, zelfs vanuit een zuiver tactisch standpunt, een grove fout van de CNT geweest. Van principieel standpunt, van anarchistisch standpunt, ja ook zelfs van revolutionair standpunt was de eis deel te nemen aan het bestaande bewind reeds een kardinale fout, die betekende dat men, al was het dan slechts terwille van ogenblikkelijke doeleinden, de staat accepteerde als een instrument, dat de strijd tegen een zogenaamd gemeenschappelijke vijand (en nog wel in het belang van de arbeiders!) zou kunnen organiseren.<br />
<br />
Het zitting nemen in de regering was dus niet een intocht met wapperende vaandels, maar een binnengaan door een achterdeurtje, als smekelingen en niet als meesters, waarbij ons vaandel opgevouwen in de vestiaire werd achtergelaten.<br />
<br />
Toen onze kameraden besloten hadden van hun beginselen af te wijken en een uitsluitend tactische rol te spelen, hebben zij zich een zeer naïeve voorstelling gemaakt van de tactische bekwaamheden van onze zogenaamde medestanders, die in dat opzicht specialisten zijn.<br />
<br />
En toen onze kameraden begrepen, dat ze bedrogen en geleverd waren, was het al te laat om terug te trekken. Men was, ondanks zichzelf, ministerialist geworden. Eerst was men gaan geloven, dat het karakter van de ministerportefeuille de loop der gebeurtenissen zou kunnen beïnvloeden; later meende men, dat van de portefeuille op zichzelf heil kon worden verwacht.<br />
<br />
Natuurlijk hebben de oude politici zich bij de eerste de beste gelegenheid van de opportunistische en gelegenheidsministerialisten ontdaan. ‘De Moor heeft zijn plicht gedaan, de Moor kan gaan.’ Maar de plicht die hij vervuld had, was verre verwijderd van de plicht, die hij had moeten vervullen tegenover de revolutionaire arbeidersmassa, die wat anders verwachtte dan een onvruchtbare en volstrekt ondoelmatige deelname aan de regering. Het staat voor ons vast, dat het zeker niet uit overtuiging was, dat de CNT deelnam aan de regering met burgerlijke en centralistische elementen op een ogenblik, dat de revolutie eiste dat het centralisme zou verdwijnen en de bourgeoisie werd vernietigd. Maar… al etende komt de trek wel, zegt men, en wat oorspronkelijk slechts een politieke manoeuvre was, werd later een noodzakelijk onderdeel van de ‘revolutionaire’ tactiek en ten slotte een overtuiging. Op deze wijze is bijvoorbeeld uit het ‘trentisme’, voortgekomen uit de CNT, later de ‘Syndicalistische Partij’ en het opportunistische parlementarisme voortgevloeid.<br />
<br />
Onze kameraden-ministers hebben deze klip niet kunnen omzeilen. Want wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.<br />
<br />
De fouten, die later door de leidende instanties van de CNT zijn begaan, zijn slechts logische uitvloeisels van die eerste fout: het deelnemen aan de macht.<br />
<br />
De reorganisatie van de militie tot een gemilitariseerd leger en de opheffing van de economische raad zijn contrarevolutionaire daden. Toch zijn ze begaan met toestemming, met instemming, ja zelfs op initiatief van anarchistische ministers en raadslieden, omdat de ministeriële samenwerking een compromis eiste, en een compromis, waarbij de concessies uitsluitend van onze kant moesten komen.<br />
<br />
Het deelnemen aan de regering door de Spaanse anarchisten heeft henzelf voor een nog belangrijker vraagstuk gesteld, en wel voor de beslissing of de oorlog en de revolutie gemeenschappelijk konden worden doorgezet, dan wel of een van deze beide ten bate van de andere moest worden opgeofferd; en zo ja, welke van de twee men moest laten vallen, en waarom. Dank zij de deelneming van onze kameraden aan de regering kon dit brandende vraagstuk door hen op slechts één wijze worden opgelost. Wij komen daar de volgende maal op terug.<br />
<br />
<br />
==III.==<br />
<br />
Het probleem ‘oorlog en revolutie’ dateert van 19 juli 1936. Op deze dag brak in Catalonië de revolutie uit, een revolutie met een zuiver sociaal karakter; zij ontwikkelde zich overigens van dag tot dag, nam in omvang toe, sloeg over naar Aragon, sleepte Levante mee. De bodem werd gecollectiviseerd. In Barcelona gingen de transportmiddelen, de opslagplaatsen en fabrieken over in handen van de CNT. En de UGT, meegesleept door het voorbeeld en door het succes, maakte de methoden van directe actie van de CNT tot de hare. Zoals Antona, toen secretaris van het Nationale Comité van de CNT, terecht zei: In dit plechtige uur — op de ochtend van de 20ste juli 1936 — stierf onder de handen van een gewapend volk een geheel regime. De kogels die het leven van de officieren en leiders van het leger wegmaaiden, hebben niet enkele mensen gedood, zij doodden een gehele maatschappij…<br />
<br />
Maar op bijna hetzelfde ogenblik, waarop dit gebeurde, nam de confederale organisatie van de CNT in Catalonië, in weerwil van de grote revolutionaire overwinning op het fascisme, een historische beslissing. Het was, vergeten wij het niet, de 20ste juli 1936. De voltallige vergadering van de gewestelijke federaties en de plaatselijke arbeidssecretariaten van Catalonië, gaf, 'zonder zich te laten meeslepen door de gebeurtenissen van het ogenblik of zich te laten bedwelmen door de snelle en definitieve overwinning, die de burcht in onze handen had gebracht’, de volgende parolen uit: ‘De steden en provincies van Spanje te veroveren, die in handen van het fascisme waren.’ ‘Geen vrij communisme.’ ‘De eerste taak is, de vijand te verslaan waar hij wordt aangetroffen.’ En zij stelde voor een organisatie te stichten, die alle anti-fascisten zou kunnen verenigen.<br />
<br />
Dat was, volgens Mariano Vázquez, van wie wij hierboven enkele zinnen hebben geciteerd uit zijn terugblik op de gebeurtenissen van 19 juli (De Julio a Julio) ‘het eerste bewijs van collectieve verantwoordelijkheid’.<br />
<br />
Ongeveer veertien dagen later, in het begin van augustus 1936, kwam de CNT in een nationaal plenum van gewestelijke federaties bijeen. ‘Hier werd hetzelfde besloten,’ vervolgt M. Vázquez, ‘wat het gewest Catalonië op 20 juli had aanvaard: Geen libertair communisme. Onze eerste plicht is de fascistische legers te verslaan.’<br />
<br />
Het is dus duidelijk, dat de CNT niet van plan was de gebeurtenissen die zich in het antifascistische Spanje ontwikkelden tot hun logische en uiterste consequenties door te voeren. De revolutie sloeg alle overgangsfasen over, zij vernietigde de grondslagen van de kapitalistische maatschappij, het volk wijdde zich — zonder de dagelijkse strijd tegen het binnendringende fascisme te vergeten — met al zijn enthousiasme aan de wederopbouw van een nieuwe maatschappij. En laten wij niet vergeten, dat die nieuwe maatschappij niet alleen niet naar de smaak van de fascisten was, maar ook indruiste tegen de staatsopvattingen van de republikeinen, van de socialisten en de communisten, welke laatsten, tenminste op dat ogenblik, volkomen konden worden verwaarloosd. Maar hoe kan men een vrije maatschappij opbouwen, als men begint met te besluiten om zich in een gemeenschappelijk front te binden aan de politieke tegenstanders van een zodanige maatschappij? Toen zij voor dit probleem gesteld werden, hadden onze Spaanse kameraden uit de geschiedenis van de revoluties, en vooral uit de zeer recente geschiedenis van de Russische Revolutie van 1917, een nuttige les kunnen trekken: Als het gaat om een revolutie, dat wil zeggen om het vernietigen van een regime, ten einde in de plaats daarvan een nieuw regime op te bouwen, dan kan er geen sprake zijn van compromissen of overeenkomsten met ideologische tegenstanders van het nieuwe regime of met politieke verdedigers van het regime dat men vernietigt, zelfs indien deze compromissen of overeenkomsten noodzakelijk schijnen om een doel te verwezenlijken, dat voor allen hetzelfde schijnt. De geestesgesteldheid van voorlopige compromissen draagt in zich de uiterst gevaarlijke kiem van het revolutionaire defaitisme. De ontwikkeling van de gebeurtenissen in Spanje heeft trouwens bewezen, dat dat gevaar zeer reëel is. In plaats van te proclameren dat de revolutie het doel is waarnaar wij streven, en dat wij de Revolutie zullen doorvoeren, terwijl wij de burgeroorlog slechts beschouwen als het middel om dat doel te bereiken, hebben onze kameraden van de CNT, uit vrees dat zij in het binnenland de ‘republikeinse’ en marxistische lichtgeraaktheid niet voldoende zouden ontzien en de Engelse en de Franse democratie aanstoot zouden geven, het beter gevonden de revolutie op de achtergrond te dringen, in de hoop dat men, als de oorlog maar eenmaal ten einde was, de revolutie weer zou kunnen opnemen op het punt, waar men haar vrijwillig tot staan had gebracht. En als wij over revolutie praten, bedoelen wij daarmee, wel te verstaan, de revolutie die als uiteindelijk doel en bekroning heeft de verwezenlijking van het libertaire communisme.<br />
<br />
Dit parool, dat door de CNT was gelanceerd — 'geen libertair communisme' — betekende dus voor de anarchisten dat de oorlog tegen het fascisme op de voorgrond werd geschoven en, of men het wenste of niet, doel werd op zichzelf, en niet een incident in de ontwikkeling van de Sociale Revolutie.<br />
<br />
Door die dubbele tactiek van compromissen — het opschorten van de revolutie ten bate van een burgeroorlog die al heel spoedig een oorlog zonder meer werd, en het deelnemen aan de regering 'om de oorlog beter te kunnen voeren’ — verzonk de CNT in het drijfzand van het loslaten harer beginselen, waardoor de geestdrift tot revolutionaire opbouw bij de arbeidersmassa’s — bij de boeren en de arbeiders — slechts kon worden ondermijnd.<br />
<br />
Men herhaalde de fout van Peter Kropotkin in 1914. Vóór de wereldoorlog had Kropotkin verklaard, dat in geval van oorlog de revolutie moest worden geproclameerd en dat deze tegen de binnendringende legers moest worden verdedigd.[4] De dag na het uitbreken van de oorlog had Kropotkin in elk geval de schijn van een rechtvaardiging voor zijn houding, daar de revolutie was uitgebleven. In Spanje echter is de revolutie niet uitgebleven. Zij brak er uit bij het vallen van de eerste geweerschoten in de oorlog der fascisten. Men had de oprukkende zegevierende revolutie dus moeten verdedigen tegen de aanvallende legers, doch haar niet mogen remmen en tot stilstand mogen brengen door te verklaren, dat zij ongelegen kwam. Thans bewijzen de gebeurtenissen, dat de Spaanse Revolutie in een hachelijke positie verkeert, ondanks het antifascistische front. Misschien zelfs dankzij het antifascistische front, dat de grootste verwarring heeft gesticht en de revolutie onvruchtbaar en werkloos heeft gemaakt. De algemene toestand zou op het ogenblik zeker niet slechter zijn geweest, indien men het republikeins regime zonder meer had weggevaagd en als men openlijk had verklaard, dat de revolutie optrok voor het libertaire communisme. De toestand zou gunstiger zijn geweest, zelfs indien de nederlaag op het oorlogsfront het werk van de wederopbouw tot stilstand had gebracht. Maar door dit werk vrijwillig op te geven, enkel en alleen ten bate van de oorlog, heeft men de scheppingsdrang van het proletariaat van alle inhoud beroofd, van een proletariaat dat reeds door zijn eigen krachtsinspanning de dageraad van een nieuwe maatschappij zag gloren. Hoe meer men de revolutie in staat had gesteld zich uit te breiden en te verdiepen, hoe moeilijker het zou zijn geworden in geval van een nederlaag tot de oude toestand terug te keren. Maar nu die terugkeer is vergemakkelijkt door medestanders, die zeker de revolutie niet wensten, en die, door het feit dat ze aan de macht kwamen, die wijzelf hun in de handen hebben geworpen, langzaam en voorzichtig het hele werk van de dagen na 19 juli konden vernietigen, zal iedere militaire nederlaag ons onvermijdelijk terugbrengen tot de vroegere toestand, zo niet tot erger. De leuze ‘eerst de oorlog’ heeft zodoende door de deelname aan de regering het werk van de revolutie vernietigd. Maar die leuze heeft het sluiten van overeenkomsten, zij het dan slechts van voorlopige en tijdelijke overeenkomsten tussen de verschillende secties van het antifascistische front en in de eerste plaats tussen de CNT en de UGT, noodzakelijk gemaakt. Wij moeten dus thans nog onderzoeken, of deze laatste overeenkomst tussen de beide grote vakcentrales in het belang van de revoluties is geweest.<br />
<br />
<br />
==IV.==<br />
<br />
Reeds vóór de burgeroorlog, in 1934, tekende zich in de boezem van de CNT een stroming af die samenwerking met de UGT voorstond. De eerste overeenkomst in deze richting kwam in Asturië tot stand aan de vooravond van de opstand in oktober in 1934. Maar reeds toen voorzag men in enkele kringen van onze beweging, zowel in Spanje zelf als daarbuiten, dat de enige vorm van samenwerking die de toekomstige revolutie zou kunnen versterken, zou moeten bestaan in een eng samengaan van de syndicaten van beide richtingen van onderen op. Een samenwerking van verschillende plaatselijke organisaties, die misschien tot plaatselijke fusies zou hebben kunnen leiden, had moeten ontstaan door de wil van de arbeiders die zich bewust waren geworden van de noodzakelijkheid van de vereniging van alle krachten voor tot gemeenschappelijk doel: de Revolutie.<br />
<br />
Nochtans meende de 'politieke' stroming voor een verbond van de CNT en de UGT — in tegenstelling tot de denkbeelden die wij daarover tot dusverre steeds hadden gekoesterd — dat een nationaal tot stand gekomen overeenkomst, dat wil zeggen een niet door de massa’s van boeren en arbeiders zelf, maar door de uitvoerende organen der beide vakcentrales gesloten overeenkomst, sneller tot een samensmelting van het Spaanse proletariaat in zijn strijd voor de revolutie zou kunnen leiden.<br />
<br />
Zoals wij zagen had de burgeroorlog, toen het vraagstuk van de revolutie voorlopig was opgeschort, de samenwerking van alle antifascistische elementen noodzakelijk gemaakt In deze samenwerking namen de CNT en de UGT een overheersende positie in. En inderdaad is vooral sedert bet begin van de burgeroorlog de samenwerking tussen de beide centrales zo sterk mogelijk op de voorgrond gesteld. Maar wij moeten er goede nota van nemen, dat bet in werkelijkheid alleen de CNT was, die de propaganda voor die samenwerking tot het uiterste doorvoerde, zoals ook zij het is geweest, en zij alleen, die tot het uiterste in 1936 propaganda heeft gevoerd voor haar deelname aan de regering. De UGT, die ten nauwste verbonden is met de socialistische en met de communistische partij, had bij die samenwerking veel minder belang. Zij heeft haar ten slotte slechts geaccepteerd, omdat de CNT bereid was tot elk offer, en daardoor tot elk compromis.<br />
<br />
Inderdaad, het verdrag tussen UGT en CNT, dat afgelopen maart werd getekend, is uitsluitend een compromis van de zijde van de CNT. Het is de erkenning, feitelijk en rechtens, van de regering en de staat als enige en onbetwistbare autoriteit, niet alleen op het gebied van de oorlog, maar op alle terreinen van het sociale, economische, politieke en culturele leven van het land. Door dit verdrag heeft de CNT erkend, dat het onroerend bezit een goed van de staat was, geregeld door de wetten van de staat, dat productie en consumptie door de regering moeten worden gecontroleerd en geregeld; dat de handelswinst aan de algemene wetgeving moet worden onderworpen; dat de controle door de arbeiders moet steunen op de wet… enzovoorts. Een slotparagraaf bewijst overigens hoezeer niet alleen de anti-staatsgezinde ideologie van onze Spaanse beweging, maar ook de behoeften van de dagelijkse revolutionaire tactiek, zelfs vanuit het standpunt van het tijdelijke opportunisme dat in de bestaande kritieke toestand onvermijdelijk zou kunnen blijken, geheel zijn vervangen door een geest van compromis. Deze paragraaf toch verklaart, dat in de toekomst:<br />
<br />
‘de beide organisaties elkander wederkerig waarborgen dat tot aan het einde van de strijd tegen het fascisme het recht van het Spaanse volk, en meer in het bijzonder van de arbeidersklasse, zal worden gerespecteerd om zich die regering te kiezen, welke het meest beantwoordt aan de offers die zij thans brengen en aan de behoefte om in ons land een waarachtige democratie te handhaven.’<br />
<br />
Aldus heeft de CNT zich door dit verdrag niet alleen gecompromitteerd wat de huidige toestand betreft, maar ze heeft reeds de toekomst van onze beweging als onderpand gegeven door aan de arbeidersklasse haar hulp toe te zeggen om een ‘waarlijk democratische regering’ te verkrijgen.<br />
<br />
Het verdrag tussen CNT en UGT, dat dus aan de UGT de steun van de massa’s van de CNT verschaft, brengt deze laatste slechts de droeve aanblik van een ideologische debacle als resultaat van een revolutie, die met enthousiasme is begonnen en verstikt werd in een moeras van compromissen, die in de geschiedenis van onze beweging zonder weerga zijn.<br />
<br />
De terugkeer van de CNT in de centrale regering zet een definitieve punt achter het verdrag CNT-UGT. In een aanhangsel van het verdrag wordt inderdaad verklaard, dat ‘de UGT zich tegen opname van de CNT in de regering niet zal verzetten’. Het is dus dank zij dit verdrag en dank zij de goede wil van de UGT, dat het Spaanse anarchosyndicalisme, vertegenwoordigd door de CNT, opnieuw aan de regering kan meewerken, die door dezelfde CNT van gisteren nog als een regering van verraders werd beschouwd.<br />
<br />
Ongelukkigerwijze is deze deelname aan de regering niets anders dan een noodlottige klucht, opgevoerd door de ‘antifascistische’ vijanden van de CNT, teneinde op de dag van de capitulatie, die zij bezig zijn achter de rug van onze kameraden voor te bereiden, de handtekening van de CNT onder het definitieve verraad te verkrijgen. Indien deze regeringsdeelname nu nog van een dergelijke betekenis was, dat de CNT op de gang van zaken een wezenlijke invloed zou kunnen uitoefenen, dat zou men, ongeacht alle principiële bezwaren die opgeworpen kunnen worden, kunnen hopen op een zwenking in de politiek van de regering Negrín in de geest van een verzwakking van de politie-dictatuur dezer regering. Maar de anarchistische minister in deze regering staat volkomen geïsoleerd: hij heeft alle andere ministers tegen zich, onverschillig of ze tot de UGT, tot de socialistische, de communistische of tot de republikeinse partij behoren. Onder deze omstandigheden kan hij er slechts een zuiver negatieve rol spelen, een rol die niets betekent in de regering, en die negatief is voor de toekomst van de CNT.<br />
<br />
Het verdrag CNT-UGT is aan de ene kant geweest het sluitstuk van het Economische Plenum van de CNT, en aan de andere kant het voorspel van een nieuwe vorm van dictatuur, van een anarchistische dictatuur, die zich noemt het Uitvoerend Comité van de Libertaire Beweging in Catalonië.[5]<br />
<br />
Deze twee bakens — het ene politiek, het andere economisch — in de opportunistische ontwikkeling van de CNT verdienen nader bezien te worden, want zij wijzen op een volkomen breken met de revolutionaire, anti-staatsgezinde en federalistische beginselen uit het verleden. Reformistisch optreden op economisch gebied, dictatuur op politiek terrein, dat schijnen op het ogenblik de richtlijnen van de CNT te zijn. Wij zullen dus die beide nieuwe verschijnselen in de huidige anarchistische ideologie in Spanje aan een nader onderzoek onderwerpen.<br />
<br />
<br />
==V==<br />
<br />
Het Economische Plenum van de CNT had ten doel nieuwe economische grondslagen te scheppen, die nieuwe mogelijkheden zouden brengen ten bate van een economische revolutie in het land gedurende de oorlog. Deze mogelijkheden, waarvan de eerste glanzen reeds onmiddellijk na de 19de juli 1936 te zien waren bij de eerste pogingen tot wederopbouw op industrieel en landbouwgebied, moesten een terugkeer tot de oude toestand, welke wending de burgeroorlog ook zou nemen, onmogelijk maken.<br />
<br />
Het Economische Plenum was dus verplicht richtlijnen uit te stippelen voor een nieuwe revolutionaire economie die, bij alle voorbehoud door de remmende macht van de burgeroorlog noodzakelijk gemaakt, toch de nieuwe weg moesten afbakenen, die men zou moeten volgen om te geraken tot de algehele economische bevrijding van het proletariaat van stad en land.<br />
<br />
Maar als men de tekst bestudeert van de resoluties, die door dat Economische Plenum werden aangenomen, en de commentaren die het Nationale Comité van de CNT aan elke resolutie deed voorafgaan, dan kan men zich niet aan de indruk onttrekken dat als een zware last op alle debatten van het Plenum de hele politiek van opportunisme, van compromissen, en vooral van het in de steek laten van de Revolutie drukte, een politiek die reeds van het begin van de burgeroorlog af de houding van het Nationale Comité van de CNT heeft gekarakteriseerd. Moeten wij er ons dan over verwonderen, dat de door genoemd Plenum bereikte resultaten onmiskenbaar de tekenen van die mentaliteit vertonen? De genomen besluiten rechtvaardigen in geen enkel opzicht de verwachtingen, die de bijeenroeping van het Plenum had gewekt. Die besluiten lijken veeleer een nieuwe serie compromissen — ditmaal van economische aard — met het doel het terrein voor te bereiden om de UGT (waarin de reformistische en marxistische geest van een deel der Spaanse arbeidersklasse is belichaamd) te brengen tot het aanvaarden van een gemeenschappelijk plan van actie, niet zozeer op economisch als wel nogmaals op politiek en militair gebied. Het lijkt wel of de dwanggedachte dat, zo de oorlog slechts wordt gewonnen, zelfs door de domper te zetten op ons gehele ideologische arsenaal, wij in staat zouden zijn onmiddellijk na de behaalde overwinning de opmars van de revolutie weer ter hand te nemen, die wij zelf in haar oorspronkelijk elan hadden gestuit, de gehele activiteit van de CNT bepaalt. Trouwens, het Nationale Comité van de CNT verklaart zelf in zijn voorwoord bij de brochure die alle resoluties van het Economische Plenum bevat:<br />
<br />
‘Ons komt de eer toe de eerste organisatie te zijn, die de netelige en gecompliceerde problemen van bet economische leven — als gevolg van de oorlog — heeft aangesneden, die deze onmiddellijk heeft bestudeerd en de besluiten heeft genomen, die door de omstandigheden werden vereist.’<br />
<br />
De problemen van het economische leven zijn dus in werkelijkheid, volgens de CNT slechts een ‘gevolg van de oorlog’. Wij moeten dus het Economische Plenum niet als een uiting van revolutionaire actie beschouwen, maar als een toevallige gebeurtenis, een incident van de burgeroorlog. Het ware juister geweest, komt het ons voor, de oorlog te beschouwen als een incident van de bevrijdende Revolutie. De resultaten zouden dan zeker minder betreurenswaardig zijn geweest.<br />
<br />
Vergeefs hebben wij in de verschillende door het Economische Plenum aangenomen besluiten gezocht naar de scheppende adem van een economische wedergeboorte, die aan het volk het gevoel zou geven, dat het een nieuw leven schept, terwijl het de vijanden van de Revolutie bestrijdt. Vergeefs hebben wij ook in die besluiten naar enige belangrijke afwijking van de uitgeslepen methoden van het klassieke reformistische socialisme gezocht.<br />
<br />
Laten wij niet vergeten, dat onder de door het Economische Plenum behandelde onderwerpen voorkwamen: de arbeidsinspectie, de arbeidslonen, de vakverenigingsbank, de sociale verzekeringen, de coöperaties en de arbeidswetgeving. Wij kunnen, in deze korte artikelen, niet ingaan op een algemene bespreking van al die problemen, waarvan de meeste in bijna alle kapitalistische landen reeds zijn onderzocht of opgelost Wij kunnen slechts enkele uittreksels geven uit de tekst zelf, die de innerlijke waarde van dit Plenum zullen aantonen. Het besluit betreffende de instelling van een arbeidsinspectie en de technische afgevaardigden bij die inspectie bevat de volgende paragraaf:<br />
<br />
'Ten einde hun functie zo doeltreffend mogelijk te kunnen verrichten, en in de gevallen waarin het nodig zal zijn, zullen zij aan de raad die hen benoemd heeft, die dwangmaatregelen voorstellen die zij noodzakelijk achten tegen de individuen of organisaties, wier gedrag tot dergelijke maatregelen aanleiding geeft. De vakvereniging regelt de machtsbevoegdheid van de organismen, die daarvan gebruik zullen maken, en stelt een reglement op voor de toepassing dier machtsbevoegdheid.'<br />
<br />
Deze bepalingen gelden uitsluitend voor de bedrijven die in handen van de arbeiders zijn. Moet men dus een Plenum bijeenroepen om dwangmaatregelen tegen de arbeidersklasse uit te werken? Die maatregelen bestaan overal, wij bestrijden ze, en de CNT had slechts de praktijk behoeven te bestuderen, bijvoorbeeld van Sovjet Rusland dat verstand heeft van sancties tegen de arbeiders […]<br />
<br />
Betreffende de vraag van de arbeidslonen, een bij uitstek netelige kwestie, omdat ze de ongelijkheid als grondslag van de salariëring erkent en aanvaardt door aan de technicus het dubbele loon te geven van wat voor de handarbeid is vastgesteld, merkt het Plenum op, dat de resoluties die het over deze kwestie heeft aangenomen de ‘tendens hebben langs evolutionaire weg te leiden tot onze uiteindelijke bedoelingen’. Wij behoeven alweer slechts te wijzen op de ervaringen in Rusland, die ons reeds duidelijk kunnen maken, hoe gevaarlijk het is de arbeidersklasse in verschillende toongroepen te verdelen […] en dat men, in dit opzicht evenals in alle andere, niet langs evolutionaire weg kan bereiken wat het wezen zelve van de Revolutie uitmaakt.<br />
<br />
Wat de stichting van de Vakverenigingsbank CNT-UGT betreft, zij raakt in geen enkel opzicht het probleem van het geld, de kredietbeweging, de prijspolitiek en de eisen van import en export. Daar zij de staatsbank onaangetast laat, zullen de werkzaamheden van de Vakverenigingsbank enkel en alleen die zijn van een kleine voorschotbank (er is zelfs niet vastgesteld, of de voorschotten met of zonder rente zullen worden verstrekt), en de resolutie van het Plenum houdt zich dan ook veel meer bezig met de wijze waarop men de administrateuren en directeuren zal benoemen dan met de taak van de bank als zodanig. De stelling van het Nationale Comité, dat die bank 'ertoe zal bijdragen een rationele industriële planmatigheid te verwezenlijken’, is dus slechts een utopische verklaring zonder de minste grondslag.<br />
<br />
Wat de planmatigheid in de industrie betreft, stelt het Plenum voor een opperste economische raad te stichten, die onmiddellijk 'de nodige maatregelen zal moeten nemen om een uitvoerig ontwerpprogramma voor de meer planmatige organisatie van het gehele economische leven voor te bereiden en toe te passen' en wel zonder te wachten op de stichting van een nationale economische raad, 'het officiële organisme op half-syndicale, half-etatische grondslag’. Hier zal men inderdaad al het werk van industriële planmatigheid — ook wat de landbouw betreft — moeten doen, [voor] het gehele economische leven, al dan niet confederaal, voor de ongewenste stichting van een gemengde raad, die niet anders kan zijn dan een hinderpaal voor de ontwikkeling op industrieel en landbouwgebied. Laten wij hopen dat de CNT bij dit werk tenminste niet het initiatief van de regering zal afwachten, welk initiatief voor industrie en landbouw noodlottig zal zijn.<br />
<br />
Het probleem van de arbeidswetgeving heeft het Plenum gedwongen nogmaals de tegenstelling tussen zijn ideologie en zijn praktijk te openbaren. Het verklaart eerst:<br />
<br />
'Het confederale libertaire ideaal stelt tegenover die valse systemen, welke niet deugen voor het dagelijkse leven van een beschaafd volk dat zich zijn waardigheid bewust is, de formule van de verantwoordelijke organisatie, die in elke historische periode, in elk land, naar zijn mogelijkheden en overeenkomstig een door de meerderheid erkende en aanvaarde discipline moet optreden. Deze opvatting, die anti-staatsgezind is en afwijzend staat tegenover elk individualisme, betekent de juiste toepassing van de democratie in het sociale teven van een volk.'<br />
<br />
Dan gaat de resolutie voort een reeks dwangmaatregelen […] tegen de arbeiders te onderzoeken, maatregelen die ons — nog weer eens — herinneren aan de methoden, toegepast in het bolsjewistische Rusland tegen de arbeider, die niet voor 100% de bevelen gehoorzaamt van een chef, die hij niet gekozen heeft. Al die maatregelen, aanvaard door het Plenum dat zich uitspreekt voor het libertaire ideaal, lijken wel te zijn gedicteerd door de dwanggedachte, dat de arbeider de vijand van de Revolutie is, een gedachte waarschijnlijk ingeprent door degenen, die een is-gelijk-teken zetten tussen Revolutie en dictatuur!<br />
<br />
Het Economische Plenum heeft geen enkele nieuwe richtlijn aangegeven. Het heeft niet als grondslag van zijn beslissing het libertaire communisme en het strijdende anarchosyndicalisme genomen. De basis was een geheel andere: een gemeenschappelijke taal te vinden met de evolutionistische methode van het burgerlijk-marxistische reformisme, dat de UGT ZO goed vertegenwoordigt. Om die gemeenschappelijke taal te vinden, heeft men op economisch gebied het opportunisme moeten toepassen, door het herscheppende anarchosyndicalisme van zijn inhoud te ontdoen. Men sprak zich uit voor het anarchistische ideaal, en men handelde volgens de voorschriften van de reformistische praktijk.<br />
<br />
Nauwelijks twee maanden na het Economische Plenum was het verdrag tussen CNT en UGT getekend. Als wij een Plenum van economische wederopbouw hadden gehad, en niet een van economische aanpassing, was er geen verdrag tot stand gekomen. Alweer een door de voorhoede bezette loopgraaf, die wij ons door de staatsgezinden hebben laten afnemen.[6]<br />
<br />
<br />
=Voetnoten=<br />
<br />
[1] De redactie van De Syndicalist liet het eerste artikel voorafgaan door de volgende opmerking: 'Op verzoek van de kameraden in Argentinië is kameraad A. Schapiro begonnen een aantal artikelen over de Spaanse Revolutie te schrijven, die hij bereid bleek mede ter beschikking van De Syndicalist te stellen. Het eerste drukken wij hieronder af.’<br />
<br />
[2] Het gaat om de stroming in de CNT die in augustus 1931 het ‘Manifest van de Dertig' uitgaf (Treinta, naar het aantal ondertekenaars), waarin de FAI en de linkervleugel van de CNT werden aangevallen om hun revolutionaire ongeduld. De groep, waartoe vooraanstaande CNT-leiders als Angel Pestana en Juan Peiró behoorden, stond een voorzichtige en gematigde koers voor, die door Schapiro in 1935 werd gekarakteriseerd als 'de politiek van verzwakking van de CNT ten gunste van het republikeinse regime’. Het 'treintismo' veroorzaakte in 1932 een scheuring in de CNT, die pas op het Congres van Zaragoza in mei 1936 ongedaan werd gemaakt: de trentistische ‘sindicatos de oposición’ keerden toen in de CNT terug, zij het zonder Pestaña, die inmiddels een Partido Sindicalista had opgericht.<br />
<br />
[3] Vgl. Alexander Schapiro, 'Bericht über die Confederación National del Trabajo (CNT) und den Aufstand in Spanien im Jannar 1933’, Jahrbuch Arbeiterbewegung, dl. 4, Frankfurt/Main 1976.<br />
<br />
[4] Hier wordt gerefereerd aan het Manifest van de Zestien, waarin Kropotkin, samen met 15 andere anarchisten stellingnamen voor de geallieerden tijdens de Eerste Wereldoorlog.<br />
<br />
[5] Dit Comité was opgericht tijdens een vergadering van de Catalaanse organisaties van CNT, FAI en Libertaire Jeugd (2 april 1938). Juan Garcia Oliver, Federica Montseny, José Xena en andere coryfeeën van het Spaanse anarchisme maakten deel uit van dit orgaan, dat een vrijwel absolute macht moest krijgen om zowel aan als achter het front een ijzeren discipline op te leggen. Omdat het Nationaal Comité van de CNT het comité weigerde te sanctioneren, zou dit uiteindelijk afsterven.<br />
<br />
[6] Dit is het laatste verschenen artikel van de reeks, die dus niet voltooid lijkt te zijn: aan het slot van het vierde artikel werd immers naast deze economische nog een specifiek politieke beschouwing aangekondigd.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Schapiro,_Alexander_-_De_Spaanse_revolutie._Enkele_beschouwingen_(1938)&diff=26650
Schapiro, Alexander - De Spaanse revolutie. Enkele beschouwingen (1938)
2023-10-20T09:35:33Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Schapiro, Alexander]]<br />
<br />
De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen<br />
<br />
Door Alexander Schapiro<br />
<br />
Verschenen: 1938<br />
<br />
Bron: Waarom verloren wij de revolutie? - De nederlaag van het Spaanse anarchosyndicalisme in 1936-1937, Archief/Wereldvenster, 1979; De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen, De Syndicalist (13, 16 april, 14, 28 mei, 4 juni 1938)<br />
<br />
Digitalisering: Tommy Ryan<br />
<br />
<br />
Dit artikel is verschenen als supplement bij l'Espagne nouvelle (het nieuwe Spanje), Nîmes, 15 maart 1939) en kreeg een integrale herdruk bij onder andere De Syndicalist in Haarlem onder de titel 'De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen', naast een de artikelenreeks 'Het Spaanse probleem' door Albert de Jong (1891-1970), die tevens de redactie van het blad voerde.<br />
<br />
Alexander Schapiro schreef dit artikel op verzoek van de Argentijnse anarchistische federatie als reflectie op de Spaanse Revolutie.<br />
<br />
<br />
=De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen [1]=<br />
<br />
==I.==<br />
<br />
Spanje staat in vlammen en het bloedt uit vele wonden. Madrid vernietigd. Barcelona meedogenloos gebombardeerd. Duizenden doden en gewonden — vooral vrouwen en kinderen. Een langzame en smartelijke doodsstrijd van een geheel volk. Zogenaamde democratieën die koelbloedig een monsterachtige moordpartij aanzien, waarvan de bebloede dolk zich weldra tegen haarzelve zal keren. En de arbeidersklasse van alle landen, zwak en beschaamd, laat het begaan, met het bewustzijn dat als zij zelf morgen dezelfde prijs moet betalen, het haar eigen schuld zal zijn, omdat ze heeft toegestaan dat het Spaanse volk werd verpletterd.<br />
<br />
In die heldenstrijd van het Spaanse volk, ongeëvenaard in de annalen van de burgeroorlogen en van de revolutie, heeft de CNT vanaf de eerste dag gestaan op de gevaarlijkste strijdpunten tegenover het internationale fascisme, dat in Spanje zijn bloedige vlag wilde planten. Reeds op 19 juli was iedereen, vriend en vijand, het erover eens, dat de grote massa der anarcho-syndicalisten het enige bolwerk was, waarop altijd de aanvallen van alle vijanden van de CNT te pletter zouden slaan. Als de zogenaamde ‘regeringstroepen’ de vijand terugsloegen of een strategisch punt bestormden en namen, kwam het doordat de troepen, brigades of regimenten van de CNT en van de FAI in de eerste gelederen stonden. Als de ‘regeringstroepen’ zich terugtrokken of terrein verloren, was het doordat men onze kameraden uit de eerste rijen had verwijderd.<br />
<br />
De democratische Frans-Engelse non-interventiepolitiek heeft Mussolini en Hitler in staat gesteld in Spanje binnen te dringen en Franco te hulp te komen. Is het dan nu het moment om de redenen op te sporen van de verschillende zwenkingen en de talrijke afwijkingen van de leidende organen der CNT? Zou het misschien niet beter zijn om heden ten dage er het zwijgen toe te doen en onze eventuele kritiek te laten rusten tot een minder verward en rustiger ogenblik?<br />
<br />
Velen onzer kameraden, in Spanje zelf en in het buitenland, schijnen daartoe besloten te hebben. Wij zouden hun voorbeeld kunnen volgen, zo wij niet diep doordrongen waren van de overtuiging, dat onze Spaanse kameraden, de strijders van de CNT en de FAI, en vooral de grote massa der aangesloten leden nog lang niet verslagen zijn, en dat van het ene ogenblik op het andere een energieke poging de vroegere toestand zou kunnen herstellen en de revolutie zou kunnen terugbrengen op haar eigen weg, de enige die tot de overwinning kan leiden.<br />
<br />
Deze hoop geeft ons de vrijheid te spreken, ondanks de kritieke toestand van ‘ons’ front in Spanje, en verplicht ons het stilzwijgen te verbreken, na de gebeurtenissen van mei 1937, toen de eerste poging tot herstel werd gewaagd door de arbeidersklasse van Barcelona, aangesloten bij de CNT.<br />
<br />
Wat zijn de meest zwakke punten geweest in de organische en ideologische bouw van onze Spaanse beweging?<br />
<br />
Vóór 19 juli 1936: het verzet van de CNT tegen een reorganisatie op de grondslag van de industriefederaties; het verzet tegen het opbouwende anarcho-syndicalisme, waarvoor men het afbrekende anarchisme met een putschistisch sausje in de plaats stelde, zoals blijkt uit de gebeurtenissen van 8 januari en 8 december 1933; het verzwakken van het antiparlementarisme door de (naar buiten vermomde) deelneming aan de verkiezingen van 1936; de verzwakking van de kaders der organisatie doordat de lakse houding, welke men er tegenover aannam, aan het ‘trentisme’[2] de gelegenheid gaf, zich te ontwikkelen. Het was de eerste ideologische bres in de bouw van de CNT.<br />
<br />
Na 19 juli 1936: De bewust door de CNT gewenste en geëiste deelneming aan de regering; de ideologische compromissen met de staatsgezinde partijen, zowel marxistische als burgerlijke; het uitwerken van een reeks minimumprogramma’s, het een nog minimaler dan het andere; de vernietiging van de krachtigste organen van de revolutie en de militarisatie van het gewapende volk; het aanvaarden van het centralisme en het verzwakken van de federalistische activiteit in de boezem van de organisatie zelve; het zich onderwerpen aan de eisen van de Sovjetunie en van haar agenten te Barcelona, Valencia en Madrid, wat leidde tot het invoeren in onze Spaanse beweging, en vooral in de officiële pers van de CNT, van een sterke liefde voor het bolsjewisme.<br />
<br />
Het zou misschien te ver voeren, zelfs in verschillende artikelen, bij al die belangrijke factoren in de ontwikkeling van de Spaanse anarchistische beweging stil te staan. Wij zullen dus slechts de meest opvallende veranderingen de revue laten passeren, welke de CNT sinds het begin van de burgeroorlog heeft ondergaan.<br />
<br />
De belangrijkste verandering is ongetwijfeld het deelnemen van vertegenwoordigers van de CNT aan de regering.<br />
<br />
Zeker, tal van theorieën worden te pletter geslagen op de rotsen van het dagelijkse leven. De meest diepzinnige theorieën kunnen bij onvoorziene omstandigheden moeten worden herzien. En de schoonste van alle theorieën — die van het libertaire communisme — is gebleken niet te verwezenlijken te zijn bij de eerste botsing, die zich voordeed toen de fascisten op 19 juli 1936 in Catalonië binnenvielen.<br />
<br />
Niemand van ons heeft ooit gemeend, dat de theorie van het libertaire communisme van vandaag op morgen in praktijk kon worden gebracht. Reeds in 1933 hebben wij de aandacht van de CNT gevestigd op het onmiskenbare feit, dat een putsch geen revolutie is en dat het in een of ander dorp proclameren van het libertaire communisme nog niet de verwezenlijking is van ons ideaal.[3]<br />
<br />
Maar men moet twee zaken niet verwarren: die van de theorie en die van bet beginsel. Als de eerste niet altijd onmiddellijk kan worden verwezenlijkt, de tweede blijft, en moet altijd, onkreukbaar blijven. Men kan niet optrekken naar het libertaire communisme als men uitgaat van principes die gedeeltelijk of lijnrecht met die van het libertaire communisme in strijd zijn. En iedere gevolgde tactiek, die uitgaat van beginselen die in strijd zijn met het libertaire communisme, zal ongetwijfeld leiden tot een toestand, die niets meer gemeen heeft met het doel, dat wij ons hebben gesteld.<br />
<br />
Welnu, de tactiek van het deelnemen van anarchisten aan welke regering ook kan tot niets anders leiden dan tot versterking van de staatsidee: deze tactiek gaat dus tegen onze eigen beginselen in en zij zal zich noodzakelijkerwijze tegen ons moeten keren. Het federalistische beginsel, dat wij stellen tegenover de altijd centralistische staat, kan niet samengaan met een deelnemen aan de regering.<br />
<br />
Trouwens, onze Spaanse kameraden weten dit alles zelf heel goed, en het besluit, de samenwerking met de regering te vragen, werd meer genomen bij wijze van politieke manoeuvre dan uit overtuiging of zelfs als revolutionaire tactiek.<br />
<br />
Maar welke redenen kan de CNT gehad hebben om ook categorisch haar recht op te eisen zitting te nemen in de ministeries, nadat zij zo glorieus de eerste slag van een burgeroorlog had gewonnen welke zich op de eerste dag na deze grote overwinning zou hebben ontwikkeld tot een sociale revolutie door de wil van het ganse volk?<br />
<br />
Wij zullen trachten dit raadsel op te lossen.<br />
<br />
<br />
==II.==<br />
<br />
De fascistische opstand onder leiding van Franco heeft de meest verpletterende nederlaag geleden op de 19de juli te Barcelona, onder de geweldige drang en het enthousiasme van de leden der CNT-FAI. De revolutie was mogelijk geworden, tenminste in Catalonië. Voor iedereen stond het vast: het was naar de mening van allen de enige mogelijke oplossing, de enige revolutionaire oplossing, de enige logische oplossing van het conflict, dat gerezen was tussen het volk en het fascisme.<br />
<br />
Maar daar was ook nog het overige Spanje. En het overige Spanje was van zijn stuk gebracht door de aanval der fascisten […] en de CNT-FAI was er minder sterk, vooral in Madrid.<br />
<br />
De strijd tussen de centrale regering in Madrid en de regering van Catalonië is reeds op de eerste dag begonnen. Het is voor niemand een geheim, dat de meest hardnekkige tegenstander van hulp aan de Catalaanse troepen bij hun opmars naar Aragon en in het bijzonder naar Zaragoza, Largo Caballero was. Hij weigerde zowel munitie als geld. Het was dus dringend noodzakelijk de controle op de staat in handen te nemen, de controle op diezelfde staat, wiens functie in lijnrechte tegenstelling is met de minste revolutionaire wensen van een strijdend volk.<br />
<br />
Wat te doen? Men had, wel te verstaan, in het tumult van de plotseling ontketende burgeroorlog, die reeds gewonnen was in Catalonië, in Levante, en langs de weg die Durruti van Barcelona tot de poorten van Zaragoza had afgelegd, de arbeidersmassa’s van Castilië kunnen opwekken, zich bij de revolutionaire beweging aan te sluiten. Men had het kunnen riskeren. Men had het misschien moeten riskeren. Maar het Nationale Comité van de CNT heeft, zonder dat het daarom het elan van het proletariaat van de steden en van het land ook maar in het minst wilde tegenhouden of zelfs maar remmen, gemeend dat het voldoende zou zijn, de teugels van het bewind in handen te krijgen om werkelijk in staat te zijn de oorlog en de revolutie overeenkomstig de wensen van het volk te leiden. Het Nationale Comité had eerst de instelling van een nationale verdedigingsraad geëist — en wel bij ultimatum. Het ultimatum is doodgezwegen, en de CNT verschanste zich achter de eis van vier ministerportefeuilles, waaronder die van Financiën en van Oorlog. Deze voorwaarde was, als minimum-program, een conditio sine qua non. Al zij de commando- en de controleposten kreeg, kon de CNT hopen oorlog en revolutie te leiden. Eindelijk werden de CNT enkele portefeuilles toegekend, maar… portefeuilles van volstrekt ondergeschikte betekenis, die geen enkele mogelijkheid boden om de leiding in handen te nemen of controle uit te oefenen.<br />
<br />
Het ondanks alles aannemen van die overbodige en nutteloze ministerzetels is, zelfs vanuit een zuiver tactisch standpunt, een grove fout van de CNT geweest. Van principieel standpunt, van anarchistisch standpunt, ja ook zelfs van revolutionair standpunt was de eis deel te nemen aan het bestaande bewind reeds een kardinale fout, die betekende dat men, al was het dan slechts terwille van ogenblikkelijke doeleinden, de staat accepteerde als een instrument, dat de strijd tegen een zogenaamd gemeenschappelijke vijand (en nog wel in het belang van de arbeiders!) zou kunnen organiseren.<br />
<br />
Het zitting nemen in de regering was dus niet een intocht met wapperende vaandels, maar een binnengaan door een achterdeurtje, als smekelingen en niet als meesters, waarbij ons vaandel opgevouwen in de vestiaire werd achtergelaten.<br />
<br />
Toen onze kameraden besloten hadden van hun beginselen af te wijken en een uitsluitend tactische rol te spelen, hebben zij zich een zeer naïeve voorstelling gemaakt van de tactische bekwaamheden van onze zogenaamde medestanders, die in dat opzicht specialisten zijn.<br />
<br />
En toen onze kameraden begrepen, dat ze bedrogen en geleverd waren, was het al te laat om terug te trekken. Men was, ondanks zichzelf, ministerialist geworden. Eerst was men gaan geloven, dat het karakter van de ministerportefeuille de loop der gebeurtenissen zou kunnen beïnvloeden; later meende men, dat van de portefeuille op zichzelf heil kon worden verwacht.<br />
<br />
Natuurlijk hebben de oude politici zich bij de eerste de beste gelegenheid van de opportunistische en gelegenheidsministerialisten ontdaan. ‘De Moor heeft zijn plicht gedaan, de Moor kan gaan.’ Maar de plicht die hij vervuld had, was verre verwijderd van de plicht, die hij had moeten vervullen tegenover de revolutionaire arbeidersmassa, die wat anders verwachtte dan een onvruchtbare en volstrekt ondoelmatige deelname aan de regering. Het staat voor ons vast, dat het zeker niet uit overtuiging was, dat de CNT deelnam aan de regering met burgerlijke en centralistische elementen op een ogenblik, dat de revolutie eiste dat het centralisme zou verdwijnen en de bourgeoisie werd vernietigd. Maar… al etende komt de trek wel, zegt men, en wat oorspronkelijk slechts een politieke manoeuvre was, werd later een noodzakelijk onderdeel van de ‘revolutionaire’ tactiek en ten slotte een overtuiging. Op deze wijze is bijvoorbeeld uit het ‘trentisme’, voortgekomen uit de CNT, later de ‘Syndicalistische Partij’ en het opportunistische parlementarisme voortgevloeid.<br />
<br />
Onze kameraden-ministers hebben deze klip niet kunnen omzeilen. Want wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.<br />
<br />
De fouten, die later door de leidende instanties van de CNT zijn begaan, zijn slechts logische uitvloeisels van die eerste fout: het deelnemen aan de macht.<br />
<br />
De reorganisatie van de militie tot een gemilitariseerd leger en de opheffing van de economische raad zijn contrarevolutionaire daden. Toch zijn ze begaan met toestemming, met instemming, ja zelfs op initiatief van anarchistische ministers en raadslieden, omdat de ministeriële samenwerking een compromis eiste, en een compromis, waarbij de concessies uitsluitend van onze kant moesten komen.<br />
<br />
Het deelnemen aan de regering door de Spaanse anarchisten heeft henzelf voor een nog belangrijker vraagstuk gesteld, en wel voor de beslissing of de oorlog en de revolutie gemeenschappelijk konden worden doorgezet, dan wel of een van deze beide ten bate van de andere moest worden opgeofferd; en zo ja, welke van de twee men moest laten vallen, en waarom. Dank zij de deelneming van onze kameraden aan de regering kon dit brandende vraagstuk door hen op slechts één wijze worden opgelost. Wij komen daar de volgende maal op terug.<br />
<br />
<br />
==III.==<br />
<br />
Het probleem ‘oorlog en revolutie’ dateert van 19 juli 1936. Op deze dag brak in Catalonië de revolutie uit, een revolutie met een zuiver sociaal karakter; zij ontwikkelde zich overigens van dag tot dag, nam in omvang toe, sloeg over naar Aragon, sleepte Levante mee. De bodem werd gecollectiviseerd. In Barcelona gingen de transportmiddelen, de opslagplaatsen en fabrieken over in handen van de CNT. En de UGT, meegesleept door het voorbeeld en door het succes, maakte de methoden van directe actie van de CNT tot de hare. Zoals Antona, toen secretaris van het Nationale Comité van de CNT, terecht zei: In dit plechtige uur — op de ochtend van de 20ste juli 1936 — stierf onder de handen van een gewapend volk een geheel regime. De kogels die het leven van de officieren en leiders van het leger wegmaaiden, hebben niet enkele mensen gedood, zij doodden een gehele maatschappij…<br />
<br />
Maar op bijna hetzelfde ogenblik, waarop dit gebeurde, nam de confederale organisatie van de CNT in Catalonië, in weerwil van de grote revolutionaire overwinning op het fascisme, een historische beslissing. Het was, vergeten vrij het niet, de 20ste juli 1936. De voltallige vergadering van de gewestelijke federaties en de plaatselijke arbeidssecretariaten van Catalonië, gaf, 'zonder zich te laten meeslepen door de gebeurtenissen van het ogenblik of zich te laten bedwelmen door de snelle en definitieve overwinning, die de burcht in onze handen had gebracht’, de volgende parolen uit: ‘De steden en provincies van Spanje te veroveren, die in handen van het fascisme waren.’ ‘Geen vrij communisme.’ ‘De eerste taak is, de vijand te verslaan waar hij wordt aangetroffen.’ En zij stelde voor een organisatie te stichten, die alle anti-fascisten zou kunnen verenigen.<br />
<br />
Dat was, volgens Mariano Vázquez, van wie wij hierboven enkele zinnen hebben geciteerd uit zijn terugblik op de gebeurtenissen van 19 juli (De Julio a Julio) ‘het eerste bewijs van collectieve verantwoordelijkheid’.<br />
<br />
Ongeveer veertien dagen later, in het begin van augustus 1936, kwam de CNT in een nationaal plenum van gewestelijke federaties bijeen. ‘Hier werd hetzelfde besloten,’ vervolgt M. Vázquez, ‘wat het gewest Catalonië op 20 juli had aanvaard: Geen libertair communisme. Onze eerste plicht is de fascistische legers te verslaan.’<br />
<br />
Het is dus duidelijk, dat de CNT niet van plan was de gebeurtenissen die zich in het antifascistische Spanje ontwikkelden tot hun logische en uiterste consequenties door te voeren. De revolutie sloeg alle overgangsfasen over, zij vernietigde de grondslagen van de kapitalistische maatschappij, het volk wijdde zich — zonder de dagelijkse strijd tegen het binnendringende fascisme te vergeten — met al zijn enthousiasme aan de wederopbouw van een nieuwe maatschappij. En laten wij niet vergeten, dat die nieuwe maatschappij niet alleen niet naar de smaak van de fascisten was, maar ook indruiste tegen de staatsopvattingen van de republikeinen, van de socialisten en de communisten, welke laatsten, tenminste op dat ogenblik, volkomen konden worden verwaarloosd. Maar hoe kan men een vrije maatschappij opbouwen, als men begint met te besluiten om zich in een gemeenschappelijk front te binden aan de politieke tegenstanders van een zodanige maatschappij? Toen zij voor dit probleem gesteld werden, hadden onze Spaanse kameraden uit de geschiedenis van de revoluties, en vooral uit de zeer recente geschiedenis van de Russische Revolutie van 1917, een nuttige les kunnen trekken: Als het gaat om een revolutie, dat wil zeggen om het vernietigen van een regime, ten einde in de plaats daarvan een nieuw regime op te bouwen, dan kan er geen sprake zijn van compromissen of overeenkomsten met ideologische tegenstanders van het nieuwe regime of met politieke verdedigers van het regime dat men vernietigt, zelfs indien deze compromissen of overeenkomsten noodzakelijk schijnen om een doel te verwezenlijken, dat voor allen hetzelfde schijnt. De geestesgesteldheid van voorlopige compromissen draagt in zich de uiterst gevaarlijke kiem van het revolutionaire defaitisme. De ontwikkeling van de gebeurtenissen in Spanje heeft trouwens bewezen, dat dat gevaar zeer reëel is. In plaats van te proclameren dat de revolutie het doel is waarnaar wij streven, en dat wij de Revolutie zullen doorvoeren, terwijl wij de burgeroorlog slechts beschouwen als het middel om dat doel te bereiken, hebben onze kameraden van de CNT, uit vrees dat zij in het binnenland de ‘republikeinse’ en marxistische lichtgeraaktheid niet voldoende zouden ontzien en de Engelse en de Franse democratie aanstoot zouden geven, het beter gevonden de revolutie op de achtergrond te dringen, in de hoop dat men, als de oorlog maar eenmaal ten einde was, de revolutie weer zou kunnen opnemen op het punt, waar men haar vrijwillig tot staan had gebracht. En als wij over revolutie praten, bedoelen wij daarmee, wel te verstaan, de revolutie die als uiteindelijk doel en bekroning heeft de verwezenlijking van het libertaire communisme.<br />
<br />
Dit parool, dat door de CNT was gelanceerd — 'geen libertair communisme' — betekende dus voor de anarchisten dat de oorlog tegen het fascisme op de voorgrond werd geschoven en, of men het wenste of niet, doel werd op zichzelf, en niet een incident in de ontwikkeling van de Sociale Revolutie.<br />
<br />
Door die dubbele tactiek van compromissen — het opschorten van de revolutie ten bate van een burgeroorlog die al heel spoedig een oorlog zonder meer werd, en het deelnemen aan de regering 'om de oorlog beter te kunnen voeren’ — verzonk de CNT in het drijfzand van het loslaten harer beginselen, waardoor de geestdrift tot revolutionaire opbouw bij de arbeidersmassa’s — bij de boeren en de arbeiders — slechts kon worden ondermijnd.<br />
<br />
Men herhaalde de fout van Peter Kropotkin in 1914. Vóór de wereldoorlog had Kropotkin verklaard, dat in geval van oorlog de revolutie moest worden geproclameerd en dat deze tegen de binnendringende legers moest worden verdedigd.[4] De dag na het uitbreken van de oorlog had Kropotkin in elk geval de schijn van een rechtvaardiging voor zijn houding, daar de revolutie was uitgebleven. In Spanje echter is de revolutie niet uitgebleven. Zij brak er uit bij het vallen van de eerste geweerschoten in de oorlog der fascisten. Men had de oprukkende zegevierende revolutie dus moeten verdedigen tegen de aanvallende legers, doch haar niet mogen remmen en tot stilstand mogen brengen door te verklaren, dat zij ongelegen kwam. Thans bewijzen de gebeurtenissen, dat de Spaanse Revolutie in een hachelijke positie verkeert, ondanks het antifascistische front. Misschien zelfs dankzij het antifascistische front, dat de grootste verwarring heeft gesticht en de revolutie onvruchtbaar en werkloos heeft gemaakt. De algemene toestand zou op het ogenblik zeker niet slechter zijn geweest, indien men het republikeins regime zonder meer had weggevaagd en als men openlijk had verklaard, dat de revolutie optrok voor het libertaire communisme. De toestand zou gunstiger zijn geweest, zelfs indien de nederlaag op het oorlogsfront het werk van de wederopbouw tot stilstand had gebracht. Maar door dit werk vrijwillig op te geven, enkel en alleen ten bate van de oorlog, heeft men de scheppingsdrang van het proletariaat van alle inhoud beroofd, van een proletariaat dat reeds door zijn eigen krachtsinspanning de dageraad van een nieuwe maatschappij zag gloren. Hoe meer men de revolutie in staat had gesteld zich uit te breiden en te verdiepen, hoe moeilijker het zou zijn geworden in geval van een nederlaag tot de oude toestand terug te keren. Maar nu die terugkeer is vergemakkelijkt door medestanders, die zeker de revolutie niet wensten, en die, door het feit dat ze aan de macht kwamen, die wijzelf hun in de handen hebben geworpen, langzaam en voorzichtig het hele werk van de dagen na 19 juli konden vernietigen, zal iedere militaire nederlaag ons onvermijdelijk terugbrengen tot de vroegere toestand, zo niet tot erger. De leuze ‘eerst de oorlog’ heeft zodoende door de deelname aan de regering het werk van de revolutie vernietigd. Maar die leuze heeft het sluiten van overeenkomsten, zij het dan slechts van voorlopige en tijdelijke overeenkomsten tussen de verschillende secties van het antifascistische front en in de eerste plaats tussen de CNT en de UGT, noodzakelijk gemaakt. Wij moeten dus thans nog onderzoeken, of deze laatste overeenkomst tussen de beide grote vakcentrales in het belang van de revoluties is geweest.<br />
<br />
<br />
==IV.==<br />
<br />
Reeds vóór de burgeroorlog, in 1934, tekende zich in de boezem van de CNT een stroming af die samenwerking met de UGT voorstond. De eerste overeenkomst in deze richting kwam in Asturië tot stand aan de vooravond van de opstand in oktober in 1934. Maar reeds toen voorzag men in enkele kringen van onze beweging, zowel in Spanje zelf als daarbuiten, dat de enige vorm van samenwerking die de toekomstige revolutie zou kunnen versterken, zou moeten bestaan in een eng samengaan van de syndicaten van beide richtingen van onderen op. Een samenwerking van verschillende plaatselijke organisaties, die misschien tot plaatselijke fusies zou hebben kunnen leiden, had moeten ontstaan door de wil van de arbeiders die zich bewust waren geworden van de noodzakelijkheid van de vereniging van alle krachten voor tot gemeenschappelijk doel: de Revolutie.<br />
<br />
Nochtans meende de 'politieke' stroming voor een verbond van de CNT en de UGT — in tegenstelling tot de denkbeelden die wij daarover tot dusverre steeds hadden gekoesterd — dat een nationaal tot stand gekomen overeenkomst, dat wil zeggen een niet door de massa’s van boeren en arbeiders zelf, maar door de uitvoerende organen der beide vakcentrales gesloten overeenkomst, sneller tot een samensmelting van het Spaanse proletariaat in zijn strijd voor de revolutie zou kunnen leiden.<br />
<br />
Zoals wij zagen had de burgeroorlog, toen het vraagstuk van de revolutie voorlopig was opgeschort, de samenwerking van alle antifascistische elementen noodzakelijk gemaakt In deze samenwerking namen de CNT en de UGT een overheersende positie in. En inderdaad is vooral sedert bet begin van de burgeroorlog de samenwerking tussen de beide centrales zo sterk mogelijk op de voorgrond gesteld. Maar wij moeten er goede nota van nemen, dat bet in werkelijkheid alleen de CNT was, die de propaganda voor die samenwerking tot het uiterste doorvoerde, zoals ook zij het is geweest, en zij alleen, die tot het uiterste in 1936 propaganda heeft gevoerd voor haar deelname aan de regering. De UGT, die ten nauwste verbonden is met de socialistische en met de communistische partij, had bij die samenwerking veel minder belang. Zij heeft haar ten slotte slechts geaccepteerd, omdat de CNT bereid was tot elk offer, en daardoor tot elk compromis.<br />
<br />
Inderdaad, het verdrag tussen UGT en CNT, dat afgelopen maart werd getekend, is uitsluitend een compromis van de zijde van de CNT. Het is de erkenning, feitelijk en rechtens, van de regering en de staat als enige en onbetwistbare autoriteit, niet alleen op het gebied van de oorlog, maar op alle terreinen van het sociale, economische, politieke en culturele leven van het land. Door dit verdrag heeft de CNT erkend, dat het onroerend bezit een goed van de staat was, geregeld door de wetten van de staat, dat productie en consumptie door de regering moeten worden gecontroleerd en geregeld; dat de handelswinst aan de algemene wetgeving moet worden onderworpen; dat de controle door de arbeiders moet steunen op de wet… enzovoorts. Een slotparagraaf bewijst overigens hoezeer niet alleen de anti-staatsgezinde ideologie van onze Spaanse beweging, maar ook de behoeften van de dagelijkse revolutionaire tactiek, zelfs vanuit het standpunt van het tijdelijke opportunisme dat in de bestaande kritieke toestand onvermijdelijk zou kunnen blijken, geheel zijn vervangen door een geest van compromis. Deze paragraaf toch verklaart, dat in de toekomst:<br />
<br />
‘de beide organisaties elkander wederkerig waarborgen dat tot aan het einde van de strijd tegen het fascisme het recht van het Spaanse volk, en meer in het bijzonder van de arbeidersklasse, zal worden gerespecteerd om zich die regering te kiezen, welke het meest beantwoordt aan de offers die zij thans brengen en aan de behoefte om in ons land een waarachtige democratie te handhaven.’<br />
<br />
Aldus heeft de CNT zich door dit verdrag niet alleen gecompromitteerd wat de huidige toestand betreft, maar ze heeft reeds de toekomst van onze beweging als onderpand gegeven door aan de arbeidersklasse haar hulp toe te zeggen om een ‘waarlijk democratische regering’ te verkrijgen.<br />
<br />
Het verdrag tussen CNT en UGT, dat dus aan de UGT de steun van de massa’s van de CNT verschaft, brengt deze laatste slechts de droeve aanblik van een ideologische debacle als resultaat van een revolutie, die met enthousiasme is begonnen en verstikt werd in een moeras van compromissen, die in de geschiedenis van onze beweging zonder weerga zijn.<br />
<br />
De terugkeer van de CNT in de centrale regering zet een definitieve punt achter het verdrag CNT-UGT. In een aanhangsel van het verdrag wordt inderdaad verklaard, dat ‘de UGT zich tegen opname van de CNT in de regering niet zal verzetten’. Het is dus dank zij dit verdrag en dank zij de goede wil van de UGT, dat het Spaanse anarchosyndicalisme, vertegenwoordigd door de CNT, opnieuw aan de regering kan meewerken, die door dezelfde CNT van gisteren nog als een regering van verraders werd beschouwd.<br />
<br />
Ongelukkigerwijze is deze deelname aan de regering niets anders dan een noodlottige klucht, opgevoerd door de ‘antifascistische’ vijanden van de CNT, teneinde op de dag van de capitulatie, die zij bezig zijn achter de rug van onze kameraden voor te bereiden, de handtekening van de CNT onder het definitieve verraad te verkrijgen. Indien deze regeringsdeelname nu nog van een dergelijke betekenis was, dat de CNT op de gang van zaken een wezenlijke invloed zou kunnen uitoefenen, dat zou men, ongeacht alle principiële bezwaren die opgeworpen kunnen worden, kunnen hopen op een zwenking in de politiek van de regering Negrín in de geest van een verzwakking van de politie-dictatuur dezer regering. Maar de anarchistische minister in deze regering staat volkomen geïsoleerd: hij heeft alle andere ministers tegen zich, onverschillig of ze tot de UGT, tot de socialistische, de communistische of tot de republikeinse partij behoren. Onder deze omstandigheden kan hij er slechts een zuiver negatieve rol spelen, een rol die niets betekent in de regering, en die negatief is voor de toekomst van de CNT.<br />
<br />
Het verdrag CNT-UGT is aan de ene kant geweest het sluitstuk van het Economische Plenum van de CNT, en aan de andere kant het voorspel van een nieuwe vorm van dictatuur, van een anarchistische dictatuur, die zich noemt het Uitvoerend Comité van de Libertaire Beweging in Catalonië.[5]<br />
<br />
Deze twee bakens — het ene politiek, het andere economisch — in de opportunistische ontwikkeling van de CNT verdienen nader bezien te worden, want zij wijzen op een volkomen breken met de revolutionaire, anti-staatsgezinde en federalistische beginselen uit het verleden. Reformistisch optreden op economisch gebied, dictatuur op politiek terrein, dat schijnen op het ogenblik de richtlijnen van de CNT te zijn. Wij zullen dus die beide nieuwe verschijnselen in de huidige anarchistische ideologie in Spanje aan een nader onderzoek onderwerpen.<br />
<br />
<br />
==V==<br />
<br />
Het Economische Plenum van de CNT had ten doel nieuwe economische grondslagen te scheppen, die nieuwe mogelijkheden zouden brengen ten bate van een economische revolutie in het land gedurende de oorlog. Deze mogelijkheden, waarvan de eerste glanzen reeds onmiddellijk na de 19de juli 1936 te zien waren bij de eerste pogingen tot wederopbouw op industrieel en landbouwgebied, moesten een terugkeer tot de oude toestand, welke wending de burgeroorlog ook zou nemen, onmogelijk maken.<br />
<br />
Het Economische Plenum was dus verplicht richtlijnen uit te stippelen voor een nieuwe revolutionaire economie die, bij alle voorbehoud door de remmende macht van de burgeroorlog noodzakelijk gemaakt, toch de nieuwe weg moesten afbakenen, die men zou moeten volgen om te geraken tot de algehele economische bevrijding van het proletariaat van stad en land.<br />
<br />
Maar als men de tekst bestudeert van de resoluties, die door dat Economische Plenum werden aangenomen, en de commentaren die het Nationale Comité van de CNT aan elke resolutie deed voorafgaan, dan kan men zich niet aan de indruk onttrekken dat als een zware last op alle debatten van het Plenum de hele politiek van opportunisme, van compromissen, en vooral van het in de steek laten van de Revolutie drukte, een politiek die reeds van het begin van de burgeroorlog af de houding van het Nationale Comité van de CNT heeft gekarakteriseerd. Moeten wij er ons dan over verwonderen, dat de door genoemd Plenum bereikte resultaten onmiskenbaar de tekenen van die mentaliteit vertonen? De genomen besluiten rechtvaardigen in geen enkel opzicht de verwachtingen, die de bijeenroeping van het Plenum had gewekt. Die besluiten lijken veeleer een nieuwe serie compromissen — ditmaal van economische aard — met het doel het terrein voor te bereiden om de UGT (waarin de reformistische en marxistische geest van een deel der Spaanse arbeidersklasse is belichaamd) te brengen tot het aanvaarden van een gemeenschappelijk plan van actie, niet zozeer op economisch als wel nogmaals op politiek en militair gebied. Het lijkt wel of de dwanggedachte dat, zo de oorlog slechts wordt gewonnen, zelfs door de domper te zetten op ons gehele ideologische arsenaal, wij in staat zouden zijn onmiddellijk na de behaalde overwinning de opmars van de revolutie weer ter hand te nemen, die wij zelf in haar oorspronkelijk elan hadden gestuit, de gehele activiteit van de CNT bepaalt. Trouwens, het Nationale Comité van de CNT verklaart zelf in zijn voorwoord bij de brochure die alle resoluties van het Economische Plenum bevat:<br />
<br />
‘Ons komt de eer toe de eerste organisatie te zijn, die de netelige en gecompliceerde problemen van bet economische leven — als gevolg van de oorlog — heeft aangesneden, die deze onmiddellijk heeft bestudeerd en de besluiten heeft genomen, die door de omstandigheden werden vereist.’<br />
<br />
De problemen van het economische leven zijn dus in werkelijkheid, volgens de CNT slechts een ‘gevolg van de oorlog’. Wij moeten dus het Economische Plenum niet als een uiting van revolutionaire actie beschouwen, maar als een toevallige gebeurtenis, een incident van de burgeroorlog. Het ware juister geweest, komt het ons voor, de oorlog te beschouwen als een incident van de bevrijdende Revolutie. De resultaten zouden dan zeker minder betreurenswaardig zijn geweest.<br />
<br />
Vergeefs hebben wij in de verschillende door het Economische Plenum aangenomen besluiten gezocht naar de scheppende adem van een economische wedergeboorte, die aan het volk het gevoel zou geven, dat het een nieuw leven schept, terwijl het de vijanden van de Revolutie bestrijdt. Vergeefs hebben wij ook in die besluiten naar enige belangrijke afwijking van de uitgeslepen methoden van het klassieke reformistische socialisme gezocht.<br />
<br />
Laten wij niet vergeten, dat onder de door het Economische Plenum behandelde onderwerpen voorkwamen: de arbeidsinspectie, de arbeidslonen, de vakverenigingsbank, de sociale verzekeringen, de coöperaties en de arbeidswetgeving. Wij kunnen, in deze korte artikelen, niet ingaan op een algemene bespreking van al die problemen, waarvan de meeste in bijna alle kapitalistische landen reeds zijn onderzocht of opgelost Wij kunnen slechts enkele uittreksels geven uit de tekst zelf, die de innerlijke waarde van dit Plenum zullen aantonen. Het besluit betreffende de instelling van een arbeidsinspectie en de technische afgevaardigden bij die inspectie bevat de volgende paragraaf:<br />
<br />
'Ten einde hun functie zo doeltreffend mogelijk te kunnen verrichten, en in de gevallen waarin het nodig zal zijn, zullen zij aan de raad die hen benoemd heeft, die dwangmaatregelen voorstellen die zij noodzakelijk achten tegen de individuen of organisaties, wier gedrag tot dergelijke maatregelen aanleiding geeft. De vakvereniging regelt de machtsbevoegdheid van de organismen, die daarvan gebruik zullen maken, en stelt een reglement op voor de toepassing dier machtsbevoegdheid.'<br />
<br />
Deze bepalingen gelden uitsluitend voor de bedrijven die in handen van de arbeiders zijn. Moet men dus een Plenum bijeenroepen om dwangmaatregelen tegen de arbeidersklasse uit te werken? Die maatregelen bestaan overal, wij bestrijden ze, en de CNT had slechts de praktijk behoeven te bestuderen, bijvoorbeeld van Sovjet Rusland dat verstand heeft van sancties tegen de arbeiders […]<br />
<br />
Betreffende de vraag van de arbeidslonen, een bij uitstek netelige kwestie, omdat ze de ongelijkheid als grondslag van de salariëring erkent en aanvaardt door aan de technicus het dubbele loon te geven van wat voor de handarbeid is vastgesteld, merkt het Plenum op, dat de resoluties die het over deze kwestie heeft aangenomen de ‘tendens hebben langs evolutionaire weg te leiden tot onze uiteindelijke bedoelingen’. Wij behoeven alweer slechts te wijzen op de ervaringen in Rusland, die ons reeds duidelijk kunnen maken, hoe gevaarlijk het is de arbeidersklasse in verschillende toongroepen te verdelen […] en dat men, in dit opzicht evenals in alle andere, niet langs evolutionaire weg kan bereiken wat het wezen zelve van de Revolutie uitmaakt.<br />
<br />
Wat de stichting van de Vakverenigingsbank CNT-UGT betreft, zij raakt in geen enkel opzicht het probleem van het geld, de kredietbeweging, de prijspolitiek en de eisen van import en export. Daar zij de staatsbank onaangetast laat, zullen de werkzaamheden van de Vakverenigingsbank enkel en alleen die zijn van een kleine voorschotbank (er is zelfs niet vastgesteld, of de voorschotten met of zonder rente zullen worden verstrekt), en de resolutie van het Plenum houdt zich dan ook veel meer bezig met de wijze waarop men de administrateuren en directeuren zal benoemen dan met de taak van de bank als zodanig. De stelling van het Nationale Comité, dat die bank 'ertoe zal bijdragen een rationele industriële planmatigheid te verwezenlijken’, is dus slechts een utopische verklaring zonder de minste grondslag.<br />
<br />
Wat de planmatigheid in de industrie betreft, stelt het Plenum voor een opperste economische raad te stichten, die onmiddellijk 'de nodige maatregelen zal moeten nemen om een uitvoerig ontwerpprogramma voor de meer planmatige organisatie van het gehele economische leven voor te bereiden en toe te passen' en wel zonder te wachten op de stichting van een nationale economische raad, 'het officiële organisme op half-syndicale, half-etatische grondslag’. Hier zal men inderdaad al het werk van industriële planmatigheid — ook wat de landbouw betreft — moeten doen, [voor] het gehele economische leven, al dan niet confederaal, voor de ongewenste stichting van een gemengde raad, die niet anders kan zijn dan een hinderpaal voor de ontwikkeling op industrieel en landbouwgebied. Laten wij hopen dat de CNT bij dit werk tenminste niet het initiatief van de regering zal afwachten, welk initiatief voor industrie en landbouw noodlottig zal zijn.<br />
<br />
Het probleem van de arbeidswetgeving heeft het Plenum gedwongen nogmaals de tegenstelling tussen zijn ideologie en zijn praktijk te openbaren. Het verklaart eerst:<br />
<br />
'Het confederale libertaire ideaal stelt tegenover die valse systemen, welke niet deugen voor het dagelijkse leven van een beschaafd volk dat zich zijn waardigheid bewust is, de formule van de verantwoordelijke organisatie, die in elke historische periode, in elk land, naar zijn mogelijkheden en overeenkomstig een door de meerderheid erkende en aanvaarde discipline moet optreden. Deze opvatting, die anti-staatsgezind is en afwijzend staat tegenover elk individualisme, betekent de juiste toepassing van de democratie in het sociale teven van een volk.'<br />
<br />
Dan gaat de resolutie voort een reeks dwangmaatregelen […] tegen de arbeiders te onderzoeken, maatregelen die ons — nog weer eens — herinneren aan de methoden, toegepast in het bolsjewistische Rusland tegen de arbeider, die niet voor 100% de bevelen gehoorzaamt van een chef, die hij niet gekozen heeft. Al die maatregelen, aanvaard door het Plenum dat zich uitspreekt voor het libertaire ideaal, lijken wel te zijn gedicteerd door de dwanggedachte, dat de arbeider de vijand van de Revolutie is, een gedachte waarschijnlijk ingeprent door degenen, die een is-gelijk-teken zetten tussen Revolutie en dictatuur!<br />
<br />
Het Economische Plenum heeft geen enkele nieuwe richtlijn aangegeven. Het heeft niet als grondslag van zijn beslissing het libertaire communisme en het strijdende anarchosyndicalisme genomen. De basis was een geheel andere: een gemeenschappelijke taal te vinden met de evolutionistische methode van het burgerlijk-marxistische reformisme, dat de UGT ZO goed vertegenwoordigt. Om die gemeenschappelijke taal te vinden, heeft men op economisch gebied het opportunisme moeten toepassen, door het herscheppende anarchosyndicalisme van zijn inhoud te ontdoen. Men sprak zich uit voor het anarchistische ideaal, en men handelde volgens de voorschriften van de reformistische praktijk.<br />
<br />
Nauwelijks twee maanden na het Economische Plenum was het verdrag tussen CNT en UGT getekend. Als wij een Plenum van economische wederopbouw hadden gehad, en niet een van economische aanpassing, was er geen verdrag tot stand gekomen. Alweer een door de voorhoede bezette loopgraaf, die wij ons door de staatsgezinden hebben laten afnemen.[6]<br />
<br />
<br />
=Voetnoten=<br />
<br />
[1] De redactie van De Syndicalist liet het eerste artikel voorafgaan door de volgende opmerking: 'Op verzoek van de kameraden in Argentinië is kameraad A. Schapiro begonnen een aantal artikelen over de Spaanse Revolutie te schrijven, die hij bereid bleek mede ter beschikking van De Syndicalist te stellen. Het eerste drukken wij hieronder af.’<br />
<br />
[2] Het gaat om de stroming in de CNT die in augustus 1931 het ‘Manifest van de Dertig' uitgaf (Treinta, naar het aantal ondertekenaars), waarin de FAI en de linkervleugel van de CNT werden aangevallen om hun revolutionaire ongeduld. De groep, waartoe vooraanstaande CNT-leiders als Angel Pestana en Juan Peiró behoorden, stond een voorzichtige en gematigde koers voor, die door Schapiro in 1935 werd gekarakteriseerd als 'de politiek van verzwakking van de CNT ten gunste van het republikeinse regime’. Het 'treintismo' veroorzaakte in 1932 een scheuring in de CNT, die pas op het Congres van Zaragoza in mei 1936 ongedaan werd gemaakt: de trentistische ‘sindicatos de oposición’ keerden toen in de CNT terug, zij het zonder Pestaña, die inmiddels een Partido Sindicalista had opgericht.<br />
<br />
[3] Vgl. Alexander Schapiro, 'Bericht über die Confederación National del Trabajo (CNT) und den Aufstand in Spanien im Jannar 1933’, Jahrbuch Arbeiterbewegung, dl. 4, Frankfurt/Main 1976.<br />
<br />
[4] Hier wordt gerefereerd aan het Manifest van de Zestien, waarin Kropotkin, samen met 15 andere anarchisten stellingnamen voor de geallieerden tijdens de Eerste Wereldoorlog.<br />
<br />
[5] Dit Comité was opgericht tijdens een vergadering van de Catalaanse organisaties van CNT, FAI en Libertaire Jeugd (2 april 1938). Juan Garcia Oliver, Federica Montseny, José Xena en andere coryfeeën van het Spaanse anarchisme maakten deel uit van dit orgaan, dat een vrijwel absolute macht moest krijgen om zowel aan als achter het front een ijzeren discipline op te leggen. Omdat het Nationaal Comité van de CNT het comité weigerde te sanctioneren, zou dit uiteindelijk afsterven.<br />
<br />
[6] Dit is het laatste verschenen artikel van de reeks, die dus niet voltooid lijkt te zijn: aan het slot van het vierde artikel werd immers naast deze economische nog een specifiek politieke beschouwing aangekondigd.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Schapiro,_Alexander_-_De_Spaanse_revolutie._Enkele_beschouwingen_(1938)&diff=26649
Schapiro, Alexander - De Spaanse revolutie. Enkele beschouwingen (1938)
2023-10-20T08:41:42Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Schapiro, Alexander]]<br />
<br />
De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen<br />
<br />
Door Alexander Schapiro<br />
<br />
Verschenen: 1938<br />
<br />
Bron: Waarom verloren wij de revolutie? - De nederlaag van het Spaanse anarchosyndicalisme in 1936-1937, Archief/Wereldvenster, 1979; De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen, De Syndicalist (13, 16 april, 14, 28 mei, 4 juni 1938)<br />
<br />
Digitalisering: Tommy Ryan<br />
<br />
<br />
Dit artikel is verschenen als supplement bij l'Espagne nouvelle (het nieuwe Spanje), Nîmes, 15 maart 1939) en kreeg een integrale herdruk bij onder andere De Syndicalist in Haarlem onder de titel 'De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen', naast een de artikelenreeks 'Het Spaanse probleem' door Albert de Jong (1891-1970), die tevens de redactie van het blad voerde.<br />
<br />
Alexander Schapiro schreef dit artikel op verzoek van de Argentijnse anarchistische federatie als reflectie op de Spaanse Revolutie.<br />
<br />
<br />
=De Spaanse Revolutie. Enkele beschouwingen [1]=<br />
<br />
==I.==<br />
<br />
Spanje staat in vlammen en het bloedt uit vele wonden. Madrid vernietigd. Barcelona meedogenloos gebombardeerd. Duizenden doden en gewonden — vooral vrouwen en kinderen. Een langzame en smartelijke doodsstrijd van een geheel volk. Zogenaamde democratieën die koelbloedig een monsterachtige moordpartij aanzien, waarvan de bebloede dolk zich weldra tegen haarzelve zal keren. En de arbeidersklasse van alle landen, zwak en beschaamd, laat het begaan, met het bewustzijn dat als zij zelf morgen dezelfde prijs moet betalen, het haar eigen schuld zal zijn, omdat ze heeft toegestaan dat het Spaanse volk werd verpletterd.<br />
<br />
In die heldenstrijd van het Spaanse volk, ongeëvenaard in de annalen van de burgeroorlogen en van de revolutie, heeft de CNT vanaf de eerste dag gestaan op de gevaarlijkste strijdpunten tegenover het internationale fascisme, dat in Spanje zijn bloedige vlag wilde planten. Reeds op 19 juli was iedereen, vriend en vijand, het erover eens, dat de grote massa der anarcho-syndicalisten het enige bolwerk was, waarop altijd de aanvallen van alle vijanden van de CNT te pletter zouden slaan. Als de zogenaamde ‘regeringstroepen’ de vijand terugsloegen of een strategisch punt bestormden en namen, kwam het doordat de troepen, brigades of regimenten van de CNT en van de FAI in de eerste gelederen stonden. Als de ‘regeringstroepen’ zich terugtrokken of terrein verloren, was het doordat men onze kameraden uit de eerste rijen had verwijderd.<br />
<br />
De democratische Frans-Engelse non-interventiepolitiek heeft Mussolini en Hitler in staat gesteld in Spanje binnen te dringen en Franco te hulp te komen. Is het dan nu het moment om de redenen op te sporen van de verschillende zwenkingen en de talrijke afwijkingen van de leidende organen der CNT? Zou het misschien niet beter zijn om heden ten dage er het zwijgen toe te doen en onze eventuele kritiek te laten rusten tot een minder verward en rustiger ogenblik?<br />
<br />
Velen onzer kameraden, in Spanje zelf en in het buitenland, schijnen daartoe besloten te hebben. Wij zouden hun voorbeeld kunnen volgen, zo wij niet diep doordrongen waren van de overtuiging, dat onze Spaanse kameraden, de strijders van de CNT en de FAI, en vooral de grote massa der aangesloten leden nog lang niet verslagen zijn, en dat van het ene ogenblik op het andere een energieke poging de vroegere toestand zou kunnen herstellen en de revolutie zou kunnen terugbrengen op haar eigen weg, de enige die tot de overwinning kan leiden.<br />
<br />
Deze hoop geeft ons de vrijheid te spreken, ondanks de kritieke toestand van ‘ons’ front in Spanje, en verplicht ons het stilzwijgen te verbreken, na de gebeurtenissen van mei 1937, toen de eerste poging tot herstel werd gewaagd door de arbeidersklasse van Barcelona, aangesloten bij de CNT.<br />
<br />
Wat zijn de meest zwakke punten geweest in de organische en ideologische bouw van onze Spaanse beweging?<br />
<br />
Vóór 19 juli 1936: het verzet van de CNT tegen een reorganisatie op de grondslag van de industriefederaties; het verzet tegen het opbouwende anarcho-syndicalisme, waarvoor men het afbrekende anarchisme met een putschistisch sausje in de plaats stelde, zoals blijkt uit de gebeurtenissen van 8 januari en 8 december 1933; het verzwakken van het antiparlementarisme door de (naar buiten vermomde) deelneming aan de verkiezingen van 1936; de verzwakking van de kaders der organisatie doordat de lakse houding, welke men er tegenover aannam, aan het ‘trentisme’[2] de gelegenheid gaf, zich te ontwikkelen. Het was de eerste ideologische bres in de bouw van de CNT.<br />
<br />
Na 19 juli 1936: De bewust door de CNT gewenste en geëiste deelneming aan de regering; de ideologische compromissen met de staatsgezinde partijen, zowel marxistische als burgerlijke; het uitwerken van een reeks minimumprogram- ma’s, het een nog minimaler dan het andere; de vernietiging van de krachtigste organen van de revolutie en de militarisatie van het gewapende volk; het aanvaarden van het centralisme en het verzwakken van de federalistische activiteit in de boezem van de organisatie zelve; het zich onderwerpen aan de eisen van de Sovjetunie en van haar agenten te Barcelona, Valencia en Madrid, wat leidde tot het invoeren in onze Spaanse beweging, en vooral in de officiële pers van de CNT, van een sterke liefde voor het bolsjewisme.<br />
<br />
Het zou misschien te ver voeren, zelfs in verschillende artikelen, bij al die belangrijke factoren in de ontwikkeling van de Spaanse anarchistische beweging stil te staan. Wij zullen dus slechts de meest opvallende veranderingen de revue laten passeren, welke de CNT sinds het begin van de burgeroorlog heeft ondergaan.<br />
<br />
De belangrijkste verandering is ongetwijfeld het deelnemen van vertegenwoordigers van de CNT aan de regering.<br />
<br />
Zeker, tal van theorieën worden te pletter geslagen op de rotsen van het dagelijkse leven. De meest diepzinnige theorieën kunnen bij onvoorziene omstandigheden moeten worden herzien. En de schoonste van alle theorieën — die van het libertaire communisme — is gebleken niet te verwezenlijken te zijn bij de eerste botsing, die zich voordeed toen de fascisten op 19 juli 1936 in Catalonië binnenvielen.<br />
<br />
Niemand van ons heeft ooit gemeend, dat de theorie van het libertaire communisme van vandaag op morgen in praktijk kon worden gebracht. Reeds in 1933 hebben wij de aandacht van de CNT gevestigd op het onmiskenbare feit, dat een putsch geen revolutie is en dat het in een of ander dorp proclameren van het libertaire communisme nog niet de verwezenlijking is van ons ideaal.[3]<br />
<br />
Maar men moet twee zaken niet verwarren: die van de theorie en die van bet beginsel. Als de eerste niet altijd onmiddellijk kan worden verwezenlijkt, de tweede blijft, en moet altijd, onkreukbaar blijven. Men kan niet optrekken naar het libertaire communisme als men uitgaat van principes die gedeeltelijk of lijnrecht met die van het libertaire communisme in strijd zijn. En iedere gevolgde tactiek, die uitgaat van beginselen die in strijd zijn met het libertaire communisme, zal ongetwijfeld leiden tot een toestand, die niets meer gemeen heeft met het doel, dat wij ons hebben gesteld.<br />
<br />
Welnu, de tactiek van het deelnemen van anarchisten aan welke regering ook kan tot niets anders leiden dan tot versterking van de staatsidee: deze tactiek gaat dus tegen onze eigen beginselen in en zij zal zich noodzakelijkerwijze tegen ons moeten keren. Het federalistische beginsel, dat wij stellen tegenover de altijd centralistische staat, kan niet samengaan met een deelnemen aan de regering.<br />
<br />
Trouwens, onze Spaanse kameraden weten dit alles zelf heel goed, en het besluit, de samenwerking met de regering te vragen, werd meer genomen bij wijze van politieke manoeuvre dan uit overtuiging of zelfs als revolutionaire tactiek.<br />
<br />
Maar welke redenen kan de CNT gehad hebben om ook categorisch haar recht op te eisen zitting te nemen in de ministeries, nadat zij zo glorieus de eerste slag van een burgeroorlog had gewonnen welke zich op de eerste dag na deze grote overwinning zou hebben ontwikkeld tot een sociale revolutie door de wil van het ganse volk?<br />
<br />
Wij zullen trachten dit raadsel op te lossen.<br />
<br />
<br />
==II.==<br />
<br />
De fascistische opstand onder leiding van Franco heeft de meest verpletterende nederlaag geleden op de 19de juli te Barcelona, onder de geweldige drang en het enthousiasme van de leden der CNT-FAI. De revolutie was mogelijk geworden, tenminste in Catalonië. Voor iedereen stond het vast: het was naar de mening van allen de enige mogelijke oplossing, de enige revolutionaire oplossing, de enige logische oplossing van het conflict, dat gerezen was tussen het volk en het fascisme.<br />
<br />
Maar daar was ook nog het overige Spanje. En het overige Spanje was van zijn stuk gebracht door de aanval der fascisten […] en de CNT-FAI was er minder sterk, vooral in Madrid.<br />
<br />
De strijd tussen de centrale regering in Madrid en de regering van Catalonië is reeds op de eerste dag begonnen. Het is voor niemand een geheim, dat de meest hardnekkige tegenstander van hulp aan de Catalaanse troepen bij hun opmars naar Aragon en in het bijzonder naar Zaragoza, Largo Caballero was. Hij weigerde zowel munitie als geld. Het was dus dringend noodzakelijk de controle op de staat in handen te nemen, de controle op diezelfde staat, wiens functie in lijnrechte tegenstelling is met de minste revolutionaire wensen van een strijdend volk.<br />
<br />
Wat te doen? Men had, wel te verstaan, in het tumult van de plotseling ontketende burgeroorlog, die reeds gewonnen was in Catalonië, in Levante, en langs de weg die Durruti van Barcelona tot de poorten van Zaragoza had afgelegd, de arbeidersmassa’s van Castilië kunnen opwekken, zich bij de revolutionaire beweging aan te sluiten. Men had het kunnen riskeren. Men had het misschien moeten riskeren. Maar het Nationale Comité van de CNT heeft, zonder dat het daarom het elan van het proletariaat van de steden en van het land ook maar in het minst wilde tegenhouden of zelfs maar remmen, gemeend dat het voldoende zou zijn, de teugels van het bewind in handen te krijgen om werkelijk in staat te zijn de oorlog en de revolutie overeenkomstig de wensen van het volk te leiden. Het Nationale Comité had eerst de instelling van een nationale verdedigingsraad geëist — en wel bij ultimatum. Het ultimatum is doodgezwegen, en de CNT verschanste zich achter de eis van vier ministerportefeuilles, waaronder die van Financiën en van Oorlog. Deze voorwaarde was, als minimum-program, een conditio sine qua non. Al zij de commando- en de controleposten kreeg, kon de CNT hopen oorlog en revolutie te leiden. Eindelijk werden de CNT enkele portefeuilles toegekend, maar… portefeuilles van volstrekt ondergeschikte betekenis, die geen enkele mogelijkheid boden om de leiding in handen te nemen of controle uit te oefenen.<br />
<br />
Het ondanks alles aannemen van die overbodige en nutteloze ministerzetels is, zelfs vanuit een zuiver tactisch standpunt, een grove fout van de CNT geweest. Van principieel standpunt, van anarchistisch standpunt, ja ook zelfs van revolutionair standpunt was de eis deel te nemen aan het bestaande bewind reeds een kardinale fout, die betekende dat men, al was het dan slechts terwille van ogenblikkelijke doeleinden, de staat accepteerde als een instrument, dat de strijd tegen een zogenaamd gemeenschappelijke vijand (en nog wel in het belang van de arbeiders!) zou kunnen organiseren.<br />
<br />
Het zitting nemen in de regering was dus niet een intocht met wapperende vaandels, maar een binnengaan door een achterdeurtje, als smekelingen en niet als meesters, waarbij ons vaandel opgevouwen in de vestiaire werd achtergelaten.<br />
<br />
Toen onze kameraden besloten hadden van hun beginselen af te wijken en een uitsluitend tactische rol te spelen, hebben zij zich een zeer naïeve voorstelling gemaakt van de tactische bekwaamheden van onze zogenaamde medestanders, die in dat opzicht specialisten zijn.<br />
<br />
En toen onze kameraden begrepen, dat ze bedrogen en geleverd waren, was het al te laat om terug te trekken. Men was, ondanks zichzelf, ministerialist geworden. Eerst was men gaan geloven, dat het karakter van de ministerportefeuille de loop der gebeurtenissen zou kunnen beïnvloeden; later meende men, dat van de portefeuille op zichzelf heil kon worden verwacht.<br />
<br />
Natuurlijk hebben de oude politici zich bij de eerste de beste gelegenheid van de opportunistische en gelegenheidsministerialisten ontdaan. ‘De Moor heeft zijn plicht gedaan, de Moor kan gaan.’ Maar de plicht die hij vervuld had, was verre verwijderd van de plicht, die hij had moeten vervullen tegenover de revolutionaire arbeidersmassa, die wat anders verwachtte dan een onvruchtbare en volstrekt ondoelmatige deelname aan de regering. Het staat voor ons vast, dat het zeker niet uit overtuiging was, dat de CNT deelnam aan de regering met burgerlijke en centralistische elementen op een ogenblik, dat de revolutie eiste dat het centralisme zou verdwijnen en de bourgeoisie werd vernietigd. Maar… al etende komt de trek wel, zegt men, en wat oorspronkelijk slechts een politieke manoeuvre was, werd later een noodzakelijk onderdeel van de ‘revolutionaire’ tactiek en ten slotte een overtuiging. Op deze wijze is bijvoorbeeld uit het ‘trentisme’, voortgekomen uit de CNT, later de ‘Syndicalistische Partij’ en het opportunistische parlementarisme voortgevloeid.<br />
<br />
Onze kameraden-ministers hebben deze klip niet kunnen omzeilen. Want wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.<br />
<br />
De fouten, die later door de leidende instanties van de CNT zijn begaan, zijn slechts logische uitvloeisels van die eerste fout: het deelnemen aan de macht.<br />
<br />
De reorganisatie van de militie tot een gemilitariseerd leger en de opheffing van de economische raad zijn contrarevolutionaire daden. Toch zijn ze begaan met toestemming, met instemming, ja zelfs op initiatief van anarchistische ministers en raadslieden, omdat de ministeriële samenwerking een compromis eiste, en een compromis, waarbij de concessies uitsluitend van onze kant moesten komen.<br />
<br />
Het deelnemen aan de regering door de Spaanse anarchisten heeft henzelf voor een nog belangrijker vraagstuk gesteld, en wel voor de beslissing of de oorlog en de revolutie gemeenschappelijk konden worden doorgezet, dan wel of een van deze beide ten bate van de andere moest worden opgeofferd; en zo ja, welke van de twee men moest laten vallen, en waarom. Dank zij de deelneming van onze kameraden aan de regering kon dit brandende vraagstuk door hen op slechts één wijze worden opgelost. Wij komen daar de volgende maal op terug.<br />
<br />
<br />
==III.==<br />
<br />
Het probleem ‘oorlog en revolutie’ dateert van 19 juli 1936. Op deze dag brak in Catalonië de revolutie uit, een revolutie met een zuiver sociaal karakter; zij ontwikkelde zich overigens van dag tot dag, nam in omvang toe, sloeg over naar Aragon, sleepte Levante mee. De bodem werd gecollectiviseerd. In Barcelona gingen de transportmiddelen, de opslagplaatsen en fabrieken over in handen van de CNT. En de UGT, meegesleept door het voorbeeld en door het succes, maakte de methoden van directe actie van de CNT tot de hare. Zoals Antona, toen secretaris van het Nationale Comité van de CNT, terecht zei: In dit plechtige uur — op de ochtend van de 20ste juli 1936 — stierf onder de handen van een gewapend volk een geheel regime. De kogels die het leven van de officieren en leiders van het leger wegmaaiden, hebben niet enkele mensen gedood, zij doodden een gehele maatschappij…<br />
<br />
Maar op bijna hetzelfde ogenblik, waarop dit gebeurde, nam de confederale organisatie van de CNT in Catalonië, in weerwil van de grote revolutionaire overwinning op het fascisme, een historische beslissing. Het was, vergeten vrij het niet, de 20ste juli 1936. De voltallige vergadering van de gewestelijke federaties en de plaatselijke arbeidssecretariaten van Catalonië, gaf, 'zonder zich te laten meeslepen door de gebeurtenissen van het ogenblik of zich te laten bedwelmen door de snelle en definitieve overwinning, die de burcht in onze handen had gebracht’, de volgende parolen uit: ‘De steden en provincies van Spanje te veroveren, die in handen van het fascisme waren.’ ‘Geen vrij communisme.’ ‘De eerste taak is, de vijand te verslaan waar hij wordt aangetroffen.’ En zij stelde voor een organisatie te stichten, die alle anti-fascisten zou kunnen verenigen.<br />
<br />
Dat was, volgens Mariano Vázquez, van wie wij hierboven enkele zinnen hebben geciteerd uit zijn terugblik op de gebeurtenissen van 19 juli (De Julio a Julio) ‘het eerste bewijs van collectieve verantwoordelijkheid’.<br />
<br />
Ongeveer veertien dagen later, in het begin van augustus 1936, kwam de CNT in een nationaal plenum van gewestelijke federaties bijeen. ‘Hier werd hetzelfde besloten,’ vervolgt M. Vázquez, ‘wat het gewest Catalonië op 20 juli had aanvaard: Geen libertair communisme. Onze eerste plicht is de fascistische legers te verslaan.’<br />
<br />
Het is dus duidelijk, dat de CNT niet van plan was de gebeurtenissen die zich in het antifascistische Spanje ontwikkelden tot hun logische en uiterste consequenties door te voeren. De revolutie sloeg alle overgangsfasen over, zij vernietigde de grondslagen van de kapitalistische maatschappij, het volk wijdde zich — zonder de dagelijkse strijd tegen het binnendringende fascisme te vergeten — met al zijn enthousiasme aan de wederopbouw van een nieuwe maatschappij. En laten wij niet vergeten, dat die nieuwe maatschappij niet alleen niet naar de smaak van de fascisten was, maar ook indruiste tegen de staatsopvattingen van de republikeinen, van de socialisten en de communisten, welke laatsten, tenminste op dat ogenblik, volkomen konden worden verwaarloosd. Maar hoe kan men een vrije maatschappij opbouwen, als men begint met te besluiten om zich in een gemeenschappelijk front te binden aan de politieke tegenstanders van een zodanige maatschappij? Toen zij voor dit probleem gesteld werden, hadden onze Spaanse kameraden uit de geschiedenis van de revoluties, en vooral uit de zeer recente geschiedenis van de Russische Revolutie van 1917, een nuttige les kunnen trekken: Als het gaat om een revolutie, dat wil zeggen om het vernietigen van een regime, ten einde in de plaats daarvan een nieuw regime op te bouwen, dan kan er geen sprake zijn van compromissen of overeenkomsten met ideologische tegenstanders van het nieuwe regime of met politieke verdedigers van het regime dat men vernietigt, zelfs indien deze compromissen of overeenkomsten noodzakelijk schijnen om een doel te verwezenlijken, dat voor allen hetzelfde schijnt. De geestesgesteldheid van voorlopige compromissen draagt in zich de uiterst gevaarlijke kiem van het revolutionaire defaitisme. De ontwikkeling van de gebeurtenissen in Spanje heeft trouwens bewezen, dat dat gevaar zeer reëel is. In plaats van te proclameren dat de revolutie het doel is waarnaar wij streven, en dat wij de Revolutie zullen doorvoeren, terwijl wij de burgeroorlog slechts beschouwen als het middel om dat doel te bereiken, hebben onze kameraden van de CNT, uit vrees dat zij in het binnenland de ‘republikeinse’ en marxistische lichtgeraaktheid niet voldoende zouden ontzien en de Engelse en de Franse democratie aanstoot zouden geven, het beter gevonden de revolutie op de achtergrond te dringen, in de hoop dat men, als de oorlog maar eenmaal ten einde was, de revolutie weer zou kunnen opnemen op het punt, waar men haar vrijwillig tot staan had gebracht. En als wij over revolutie praten, bedoelen wij daarmee, wel te verstaan, de revolutie die als uiteindelijk doel en bekroning heeft de verwezenlijking van het libertaire communisme.<br />
<br />
Dit parool, dat door de CNT was gelanceerd — 'geen libertair communisme' — betekende dus voor de anarchisten dat de oorlog tegen het fascisme op de voorgrond werd geschoven en, of men het wenste of niet, doel werd op zichzelf, en niet een incident in de ontwikkeling van de Sociale Revolutie.<br />
<br />
Door die dubbele tactiek van compromissen — het opschorten van de revolutie ten bate van een burgeroorlog die al heel spoedig een oorlog zonder meer werd, en het deelnemen aan de regering 'om de oorlog beter te kunnen voeren’ — verzonk de CNT in het drijfzand van het loslaten harer beginselen, waardoor de geestdrift tot revolutionaire opbouw bij de arbeidersmassa’s — bij de boeren en de arbeiders — slechts kon worden ondermijnd.<br />
<br />
Men herhaalde de fout van Peter Kropotkin in 1914. Vóór de wereldoorlog had Kropotkin verklaard, dat in geval van oorlog de revolutie moest worden geproclameerd en dat deze tegen de binnendringende legers moest worden verdedigd.[4] De dag na het uitbreken van de oorlog had Kropotkin in elk geval de schijn van een rechtvaardiging voor zijn houding, daar de revolutie was uitgebleven. In Spanje echter is de revolutie niet uitgebleven. Zij brak er uit bij het vallen van de eerste geweerschoten in de oorlog der fascisten. Men had de oprukkende zegevierende revolutie dus moeten verdedigen tegen de aanvallende legers, doch haar niet mogen remmen en tot stilstand mogen brengen door te verklaren, dat zij ongelegen kwam. Thans bewijzen de gebeurtenissen, dat de Spaanse Revolutie in een hachelijke positie verkeert, ondanks het antifascistische front. Misschien zelfs dankzij het antifascistische front, dat de grootste verwarring heeft gesticht en de revolutie onvruchtbaar en werkloos heeft gemaakt. De algemene toestand zou op het ogenblik zeker niet slechter zijn geweest, indien men het republikeins regime zonder meer had weggevaagd en als men openlijk had verklaard, dat de revolutie optrok voor het libertaire communisme. De toestand zou gunstiger zijn geweest, zelfs indien de nederlaag op het oorlogsfront het werk van de wederopbouw tot stilstand had gebracht. Maar door dit werk vrijwillig op te geven, enkel en alleen ten bate van de oorlog, heeft men de scheppingsdrang van het proletariaat van alle inhoud beroofd, van een proletariaat dat reeds door zijn eigen krachtsinspanning de dageraad van een nieuwe maatschappij zag gloren. Hoe meer men de revolutie in staat had gesteld zich uit te breiden en te verdiepen, hoe moeilijker het zou zijn geworden in geval van een nederlaag tot de oude toestand terug te keren. Maar nu die terugkeer is vergemakkelijkt door medestanders, die zeker de revolutie niet wensten, en die, door het feit dat ze aan de macht kwamen, die wijzelf hun in de handen hebben geworpen, langzaam en voorzichtig het hele werk van de dagen na 19 juli konden vernietigen, zal iedere militaire nederlaag ons onvermijdelijk terugbrengen tot de vroegere toestand, zo niet tot erger. De leuze ‘eerst de oorlog’ heeft zodoende door de deelname aan de regering het werk van de revolutie vernietigd. Maar die leuze heeft het sluiten van overeenkomsten, zij het dan slechts van voorlopige en tijdelijke overeenkomsten tussen de verschillende secties van het antifascistische front en in de eerste plaats tussen de CNT en de UGT, noodzakelijk gemaakt. Wij moeten dus thans nog onderzoeken, of deze laatste overeenkomst tussen de beide grote vakcentrales in het belang van de revoluties is geweest.<br />
<br />
<br />
==IV.==<br />
<br />
Reeds vóór de burgeroorlog, in 1934, tekende zich in de boezem van de CNT een stroming af die samenwerking met de UGT voorstond. De eerste overeenkomst in deze richting kwam in Asturië tot stand aan de vooravond van de opstand in oktober in 1934. Maar reeds toen voorzag men in enkele kringen van onze beweging, zowel in Spanje zelf als daarbuiten, dat de enige vorm van samenwerking die de toekomstige revolutie zou kunnen versterken, zou moeten bestaan in een eng samengaan van de syndicaten van beide richtingen van onderen op. Een samenwerking van verschillende plaatselijke organisaties, die misschien tot plaatselijke fusies zou hebben kunnen leiden, had moeten ontstaan door de wil van de arbeiders die zich bewust waren geworden van de noodzakelijkheid van de vereniging van alle krachten voor tot gemeenschappelijk doel: de Revolutie.<br />
<br />
Nochtans meende de 'politieke' stroming voor een verbond van de CNT en de UGT — in tegenstelling tot de denkbeelden die wij daarover tot dusverre steeds hadden gekoesterd — dat een nationaal tot stand gekomen overeenkomst, dat wil zeggen een niet door de massa’s van boeren en arbeiders zelf, maar door de uitvoerende organen der beide vakcentrales gesloten overeenkomst, sneller tot een samensmelting van het Spaanse proletariaat in zijn strijd voor de revolutie zou kunnen leiden.<br />
<br />
Zoals wij zagen had de burgeroorlog, toen het vraagstuk van de revolutie voorlopig was opgeschort, de samenwerking van alle antifascistische elementen noodzakelijk gemaakt In deze samenwerking namen de CNT en de UGT een overheersende positie in. En inderdaad is vooral sedert bet begin van de burgeroorlog de samenwerking tussen de beide centrales zo sterk mogelijk op de voorgrond gesteld. Maar wij moeten er goede nota van nemen, dat bet in werkelijkheid alleen de CNT was, die de propaganda voor die samenwerking tot het uiterste doorvoerde, zoals ook zij het is geweest, en zij alleen, die tot het uiterste in 1936 propaganda heeft gevoerd voor haar deelname aan de regering. De UGT, die ten nauwste verbonden is met de socialistische en met de communistische partij, had bij die samenwerking veel minder belang. Zij heeft haar ten slotte slechts geaccepteerd, omdat de CNT bereid was tot elk offer, en daardoor tot elk compromis.<br />
<br />
Inderdaad, het verdrag tussen UGT en CNT, dat afgelopen maart werd getekend, is uitsluitend een compromis van de zijde van de CNT. Het is de erkenning, feitelijk en rechtens, van de regering en de staat als enige en onbetwistbare autoriteit, niet alleen op het gebied van de oorlog, maar op alle terreinen van het sociale, economische, politieke en culturele leven van het land. Door dit verdrag heeft de CNT erkend, dat het onroerend bezit een goed van de staat was, geregeld door de wetten van de staat, dat productie en consumptie door de regering moeten worden gecontroleerd en geregeld; dat de handelswinst aan de algemene wetgeving moet worden onderworpen; dat de controle door de arbeiders moet steunen op de wet… enzovoorts. Een slotparagraaf bewijst overigens hoezeer niet alleen de anti-staatsgezinde ideologie van onze Spaanse beweging, maar ook de behoeften van de dagelijkse revolutionaire tactiek, zelfs vanuit het standpunt van het tijdelijke opportunisme dat in de bestaande kritieke toestand onvermijdelijk zou kunnen blijken, geheel zijn vervangen door een geest van compromis. Deze paragraaf toch verklaart, dat in de toekomst:<br />
<br />
‘de beide organisaties elkander wederkerig waarborgen dat tot aan het einde van de strijd tegen het fascisme het recht van het Spaanse volk, en meer in het bijzonder van de arbeidersklasse, zal worden gerespecteerd om zich die regering te kiezen, welke het meest beantwoordt aan de offers die zij thans brengen en aan de behoefte om in ons land een waarachtige democratie te handhaven.’<br />
<br />
Aldus heeft de CNT zich door dit verdrag niet alleen gecompromitteerd wat de huidige toestand betreft, maar ze heeft reeds de toekomst van onze beweging als onderpand gegeven door aan de arbeidersklasse haar hulp toe te zeggen om een ‘waarlijk democratische regering’ te verkrijgen.<br />
<br />
Het verdrag tussen CNT en UGT, dat dus aan de UGT de steun van de massa’s van de CNT verschaft, brengt deze laatste slechts de droeve aanblik van een ideologische debacle als resultaat van een revolutie, die met enthousiasme is begonnen en verstikt werd in een moeras van compromissen, die in de geschiedenis van onze beweging zonder weerga zijn.<br />
<br />
De terugkeer van de CNT in de centrale regering zet een definitieve punt achter het verdrag CNT-UGT. In een aanhangsel van het verdrag wordt inderdaad verklaard, dat ‘de UGT zich tegen opname van de CNT in de regering niet zal verzetten’. Het is dus dank zij dit verdrag en dank zij de goede wil van de UGT, dat het Spaanse anarchosyndicalisme, vertegenwoordigd door de CNT, opnieuw aan de regering kan meewerken, die door dezelfde CNT van gisteren nog als een regering van verraders werd beschouwd.<br />
<br />
Ongelukkigerwijze is deze deelname aan de regering niets anders dan een noodlottige klucht, opgevoerd door de ‘antifascistische’ vijanden van de CNT, teneinde op de dag van de capitulatie, die zij bezig zijn achter de rug van onze kameraden voor te bereiden, de handtekening van de CNT onder het definitieve verraad te verkrijgen. Indien deze regeringsdeelname nu nog van een dergelijke betekenis was, dat de CNT op de gang van zaken een wezenlijke invloed zou kunnen uitoefenen, dat zou men, ongeacht alle principiële bezwaren die opgeworpen kunnen worden, kunnen hopen op een zwenking in de politiek van de regering Negrín in de geest van een verzwakking van de politie-dictatuur dezer regering. Maar de anarchistische minister in deze regering staat volkomen geïsoleerd: hij heeft alle andere ministers tegen zich, onverschillig of ze tot de UGT, tot de socialistische, de communistische of tot de republikeinse partij behoren. Onder deze omstandigheden kan hij er slechts een zuiver negatieve rol spelen, een rol die niets betekent in de regering, en die negatief is voor de toekomst van de CNT.<br />
<br />
Het verdrag CNT-UGT is aan de ene kant geweest het sluitstuk van het Economische Plenum van de CNT, en aan de andere kant het voorspel van een nieuwe vorm van dictatuur, van een anarchistische dictatuur, die zich noemt het Uitvoerend Comité van de Libertaire Beweging in Catalonië.[5]<br />
<br />
Deze twee bakens — het ene politiek, het andere economisch — in de opportunistische ontwikkeling van de CNT verdienen nader bezien te worden, want zij wijzen op een volkomen breken met de revolutionaire, anti-staatsgezinde en federalistische beginselen uit het verleden. Reformistisch optreden op economisch gebied, dictatuur op politiek terrein, dat schijnen op het ogenblik de richtlijnen van de CNT te zijn. Wij zullen dus die beide nieuwe verschijnselen in de huidige anarchistische ideologie in Spanje aan een nader onderzoek onderwerpen.<br />
<br />
<br />
==V==<br />
<br />
Het Economische Plenum van de CNT had ten doel nieuwe economische grondslagen te scheppen, die nieuwe mogelijkheden zouden brengen ten bate van een economische revolutie in het land gedurende de oorlog. Deze mogelijkheden, waarvan de eerste glanzen reeds onmiddellijk na de 19de juli 1936 te zien waren bij de eerste pogingen tot wederopbouw op industrieel en landbouwgebied, moesten een terugkeer tot de oude toestand, welke wending de burgeroorlog ook zou nemen, onmogelijk maken.<br />
<br />
Het Economische Plenum was dus verplicht richtlijnen uit te stippelen voor een nieuwe revolutionaire economie die, bij alle voorbehoud door de remmende macht van de burgeroorlog noodzakelijk gemaakt, toch de nieuwe weg moesten afbakenen, die men zou moeten volgen om te geraken tot de algehele economische bevrijding van het proletariaat van stad en land.<br />
<br />
Maar als men de tekst bestudeert van de resoluties, die door dat Economische Plenum werden aangenomen, en de commentaren die het Nationale Comité van de CNT aan elke resolutie deed voorafgaan, dan kan men zich niet aan de indruk onttrekken dat als een zware last op alle debatten van het Plenum de hele politiek van opportunisme, van compromissen, en vooral van het in de steek laten van de Revolutie drukte, een politiek die reeds van het begin van de burgeroorlog af de houding van het Nationale Comité van de CNT heeft gekarakteriseerd. Moeten wij er ons dan over verwonderen, dat de door genoemd Plenum bereikte resultaten onmiskenbaar de tekenen van die mentaliteit vertonen? De genomen besluiten rechtvaardigen in geen enkel opzicht de verwachtingen, die de bijeenroeping van het Plenum had gewekt. Die besluiten lijken veeleer een nieuwe serie compromissen — ditmaal van economische aard — met het doel het terrein voor te bereiden om de UGT (waarin de reformistische en marxistische geest van een deel der Spaanse arbeidersklasse is belichaamd) te brengen tot het aanvaarden van een gemeenschappelijk plan van actie, niet zozeer op economisch als wel nogmaals op politiek en militair gebied. Het lijkt wel of de dwanggedachte dat, zo de oorlog slechts wordt gewonnen, zelfs door de domper te zetten op ons gehele ideologische arsenaal, wij in staat zouden zijn onmiddellijk na de behaalde overwinning de opmars van de revolutie weer ter hand te nemen, die wij zelf in haar oorspronkelijk elan hadden gestuit, de gehele activiteit van de CNT bepaalt. Trouwens, het Nationale Comité van de CNT verklaart zelf in zijn voorwoord bij de brochure die alle resoluties van het Economische Plenum bevat:<br />
<br />
‘Ons komt de eer toe de eerste organisatie te zijn, die de netelige en gecompliceerde problemen van bet economische leven — als gevolg van de oorlog — heeft aangesneden, die deze onmiddellijk heeft bestudeerd en de besluiten heeft genomen, die door de omstandigheden werden vereist.’<br />
<br />
De problemen van het economische leven zijn dus in werkelijkheid, volgens de CNT slechts een ‘gevolg van de oorlog’. Wij moeten dus het Economische Plenum niet als een uiting van revolutionaire actie beschouwen, maar als een toevallige gebeurtenis, een incident van de burgeroorlog. Het ware juister geweest, komt het ons voor, de oorlog te beschouwen als een incident van de bevrijdende Revolutie. De resultaten zouden dan zeker minder betreurenswaardig zijn geweest.<br />
<br />
Vergeefs hebben wij in de verschillende door het Economische Plenum aangenomen besluiten gezocht naar de scheppende adem van een economische wedergeboorte, die aan het volk het gevoel zou geven, dat het een nieuw leven schept, terwijl het de vijanden van de Revolutie bestrijdt. Vergeefs hebben wij ook in die besluiten naar enige belangrijke afwijking van de uitgeslepen methoden van het klassieke reformistische socialisme gezocht.<br />
<br />
Laten wij niet vergeten, dat onder de door het Economische Plenum behandelde onderwerpen voorkwamen: de arbeidsinspectie, de arbeidslonen, de vakverenigingsbank, de sociale verzekeringen, de coöperaties en de arbeidswetgeving. Wij kunnen, in deze korte artikelen, niet ingaan op een algemene bespreking van al die problemen, waarvan de meeste in bijna alle kapitalistische landen reeds zijn onderzocht of opgelost Wij kunnen slechts enkele uittreksels geven uit de tekst zelf, die de innerlijke waarde van dit Plenum zullen aantonen. Het besluit betreffende de instelling van een arbeidsinspectie en de technische afgevaardigden bij die inspectie bevat de volgende paragraaf:<br />
<br />
'Ten einde hun functie zo doeltreffend mogelijk te kunnen verrichten, en in de gevallen waarin het nodig zal zijn, zullen zij aan de raad die hen benoemd heeft, die dwangmaatregelen voorstellen die zij noodzakelijk achten tegen de individuen of organisaties, wier gedrag tot dergelijke maatregelen aanleiding geeft. De vakvereniging regelt de machtsbevoegdheid van de organismen, die daarvan gebruik zullen maken, en stelt een reglement op voor de toepassing dier machtsbevoegdheid.'<br />
<br />
Deze bepalingen gelden uitsluitend voor de bedrijven die in handen van de arbeiders zijn. Moet men dus een Plenum bijeenroepen om dwangmaatregelen tegen de arbeidersklasse uit te werken? Die maatregelen bestaan overal, wij bestrijden ze, en de CNT had slechts de praktijk behoeven te bestuderen, bijvoorbeeld van Sovjet Rusland dat verstand heeft van sancties tegen de arbeiders […]<br />
<br />
Betreffende de vraag van de arbeidslonen, een bij uitstek netelige kwestie, omdat ze de ongelijkheid als grondslag van de salariëring erkent en aanvaardt door aan de technicus het dubbele loon te geven van wat voor de handarbeid is vastgesteld, merkt het Plenum op, dat de resoluties die het over deze kwestie heeft aangenomen de ‘tendens hebben langs evolutionaire weg te leiden tot onze uiteindelijke bedoelingen’. Wij behoeven alweer slechts te wijzen op de ervaringen in Rusland, die ons reeds duidelijk kunnen maken, hoe gevaarlijk het is de arbeidersklasse in verschillende toongroepen te verdelen […] en dat men, in dit opzicht evenals in alle andere, niet langs evolutionaire weg kan bereiken wat het wezen zelve van de Revolutie uitmaakt.<br />
<br />
Wat de stichting van de Vakverenigingsbank CNT-UGT betreft, zij raakt in geen enkel opzicht het probleem van het geld, de kredietbeweging, de prijspolitiek en de eisen van import en export. Daar zij de staatsbank onaangetast laat, zullen de werkzaamheden van de Vakverenigingsbank enkel en alleen die zijn van een kleine voorschotbank (er is zelfs niet vastgesteld, of de voorschotten met of zonder rente zullen worden verstrekt), en de resolutie van het Plenum houdt zich dan ook veel meer bezig met de wijze waarop men de administrateuren en directeuren zal benoemen dan met de taak van de bank als zodanig. De stelling van het Nationale Comité, dat die bank 'ertoe zal bijdragen een rationele industriële planmatigheid te verwezenlijken’, is dus slechts een utopische verklaring zonder de minste grondslag.<br />
<br />
Wat de planmatigheid in de industrie betreft, stelt het Plenum voor een opperste economische raad te stichten, die onmiddellijk 'de nodige maatregelen zal moeten nemen om een uitvoerig ontwerpprogramma voor de meer planmatige organisatie van het gehele economische leven voor te bereiden en toe te passen' en wel zonder te wachten op de stichting van een nationale economische raad, 'het officiële organisme op half-syndicale, half-etatische grondslag’. Hier zal men inderdaad al het werk van industriële planmatigheid — ook wat de landbouw betreft — moeten doen, [voor] het gehele economische leven, al dan niet confederaal, voor de ongewenste stichting van een gemengde raad, die niet anders kan zijn dan een hinderpaal voor de ontwikkeling op industrieel en landbouwgebied. Laten wij hopen dat de CNT bij dit werk tenminste niet het initiatief van de regering zal afwachten, welk initiatief voor industrie en landbouw noodlottig zal zijn.<br />
<br />
Het probleem van de arbeidswetgeving heeft het Plenum gedwongen nogmaals de tegenstelling tussen zijn ideologie en zijn praktijk te openbaren. Het verklaart eerst:<br />
<br />
'Het confederale libertaire ideaal stelt tegenover die valse systemen, welke niet deugen voor het dagelijkse leven van een beschaafd volk dat zich zijn waardigheid bewust is, de formule van de verantwoordelijke organisatie, die in elke historische periode, in elk land, naar zijn mogelijkheden en overeenkomstig een door de meerderheid erkende en aanvaarde discipline moet optreden. Deze opvatting, die anti-staatsgezind is en afwijzend staat tegenover elk individualisme, betekent de juiste toepassing van de democratie in het sociale teven van een volk.'<br />
<br />
Dan gaat de resolutie voort een reeks dwangmaatregelen […] tegen de arbeiders te onderzoeken, maatregelen die ons — nog weer eens — herinneren aan de methoden, toegepast in het bolsjewistische Rusland tegen de arbeider, die niet voor 100% de bevelen gehoorzaamt van een chef, die hij niet gekozen heeft. Al die maatregelen, aanvaard door het Plenum dat zich uitspreekt voor het libertaire ideaal, lijken wel te zijn gedicteerd door de dwanggedachte, dat de arbeider de vijand van de Revolutie is, een gedachte waarschijnlijk ingeprent door degenen, die een is-gelijk-teken zetten tussen Revolutie en dictatuur!<br />
<br />
Het Economische Plenum heeft geen enkele nieuwe richtlijn aangegeven. Het heeft niet als grondslag van zijn beslissing het libertaire communisme en het strijdende anarchosyndicalisme genomen. De basis was een geheel andere: een gemeenschappelijke taal te vinden met de evolutionistische methode van het burgerlijk-marxistische reformisme, dat de UGT ZO goed vertegenwoordigt. Om die gemeenschappelijke taal te vinden, heeft men op economisch gebied het opportunisme moeten toepassen, door het herscheppende anarchosyndicalisme van zijn inhoud te ontdoen. Men sprak zich uit voor het anarchistische ideaal, en men handelde volgens de voorschriften van de reformistische praktijk.<br />
<br />
Nauwelijks twee maanden na het Economische Plenum was het verdrag tussen CNT en UGT getekend. Als wij een Plenum van economische wederopbouw hadden gehad, en niet een van economische aanpassing, was er geen verdrag tot stand gekomen. Alweer een door de voorhoede bezette loopgraaf, die wij ons door de staatsgezinden hebben laten afnemen.[6]<br />
<br />
<br />
=Voetnoten=<br />
<br />
[1] De redactie van De Syndicalist liet het eerste artikel voorafgaan door de volgende opmerking: 'Op verzoek van de kameraden in Argentinië is kameraad A. Schapiro begonnen een aantal artikelen over de Spaanse Revolutie te schrijven, die hij bereid bleek mede ter beschikking van De Syndicalist te stellen. Het eerste drukken wij hieronder af.’<br />
<br />
[2] Het gaat om de stroming in de CNT die in augustus 1931 het ‘Manifest van de Dertig' uitgaf (Treinta, naar het aantal ondertekenaars), waarin de FAI en de linkervleugel van de CNT werden aangevallen om hun revolutionaire ongeduld. De groep, waartoe vooraanstaande CNT-leiders als Angel Pestana en Juan Peiró behoorden, stond een voorzichtige en gematigde koers voor, die door Schapiro in 1935 werd gekarakteriseerd als 'de politiek van verzwakking van de CNT ten gunste van het republikeinse regime’. Het 'treintismo' veroorzaakte in 1932 een scheuring in de CNT, die pas op het Congres van Zaragoza in mei 1936 ongedaan werd gemaakt: de trentistische ‘sindicatos de oposición’ keerden toen in de CNT terug, zij het zonder Pestaña, die inmiddels een Partido Sindicalista had opgericht.<br />
<br />
[3] Vgl. Alexander Schapiro, 'Bericht über die Confederación National del Trabajo (CNT) und den Aufstand in Spanien im Jannar 1933’, Jahrbuch Arbeiterbewegung, dl. 4, Frankfurt/Main 1976.<br />
<br />
[4] Hier wordt gerefereerd aan het Manifest van de Zestien, waarin Kropotkin, samen met 15 andere anarchisten stellingnamen voor de geallieerden tijdens de Eerste Wereldoorlog.<br />
<br />
[5] Dit Comité was opgericht tijdens een vergadering van de Catalaanse organisaties van CNT, FAI en Libertaire Jeugd (2 april 1938). Juan Garcia Oliver, Federica Montseny, José Xena en andere coryfeeën van het Spaanse anarchisme maakten deel uit van dit orgaan, dat een vrijwel absolute macht moest krijgen om zowel aan als achter het front een ijzeren discipline op te leggen. Omdat het Nationaal Comité van de CNT het comité weigerde te sanctioneren, zou dit uiteindelijk afsterven.<br />
<br />
[6] Dit is het laatste verschenen artikel van de reeks, die dus niet voltooid lijkt te zijn: aan het slot van het vierde artikel werd immers naast deze economische nog een specifiek politieke beschouwing aangekondigd.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Schapiro,_Alexander_%26_De_Jong,_Albert_-_Waarom_verloren_wij_de_revolutie&diff=26648
Schapiro, Alexander & De Jong, Albert - Waarom verloren wij de revolutie
2023-08-29T10:23:35Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Afgewerkt]]<br />
[[Categorie:de Jong, Albert|Waarom verloren wij de revolutie]]<br />
[[Categorie:de Jong, Albert]]<br />
[[Categorie:Schapiro, Alexander]]<br />
[[Categorie:Waarom verloren wij de revolutie?]]<br />
[[Categorie:Boek]]<br />
[[Categorie:Spaanse Revolutie]]<br />
[[Categorie:Geschiedenis]]<br />
[[Categorie:Syndicalisme]]<br />
[[Categorie:Anti/fascisme]]<br />
[[Categorie:IWA]]<br />
[[Categorie:AIT]]<br />
[[Categorie:IAA]]<br />
[[Categorie:Internationale ArbeidersAssociatie]]<br />
[[Categorie:Congres]]<br />
<br />
[[Categorie:1979]]<br />
<br />
'''http://anarchief.org/w/images/e/e1/De_Jong%2C_Albert_-_Waarom_verloren_wij_de_revolutie_text.pdf'''<br />
<br />
'''epub: http://anarchief.org/wiki/Bestand:Jong,_Albert_de_-_Waarom_verloren_wij_de_revolutie.epub'''<br />
<br />
'''markdown: http://anarchief.org/wiki/Bestand:Jong,_Albert_de_-_Waarom_verloren_wij_de_revolutie.tgz'''<br />
<br />
'''pdf: http://anarchief.org/wiki/Bestand:Jong,_Albert_de_-_Waarom_verloren_wij_de_revolutie.pdf'''<br />
<br />
<br />
WAAROM VERLOREN WIJ DE REVOLUTIE?<br />
<br />
De nederlaag van het Spaanse anarchosyndicalisme 1936 -1937<br />
<br />
<br />
Uitgeverij: archief.<br />
<br />
1979<br />
<br />
124p.<br />
<br />
De diverse hoofdstukken van 'Waarom verloren wij de revolutie?' zijn apart als tekst te vinden op anarchief.org:<br />
<br />
https://anarchief.org/wiki/Prudhommeaux,_Andr%C3%A9_-_Het_internationale_anarchosyndicalisme_en_de_CNT_(1937)<br />
<br />
https://anarchief.org/wiki/Schapiro,_Alexander_-_De_Spaanse_revolutie._Enkele_beschouwingen_(1938)<br />
<br />
https://anarchief.org/wiki/De_Jong,_Albert_-_Het_Spaanse_probleem_(1939)<br />
<br />
<br />
Een belangrijk deel van de discussies binnen de arbeiders-beweging is steeds gevoerd in de vorm van brochures, artikelen‚ vlugschriften en dergelijke. Alleen al de publikatievorm van dit materiaal heeft er veel toe bijgedragen om deze geschriften uit latere discussies vrijwel te doen verdwijnen. Soms blijven ze van naam bekend, maar zijn ze in feite ontoegankelijk geworden; vaak raken ze zelfs geheel en al in de vergetelheid. Toch gaat het hier juist om de meest directe en concrete neerslag van het bewustzijn van de beweging, en daarom is het van groot belang een aantal van deze teksten te herdrukken.<br />
<br />
In mei 1937, middenin de Spaanse Burgeroorlog, maakten de arbeiders van Barcelona met de wapens in de hand duidelijk dat zij de stalinistische contrarevolutie in het republikeinse kamp een halt wilden toeroepen en gaven zij bovendien te kennen dat zij genoeg hadden van de compromis-politiek die de leiders van de machtige anarcho-syndicalistische CNT van de ene concessie naar de andere dreef. Het mislukken van deze opstand, mede door toedoen van de anarchistische ‘kameraden-ministers’ deed een golf van kritiek ontstaan in de internationale anarcho-syndicalistische beweging, die zich scherp keerde tegen de opvatting van de CNT-leiding dat de sociale revolutie in Spanje opgeschort diende te worden tot na de overwinning op Franco. Deze uitgave bevat enkele van de belangrijkste uitingen van deze kritiek, die door verschillende omstandigheden vrijwel onbekend is gebleven; in plaats van de vraag “Waarom verloren wij de oorlog?” die Spaanse anarchisten zich na 1939 gesteld hebben, komt hier de essentiële vraag “Waarom verloren wij de revolutie” aan de orde.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Schapiro,_Alexander_%26_De_Jong,_Albert_-_Waarom_verloren_wij_de_revolutie&diff=26647
Schapiro, Alexander & De Jong, Albert - Waarom verloren wij de revolutie
2023-08-29T10:22:30Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Afgewerkt]]<br />
[[Categorie:de Jong, Albert|Waarom verloren wij de revolutie]]<br />
[[Categorie:de Jong, Albert]]<br />
[[Categorie:Schapiro, Alexander]]<br />
[[Categorie:Waarom verloren wij de revolutie?]]<br />
[[Categorie:Boek]]<br />
[[Categorie:Spaanse Revolutie]]<br />
[[Categorie:Geschiedenis]]<br />
[[Categorie:Syndicalisme]]<br />
[[Categorie:Anti/fascisme]]<br />
[[Categorie:IWA]]<br />
[[Categorie:AIT]]<br />
[[Categorie:Congres]]<br />
<br />
[[Categorie:1979]]<br />
<br />
'''http://anarchief.org/w/images/e/e1/De_Jong%2C_Albert_-_Waarom_verloren_wij_de_revolutie_text.pdf'''<br />
<br />
'''epub: http://anarchief.org/wiki/Bestand:Jong,_Albert_de_-_Waarom_verloren_wij_de_revolutie.epub'''<br />
<br />
'''markdown: http://anarchief.org/wiki/Bestand:Jong,_Albert_de_-_Waarom_verloren_wij_de_revolutie.tgz'''<br />
<br />
'''pdf: http://anarchief.org/wiki/Bestand:Jong,_Albert_de_-_Waarom_verloren_wij_de_revolutie.pdf'''<br />
<br />
<br />
WAAROM VERLOREN WIJ DE REVOLUTIE?<br />
<br />
De nederlaag van het Spaanse anarchosyndicalisme 1936 -1937<br />
<br />
<br />
Uitgeverij: archief.<br />
<br />
1979<br />
<br />
124p.<br />
<br />
De diverse hoofdstukken van 'Waarom verloren wij de revolutie?' zijn apart als tekst te vinden op anarchief.org:<br />
<br />
https://anarchief.org/wiki/Prudhommeaux,_Andr%C3%A9_-_Het_internationale_anarchosyndicalisme_en_de_CNT_(1937)<br />
<br />
https://anarchief.org/wiki/Schapiro,_Alexander_-_De_Spaanse_revolutie._Enkele_beschouwingen_(1938)<br />
<br />
https://anarchief.org/wiki/De_Jong,_Albert_-_Het_Spaanse_probleem_(1939)<br />
<br />
<br />
Een belangrijk deel van de discussies binnen de arbeiders-beweging is steeds gevoerd in de vorm van brochures, artikelen‚ vlugschriften en dergelijke. Alleen al de publikatievorm van dit materiaal heeft er veel toe bijgedragen om deze geschriften uit latere discussies vrijwel te doen verdwijnen. Soms blijven ze van naam bekend, maar zijn ze in feite ontoegankelijk geworden; vaak raken ze zelfs geheel en al in de vergetelheid. Toch gaat het hier juist om de meest directe en concrete neerslag van het bewustzijn van de beweging, en daarom is het van groot belang een aantal van deze teksten te herdrukken.<br />
<br />
In mei 1937, middenin de Spaanse Burgeroorlog, maakten de arbeiders van Barcelona met de wapens in de hand duidelijk dat zij de stalinistische contrarevolutie in het republikeinse kamp een halt wilden toeroepen en gaven zij bovendien te kennen dat zij genoeg hadden van de compromis-politiek die de leiders van de machtige anarcho-syndicalistische CNT van de ene concessie naar de andere dreef. Het mislukken van deze opstand, mede door toedoen van de anarchistische ‘kameraden-ministers’ deed een golf van kritiek ontstaan in de internationale anarcho-syndicalistische beweging, die zich scherp keerde tegen de opvatting van de CNT-leiding dat de sociale revolutie in Spanje opgeschort diende te worden tot na de overwinning op Franco. Deze uitgave bevat enkele van de belangrijkste uitingen van deze kritiek, die door verschillende omstandigheden vrijwel onbekend is gebleven; in plaats van de vraag “Waarom verloren wij de oorlog?” die Spaanse anarchisten zich na 1939 gesteld hebben, komt hier de essentiële vraag “Waarom verloren wij de revolutie” aan de orde.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=PARADOKS_-_Anarchistisch/Libertair_Tijdschrift_van_RAK,_La_Cecilia,_Onkruit,_Anarchistisch_Kollektief_Brussel,_enz&diff=26646
PARADOKS - Anarchistisch/Libertair Tijdschrift van RAK, La Cecilia, Onkruit, Anarchistisch Kollektief Brussel, enz
2023-07-11T14:09:02Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Paradoks]]<br />
[[Categorie:Revolutionair Anarchisties Kollektief (RAK)]]<br />
[[Categorie:RAK]]<br />
[[Categorie:Gent]]<br />
[[Categorie:Onkruit]]<br />
[[Categorie:La Cecilia]]<br />
[[Categorie:Anarchistisch Kollektief La Cecilia (Leuven)]]<br />
[[Categorie:Anarchistisch Kollektief Brussel]]<br />
[[Categorie:Tijdschrift]]<br />
[[Categorie:Auteurs]]<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/6/60/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_van_het_RAK_1979-10-xx_-_Jg_01_Nr002.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/4/42/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_van_het_RAK%2C_La_Cecilia%2C_Anarch._koll_brussel_198x-xx-xx_-_Jg_XX_NrXX001.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/4/42/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_van_het_RAK%2C_La_Cecilia%2C_Anarch._koll_brussel_198x-xx-xx_-_Jg_XX_NrXX001.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/f/f2/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_van_het_RAK%2C_La_Cecilia%2C_Anarch._koll_brussel_198x-xx-xx_-_Jg_XX_NrXX002.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/c/c3/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_van_het_RAK%2C_Onkruit%2C_enz_1980-10-xx_-_Jg_02_Nr007.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/4/43/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_1980-11-xx_-_Jg_02_Nr008.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/c/c6/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_1981-02-15_-_Jg_03_Nr001.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/8/8f/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_1981-03-15_-_Jg_03_Nr002.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/1/14/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Libertair_Informatie_Bulletin_1981-07-xx_-_Jg_03_Nr007.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/9/98/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Libertair_Tijdschrift_1981-10-xx_-_Jg_03_Nr010.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/f/fa/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Libertair_Tijdschrift_1982-01-xx_-_Jg_0X_Nr003.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/d/de/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Libertair_Tijdschrift_1982-03-xx_-_Jg_0X_Nr004.pdf<br />
<br />
+ http://anarchief.org/w/images/8/80/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Libertair_Tijdschrift_1982-03-xx_-_Bijlage_bij_Jg_0X_Nr004.pdf</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=PARADOKS_-_Anarchistisch/Libertair_Tijdschrift_van_RAK,_La_Cecilia,_Onkruit,_Anarchistisch_Kollektief_Brussel,_enz&diff=26645
PARADOKS - Anarchistisch/Libertair Tijdschrift van RAK, La Cecilia, Onkruit, Anarchistisch Kollektief Brussel, enz
2023-06-22T15:34:19Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Paradoks]]<br />
[[Categorie:Revolutionair Anarchisties Kollektief (RAK)]]<br />
[[Categorie:RAK]]<br />
[[Categorie:Gent]]<br />
[[Categorie:Onkruit]]<br />
[[Categorie:La Cecilia]]<br />
[[Categorie:Anarchistisch Kollektief La Cecilia (Leuven)]]<br />
[[Categorie:Anarchistisch Kollektief Brussel]]<br />
[[Categorie:Tijdschrift]]<br />
[[Categorie:Auteurs]]<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/4/42/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_van_het_RAK%2C_La_Cecilia%2C_Anarch._koll_brussel_198x-xx-xx_-_Jg_XX_NrXX001.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/f/f2/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_van_het_RAK%2C_La_Cecilia%2C_Anarch._koll_brussel_198x-xx-xx_-_Jg_XX_NrXX002.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/6/60/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_van_het_RAK_1979-10-xx_-_Jg_01_Nr002.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/c/c3/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_van_het_RAK%2C_Onkruit%2C_enz_1980-10-xx_-_Jg_02_Nr007.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/4/43/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_1980-11-xx_-_Jg_02_Nr008.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/c/c6/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_1981-02-15_-_Jg_03_Nr001.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/8/8f/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Anarchistisch_Tijdschrift_1981-03-15_-_Jg_03_Nr002.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/1/14/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Libertair_Informatie_Bulletin_1981-07-xx_-_Jg_03_Nr007.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/9/98/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Libertair_Tijdschrift_1981-10-xx_-_Jg_03_Nr010.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/f/fa/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Libertair_Tijdschrift_1982-01-xx_-_Jg_0X_Nr003.pdf<br />
<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/d/de/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Libertair_Tijdschrift_1982-03-xx_-_Jg_0X_Nr004.pdf<br />
<br />
+ http://anarchief.org/w/images/8/80/Revolutionair_Anarchisties_Kollektief_%28RAK%29_%28Gent%29_-_PARADOKS%2C_Libertair_Tijdschrift_1982-03-xx_-_Bijlage_bij_Jg_0X_Nr004.pdf</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=PP._-_Boekbespreking_Eric_Min,_%27Zwart_licht%27_(Pelckmans,_2023)&diff=26644
PP. - Boekbespreking Eric Min, 'Zwart licht' (Pelckmans, 2023)
2023-04-25T19:03:00Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Boekbespreking Categorie:PP. Categorie:Belgieque =PP. - Boekbespreking ERIC MIN, 'Zwart licht'.= 2023-04-23 https://www.pelckmansuitgevers.be/zwart-licht.html Laat ons alvast beginnen met een positieve bedenking bij het boek van Eric Min, 'Zwart licht – anarchisten in België rond 1900': There is no such thing as bad publicity. Er is de laatste tijd wel meer interesse voor publicaties over het anarchisme in brede zin bij mainstr...'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Boekbespreking]]<br />
[[Categorie:PP.]]<br />
[[Categorie:Belgieque]]<br />
<br />
<br />
<br />
=PP. - Boekbespreking ERIC MIN, 'Zwart licht'.=<br />
<br />
2023-04-23<br />
<br />
https://www.pelckmansuitgevers.be/zwart-licht.html <br />
<br />
<br />
Laat ons alvast beginnen met een positieve bedenking bij het boek van Eric Min, 'Zwart licht – anarchisten in België rond 1900': There is no such thing as bad publicity. Er is de laatste tijd wel meer interesse voor publicaties over het anarchisme in brede zin bij mainstream auteurs en uitgevers. Ludo Abicht, de biografie van Roel van Duijn door Marc Wildemeersch, en wat langer geleden bij Lannoo het boek 'Rood en Zwart' van Moulaert. In de heel brede zin kunnen we denken aan Rudger Bregmann, die Kropotkins 'Wederzijdse Hulp' nog eens dunnetjes overdeed in 'De meeste mensen deugen', al haalde hij er netjes alle angels en referenties naar het anarchisme uit. Chomsky wordt -netjes gescreend, geslecteerd en ge'red-washed'- bij EPO uitgegeven. Al blijft het wachten op een mainstream uitgave van, voor en door anarchisten.<br />
<br />
Eric Min belicht wel degelijk een aantal prestaties van en door anarchisten in de echte wereld: vrije liefde (echtscheiding, samenwonen, seks voor en zonder huwelijk, enz); participatieve en innoverende onderwijsmethoden in gemengde klassen; vegetarisme, veganisme, fructarisch leven; geboortebeperking en anticonceptie (in vervlogen tijden ook door anarchisten verkeerdelijk en jammerlijk 'neo-malthusianisme genoemd), bewust ouderschap, anticonceptie , abortus; naturisme, borstvoeding in het openbaar, preutsheid in het algemeen; vrije meningsuiting; enz. Allemaal zaken die binnen de anarchistische beweging ontstaan en gedragen zijn.<br />
<br />
Maar verder dan die 'lifestyle' overwinningen komt Min helaas niet: niets over de acht-urige werkdag waarvoor de martelaren van Chicago vermoord werden (de campagne voor de 8-urige werkdag en het ontstaan van 1 Mei, het 'feest' van de arbeid); quasi niets over syndicalisme en mutualiteiten of de rest van de sociale zekerheid die zonder Proudhon en de anarchisten nooit bestaan zouden hebben; niets over onze rol in het antimilitarisme, weinig over het feminisme voor het proletariaat of het antikolonialisme, enz. En wat wél aan bod komt, blijft toch vooral in de subtekst hangen – het was geen vermelding in inleiding of slot waard, laat staan een hoofdstukje. Wie dit interesseert kan bijvoorbeeld hier terecht: https://www.rtbf.be/article/veronique-bergen-on-doit-aux-anarchistes-la-plupart-des-conquetes-des-droits-sociaux-10384774 <br />
<br />
<br />
Eric Min beperkt zich dan ook (helaas) tot een bourgeois visie op het anarchisme, beperkt door de focus op (geschreven) bronnenmateriaal, dat bovendien redelijk vaak secundair is. Het is zeker niet de literatuurlijst of het volume aan bronnen dat tekortschiet. 'Zwart licht' is goed gestoffeerd, goed geschreven, staat vol informatie en faits divers én het is in al zijn belezenheid goed leesbaar.<br />
<br />
Maar Min maakt op geen enkele manier duidelijk waarom hij de onderwerpen kiest die hij kiest: respectievelijk Reclus, bohémiens in Brussel, Alexandra David-Neel, Jacques Mesnil, Clara Koettlitz, L'Expérience, vrij huwelijk (pun van de auteur intended natuurlijk) van kunst en anarchie, Ferrer en onderwijs en als laatste Henri Roorda van Eysinga. Ergens bleef ik achter met het gevoel dat Min na eerdere boeken nog met een aantal hoofdstukken zat die hij niet eerder kwijt kon en die hij dus in een apart boek goot – Min zegt zelf dat hij andersom twee hoofdstukken uit zijn eerdere boek 'De eeuw van Brussel' heeft uitgewerkt tot een nieuw zelfstandig boek. De 'scope' van het nieuwe boek is behoorlijk eng: Reclus en de ULB in Brussel en bohémiens in Brussel die dan in verdere hoofdstukken nog een keer apart terugkomen, hun commune in Brussel, een breder stukje over kunstenaars en dan nog een diplomatenzoon die ook al in dezelfde kring rond Reclus te vinden was. 'Reclus en de belgische anarchisten' dekt als (zwarte) vlag misschien beter de lading (mijn pun intended natuurlijk) – en daar ware niets verkeerd of minder waard aan geweest.<br />
<br />
<br />
Victor Serge (1905-1945), de romanticus die eerst het anarchistisch individualisme, dan de Bonnot-bende, dan de bolshevieken vervoegde om daarna terug te keren en een vaag anarcho-syndicalisme te belijden, krijgt een vermelding op 14 pagina's. Hem Day, George Thonar, Ernestan, Eugène Hins krijgen bijvoorbeeld elk 1 (één) vermelding, precies evenveel als pakweg Leni Riefenstahl, Adolf Hitler, Lenin en Bart De Wever. De Mechelse gebroeders Bus of Léo Campion worden zelfs 0 (nul) keer vermeld. Nochtans allemaal figuren die de brug hebben geslagen tussen het 'oude' anarchisme en de 'nieuwe sociale bewegingen' en dus relevant zijn voor een scharnierpunt als de vorige eeuwwisseling. Bovendien is over die figuren nog niet veel geschreven en is de geschiedenis van veel mensen die Min uitgebreid belicht eigenlijk al grotendeels geschreven. Proudhon wordt hier en daar in de marge vernoemd, maar niets over zijn impact tijdens en na zijn verblijf in Brussel op het belgische anarchisme/socialisme. César De Paepe, die onder meer in zijn 'Discours De Patignies' mee de basis legde voor het anarchisme in België, en het jaar daarna mee aan de wieg stond van de Internationale van 1864 krijgt 1 vermelding. De evolutie van De Paepe zou nochtans een mooie boog kunnen zijn binnen de context van Min's boek: naar de BWP vanuit het reformisme van het Proudhonistisch anarchisme, dat zo veel aantrekkelijker was voor de burger De Paepe, en dat uiteindelijk vorm kreeg binnen de BWP in de coöperatieven en stakingskassen. Rond de eeuwwisseling kwam het herhaaldelijk tot gedeeltelijke herenigingen van anarchisten en sociaaldemocraten, maar de anarchisten werden telkens terug aan de deur gezet eens hun opdracht vervuld was. Ook Émile Vandervelde komt aan bod, maar niét zijn oorspronkelijk anarchisme, dat o.m. tot uiting kwam in zijn boek 'Socialisme tegen de Staat'.<br />
<br />
<br />
Die selectie heeft als kwalijk effect dat Min vaak heel dubbel over het anarchisme en zijn beweging lijkt te staan: enerzijds wat betuttelend en vol kunstige lyriek met de nodige burgerlijke clichés die we ook bij Moulaert vinden. Anderzijds belooft hij het niét over de aloude bommengooiers te zullen hebben, maar hij opent er wél het boek mee en laat élk voorbeeld uitgebreid voorbij paraderen. Hij stelt de 'bommengooiers' bovendien tegenover de 'intellectuelen', alsof die tweedeling er op die manier ook echt was. Al bij al wil de burger met die anarchisten wel eens gezien worden, maar samen de barricaden op of de fabriek in is natuurlijk wel te veel gevraagd: je wil er wel eens mee flirten, maar je komt er niet als aanstaande mee bij je moeder op de koffie.<br />
<br />
Misschien ligt het ook aan de adviseurs en bronnen – zelfs Jaak 'antikraak' Brepoels wordt bedankt voor zijn adviezen, maar veel anarchistische bronnen zijn er niet te vinden: geen maitron, anarchief.org, infotheken of andere anarchistische bronnen voor biografieën. <br />
<br />
<br />
Samengevat zéker het lezen waard en onderhoudend voor iemand die niet met het anarchisme vertrouwd is. Maar het blijft toch hopen en ongeduldig wachten op een anarchist die het verhaal van het anarchisme in België mag schrijven voor het mainstream publiek.<br />
<br />
<br />
Wie zelf op zoek wil gaan:<br />
<br />
http://www.ephemanar.net/noms.html<br />
<br />
https://maitron.fr/spip.php?mot28 <br />
<br />
www.anarchief.org <br />
<br />
www.anarchisme.be<br />
<br />
https://fr.wikipedia.org/wiki/Anarchisme_en_Belgique <br />
<br />
https://www.katesharpleylibrary.net/<br />
<br />
https://www.panarchy.org/<br />
<br />
http://bopsecrets.org/<br />
<br />
https://www.libertaire.net/<br />
<br />
http://militants-anarchistes.info/<br />
<br />
http://losdelasierra.info/<br />
<br />
www.libcom.org<br />
<br />
www.theanarchistlibrary.org <br />
<br />
http://militants-anarchistes.info/ <br />
<br />
https://www.cira.ch// <br />
<br />
Divergences, revue internationale libertaire, Dictionnaire international des <br />
militants anarchistes [archive]. http://divergences.be/spip.php?article358 <br />
<br />
Fédération internationale des centres d'étude et de documentation libertaires (FICEDL) [archive] http://www.ficedl.info/site6.html <br />
<br />
Présentation sur le site Antoine Gimenez [archive]. http://gimenologues.org/spip.php?article388 <br />
<br />
Dictionnaire international des militants anarchistes [archive], http://www.federation-anarchiste.org/spip.php?rubrique280 <br />
<br />
Organisations libertaires francophones sur le site de la Fédération anarchiste. https://fr.wikipedia.org/wiki/F%C3%A9d%C3%A9ration_anarchiste_francophone <br />
<br />
Cité sur le site [archive] de l'Encyclopédie anarchiste. <br />
http://www.encyclopedie-anarchiste.xyz/ <br />
<br />
Référence DIMA [archive] sur le site du Chantier biographique des anarchistes en Suisse. http://www.anarca-bolo.ch/cbach/riferimenti.php?lang=fr <br />
<br />
Les archives [archive] André Arru. http://www.raforum.info/archivesarru/spip.php?breve1</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Bestand:ARC-MUND-ANAR-30-20-TRAVAIL-192206.pdf&diff=26643
Bestand:ARC-MUND-ANAR-30-20-TRAVAIL-192206.pdf
2023-04-11T15:21:25Z
<p>JJ: JJ heeft een nieuwe versie van Bestand:ARC-MUND-ANAR-30-20-TRAVAIL-192206.pdf geüpload</p>
<hr />
<div></div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Bestand:ARC-MUND-ANAR-22-24-COMMUNISTE-19071116.pdf&diff=26642
Bestand:ARC-MUND-ANAR-22-24-COMMUNISTE-19071116.pdf
2023-04-11T15:05:31Z
<p>JJ: JJ heeft een nieuwe versie van Bestand:ARC-MUND-ANAR-22-24-COMMUNISTE-19071116.pdf geüpload</p>
<hr />
<div></div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:Wildemeersch,_Marc&diff=26641
Categorie:Wildemeersch, Marc
2023-04-11T14:40:00Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Biograaf Categorie:Auteurs'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Biograaf]]<br />
[[Categorie:Auteurs]]</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:Kabouters&diff=26640
Categorie:Kabouters
2023-04-11T14:39:05Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Trefwoorden Categorie:Chronologie'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Trefwoorden]]<br />
[[Categorie:Chronologie]]</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:Van_Duijn,_Roel&diff=26639
Categorie:Van Duijn, Roel
2023-04-11T14:38:27Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Auteurs Categorie:Van Duyn, Roel Categorie:Provo Categorie:Kabouters Categorie:Nederland'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Auteurs]]<br />
[[Categorie:Van Duyn, Roel]]<br />
[[Categorie:Provo]]<br />
[[Categorie:Kabouters]]<br />
[[Categorie:Nederland]]</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:PP.&diff=26638
Categorie:PP.
2023-04-11T14:36:29Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Auteurs Categorie:Pépé'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Auteurs]]<br />
[[Categorie:Pépé]]</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Categorie:Boekbespreking&diff=26637
Categorie:Boekbespreking
2023-04-11T14:35:45Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Publicatievorm'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Publicatievorm]]</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=PP._-_Boekbespreking_Marc_Wildemeersch,_%27Roel_van_Duijn,_Een_ziener_in_Nederland%27&diff=26636
PP. - Boekbespreking Marc Wildemeersch, 'Roel van Duijn, Een ziener in Nederland'
2023-04-11T14:35:03Z
<p>JJ: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Categorie:Boekbespreking Categorie:PP. Categorie:van Duijn, Roel Categorie:Wildemeersch, Marc PP. Boekbespreking van Marc Wildemeersch, 'Roel van Duijn een ziener in Nederland'i 27/03/2023 Marc is een Brugs auteur, die in 2005 bij In de Knipscheer al een boek over Georges Kopp, commandant van George Orwell tijdens de Spaanse Revolutie1 publiceerde. Een interview van van Duijn door Pat Donnez was bij hem blijven haken en hij nam contact op m...'</p>
<hr />
<div>[[Categorie:Boekbespreking]]<br />
[[Categorie:PP.]]<br />
[[Categorie:van Duijn, Roel]]<br />
[[Categorie:Wildemeersch, Marc]]<br />
<br />
PP.<br />
<br />
Boekbespreking van Marc Wildemeersch, 'Roel van Duijn een ziener in Nederland'i<br />
<br />
27/03/2023<br />
<br />
Marc is een Brugs auteur, die in 2005 bij In de Knipscheer al een boek over Georges Kopp, commandant van George Orwell tijdens de Spaanse Revolutie1 publiceerde.<br />
Een interview van van Duijn door Pat Donnez was bij hem blijven haken en hij nam contact op met van Duijn. Toen bleek dat er over Provo's, Kabouters en andere betrokkenheden van van Duijn al vanalles was geschreven, maar dat een overzicht ontbrak dat het figuur van Duijn centraal stelt.<br />
Bij Kelderuitgevrij kwam einige tijd terug 'Provo en Provocaties 1965-1967'ii uit. Coen Tasman publiceerde bij De Geus al 'Louter Kabouter'.<br />
Vooral de anarchistische beweging bleek in de beginjaren wel wat ruimte te bieden voor dat aspekt van van Duijns leven. De Asiii wijdt er in 1988 een nummer aan met bijdragen van o.a. Rudolf de Jong, Jan Bervoets, Hans Ramaer, Simon Radius, Marius De Geus en Wim de Lobel. 'De Vrije' bood een vroeg podium aan de bewegingiv. Buiten de perken en Recht voor Allen eveneens<br />
van Duijn hernieuwde de aandacht voor anarchisten als Kropotkin, Bakoenin en Bart de Ligt (p.61), maar vond verder relatief weinig verbinding met de bestaande anarchistische beweging of met de kraakbeweging die later zou uitgroeien en ten onder gaanv. In 2014 is er nog sprake van dat van Duijn redacteur zou worden van De As, maar hij maakt bezwaar tegen columnist Bas van de Plas die zijn Putinfilie luid verkondigt. van Duijn maakt hiertegen bezwaar en is al jarenlang een criticus van de Russische oli(e)garch. Ook vandaag nog trekt hij op facebook van leer tegen Putin in zijn rubriek 'Rusland en Roel'.<br />
Maar tegen die tijd is het anarchisme van Roel toch vooral een zaak van het verleden: hoewel hij omstreeks 1976 ook door Bookchin geïnspireerd werdvi, die hem ook in Amsterdam bezocht, keerden de provo's en kabouters zich al zeer snel naar de politiek om dingen gedaan te krijgen. Weliswaar vaak met een spectaculaire en provocatieve saus, maar van echt anarchisme kunnen we zeer snel niet meer spreken. Bookchin zou later met het 'libertair municipalisme' binnen het raamwerk van het anarchisme blijven terwijl van Duijn, Daniel Cohn-'Bandit' & co al gauw de maskers van de radicaliteit lieten vallen.<br />
<br />
Over dat dubbele zegt Arthur Lehning bijvoorbeeld:<br />
“V.: Zijn provo’s anarchisten? <br />
A.: Dat zou ik het liefst aan de provo’s zelf willen vragen, die voor zover ik weet het daar niet over eens zijn. Als men Roel van Duyn als een typische vertegenwoordiger van de Provobeweging beschouwt, dan zou ik ook op grond van zijn boek "Het witte gevaar" de vraag bevestigend willen beantwoorden. Hij sluit zich hier aan bij de anarchistische traditie in Nederland. In zijn enigszins vreemd gecomponeerd werk geeft hij in de eerste plaats een uitstekende uiteenzetting over het ontstaan van de Provobeweging in Amsterdam en hij beschrijft de reacties, die deze heeft geprovoceerd. Hij geeft ook een overzicht van de Dada-beweging die hij blijkbaar als een anarchistische beweging beschouwt. Daar is iets van aan, hoewel Dada ook een sterk nihilistisch karakter had. Maar tegelijkertijd was het ook een soort anarchistisch protest tegen de waanzin van de burgerlijke maatschappij zoals die in de Eerste Wereldoorlog tot uiting kwam. <br />
Rechtstreekse invloed van het Nederlandse anarchisme op Roel van Duyn is in zijn boek slechts sporadisch te vinden. Voor zover de provobeweging anarchistische trekken vertoont, is het in ieder geval een anarchisme dat geen contact heeft met de arbeidersbeweging en daar niets van verwacht. Zoals de zaken op het ogenblik staan, is dat misschien niet geheel ten onrechte. Wat me overigens gefrappeerd heeft, is het feit dat een beweging die pas twee jaar aan de gang is, nu reeds zijn geschiedschrijver heeft gevonden. Pas in onze tijd komen de boeken los over de culturele bewegingen van tientallen jaren geleden: over Dada, over het Surrealisme, over het Bauhaus. Het is, geloof ik, een novum, dat iemand die een leidende rol in zulk een beweging heeft gespeeld, reeds zo kort daarna ideologisch en historisch, verantwoording aflegt over die beweging. Ik hoop niet dat de ‘provoloog’ van Van Duyn een epiloog zal blijken te zijn <br />
V.: Is het zinnig om bewegingen als Provo en het anarchisme te beoordelen niet naar hun intrinsieke bedoelingen – naar de intentie van degenen die er lid van zijn - maar naar de reactie die zij bij de niet-aanhangers oproepen. Ik dacht namelijk dat het belangrijke van dergelijke bewegingen was dat zij een soort Phoenix-mechanisme op gang hielden, door bepaalde waarden in de maatschappij steeds weer opnieuw te toetsen en wel op zodanig provocerende wijze, dat andere mensen die toets overnemen en dat het juist het overnemen van deze toets het grote belang van het anarchisme is. <br />
A.: Enerzijds moet men de provo’s toch wel beoordelen naar hun intrinsieke bedoelingen, maar anderzijds moet men de grote betekenis van de Provobeweging zeker zien in de reactie die deze heeft teweeggebracht. Door hun ‘provocerend’ optreden is onthuld hoe het in onze maatschappij staat met allerlei zaken zoals de demonstratievrijheid en de burgemeesters (1), met de politie en de justitie (2). Kortom, door de acties van de provo’s - en dat is ook wel hun bedoeling - is het autoritaire karakter van onze huidige maatschappij en van onze democratie aan het licht gebracht.”vii<br />
<br />
en<br />
<br />
“Zie je nou in Provo, zoals dat was en in de Kabouterbeweging, acties van Roel van Duyn, zie je daar anarchistische tendensen in? <br />
“Ja, zonder enige twijfel, ik beschouw dat toch als anarchistische uitingen, als anarchistische tendensen, als anarchistische bewegingen, waarvan de grote verdienste geweest is, dat zij bepaalde essentiële kenmerken van deze maatschappij plotseling naar buiten hebben gebracht. Want ik heb nou zoëven gesproken over deze schijndemocratie, daar bedoel ik mee in de eerste plaats dat er überhaupt democratie bestaat. <br />
Ik heb dezer dagen juist een rapport gelezen, een studierapport van twee politicologen van de Amsterdamse universiteit waarin zij hebben vastgesteld dat het hele politieke-economische leven in handen is van enkele ambtenaren, enkele functionarissen van de grote banken, en gezamenlijk met de industrieën en met de overheidsorganen, die het hele politieke-economische leven in Nederland beheren en beheersen en dat daarop geen enkele politieke controle is. En desondanks spreekt men in de parlementen en in de pers over inspraak en al deze dingen, dat noem ik een schijn-democratie. <br />
Ik heb wel eens in een interview met Jan Rogier gezegd: je hebt de indruk alsof de gehele bevolking “gedoped” is. <br />
Het is ’n wajang-spel. Mijn vrienden de Situationisten, hebben het aldus geformuleerd. Wij leven in een “société du spectacle”. Alles is maar schijn. De werkelijkheid ligt ergens anders.”viii<br />
<br />
De As (nr 134-135, zomer 2001, p. 85, in de vaste rubriek 'Bladspiegel') over Guy Debord en de situationisten vermeldt van Duijn, in een citaat uit De Groene Amsterdammer nummer 15: “In De Groene Amsterdammer 15 komt ex-provo Roel van Duijn aan het woord. Van Duijn staat nog altijd achter de principes van het anarchisme: "Maar ik ben wel tot de conclusie gekomen dat het voor<br />
de meeste mensen te moeilijk is om zonder verantwoord leiderschap tot het goede te komen. Je komt in chaotische toestanden terecht omdat mensen niet gewend zijn vrij samen tè werken. Daar is kennelijk een lange scholingsweg voor nodig.” P'tje Landser, die de rubriek verzorgt, voegt er meteen aan toe: “Ik vind het opmerkelijk, en ook jammer, dat veel woordvoerders van de protestgeneratie van de jaren zestig/zeventig vurige pleitbezorgers waren van 'de verbeelding aan de macht', maar die verbeelding, en tevens het anarchisme, jaren later als onhaalbaar zijn gaan zien.”ix <br />
<br />
De vergelijking met de Situationisten van Debord, Vaneigem, en co is geen toeval, hoewel die vooral inspiratie haalden uit een onorthodox marxisme. De overeenkomsten zijn bijvoorbeeld te vinden in de kritiek op het spektakel en het gebruiken van 'happenings'x om het spektakel te doorbreken, ook met scherpe beelden die we vandaag 'memes' zouden noemen. Zoals de 'memes' zouden ook de provo's, kabouters en situ's snel door het spektakel gerecupereerd. De 'reproductie van het dagelijks leven' bleek met gemak bestand tegen de aanvallen van geatomiseerde intellectuelen. We danken aan hun een hernieuwde kritiek op het reformistische syndicalisme (waar de anarchistische grondleggers van het syndicalisme ook al voor waarschuwden: de bureaucratie, het reformisme, de voorhoede, het legalisme, enz).<br />
<br />
Daarnaast is het werk van Marc Wildemeersch in de eerste plaats met onderscheiding in zijn opzet geslaagd, denk ik. Ondanks redactionele slordigheden als het ontbreken van een inhoudstafel en het wel zeer summiere namenregister waar je bijvoorbeeld Bookchin of Bart de Ligt niet terugvindt, ook al worden zij vermeld als zeer belangrijke inspiratiebron. Dat is misschien allemaal eerder een probleem van de uitgever dan van de auteur, maar toch storend.<br />
Daar tegenover staat dat Marc een boeiende biografie schreef van een boeiend figuur in al zijn tegenstellingen, twijfels, kleinmenselijkheden, grootsheid en vaagheden. En dat was toch de bedoeling - mét 1566 voetnoten naar zeer diverse bronnen.<br />
<br />
Toch ontbreekt er voor een stuk koppeling tussen het individu en zijn bredere realiteit en context. Niets bijvoorbeeld over de internationale impact van de provo's en kabouters in België, die er nochtans duidelijk wasxi, getuige de intersse van zelfs Hem Day. Op p. 153 vind je wel een bespreking van 'Provo Nr. 11' waar hij het in het artikel 'Federatie Benelux' heeft over hoe de Belgische geestesgenoten in Gent, Antwerpen en Brussel (Guido Van Meir, Koen Calliauw, Herman Claeys met tijdschriften als 'Eindelijk', 'Arena' en 'Revo') gevangen zaten “tussen twee ijzeren tangen. De ene tang is het unitaire koninkrijk België met zijn rijkswacht, zijn NATO en zijn kapitalisme en de andere is de federalistische oppositie met zijn knokploegen en zijn dreigend fascisme.” Desgevraagd zegt Marc hierover dat dit een bewuste keuze is omdat het onderwerp misschien een eigen boek waard is (Go, Marc!).<br />
Of over de relatie met de situationisten, de kraakbeweging, de vredesbeweging, de radicale ecologisten, enz.. <br />
Zeer weinig anarchistische bronnen ook: zoek geen www.anarchisme.nl of www.anarchief.org als bronnen. <br />
<br />
Kortom, als biografie zeker geslaagd, voor wie een vlot lezende 375tal paginas tellende biografie van een boeiend figuur wil lezen zowel als voor wie dieper zou willen graven gezien het uitgebreide notenapparaat. Maar wie de figuur in zijn context wil begrijpen moet wel zelf aan de slag en zelf het verhaal gaan zoeken. Daarover bestond al wel wat literatuur, dus de bijdrage van Wildemeersch was zeker een welkome aanvulling als invalshoek. Achter al die idealen zitten nu eenmaal ook allemaal mensen.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Lehning,_Arthur_-_Arthur_Lehning_en_het_anarchisme_(uit_%27De_As_18;_winter_1975)&diff=26635
Lehning, Arthur - Arthur Lehning en het anarchisme (uit 'De As 18; winter 1975)
2023-03-27T10:41:27Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Aanvullen]] <br />
<br />
Uit : “DE AS” nummer 18, van november/december 1975.<br />
<br />
<br />
=IN GESPREK MET ARTHUR LEHNING=<br />
<br />
Op 30 april en 1 mei 1972 zond de VARA-radio in de serie “Zin en tegenzin” een vraaggesprek met Arthur Lehning uit . Interviewer was mr. G.J.P. Cammelbeeck. Hieronder drukken wij de tekst af van het op 1 mei uitgezonden gedeelte, waarin Lehning uitvoerig spreekt over zijn anarchistische opvattingen - Redactie “DE AS”. <br />
<br />
Op grond van je anarchistische ideeën verzet je je tegen iedere vorm van autoriteit, derhalve tegen de staat tegen de politieke partijen, ook tegen de parlementaire democratie, uiteraard tegen het parlement en mag ik daar ook aan toevoegen tegen de kerk, met de bijbehorende vraag dus ook tegen de religie? <br />
<br />
“In het algemeen moet ik zeggen ja. Dus zowel tegen de staat als tegen de kerk, als ook tegen alle hiërarchische instellingen van de maatschappij. Het anarchisme is dus van mening dat dat beter op een andere wijze kon worden georganiseerd, maar ik neem aan dat je me daar nog wel enkele pertinente vragen over zal stellen. Het anarchisme, ik heb het reeds gezegd, dat het een sociale filosofie is, een wereldbeschouwing, afgezien van een politieke theorie.<br />
<br />
Essentieel is voor het anarchisme: het vertrouwen van alle dwangmatige autoriteit van de ene mens over de andere. En ik heb al gezegd, men vindt deze ideeën in de loop van de geschiedenis bij alle mogelijke schrijvers, denkers en filosofen, en de anarchistische theorieën gaan er over het algemeen van uit, dat ze buitendien ontkennen dat er in beginsel een tegenstelling is tussen het individualisme en socialisme, tussen de rechten van het individu en die van de maatschappij. Ik geloof ook dat men het anarchisme het meeste recht doet door het niet alleen te beschouwen als een ideale maatschappijvorm, als een vaag einddoel van de revolutie, maar als een beginsel van maatschappelijk leven, waarbij de vrijheid als een permanent en esentiële factor wordt beschouwd in het ontwikkelingsproces. Nu is één van de kernproblemen van het anarchisme die van het gezag en van de macht en in de eerste plaats van de Staat en nu heeft men mij wel eens de vraag gesteld of dat nu nog wel reëel is want de Staat is toch niet meer het onderdrukkingsapparaat van een heersende klasse, zoals dat in de 19de eeuw was, maar nu een halve eeuw later is de Staat toch ook een soort van welvaartsstaat geworden en buitendien hebben we toch de democratie en algemeen stemrecht enz. Ik ben echter van mening dat deze democratie een schijn-democratie is.”<br />
<br />
<br />
Kan je dat verduidelijken? <br />
<br />
“Jawel, ik zal het verduidelijken als ik er de tijd voor heb; kijk eens, als democratie iets betekent, dan wil dat zeggen zelf-bestuur en zelf-beschikking, rechtstreeks deelname aan de instellingen die het maatschappelijke leven regelen. <br />
<br />
Bij tienduizenden verenigingen die in het maatschappelijk leven op vrijwillige basis in het leven geroepen zijn, en dat zou ik willen accentueren, want het anarchisme stelt zich eigenlijk voor dat de hele maatschappij zich op een zekere vrijwillige associatieve, coöperatieve basis zou moeten worden georganiseerd, - is dat ook wel het geval – op enkele notoire uitzonderingen natuurlijk, zoals instellingen als de Katholieke Kerk bijvoorbeeld. In alle vrijwillige organisaties heerst democratie. De leden kiezen hun vertegenwoodigers om de belangen waarvoor men zich heeft aangesloten te behartigen. Alleen bij de gedwongen collectiviteit die de Staat is, en waartoe iedereen behoort, of hij wil of niet, is dit niet het geval.”<br />
<br />
<br />
Dat kan ik allemaal volgen, maar moet je op een gegeven moment niet zeggen een politieke partij is op een gegeven ogenblik ook een vereniging van vrije mensen? <br />
<br />
“O ja, natuurlijk kan je dat zeggen, maar je had mij gevraagd of ik ook de politieke partijen afwijs en dan zeg ik ja, want dat is op andere redenen gebaseerd. Dat is namelijk daarop gebaseerd, en dat is heel logisch, dat als men een bepaald doel wil bereiken, dat men daartoe bepaalde middelen moet aanwenden en wanneer men nu een staatloze maatschappij wil bereiken door middel van actie en eventueel door revolutie waarbij dan degene die een rol spelen in het economische en sociale leven. Zelf voor hun belangen opkomen ja dan kun je niet zeggen dat je eerst maar eens de Staat wilt veroveren, dat is een contradictio in terminus. Een politieke partij is per definitie, ik noem hier de definitie van de Duitse socioloog Max Weber die ook in dit land een goede klank heeft, - de sociologische definitie van een politieke partij is: de politieke partij is een organisatie die ten doel heeft om de staat te veroveren, en Weber voegt hieraan toe, maar dat laat ik nu maar even rusten omdat het te ingewikkeld wordt, om deze in het belang van zijn aanhangers te gebruiken. <br />
<br />
In grote lijnen is dat ook juist, wanneer een politieke partij de macht verovert, dan heeft dat natuurlijk ten doel dat daar een zekere verschuiving in de hele politieke en economische machtsverhoudingen het gevolg van zal zijn, men hoeft nu niet direct te denken aan corruptie bij deze formulering. Maar wanneer men dus van mening is dat het socialisme uitsluitend verwerkelijkt kan worden niet door de Staat, maar juist tegen de Staat en door de vernietiging van de Staat dan heeft het helemaal geen zin om aan een politieke partij mee te doen en aan deze democratie en buitendien komt er ook nog bij dat op het ogenblik, deze democratie langzamerhand helemaal verworden is, ze wordt helemaal uitgehold door de hele technologische ontwikkeling en volgens mij zijn wij met deze democratie op weg naar een totalitaire Staat.”<br />
<br />
<br />
Nou leg ik je een andere vraag voor. Constateer je op het ogenblik in onze maatschappij en ook in Nederland een herleving van de belangstelling voor het anarchisme, en zo ja waar zie je dan, wanneer zie je dat, hoe ligt dat ongeveer? <br />
<br />
“Nu, dat is een opmerkelijk verschijnsel geweest in de laatste jaren en de laatste jaren daar bedoel ik mee het laatste decennium. Het anarchisme heeft heel weinig aandacht getrokken ook bij de historici, omdat het in het algemeen een begin was die, ten onrechte, enigszins in de schaduw van de historie is gebleven. En de historie is altijd nog voornamelijk een spiegel van de Realpolitiek en wat nu dergelijke vergeten ideeën, bewegingen, stromingen, weer in de algemene aandacht brengt, dat is niet zozeer het werk van de historici. Men heeft mij herhaaldelijk gevraagd de laatste jaren, of ik geloofde dat de belangstelling voor Bakoenin het gevolg was van mijn grote Bakoenin-uitgave. Ik heb daarop geantwoord, nee niet rechtstreeks, maar ik wist wel, dat men op deze ideeën terug zou komen. De mensen die in Parijs met zwarte vlaggen vochten op de barricaden in mei ’68, die hebben niet of nauwelijks Bakoenin gelezen. Ik wil zeggen, wanneer dus dergelijke bewegingen weer in de algemene aandacht komen, dan is dat veel minder te danken aan het werk van historici die zich daarmee gaan bezighouden, dan wel aan verschijnselen en feiten en nieuwe ontwikkeling in het maatschappelijke en culturele leven.”<br />
<br />
<br />
Kan je daar eens wat van noemen? <br />
<br />
“Dat zijn in de eerste plaats de studentenbewegingen geweeest, die in Amerika (Berkeley) begonnen en zich over de gehele wereld hebben uitgebreid, en die hun culminatie in zekere zin hebben gevonden in de opstand in Parijs, de studentenopstand in Parijs die tot de grote staking van wel 10 miljoen arbeiders heeft geleid, en die bijna de regering en het regime ten val heeft gebracht. Deze revolte werd gekarakteriseerd door anarchistische tendenzen. Ze waren gericht tegen de politieke partijen, tegen de grote vakbeweging, tegen de Staat en wanneer je nu vraagt waarop deze nieuwe belangstelling voor het anarchisme en deze activiteiten, deze protestbeweging gebaseerd is, dan geloof ik dat de verklaring te vinden is in een protest tegen de schijndemocratie van de huidige samenleving, waar ik al over sprak, tegen de hele gezagsmystiek, ook tegen het krankzinnig opgevoerde geweld van de moderne staten, je weet er worden gezamenlijk van de staten, honderdduizenden miljoenen voor nieuwe bewapening uitgegeven, overal neemt het geweld en de terreur toe, en om het op een hele korte formule te brengen: voornamelijk is dit het gevolg van de langzamerhand complete discreditering van het bolsjewistische staatscommunisme en de discreditering en de teleurstelling van de huidige welvaartsstaat die men terecht een warfare-staat heeft genoemd.”<br />
Je hebt het wel eens zo geformuleerd, las ik in één van je geschriften; en dan noem ik maar één factor maar er zijn er wel meerdere dat juist dat etatiseren, dat grijpen naar de macht én in machtsposities willen zitten dat dat een oorzaak is, dat noemen we dan tegenwoordig weer met een mode-woord, maar het is helemaal geen mode-woord want het komt van Marx vandaan dacht ik: het hele vervreemdings-proces wat zich in de maatschappij voordoet. <br />
“Inderdaad, dat vervreemdingsproces, dat is een begrip door Marx ingevoerd in de sociale geschiedenis, het begrip komt van Hegel. Juist dit vervreemdingsproces is tegelijkertijd één van de argumenten vóór het anarchisme. Ik bedoel waarop is dat vervreemdingsproces gebaseerd? <br />
Oorspronkelijk de vervreemding van de arbeid, de arbeider wordt helemaal geïsoleerd van de productiemiddelen, maar nu breidt zich dat uit tot de hele maatschappij. <br />
<br />
<br />
Wat is het kenmerk van de staat?<br />
<br />
Het kenmerk van de staat is het centralisme. De staat wil altijd meer macht, wil altijd grotere administratieve eenheden, wil het hele leven eigenlijk beheersen, en het socialisme en niet alleen het anarchisme, alle socialistische systemen hebben nu ten doel en dat is de definitie van het socilaisme, om deze tegenstelling tussen deze politieke autoriteiten, deze stuctuur die zich boven de maatschappij heeft gevormd en de sociale structuur, om die op te heffen.<br />
<br />
En tegenwoordig is het zo dat met de hele technologische ontwikkeling, die volgens de stedebouwkundigen, de biologen enfin iedereen van mening is, dat niet alleen de hele aarde vervuild wordt, maar een bedreiging is van het hele bestaan van de wereld. Dat neemt nu langzamerhand afmetingen aan, waardoor wij naar een ontwikkeling dreigen te gaan, waarbij de mensen nog uitsluitend robots zullen zijn in handen van door bureaucraten, en technocraten beheerste computers en data-banden. Daarom was ik zeer blij met het betrekkelijke geringe protest, maar toch wel belangrijke protest tegen de volkstelling omdat dit een close-up was in deze ontwikkeling, in het proces van de ont-democratisering van deze maatschappij, die naar ik absoluut overtuigd ben tot een totalitaire maatschappij zal leiden wanneer niet een revolutionaire contra-ontwikkeling zich zal inzetten.”<br />
<br />
<br />
Zie je nou in Provo, zoals dat was en in de Kabouterbeweging, acties van Roel van Duyn, zie je daar anarchistische tendensen in? <br />
<br />
“Ja, zonder enige twijfel, ik beschouw dat toch als anarchistische uitingen, als anarchistische tendensen, als anarchistische bewegingen, waarvan de grote verdienste geweest is, dat zij bepaalde essentiële kenmerken van deze maatschappij plotseling naar buiten hebben gebracht. Want ik heb nou zoëven gesproken over deze schijndemocratie, daar bedoel ik mee in de eerste plaats dat er überhaupt democratie bestaat. <br />
<br />
Ik heb dezer dagen juist een rapport gelezen, een studierapport van twee politicologen van de Amsterdamse universiteit waarin zij hebben vastgesteld dat het hele politieke-economische leven in handen is van enkele ambtenaren, enkele functionarissen van de grote banken, en gezamenlijk met de industrieën en met de overheidsorganen, die het hele politieke-economische leven in Nederland beheren en beheersen en dat daarop geen enkele politieke controle is. En desondanks spreekt men in de parlementen en in de pers over inspraak en al deze dingen, dat noem ik een schijn-democratie. <br />
<br />
Ik heb wel eens in een interview met Jan Rogier gezegd: je hebt de indruk alsof de gehele bevolking “gedoped” is. <br />
<br />
Het is ’n wajang-spel. Mijn vrienden de Situationisten, hebben het aldus geformuleerd. Wij leven in een “société du spectacle”. Alles is maar schijn. De werkelijkheid ligt ergens anders.”<br />
<br />
<br />
Ik wil je nu een irritante vraag stellen, omdat velen die vraag stellen. Die zeggen, die ideeën van dat anarchisme daar kan ik wel inkomen, daar zie ik nog wel wat in, maar kan dat eigenlijk wel? Kun je het anarchisme verwezenlijken in die verschrikkelijk gecompliceerde technologische maatschappij van het Westen, waarin wij leven? <br />
<br />
“In het algemeen heb ik die vraag 100 keer gehoord; dat ze me vragen van ja, dat is heel mooi misschien, prachtig ideaal dat anarchisme, vrijheid enz. maar hoe moet dat verwerkelijkt worden. In alle gevallen zijn dat mensen die nog nooit een letter van het anarchisme gelezen hebben, en nu kun je van dat anarchisme wel iets zeggen, maar ja het is een ideologie, een wereldbeschouwing, die zoals alle ideologieën en wereldbeschouwingen een geschiedenis heeft en zonder die geschiedenis kun je dat ook niet goed begrijpen, maar niemand neemt de moeite daarvoor, ofschoon er veel literatuur over bestaat, om daar het abc van te leren kennen. <br />
<br />
In de tweede plaats is het een vraag die mij daarom irriteert omdat ik de absolute overtuiging heb dat wanneer ik nou eens glashelder zou uiteenzetten, alsof ik een professor Pen was, dat een dergelijke anarchistische maatschappij economisch schitterend zou werken, dan ben ik ervan overtuigd dat niemand door deze uiteenzetting anarchist zou worden. Je wordt anarchist om heel andere redenen.<br />
<br />
En de derde reden, die mij irriteert, is deze: dat men dat dan wel een mooi ideaal vindt en zegt van ja, hoe moet dat dan? De zaak is namelijk zó, dat, wanneer deze anarchistische ideeën niet worden verwerkelijkt, dan is het niet omdat ze niet te verwerkelijken zijn, maar uitsluitend omdat men ze niet verwerkelijkt wil!<br />
<br />
Omdat men andere prioriteiten heeft, omdat men andere dingen belangrijker vindt dan vrijheid, dan vrijwillige associaties enz. <br />
<br />
Want wanneer je toch bedenkt in wat voor barbaarse en wat voor kranzinnige maatschappij we leven, en dat vindt men wel normaal! Mijn mening is: wij worden door misdadigers geregeerd.” <br />
<br />
Maar wil je dat eens verduidelijken; je hebt vroeger wel eens tegen mij gezegd: de waanzin van het kapitalistische systeem, de heilige koe van de economische groei. <br />
<br />
“Ja, kijk eens, de waanzin van het kapitalistische systeem, en onder kapitalistische systeem, beschouw ik ook de communistische staatssystemen, dat maakt in dit opzicht absoluut geen verschil. Er zijn de laatste decennia, een 40 à 50 miljoen mensen afgeslacht en vermoord in onze christelijke beschaivng, Men heeft atoombommen uitgevonden dankzij deze technologische ontwikkeling, waarmee men hele steden van de aardbodem om met Hitler te spreken, heeft ‘ausradiert’. Sindsdien is men bezig een geweldig atoomarsenaal op te bouwen waarmee deze aardbol vele malen kan worden opgeblazen. Het oorlogsbudget van al deze staten – ik heb het al reeds gezegd - loopt in de honderden, duizenden miljoenen. Dat is toch een volkomen waanzinnige maatschappij! En daartoe leidt deze hele technologische ontwikkeling dit hele militaire industriële complex van bureaucraten, van technocraten, waarbij de mensen langzamerhand uitsluitend robots dreigen te worden. En nu is mijn punt dit: Deze technologie, die op zichzelf heel nuttig is, de ontwikkeling van de wetenschap kan men niet tegengaan, maar Bakoenin heeft reeds gezegd wanneer deze wetenschap niet aangewend wordt voor nuttige doeleinden dan is dat het meest catastrofale wat de mensheid kan overkomen, ze worden slachtoffers van de heerschappij van de wetenschapsmensen. Deze technologie is toch geen natuurproces, evenmin als de computers: deze computers worden toch beheerd, worden toch geprogrammeerd, worden gebruikt door de mensen, het zijn toch de mensen die het milieu vervuilen, maar de bevolking staat daar hulpeloos tegenover.”<br />
<br />
Zou je nou met deze analyse een weg kunnen aangeven waarlangs het mogelijk is dat deze ideeën van jou in grotere bevolkingsgroepen echt zouden doordringen? <br />
<br />
“Kijk eens, dat iets doordringt kan alleen op twee manieren. In de eerste plaats kan dat alleen doordat deze ideeën een zekere verbreiding geven. Met ideeën alleen kun je de maatschappij niet veranderen. Dus er moeten ook bepaalde omstandigheden in de maatscahpij zijn die het mogelijk maken dat deze ideeën tot werkelijkheid worden.”<br />
<br />
<br />
Zijn die omstandigheden er? <br />
<br />
“Nou die zullen er mijns inziens komen en het geweldig verzet al in verschillende landen ook in Nederland niet waar: ik heb laatst gelezen er waren 2000 anti-parlementaire actiegroepen, nu moet je dat natuurlijk niet overschatten, want ik heb ook gelezen dat enkele actie-groepen zelfs werden betaald door de overheid, dus van een anarchistisch karakter is geen sprake, maar in ieder geval beginnen de mensen toch zelf voor hun eigen belangen op te komen, voor het eigen milieu waarin ze werken en hierin zie ik toch wel een belangrijk element dat de mensen tot andere ideeën komen, maar deze ideeën zijn zonder revolutie en zonder vernietiging van het hele gewelddadige staatscomplex niet mogelijk.<br />
<br />
Nu zijn er twee factoren die daarvoor noodzakelijk zijn. <br />
<br />
In de eerste plaats dus dat de mensen zich bewust worden van de opvatting, een Franse anarchist heeft in de vorige eeuw eens geformuleerd: er zijn geen heersers, er zijn alleen maar slaven. <br />
<br />
En zodra mensen werkelijk beginnen te denken en zich niet meer laten manipuleren door de hele persmedia, waar we nu ook bij horen, en door de kerken en door alle autoritaire instellingen, maar een begrip krijgen van de situatie waarin zij leven en uitsluitend het woordje nee uitspreken, men dus niet meer mee doet, dan is er al erg veel gewonnen. <br />
<br />
Het bewijs daarvan is de wilde woede waarmee alle staten de dienstweigeraars hebben vervolgd, omdat hier plotseling het hele systeem, dat alleen maar op autoriteit gebaseerd is, driegt ineen te storten.”<br />
<br />
Je hebt net het woord revolutie laten vallen, revolutie roept bij de mensen altijd het begrip op van geweld, terreur enz. Kan je dat begrip revolutie nader omschrijven? <br />
<br />
“Dat weet ik wel, dat vinden de mensen allemaal verschrikkelijk, dat geweld en die terreur, maar het geweld en de terreur die in de huidige maatschappij plaats grijpt, die wordt door iedereen geaccepteerd.<br />
<br />
Kijk, ik versta onder revolutie een gewelddadige omzetting van de maatschappij en dat hoeft helemaal niet met zoveel geweld gepaard te gaan, ik wil zeggen hoe midner geweld, hoe meer revolutie. En wanneer deze revolutie zich richt op de werkelijke omwenteling van de maatschappij d.w.z. zoals ik gezegd heb, de mensen die betrokken zijn in een bepaald deel van het maatschappelijke leven, sociaal economisch, wanneer die dat zelf in handen nemen dan hoeft er ook niet ontzettend veel geweld te gebeuren. En nu wat betreft realiseren!<br />
<br />
Wij hebben twee grote historische voorbeelden: in de eerste plaats hebben we het voorbeeld van het begin van de Russische Revolutie van de Sovjets, deze Sovjets die spontaan in de revolutie ontstonden en die niet alleen organen waren van de opstand, maar die ook tevens organen waren, waarbij het economische en sociale leven door arbeiders en boeren in eigen handen werden genomen.<br />
<br />
Deze Sovjets waren organen die zich helemaal richtten tegen het partijpolitieke systeem. De gedelegeerden waren herroepbaar, ze waren in contact met degenen die ze hadden benoemd, met het werk wat ze deden, het waren geen vertegenwoordigende maar echt delegerende organen en werkten van de basis naar de top, en federalistisch. Door de staatscommunistische ideeën van de bolsjewiki zijn deze organen weldra vernietigd en vervangen door een terroristische staatsdictatuur. <br />
<br />
Het tweede grote historische voorbeeld, dat is Spanje in het begin van de burgeroorlog, waar in grote delen van het land, bijvoorbeeld in geheel Catalonië de arbeidersorganisaties, de grote anarcho-syndicalistische vakbeweging, het hele economische en sociale leven in eigen handen namen en buiten de staat om het economische leven hebben georganiseeerd. Door de tragische ontwikkeling van de burgeroorlog die langzamerhand in een regelrechte oorlog uitliep, die drie jaar heeft geduurd, zijn deze experimenten langzamerhand vernietigd, maar een feit is dat ze er zijn geweest en dat ze geslaagd waren, tot grote verbazing van velen die voor de eerste keer in Spanje kwamen tijdens de burgeroorlog en dat hebben gezien. <br />
<br />
Hetzelfde gebeurde trouwens ook op het platteland in Andalusië, in Aragon, waar landbouwassociaties ontstonden, die op dezelfde wijze ook door de landarbeiders werden georganiseerd. Dus zo onmogelijk zijn deze ideeën niet. “<br />
<br />
<br />
Arthur, ik zou je nog een slotvraag willen stellen: waarin zie jij nu de betekenis van het anarchisme, voor nu en voor de naaste toekomst? <br />
<br />
“ Ik geloof dat er veel constructieve ideeën in het anarchisme zijn die van groot belang zijn en die men buitendien overal reeds zou kunnen opmerken. Op het gebied van de opvoeding, het onderwijs, de seksuele hervorming, de emancipatie van de vrouw, de vrijheid van de wetenschap, de autonomie van kleinere gemeenschappen, überhaupt op het gebied van de moraal: men moet niet op gezag van bovenaf alles geloven, dit zijn allemaal ideeën, die door de anarchisten (door wie anders?), sinds tientallen jaren om niet te zeggen, sinds eeuwen zijn verkondigd. <br />
En in de tweede plaats zijn het de revolutionaire ideeën die van groot belang zijn om het door de sociaaldemocratische welvaartsstaat als door het bolsjewistische staatscommunisme, het in het slop geraakte socialisme, weer te activeren en te inspireren als men werkelijk tenminste iets van socialisme in deze wereld wil realiseren.”<br />
<br />
<br />
= ARTHUR LEHNING OVER REFORMISME =<br />
<br />
“De Duitse catastrofe” verscheen oorspronkelijk in nr. 2/1933 van het anarcho-syndicalistische tijdschrift “Grondslagen”. Lehning beschrijft in dit artikel hoe de baantjesjagerij van de Duitse Sociaaldemocratie en de lakeidiensten van de KPD voor de machthebbers in Moskou, Hitler de kans bood om (langs parlementaire weg) aan de macht te komen. Ter verduidelijking: 30 januari 1933 was de dag dat Hitler Rijkskanselier (minister-president) werd; 5 maart 1933 werden (onder de Hitler-terreur) verkiezingen gehouden voor de Rijksdag, het Duitse parlement. Helaas hebben wij het artikel vanwege de lengte moeten bekorten. – redactie “DE AS”. <br />
<br />
<br />
= HET EINDE VAN DE PARTIJ VAN BEBEL =<br />
<br />
De 17de mei 1933 stemde de sociaaaldemocratische rijksdagfractie voor de motie waarin de Rijksdag zich eensgezind achter de regering van Hitler stelde; Hitler die in zijn eindeloze redevoeringen voor en na de 30ste januari niet opgehouden had te verklaren, dat hij het als zijn voornaamste taak beschouwde, het “Marxisme” in Duitsland uit te roeien, zo volkomen, dat na tien jaar niemand in Duitsland meer zou weten wat Marxisme was. <br />
<br />
Nooit is de nederlaag van een partij zo smadelijk en het einde van een partij zo karakterloos geweest als van de Duitse sociaal-democatie sinds de 4de augustus 1914 heeft deze partij niets vergeten en niet geleerd.<br />
<br />
“En nu maken wij waar, wat wij altijd gezegd hebben. In het uur van het gevaar laten wij het vaderland niet in de steek. Wij staan voor de onomstotelijke werkelijkheid van de oorlog. Heden hebben wij niet voor of tegen de oorlog te beslissen, maar over de vraag van de voor de verdediging van het land noodzakelijke middelen.”<br />
<br />
Aldus de verklaring van de sociaal-democraat Haase namens de sociaaldemocratisch Rijksdagfractie, de 4de augustus 1914. <br />
<br />
Ook toen kende de Rijksdag naar een keizerlijk woord geen partijen meer, maar alleen Duitsers. Maar toen sloot de sociaal-democratie de bloedige godsvrede met de kapitalistische bourgeoisie, tegenover de buitenlandse vijand, die z.g. “huis en hof” bedreigde.<br />
<br />
Ditmaal sloot zij de godsvrede met de beulen der Duitse arbeidersklasse. <br />
<br />
Deze republiek eindigde zoals ze begonnen was. Hoe had men ook van een sociaal-democratische republiek, die door de revolutie van 1918 ontstaan was, iets kunnen verwachten, die onder leiding plaats greep van lieden als Ebert en Scheidemann, waarvan de eerste verklaarde: “Ik haat de revolutie als de pest” en waarvan de tweede verklaard heeft: ‘Ik ben dankbaar dat men geconstateerd heeft dat Ebert en ik aan de November-revolutie niet schuldig zijn.”<br />
<br />
Deze z.g. november-revolutie, waarmee de fascistische contra-revolutie heeft afgerekend, was dan ook niets anders dan een product van de militaire nederlaag en had geen ander doel dan de restauratie van de werkelijke machthebbers. <br />
<br />
Het kapitalisme, waarvan de grondslagen een ogenblik waren geschokt, werd weer hersteld en het groot-grondbezit waarop de monarchie had gesteund, werd niet aangetast. In plaats van het socialisme kreeg de Duitse arbeidersklasse, nadat de politieke macht veroverd was, de republiek van Weimar en een republikeinse vlag. <br />
<br />
De sociaal-democraat Ebert kwam op het idee om de keizerlijke nationale hymne “Deutschland, Deutschland über alles” ook maar tot het officiële volkslied der nieuwe republiek te maken. Deze daad was symbolisch: een andere vlag, maar hetzelfde lied. <br />
<br />
Behalve de sociaaldemocratische vakbeweging, was dit republikeinze volkslied een van de weinige instellingen van de republiek van Weimar, die door de fascisten als volkomen geschikt geacht werden om in de nieuwe staat van het Derde Rijk overgenomen te worden. <br />
<br />
Deze sociaal-democratische partij en deze sociaal-democratische vakbeweging waren organisaties die in laatste instantie nergens anders toe dienden dan duizenden en duizenden ‘beter gesitueerde arbeiders’ aan een goed betaald baantje te helpen. <br />
<br />
Partijfunctionarissen, staatsfunctionarissen, beambten, intellectuelen, dat was de kern van deze arbeiderspartij, die over een schitterend functionerend apparaat, waaronder niet minder dan een 200 dagbladen, beschikte. Maar tot de strijd tegen het fascisme, daartoe was deze partij niet bereid en ook niet in staat. <br />
<br />
Zij was geheel verbureaucratiseerd dankzij de volkomen macht der partijleiders over het apparaat. Tienduizenden van deze partij hadden materieel belang bij de instandhouding van de fameuze republiek Weimar. Vandaar dat zij tot iedere concessie en tot iedere ‘tolerering’ bereid waren om hun z.g. machtsposities te kunnen handhaven, waaruit ze tenslotte op 31 juli 1932 door ‘een luitenant en twee man’ werden verdreven. <br />
<br />
“Mensen die getoond hebben zo weinig met de macht, waarover zij beschikken, te kunnen omgaan”, hoonde de fascist Goebbels, de tegenwoordige minsiter van fascistische propagande, ‘zijn ook helemaal niet waard dat zij de macht in handen hebben”. <br />
<br />
De Duitse arbeidersklasse heeft met haar sociaal-democratie geen geluk. <br />
<br />
De ene keer wordt haar 1 mei-betoging door de sociaal-democratische Polizeipräsident Zörrgiebel verboden, en de toch plaatsvindende demonstratie in bloed gesmoord, de andere keer wordt zij wél door haar leiders opgeroepen tot een 1 mei-demonstratie, maar onder de vlag van het hakenkruis. <br />
<br />
Maar het mocht niet baten. Noch de verklaring van Wels, dat de sociaal-democratie toch al deze jaren haar nationale plicht heeft vervuld, noch zijn breuk met de Tweede Internationale, noch de verklaring van de leiding der sociaal-democratische vakbeweging dat zij bereid was om met de fascistische staat samen te werken, konden verhinderen dat het fascisme zijn strijd ‘tegen het Marxisme’ tot het eind toe ging. Het gehele vermogen der Marxistische arbeidersbeweging werd in beslag genomen, de pers verboden of gelijkgeschakeld, en het gehele apparaat door fascistische bestuurders bevolkt om aldus in de fascistiche staat ingeschakeld te worden. <br />
<br />
Met enige ontsteltenis heeft men zich afgevraagd hoe het mogelijk was, dat deze goed georganiseerde arbeidersbeweging, die in Duitsland over politieke partijen en een vakbeweging van miljoenen en miljoenen aanhangers beschikte, zonder slag of stoot, zonder protest en zonder verzet, voor Hitler het veld heeft geruimd en een golf van onderdrukking en van terreur over zich heen heeft laten gaan, die zonder weerga is in de geschiedenis der moderne arbeidersbeweging. <br />
<br />
<br />
= DE ROL VAN MOSKOU =<br />
<br />
Zoals de overwinning van Hitler het verraad heeft onthuld van de partij van de Noske’s, Zörrgiebels, Wels en Leiparts en het wereldhistorische bankroet der sociaal-democratie heeft gedemonstreerd, zo heeft het tevens het ware karakter en de ware betekenis der Communistische partij onthuld. <br />
<br />
Het karakterloze, gevaarlijke en misdadige opportunisme der Duitse Communistische Partij, (die buitendien zoals alle communistische partijen in de eerste plaats de belangen van de buitenlandse politiek van het staatskapitalistische Rusland te dienen heeft, belangen, die herhaaldelijk lijnrecht ingaan tegen die van de revolutionaire arbeidersbeweging in de desbetreffende landen) is nergens zo tot uitdrukking gekomen als in de nationalistische propaganda van deze partij(...) De oorlogsleuze der K.P.D. luidde: “Voor het bondgenootschap met Sovjet—Rusland, tegen de Entente”. <br />
<br />
Welk een vervalsing van alle proletarische en revolutionaire waarden: nationale revolutie ter wille van de oorlog tegen de Entente!<br />
<br />
Welk een ontaarding van de partij van Liebknecht en Rosa Luxemburg die nog steeds gelooft het monopolie der revolutionaire gezindheid en der revolutionaire strategie te bezitten. <br />
<br />
Men weet hoe de Rijksweer met het Sovjet-Russische Rode Leger steeds goede betrekkingen heeft onderhouden, hoe de Sovjet-Rusland de Rijksweer wapens geleverd heeft, opdat deze ze tegen de revolutionaire communisten en arbeiders kon gebruiken, hoe de Rijksweer zijn gifgasfabrieken in Rusland heeft en hoe sinds het pact van Rapallo zowel Duitsland als Rusland steeds met de mogelijkheid van een samengaan van Rijksweer en Rode Leger hebben gerekend(...)<br />
<br />
Tussen socialistische frasen en kapitalistische geldschieters baande het nationaal-socialisme met zijn miljoenen aanhangers zich een weg naar de macht. Hoe vager van program, des te duidelijker zijn demagogie.<br />
<br />
De leuzen: tegen ’t Marxisme, tegen de joden, tegen Versailles, de fantastische voorspiegelingen van ’n nieuw en van ellende bevrijd Duitsland kon milljoenen aantrekken, omdat het ontstond op de zeer reële basis der economische ontworteling en van het bankroet der democratie. <br />
<br />
Met de hoog-conjunctuur van het nationalisme braken ook weer betere tijden aan voor de bolsjewistische demagogie. <br />
<br />
Ook voor de K.P.D. was het nationalisme weer troef. De verkiezingsmanifesten der K.P.D. waren doorspekt met fascistische en nationalistische terminologie. Ook de K.P.D. was weer voor de ‘bevrijding van Duitsland’, voor de ‘strijd tegen Versailles’, tegen de ‘Young slavernij’. <br />
<br />
In plaats van internationale klassenstrijd ging het tegen het ‘Westerse kapitalisme’. De proletarische en socialistische revolutie werd vervangen door de ‘volksrevolutie’. <br />
<br />
De Communistische partij riep op tot deelname aan het nationalistisch volksreferendum in Pruisen, dat door de fascisten georganiseerd was om de sociaal-democratische regering in Pruisen ten val te brengen. <br />
<br />
Op deze wijze bracht de Communistische Partij het eenheidsfront in praktijk maar....met de fascisten.<br />
<br />
Opnieuw bleek in deze episode van de z.g. ‘roter Volksentscheid’ het gevaarlijke en misdadige opportunisme van deze partij, wier gehele politiek met haar verkiezingsdemagogie en revolutionair parlementarisme er slechts op uit was om massa-aanhang te verkrijgen. Was de conjunctuur voor het nationalisme gunstig, dan was ook de Communistische partij weer nationalistisch.<br />
<br />
“Stemt K.P.D.!” Wij zijn ook nationalistisch. “Stemt K.P.D.!”. wij zijn ook tegen Versailles. Wij zijn ook voor de nationale volksrevolutie.”<br />
<br />
Maar ook deze politiek is heden bankroet.<br />
<br />
Ook al tracht Moskou door veel geschreeuw, zoals gewoonlijk, de aandacht af te leiden, en ook al heeft zij de 5de maart, die de overwinning van het fascisme bezegelde, de dag van de definitieve catastrofe der Duitse arbeidersbeweging, bij monde van “Pravda” ‘een enorme politieke overwinning der K.P.D. genoemd...<br />
<br />
Het is niet zonder ironie der geschiedenis, dat het national-socialisme aan de macht kwam langs de weg der democratie: het verkreeg zijn aanhang op de democratische weg van verkiezingszwendel en verkiezingshumbug en van de massapartij; het vestigde zijn dictatuur langs zuiver parlementaire weg. <br />
<br />
Door en met de verkiezingen van de 5de maart, die praktisch plaats greep onder een staat van beleg, onder een golf van terreur, is de democratie ad absurdum gevoerd. <br />
<br />
Desondanks is het de sociaal-democratie, zo goed als trouwens de K.P.D. geweest, die nog onmiddellijk voor de verkiezingen, op een ogenblik dat de hele staatsmacht reeds in handen der fascisten was, de arbeidersklasse opriepen om de 5de maart aan Hitler het ‘antwoord’ te geven - met het stembiljet. <br />
<br />
De laatste rol die de democratie in Duitsland heeft vervuld is dan ook geen andere geweest dan de dictatuur in het zadel te helpen nadat de parlementaire democratie zichzelf reeds onder de door de sociaal-democratie getolereerde dictatuur van Brüning had uitgeschakeld en de weg voor het fascisme had vrijgemaakt (...)</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=Vanheerentals,_L._-_Leven_in_de_anarchie_(1981)&diff=26634
Vanheerentals, L. - Leven in de anarchie (1981)
2023-03-26T14:31:29Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:Vanheerentals, Luc]]<br />
[[Categorie:Belgieque]]<br />
<br />
pdf: http://anarchief.org/wiki/Bestand:Vanheerentals,_L._-_Leven_in_de_anarchie_(1981)-fax.pdf<br />
markdown: http://anarchief.org/wiki/Bestand:Vanheerentals,_L._-_Leven_in_de_anarchie_(1981)-markdown.tgz<br />
epub: http://anarchief.org/wiki/Bestand:Vanheerentals,_L._-_Leven_in_de_anarchie_(1981).epub<br />
<br />
<br />
<br />
* [[#inleiding|Inleiding]]<br />
* [[#part-1.-utopie-en-totaalkritiek-versus-rekuperatie-en-korrektie|PART 1. Utopie en totaalkritiek versus rekuperatie en korrektie]]<br />
* [[#part-2.-relaties-eeuwige-huwelijken-emotionaliteit-en-vervreemding.|PART 2. Relaties, eeuwige huwelijken, emotionaliteit en vervreemding.]]<br />
** [[#liefje|Liefje,]]<br />
** [[#hunker-naar-emotionaliteit-wil-ik-neuken|Hunker naar emotionaliteit… Wil ik neuken?]]<br />
** [[#met-een-of-met-vijf|Met een of met vijf???]]<br />
* [[#part-3.-opvoeding|PART 3. Opvoeding]]<br />
** [[#pa|Pa,]]<br />
* [[#part-4.-kennis|PART 4. Kennis]]<br />
** [[#de-fierheid-van-het-diploma.-hoe-slim-zegt-iedereen|De fierheid van het diploma. Hoe slim, zegt iedereen…]]<br />
** [[#wat-de-kroegloper-de-hashblower-de-hells-angel-de-intellektueel-kan-leren-leven-en-voelen|Wat de kroegloper, de hashblower, de Hells Angel, de intellektueel kan leren: Leven en Voelen…]]<br />
* [[#part-5.-konsumptie.|PART 5. Konsumptie.]]<br />
** [[#voedsel-kan-je-niet-konsumeren|Voedsel, kan je niet konsumeren !!!!!]]<br />
** [[#stress-drank-vrouwen-geld-schema-voetbal|Stress, drank, vrouwen, geld, schema, voetbal…]]<br />
* [[#part-6.-arbeid.|PART 6. Arbeid.]]<br />
** [[#de-coöperatief|De Coöperatief]]<br />
** [[#manifestje.|Manifestje.]]<br />
* [[#part-7.-egoisme.|PART 7. Egoisme.]]<br />
** [[#egoisme-in-de-akties|Egoisme in de akties???]]<br />
* [[#part-8.-vrijheid.|PART 8. Vrijheid.]]<br />
** [[#sociale-identiteit-kneedt-de-individuele-identiteit.|Sociale identiteit kneedt de individuele identiteit.?]]<br />
* [[#interludium|Interludium]]<br />
* [[#part-9.-politieke-muzikale-en-geestelijke-leiders.|PART 9. Politieke, muzikale en geestelijke leiders.]]<br />
* [[#part-10.-aktie|PART 10. Aktie]]<br />
** [[#aktiemiddelen.|Aktiemiddelen.]]<br />
** [[#de-aktie-van-de-5-tegen-de-andrea-schmidts.|De aktie van de ‘5’ tegen de Andrea Schmidts.]]<br />
* [[#part-11.-de-buurt.|PART 11. De buurt.]]<br />
** [[#de-buurt-op-weg-naar-een-coöperatieve-samenwerking|De buurt op weg naar een coöperatieve samenwerking…]]<br />
* [[#part-12.-de-grote-revolutie.|PART 12. De grote revolutie.]]<br />
* [[#slot|Slot]]<br />
<br />
''Luc Vanheerentals''<br /><br />
'''Leven in de Anarchie (1981)'''<br />
<br />
[[File:fotos/tekening1.jpg]]<br />
<br />
Leuven, Februari 1981<br />
<br />
Dit boekje is opgedragen aan Leentje, en aan het kindje, dat ze op dit ogenblik, nog heel warm bij haar draagt.<br />
<br />
Verder zou ik mijn dank willen uiten aan volgende personen, die mij door hun interessant ideeëngoed en vooral door hun daden, geïnspireerd hebben voor de totstandkoming van dit boekje. Met name Leentje Wullaerts, Werner Dieltjens, Johnny Lenaerts, Koen Panier, Steven De Batselier, Steef Davidson, Martin Van Kerrebroeck, Herman Bianchi en nog wel een heleboel anderen.<br />
<br />
Speciale dank ook voor Michel voor het mij ter beschikking willen stellen van zijn buitenverblijf aan de boorden van Semois en Antrogne, voor de afwerking van het boek.<br />
<br />
Enorme dank ook voor de ‘sisters of mercy’ Gilbertje en Leentje die met hun tederheid de uitwerking van dit boek mogelijk maakten.<br />
<br />
''L.V.'', februari 1981<br />
<br />
= Inleiding =<br />
<br />
Wat hierna volgt in dit boek is theorie, en betekent als dusdanig niks, in de strijd die wij te voeren hebben, tegen onze onderdrukkers. Daarom zal de waarde van dit boek, nihil zijn, als er niet de daden opvolgen, van diegenen die het gelezen hebben.<br />
<br />
Leven in anarchie betekent dat je wil leven hoe je ‘t zelf wil. Dit mag echter niet begrepen worden in de zin van het individu, dat eenzaam en extreem-egoistisch op zijn levensweg stapt. Anarchie staat immers voor een voortdurende speurtocht naar harmonie tussen de mensen, met dewelke jij je wenst te omringen. En deze harmonie is gekenmerkt door de afwezigheid van elke vorm van onderdrukking. Eenieder zal zo onder meer een strijd te voeren hebben tegen de innerlijke leider: het geweten, het zogenaamde über-ich, dat je het ’schuldige gevoel’ bezorgt als je in overtreding denkt of handelt met de maatschappelijke normen en waarden. Leven in de anarchie betekent echter ook dat men zijn beleven niet afsluit, voor de onderdrukkings-mechanismen die zich afspelen buiten zijn eigen leven. Die onderdrukkings-mechanismen spelen zich in de wereld af op duizend-en-één terreinen, en wil men er iets tegen doen, zal men zich in de eerste plaats een selectie moeten maken. Leven in de anarchie betekent immers primordiaal het afwijzen van elke vorm van onderdrukking. Je zal nooit in perfekte harmonie met je direkte omgeving kunnen leven, als buiten deze omgeving maatschappelijke heersers voortdurend de maatschappelijke harmonie doorprikken en onmogelijk maken.<br />
<br />
Daarom zal dit boek gegrondvest zijn op twee peilers. Zoeken naar nieuwe levensvormen, grondvesten voor een nieuwe vrijheid, die onmiddellijk haalbaar zijn voor diegenen die in kleine groepen het socialisme willen beleven. O.a. zullen Zo aan bod komen de coöperatief, de buurt, de kommune. Daarnaast wordt gezocht naar de achillespees van de ‘vijand’, de onderdrukkers, en de manier hoe men de gunstige voorwaarden kan creeëren om die laatste finale pijl af te schieten…<br />
<br />
In dit boek is gepoogd de rationaliteit van haar troon te duwen. Deze rationele benadering van de dingen, dit zoeken naar verklaringen, waarbij men de realiteit in een eigen jasje hult, in plaats van ze te beleven, is ingepalmd en gestruktureerd door kapitalistische normen. Onze kapitalistische economie die zich baseert op privé-bezit, waarbij de individuen zich bevinden in een konkurrentiële positie ten opzichte van mekaar, is in een andere vorm terug te vinden in onze psyche. Enkel van onze gevoelens heeft het kapitalisme zich nog geen meester weten te maken, al doet ze ook hiertoe wel pogingen via bv. het appel op de vaderlandsliefde, de reklame voor produkten die voortdurend associëren doet met de wereld der gevoelens. Het pijnhebben, het liefhebben, het blij-droef-beleven van het spel zijn nog niet in die mate gecontroleerd door hen die ons hebben opgevoed. Al is er steeds die afgrijselijke afgrond der eenzaamheid in dewelke ons psychisch privé-bezit ons heeft ingeworpen. De waarheid die onze gevoelens ons op die momenten vertellen, zullen altijd meer waarheid bezitten, dan eender welke ‘wetenschappelijke’ rede hieromtrent ooit zal kunnen. Dit is misschien wel het grondidee van dit boek: het leven moet terug gebaseerd zijn op een evenwicht tussen rationaliteit en emotionaliteit. Hierbij laat de rede zich terug voortdurend inspireren door de gevoelens, en straalt de totaliteit van ons gedrag niet enkel die ‘kapitalistische, konkurrentiële’ koelheid, redelijkheid uit, maar evenzeer die warmten afkomstig uit onze diepste bronnen der gevoelens…<br />
<br />
‘Leven in de anarchie’ als boek is slechts een individuele expressie. Elk heeft op deze manier zijn eigen verhaal en kommentaar op de manier dat mensen in deze maatschappij met mekaar samenleven, en de manier dat het beter zou kunnen, Niet iedereen heeft er zin in, zijn verhaal en kommentaar in geschreven vorm neer te leggen. Door wetten het kapitalisme eigen, komt slechts een zeer klein deel van wat mensen aan mekaar willen zeggen en schrijven in boekvorm uit. De meeste uitgevers geven trouwens enkel die geschriften uit die ongevaarlijk zijn voor de bestaande machtsverhoudingen, waar zij trouwens deel van uitmaken. Wie zin heeft om iets uit te geven, geve het best daarom in eigen beheer uit. Zoek een goede, goedkope drukker, die je eigen typwerk in offset drukt, plak er een mooie kaft overheen, en klaar is kees. Met een minimale investering draag jij eventueel ook bij tot eenieders ideeënrijkdom….<br />
<br />
Zoals in het geschrijf van eenieder zal ook dit boek gevuld zijn met projecties vanuit de inerlijke problematiek van diegene die het schrijft. Irrationele woelingen van bezitsdrang, naar een ‘zich-niet-goed-voelen-in-zijn-eigen-lijf’, naar zekere ‘minderwaardigheids-komplexen’, naar angsten zullen ook hier hun invloed doen gelden. Verdrongen spanningen met ouders, opvoeders, zullen hier en daar misschien op irrationele wijze oprispen…. Om kennis te maken met de innerlijke wereld van diegene die het schrijft, zijn bij enkele hoofdstukken zeer persoonlijke, biografische verhalen en getuigenissen opgenomen, Dit soort getuigenissen heeft in het boek ook de funktie om datgene wat theoretisch geponeerd is geworden, in een konkrete belevingswereld te toetsen.<br />
<br />
= PART 1. Utopie en totaalkritiek versus rekuperatie en korrektie =<br />
<br />
De ontbewistbare gegevenheid in de mens om ‘utopisch’ te denken, is misschien zijn meest gezonde eigenschap. Utopisch denken houdt in, dat men, geconfronteerd met een bepaalde beschouwing of ervaring, men steeds ‘het andere’ denkt. Hoe kan het anders? beter? Een heleboel instituties in deze maatschappij hebben zich serieus gewapend tegen dit ‘utopische’ denken van de mensen. De ouders beroepen hun bevelen op ‘hun grotere ervaring, hun levenswijsheid, hun “ouder” zijn’; de katholieke kerk staaft zijn opinies op de onfeilbaarheid, de goddelijkheid van zowel paus als Jezus, of God himself; de politicus rechtvaardigt al zijn besluiten in naam van de ‘demokratie, de wil van allen’, die ten tijde van de verkiezingen zich ter zijner voordele heeft uitgesproken. Heel de reklame voor eenderd wat men wil verkopen in dit systeem baseert zich op het verdoven, –meestal door voortdurende herhaling, of door associaties te trekken tussen het produkt en ‘waarheden als een koe’, òf ‘diepmenselijke betrachtingen’,– van deze utopische kracht in de mens.<br />
<br />
In dit deel komen nu volgende stellingen aan bod:<br />
<br />
# Voor diegenen die met fundamentele dingen van de kapitalistische samenleving, niet akkoord zijn, heeft dit kapitalisme een aantal rekuperatie- en korrektiemechanismen in petto, die hem terug. in goede banen pogen te leiden.<br />
# In het licht van deze mechanismen is elke deelkritiek reformistisch, d.w.z. de kritiek raakt de oorzaak niet van wat er fout loopt, maar geeft enkel kritiek op een symptoom, waarbij het verhelpen aan dit foute symptoom de repressie enkel verfijnt. Enkel totaalkritiek is in staat de ‘kapitalistische logika’ om te buigen. Het is deze ‘kapitalistische logika’ die in verscheidene vormen terug te vinden is, die de kern is van de kapitalistische samenleving.<br />
# Deze totaalkritiek is in wezen een utopisch denken. De kracht van deze kritiek ligt niet alleen in de negatie van het bestaande, maar veeleer in het formuleren en realiseren van alternatieven ten aanzien van de aangeklaagde toestanden.<br />
# Korrektiemechanismen ten aanzien van hen die ‘het anders willen’ situeren zich vooral rondom de twee peilers van dit bestaan‚ namelijk de emotionele betrokkenheid van de mensen op elkaar, en de arbeid die er noodzakelijkerwijze moet geleverd worden om in zijn behoeften te voldoen.<br />
# Een ander belangrijk korrektiemechanisme dat de overheid achter de hand heeft, is het ‘kriminaliseren’ van groepen die toestanden willen veranderen. Men kategoriseert het gedrag onder de noemer ‘misdadig’ en ontdoet het aldus van zijn politieke inhoud.<br />
<br />
We starten met het geven van voorbeelden van groepen die deelkritieken formuleren.<br />
<br />
Als arbeiders in opstand komen voor hogere lonen is dat hun volste recht. In de kapitalistische vorm dat onze ruilhandel is georganiseerd, is het de fabrieksbaas, de eigenaar van de produktiemiddelen dus, die met de meerwaarde gaat lopen. De meerwaarde dat is het verschil tussen de totaalopbrengst van de produkten die in het fabriek gemaakt worden, en de totale onkosten die de fabrieksbaas in zijn boekhouding heeft ingeschreven. De meerwaarde is dus de totale winst die de fabrieksbaas maakt, nadat hij de arbeiders heeft uitbetaald, en nadat hij al de andere onkosten heeft gedekt. Het is dus meer dan een goed recht dat de arbeider in de clinch gaat, om zijn groter deel van de koek op te eisen. Dit omdat juist die fabrieksbaas, profiterend van het feit dat hij eigenaar is van de middelen waarmede geproduceerd wordt, veel grotere winsten maakt, dan de arbeider, en dit veelal met veel minder moeite, dan de moeite die de arbeider zich moet getroosten in het fabriek, Het kapitalisme IS nu eenmaal een jungle, waar de sterkste (macht in zijn breedst mogelijke vormen) wint, en het is aldus logisch en in die jungle het goede recht voor de arbeider om op het terrein waar hij zich op dat ogenblik de sterkste waant, zich te meten met de eigenaar van het fabriek. Toch blijft dit opkomen voor hogere lonen, een ‘deelkritiek’, een act die geheel past binnen de ‘kapitalistische logika’. Het is deze kapitalistische logika die van de maatschappij een jungle heeft gemaakt: zonder inkomsten sterf je doodeenvoudig van de honger, en ieder zit in een eigen individuele overlevingsslag ten einde tenminste te overleven…<br />
<br />
De arbeiders doorbreken de kapitalistische logika als ze het fabriek bezetten en de produktie in kollektief beheer overnemen. Als ze diskussiëren over het maatschappelijk nut van het produkt dat ze maken, en over de manier dat het aan de konsument wordt gepresenteerd. De arbeiders doorbreken de kapitalistische logika, als ze in de produktie van hun produkt vanuit een andere intentie vertrekken: niet het winstmaken, maar wel de produktie van een maatschappelijk nuttig produkt komt op de eerste plaats. Heel deze gegevens worden verder in Deel 6 uitgewerkt. Hier dienen ze enkel funktioneel om deelkritiek tegenover totaalkritiek te stellen.<br />
<br />
In de mate nu, dat de arbeiders enkel looneisen zullen sstellen, zullen ze hun eigen onderdrukking en vervreemding in stand houden, en verfijnen. Immers, ze zullen meer voldaan, en beter werken, als ze genoegen nemen met het inwilligen van de looneisen.<br />
<br />
Wat is nu die ‘kapitalistische logika’?<br />
<br />
In de kapitalistische logika is het maken van winst het belangrijkste levensprincipe. Met andere woorden wat eerst middel was: geld verdienen om er iets mee te kopen, wordt nu doel; nl. zoveel mogelijk geld verdienen. Dit betekent dat wat oorspronkelijk doel was: nl, de innerlijke fierheid van een goed produkt gemaakt te hebben –iets wat nu nog enkel blijkbaar door sommige kunstenaars beleefd wordt– nu in het niet verdwenen is. Men gaat werken voor het geld, en niet om een produkt te maken; men investeert om nieuw geld te akkumuleren (vergroten van geld); men leert te leven niet om het genot van het leven, maar om de slaafse dienst van het geld verdienen. Heel dat geheimzinnig gemanoevreer om een bepaald produkt te doen renderen, om de goedkoopste arbeidskrachten te zoeken, om relaties te gebruiken, om de goedkoopste materialen voor een produkt uit te zoeken, om de konsument zo veel mogelijk te bedriegen. Heel dat geheimzinnig gemanoevreer rond één produkt, staat nu model voor een heel netwerk van relaties tussen de mensen van deze maatschappij. Om zichzelf zo veel mogelijk te laten renderen, gaat iedereen mekaar ‘gebruiken’. Relaties worden nuttig geacht in de mate dat ze nuttig zijn, voor het rendement, van het ‘eigen individu’. Een element dat er logisch uit voortvloeit uit dit ‘gebruiken’ van mekaar, waarbij alle individuen op een ongelijke manier op de maatschappelijke ladder staan, is het doorgeven van deze ‘onderdrukking’ via ‘het zich gebruikt voelen’, aan ondergeschikten. Heel het gamma van mechanismen waarmede de mensen worden onderdanig gemaakt in de opvoeding, in het werkelijke leven. Heel het soort processen, waarmede de mensen worden klaar gemaakt voor de kapitalistische spelletjes behoren ook tot de ‘kapitalistische logika’. Komen we tot een slotdefinitie als volgt: ’De kapitalistische logika, is het geheel van gedragingen, gedachten, die iemand begeleidt op zijn weg om zijn produkt of zijn eigen persoon, zoveel mogelijk te laten renderen.<br />
<br />
De kapitalistische logika heeft aldus betrekking op het gebruiken van mensen door andere mensen, voor eigen doeleinden. Die eigen doeleinden, kunnen liggen in het oneindig gamma van mogelijkheden tussen het eigen rendement, of het helen van de wonden die anderen in u geslagen hebben, omwille van het eerste motief…’<br />
<br />
De term ‘rekuperatie’ heeft betrekking op het onschadelijk maken van revolutionaire ideeën en praktijken, door ze gewoonweg over te nemen in het beleid, en ze te integreren in de onderdrukking. Haast dagelijks komen we dit fenomeen tegen. België kent het fenomeen van de wetswinkels. Het idee is nu overgenomen door partijen, die eigen gratis juridisch advies verstrekken. Het bestaan van de oorspronkelijke ‘wetswinkels’ die in wezen revolutionair waren, doordat ze het hele rechtssysteem in vraag stellen, verwordt hierdoor tot een onschadelijk iets. In de adviserende strukturen van de partijen, ís het verstrekken van juridisch advies verworden, tot een verfijning van de onderdrukking. De mensen worden beter op de hoogte gebracht van de wet, en worden op deze manier beter gedisciplineerd omtrent deze wetten. Hetzelfde fenomeen in Nederland met de Klachtenburo’s tegen politie-optredens. In wezen is het een revolutionair wapen tegen de willekeurige optredens van politietroepen. Nu willen de politiebonden zelf zoiets in elk dorp gaan installeren. Het gevolg is een politie-vriendelijk imago, en een rekuperatie van de klachten over politie-optredens in eigen rangen. Het idee wordt telkens overgenomen: de oorspronkelijke vereniging verdwijnt, omdat het tegen de overmacht van reklame van de grote instelling niet opkan. Tegelijk is het revolutionaire van de oorspronkelijke aktie-groep, dat vooral gelegen lag, in hun bestaan op zich en de ideologie die ze er rond verspreiden, onschadelijk gemaakt. In die mate dat die ideologie die men er rond verspreidde een deelkritiek was die enkel betrekking had op het onderwerp waarrond men aktie voerde zonder het te situeren in een totaalkritiek, waardoor men zich duidelijk kon onderscheiden van die instellingen die het idee overnamen, in die mate was men op voorhand roemloos tot de ondergang gedoemd. Bv. voor Wetswinkel in België heb ik de indruk dat enkel het imago van ‘gratis juidisch adviesverstrekkers’ voldoende gepropageerd is geworden, om tot bij bepaalde bevolkingslagen door te dringen‚ en dat men alzo nu bij de opkomst van meer –op partijniveaus– dergelijke ondernemingen, reddeloos verloren is… gerekupereerd.<br />
<br />
Studenten hebben in de woelige zestiger jaren o.a. medebeheer geëist en gekregen aan de universiteiten. Wat is nu het gevolg? Studenten zitten in onderwijskommissies, fakulteitsraden, academische raden enz… en worden mee verantwoordelijk gesteld voor de genomen beslissingen. Hun invloed is quasi nihil doordat er een te grote machtsongelijkheid is in de diverse raden. Dit door de ervaring in dit soort raden en de materies die er behandeld worden. Studenten die hier nauwelijks enkele jaren verblijven, worden hier gekonfronteerd met professoren die in deze raden al zoveel langer zitting hebben. Deze studenten worden op het einde van het jaar gekonfronteerd met de professoren, dewelker beslissingen zij zouden moeten aanvechten, in een ‘face-to-face-relatie’. De aanwezigheid van de studenten is zelfs vrij nuttig voor de professoren. Er lijkt een soort good-will gecreeërd te zijn, en de studenten kunnen alzo de beslissingen aan hun mede-studenten gaan uitleggen. Volgend principe is welbegrepen in het kapitalisme: het is beter uw vijand achter de onderhandelingstafel te overdonderen, dan hem achter de barikades te moeten gaan bevechten. Aldus wordt de kritiek van de studenten ontdaan van zijn ‘wild, ongrijpbaar karakter’. In de overlegorganen laat men de studenten zelfs even delen van de ‘glamour of power’. Hiermee blijft natuurlijk het ‘totale instituut’ de universiteit onbesproken, aangezien men de studenten deelachtig maakt aan de beslissingsorganen.<br />
<br />
Wat gebeurt met de makro-biotiek? Nu grootwarenhuizen ook makro-biotische eetwaren zijn gaan produceren dreigt het fatale gevaar voor de hele makro-biotische beweging. In de grootwarenhuizen wordt heel de produktie ontdaan van de levenswijze en filosofie die de ‘kleinschalige’ makro-biotische winkel met zich meedroeg, en die regelrecht inging tegen de filosofie die de grootwarenhuizen in zich meedragen. Deze produkten zullen nu een konsumptieproduktje in de grote rij worden, als de kleinschalige makro-biotische beweging deze filosofie omtrent hun autentieke levenswijze niet dringend op een populaire manier aan de massa gaat bekendmaken, om zo de ‘onechtheid’ van de grootwarenhuisproduktie aan te klagen. Te laat het kalf verdronken is… Voedsel-produktie kan trouwens nooit op een massale wijze geproduceerd worden, gelijk het nu gebeurt via de groot-warenhuizen en multinationals als Unilever enz… Massa-productie van voedsel zal ALTIJD gepaard gaan met kwaliteitsverlies, en dit op risico van schadelijkheid…<br /><br />
Hoeveel doden zullen er moeten vallen, eer men zich hier bewust van wordt, en de voedselproduktie terug kleinschalig organiseert?<br />
<br />
Naast de term ‘rekuperatie’ zou ik ‘korrektie’ willen gebruiken voor soortgelijke mechanismen die zich op individueel vlak afspelen, te midden van iemands levensloop. Hoe korrigeert het kapitalisme langzaam iemand die zeer kritisch aankijkt tegen haar instituties, tot hij tenslotte langzaam maar zeker helemaal gerekupereerd is?<br />
<br />
Het meest heldere voorbeeld dat me op dit ogenblik door het hoofd schiet is dit van de moegestreden student, die op het einde van zijn studies, plots voor ekonomische en emotionele problemen komt te staan. Langzaam maar zeker gaat hij werken, huwt hij, en past hij langzamerhand zijn idealen aan, aan de strukturen, waarin hij vastgewrongen zit… Er kan hier ondermeer gewezen worden op de diverse manieren dat er op de kontesterende student wordt druk uitgeoefend om zijn levenswijze te korrigeren. O.a. zijn daar de ouders die hun sado-masochistisch spel te berde brengen: wij hebben alles voor u gedaan! (masochistisch aspekt), en nu gaat gij eens alles voor ons doen! (sadistisch aspekt). Er is de druk van eventuele verloofde en familie, maar vooral is er de druk van de … kapitalistische logika. Bv. een student met strafregister kan moeilijker werk vinden, en daarom gaat velerlei protest slechts zover als het gerechtsapparaat het tolereert. Dit is tot zover als het ongevaarlijk blijft. Het kapitalistisch rechtssysteem heeft de werk- en gezinsloop genadeloos voorbepaald voor iedereen. Als jezelf ontslag neemt op je werk, krijg je geen dop. In sommige beroepen kan je zelfs niet terecht bij de konkurrent, omdat die afspraken heeft met je eigen baas hieromtrent… Wie wil scheiden moet zijn hele leven alimentatiegelden betalen aan vrouw en kinderen. Voor sommige beroepen is het onmogelijk om ongehuwd moeder te zijn enz…<br />
<br />
Tot zover korte illustraties en definities van de begrippen korrektie, rekuperatie, deelkritiek, totaalkritiek, utopie. Komen we nu tot de gestelde hypothesen.<br />
<br />
Deelkritiek is dus reformistisch, omdat het de manier bevestigd waarop de onderdrukking in zijn fundamenmtele vorm werkzaam is. Een eis op 1 punt stellen is gelijk de dokter die een medikament voorschrijft om een symptoom te bezweren, maar waarvan hij deksels goed weet dat het symptoom er binnen afzienbare tijd er opnieuw zal zijn. Iedereen weet dat de afbetalingen die dienen te gebeuren op de ‘grote dingen’ die we gekocht hebben, ons zullen dwingen van verder te werken, en ten tijde van een staking, als de beste stakingbreker zullen fungeren… We zullen nooit van dit kapitalisme afgeraken als de arbeiders slechts steeds opnieuw een verhoging van 10 Bf per arbeidsuur zullen blijven eisen, of een vermindering naar de 36-uren week zullen bezien als DE grote overwinning. Op RBP in 1979 ten tijde van de fameuze bezetting van de olieraffinaderij in Antwerpen, was het kader-personeel direkt de pijp uit. De vakbonden zouden zelf arbeiders moeten opleiden om ten tijde van bezettingen het werk van kaderpersoneel over te nemen… Zodat men tijdens een bezetting, zo’n fabriek finaal zelf zal kunnen overnemen. Schitterend voorbeeld was Salik in Quaregnon in Henegouwen ook in 1979. Mits een goede afzetmarkt had dit jeansbedrijf, waar een poging gedaan is om de produktie in zelfbeheer voort te zetten, ongetwijfeld goed kunnen renderen…<br />
<br />
Deelkritiek leveren in funktie van het eigen groepsbelang ligt perfekt in de logika van het kapitalisme, Carrière maken en veel geld verdienen zijn de sleutelwoorden. Dit kapitalisme heeft dynamische mensen nodig die er alles voor over hebben om de top van de firma te bereiken. Die jarenlange strijd zal hen harden en vervolgens de firma keihard leren verdedigen tegen de konkurrentie. Het kapitalisme heeft dus niks liever dan dat eenieder zich identificeert met zijn ekonomische positie en ervoor vecht. Men kan het best lijden dat een arbeider vecht voor een paar frank meer. De arbeider en de fabrieks-baas ontmoeten mekaar immers twee keer. Bij de uitbetaling van het loon, en bij de aankoop van het produkt. Verhoogt het één, dan heeft dit ook een gunstig effekt op het andere. Zolang er met de konsumptiementaliteit niks aan de hand is, is er dus geen paniek, Zolang de kapitalistische logika maar niet wordt aangetast, en het fundament ervan: het privé-bezit, en de individuele strijd voor de aangroei van dat privé-bezit bestaande blijft, is het allemaal OK. Het is natuurlijk even duidelijk dat als die kapitalist goedkopere arbeidskrachten voor zich kan laten werken, dat hij dat dan ook zal doen. Vandaar de grote overtocht naar de landen van de derde wereld, waardoor wij in een ekonomische krisis verkeren…<br />
<br />
Zo ook de onrust aan universiteiten… Deze wordt meer dan waarschijnlijk door de burgerij begroet als een gunstig iets, zolang het blijft bij een strijd voor de verbetering van de eigen ekonomische positie… Wat kapitalisten immers nodig hebben zijn individuen die energiek voor hun zaak willen vechten. Hoe meer oproer, hoe meer vinnigheid! We moeten immers niet vergeten, dat de universitairen van vandaag, de bedrijfs-mensen van morgen zijn. Zolang dat hun deelkritiek niet verwordt tot een totaalkritiek, zullen ze met groot gemak gekorrigeerd en gerekupeerd worden tot die bedrijfsmensen van morgen…<br />
<br />
Een begin van totaalkritiek is nu terug te vinden in de intuïtie, in het voelen, in het kunstenaarsoog, in de poëtische omvatting. Niet evenwel in de rationaliteit, die de school ons heeft opgedrongen. Zie in dit verband hoe wetenschappers één punt uit de realiteit pogen te onderzoeken, en aldus ‘waardevrijheid’ poneren. Door het feit dat ze geen oog hebben voor bestaande machtsstrukturen laten ze zich evenwel doodleuk inpakken door de bestaande machthebbers. Zo kan het dus gebeuren dat een man als Einstein tegen zijn zin kan verantwoordelijk worden gesteld voor de dood van zovelen in Hiroshima enz… Emotioneel weet iedereen wat er aan de hand is, maar ja, die politicus kan het keer op keer zo goed rationaliseren, dat men begint te twijfelen. Om welke reden in godsnaam 8 uren per dag werken? Om welke reden ons in godsnaam laten meetrekken in dat ritme, dat lijkt te worden aangegeven door gierende auto’s en remmende, piepende bussen. Waarom ons laten opfokken door al die zenuwachtige stappen om ons heen? Waarom ons nog verder laten naaien door al die politici, rechters, dokters, handelaars die steeds maar beweren dat ze werken voor ons en dat ze in onze dienst staan? Waarom zoveel aandacht voor de Kerk die steeds maar blijft beweren dat we schuldig zijn? Waarom is de liefde tussen velen en de sexuele uitdrukking daarvan, slechter dan die ene geslachtsdaad die zou moeten dienen om het kind te verwekken? Allemaal vragen die we emotioneel probleemloos kunnen beantwoorden, maar gerationaliseerd in de kapitalistische logika ziet het er allemaal heel anders uit?<br />
<br />
Totaalkritiek zal steeds moeten vertrekken van een mensvisie, die weet heeft van de belangrijkste situaties dewelke een mens heeft moeten doorlopen in dit kapitalisme. Als daar zijn leefsituaties (gezin en werk), opvoedingssituaties (school en gezin), en overheersingsstrukturen (ekonomische en politieke). Bij deze indeling zijn er telkens bij elk onderdeel nog kleinere invloeden te citeren. Zo onderscheiden we bij de leefstrukturen (belangenorganisaties, sport- of hobbyorganisaties, het leven voor de TV enz…), bij de opvoedingsstrukturen (fìlms‚ idolen, reklame, sociale druk enz ..) en overheersingsstrukturen (de interne leider, enz…). Het samenspel van al die gegevens moet ons in staat stellen een totaalkritiek te formuleren die de spanning weergeeft tussen individu en dit type maatschappijvorm. Vertrekkend van deze grondvesten kunnen we bij elk probleem een totaalkritiek formuleren, die zich niet laat gebruiken, korrigeren of rekupereren door het kapitalisme.<br />
<br />
Het utopisch denken is in vele gevallen een ietwat wazig denken omtrent wat is en wat zou moeten zijn, en beide betrokken op zeer direkte en konkrete situaties. Hoe meer men echter dit soort situaties aan mekaar gaat kleven, hoe meer de echte utopie naar voor zal treden. Dit is dan de creatie van een globaal nieuwe maatschappij. Men zal merken dat het leveren van kritiek op een bepaalde wantoestand, en het geven van een alternatief op deze toestand, de kritiek aan kracht zal doen bijwinnen. De kritiek zal uiteindelijk doorslaggevend worden als het alternatief een konkrete beleefde situatie is… Bij zovele situaties, waarbij men enkel negatieve kritiek gaf, stond men voor het doodlopende straatje: ‘ja, het kan niet anders’. Dat is het wat mensen meestal doet berusten in alles en nog wat. Namelijk het feit dat ze nooit anders hebben gekend, en de kracht verloren hebben om te geloven dat het anders kan. Om dit te geloven moet men er natuurlijk ook een beeld van hebben…<br />
<br />
Het utopisch denken heeft iets magisch. Toch zal men licht op de beschuldiging van dromerij, zweverij lopen, als men geen strategiën kan aangeven hoe men de wegen kan bewandelen naar Utopia. In ons jargon is het dus een strijd tussen totaalkritiek-utopie vechtend tegen deelkritiek-korrektie-rekuperatie. In dit boek zal nu verder ruimschoots aandacht geschonken worden aan de verwezenlijking van alternatieven: nl. de kommune, de koöperatief en deze gezien in het perspektief van het buurtleven. Nooit zullen wij echter verzaken aan het historisch gevecht om de meerwaarde! Wij schuiven één deel verder.<br />
<br />
= PART 2. Relaties, eeuwige huwelijken, emotionaliteit en vervreemding. =<br />
<br />
In dit deeltje komen volgende stellingen aan bod:<br />
<br />
# Het huwelijk als samenlevingsvorm pas perfekt in een maatschappij, die gebaseerd is op privé-bezit.<br />
# Een heleboel instituties als de kerk, de tv-feuilletons, romans, liedjesteksten enz… kanaliseren het diep-menselijk gevoel nl, de hunker naar liefde en warmte, naar een bindende relatievorm met twee.<br />
# Meer dan welk maatschappelijk systeem, heeft het kapitalisme het huwelijk nodig, als warm nestje waar mensen beschutting zoeken tegen de onverbiddelijke wetten van de jungle-konkurrentie. Tegelijk is het huwelijk een nieuw controle- en disciplineringsmechanisme. Niet alleen wat de opvoeding betreft, waar mensen worden klaargestoomd om te leren leven in onderdrukking, maar evenzeer tussen beide partners.<br />
# In het huwelijk treedt er tussen beide partners een symbiose op, waar beiden hun autentieke originaliteit ofwel prijsgeven, ofwel toedekken.<br />
# Mensen die in een kommune willen samenleven met anderen zullen veel last ondervinden van hun ‘psychisch privé-bezit’.<br />
# In de vriendschappelijke omgang met mekaar is ‘praten’ onmogelijk zonder mekaars onderbouw te kennen.<br />
<br />
Na het theoretisch gedeelte komen meer persoonlijke getuigenissen aan bod. Achtereenvolgens volgende teksten: ‘Liefje’, ‘Met één of met vijf’, ‘Hunker naar emotionaliteit. Wil ik neuken?’.<br />
<br />
Wat zoeken mensen in vaste verhoudingen? Waarom leggen diverse instituties in onze maatschappij zo’n nadruk op het ‘eeuwige huwelijk’? Bv. De Katholieke Kerk verbindt zelfs Gods heilige woorden met die onverbrekelijke band in het huwelijk: ‘Wat God heeft verenigt, dat scheidt de mens niet’, en dit op straffe van het eeuwige hellevuur. De manier dat de wetgeving het huwelijk beschermt door de echtscheiding zo te bemoeilijken is ook buiten alle proporties. Verder is er de enorme sociale kontrole op het huwelijk: op bv. het laten geboren worden van kinderen buiten het huwelijk, het niet laten dopen, soms zelfs nog het louter samen wonen, zonder getrouwd te zijn. Is het de veiligheid waarom beiden bij mekaar blijven, doorheen alle lief maar vooral doorheen alle leed… Als men de band nagenoeg onbreekbaar maakt, zal men zich wel tweemaal bedenken alvorens te scheiden. Waarom overvalt sommigen na hun twintigste levensjaar die panische angst van ‘we zijn nog niet getrouwd…’?<br />
<br />
Heel de maatschappij is natuurlijk ingesteld op het koppel. Als je solliciteert is het getrouwd zijn, meestal een gunstig element. In velerlei vriendenkringen worden alleenstaanden zelfs soms als bedreigend ervaren voor de eigen relatie. Op party’s en feestelijke aangelegenheden is het lekkerder te pronken met een lekker uitgedost iemand, dan daar alleen wat staan te lummelen. Met twee ben je psychisch sterker in de konversatie, en het verhoogt ook je eigen marktwaarde. In de ogen van anderen ben je meer waard. De kapitalistische logika komt weer aandraven.<br />
<br />
Want de konkurrentieslag, de prestatiedwang is voor velen in het kapitalisme ongenadig. Iedereen wordt in het straatje gejaagd: diploma, carière maken, slagen in het leven, een goede job, een goede inkomstenbron, een verzekerde toekomst, en doe dan je mond pas open. De werkomstandigheden zelf zijn ook meestal georganiseerd via een carièrelift, en dit ten einde de mensen te stimuleren zich te identificieren met de firma. Er is veel bitterheid omtrent de ploegbazen, jegens de vrienden die tot ploegbaas promoveren en dan heel anders gaan handelen. Er is veel gramschap jegens de direktie die dan even eskaleert in een staking, om wat stoom af te laten. Gramschap tegen witteboordventjes, studentjes enz… Tegenover die professionaliteit in de arbeid, waar de relaties dikwijls eerder als bruikbaar worden gezien, dan om hun intrinsieke menselijke waarde, staat er de emotionaliteit van het huwelijk. Hier kan de mens zich emotioneel uiten, dewelke emoties buiten het huwelijk onderdrukt moeten worden. Want in het fabriek is enkel de arbeidskracht van waarde, en de rest van zijn mens-zijn is veelal storend voor de maximale produktiviteit van die arbeidskracht.<br />
<br />
Thuis vinden we de vrouw die ons nog een laatste greintje menselijkheid kan te voorschijn toveren. Heel de behoefte om zich emotioneel te kunnen uiten is gekanaliseerd geworden naar het huwelijk. Waarom kunnen we niet tegen iedereen zo doen als tegen ons vrouw of ons lief? Vele linkse groepen vergeten dit: wel wordt gestreden voor maatschappelijke idealen, maar de emotionele banden tussen de leden onderling worden verwaarloosd. In fabrieken vinden we eisen voor 5 Bf opslag, maar geen eisen om de emotionele kontakten tussen elkaar wat te organiseren. Hiertoe moet de fabriek natuurlijk op een ultieme, eigen manier geherorganiseerd worden. Als we zien dat iemand het ervoor over heeft om zijn heel leven bij een vrouw te blijven, en te werken voor haar en voor de kinderen, dan zien we dat in dit ruwe kapitalisme er diepmenselijk nog voor wat anders behoefte bestaat, dan acht uur per dag in het fabriek te werken…<br />
<br />
Er is dus ten eerste de bescherming die het huwelijk enotioneel biedt tegen dit ruwe kapitalisme, Anderzijds is het huwelijk een struktuur die helemaal ingepast zit in een maatschappelijk systeem dat op privé-bezit georganiseerd is. Dit georganiseerd zijn op privé-bezit, leidt tot individuen die op zichzelf betrokken zijn, en in het geheel tot een verzwakking van de ‘coöperatieve geest’ in de samenleving. Het huwelijk is in dit opzicht een verruimd egoisme. Het is een egoisme met twee, en daarin in niet veel verschillend van het individueel, psychisch egoisme. Want op een bepaalde manier is men siamees aan mekaar verbonden. Men moet rekening houden met die andere, men moet zijn gedrag afstemmen op die andere, men wordt in feite deels gecontroleerd door die andere. Dit door het intense van de relatie. In een ‘huwelijk’ met meerderen kan men nog deels zichzelf blijven, omdat het duivelse intense van de duo-relatie er niet is. Het huwelijk is een speciale vorm van egoisme, tussen twee individuen, die zijn opgegroeid in een maatschappij gebaseerd op privé-bezit. De wederzijdse partner wordt ook als een deel van het privé-bezit gezien, en de kinderen zijn het veelal natuurlijk helemaal. De controle tussen de twee volwassen huwelijkspartners loopt deels wederzijds – dit hangt af van de psychische sterkte van beide, in welke richting de beïnvloeding en controle zal lopen. De kinderen kunnen echter geen tegenspel bieden wegens hun jeugdige leeftijd, en de controle loopt in één richting. Het kapitalistisch systeem bevestigt dit privé-bezit-egoisme natuurlijk helemaal in zijn tv-feuilletons, zijn reklamevoering enz…<br />
<br />
De opsomming van al de voordelen die de kapitalist heeft van deze huwelijksstruktuur zou ons te ver leiden. Hier enkel een paar bijzondere elementen. Een arbeider die de verantwoordelijkheid heeft voor de zorg voor vrouw en kinderen is makkelijker te kontroleren. Deze zal begrijpelijkerwijze minder risico’s nemen. Voorbeelden zijn de stakingen, waar de monden thuis dienden gevoed te worden, waar afbetalingen dienden te gebeuren enz… Prachtig was de aktie van de vrouwen van de RBP in 1979, om hun mannen de morele steun te verzekeren en verder te helpen, ten einde de doelen van de aktie te verwezenlijken. Het feminisme heeft de jongste jaren onverdroten gewezen op de ekonomische waarde van de vrouw die de arbeider steeds weer moreel, fysisch oplapt om terug te gaan werken. Ontbetwistbaar vervult het huwelijk een kompensatiefunktie voor de vernederingen die de arbeider ondergaat in zijn werksituatie, of die de dopper ondergaat voor hij zijn stempel krijgt. De man die op zijn werk nederig en braaf moet luisteren, vindt thuis toch nog een territorium waar hij én menselijkheid vindt, én kontrole kan uitoefenen. Het gezin is dus voor vele ouders de unieke leefeenheid waar zij het kommando over voeren. Het is het klassieke verhaal van de onderdrukten die op hun beurt kans zien om onderdrukker te gaan spelen. Naar de opvoeding maken de ouders de kinderen alzo klaar om te leren leven in onderdrukking.<br />
<br />
Die kanalisering van liefdegevoelens naar een vaste relatie toe vindt zijn expressie in vele tv-feuilletons, filmen, schandalen rond popsterren enz… De kanalisering vindt natuurlijk zijn oerbron in de opvoeding, waar het geheel alszijnde iets ‘natuurlijk’ buiten elke diskussie verheven wordt voorgesteld. Die voedingsbodem wordt dan bevestigd in bv. thema’s in liedjes die steeds maar de ongelukkige liefde betreuren, te samen met de hunker naar een nieuwe liefde enz… Hier komt de ideologische werking van het systeem tot uiting in de platenbizznes: de hits die elke week bovenaan de hitparade prijken lijken alternatief, omdat maat en golflengte gespeeld en gezongen worden van jongeren, die alreeds de gewenste voedingsbodem bezitten. Allen hameren op hetzelfde thema: de hunker naar de vaste liefde, de grote smart omdat het af is, enz… Dezelfde funktie hebben natuurlijk de diverse hartsrubrieken, heartsromans enz… Gekanaliseerd wordt naar een bindende relatie met twee waarbij centraal staat wat het IK voelt en krijgt. Centraal staat het IK en de behoeften van dezer moeten worden voldaan door de andere… Men heeft de andere nodig, men legt zijn steunpunt bij de andere, men vindt zichzelf zwak, om alleen verder door het leven te gaan…<br />
<br />
Een ander element dat ons naar het huwelijk drijft is inderdaad die eigen zwakte… Hiervoor is is niet geringe mate verantwoordelijk de manier dat we opgevoed zijn. De autoritaire bevelen thuis, in school, in de kerk, in de militaire dienst scheppen een onzeker individu dat nood heeft aan een nieuwe autoriteit, namelijk de vaste strukturen: een eeuwig, vast huwelijk, een vast werk enz… Deels heeft men dit nodig om het eigen gedrag te struktureren, deels om de ander aan zich te binden tegen het afgrijselijk gevaar van de eenzaamheid. Men wenst de zekerheid om in donkere periodes getroost te worden.<br />
<br />
In die kontrole op mekaar wordt soms veel aandacht geconcentreerd op de seksualiteit. Seksualiteit wordt bezien als de meest intieme handeling tussen twee personen, waarbij men eist als enige en ‘eeuwige’ partner te gelden. Het aanvaarden van masturbatie gaat soms al moeilijk, seksuele spelletjes met anderen gaat helemaal te ver. Natuurlijk is seksualiteit slechts het topje van de ijsberg en gaat de controle veel verder. Wie heeft graag dat zijn partner vertrouwelijk emotioneel omgaat met een ander? Wie heeft graag dat zijn partner meer plezier of emotionele belevenissen ervaart bij anderen? etc…<br />
<br />
In de kommune zal die intense manier van op mekaar betrokken te zijn, zich op een andere manier aandienen. Doordat men met meerderen leeft is de reaktie van de anderen op het eigen gedrag veelal rijker en minder dwingend. Er is minder gevaar om in stereotype voorspelbare gedragspatronen terecht te komen, en dit geeft veel meer kansen om te groeien, dan een duo-relatie. In de mate men besluit om de financiën en emotionele kontakten in dezelfde pot te stoppen, zijn er veel meer kansen om het privé-bezit-idee van zich weg te schuiven, en terug te leven in de ‘coöperatieve’ sfeer, zonder dat men te nauw verbonden is met zijn eigen have en goed.<br />
<br />
Het is nu juist dit ‘psychisch privé-bezit’ dat vele kommunes zal doen mislukken. De kontradiktie ís nu dat juist het leven in een kommune aan mensen de kans geeft om boven die beperking uit te groeien. Desalniettemin zullen vele startende kommunes hiermee de grootste moeilijkheden hebben. Waarover gaat het? Dit ‘psychisch privé-bezit’ is een vreemde mengeling van eerst een boel afweermechanismen als gevolg van de autoritaire opvoeding, waarbij men niet tot volle ontbolstering is gekomen. Die afweer-mechanismen, en het ervaren van anderen als deels bedreigend, leiden naar een zich vastklampen, naar een privé-bezit als veilige thuishaven. Dit natuurlijk gesitueerd in heel de kapitalistische organisatie, die al voldoende aan bod gekomen is. Het individu heeft tegelijk een broos IK, maar dit IK wordt versterkt met afweermechanismen die het sterk doen lijken. Een van die dingen die als afweermechanisme gebruikt worden is een sterk op zichzelf betrokken gevoel. Het individu ervaart zich als een IK-individu, en heeft veel wantrouwen tegen de WIJ-gedachte. Men voelt zich het best in gestruktureerde situaties, met voorspelbare, stereotype gedragingen, zonder veel verrassingen, waarbij het broze IK wel eens zichtbaar zou kunnen worden. Dat leidt in een kommune nogal vlug naar irrationele ruzies, waarbij mensen zich aangevallen voelen, waarbij ervaringen nogal vlug als bedreigend worden ervaren, en beantwoordt worden met agressie. Een individu zal immers zijn afweermechanismen hanteren en ermee uithalen naargelang het zich bedreigd voelt. Door het feit dat de intensiteit in een kommune van een andere aard is: minder voorspelbaar, meer openheid enz,… biedt het het individu veel meer groeikansen. Maar vooraleer iemand kan groeien moet hij eerst zijn afweermechanismen naast zich leggen, en daarvoor moet het zich veilig voelen. In het huwelijk voelt men zich veilig, wegens het stereotype, het voorspelbare, maar men vervalt tegelijkertijd in een passiviteit. Men gaat eerder regresseren, dan groeien… Vooraleer het individu zich in een kommune zal veilig voelen, zal er heel wat moeten uitgepraat worden…<br />
<br />
Nog een laatste opmerking betreffende het praten tussen mensen. Is er kommunikatie mogelijk, zodanig dat beide partners in de diskussie mekaar begrijpen? Zodanig dat beide partners de draagwijde van mekaars taalgebruik, de emotie achter elk woord, de betekenis achter elke zin begrijpen? Om een antwoord te geven op deze belangrijke vraag, zou ik kort willen vertrekken van volgende mensvisie. Een mens leeft tussen twee spanningsvelden: enerzijds zijn fundamenten, anderzijds het nu-beleven. Met fundamenten bedoel ik zijn gezeten-zijn-in-deze-wereld: zijn overheersende emoties, zijn zich bevinden in zijn fysiek lichaam, zijn ideeënconstructies, zijn samengebald verleden, zijn toekomstverwachtingen, zijn zich-bevinden-in-een-net-van-relaties in de maatschappelijke wereld. Ik zou dit de fundamenten van iemand willen noemen, zijn –om in een marxistisch jargon te spreken– onderbouw. Deze onderbouw zal in het nu-moment op een specifieke manier naar voor komen, aangepast aan de situatie in dit nu-moment. Het nu-moment is dus wat men voelt, uitspreekt, toont, nu in het konkrete beleven. Tussen dit nu-moment en zijn fundamenten is er nog een heel gamma abstracte situaties denkbaar waarbij zijn fundamenten deels aanwezig zijn. Niemand voelt ooit in de totaliteit zijn oer-fundamenten: steeds voelt men ze deels. Ook in het nu-moment voelt men zijn fundament, maar dit komt op een zeer specifieke manier naar voor, naargelang de situatie in dewelke men zich bevindt. Nu is het mijn mening, dat kommunikatie niet mogelijk is zonder dat men deels op de hoogte is van de onderbouw van de persoon met dewelke men praat. Noem het nu-moment onderbouw, en laat dus de onderbouw de bovenbouw bepalen, dan hebben we dus gesteld dat geen enkel individu de totaliteit van zijn eigen onderbouw kent. Wat wel is, is dat men deze natuurlijk wel degelijk deels kent, en beter dan wie ook. In een gesprek spelen zich zoals gezegd nog diverse faktoren mede die direkt bepaald worden door de onderbouw van iemand. Bv. de emotie met dewelke men een begrip beschrijft, de selectie van woorden, de keuze van onderwerp enz… Om de juiste inhoud van iemands gezegde werkelijk te begrijpen moet men weten hoe die persoon is-gezeten-in-de-wereld, zijn overheersende emoties, zijn-zich-bevinden-in-zijn-fysiek-lichaam, zijn ideeen-constructies, zijn samengebald verleden, zijn toekomst-verwachtingen, zijn zich-bevinden-in-een-net-van-relaties in de maatschappelijke wereld. Vervreemding in de kommunikatie is juist dat men teveel praat met mensen zonder dat men erin geïnteresseerd te achterhalen hoe de onderbouw van die persoon eruit ziet. En zonder dat men van diens onderbouw iets afweet zal elk gesprek onvolmaakt zijn.<br />
<br />
Een heel simpel voorbeeld. Als een arbeider over den arbeid praat, of een student praat over arbeid. Beiden kunnen misschien inhoudelijk hetzelfde zeggen, maar als men beider onderbouw kent, zal men merken dat ze iets fundamenteels tegenstrijdigs gezegd hebben!<br />
<br />
Vervreemding ook in het-zijn-met-mekaar, in de relaties met mensen komt rechtstreeks voort uit het feit dat men niet geïnteresseerd is, of niet voldoende moeite doet om diens onderbouw te achterhalen. Teveel is men geïnteresseerd in de onderbouw van de maatschappij: in Marxistische zin is dit de verhoudingvan de produktiekrachten: wie bezit de produktiemiddelen?: te weinig is men geinteresseerd in de onderbouw van de mensen zelf…<br />
<br />
== Liefje, ==<br />
<br />
Ik lig hier wat te rillen van de koude –het is meer kilte, geloof ik–, en stel bij mezelf de vraag of het nog ooit zal goedkomen met jou – je weet wel, aangeraken, terug vrijen. Ik ben tegelijk best tevreden dat het alleszins geen fysieke, sexuele noodzaak is die mij naar jou zou drijven. Waarschijnlijk eerder een emotionele nood naar het heel speciale, haast originele entourage decor, dat jij kunt verzorgen als je d’r bent. Ik heb je niet echt nodig en dat verheugt me, omdat ik er zo in slaag buiten het klassieke bezitten van mekaar, in een relatie te treden. Ik ga op jou ook geen enkele dwang uitoefenen om terug te komen. Als je terugkomt zal dat zijn omdat je me als persoon nog verder boeiend vindt.<br />
<br />
We zijn zowat 20 maanden bij mekaar geweest, en we zijn op sommige momenten zeer dicht bij mekaar geweest. Zo dicht dat we mekaar begrepen, en dat we beseften dat we iets zeer warms aan mekaar doorgaven, Die momenten dat we spraken zonder iets te zeggen, of de dingen die we zegden van mekaar begrepen, waren echter schaars. Wat stond ons in de weg liefje, om voortdurend bij mekaar te zijn, om niks te gaan eisen en te krijgen, maar eerder dingen te geven? Lag mijn steunpunt bij mezelf of bij jou, en wat was de situatie omgekeerd? Waar lag de oorzaak van al die pijnlijke momenten, die op zowat elk moment onverwacht konden opdagen. Welke neurosen sleepten zich onderhuids voort om dan onverwacht die klap van de hamer toe te dienen? Onze socio-economische toestand was toch vrij gezond. Financieel hadden we niet te klagen, en vrienden waren er toch ook numeriek aanwezig. Jij was soms wat eenzaam, alhoewel je die zelf opzocht, zei je. Je was voortdurend aan jezelf aan ’t werken, en voelde je enorm klotig als je soms iets verkeerds had gezegd. We speelden dit spel veel te veel. Ik de verongelijkte, diegene die werd aangevallen, en jij het onnozele gansje dat weer alles had verbrod. Je speelde dit spel eigenlijk zelf voortdurend zo intensief mee, dat ik er te weinig aan dacht, dat ik die rol, die ik mij had toebedacht in deze situaties heel plezant vond. Je dook daarop dan weer in je rozekruizersboeken, die het allemaal zouden vertellen hoe het moest zijn. De betere mens. Je was op jou manier zeer intens katholiek. Je voelde je veel schuldig in jou betrachting naar het betere. Waarom eigenlijk trachten te beantwoorden aan normen die anderen hadden opgesteld? Ik speelde echter dit spel mee. Ik was misschien ook wel de cleverste in het argumenteren. Bij mij waren een aantal dingen misschien dieper aangeboord, omdat ik al geruime tijd niks van buitenaf tot norm voor mezelf neem. Enkel wat van binnenuit komt is voor mij heilig! Er was een ongelijke strijd, eh liefje, tussen iemand die vanuit zijn innerlijke diepte steeds opnieuw redeneert, en steevast weigert zich de argumenten van buiten, te laten opdringen, tegenover iemand die steeds de neiging heeft zijn gedrag aan dat van de andere te toetsen, aan de normen van de boekjes. De eerste blijft zijn argumenten uit de eigen diepten halen, terwijl de tweede vlugger is uitgepraat en vlugger de uiterlijke werkelijkheid in persoon van de tegenspeler zal aanvaarden. Ik dacht steeds dat ik die situatie, die ik ergens zo wel intuïtief aanvoelde, nooit misbruikte, maar ik deed het toch omdat het er altijd op uitdraaide dat ik gelijk en jij ongelijk had. Terwijl ik dan nog riddelijk ook wat fouten toegaf, en tot een synthese kwam van de situatie na jou kapitulatie…<br />
<br />
Die situatie is maar langzaam zo gegroeid, omdat jij in de eerste periode, dat wij vrijden, nog jou andere jongetjes had, waarmee je mij, in mijn jaloersheid, kon kleinkrijgen. Jaja, dan beet ik wel heel serieus in het zand, als jij op jou traditioneel spottende manier liet voelen dat je met iemand anders … Ik heb er nooit tegengekunnen en hoe ik er ook tegen vocht, mijn maag draaide zich altijd in de meest rare vormen als ik zulk nieuws mocht aanhoren. Akkoord, het gebeurde op momenten, op avonden dat je iemand nodig had, en ik er niet was. Op vergadering was ik, of weet ik waar ergens. Akkoord in een verdere periode heb ik zulke dingen veel meer gedaan dan jij, waardoor ik mij op die momenten veel beter voelde. Maar in die eerste periode van ons vrijen nam je met dat vrijen met die anderen, een machtspositie in, zeker onbewust, waarvoor ik dan weer iets anders in de plaats moest stellen om de balans in evenwicht te houden. Agressie…<br />
<br />
Onze relatie in termen van machtsstrijd? Hoeft dit echt? Was dit zo? Ach ja, bewust natuurlijk niet, maar toch heeft er zich zoiets afgespeeld. Jij hebt je met vlagen niet goed gevoeld, En ik had bij vlagen de energie niet om jou daarbij te helpen. Te weinig energie om echt die empathie te voelen, waardoor je samen met iemand een hele diepe kerf kunt gaan doorleven… Theoretisch ben ik altijd wel het haantje de voorste geweest. Legitimatie voor wat ik deed was er altijd wel, maar dat diepe emotionele medeleven, dat helemaal mee naar de die diepte afdalen, neen dat kon er soms helemaal niet meer bij. Als beide vlagen samenvielen: jij, die jou niet goed voelde, en ik, die niet kon helpen, of niet wilde helpen, dan was het gegarandeerd boel…<br />
<br />
Je zal je die scène nog wel herinneren in de dagen na die voordracht in Antwerpen over kommunes, eerst in Alma I en dan in ’t theehuisje. Zoiets kwam meestal voor als we mekaar een paar dagen niet gezien hadden. ’t Leek er dan op dat je mij emotioneel had losgelaten. Jij met problemen, en ik met te weinig energie om je te helpen. Gaandeweg begon je te steunen op mij, en van mij dingen te verwachten en dat was mis. In een relatie mag je voor de andere geen loopstrukturen gaan uitdenken, ook al doe je dit nog onbewust. In de mate, immers, dat je die andere wil vormen, in die mate rukt hij zich los. Na het theehuisje toen, heb ik mij losgerukt, en was het voor mij afgelopen tussen ons. Je zoog energie uit mij, die er niet aanwezig was. Misschien wou je enkel wat uithuilen op mijn schoot tegen mijn gezicht, en tegen mijn ribbenkas, maar ik vreesde wellicht dat je bloedzuiger kwam spelen. Je was vaak echter heel lief, en ik zal je vaak wel ontgoocheld hebben, als ik niet even lief terug was. Maar bij mij kwam alles van binnen naar buiten: en als ik met een rationeel dossier in mijn maag zat, dan was er daarbinnen voor niet veel meer plaats, zodat er ook niet veel anders naar buiten kon komen…<br />
<br />
Je was ook nog financieel en emotioneel erg afhankelijk van thuis. Ik heb jou veel gezegd dat je als persoon uit een week-end soms met veel problemen terug kwam, en dat dat kon te maken hebben met die financiële en emotionele afhankelijkheid van thuis. Jij hebt altijd gezegd dat dat zo niet was.<br />
<br />
Ik heb echter van jou ook maar heel traag geleerd wat emoties juist waren, en hoe ze tot uiting te brengen. Ik geloof dat dat een heel serieus merk-teken is, dat jij in mijn leven hebt geplaatst, en ik mag er jou wel dankbaar voor zijn op mijn twee knietjes. Je hebt mij geleerd mensen niet langer te beschouwen als relaties, die te gebruiken zijn, maar dat mensen mensen zijn.<br />
<br />
Op het moment dat het te beklemmend werd, – jij woonde allen, en ik in een gemeenschapshuis met 4, heb ik veel steun gehad aan andere sexuele relaties, doch geen van hen is erg diepgaand geweest. Ze waren voor mij erg funktioneel, om mijzelf mijn eigenwaarde als vrij mens te doen beleven. Het was juist die eigenwaarde, die nog veel energie deed exploderen, om verder met jou de weg op te gaan… Ook jij hebt, veel rijper dan ik, gevochten tegen de jaloerse wreveligheid dat zulks opwekte…<br />
<br />
Onze omgeving was ons gunstig gezind, alhoewel jij soms teveel luisterde naar stemmen uit die omgeving, als ze jou bestempelden als een ‘arm kind’, omdat ik nog al veel op de ‘baan’ was, met allerhande politieke aktiviteiten… Je bracht dit telkens in de gesprekken te berde, met een overtuiging dat als de mensen dat zeiden, er ‘toch wel iets van moest waar zijn’.<br />
<br />
Onze relatie is tot op heden een mislukt experiment van van mekaar houden met de individuele vrijheid als grondvest. En dit waarschijnlijk omdat we er niet klaar voor waren, of omdat we teveel over de schutting keken naar de anderen, in plaats van het avontuur onder ons beidjes, boeiend te vinden. We stelden nog teveel de relatie in termen van ‘wat heb ik aan jou…?’ Een relatie dient niet om mekaar iets te geven, of ten opzicht van mekaar iets te zijn. Zeker niet om naar de omgeving toe met mekaars imago te pronken.<br />
<br />
Het is pas als je d’r in slaagt, dat in een relatie beide partners de maximale vrijheid beleven, dan pas zullen beide partners er ook in kunnen slagen maximale energie in de relatie te pompen. Twee partners, die met handen en voeten aan mekaar gebonden liggen, kunnen niks geven. Ze kunnen enkel krampachtig mekaars bevelen opvolgen… In het eerste geval zit je in een grandioze vicieuze cirkel, waarbij je eigen vrijheid voortdurend maximaliseert, en er voor zorgt dat ook de relatie maximaal boeiend wordt, waarbij het dan weer maximaal leuk wordt, en weer maximaal energie vrijkomt om weer maximale vrijheid te realiseren… Zullen wij dit nog ooit meemaken, liefje?<br />
<br />
Kusjes, luc<br /><br />
25/05/80, 23h40<br />
<br />
== Hunker naar emotionaliteit… Wil ik neuken? ==<br />
<br />
Op dit ogenblik hunker ik naar wat emotioneel gezelschap, en liefst iemand bij wie ik emotionaliteit kan aflaten, gelijk de damp uit een stomende ketel. Wat zoek ik precies? Welk een sexuele prestatie zou ik willen en om wat te bereiken? Ik denk dat ik al heel gelukkig zou zijn, mijn hoofd te kunnen leggen in iemands schoot en mijn verhaal nog eens te kunnen vertellen. Misschien wil ik wel nog eens iemand anders tegenkomen en deze met al kundigheid vandien versieren.<br />
<br />
Bij mij gaat dit meestal via een lichte aanspreekvorm naar een kernachtig gesprek met veel inhoud, waarin ik mij een imago ‘ontouchable’, ‘onkreukbaar’ aanmeet, versus het imago van de ‘arme, onbegrepen’ jongen die hulp nodig heeft. De twee imago’s wisselen mekaar af, vloeien in mekaar over, en bieden een boeiend schouwspel. Vervolgens en hier is slechts een half uur voor nodig bereiken we een wat emotioneler niveau, waarbij ik meestal vraag om naar een ander kaffé te gaan. Dit is een belangrijk moment omdat het ten eerste voor mij een test is om te weten of ze nog een korte periode met mij wil optrekken, of dat er misschien andere dingen voor haar te doen staan. Tweedens geeft het mij wat gelegenheid om te domineren. Er wordt immers een zeer subtiel spel gespeeld: we stappen in een auto en ik ben de driver. Aangezien ik geen auto heb, en de letterlijke vergelijking fout zit, gaat het toch op een andere manier op: ik neem het initiatief om naar dat ander kaffé te gaan. Kosmisch, haast oceanisch voel ik me rond die tijd als ik dan in Leuven met zo’n meisje door de straten rondzwalp. Een eis is natuurlijk, dat ze een boeiend tegenspel weet te bieden, anders doe ik er niet verder mee… Vanuit mijn standpunt is er van verliefdheid geen sprake, enkel is er het individu dat emotionele toenadering zoekt. In dat tweede kaffé zorg ik voor wat onvrijwillige, fysische kontakten, zodat er al wat excitement komt. Meestal weet ik wel een stoer verhaal te vertellen, waar ik zelf een hoofdrol in speel, en verder weet ik wel best op de onderwerpen in te pikken, waar zij over wil praten. De les- of werksituatie, de problemen thuis enz… Als ik zie dat de emotionele doorstroming tussen ons op peil blijft, dan kan zo’n gesprek meer dan een uur of langer in beslag nemen. Tot dan de eerste prikken naar sexuele kontakt komen. Ik wordt dan meestal wat zenuwachtiger en zelden gebeurt de ‘doorstoot’ hier in het kafé. Meestal vraag ik andermaal om naar een ander kafé te gaan. De route naar dat kafé loopt dan echter langs mijn kot, en voorbij mijn kot gekomen doe ik op een achteloze manier dat ik iets vergeten ben, of dat ik er iets moet achterlaten. Tegelijk vraag ik of ze geen zin heeft in de ‘specialité de la maison’. Dit kan thee zijn, wijn, wat ik op dat moment in huis heb. Als ze daarin toestemt zitten we in een volgende fase. We zitten op mijn kamer, samen op bed, omdat er taktisch wel voor gezorgd is, dat er niet op stoelen kan gezeten worden. We zitten dan op dat bed, met die platen, die thee, en dat is het wachten en uitkijken op een ‘doorstoot’. Dit is het moment, de gelegenheid dat ik haar kan kussen. Dit is natuurlijk het cruciale moment, en wordt meestal ook lichamelijk goed voorbereid door verschillende standen aan te nemen, die mij fysiek in haar buurt brengt. Bv. mijn kop tegen haar armen, rug enz… Veelal komt er dan het moment waarbij de ‘doorstoot’ logisch wordt.<br />
<br />
Zo’n ‘doorstoot’ kan soms geschieden in een troostende beweging. De kus op de lippen als troost bedoeld, voor een geschiedde onrechtvaardigheid… Niet dat zulks nu altijd gebeurt. Er zijn talloze gesprekken geweest dat ik niet aan de ‘verleiding’ begon, omdat ik het veel leuker vond zo. Bij elke verleiding immers zijn er wederzijds toenaderingsmomenten: op het ene initiatief geeft de andere te kennen of hij er wil op in gaan of niet, waarna de andere weer kan aandringen enz… Twee mensen die mekaar pogen te verleiden hebben zulk een ingenieuze code, dat die onmogelijk rationeel te ontcijferen is. Treedt er een weigering op in onze code, dan vang ik dit wel meestal als een gentleman op, en begin niet te zeuren of dwang, pressure uit te oefenen op de persoon in kwestie. Als je de weigering niet goed weet op te vangen, kan het pijnlijk worden, maar je moet er jezelf maar in trainen van zo’n weigering op te vangen. Verleiden is in eerste instantie, intelligent spelen, bij het creeëren van een ‘romantisch, speciaal klimaat’, maar het gaat niet verder… Vrijheid is immers het hoogst gewaardeerd begrip, bij mij, en hierbij hoeft niet de mindste hypokrisie…<br />
<br />
Als de persoon in kwestie instemt met mijn invitatie, volgen er weer een heleboel episodes. Langs mijn bed hangt de zeer serieuze tekst: ‘Laat alle vrouwen je bijten mijn vriend, maar laat ze geen wrat worden!’ De episodes hebben betrekking op het zoeken en uitbreiden van het fysisch kontakt met mekaar. Het centrum van het kontakt blijft het mond- en tongenspel. Langzaam via het handengestreel van gebieden achter de oren, kaakbeenderen, de haren, de nek en stilaan de jukbeenderen, beginnen de verschillende lichaamsdelen tegen mekaar te duwen. We leggen ons evenwijdig en stilaan na een 10 minuten beginnen we klederen los te maken. Ik trek het strelen meestal zeer lang van 20’ tot een half uur vooraleer er geneukt wordt. Maar toch ligt dit neuken als een finale gegevenheid ergens in mijn achterhoofd. Ik wil zeer lang vrijen met iemand, maar vrijen zonder neuken is gelijk soep zonder zout. Meisjes denken hier in het algemeen heel anders over. Ik kan er 100% mee akkoord gaan dat meisjes op een bepaald ogenblik zeggen geen zin te hebben, of dat ze niet kunnen wegens de verkeerde dag in hun cyclus. Vrijheid hier is als je het zowel wel als niet kunt doen. Als je je belemmerd voelt door het feit dat je het niet kan doen, is er iets mis…<br />
<br />
Op dit ogenblik voel ik sterk de nood om emotioneel kontakt te zoeken met iemand, en lijkt het erop dat ik een orgastisch neuken lijkt nodig te hebben om die ander te voelen, op een maximale manier dan… Ik ben al een paar keer aan de deur geweest van X, met wie ik een paar keer heb gevrijd, maar ze is er nooit niet. Ik heb de schroom om mij helemaal voor haar plat te leggen, in de hoop dat ze daarmee eens naar me toekomt. Ook in dit soort relaties is het een heilig begrip, dat er pas van liefde kan sprake zijn als men in vrijheid naar mekaar toekomt, in plaats van uit een emotionele afhankelijkheid. Volwaardige liefde, is niet de liefde die fugeert als een hulpverleningsinstituut… waarbij de ene komt smeken voor hulp. Een relatie moet vertrekken van het gevoel zich fijn te voelen bij die…<br />
<br />
== Met een of met vijf??? ==<br />
<br />
Laten we eens proberen te omschrijven wat we bedoelen met een ‘relatie met iemand te hebben’. Volgende elementen lijken mij belangrijk, zo niet essentieel: ‘een sterk gevoelsmatig, geestelijk kontakt, waarbij normaliter ook de fysieke aantrekkingskracht gestalte krijgt.’ Dit laatste heeft echter niet zoveel belang, ook niet het aantal personen dat bij de ‘relatie’ betrokken is. Verder is het ‘onverwachte in de kommunikatie’ van essentieel belang. Essentieel is verder dat de betrokkenen zich volledig geestelijk en fysiek (eventueel) kunnen blootgeven. Ze moeten zich ‘kunnen laten drijven’ in mekaars gezelschap, zonder dat ze zichzelf in de hand moeten houden, in alles wat men doet of zegt. Belangrijk is natuurlijk de overwegend positieve benadering. De kwantiteit van de kontakten speelt nauwelijks een rol, evenmin het feit dat beiden hun kontakten, formeel met ‘relatie’ bestempelen. Dus zonder dat beiden het als dusdanig benoemen, kunnen beiden aldus een prachtige ‘relatie’ hebben…<br />
<br />
‘Een sterke gevoelsmatige, geestelijke band, die onverwachte dingen schept’. Het woord geestelijk staat er hier opzettelijk bij, omdat in vele gevallen de fysieke kontakten een eigen leven gaan leiden, waarop men dan nog vlug geestelijke kontakten overheen smeert. Met andere woorden, mensen zoeken sexuele ervaringen met mekaar te beleven, en zoeken een partner bij wie dit mogelijk is. Dit is fout, omdat de ‘geestelijke kontakten’ zich wel zullen wreken om deze achteruitstelling. Als men die andere niet met al de voelsprieten die men ter zijner beschikking heeft, als daar zijn oren, ogen, neus, tong, gevoelens, geest, denkvermogen, voelt in diens emotionele toestand, in diens totaliteit, waarbij zowel de oogopslag, het stem-timbre, de lachhoek, de inhoud van wat deze zegt een belangrijke rol spelen, dan is er simpelweg geen relatie… Het aanvoelen van mekaars aanwezigheid, in beider totaliteit, dat is de basis… Toch geeft dit een gevaarlijk raakpunt: deze kwalitatieve kennis van mekaar, kan het ideale uitgangspunt vormen voor de sterke in de relatie om de andere te gaan domineren. Niet openlijk natuurlijk, maar wel in subtiele vormen… Daarom dient het ‘onverwachte element’. Onverwachte dingen zijn niet te controleren. Als het gedrag van de andere(n) voorspelbaar geworden is of zijn, dan zit het fout, en luidt dit het einde in van de ‘relatie’… Onverwacht is deels humoristisch, deels spiritueel, deels rationeel, deels een opmerking, deels een gebaar, deels een ruzie, deels een oogopslag, deels een rochel, deels een huilbui, deels een lopen, deels een zweven, deels een vliegen, deels een maanreis, deels een revolutie…<br />
<br />
Betreffende de fysieke kontakten nu. Wat betekent sexualiteit voor het individu? Wat betekent sexualiteit als uiting van ideeën binnen de wereld van twee of meer mensen. Sex en het hebben van een relatie kunnen twee onderscheiden dingen zijn. Als men sex bedrijft met iemand, zonder met die persoon een relatie te hebben, en als men met iemand wel een relatie, zonder dat er fysieke kontakten aan te pas komen… Sexualiteit en het klaarkomen brengen rust, ontspanning in het lichaam. Het is gelijk een machine die terug geolied wordt, waarbij een meer dan ‘geestelijk welbehagen’ wordt geschapen… De individuele totaliteit lijkt terug hersteld te worden… Het is mijn stelling dat het lichamelijk en geestelijk kontakt tussen twee of meerdere personen in voortdurend evenwicht moeten zijn, anders ontstaan er katers, frustraties. Met iemand waarmee je geen top-experience op geestelijk niveau beleeft, is een top-experience op sexueel niveau zinloos. De diepe ‘sexuele ervaring’, slaat zeer vlug om, en soms zelfs nog voor het klaarkomen, in een afgrijselijke ervaring, waarbij men zich in een vergeetput voelt neerkomen. En hier zitten we op een belangrijk punt willen we het antwoord op de titelvraag vinden. Ik ben er rotsvast van overtuigd dat het mogelijk is, dat iemand een uur na de kennismaking met iemand, met deze persoon in bed duikt, en een sexuele top-experience beleeft. Omdat vooral in die eerste ontmoeting, of in de eerste ‘echte’ ontmoeting –men kan immers al iemand duizenden keren gezien hebben, of er zelfs al met gepraat hebben, maar die eerste echte ontmoeting is iets heel bijzonders– kan het gebeuren dat het geestelijk kontakt zo’n piek krijgt, eventueel beïnvloed door alkohol of drugs, maar dat verandert eigenlijk niks fundamenteel. Er ontstaat zo’n sterk, gevoelsmatig, geestelijk kontakt, door het feit dat het de eerste ontmoeting betreft. Alles is nog onverwacht, geen enkele wederzijdse eis wordt geponeerd, zodat beiden zich kunnen laten ‘drijven’ in mekaars gezelschap. Probleem is nu wat er na de geestelijke en sexuele top-experience gebeurt. Als men mekaar de eerste dagen niet ziet, of slechts zeer oppervlakkig kontakt heeft, dan kan het gebeuren dat er van dat geestelijk kontakt weinig overblijft… Men beseft dat het allemaal ‘fake’ was, wat er op die avond gebeurd is. Alles zal natuurlijk varieren van situatie tot situatie, maar een ‘kater’ is meestal het gevolg van dit abrupt afbreken van dit kontakt op geestelijk niveau. Diverse variaties zijn natuurlijk mogelijk. Tijdens het neuken kan men al beseffen dat het geestelijk kontakt ‘fake’ is, en treedt de kater al direkt op. Het kan in de minuten daarna zijn, in de uren daaropvolgend enz… Dus de les is: als je neukt met iemand spring er dan behoedzaam mee om, in de volgende uren of dagen… Een kater heeft zoiets van een orgastische furie, die in haar negatieve potentie is omgeslagen. Kortom zeer pijnlijk…<br />
<br />
Kan een relatie zonder ‘vrijen’? Kan er dus sprake zijn van een eenzijdige geestelijke ‘top-experience? Dit hangt af van de individuele levensstory’s en dito behoeften. Voor mij persoonlijk zal een verhoogd geestelijkt kontakt, op een bepaalde hoogte overgaan in fysiek kontakt. Dit omdat beïide soorten kontakten niet apart kunnen gezet worden: het zijn beide elementen van dezelfde orde, namelijk van de kommunikatie. Als ik iets zeg tegen jou ‚ of ik geef jou een kus, dan kan dit hetzelfde betekenen of uitdrukken. Voor anderen kan dit kompleet anders liggen. Ik heb ook vriendinnen met wie ik een hoog geestelijk niveau bereik in de kommunikatie, maar met dewelke ik niet vrij. Dat ligt dan aan die personen, namelijk dat zij zulks willen voorbehouden aan een zeer intense, ’unieke’ relatie. Deze maatschappij heeft in haar opvoeding van de individuen een rem geplaatst op het seksuele, het fysieke als uitingsvorm. Er is de kulturele beperking, er is ook de individuele autenticiteit om op een eigen originele manier uiting te geven aan zijn gevoelens.<br />
<br />
Wat bedoelen we met ‘zich laten drijven’? Dit houdt in dat men zich gedraagt en zich uit hoe men zich op dat ogenblik wenst te gedragen. Men wenst zichzelf te controleren in die mate dat men dat op dat ogenblik wenselijk acht. Als men zover is, zal men een grote opluchting ervaren, omdat een heel ‘pak’ van zich is weggegooid. Een heel ‘pak’ dat men bij kontakten met anderen, wel met zich meedraagt. Men is zoals men is, en hierdoor komt men veel natuurlijker tot een creatieve, intensieve, geconcentreerde inbreng bij de omgang met de anderen. Het is schijnbaar tegengesteld: bij anderen moet men zich geforceerd concentreren, opletten, en moet men zichzelf haast het zwijgen opleggen; in situaties waar dit geforceerd zijn niet hoeft, zal men in feite veel geconcentreerder zijn…<br />
<br />
In beginnende relaties zullen we nu een ‘breakpoint’ zien optreden, meestal na een drietal weken. De gloed, de sensatie van de eerste ontmoetingen, zijn immers na twee of drie weken afgelopen. Ofwel treedt een onverschilligheid in, die daarom de hartelijkheid van de gesprekken niet dient te beïnvloeden, maar die ergens aangeeft, dat men het eigenlijk niet de moeite vindt om op zulk een intense manier voort te gaan met mekaar te ontmoeten. Dit soort gevoelens bespreekbaar maken is geen oplossing, omdat gevoelens zich nu eenmaal niet laten ‘plannen’. Als het er niet in zit, zal het er ook niet uitkomen…<br />
<br />
In deze maatschappij is er wellicht een grote nood aan … warmte, emotionaliteit. In een relatie die te duidelijk vertrekt van een nood aan emotionaliteit, nood aan sexuele ontlading, nood aan agressieve ontspanning, zal men nooit of slechts zelden, de hoger vermelde definitie-elementen van de relatie kunnen verwezenlijken, ‘Dat drijven ..’ kan toch bijna niet, omdat er nood aan – is, en dus schrik om –, te verliezen. De situatie is van te voren te gespannen, om dit ‘drijven…’ mogelijk te maken. Hoe kan men zelf zorgen voor dit ‘overwachte…’ in de relatie, als er te duidelijk die nood gevoeld wordt. Natuurlijk is het zo, dat als na verloop van tijd, die nood aan- wat opgevuld is, de situatie zich wel kan keren… In de praktijk vinden we daarom steeds een wederzijds versterkend model…<br />
<br />
Ingaand op de vraag gesteld aan het begin van dit artikel: ‘Met één of met vijf?’ kunnen we nu volgende dingen stellen. We hebben gesteld dat enkel een grondige groei van het geestelijk, gevoelsmatig kontakt, ‘ongestraft’ (zonder katers ..) fysieke kontakten toelaat. Vandaaruit is er dus de vraag: kan men het aan, zowel qua tijd, als qua energie, geestelijke kontakten te onderhouden met meerdere partners? Natuurlijk is het zo, dat het hebben van meerdere relaties op zich, bepaalde dingen oplost. Men kan bv. zijn maatschappelijke, psychologische frustraties over 5 personen verdelen, wat anders terechtkomt op de nek van die ene persoon. Men zal zich veel minder vlug laten meeslepen in emotionele ruzies, omdat men niet ‘emotioneel versmoord geraakt in een afhankelijke unieke relatie, zonder vrijheid…’ Men zal veel minder de andere beginnen op te eisen voor fysiek, psychisch kontakt. Men zal gemakkelijker de moeilijkheden bij de ene relatie aankunnen: alhoewel dit een soort vluchtreaktie kan teweegbrengen, zonder in te gaan op de problemen. En in plaats van die problemen op te lossen staat men nu steviger om met die problemen te kunnen leven. De kans op mislukkingen bij 5 is kwantitatief natuurlijk veel groter als men maar met één vrijt: maar zoals gezegd zijn de weerstanden tegen de moeilijkheden nu ook veel groter .. Maar toch kunnen diepe tegenslagen bij de één zijn weerslag hebben op de rest van de relaties.<br />
<br />
Relaties met meerderen is zeker aan te raden, maar dan moet er een diepe emotionele, geestelijke basis zijn met elk van de relaties, anders wreekt alles zich toch. Toch moet men het geheel nog ruimer zien. Want maatschappelijk gesteld zouden alle ‘kontakten’ die iemand heeft, moeten besmet worden, met de genoemde elementen uit de definitie van een ‘relatie’. Het is ronduit belachelijk dat mensen hun emoties slechts aan één definitieve levenspartner te kennen geven, en voor de rest een koel imago. Alle kontakten in de maatschappij zouden terug moeten worden aangetast door die ‘geestelijk‚ emotioneel‚ fysisch‚ onverwacht‚ drijvende‚ positieve’-banden.<br />
<br />
Ingaand op de andere kenmerken is het duidelijk dat een relatienet met meerderen aan te wijzen is, boven de unieke relatie. Een dergelijke sitvatie zal minder vlug tot verstarring leiden, zal voor de persoon in kwestie veel verrijkender zijn, en zo zal hij veel meer kunnen bijdragen tot het ‘onverwachte’ in de diverse relaties. Zoals misschien nog niet genoeg gesteld is dit ‘onverwachte’ in de relatie, steeds iets wederzijds, en wordt aldus samen opgebouwd. Beiden siuwen als het ware mekaar om hiertoe eea bijdrage te leveren. Wat ook heel belangrijk is: in een relatie-net met vijf, zal men beter de ‘sociale technieken’ leren die men in een relatie van doen heeft… Nu krijgt men slechts feed-back van één individu, en het is veel rijker als men op zijn eigen manier van doen feed-back krijgt van meerdere relatiepartners… Terwijl men nu doorgaans, in de unieke relatie al zijn maatschappelijke frustraties naar binnen toe tot ontploffing brengt, kan een situatie met meerdere relaties een omgekeerd effekt teweegbrengen. Iemand met meerdere relaties is sowieso al meer naar buiten dan naar binnen gekeerd. Met de steun en de gesprekken die hij hierrond met meerderen gevoerd heeft, zou het best eens kunnen zijn dat hij de molotovcoektail die hij in het fabriek, in de vorm van spanningen heeft meegekregen, in plaats van het thuis tot ontploffing te brengen, terug naar het fabriek draagt, en daar er het vuur aan steekt…<br />
<br />
= PART 3. Opvoeding =<br />
<br />
In dit deel gaat het om volgende stellingen:<br />
<br />
# Het feit dat ouders niet dulden dat kinderen agressie tegen hen uiten, en dit vervolgens sterk onderdrukt wordt, is zeer funktioneel voor de werking van het kapitalisme, eens deze individuen volwassen zijn. Ook dan zal het hun moeilijk vallen rationeel agressief te zijn, tegen hen die hun onderdrukken.<br />
# De opvoeding van kinderen geschiedt over het algemeen door middel van bruut, fysiek geweld, of door dreiging ermee.<br />
# In de opvoeding zijn er merkwaardige overeenkomsten tussen de ouders, de schoolmeesters, priesters en de military men.<br />
# De aanslag op de ongeremde blijheid, sexuele lustbeleving, in o.m. het autoritair gedirigeerde spel en in de andere facetten van de opvoeding, is een aanslag op de fundamentele levensdriften in een kind.<br />
# De enige haalbare strategie van verweer vanwege de ‘opgevoede’ tijdens de levensjaren, wanneer het psychisch overwicht geheel aan de kant van de opvoeder is, en de strijd tussen hen te ongelijk verloopt, is zo snel mogelijk onafhankelijk te worden, en dit op elk gebied, en tegenover elke vorm van opvoeding die het kapitalisme zoal in petto heeft.<br />
<br />
Vanaf onze eerste leveisjaren hebben mensen ons geboden onze uitwerpselen te gaan werpen in de daartoe bestemde plaatsen, en er ons vooral niet mee te amuseren. Ze hebben dit gedaan op een totalitaire manier, die geen enkele tegenspraak duldde. Slechts in zeer weinig families is het toegelaten dat kinderen agressie uiten, tegen dit diktatoriaal optreden van hun ouders. Kinderen zijn bezit, die nieuw op de wereld gekomen zijn, en dus zeker van niks weten, en aldus alles te leren hebben van die oneindige onfeilbare levenswijsheid die de ouders ondertussen hebben opgedaan. Kinderen zijn voor de ouders een onbeschreven blad, en hun is opgedragen dit blad met de juiste gedragscijfers in te vullen. Als jongere zit je helemaal geestelijk en fysiek gevangen in het web dat men rond je ontwikkelingsmogelijkheden gespannen heeft. De kleine krijgt thuis slaag als hij niet luistert, op school is er die dreigende leraar die je voor de hele klas netjes belachelijk maakt als je tegenspruttelt. In de kerk, als je daar ook verzeild geraakt, wordt het geheel nog eens gelegitimeerd met mirakels, wierook, en bovenal de godheid die permanent toeziet en misschien zelfs zal intervenieren om bij te korrigeren moest het nodig blijken. Afin, hij heeft zijn grote straf nog in petto, moest het helemaal hopeloos zijn met jou: de grote hel, waar je eeuwig zal branden… Onder je militaire dienst wordt de hele klus afgemaakt. Zo’n fundamenteel verschil met gewetensbezwaarden is er niet: ook zij worden netjes klaargemaakt voor het kantoor, of de 8-uren werkdag, en dit geschiedt met de druk in de nek van de kontrole van het ministerie… Erger dan de fysieke slaag, is de dreiging die er uit gaat van al deze heerschappen die zo nauw met mekaar verbonden zijn, die mekaar vaak kennen of regelmatig jou zaak bespreken. Het is die fysieke dreiging van slaag, of heel de gelegitimeerde dreiging met argumenten die diep psychologisch gaan insnijden, als je geen antwoord klaar hebt. En wie heeft nu op zijn jeugdigste leeftijd een antwoord klaar op het klassieke argument: ‘Wij weten het het best… Wij hebben alles meegemaakt…’<br />
<br />
Tijdens de jeugd wordt elk protest enerzijds hardhandig afgestraft, anderzijds deels verdoofd door de luxe-dingen, die het systeem weet aan te bieden. Bij dit laatste rekenen we het snoepgoed, alkohol, sigaretten, tot de glitter die afstraalt van de grote popsterren, of sterren in de films of tv-feuilletons. Niet alleen dit soort glitter is belangrijk, ook de glitter van hen die het gemaakt hebben is een belangrijk element in de opvoeding nl. de bankdirekteuren, de ministers enz… Ook zij weerspiegelen de norm voor wat maatschappelijk succesvol is, of aldus genoemd wordt. Gepropageerd wordt, dat dit succes binnen eenieders handbereik ligt, als men er alle vernederingen, gaande van examens, tot gehoorzaamheid aan alle maatschappelijke autoriteiten er bij neemt. Examens zullen evenveel kerven worden ín het natuurlijk instinct, en evenveel zelfvernederingen. Gelukkig wordt eenieders jeugd toch nog doorkruist met zoveel irrationele gegevens, waarop ZIJ geen vat hebben. ZIJ proberen daar ook wel vat op te krijgen, maar meestal blijven deze dingen in de wereld der geheimen, waar niemand toegang tot heeft .. Bv. de eerste masturbaties, de eerste romantiek met zichzelf en met iemand van het andere geslacht..<br />
<br />
Men merke dan op, al die geheime sabotages op de diktaten van de ouders. Niet alleen de openlijke ruzies, als de jarenlange frustraties hun verbale weg vinden, maar meer nog alles wat stiekem gebeurt tegen de wil in van de ouders, maar zonder dat deze er iets van afweten. Op school is het afkijken een vorm van protest. Het zijn niet toevallig de heerlijkste momenten uit iemands jeugd. Het naar de kroeg lopen, als je zei naar de winkel te gaan, het naar het bos trekken, in plaats van naar de mis, stiekem mekaar ontmoeten zonder dat ze ’t weten, het roken van een sigaret wordt dan plots meer een symbool van protest, meer dan het genoegen dat men beleeft aan het eigenlijke roken.<br />
<br />
ZIJ zijn sterk, zowel thuis op school in ’t leger als in de kerk. ZIJ zijn te sterk, en dit zeker zolang je je niet verbaal kunt waarmaken. Het enige wat je kan doen is je eigenheid bewaren door jezelf af te schermen van alles wat die eigenheid in gevaar kan brengen. ZIJ zijn sterk met de moraliserende preken die zeggen hoe het moet omdat God het zo wil. Dat God het blijkbaar in elke kultuur en in elke historische fase het anders heeft verteld heeft minder belang. ZIJ zijn te sterk omdat ze je een schuldgevoel en geweten in kunnen praten dat voor hen het werk doet, als ze er niet bij zijn. Het moreel sadomasochisme vindt hier zijn duidelijkste voorbeeld, ZIJ zeggen alles voor jou gedaan te hebben (masochistisch aspekt), en daarom moet jij alles voor hen terugdoen (sadistisch aspekt). ZIJ zijn sterk omdat ze vooral fysiek de sterkste zijn. ZIJ zijn sterk omdat ze heel de sociale controle achter hun hebben. Als jij je niet volgens de normen gedraagt zal het dorp, de buren, de familie schande spreken, en deze schande zal zich tegen je ouders keren. Zodat het welzijn van je ouders afhangt van de manier dat jij je gedraagt. Om maar het mindste schuldgevoel op te noemen, dat ze je hebben ingepompd…<br />
<br />
Het is bekend dat kinderen meestal in een gezin geïntroduceerd worden zoals geliefde huisdieren. De romantiek zegt dat ouders kinderen het leven hebben gegeven. Deze kan echter in de praktijk best omgedraaid worden. Kinderen doen veelal de ouders terug leven. Een kind heeft een echtheid die niet meer van deze tijd is. Met dit kind wordt in de omgeving gepronkt en de ouders weten best waarmee en met welk gedrag deze kinderen de ouders nog meer mee kunnen laten pronken. Egoisme zit immers in elk van ons, en een flink deel van ons ‘goedvoelen’ is bepaald door onze omgeving die ons gedrag eventueel bevestigt. Lieve leuke kinderen, die goede resultaten behalen op school zijn zeer gunstig voor een flinke sociale status. Op latere leeftijd zijn het de kortgeknipte, propergeklede kinderen die een verstandig gesprek kunnen voeren, netjes aan tafel zitten, en met de familie nog mee op vakantie trekken, Op volwassen leeftijd dienen het status-kinderen te zijn, die aan de universiteit slagen, en die hunzelf verloven met een meisje uit eenzelfde of een hogere sociale kategorie, die ook leuk, mooi gekleed en deftig is. Originaliteit en persoonlijkheid zijn natuurlijk meegenomen, als het het totale beeld maar niet stoort. Lief, leuk en een denken zonder een opstandig rimpeltje… C’est ça.<br />
<br />
De opvoeding van de kleine kinderen gebeurt door gebruik van voortdurend fysiek geweld, Scènes uit treinen en bussen zijn hiervoor al te sprekend: oorveeg hier, oorveeg daar. Als hij huilt, te luid spreekt, te ver wegrent, steeds diezelfde lap. Het wordt verbloemd door de grote bezorgdheid die op latere leeftijd het morele geweld zal gaan vormen, In de eerste tien jaren van iemands leven wordt hij in dit kapitalisme getraind op de goede gedragscode, onder dreiging van bruut fysiek geweld. Opvoeding op school gebeurt al met wat meer gesofistikeerd geweld. Het dreigende schoolhoofd en de schrik om thuis een pak slaag te krijgen, spelen ook hier een grote rol. De kinderen weten al dadelijk dat er een geheimzinnig pakt bestaat tussen de ouders en de schoolmeesters. Verder kan dit duo zich –in geval dat de ouders gelovig zijn– beroepen op de Grote Legitimatie vanwege de goddelijke hand in de kerk. Dit voortdurend meegesleept worden naar de kerk, betekent dat de kleine in kennis wordt gesteld met de goddelijke wil. De huidige maatschappelijke ordening en opvoeding staat meteen onfeilbaar buiten elke diskussie. Het is tenslotte God de Vader himself die temidden van de ‘feestviering’ verschijnt en die zou toch wel tegen de priesters vertellen dat er iets fout was, als er iets fout was… Neen.<br /><br />
De priesters, ouders en schoolmeesters zijn de beste vriendjes en niks gaat er fout. Enkel de kleine is fout, en er wordt hem ingeprent dat hij zich nog niet voldoende heeft aangepast aan de normen, ingepast in het normale samenleven… Geen nood, voor al zijn fouten wordt hem vergeving geschonken in de biechtstoel…<br />
<br />
Heel de seksualiteit baadt in een verboden schuldige sfeer en heerlijk de man of vrouw die al op zijn 14e wordt ontmaagd. In plaats van nog jaren gebukt te lopen met een zwaar schuldgevoel omwille van de driften die men ontbetwistbaar voelt, en niet kan verdringen, wacht de ‘ontmaagde’ nog een hemelse jeugd… Anderen staan er nog een aantal jaren vol met vraagtekens, complexe gevoelens te wachten, waarbij het NO FUN is met een meisje, als jongen, of omgekeerd met een jongen als meisje, te praten. Onze individualiteitssterkte krijgt pas vorm van zodra we met een boel eigen vindingrijkheid doorheen dit beklemmend spinneweb van schuldgevoelens kunnen doorbreken. Het is niet alleen aan de seksualiteit waar wordt aan geraakt, al hebben vele psychologen heel de problemen hierheen gevoerd. Het is heel de levensdrift, het spelelement, de spontane blijheid, droefheid. Heel het leven zelf is in iemands jeugd door diverse instituties onder controle gebracht…<br /><br />
Spel is nagenoeg enkel toegelaten op autoritair kommando… En zeker nu onze gronden volledig worden dichtgebouwd, of de vroegere speelplaatsen, autowegen verworden zijn, is spelen zonder toezicht haast onmogelijk geworden… De manier dat de fantasie onder controle wordt gebracht in het te konkrete, zelfs mechanisme speelgoed, of in de te konkrete stripverhalen, is een ander verhaal… De verhalen omtrent de sprookjes van vroeger, werden door het kind nog grotendeels zelf in de fantasie getekend. Met de stripverhalen is dit niet meer het geval: de personages zijn er… de fantasie is uitgeschakeld… Wat is fantasie anders, dan misschien wel de voornaamste stuwende kracht in het utopisch denken… Wie de fantasie afbreekt, of verhindert van zich te ontwikkelen, verhindert dat mensen zichzelf nog het ‘andere’ gaan kunnen voorstellen. Het ‘andere’, het ‘betere’ dan de dingen die ze vandaag zien gebeuren…<br />
<br />
Die gewelddadige onderdrukking van agressiviteit in de jeugd is zeer funktioneel voor de werking van het kapitalisme. In dit kapitalisme zitten we immers met autoriteiten, die vrije meningsuiting omtrent hun beleid schijnbaar toelaten, maar diegenen die uit de schreef lopen, die middelen gaan gebruiken die een gevaar betekenen voor hun machtspositie, die worden zo goed geïntimideerd, bijgekorrigeerd, kunnen nog moeilijk werk krijgen, krijgen geen pasje van goed gedrag en zeden… Die onderdrukking in zijn jeugd, zich niet kunnen agressief uitleven als men onderdrukt wordt, zijn agressie niet kunnen plaatsen tegen zijn rechtstreekse vijand, dat maakt demokratie onmogelijk, en geeft vrij spel aan de kapitalisten om iedereen naar hun pijpen te laten dansen…<br />
<br />
In die opvoeding treedt nu omstreeks het vijftiende jaar een merkwaardige omkering in, in de ‘machtsverhoudingen’. Als de kinderen klein zijn, zitten de ouders ongeveer op hun 30e levensjaar. (30-40) Worden de kinderen eenmaal 15 jaar oud dan zijn de ouders al 45 tot 55 jaar oud. Helemaal te gek wordt het als de kinderen 20 jaar oud zijn en de ouders 50 tot 60 zijn. De fysieke en psychische sterkte neemt toe bij de ene, en neemt af bij de andere. Hoe sterker de tegenstelling in zijn tweede fase zichtbaar wordt, hoe scherper de ouders zich nog enkel kunnen beroepen op financiële of emotionele argumenten.<br />
<br />
Vanaf hun 15e levensjaar tot ze thuis weg zijn, laten velen zich verleiden om zich te gaan meten op het terrein waar de ouderen nu eenmaal het sterkst zijn, namelijk de verbale kwaliteiten. De verhoudingen die al lang uit mekaar gegroeid zijn, worden dan helemaal te gek, en lopen voortdurend uit de hand, omdat er zoveel onderdrukte agressie in dit sadomasochistisch spel aanwezig is. De ruzies kunnen voor een jongere nuttig zijn om zich te weren, maar zullen toch nutteloos blijken omdat de ouders nauwelijks te overtuigen zijn, en deze laatsten de ruzies steeds opnieuw zullen aanwenden om de jongere tegenspeler harder te ‘indoktrineren’. In zijn streven om onafhankelijk te worden, zit onze opgroeiende vent of vrouw, voor twee belangrijke mogelijkheden: enerzijds kan hij ten aanzien van zijn ouders trachten te bewijzen dat hij een vent aan ‘t worden is, waar niet neerbuigend en bevelend op mag neergekeken worden, anderzijds kan hij zich gaan afschermen, zich ’terugtrekken’, zich niet laten verleiden tot gesprekken, of ruzies, waar de ouders op een laatste harde manier, gebruikmakend van de financiële stok die ze nog achter de deur hebben, en van alle emotionele uitlaatkleppen die hen nog ter beschikking staan, de opgroeiende mens in hun banen te laten stappen… Volgens ons is de tweede methode het beste… Dit leren weren kan men het best door de ouders voor voldongen feiten te plaatsen, als argument voor het ‘volwassen’ geworden zijn. Het terrein waar de tegenstander het sterkst is, het meest geoefend, is het terrein der ruzies… Alhoewel er zoals we daarnet gesignaleerd hebben er een verwisseling gekomen is in de individualiteits-sterkte, waarbij dus in het spel van het moreel beuken op mekaar, de jongere stilaan het pleit zal halen… Edoch, zoals gezegd, ruzies zijn enkel tijdsverlies, betekenen veel energieverlies, en zijn volkomen doelloos als het gaat om twisten tussen ouders en kinderen… Ze zijn volstrekt te mijden.<br />
<br />
Het is van essentieel belang zo vlug mogelijk de financiële navelstreng door te snijden. Enerzijds zal de jongere, als hij voor zichzelf instaat wat betreft zijn financiën, een veel intenser kontakt hebben met het leven. Anderzijds snijdt hij zijn ouders de weg af waarlangs zij nog verder invloed pogen uit te oefenen. Die financiële band zal niet gemakkelijk expliciet als argument gebruikt wordt, maar terloops vermeld weegt hij, en weegt hij veel te veel. Tenslotte moet men regelmatig passeren langs de gulle hand van vader of moeder, en dan wordt er wel een niet mis te verstane boodschap meegegeven. Hij weegt ook innerlijk, en vertroebelt wat men wil bereiken. Het zich afschermen ten einde zijn leven zuiver te houden, en te spelen hoe men het zelf wil, is een essentiële voorwaarde om ook later in het kapitalisme overeind te blijven.<br />
<br />
In onze jeugd is ons immers ondertussen al duidelijk gemaakt welke de statusnormen zijn in het kapitalisme die wij dienen na te leven. Een goed diploma, een goede baan, veiligheid, geborgenheid te midden van het vele geld. De meesten zullen er de training, vernederingen van de school er met de snik bijnemen, omdat het paradijs met diploma, iets aantrekkelijker lijkt dan zich naakt en weerloos te presenteren in die kapitalistische jungle op zoek naar werk… In de school wordt ingeprent wat een ‘kapitalistische successtory’ is. Niet de inhoud is belangrijk, wel het kunnen navertellen van die inhoud, het goed kunnen presteren, het zich in de verdoemenis kunnen blokken. Van klasje tot klasje wordt men opgefokt om hogerop te geraken. Zelfs op de universiteit geraakt de meest bewuste linkse student nauwelijks los van de jacht op het diploma. Eens men dit diploma heeft in de wacht gesleept, is het moeilijk om de vroegere idealen trouw te blijven, want om dit diploma op zijn waarde te laten renderen moet men in de beroepssituaties vele koncessies doen. Men transformeert dan ook alras zijn maatschappijvisies, om zijn nieuwe gedrag te kunnen verklaren voor zichzelf. Als men eenmaal dit diploma heeft weet men wel iets van rekenen en vertalen, maar de essentiële dingen van het leven bv. over zijn eigen gezondheid, hoe zijn eigen voeding produceren enz… daar weet men nog evenveel van toen men begon… Van het individu verwacht het kapitalisme, een ‘normaal’ konsumptie- en produktiegedrag.<br />
<br />
Alle onheil inzake de toekenning van de rollen in deze samenleving, die plaatsvindt via de selectie in het onderwijs, (wie mag wat studeren?) vindt al plaats op het twaalfde levensjaar en voor velen al vroeger… In de laagste klassen zijn er al zittenblijvers die onherroepelijk reeds op hun 7e levensjaar soms de goede trein missen… Op het twaalfde levensjaar kiezen velen de haast onomkeerbare richting vakschool: de beroepsrichtiag. De selectie-criteria, om de toekomende leiders van onze maatschappij aan te wijzen zijn op dat ogenblik rekenen, het kunnen onthouden van dwaze spullen, grammatica! Allemaal abstracte redeneerkunsten. Als jij op dat ogenblik op een kosmische trip bent, en meer interesse hebt voor bomen, tuinen, of hoe dat een auto in mekaar steekt, dan mag je unif en al de rest vergeten. There’s no way back. This is a point of no return. Op basis van kwaliteiten die verwacht worden van een goede burokraat, wordt op de leeftijd van 12 jaar een scheiding aangebracht, om aan te wijzen wie het goede onderwijs, en vervolgens de goede jobs, mag pakken.<br />
<br />
Wat kan je tegen het ‘onderwijs’ doen? Ondergrondse schoolkrantjes zijn op de humaniora en aanverwante scholen van die leeftijd, zeer nuttig. Kritische vragen in de lessen stellen kan nuttig zijn, maar je moet opnieuw vermijden je tegenstander te pakken op het terrein waar hij het sterkst is. Vermijd dat het allemaal weer irrationeel uitdraait, zoals thuis. Bedwing je tijdens een ruzie, en laat de ruzie aldus volledig in zijn nadeel uitdraaien. Veel meer dan de ouders dient de leraar ‘gedistingeerd’ te blijven, en maakt hij zich grenzeloos belachelijk, als hij openlijk zijn repressie toont… Vermijd ook te handelen zoals de leraar zelf, en pak hem dus nooit op zijn ‘persoonlijke eigenschappen’, zoals bv. zijn vervelende stem enz… Meestal wordt in scholen de totale agressie en frustratie uitgewerkt op de zwakste leraar, die dan ook binnen de kortste tijd ergens dient verpleegd te worden… Degenen met de macht, de brute repressie blijven meestal buiten schot. Probeer te bedenken dat we allen slachtoffers van hetzelfde systeem zijn, en dat dit systeem altijd de zwakkeren onderling de frustraties laat ontladen in gevechten tegen mekaar… Je moet vermijden de tegenstander met dezelfde taktieken aan te pakken, zoals degene met dewelke hij jou aanpakt. De aangewezen taktiek op school is trachten de repressie bloot te leggen in bv. ondergrondse schoolkrantjes, leuzen spuiten op de schoolmuren, de repressie daar duiden waar ze zit. Alternatief onderwijs pogen te volgen. Ook aangewezen is de ‘werkelijke vijand’ in de school, diegene die werkelijk het ‘beest’ uithangt, of de direktie die op een kille manier alles beveelt, in hun ‘privé-sfeer’ te treffen. Hier staan zij het zwakst… Konflikten op school uitlokken zijn bijzonder boeiend, om hun repressie bloot te leggen. Vergeet nooit dat men de ‘leiders in akties’ zal pogen te isoleren, en simpelweg uit school te zetten… En wat dan? Vooraleer er aktie gevoerd wordt op school, waarbij de initiatief-nemers zich kenbaar maken, be sure, dat er een achterban is, die desnoods de school platlegt, als er repressailles op jullie genomen worden… Ook de media kunnen een belangrijk hulpmiddel worden, om verder druk uit te oefenen op de direktie. Die direktie is immers helemaal schuw van slechte publiciteit, met het oog op de leerlingenwerving. Laat de fantasie werken op deze punten…<br />
<br />
Aan de universiteiten is de meest radikale strijd het in vraag stellen van de plaats van de kennis in deze maatschappij. We komen hierop terug in het volgende deel omtrent de ‘kennis’.<br /><br />
Het betreft het onderscheid tussen hoofd- en handen-arbeid dewelke de kapitalisten hebben ingevoerd in deze maatschappij, of alleszins zeer sterk hebben geaccentueerd op bepaalde plaatsen, waar die scheiding reeds vroeger bestond, Een logische doortrekking van bedenkingen omtrent deze scheiding, eist de afschaffing van de universiteit. Kennis had nooit mogen een monopolie worden in handen van een beperkte groep, die via dit monopolie de rest in de verdrukking uitbuiten.<br />
<br />
Indien men in de instelling waar men zijn burgerdienst wil gaan doen, geen volledige vrijheid geniet, is enkel totaalweigeren aangewezen om zijn protest te laten horen tegen de verplichte militaire dienst. Burgerdienst is immers in wezen systeembevestigend: het leger wordt er niet mee in vraag gesteld naar buitenuit, omdat o.a. weigering op basisvan politieke motieven niet aanvaard wordt. Enkel als men zijn burgerdienst kan vervullen in volledigevrijheid, kan men verder aldus zijn protest laten horen tegen de militarisering van deze samenleving…<br />
<br />
De ideologische funkties van de kerk moeten hier ook maar eens duidelijk gesteld worden. ‘Bemin de anderen zoals jezelf’, OK. Prima. Ware het niet dat je in de kerk belet wordt van jezelf te houden, omdat je vol met schuldgevoelens en boetes wordt gepropt. ‘Je bent (slechts) van stof en as, en je zult er tot wederkeren…’ Zijt nederig, zijt nederig, zijt nederig… Zijt nederig tegen diegenen die ons uitbuiten….<br />
<br />
Een van de belangrijkste elementen die ook opvoedend werken is de harde wet in het kapitalisme, dat je moet inkomsten hebben om in leven te blijven. De enige mogelijkheid, zo lijkt het voor velen, om die inkomsten te verwerven is je arbeidskracht verkopen aan een ‘kapitalist’. Dat besef, en vervolgens de realiteit, waarin men dient te stappen en ook stapt, bij gebrek aan alternatief, die is zéér opvoedend! Alternatieven hiervoor zijn dus zeer aangewezen, en we zullen in hoofdstuk 6 dan ook uitgebreid aandacht besteden aan de coöperatief, als mogelijk alternatief…<br />
<br />
Ook zeer belangrijk in de opvoeding van de hedendaagse jeugd, en dit sedert de ontwikkeling van media zoals radio, tv, platenindustrie enz… is de hele ‘drugindustrie’… En dit vooral in het overbrengen en het populair maken van de normen en instituties van deze maatschappij. Denken we aan het feuilleton ‘Dallas’ waar oliemagnaten en hun vrouwen in een geromantiseerd verhaal worden ten tonele gevoerd. Liedjes onderstrepen veelal het krampachtige menstype, dat zonder liefde niet meer verder kan. De loser-rol, de sympathieke underdog, is ook vrij populair in die liedjes. Men kan heel deze drugindustrie nauwelijks ontlopen, want op elke hoek van de straat dreunt hij uit een juke-box, uit een reklamepaneel, een tv-scherm, een verleidende grootwarenhuis-etalage enz… Een strijd die blijkbaar enkel afdoend kan gewonnen worden door de ideologisghe funktie van heel die industrie, gespecialiseerd in amusement, duidelijk te onderkennen, en er zich ook radikaal van af te schermen door zijn eigen amusement zelf te creeëren in bv, de kommune, de buurt enz…, of natuurlijk die artiesten te bevestigen die het allemaal doorhebben en luidkeels verkondigen. Bv. Wannes van de Velde. Een andere mogelijkheid om eraan te ontsnappen is het radikaal en bewust kiezen voor zijn eigen drug bv, hashies, marihuana. In dit opzicht is er volgende interessante vraagstelling: welke drugs hebben de mensen nodig om te overleven in dit kapitalisme? De generaties die nu gaan aankomen, zijn geestelijk verdoofd met chips, cola, abba, en ander verfijnd snoepgoed…<br />
<br />
Met op de achtergrond heel deze bedenkingen rest er mij volgende konklusie: diegene die anderen wil gaan opvoeden, dient eerst bij zichzelf te gaan duiden welke sporen zijn jeugd op hem heeft nagelaten. Meer bepaald welke sporen van onderdrukking laten nu nog hun invloed werkzaam… Het is vrijwel zeker dat iedereen in zijn jeugd een ongewilde stempel heeft meegekregen. Als wij onze eigen kinderen gaan opvoeden, zullen wij vrijwel zeker iets van die autoritaire stempel doorgeven. Daarom alleen al is de opvoeding van kinderen in een kommune meer dan aangewezen, omdat men zich hier kan laten korrigeren door anderen, bij eventueel ‘irrationeel gedrag’ afkomstig van vroeger. Vroeger was het de grootfamilie, met de grootouders, ouders enz… die de opvoeding verzorgden, nu moet dan opnieuw een taak worden van de kommune. In ons basisstreven om echt vrij te worden, moet nadenken over wat er in onze opvoeding met ons gebeurd is, een centrale plaats innemen.<br />
<br />
== Pa, ==<br />
<br />
Vader, pa, je gebruikte zelf de twee woorden. In ernstige momenten zei je altijd bv. ‘het respekt voor je vader!’. Als het er minder ernstig aan toe ging, en dat gebeurde eigenlijk niet zoveel gebruikte je het woord pa. Ons ma gebruikte ook enkel pa, zoals ikzelf altijd tegen je, pa, gezegd heb. Het was het ‘buigende’ pa, alleszins in de zin dat ik het in een totaal ondergeschikte, half eerbiedige positie gebruikte. Als je ‘vader’ uitsprak en het ging over jezelf lag er een speciale trilling in je stem, die vermengd met een portie westvlaams dialekt, de gewichtigheid van je persoon deed uitstralen. Het klonk dan ‘vadere’.<br />
<br />
Je bent vorig jaar in mei aan een infarkt gestorven en Freud beschreef reeds lang geleden het proces waarbij de tiran, na vermoord te zijn geweest door de zonen, terug door hen in eer wordt hersteld. De normen die hij tijdens zijn leven plachtte op te leggen, worden nu door zonen plots wel nageleefd, en dit onder impuls van schuldgevoelens, Diît zou de definitieve start zijn voor de vorming van het geweten, het Ueber-Ich. Niet meer het bruusk fysiek geweld dat nodig is voor het afdwingen van een bepaald gedrag, maar regels ingeplant in de hersenen van de potentiële zondaar. Een beetje zoals een voorgeprogrammeerde computer…<br />
<br />
Ik geloof niet dat er tussen ons sprake was van moord, en ik geloof dat jij uiteindelijk met een vergelijkbare resem schuldgevoelens zult zitten, net als mij, over wat we mekaar hebben aangedaan.<br />
<br />
Ik herinner mij toen ik 6 à 7 jaar oud was dat ik zeer grote schrik had van jou foto, die toen levensgroot tegenover mij in de slaapkamer hing. Ik weet zeker dat ik deze foto op een nacht zag bewegen… Die foto is toen uit mijn kamer moeten verdwijnen. Zeer pijnlijk waren al die irrationele ruzies die ik toen meemaakte, en de geladen sfeer als je dronken thuiskwam, of het met moeder aan de stok had. Indrukwekkend pijnlijke momenten waren dat, en de huilende gezichten leken everywhere… Ik heb nooit kunnen huilen. Enkel tijdens filmen als er iets ontroerends, levensecht, iets zeer knap op het filmdoek verscheen voelde ik soms een krop tranen tot in mijn oren en oogbol, maar nooit vormde zich echte tranen. Klotig voelen dat veel te veel, maar nooit tranen. Jij ook niet.<br />
<br />
Omgekeerd zul je ook wel op je tanden gebeten hebben, dat ik haast jarenlang steevast en bijna bewust geweigerd tegen jou te praten. Ik noem het nu mijn manier van zelfverdediging, tegen mijn labiliteit… Het had allemaal ook zo weinig zin. Op momenten dat we alle twee wat dronken waren, hebben we weleens voluit gepraat… Ik kon jou niet overtuigen wat ik wilde met mijn leven, en ik wist bijna volledig emotioneel dat ik jou weg niet zou volgen. Je hebt me talloze malen pogen te waarschuwen voor het ‘klotige’ van deze wereld. ‘Zorg dat je eerst een goede betrekking hebt, een goede plaats in de maatschappij, en spreek dan…!’ Vanuit jou levensgeschiedenis kan ik dit nu wel begrijpen, maar uit een zelfverdedigingspositie wilde ik mij in geen geval blootgeven, omdat ik verbaal zo zwak stond. Inderdaad had ik tegen jou een onverstaanbaar stemgeluid, omdat het mij ook wat zenuwachtig maakte, als ik iets tegen jou wou zeggen. Ook al omdat je achter de hand een hele resem emotionele argumenten te voorschijn bracht, waartegen ik geen enkel verweer had. Als je zei dat je alles voor mij gedaan had, voelde ik mij klotig, en toch organiseerde mijn verweer zich op een specifieke manier, omdat ik intuïtief ‘sure’ was dat ik de door jou uitgestippelde weg niet zou opgaan. Ik heb echter op zeer vele momenten, en zeker de laatste jaren een onuitgesproken warme tederheid voor jou gevoeld, die enerzijds alle moeilijke gesprekken met jou meed, en anderzijds op niet-verbale manieren en momenten een zekere affectie poogde duidelijk te maken.<br />
<br />
Ik heb op jou doodsbeeldje geschreven dat we met dezelfde hardnekkigheid andere idealen hebben nagestreefd, en dat we daarom op dat ultieme moment een fierheid voelde over mekaars prestatie. Met mijn stadskranten ging je pronken op jou werk, en met de knappe barkkrukken die je gemaakt had voor ons kafé Chaos had ik mijn kring evenveel plezier. Non-verbaal, zonder woorden. De machtstrijd was gestreden en dat wisten we. Geen kompromissen. Ik gaf geen kritiek op jou en omgekeerd wist je wel dat ik mijn weg definitief was ingeslagen…<br />
<br />
Pijnlijk was het wel om het zover te krijgen. Pijnlijk om door ruzies te bewijzen dat ik de big boy, bijna een vent geworden was. Op 21 was ik financieel onafhankelijk omdat ik het beu was in ruil voor geld kompromissen te moeten maken. Het argument geld is steeds totaal krankzinnig geweest. De halve tijd was er thuis die paniek om kinderen die later niet zouden kunnen gaan studeren… en de luxe-artikelen die de laatste jaren toch in niet geringe mate werden bijgekocht? Krankzinnig hoe het geld een zo belangrijk twistpunt was. Zusters van mij bv, die elke frank moesten verantwoorden. Tijdens de examenperiode van 1e lic. Pol &amp; Soc wierp ik mij op enquêtes, en verwierp nog elke rooie duit die van thuis zou worden aangeboden. Vraag me niet hoe ik het al die tijd gerooid heb; maar mijn vrijheid was toen een te essentieel iets, om de emotionele druk via het geven van geld er te laten.<br />
<br />
Een ander groot twistpunt was de manier dat je at. Je zult misschien zelf wel ergens beseft hebben, dat je met je luidruchtig eten heel ons zenuwstelsel naar de knoppen geholpen hebt. Het was een voortdurend punt van ruzie, waar Wij op jongere leeftijd weinig tegenspel konden bieden tijdens de ruzies hieromtrent. Je verstond toen de kunst een hopeloos, pijnlijke stilte te kreeëren, en deze in stand te houden urenlang, terwijl wij van verdriet bijna tenonder gingen. Wat speelde er toen in jou af? Misschien wel een evengroot verdriet om de onmacht om de kommunikatie hierover te herstellen… Je bent lang de sterkste geweest, en dit heb je eigenlijk helemaal moeten ontgelden toen de rollen langzaam omdraaiden. Toen ik nog elke week van Leuven terugkwam was het begrijpelijk dat je veel minder vat op mij had, en dat ik langzaamaan mijn kloten vaagde aan alle irrationaliteit, en er mij tegen afschermde. Al die volstrekt irrationele ruzies met veelal een identiek scenario: jij die wat gedronken had, en mijn moeder die soms je ludieke handelswijze helemaal niet kon appreciëren en vervolgens schreide… Als jij ze zag schreien, werd je woest, omdat je het belachelijk vond dat ze schreide, en jij wou ze op een hardhandige manier duidelijk maken dat ze wat meer ‘mans’ moest zijn…<br /><br />
Begrijpelijk dat we voortdurend partij kozen voor de zwakkere, en dat jij zeer veel geïsoleerú bent geweest in ons huis. Dan speelde ons ma bemiddelaar, die op die manier toch haar mening wist op te dringen naar ons toe…<br /><br />
Van die machtspositie die zij had, ben ik me nu pas terdege bewust geworden nu dat jij er niet meer bent, en de hele stories gewoon verder gaan. There’s nothing new uder the sun… Nog steeds is er die ideologische beinvloeding, en dit niet tegen mij, omdat ik er deels niet veel meer ben, deels omdat ik te oud geworden ben om nog veel kritiek te krijgen. Mijn jongere zusters worden echter nog voortdurend bijgestuurd, alhoewel ik ze help om wat tegenspel te bieden…<br />
<br />
Toen ik 6 à 7 was heb je mij met een hardnekkigheid besmet om dingen aan te pakken. Ik denk dat intelligentie vaak alles te maken heeft met een doorzettingsvermogen en een intuïtie die vergelijkbaar is met het torinstinkt dat een voetballer moet voelen om doelpunten te maken. Niet alles op een rijtje van buiten aframmelen is de essentie, maar dat ‘torinstinkt’, om op een vlugge manier, alles systematisch(die rijtjes) van buiten te leren. Ik ben jaren eerste van de klas geweest, maar tot jou groot spijt is sinds mijn 15e die intelligentie, dat organisatorisch vermogen gericht geweest tegen sociale onrechtvaardige dingen. Het is wellicht onrechtvaardig dit zo te stellen. Het speet jou, dat ik niet meer aandacht had voor het diploma, de carrière, de zekerheid… Wellicht vond je die aandacht die ik had voor de sociale onrechtvaardigheid op zich, niet slecht… Het begon met eerst braafjes vragen te stellen in de les, daarna opmerkingen geven, daarna diskussies, daarna het zelf inrichten van diskussie-avondjes, daarna panfletjes, daarna brochuurtjes, daarna aktie enz… Ik geloof dat je inhoudelijk weinig interesse betoonde. Toch kan ik niet zeggen dat je mij in enigerlei mate verboden hebt om die dingen te doen. Je hebt zelfs in een van onze ‘natte’ gesprekken lachend gezegd dat een BSP-man in Leopoldsburg interesse had voor mij. Op een ogenblik dat ik het leger in een pamflet ervan beschuldigde mijn politiek-denkende vereniging te willen boycotten, dan heb je zelfs als beroeps-militair geen protest laten horen. Mijn optie voor burgerdienst heb je met heelwat opmerkingen moeten aanvaarden. Ik vermoed dat een en ander te maken had met mijn status van universitair gediplomeerde. Je hebt toen ik gestopt was met die stadskrant wel eens belangstellend geïnformeerd waar ie bleef. Toch had je over al dat soort dingen een bevreemdende lage dunk en was ik voor jou het broekventje dat ook eens iets deed. Wat me in feite enorm gestimuleerd heeft om verder te knokken… Ik was als de dood om te mislukken, en misschien wel om jou spottende blik te moeten ontmoeten… Heel mijn politiek gedoe was kwajongenspel, zo leek het. Zelfs toen ik eens op de radio wat intervieuws gaf, viel er nog geen enkel waarderend woord hieromtrent te horen.<br />
<br />
In de vroegere kinderjaren was je keihard voor ons op een heleboel punten en steeds heb je je eigen ‘irrationele’ daden pogen goed te maken, met materiële cadeaus… waarvoor je dan én daden én dankbaarheid terug verwachtte… Ik denk echter dat we nooit goed beseft hebben in welk een materiële miserabele toestand je begonnen bent, toen je zelf dat huis hier begon te bouwen…<br />
<br />
Toen we stilaan opgroeiden, heb ik je eens gezegd: ‘Ik kan van mijn opvoeder niet verdragen dat ie zo eet…’ Dat was bedoeld op de luidruchtige eettoestanden. Je hebt zelden fysiek geweld gebruikt, al waren we soms als de dood voor eventueel fysiek geweld van jou, maar je psychisch geweld heeft ons meestal op het randje van de razernij gebracht. Het waren die moordende stiltes die mij meer dan eens de keel hebben dichtgesnoerd.<br />
<br />
Zinloze autoritaire, irrationele toestanden die tegenover mij pas geminderd zijn, als ik slechts in de week-ends thuiskwam, en toen ik financieel onafhankelijk werd. Voorheen waren dat de twee argumenten waarmee jullie met furore en kracht eisen afdwongen. Met de ouderdom die kwam en mijn jeugd die vermande, draaiden de rollen. Mijn zwijgzame zelfverdediging bleef, temeer omdat ik over een heel stel ideeën en toestanden met mezelf niet klaar was…<br />
<br />
Pa, ze laten in dit systeem de kleine mensen onder mekaar vechten om hun systeem in stand te doen houden. Wij hebben veel gevochten. En alhoewel ik weiger van je beeld nu te gaan idealiseren, nu je dood bent, geloof ik wel dat die warme tederheid die ik voor je voelde wel echt was. Veel mysteries omtrent jou figuur omgeven me nog. Waarom zei ons ma onlangs dat je eens zei, dat ik pas een grote vent zou worden, als je dood was? Ons ma vond het heel raar, maar ik vond het een kwestie van groot gezond verstand.<br />
<br />
Je hebt twee jaren zeer moedig gestreden tegen je alkoholverbruik te midden van die AA-groep, en uit één van die verslagen las ik, dat je je zorgen maakte omtrent mijn alkoholverbruik, en dit in die groep ter sprake bracht.<br />
<br />
Menselijke wezens zijn mysteries…<br />
<br />
luc<br />
<br />
= PART 4. Kennis =<br />
<br />
In dit deel worden volgende stellingen behandeld:<br />
<br />
# Een groot deel van de aktiviteiten van de ‘intellektuelen’ zijn er –gewild of niet gewild– op gericht de kennis in zo klein mogelijke kring te houden, zodat deze feitelijke schaarste van kennis, hun een monopoliepositie verleent.<br />
# Het selectieproces van hen die mogen verder studeren geschiedt op basis van eigenschappen die niets met kennis te maken hebben. Zo wordt er doorzettingsvermogen geëist, bereidheid tot een halve zelfmoord tijdens de examens enz… Allemaal eigenschappen zijn dit, die verdacht lijken op wat de beroepskrachten in de industrie gevraagd wordt.<br />
# Door te studeren aan de universiteit houd je mee de scheiding tussen hoofd- en handenarbeid in stand in deze samenleving.<br />
# In het aanleren van de kennis in de scholen, wordt iedereen essentiële kennis onthouden. Door dit gebrek aan kennis is het individu veel beter bruikbaar in het konsumptie-proces.<br />
<br />
Een eerste opmerkenswaardige vaststelling in de opleiding van wetenschappers is dat men er tijdens deze opleiding er zorg voor draagt, dat het aantal studenten dat het diploma haalt niet uit de hand loopt. Elke student in eenderd welke fakulteit weet dat er slechts een beperkt aantal studenten naar het volgende jaar zal mogen overstappen. Gedurende de jaren van opleiding worden de studenten in de eerste plaats ingewijd in de geheime code van het taalgebruik dat gebezigd wordt door deze wetenschap. Het is het gebruik van dit jargon dat de toehoorder zal moeten duidelijk maken dat er een afstand is, dat er een verschillend niveau van kennis aanwezig is in beider breinen. Dit jargon werkt afschermend. Welke wetenschapper kan iets uiteenzetten op een gewone dagdagelijkse manier? Iedereen die ooit aan een universiteit gestudeerd heeft, heeft die virus te pakken. Men wordt bruut geïndoktrineerd met een taal die dient om afstand te scheppen, en de superioriteit dient duidelijk te maken. Dit taalgebruik op zich is ronduit vernederend voor de leken die het taalgebruik niet machtig zijn. Voor wanneer de revolutie tegen de wetenschappers?<br />
<br />
Studenten zijn de maskotte van hun sociale omgeving, die hen met glamour overladen, en dit vooral als ze eenmaal het diploma behaald hebben. Voor de student, wordt de studie meestal door de ouders gefinancierd, en die situatie betekent ‘economische veiligheid’ voor de student. Tegen de tijd dat de geldstroom ophoudt moet een nieuwe veiligheid worden gecreeërd, en hier dient het diploma voor te zorgen. Veiligheid nu, betekent zorgen dat er geen boel thuis komt, veiligheid in de toekomst betekent dat het diploma binnengehaald wordt.<br />
<br />
In dit deel zullen we vooral aandacht hebben voor volgende twee facetten. Enerzijds de plaats van de kennis en wetenschap in onze samenleving. Anderzijds de selectie, de opleiding die er geschiedt naar de beroepen toe. Het eerste heeft vooral te maken met de binding tussen de kennis, en de macht die van het bezit van kennis uitstraalt. Het tweede heeft te maken met de link tussen kennis enerzijds, en de economische en politieke machthebbers, anderzijds. Het eerste is de superioriteit van de witteboord intellektueel op de arbeider. Het tweede handelt over de manier dat de industrie de voor haar bruikbaarste krachten uit het aanbod van studenten pikt. Wat evenzeer te maken heeft met de manier dat de industrie, de nieuwste technologieën, de nieuwste kennis voor haar doeleinden gebruikt, of onbruikbaar maakt. Dit laatste geschiedt zeer frekwent met het opkopen van patenten op uitvindingen, die de eigen produktie kunnen schade berokkenen.<br />
<br />
Vooreerst is er die opvallende parallel tussen de vervreemdende werksituatie in de industrie, en de studiesituatie. Studenten interesseren zich over het algemeen vrij weinig inhoudelijk voor de stof. Het resultaat, het diploma wordt nagestreefd, en deze situatie komt overeen met de poen, het geld dat wordt nagestreefd op het werk, zonder dat men echt betrokken is bij de inhoudelijke produktie. Is er een verschil tussen iemand die acht uur vervreemdend bankwerk doet, en iemand die acht uur per dag aanwezigheid presteert in een klaslokaal, en weinig of niet betrokken wordt bij de opbouw van de lessen? De produktie, het resultaat, de manier dat alles geschiedt, staat helemaal buiten enige controle van de leerling, en buiten de leraar ook natuurlijk, die helemaal kan vergeleken worden met een ploegbaas. Het is immers de inspectie die de leraar voortdurend op de vingers kijkt, of de stof wel goed gevolgd is. Het gevoel dat mensen hebben als ze een school verlaten hebben, is dan ook navenant. Alles van de kursussen is nagenoeg vergeten, en alleen dat ‘diploma-bezit’-gevoel is nog van tel. En heel de omgeving speelt dit spel mee. Niet belangrijk is of je iets bijgeleerd hebt, dan wel of je dat diploma behaald hebt. Ben je d’r door dan ben je de man. Heb je op je eigen ritme gestudeerd, en heb je daarom het moment van examen, als piekmoment in je kennis, gemist, maar weet je eigenlijk zeer veel, maar ben je aldus gebuisd, dan wordt je niet goed onthaald. Je krijgt het etiket ‘gebuisde’ op je geplakt.<br />
<br />
Wat heeft iemand met het Diploma nu bewezen aan zijn omgeving? Hij heeft getoond dat hij op een onmenselijke manier kan afzien tijdens een examen-blokperiode en dat hij aldus klaar staat om in de industrie op de aangewezen piekmomenten ook goed te presteren. Het ‘goed’ staat hier voor wat de industrie ervan maakt. ‘Goed’ is de grote concentratie, het tot op de bodem van je krachten gaan wanneer dit vereist wordt, het waarmaken op het grote moment, dat is examen en dat is wat op industrieel vlak geëist wordt van diegenen die in de top willen geraken. Getest worden dus de ‘persoonlijke eigenschappen’ en niet de kennis van de stof. Goed kunnen memoriseren, is goed kunnen slikken, onthouden en reproduceren van wat ze je gezegd hebben. De persoonlijke verwerking heeft geen belang.<br />
<br />
Schaarste creeëren is een bekend kapitalistisch leidmotief: hoe minder een produkt in omloop is, hoe meer nood er aan is, hoe duurder dat je dit produkt kunt verkopen. Zo ook betreffende de kennis. Hoe minder mensen opgeleid zijn in een beroep, hoe meer dit kleine groepje ‘vaklui’ eisen zal kunnen stellen aan de rest van de samenleving. En dit zoveel meer, als het gaat om essentiële dingen in het leven zoals gezondheid, rechts-hulp, geestelijke gezondheidszorg enz… Uiteindelijk is het niet essentieel hoeveel procent van de arbeidersklasse vertegenwoordigd is in het schaarse geneesherenkorps, maar wel is het essentieel te weten hoe de kennis over dit onderwerp verdeeld is over de samenleving. Het voorbeeld van de gezondheidszorg is hier misschien het duidelijkst. In zijn studies krijgt niemand iets te weten over hoe zijn eigen lichaam in mekaar zit: enkel een zeer beperkt groepje dat het er voor over heeft 7 jaren geneeskunde te studeren komt er alles van te weten. Een kleine kliek weet dus alles, en kan van de niet-weters een deftige som afdwingen in ruil voor haar diensten. Zelfs wettelijk heeft deze kleine kliek haar monopolie afgeschermd, en de inhoud van de lading die gedekt wordt onder ‘het verbod op de onwettige uitoefening van de geneeskunde’ moet men in die kontekst zien. Om godweet welke reden is het nodig dat een troep geneesheren zich op zo’n vlugge manier kan vetmesten op grond van deze monopolievorming? Omdat ze zolang gestudeerd heeft? En wat dan met al die mensen die in die tijd zo hard gewerkt hebben in fabrieken…? De geneeskunde en de farmaceutische industrie, heeft de mythe onder de bevolking gebracht, dat er nooit meer pijn mag zijn, dat pijn iets absoluut te mijden is… In ruil daarvoor heeft de farmaceutische industrie massa’s mensen in deze samenleving mogen verslaven aan de gekste pillen… Via een aanleren van enkele principes over het lichaam in de lagere en hogere scholen zou men zich in 95% van het aantal keren dat men zich nu naar de dokter begeeft, zelf kunnen verzorgen en zoveel geld niet hoeven uit te geven aan de dokter… Het foefje van de terugbetaling door de ziekenkas is een vuile truuk die de dokters alleen maar doet rijker worden. Die ziekenkas wordt toch immers ook betaald door de mensen die naar de dokter lopen. Wij hebben nu het idee, dat het allemaal niks kost, naar de dokter te lopen. Alleen die dokter wordt er nog wat vetter van. OK Als uwe kop afgekapt is, dan is het best dat ge er een paar specialisten bijhaalt om hem er terug op te zetten. Maar voor een simpele griep zou men toch moeten weten wat er aan de hand is…<br />
<br />
Het mechanisme is duidelijk en herhaalt zich in zovele variaties. In de mate dat men niks weet over iets bv. zijn eigen lichaam, laat men zich ook veel vlugger overhalen om ongezonde dingen te doen. Dit zal zich uitstrekken van het verrichten van werk tot het kopen van ongezonde produkten. Alle groepjes lopen weer netjes hand in hand: de kapitalisten maken ongezonde, goedkope produkten, laten mensen ongezond werk doen; de geneesheren verdienen hun brood met alles op te lappen, maar meer nog houden alle kennis betreffende gezondheid in hun rangen…<br />
<br />
Dit betekent dat men individueel geen kontrole kan verrichten of een goed eventueel ongezond is. Er is nauwelijks inzicht in de manier dat deze drukke samenleving mensen ziek maakt. Het gevoel omtrent een komend hart-infarkt is er misschien wel, maar het wordt niet geschraagd door kennis hieromtrent, en de kapitalistische prestatiemoraal haalt het dus… Diegenen die het zouden moeten weten, de geneesheren, behandelen al deze individuen individueel zonder de vinger op te steken naar de ziekmakende samenleving. Is het toevallig dat er de laatste jaren zoveel mensen van kanker doodgaan? Wat met de hart-infarkten, de zenuwinstortingen, maagzweren enz… Opnieuw lopen de geneesheren de kapitalisten hand in hand…<br />
<br />
Zowel in de rechtshulp als in de geestelijke gezondheidszorg spelen zich identieke mechanismen af. Een bepaalde elite sluit de kennistoevoer naar de anderen af, en pretendeert dat zij alles kan en dient op te lossen, –zij zal dit wettelijk afschermen–, en beheerst ook de opleiding naar het beroep. Advokaten zowel als rechters scheppen die onwezenlijke sfeer in de rechtszaal, waarin het individu dat terechtstaat, zich reddeloos verloren voelt. Het is dus de sfeer die ze zelf creeëren die rechtshulp van de advokaten noodzakelijk maakt. Gaat niet de mythe de ronde dat wie zich niet laat verdedigen door een advokaat daarom alleen al hogere straffen krijgt. Of het verhaal hoe opposanten –rechters en advokaat– mekaar in leven houden, om het vervreemdende spel in stand te kunnen houden.<br />
<br />
Psychiaters pretenderen een vreemde, geheime kennis te hebben over de psyche van de andere, die alleen zij, via therapietjes zullen kunnen bekeren tot het normale. Allen die in kontakt komen met deze ‘deskundige mijnheren’ schrikken op, en zijn vervuld van eenzelfde onbehagen. Is dit nog van ons? Zijn dit mensen zoals wij? Wetenschappers hebben bewust afstand geschapen tussen zij en de rest. Dit geschiedt o.a. door het taalgebruik, kledij, gelaats-uitdrukking, manier van gaan… Zij wentelen zich genoegzaam rond in die ivoren toren, waar niemand hen kan raken, waar ze een fijne macht bezitten, en flink wat poen bijeengaren…<br />
<br />
Om al die redenen heeft het weinig zin te gaan vechten voor een percentuele verhoging van de deelname van de arbeidersklasse aan de universiteit. De arbeidersklasse die zowat 60% van onze samenleving uitmaakt, heeft sinds een twintigtal jaren, nagenoeg onveranderd 1O à 11% participatie aan het totaal van de bevolking die aan de universiteit studeert. De studentenbeweging heeft de jongste jaren steevast elk protest tegen bv. laattijdige uitbetaling van studiebeurzen, verhoging der inschrijvingsgelden, eventuele vervanging van de beurzen door leningen, gegrondvest in het argument dat dit de toegang van de arbeidersklasse tot de universiteit nog verder zou blokkeren… Vooral twee redenen laten zien dat deze argumentatie misplaatst is. Enerzijds vindt de selectie al veel vroeger plaats: op de leeftijd van 12 jaren worden de meesten al onherroepelijk naar de beroepsscholen gestuurd, en dit gebeurt omdat ze minder vlot de eigenschappen van herhalen wat de leraar gezegd had, hadden getoond. Die selectie geschiedt nauwelijks op basis van financiële overwegingen van de ouders. Anderzijds is er de monopolisering van de kennis aan de universiteit: een bepaalde elite wordt volgemest met wetenschap, en kan deze ofwel individueel in een vrij beroep waarmaken, ofwel ten dienste van de industrie laten renderen… Het heeft geen zin de arbeidersklasse te laten participeren aan een elite die de kennis monopoliseert, en er de rest mee uitbuit…<br /><br />
Integendeel: heel die universiteit moet worden afgeschaft, het onderscheid hoofd- en handenarbeid dient te verdwijnen, en heel het onderwijs dient te worden hervormd in een soort van volksonderwijs, waar iedereen die kennis kan gaan oppikken die hem interessant en bruikbaar lijkt. Het hoeft nauwelijks betoog dat zulk ook een nieuwe beroepenstruktuur veronderstelt, en eigenlijk een nieuwe samenleving.<br />
<br />
Iedereen zou tot zijn 16e hetzelfde onderwijs moeten kunnen genieten. Als basisprincipe dient te gelden: men kan slechts in iets onderwezen worden, wanneer en rond welke onderwerpen, men zelf kiest… Tot het zestiende levensjaar is er voor iedereen een uitgebreid pakket van wijsheden die men kan leren, als men erin geïnteresseerd is. Het spreekt vanzelf dat examens volledig afgeschaft zijn. Als men zelf iets kiest, is de motivering om die kennis te doorgronden als vanzelfsprekendveel groter, en hoeft men het naderhand ook niet meer te bewijzen dat men de kennis onder de knie heeft… In de eerste plaats worden er onderwerpen in het onderwijs aangeboden, waarmee de mensen tenminste iets zijn… Wat interesseert een 14-jarige zich voor de mechanismen waarmee de erfelijkheid werkt, voor het tablo van Mendelev (met al die scheikundige symbolen d’r op)? Wat hem wel interesseert is misschien zijn eigen gezondheid, het bouwen van een huis enz,.. Heel het onderwijs moet dingen aanreiken, instrumenten bezorgen aan jongeren waarmee ze naar eigen believen iets mee kunnen uitrichten… Ook het aantal dagen dat iemand wil les volgen, bepaalt hij zelf. Daarmee doorbreekt men alleszins al de duidelijke funktie die de school nu heeft: nl. het disciplineren van gedrag. Die leeftijdsgrens tot 16 jaar betekent niet dat ouderen dit pakket van onderwijs niet meer zouden mogen volgen, Integendeel! Gedurende heel zijn leven zou men zich kunnen laten onderwijzen in deze materies. Die leeftijdsgrens van 16 is zo aangeduid, omdat vanaf de leeftijd van 16 jaar zou eenieder naar de volksuniversiteit mogen, om naar eigen keuze diepgaander op dingen in te gaan. ‘Onderwijs’ moet misschien nog verduidelijkt worden. Bedoeld is hier het totale leerproces, waarbij iemand een bepaalde kennis inpikt, en deze ook veruiterlijkt. Dit veruiterlijken kan misschien gericht zijn op een praktijk, oftewel op theoretisch vlak binnen de school.<br />
<br />
De sfeer aan zo’n universiteit zou dan wel helemaal veranderd worden: de mensen die het uitleggen staan dan ten dienste van hen die kennis komen vragen, en staan er niet boven verheven, zoals nu wel het geval is. Iedereen zou dingen kunnen komen vragen die hem nuttig lijken, bijvoorbeeld voor het leven in zijn leef- of werksituatie. Aldus kunnen buurten, cooperatieven, kommunes en alle soorten mensen of groepen vragen komen stellen, of in diskussie treden, met hen die errond gestudeerd hebben. Gelijkheid tussen vragensteller en beantwoorder zou primeren, zodat men alleszins al dezelfde taal zou moeten spreken… Ook in dit systeem blijven de ‘wetenschappers’ verder naar de gronden der wetenschap zoeken, maar dan wel onder controle van hen die komen vragen stellen, aangezien dit de enige richting is in dewelke de kennis verdwijnt! Op dit ogenblik verdwijnt heel de kennis in de burelen van hen, die die kennis kunnen betalen, en vervolgens ter hunner dienste kunnen laten werken… Heel de nieuwste technologiën worden van de universiteit rechtstreeks doorgespeeld naar de industrie, en het zijn zij die beslissen wat er met die kennis gaat gebeuren, hoe hij gaat gebruikt worden, wie er van zal profiteren…<br />
<br />
Dit soort universiteit zou dienen te worden gekontroleerd door mensen, die geen belang hebben bij monopolisatie van kennis, door mensen uit de buurten. (We zullen straks uitgebreid terugkomen op het fenomeen van de buurt.) De wetenschappers zullen aldus op tijd en stond moeten duidelijk maken wat ze aan ’t doen zijn, en met welke resultaten, de leef- en werksituaties iets mee kunnen uitrichten.<br />
<br />
Dit denken rond een nieuwe volksuniversiteit onderstelt dus een nieuw maatschappijmodel, dat in de volgende delen meer zal uitgeklaard worden. Volgens mij zou de studentenbewegingen aan de universiteit in de eerste plaats moeten gericht zijn op de eis van ‘afschaffing van de universiteit’. Geen verschaarsing van de kennis! Afschaffing van het onderscheid tussen hoofd- en handenarbeid!!!<br />
<br />
== De fierheid van het diploma. Hoe slim, zegt iedereen… ==<br />
<br />
Zelf kwam ik schitterend voorbereid in dat eerste klaske aan. Door urenlang toedoen van mijn vader wist ik eigenlijk al alles wat men er te vertellen had. Die eerste jaren waren er op studievlak geen problemen en doordat ik steeds de eerste van de klas was, had ik een status gekregen, waar zowat iedereen mij op de handen droeg. Het wonderkind was in opgroei, en iedereen glimlachte gelukzalig als er over mij gepraat werd. Reeds in dat eerste klaske herinner ik mij een paar gebuisden die moesten blijven zitten, doch hieromtrent werden toendertijd geen vragen gesteld. Als je niet meekon, dan moest je dat leerjaar nog maar eens overdoen. Dat er hier mensen werden gefrustreerd voor de rest van hun leven, of toch in een minderwaardige positie werden geduwd omdat ze niet vlug genoeg de kapitalistische rationaliteit beet hadden van te kunnen rekenen en schrijven, dat kwam niet ter sprake. Ik werd in een zetel meegedragen doorheen die eerste jaren, en dra kwam én mijnheer pastoor en een broeder van een klooster in Hamont praten met mijn ouders of ik niet ofwel priester ofwel broeder wou worden. Ik was al een aantal jaren misdienaar geweest, en mijn devotie was blijkbaar van die aard dat ze een apostolische roeping in zich droeg. Mijn moeder was dagenlang haar ontroering nauwelijks meester, maar het geluk stond aan mijn kant, omdat dit soort roepingen nu eenmaal het gevolg moeten zijn van de innerlijke stem waardoor God u tot zijn uitverkorene roept. De pastoor vroeg mij maar eens goed te luisteren ofdat er niks aanklopte bij mij, en doordat er inderdaad niks van die aard bleek aanwezig tezijn, ben ik hier waarschijnlijk aan een groot gevaar ontsnapt… Op 12-jarige leeftijd zouden ze u daar naar een klooster hebben gebracht…<br />
<br />
Na goede lagere schooluitslagen mocht ik in de hoogste baan verder koersen. Eerst kwamen er drie jaar humaniora, daarna evenveel jaren wetenschappelijke. Er waren weinig problemen op studievlak, ook al was ik niet meer de eerste van de klas. Er vormde zich situaties die jarenlang ongewijzigd bleven voortduren. Altijd maar ondervragingen, altijd maar punten halen, elke avond de les leren, altijd maar dezelfde die de beste is in wiskunde, natuurkunde, een andere die het best Nederlands kent enz… Een echte race was het soms om bij de eersten te eindigen, en langzaam was mijn beste vak, die les waar over de politieke situatie werd gesproken in de wereld. Ik schreef toendertijd een artikel in het schoolkrantje over de leerling als ‘stof’-zuiger, waar een niet mis te verstane wenk op volgde van van Broeder Direkteur, en op een schoolfeestje zong ik een zelfgemaakt liedje waar ik al die professoren eens goed de huid in vol schold: ‘Mijnheer de professor, je bent zo tergend saai…’ Dat kritisch gedoe kwam zwaar over in zo’n katholieke school omdat ze nog in geen jaren zo iemand hadden gekend. Afin, vooralsnog had ik niet voldoende ideeënrijkheid en mondigheid om een gesystematiseerde kritiek te leveren op de manier dat het er aan toe ging…<br />
<br />
De hoogste baan na de humaniora was de richting ‘burgerlijk ingenieur’, maar ik was voorbestemd om pol &amp; soc te gaan studeren, en daar gingen we dan naar Leuven. Van thuis kreeg ik al onmiddellijk de daver op het lijf: ofwel erdoor, ofwel gaan werken!! Zeker geen tweede kans, de andere kinderen komen ook nog… En tijdens dat jaar, waar wat verward werd betoogd tegen de verhoging van de inschrijvingsgelden door Claes, was het krankzinnig blokken om d’r door te geraken. Ik was zo beroerd tijdens die eerste paasexamens bij de gedachte dat ik gebuisd kon zijn, dat ik mijn punten ging vragen. De monitor barstte in lachen uit, omdat zoals later bleek ik 1 x 18/20 en 2 x 16/20 had behaald. In de juni-periode lagen de punten heelwat lager, maar ik was erdoor en fier trok ik huiswaarts, waar ik met een big smile op vakantie vertrok. Van dat eerste jaar heb ik niks onthouden, behalve het keihard blokken: nachten doordoen onder het motto d’r door of sterven…<br />
<br />
Het tweede jaar kwam er meer drinken aan te pas, en was de moeilijkheidsgraad hoger, Een F (6/20) op statistiek bracht mij naar september, en dat was een pure schok, haast een traumatische ervaring voor mij. Ik kwam helemaal gebroken thuis, half huilend, en verwachtte mij aan grote boel, maar mijn vader troostte mij, en zei dat alles wel zou gaan in september. Ik gaf de schuld van mijn mislukken aan het roken, en op slag ben ik ermee gestopt, wat achteraf bekeken een zeer goede zaak geweest is…<br />
<br />
In die septemberzittijd zaten we dan daar, zonder vakantie en met veel zelfverwijtens als ik er niet doorgeraak dan is dat dus mijn fout, en met opnieuw een bovenmenselijke inspanning hebben we het dan toch gehaald. Vooral die rechtsvakken zijn in mijn geheugen blijven hangen, alszijnde terroristen op mijn gezondheid… Wat haalt bv. die klootzak van ene Demeyer, toch in zijn hoofd, om heel die dikke boeken van buiten te laten blokken…<br />
<br />
Ook van dat jaar ben ik alles vergeten, of toch niet… Via een werkcollege met Prof. DeJonghe waarvoor we twee keren bijeenkwamen, kwam ik in kontakt met Fromm, Na er zelf een werkske over gemaakt te hebben, kwam ik aldus, in kontakt met een merkwaardige maatschappijkritische visie die deels rekening hield met de emoties van mensen, wat ik nooit gevonden had in de studenten-aktiegroepen, die overwegend waren geïnspireerd en gecontroleerd door de maoistische jongens. Mij zult ge geen kwaad woord horen vertellen over deze maoisten. Ze hebben met hun trotskistische spitsbroeders heelwat dingen en menselijke idealen bij velen kapotgemaakt, door hun verdomde ruzies. Maar ze waren tenslotte de enigen die nog iets deden en die er elke keer stonden. Maar om nu elke keer de leiding op te eisen, dat was toch al te bar..<br />
<br />
In het derde jaar Leuven kwam ik op een gemeenschapshuis terecht, en waren er minder examenproblemen. Bij een werkcollege werd een werk van mij, waarin een vergelijking werd gemaakt, tussen Mao, Che Guevara en Cabral, met de grond gelijk gemaakt omdat ik geen voetnoten had geplaatst, Ik was kwaad en wou zeggen dat Che Guevara onder elk schot dat hij gelost heeft in de jungle, ook geen voetnoot had geplaatst, maar ik miste nog de durf en vooral de woorden.<br />
<br />
In dat derde jaar leerde ik hoe verkiezingen bedrog zijn, en daar ik ben de leuvense politologen nog altijd dankbaar voor. In het vierde jaar pol &amp; soc was ik secretaris van de kring, onder leiding van een vrouwelijke praeses. Politiek was voor mij nog altijd een uiterst verwarde troep, en ik hield mij vooralsnog bezig met kultuur en het organiseren van TD’s, omdat ik toen dacht dat de mensen daar meer nood aan hadden. Het was mijn stelling toendertijd dat voor je met mensen gaat praten over politiek, je de mensen moet kennen… Het praten in kaffés, en tijdens fuiven, waar mensen mekaar aldus leren kennen leken mij toendertijd aangewezen. Er was een voortdurend onbehagen tussen mij en de andere ‘gepolitiseerde studenten’, omdat ik rotsvast wist dat ze ’t verkeerd hadden, maar het niet kon verwoorden, omdat ik geen coherente theorie klaar had om zulks uit te leggen. Het onbehagen was sterk in die dagen met alles en nog wat, maar ik wist geen antwoorden. Ook de fierheid over het diploma was aan ’t wegebben, en in die 2e lic, kreeg ik nog eens een septemberzittijd. Zelfs toen in september met dat vak Sociale Zekerheid van Delhuvenne, ben ik toen maar met de hakken over de sloot geraakt…<br />
<br />
De tijd van akties te kunnen voeren, waarin ik geloofde was gelukkig niet zo ver…<br />
<br />
== Wat de kroegloper, de hashblower, de Hells Angel, de intellektueel kan leren: Leven en Voelen… ==<br />
<br />
In niets gelijkt deze tijd nog op de verhalen die men hoort en leest over de zestiger jaren. Bloemen in het haar, lief zijn voor mekaar, alles dat kan, en verbeelding en utopie die aan de macht staan…<br /><br />
Vandaag de dag lijkt alles helemaal anders. Er wordt geschreeuwd tegen anti-crisiswetten, tegen versterking van ‘t repressie-apparaat, tegen de verhoging van de inschrijvingsgelden. Twee zaken verschillen m.i fundamenteel met de zestiger jaren. Er is enerzijds, geen band meer tussen de subkultuur, die het anders doet, en de extreem-linkse groeperingen, die het anders plannen.<br /><br />
Die militanten uiít de extreem-linkse groepen zijn na hun studententijd grotendeels gerekupereerd geworden, doordat ze in hun politieke analyses hun eigen levenswijze niet hadden verwerkt. Het heeft eigenlijk allemaal te maken met een ’geleefde’ kritiek op de maatschappij, in plaats van alles en nog wat te beargumenteren met citaten van Marx tot Mao… Natuurlijk brachten de sixties ekonomische welvaart die optimisme bij de jeugd verwekten. Het was het idee van Marcuse dat nu de overvloed daar was, waarop de echte revolutie kon plaatsvinden. Gedaan met het lange werk, want nu kwamen de machines.<br /><br />
Heel de technologie kon volgens Marcuse, vrijheid creeren. Maar, zo stelde hij, de kapitalisten gebruiken die technologie enkel om de repressie verfijnder te grondvesten. De seventies daarentegen waren gekenmerkt door ekonomische crisissen, en velen dachten in de eerste plaats de sociale verworvenheden, bekomen toen het de ekonomie voor de wind ging, te moeten verdedigen.<br />
<br />
In die seventies steken dan diverse extreem-linkse groeperingen de kop op. De terminologie ‘voorhoede’, en ‘objectieve revolutie, die vanzelf voortrolt uit een in zichzelf vernietigend kapitalisme’ kwamen in zwang. De subjectieve dingen zoals de flower power, drugs, muziek werden onbelangrijk geacht. Maar ook de relaties tussen de militanten in de groepen werden verwaarloosd. Allen werden verwacht blindelings te gehoorzamen op de diktaten van de partij. Dit was een belangrijk breekpunt met de sixties. Toen werd de kritiek meer geformuleerd door het ‘zelf anders zijn’. Theoretici in studentenkringen en de hippies op straat vonden mekaar in het ‘anders zijn’. Het niet meer willen meedraaien met dat prestatiekapitalisme, omdat ‘wij anders zijn’… Het popfestival Woodstock in 69 zal wel de meeste sprekende getuigenis blijven van een generatie die anders wil zijn. In de eerste plaats ging het meer om het aanvoelen, het beleven en doen, in plaats van een eindeloos getheoretiseer. De provo hi-ha-happenings in Amsterdam waren uitstekende voorbeelden van de manier dat politieke aktivisten en de ‘subkultuur’ mekaar vonden. Voortdurend werden ludieke happenings georganiseerd, waar de draak werd gestoken met het systeem. Deze ludieke hi-ha-happenings waren een levenswijze op zich, en dat kan van het abstracte betogen in Leuven niet gezegd worden op dit moment. De sfeer straalde optimisme, overwinningsroes uit, die al op voorhand logisch uit het plezier van elke dag voortvloeide. Dit was voor de deelnemers een overwinning, omdat het leven op zich waard was van uitgeleefd te worden, en aldus was elke uitleving een overwinning op zich. Met zijn eigen levenswijze naar buiten komen, was aldus bewustmakend. voor al de rest, die alzo konden zien hoe vervreemd dat ze waren. De ideeën werden ondersteund door een rasechte propaganda via de levenswijze. Iedereen werd aangespoord om d’r bij te komen. Hier werd plezier gemaakt. Hier was eenieder tof voor mekaar. Vergeleken met het woest-roepende-geschreeuw van de Leuvense betogingen alhier, is dit ja dag en nacht verschil.<br />
<br />
Ontgoocheld hebben een aantal mensen zich in die zeventiger jaren afgekeerd van die beweging. Wat hadden de kafélopers, de druggebruikers aan heel het maoistisch getheoretiseerd omdat denken en doen blijkbaar iets verschillend realiseerden. De relaties in de groepen waren ondergeschikt aan het doel, het ‘echte leven’ moest plaatsmaken voor eindeloze vergaderingen, met veel ruzie, die iets heel irreeëls in zich hadden. Men stond rationeel wel achter een aantal eisen, maar men voelde het niet. Terwijl men het wel voelde, waarom men lange haren, vuile jeans, een hashsigaret rookte, protest uitte tegen de leraar enz… Dat was het verschil.<br />
<br />
Ontgoocheld waren ook de velen die zagen hoe hun vrienden na enige jaren drukke kontestatie, plots trouwden, serieus gingen werken in de industrie, hun haren knipten. Wat was er gebeurd? Wat was er fout gelopen? Zij hadden verwaarloosd zich serieus te bezinnen omtrent hun eigen levenswijze en geen voorbereidingen getroffen om inkomsten te verwerven na hun ‘veilige’ studententijd, zonder zich te moeten ‘verkopen’ aan kapitalisten. Voor elke politieke aktivist moet dit aldus het eerste leidmotief worden voor de toekomst: zichzelf wapenen tegen de grijparmen van het kapitalisme.<br />
<br />
We poneren dus twee stellingen omtrent deze materie: Ten eerste de band moet terug hersteld worden naar de subkultuur, die er nog altijd is, en ten tweede de eigen levenswijze moet opnieuw vloeiend lopen naar de aktiemethodes, waardoor deze laatsten meer sympathie en meer echtheid krijgen. Deze aktiemethodes laten dan al een vonk zien van het paradijs dat komen gaat… Daarom is het feestelement in de aktie zo belangrijk!<br /><br />
Tegelijk het ludieke en het ernstige, het harde en het zachte, het heden en de toekomst, de haat en de liefde, de wanhoop en het optimisme, het legate en het illegale.<br /><br />
Als we de hedendaagse aktievormen zien in ons België dan merken we dat er steeds slechts één element aan bod komt: het negatieve. Steeds vragen mensen echter: Wat stel je ervoor in de plaats? Don’t you please make revolution because you hate people, but do it for the fun!<br />
<br />
Het is dus mijns insziens, het gedrag van de kerels en vrouwen in de kaffés, en in andere aanverwante gelegenheden die zich net gedragen hoe ze het zelf willen, die de beste aanklacht vormen tegen de huidige gang van zaken in onze maatschappij. Het zijn deze mensen die deels al hun eigen samenleving georganiseerd hebben, die met enkele vrienden dagelijks op een eigen manier leven, die al verder staan dan sommige intellektuele ‘linksen’ die dan toch elke dag als bankbediende, als leraar, toch net niet zijn wat ze zouden willen zijn. Die zanger die op het podium ‘no fake’ uitroept, dat is hem. Die zanger die op dat podium zijn broek aftrekt en zijn kont laat zien aan een studentenpubliek, en uitroept ‘stoem intellektuelen’, dat is hem. Die dronken kloot die aan de toog rechtstaat en brult: ‘Ze kunnen mijn kloten kussen’, dat is hem. De verliefde kerel die zijn lief kust en zegt: ‘De rest is klote, maar bij u voel ik mij goed’, dat is hem. Levensechte praat, zonder theorie, zonder boekengewurm. Alles verwordt in een leefsituatie waarin mensen kunnen voelen, dat het over iets gaat, waarin ze kunnen geloven.<br />
<br />
Er is geen vertrouwen meer tussen deze subkultuur, die zich in hun levenswijze afzet tegen ‘t kapitalisme, en de linkse harde kern, de intellektuelen, die theoretische argumenten weten te vinden tegen het kapitalisme. Zeker niet na de punkrage, waarbij er zich niet alleen een konflikt voordeed, een echt ’generatiekonflikt’ tussen oubollige hippies en nieuwe jongere punks, maar evenzeer tussen linkse groeperingen en die punkers. Slechts met de komst van Tom Robinson Band, stond ook de hele linkse beweging met opgeheven vuist ‘Power in the darkness’ te zingen. Johnny Rotten is nooit in zijn essentie begrepen geweest…<br />
<br />
De punkers hadden misschien wel mei ‘68 in de zeventiger jaren kunnen overdoen, hadden er ook nu kontakten tot stand gekomen met bv. linkse studentenbewegingen. Maar deze laatste heeft zich op velerlei manieren ’gedistancieerd’ van dit onbezonnen, ongedisciplineerd gedoe. Net zoals de linksen steevast het gedrag van Hells Angels weigeren te begrijpen…<br /><br />
De Hells Angels van Beverlo bijvoorbeeld zijn een troep jongelui die dagelijks in de mijn van Beringen werken, en vervolgens doorheen de werkfrustraties bijten door op een motor rond te toeren, om te tonen wie ze werkelijk zijn. Hun diep ingewortelde haat tegen de intellektuele studentjes zou elke student tot nadenken moeten stemmen. Als er iemand in het kafé zit, die hun wil provoceren met een oogopslag of een niet mis te verstane opmerking zit het er volle bak op. Waarom de kwestie van het geweld in dit systeem zo verdoezelen, onder de hypokriete mantel der naastenliefde? Die persoon op wiens provokatie men ingaat heeft meestal in zijn kleding en uitdagendheid iets weg van de baas op het werk, net als de intellektuele studentjes veel weg hebben van de ingenieurs op het fabriek of van de mijn.<br /><br />
Op het werk bokst dit geweld voortdurend tegen hen aan: slechte lucht, 8 lange werkuren, de autoriteit enz… Als dit soort geweld je elke dag kompleet van je sokken haalt, is het te begrijpen dat men op de vuist gaat met een even uitdagende typ als de baas… De agressie zou natuurlijk veel beter tegen de werkelijke vijand gericht worden, alhoewel hun agressie veelal terecht komt bij personen met hogere funkties…<br />
<br />
De leefwereld van sommige linkse intellektuelen is soms zo beperkt en zo enggeestig dat ze weigeren in te zien dat mensen die acht uren per dag werken en voortdurend op de een of andere manier gekloot worden ook hun eigen strijdvorm kunnen hebben, en die eventueel kan afwijken van het normale verloop van betogingskes en het maken van pamfletjes…<br />
<br />
Ook een typ die van goede muziek houdt, ook een typ die hashies zit te blowen, ook een type die dronken van zijn barkruk valt heeft op de een of andere manier een strijd uit te vechten met het kapitalisme. Als hij via deze middelen zichzelf denkt te moeten in stand te houden, en zo overgaat tot het kiezen van zijn manier dat hij de wereld wil beleven, dan is dit tenminste een ‘geleefde theorie’ omtrent zijn opinies over de wereld. Een theorie moet gesteud zijn in een levenswijze. Het is deze levenswijze die een vloeiende beweging mogelijk kan maken naar aktiemethodes. Het zijn de ervaringen in de levenswijze die de theorievorming zullen samenstellen. Hoe kan je iets weten over een relatie met een vrouw, als je nooit met iemand gevreeën hebt. Hoe kan je iets weten over de indoktrinatie van een gezin als je in een crèche bent opgegroeid. Hoe kan je getuigen over vrijheid als jezelf helemaal gevangen zit binnen strukturen die je nauwelijks toelaten van te ademenen? Hoe kan je liefde in je theoriën mengen, als je er zelf geen voelt?<br />
<br />
In een theorievorming kan je elementen van buiten je eigen beleefde ervaring opnemen, maar de essentie hierbij is het ‘zelf voelen’ en dit moet als zout op de patatten weelderig gestrooid worden in de woorden die je gebruikt. Anders verval je in clichés, om niet te zeggen in een resem geïsoleerde woorden uit woordenboeken. Het gaat erom de theorie te voelen en uw gevoelens theoretisch ondersteunen. Veel mensen uit de kroegen, koncertzalen zoeken nieuwe ideeën… De theorie moet een onscheidbaar deel vormen van de manier dat ge leeft…<br />
<br />
= PART 5. Konsumptie. =<br />
<br />
Konsumptie betekent veel meer dan louter naar de winkel gaan, en daar te konsumeren wat er het leukst aangeprijsd staat, of wat juist in prijs-afslag is. Konsumptie heeft te maken met een algehele levenshouding, waarbij men het leven zoals het door anderen is gedefinieerd en voorgepland werd, goedschiks aanvaardt. Konsumptie is dan synoniem voor passiviteit tegenover hen, die mensen gebruiken om de raderen te doen draaien die zij geïnstalleerd hebben.<br />
<br />
In dit deel zullen volgende stellingen worden beargumenteerd:<br />
<br />
# Wie een machtspositie bezit, duwt anderen automatisch in afhankelijkheid, in konsumptiviteit.<br />
# Het verwerven van machtsposities, kontrole op het leven van anderen, is een essentieel element in het kapitalisme, zodat het kapitalisme per definitie een konsumptieve samenleving is.<br />
# Op zoveel diverse terreinen er machtsposities bestaan, op zovele wijzen is de mens konsumptief. Voorbeelden zijn de kennis, de muziek, de oplossing van konflikten, het genot, enz…<br />
# Een konsumptieve mentaliteit wordt gegrondvest in de opvoeding.<br />
# Die konsumptiementaliteit zal enkel terug kunnen overwonnen worden, als de mensen terug een stuk territorium onder eigen beheer kunnen beheren. Daarom moet volgens ondergetekende, de hele maatschappij terug van voor af aan opgebouwd worden in kleine groepen… in buurten!<br />
# Ook in de linkse beweging en aktiemethodes vinden we deze konsumptiementaliteit, in de mate dat er figuren zich opwerpen als al-weters, en de groep pogen te beïnvloeden. Daar er in de middelen die gebruikt worden in de akties, al een glimp moet te zien zijn, van het ultieme doel, namelijk de nieuwe samenleving, moet elke vorm van konsumptiviteit, elke vorm van machtsopneming in linkse groepen vermeden worden.<br />
<br />
Een vaststelling in deze kultuur is de algehele stijging van de konsumptiviteit. Er is mettertijd een vorm van religieuze verafgoding gegroeid voor de magie van de supermarkt! Deze dringt door in vele gebieden. Bv. is er de mythe, dat wie veel wil weten, veel boeken moet gelezen hebben. Precies alsof enkel het aanreiken van fijne gedachtenkronkels kennis zou opleveren. Precies alsof de mens in zich geen krachten zou hebben, waardoor hij zijn eigen wijsheid zou kunnen ontwikkelen. De magie van het goede en wijze boek, in de alles verpletterende boekenwinkels drukt iedereen plat. Dit is grandioos fout, omdat eenieder in zich meer wijsheid en informatie heeft opgestapeld dan ooit in eenderd welk boek kan terug te vinden zijn. Verbrand die verafgoding! Schrijf liever zelf uw boek, maar pretendeer hierbij nooit dat gij de dommen rond u zult opvoeden. Vernederend vind ik al die klootzakken die zich verhullen in een moeilijk woorden-jargon, om hun wijsheid te verkopen. Hoe moeilijker het woordenjargon is des te meer mythische kracht ze lijken te hebben. De taal kan een gesublimeerde vorm van diktatuur worden, wanneer ze de bedoeling heeft de anderen te onderwerpen en te vernederen… Zo moet er dringend revolutie losbarsten tegen de wetenschappers!<br />
<br />
Al die geheimzinnigheid, dat wetenschappelijk gekonkelfoes werkt konstant vernederend voor de andere mensen. Een boek heeft mijns insziens enkel recht op uitgave en publikatie als het dingen stelt die door iedereen kunnen begrepen worden. Als het een hautaine, vernederende taal berijdt moet het verboden worden! Die dingen bevestigen anders de afhankelijke positie van de anderen…<br />
<br />
Konsumptiviteit heeft veel te maken met de onmogelijkheid om ‘het woord te nemen’. Het zijn de kapitaalkrachtigen die zowel de geschreven pers in hun monopolie hebben, alsook het geld en de macht om langs de straten de reusachtige reklameborden vol te schrijven met hun onzin.<br />
<br />
Heel die konsumptiviteit zit al ingeprent in de jeugdjaren. Vraagstukken op school behandelen steevast de idee: ‘Ik koop een kilo aardappelen’, en niet ‘Ik zaai aardappelen’… In onze jeugd is ons elke kennis onthouden in verband met de eigen produktie van elementaire dingen. Ons is de mythe ingeprent dat dit niet hoefde, omdat anderen daar al voor zorgen. Het zijn de reklamejongens die met hun slogans en prenten, die voortdurend associaties brengen tussen naakte borsten en ander soortgelijk tuig, en het produkt dat ze willen aanprijzen, die voor een belangrijk deel verantwoordelijk zijn voor het feit dat onze generatie op dit ogenblik vrij, ‘suf, en onkritisch’ is. Inderdaad is het aangetoond dat je met iets lang genoeg te herhalen, een soort van herhalingsdwang aan mensen oplegt, waardoor deze suf en onkritisch worden. Een andere herhalings-dwang is de manier dat de wijze waarop onze samenleving reilt en zeilt, steeds bevestigd is geworden in onze opvoeding, en in de huidige media, die ons steeds overvloedig overstelpen. In die media wordt het gebruik van macht altijd verdoezeld met de woorden ‘ten dienste van’. Ondertussen zijn de onderhorigen gedrukt in een passieve, konsumptieve positie, en dat is niet meer te verdoezelen met een ‘ten dienste van’. Het georganiseerde dienstbetoon in de politieke wereld is hierbij het meest krapulaire voorbeeld. In plaats dat de politici de door hunzelf geschapen doolhof van instellingen en funkties wat doorzichtiger zouden maken, exploiteren ze in tegendeel deze rotzooi ten eigen nut en populariteit. Zij organizeren de korruptie zelf op openlijke wijze in dit dienstbetoon. Zij gaan in ruil voor stemmen en een gunstig ‘Sint-Niklaasimago’ alle vriendjes in die bureaukratie eens bezoeken, om eens wat te versieren voor diegene die er om komt verzoeken. Iedereen is in dit systeem tuk op zo’n stukje macht, zo’n stukje territorium waar de anderen moeten komen aankloppen, om iets te krijgen of te kopen. Slechts weinigen hebben zo’n stukje macht, maar zij die het hebben beschermen het dan ook met hand en tand, en proberen het dan zo rap mogelijk ten gelde te maken. Ze proberen de anderen in de rol van konsument te dwingen… In plaats dat de dokters de bevolking nu eens zouden inlichten hoe een aantal ziektes op tijd te weren zijn, hoe de oorzaken kunnen uitgeschakeld worden, en aldus de mensen te leren er zelf iets aan te doen…<br />
<br />
Een andere vorm van afhankelijkheid is de haast intuïtieve manier dat mensen in de auto of elders de knop van de radio of tv aanzetten. In plaats van de ruimte zelf te vullen met plezante geluiden laat men anderen het werk doen. Mensen hebben meer en meer schrik van het ‘horror vacuum’, de stilte, de leegte, omdat ze dan helemaal alleen zijn met hun denken. Direkt wordt dan naar een plaats of iets dergelijks gegrepen om deze leemte op te vullen. Kan men dan nog niet in de goede stemming geraken dan is er nog wel een stripverhaal of wat alkohol om je te helpen. Op gebied van medikatie is het vrij duidelijk, dat elk medikament dat men gebruikt eigenlijk tot gevolg heeft, dat de eigen lichaamsweerstand tegen de oorzaken een beetje uitgeschakeld wordt, en men dus in de toekomst weer iets vlugger zal grijpen naar die pil. We hebben al zovele dingen om op een eenvoudige manier ons bewustzijn te veranderen naar het aangename toe, dat we het hoe langer hoe minder zelf kunnen. Idem voor de oppepmedikatie, en de mogelijkheid om zelf zonder die medikatie die inspanningen op te brengen.<br />
<br />
Al die autoritair georganiseerde overheidsinstanties betekenen vaak een belemmering om de dingen zelf aan te pakken. Bv. het oplossen van konflikten. Als iemand zich bedreigd of gekloot voelt dan loopt ie naar de politie om de dader aan te geven. Die dader wordt dan aldus twee keer beboet. Een keer moet hij de schadevergoeding betalen aan de man die hem heeft aangegeven. Tweedens moet hij nog eens boete doen voor de overheid, omdat wat hij deed verkeerd was. Vroeger in de 18e eeuw toen er nog nauwelijks politie en rechtbanken bestonden, toen losten de mensen de onderlinge konflikten zelf op, en waar er geen oplossing mogelijk was ging men bij een neutrale rechter om een uitspraak te vragen. Het huidige rechtssysteem belemmert de mens in zijn mogelijkheden het konflikt zelf op te lossen. Het systeem rechtvaardigt zich voortdurend door via de media bepaalde grote misdaden extra in de verf te zetten, om aan te tonen hoe slecht de mensen wel zijn. De mensen zijn bang gemaakt voor kriminaliteit. Een interessant experiment is dit van de Amsterdamse kriminoloog Herman Bianchi die rond dit thema van de konfliktenregeling wil starten met ‘vrijplaatsen’ waar mensen buiten de grijparmen van de rechts-vervolging met mekaar kunnen onderhandelen over hoe het konflikt op te lossen is…<br />
<br />
Een harde steen treft in dit verband ook vele welzijnswerkers. Bv. Hoevelen buurtwerkers komen niet naar een buurt, om die buurt te organiseren rond hun eigen ideeën, eerder dan die mensen te leren hoe dat ze het zelf zouden kunnen doen.<br />
<br />
Zo ook lijkt het duidelijk dat de mensen gedwongen ekonomisch konsumptief zijn van het feit dat je inkomsten moet hebben om te leven, en van het feit dat je inkomsten enkel kan gaan zoeken door je arbeidskracht te verkopen in de industrie. Konsumptiviteit doorbreken betekent hier het zoeken naar alternatieven die ook economisch hard te maken zijn en hierop zullen de volgende delen verder ingaan.<br />
<br />
Ook in vele groepjes die samenwerken, zie je dat er zich informele leiders vormen, die alras de rest in passiviteit, konsumptiviteit duwen, omtrent de ideeën die zij over de materie hebben. Zulks mag niet gebeuren, en dit om meerdere redenen. Passiviteit wreekt zich immers altijd op de meest onwaarschijnlijke manieren. Als iemand passief in een groep meedraait, en er aldus zichzelf niet in kan verwerkelijken, zichzelf er niet in kan manifesteren: Het eindwerk dat de groep aflevert draagt in geen enkel opzicht zijn stempel. Dit soort mensen zullen zich langzaam terugtrekken, of zullen protest laten horen via openlijke ruzies, of simpelweg het verspreiden van roddels die hun onbehaaglijkheid verwoorden. Want hier ook geldt het algemene principe in verband met leven, passiviteit enz… Wie verkeert in een positie van passiviteit, onderworpen aan de orders van anderen, zal niet meer kunnen groeien, maar zal in zijn levensgroei stagneren, of zelfs regresseren. Hiermee wordt bedoeld dat hij terug een gedrag zal gaan aannemen dat hij in een vroegere levensperiode aannam. Iemand die in een groep zichzelf kan zijn, en zichzelf als dusdanig kan uitdrukken, zonder schrik te moeten hebben van verbaasde reakties, of schampere blikken, die zal groeien en vandaaruit ook een betere bijdrage kunnen leveren aan het groepswerk. Integendeel zal hij die in passiviteit een groepsleven ondergaat, vlugger terugkeren tot primaire gedragsvormen van ruzies enz… Vooral in linkse groepen moet men dit mechanisme onderkennen, en moeten zowel de formele als de informele leiders grenzeloos de deur gewezen worden…<br />
<br />
Macht en passiviteit zijn immers twee komplementaire begrippen‚ die mekaar steeds zullen oproepen.<br />
<br />
== Voedsel, kan je niet konsumeren !!!!! ==<br />
<br />
Langzaam zwellen de geruchten aan dat het allemaal aan ’t fout lopen is met onze voedselproduktie. Vorige zomer waren er die onthullingen met betrekkingen tot de hormonen in ons kalfsvlees –bij welke industriële veeteelt zouden er geen hormonen gebruikt worden?– afgelopen winter vielen er in Nederland doden bij het drinken van Iglo-soep, die zoals naderhand bleek teveel nitrieten (bewaarprodukten)<ref>Noot editor: het ging hier niet om bewaarprodukten in soep, maar om een lek in het koelsysteem van de vrachtwagens, waardoor diepvries nasi en spinazie vervuild raakte.</ref> bevatte… Onlangs publiceerde diverse kranten het bericht van ''The Sunday Times'' dat in Engeland ontdekt was dat er 70 ton verdorven kangoeroevlees in de bereiding van hamburgers was gebruikt. Allemaal symptomen die slechts tot één konklusie leiden: je kan voedsel niet op een massale wijze produceren, zonder dat er kwaliteitsverlies te merken is, of zonder dat er ongelukken van dergelijk formaat gebeuren… Hoe kan je in godsnaam het kapitalistisch principe, van winst maken d.w.z. zo weinig mogelijk kosten en zo massaal mogelijk produceren, verenigen met de energiebron die ons dagelijks nieuw leven in blaast namelijk het voedsel.<br />
<br />
Met konsumeren bedoelen we dan, het onverschillig, haast ‘verdoofd’ in zich nemen van wat men aanbiedt… Elders in dit boek is er al op gewezen met welke produkten de huidige jonge generatie is en wordt opgevoed: chips, cola en ander divers snoepgoed. De enige mogelijkheid om uit deze huidige en veeleer komende malaise te geraken, ís terug ons eigen voedsel zelf te kweken en te bereiden… Natuurlijk niet ieder individueel, maar met mensen die men persoonlijk kent. Mogelijkheden zijn hier kontakten in de buurt waarin men leeft, of via een netwerk van coöperatieven.. Een derde theoretische mogelijkheid, waar ik persoonlijk minder voor voel –misschien is dit minder haalbaar, en het blijft een massale produktie…– is de overname van de huidige fabrieken waar voedsel wordt bereid, en de plaatsing van dier werking onder beheer van de arbeiders die er werken, maar ook onder permanente controle van de konsumenten, die het voedsel verorberen dat in die fabriek wordt klaargemaakt…<br />
<br />
Een ander onderzoek dat dringend in alle openheid moet geschieden, is degene waarvoor de tegenstanders tegen kernenergie al jaren roepen. Met name de deeltjes afval van de kerncentrale die in onze voedselcyclus terechtkomen… Naar verluid zou bij elke stap in deze cyclus: bv. koe eet plant op, de koncentratie enorm toenemen, zodat het gevaar natuurlijk des te groter wordt ..<br />
<br />
Hier zijn ongetwijfeld nog ontelbare voorbeelden te geven. Voor mij is één ding duidelijk: de hele voedselsektor moet terug onder volledige controle van hen die het verorberen. De ongelukken zijn zo voorspelbaar…<br />
<br />
Elders in dit boek is er ook op gewezen, dat de geneesheren, door hun monopoliseren van de kennis betreffende gezondheid, een cruciale rol te vervullen hebben. Waarom steken zij niet de vinger op tegen al die gedegeneerde produkten die in deze maatschappij te eten worden aangeboden??? Allemaal één pot nat.<br />
<br />
== Stress, drank, vrouwen, geld, schema, voetbal… ==<br />
<br />
Ik zit op dit ogenblik in Antwerpen te schrijven, en dit is bijzonder leuk, omdat zo het monotome weer wat doorbroken is. Ik doe in Leuven mijn burgerdienst, en ook in dit leven is er een monotoom element binnengeslopen. Er is in de vroege morgen die sandwich en koffie in kafé Commerce, ondertussen de pagina’s van de Morgen en de Volkskrant wat doorbladerend. We stappen naar de tweede verdieping van een gebouw dat te fel verwarmd wordt, en dan daar achter die tafel bekijken we post en dagschema. In die vroege ochtenduren zit ik er meestal alleen omdat de andere mensen die er werken, nog wat andere dingen te doen hebben. De ene geeft les, de andere geeft therapie enz… Rond 11.00h komt onze Steven eraan, en die maakt je dan met één zoen helemaal wakker, helder en scherp. Hij draagt een gelukzaligheid met zich mee, en laat de anderen daar steeds gul van proeven, zodat ze even dronken zijn. Achteraf houd je er soms wel een katergevoel van over, omdat je nu eenmaal niet zolang de focus van zijn aandacht kan zijn. Ik blijf er dan meestal tot 12h30: telefoons, fotokopies enz… om dan vervolgens in zo’n drukke alma wat te gaan eten.<br /><br />
De koffie om 14h30 en dan hop terug dat mafte gebouw in. De mensen zijn hier vriendelijk, maar onder die vriendelijkheid brouwt zich het ene verhaaltje na het andere. Soms leuke, lieve verhaaltjes, meestal komen de machts-strukturen er helemaal in bloot te liggen…<br />
<br />
Als we ons om 17h niet prima voelen is er nog dat teehuisje waar we hibiscus met een cake kunnen eten. Soms staat er een potje yoghurt met een gepralineerd chocolatje op de verlanglijst. Tegen 18h verlaten we ons burootje en omstreeks die tijd stappen we wederom zo’n alma binnen voor een koude maaltijd dit keer. Ik zit meestal alleen, omdat de drukte van wat er ìn de dag en de avond allemaal gebeurt mij nogal te pakken heeft. Eenzaamheid is dan best verfrissend. Des Avonds is er steeds wel een vergadering, of een meeting… Vanaf 23h wordt de tijd gebruikt voor alkoholverbruik, wat vrouwelijk gezelschap opzoeken..<br />
<br />
Zelf maak ik geen eten klaar, enerzijds omdat dat meestal niet zo best smaakt, anderzijds omdat het teveel tijd kost… We wonen met zijn vieren samen, en vroeger ging dat best, en leefden we intens samen. Nu zit ik een periode dat ik de eenzaamheid gebruik, waar ik hem kan vinden, en dat is dan in de eerste plaats hier in mijn kot. Ik zit wat onder stress tegenwoordig en gezelschap vermoeit mij nogal vlug. In kafés heb je de alkohol die je wat sterker maakt. Met een paar trappistjes of wat rosé lijkt het wel of ik binnen de kortste tijd een nieuw fundament gekregen heb…<br /><br />
Het is het heilmiddel tegen vermoeidheid…<br />
<br />
Vanavond is het de finale van de Europacup n°1 en ik ben eigenlijk kontent dat er geen belgische ploeg –en zeker FC Brugge niet– in meespeelt, want anders zou ik mij weer laten meeslepen… Ik weet niet juist wat ik er achter zoek, of wat ik er zo fijn aan vind, maar het houdt mij soms een heel week-end bezig, en daarbij heb ik weleens dat gevoel dat hoe harder en intenser ik werk, hoe beter Fc Brugge speelt. Die spanning in de voetbalkompetitie van afgelopen jaar was wel ijselijk, met dat nek-aan-nek duel tussen Fc Brugge en Standard… Eerstgenoemde heeft het toen wel ‘cool’ gespeeld en gehaald…<br />
<br />
Drank tast blijkbaar langzaam mijn zenuwstelsel aan, denk ik. Ik drink al jaren zowat dezelfde dingen op dezelfde kadans. De laatste tijd ben ik vresel gebeten op alle mogelijke scherpe geluiden die ik hoor als andere mensen aan het eten zijn. Ik kan zelfs op dit ogenblik het beeld niet verdragen van mensen die eten, en dit zeker niet in de dampende, drukke alma’s. Het is precies of ze mij bijten, en geestelijk pijn willen doen. Op dagen dat ik de avond tevoren niet gedronken heb, voel ik het veel minder, en het lijkt er dus een beetje op dat dit raar gevoel samenloopt met het drankverbruik en de fitheid die ik voel… Rationeel kan je dat drankverbruik helemaal veroordelen. Maar wat doe je op die avond, op die ogenblikken dat je met vrienden bent en de reflexen zijn vermoeid, en je de energie niet hebt om wat in het gesprek in te brengen. Dan bestel je nog een trappist, of in een zeldzaam geval een carolus, en weer is kees klaar.<br />
<br />
Ook belangrijk voor mijn stemmingen zijn de platen die ik op mijn kot pleeg te spelen, en die mij veelal in een gewenste stemming kunnen brengen. Als ik aan een groot werk aan ’t werken ben, loop ik dagelijks in een tweedehandsplatenverkoop binnen om iets op de kop te tikken. Een nieuw geluid kan er mij soms zo bovenop helpen…<br />
<br />
Financieel zit ik net op de grens tussen het niet hebben en het wel hebben. Ik vind dit plezant omdat het ergens doet leven. Je weet dat je je door niks kan laten vangen, en je leeft gewoonweg je eigen leven. Ik voel me d’r echt bij, zoals nu in mijn kamer geen enkel ding van waarde, als statussymbool staat te pronken.<br />
<br />
Op de terreinen waar ik aktief ben, voel ik me wel succesvol, alhoewel alles nog spontaan aan het groeien is. Ik strijd voor de legalisering van hashbruik, tegen de opsluiting van mensen in gevangenissen, tegen de wantoestanden in de psychiatrie, rond wantoestanden in Leopoldsburg, en verder probeer ik wat publiciteit te maken voor de anarchistische vrijheidsidee enz… Diverse komités zij1 rond die onderwerpen specifiek werkzaam. Wanneer ben je eigenlijk succesvol? Wanneer er wat mensen met je meewerken? Wanneer andere mensen er wat sympathie voor hebben? We werken voorlopig nog in die obscure marginaliteit, waarbij weinigen je echt au serieux nemen, om te geloven dat het ooit zal veranderen op de manier dat jij het denkt.<br />
<br />
Verder heb ik vlug nood aan vrouwelijk gezelschap dat mij heel ‘intens’ begrijpt, of alleszins de indruk wil geven dat ze het begrijpt.<br />
<br />
Wat zal de toekomst brengen? Ik zou wel graag in een kommune stappen om mij aldus gedeeltelijk af te zonderen van die krankzinnige wereld. Ik heb de heersers in deze maatschappij niet nodig, en zij kunnen met mij toch niks aanvangen. Ik zou eerst wat tot rust moeten kunnen komen, wat relaxen, heel het spel eens van naderbij moeten bekijken… In die kommune konden we een aantal dingen zelf maken, en eventueel een eigen handeltje opzetten, om wat te verdienen om in leven te blijven…<br />
<br />
= PART 6. Arbeid. =<br />
<br />
In dit deel gaat het om volgende stellingen:<br />
<br />
# In deze maatschappij is de faktor ‘arbeid’ uitgeroepen, tot het meest essentiële element in ons samenleven. Ook beroepsorganisaties als bv. vakbonden enz… spreken voortdurend van het ‘recht op arbeid’, i.p.v. het ‘recht op luiheid’ dat verafschuwd wordt. ‘Arbeid adelt’ hangt boven iedere schouw, en doppers worden dan tegenwoordig ook uitgemaakt met lelijke scheldwoorden.<br />
# De manier dat de kapitalisten zich hebben meester gemaakt van de ruilhandel, en de mensen aan zich hebben onderworpen is weerzinwekkend, en doet in weinig onder voor de wijze waarop onze landen de landen van de derde wereld tijdelijk hebben gekoloniseerd.<br />
# Op de vraag hoe het mogelijk is dat zo’n uitbuiting en onderdrukking, zoals ze vandaag bestaat in de fabrieken en in andere werksituaties, toch blijft voortbestaan, ondanks het konkreet duidbare van deze uitbuiting, moeten we de antwoorden gaan zoeken bij de conserverende krachten zowel in de fabriek als d’r buiten.<br />
# Om te ontsnappen aan deze uitbuiting zijn er twee strategiën. Enerzijds is er de historische strijd om de meerwaarde die tot op vandaag voortduurt. Het is de klassestrijd die tot finaal doel heeft, dat diegene die werken, terug opnieuw zeggingschap krijgen over de produktie van de produkten, en vooral over de aanwending van de winsten die werden gemaakt in de fabrieken… Het is duidelijk dat moest de ‘meerwaarde’ van de produktie tot op heden gebruikt zijn geworden voor het algemeen belang, er nog nauwelijks moest gewerkt worden vandaag… Onscheidbaar hiermee is natuurlijk het gemeenschappelijk beheer over de technologische vooruitgang, die dan weer samenhangt met een gemeenschappelijke verdeling van de kennis.<br />
# Een tweede strategie –ieder moet vanuit zijn leefsituatie zijn strategie kiezen; beide strategieën werken in dezelfde richting, en ontmoeten mekaar ook na verloop van tijd– is degene die de kapitalisten laat zitten en stinken in hun fabrieken en probeert te starten met een eigen ekonomie. Een leven in een arbeidscoöperatief, en een leven aldus zonder arbeidsvervreemding is voor eenieder onmiddelijk haalbaar, mits men de nodige creativiteit en verbeelding aan de dag wil leggen…<br />
<br />
Het idee van de ‘algemene staking’ heeft trouwens veel gemeen met het uitgangspunt van de tweede strategie…<br />
<br />
<ol start="6" style="list-style-type: decimal;"><br />
<li>In de leefsituatie van ondergetekende is de coöperatief het meest aangewezen, en dit idee wordt aldus verderop het meest uitgewerkt. Met in het achterhoofd het kibboetsidee in het vroegere Israël, zal worden gesteld dat een buurtleven zo iets zou kunnen vormen, of anders een ‘netwerk van coöperatieven’ tussen gelijkgestemde mensen… Ook voor deze ‘coöperatoren’ is het nooit de bedoeling te verzaken aan de ‘historische strijd om de meerwaard’ omdat deze ons allen aanbelangt. Waar men de arbeidersklasse kan helpen in haar strijd tegen de onderdrukkers, daar zal een handje toegestoken worden…</li></ol><br />
<br />
De manier dat de mensen met mekaar arbeiden komt in deze maatschappij toch vrij eigenaardig naar voor. De meeste mensen besteden er acht uur per dag aan, plus de tijd die ze nodig hebben om naar de plaats waar het werk geschiedt te rijden. De belangrijkste band die ze met dit werk hebben, zijn de financiële inkomsten die ze ontvangen in ruil voor het werk dat ze er leveren. De kapitalist die aan het hoofd staat van de produktie, gebruikt aldus de arbeidskrachten als in een marionettenspel. Hij schakelt ze aaneen in funktie van het rendement, en verwacht in de eerste plaats van de arbeidskrachten dat zij zich zonder het mindste protest laten gebruiken hiervoor. De arbeiders verkopen aldus hun arbeidskracht, in ruil voor de financiële inkomsten. Hij is in wezen niet geinteresseerd in het totale produkt dat er ondermeer via zijn handen tot stand komt, of hij behoeft hiervoor geen interesse te hebben. Elke vraag die de arbeider zich zou stellen in verband met het maatschappelijke nut van het produkt zou immers storend kunnen zijn voor de kapitalist. Dit omdat de kapitalist enkel geïnteresseerd is in verkoopbaarheid, niet in maatschappelijke nuttigheid… De verkoopbaarheid is immers te manipuleren via reklame, en intense herhaling van de reklameslogans. In dienst neemt de kapitalist immers psychologische wetenschappers, en met hun kennis van behavioristische gedragstherapieën is heel die reklamewereld uitgegroeid tot je reinste diktatuur. De diktator zit verborgen achter zijn tekentafel, associaties uit te stippelen, de herhaling te plannen… De kapitalist is enkel geïnteresseerd in de winstmarges, en aldus in lage kostprijzen. Arbeidskrachten zijn voor hem elementen uit de boekhouding, los van elk menselijk leed dat de arbeid meebrengt. Wel is hij geïnteresseerd in het verhogen van de produktiviteit, en zal hij opnieuw met behulp van psychologen pogen uit te vinden op welke manier zijn arbeiders het beste rendement zullen kunnen halen. Op al die dingen heeft de arbeider natuurlijk niet de mindste vat. Hij is een marionet in de poppenkas. Er wordt gespeeld met zijn voeten, men poogt hem te beïnvloeden, en er wordt gemanipuleerd met het produkt dat hij mede samenstelt, op een manier waar hij ook niets van afweet…<br />
<br />
Van iemand, die betaald wordt om dingen uit te voeren, wordt in laatste instantie niks anders verwacht dan dat hij goed gesmeerd in de machine meedraait. Getolereerd en zelfs geapprecieerd wordt het dat de arbeider aanmerkingen geeft om het funktioneren van de machine beter te doen draaien. De finaliteit van het produkt, het maken van de winsten, de manipulatie naar de samenleving toe van het produkt mogen onder geen enkele voorwaarde invraag gesteld worden. Logischerwijze zou men mogen veronderstellen dat in een normaal menselijk samenwerkingsverband waar gemotiveerde mensen aan eenzelfde doel samenwerken, zij samen dit doel bespreken, de manier waarop dit doel kan bereikt worden samen onder ogen zien, samen de lastige taken verdelen, en samen de gewonnen financieën verdelen of verder investeren in gemeenschappelijke interesses. Niet zo evenwel in het kapitalisme…<br />
<br />
Iemand die veel geld heeft in dit kapitalisme kan hier naar eigen zin een produkt maken door vele arbeidskrachten te kopen: van de een koopt hij de brute fysieke macht, van de ander koopt hij de intelligentie, van een vierde de vingervlugheid, van een vijfde koopt hij de sex-appeal, of de hele sex… Het is hijzelf die bedenkt hoe het meest efficiënt kan gewerkt worden. Arbeid adelt alleen maar, als op zijn planning de arbeidskrachten het meest efficiënt werk verrichten. Hij betaalt hun een loon uit, maar het is duidelijk dat de grootste winstmarges verder in handen komen van ons baasje. De aardappelenschil is voor de arbeider, de aardappel zelf is voor de baas. En als die schil te ruw wordt, of te weerbarstig, dan trekt hij naar de zuiderse landen…<br />
<br />
Met betrekking tot het werk worden steeds volgende associaties gemaakt. Men moet leven. Voor te leven moet men werken. Om te werken moet er werkgelegenheid zijn. Het zijn de kapitalisten die deze werkgelegenheid kunnen garanderen. Ook de vakbonden spelen deze associaties mee. Doordat ze alles toespitsen op de werkgelegenheid, georganiseerd door de kapitalisten, maken ze van de industriebazen God de Vaders, zonder dewelke er hier op aarde geen zuurstof meer zou zijn in de lucht. De hele terminologie, het hele stel van argumenten dat de vakbonden gebruiken wijst op een ergerlijke afhankelijkheid van de kapitalisten en dat is verkeerd omdat er alternatieven zijn. Er is bijvoorbeeld de mogelijkheid van het fabriek te bezetten, de produktiemiddelen in handen te nemen, en de produktie verder te zetten in zelfbeheer. Zoals bijvoorbeeld in Vlaanderen gebeurde met het bedrijf Prestige, en in Wallonië met Salik. In beide gevallen zag men een coöperatieve samenwerking groeien tussen de werknemers, met een gezamenlijke planning van heel de werkzaamheden. Het betekent samen het bedrijf runnen, zonder dat de kapitalisten staan te bevelen. Het is het samen iets nuttigs maken, waarin je gelooft, dat het resultaat de konsument zal plezieren, zonder dat je je produkt via de reklame tot een behoefte moet trachten op te vijzelen. Het wordt aldus een samen genoegen erin scheppen, iets nuttigs te maken, zonder dat het een sleur wordt, die zoals nu voor velen per dag soms 12 uur in beslag neemt… Maar deze coöperatief kan nog op een andere manier starten, zoals we seffens zullen zien…<br />
<br />
Het zijn allemaal dingen die gewoon menselijk lijken, maar niet mogelijk zijn in dit kapitalisme. De arbeid alhier, waaraan iedereen ongeïnteresseerd meedoet –behalve zij die er dikke poen aan verdienen, en aan het kommando staan–, creeërt hier van de meest stompzinnige, tot de meest gevaarlijke produkten, (kernwapens‚ kernenergie enz…) Ook de vakbonden huilen mee in dit koor: geen enkele vraag wordt gesteld over het nut van het produkt, over de essentie van de fabrieksstruktuur, wel gaat het over werkgelegenheid bij de kapitalisten, over werkomstandigheden (ook belangrijk natuurlijk…) Het is het onbehagen dat de mensheid hieromtrent duidelijk voelt, dat uiteindelijk de grote revolutionaire kracht moet worden .. Het zullen de mensen zijn die zich vragen stellen rond het nut van het produkt dat ze aan ’t maken zijn, omtrent de manier dat ze dagelijks vernederd worden…<br />
<br />
Zeker ten tijde van de ekonomische krisis, zoals nu, is er een enorm taboe op het begrip ‘tewerkstelling’. Nergens wordt de tewerkstelling inzake produktie van schadelijke produkten invraag gesteld, zodat het meest waanzinnige produkt aanvaard wordt, als het ons maar tewerkstelling bij brengt. ‘t Is krisis en tewerkstelling lijkt het enige middel dat ons nog uit de moeras kan trekken. Wij moeten ons weer kollektief neerleggen op ons knieën, om ons weer verder te laten gebruiken. Er moet immers voorkomen worden dat de multinationals van ons land een ’verkeerd idee’ krijgen…<br />
<br />
Het zal hier in het kapitalisme een jungle blijven, zolang er de situatie blijft van de winstmarges en uiteindelijk van het bestaan van het privé-bezit. De strijd in de fabrieken blijft tot op heden grotendeels beperkt tot het verdelen van de winstkoek. Arbeiders en bazen zijn net twee roofdieren tegenover mekaar die mekaar blijven pogen deeltjes van de koek afhandig te maken. Het is totaal gerechtigd dat de arbeidersklasse een groter deel van de koek blijft opeisen: de hele koek is trouwens van haar, maar men moet verder gaan, men moet de hele kapitalistische logika doorbreken. De keuze van het produkt, het ritme van werken, het samenwerkingsverband, de manier dat er reklame gemaakt wordt… alles valt op dit ogenblik binnen die kapitalistische logika. Elke dag dat de revolutie wordt uitgesteld, zal de toestand verslechteren. De kapitalist probeert immers konstant het geestelijke te doden in de arbeider, om volledig te kunnen beschikken over diens arbeidskracht. Ditzelfde mechanisme vindt plaats naar de konsument toe…<br />
<br />
Een logische revolutie zal dus moeten volgen o.a. uit de weigering om aan bepaalde schadelijke produkten nog langer mede te werken… Dit is wellicht nooit goed begrepen geworden: als de arbeiders morgen beslissen van aan een of ander produkt hun medewerking niet meer te verlenen, dan staan die kapitalisten in die sektor helemaal machteloos. Heel het imperium dat de kapitalistische industrie heeft opgebouwd, is enkel mogelijk geweest bij gratie en zweet van de arbeidersklasse. De macht zit aldus bij de arbeidersklasse, de wapens bij de burgerij. Als arbeiders morgen dus bijvoorbeeld beslissen dat zij niet langer meewerken aan kernenergie, dan is er geen kernenergie meer. (wel zitten we dan nog met de afval uit de voorbije jaren…) Natuurlijk een utopische hypothese, maar toch wel de moeite waard om te vermelden.<br />
<br />
De vragen dus die heel het concept arbeid en de strijd er omtrent kunnen herdenken zijn aldus: ‘Waarom dit produkt maken? Waarom acht uren werken? Waarom moeten er kapitalisten zijn? Waarom geld verdienen? Waarom die ijzeren discipline op het werk? Waarom heb ik eigenlijk niks te zeggen?’<br />
<br />
Onder de voornaamste conservatieve krachten die in een fabriek werkzaam zijn, en die beletten dat HET grote protest doorbreekt, citeren we vooreerst de aanwezigheid van de hoofdarbeiders, die ook al als eerste de vlucht nemen bij een staking. Doordat deze bedienden, kadermensen enz… de technologische kennis van het bedrijf bezitten en toepassen, staan de andere arbeiders bij een konflikt dan ook meestal hulpeloos zonder de hulp van deze mensen, om het fabriek in eigen beheer verder te doen werken… Dit kaderpersoneel zit veel meer dan de gewone arbeiders in een ‘carrièrelift’ in dit bedrijf, en hebben zich daardoor al veel meer geïdentificieerd met dit bedrijf. Want voor elke verdere stap, elke hogere etage in hun carrièrelift worden zij getest op hun trouw en loyaliteit aan het bedrijf. Het kaderpersoneel staat dus zeer dicht bij de leiding van het bedrijf, en worden dan ook in de omgang door de arbeiders scheef bekeken als ‘meeheulers met de bazen’, Door het feit dat dit kader-personeel ook meestal gestudeerd heeft, zal er moeilijk een front kunnen tot stand komen, tussen studenten en de arbeidersklasse, waar in Leuven steeds door de studenten wordt om geroepen en wordt op beroep gedaan, om hun eigen eisen een ‘sociaal etiket’ te geven. Het is niet omdat daar twee studenten om solidariteit staan te roepen, dat de arbeiders daarmee de dagelijkse realiteit gaan willen loochenen. Die arbeiders denken immers ‘stomme studenten’ veranderd eerst uw troep en kom dan bij ons over uw solidariteit praten. Eerst samen solidariteit roepen, en dan een paar jaar later tegenover mekaar zitten aan de onderhandelingstafel tussen de patroons en een arbeidersdelegatie…<br />
<br />
Een ander conservatieve kracht is de ladder, de ‘carrière’ die de fabrieksbazen hebben ingesteld, en die de arbeiders in de fabrieken wel de – gelijk verdelen… Men zou dan ook terug die afschaffing moeten eisen van heel dat ‘laddersysteem’! Ploegbazen verdienen bijvoorbeeld ietjes meer, en hebben een betere uitkijk op nieuwe promoties. Voor deze promoties moeten ze in de gunst komen van de bazen, en dit is enkel mogelijk door hun bevelen goed uit te voeren. Die ploegbaas zal immers naar zijn kloten krijgen, als de bevelen van de bazen, door de arbeiders niet goed worden uitgevoerd. Onder druk van zijn ‘karrièrè’ gaat hij dan eenzelfde houding aannemen tegenover zijn ondergeschikten, zijn vroegere vrienden… Dit verdeelt natuurlijk onherroepelijk de arbeiders, omdat die ploegbaas enige tijd tevoren nog een van hun was, en omdat er zich al nieuwe kandidaten willen opwerken…<br />
<br />
Het is dom van de vakbond in zijn geheel te beschouwen als een konservatieve kracht. Natuurlijk blijkt het keer op keer dat de nationale leiding van de vakbond, de meest radikale stakingen, die een gevaar zouden kunnen opleveren voor de kapitalisten in de steek laten, maar op basisniveau zijn de verschillen enorm van fabriek tot fabriek… Je vindt er de strijdbaarste delegees, die vlammend onder vuur worden gezet door hun basis, naast de delegees die het prestigieus vinden om te vergaderen met de bazen, en die zich daar zeker zullen onthouden van kwetsende kritiek. In het eerste geval is duidelijk alles mogelijk, in het tweede geval zal de vakbond een verlammende werking hebben.<br />
<br />
Een andere ‘conserverende kracht’ is het schijnbaar gebrek aan alternatief. Soms denk ik dat de mensen werkzaam in fabrieken, het liefst de toestand zouden willen bestendigd zien, omdat er geen alternatief lijkt te zijn, buiten de chaos… De ultieme strijd zou teveel risico’s inhouden voor hun verwanten, en wat daarna… Er zijn geen voldoende waarborgen voor het slagen van een eigen alternatief: noch wanneer de fabriek in eigen handen zou genomen worden, noch wanneer men zou pogen zelf een bedrijfje op te richten. De vakbonden werken deze situatie deels in de hand, door de meest radikale akties van de jongste jaren te laten mislukken door aan deze akties hun steun te ontzeggen. Het ABVV gaf Salik en Prestige geen steun. Het ACV gaf de RBP nul frank. Steeds opnieuw werden de solidariteitsakties in de andere fabrieken verhinderd. Hierdoor bleven de solidariteits-betuigingen die broodnodig zijn uit, en kon de vlam ook al onmogelijk overslagen naar de andere bedrijven…<br />
<br />
Aan de diskussie rond het maatschappelijk nut van een bepaald produkt zit nog een politieke konsekwentie vast, betreffende de verantwoordelijkheid betreffende de maatschappelijke gevolgen van het produkt. De arbeiders lijken op dit ogenblik geen verantwoordelijkheid te willen dragen over het produkt: zij komen er enkel om te werken tegen betaling, en als zij het niet doen, zal ‘zeker’ iemand anders het wel doen… Men kan Einstein niet verantwoordelijk stellen, in een konkrete beschuldiging, voor de moord op honderd-duizenden mensen in Hiroshjima en Nagasaki, net zomin als men de arbeiders die aan deze bom werkten, voor deze moord moet gaan opsluiten. Toch zijn ze allen mede-verantwoordelijk omdat ze allen het proces hebben mogelijk gemaakt, en ze zich hadden moeten bezinnen over het gebruik en de konsekwenties van de bom. De konsekwentie is duidelijk: als er morgen geen arbeiders willen gaan werken in eenderd welke industrie dan is die fabriek morgen goed voor de schroothoop, of voor totaal andere dingen…<br />
<br />
Stilaan komen we bij de noodzaak om voor arbeid een nieuwe inhoud te gaan zoeken. Daarvoor zullen we eerst de ruilhandel van zijn kapitalistische vorm moeten ontdoen. Wat heeft het kapitalisme eigenlijk met deze ruilhandel aangevangen? Vroeger werkte iemand zelf aan een bepaald produkt, en toog naar de markt, en verkocht het onder vier ogen aan een klant. Het kapitalisme heeft twee dingen grondig veranderd. Ten eerste heeft het de beslissing uit handen genomen van de mensen zelf, betreffende welke produkten er gemaakt gaan worden. Vanaf nu werd de verkoop van de produkten begeleid met een professionele reklamekampagne, zodat het ook slechts nog ten dele van de konsument afhankelijk is welke produkten er zullen gekonsumeerd worden… Ten tweede is er iets grondigs veranderd in het ontmoetingsmoment mens-natuur, en mens-mens. Diegenen met de meeste poen hebben de rest gedegradeerd tot arbeidskracht, tot een mechanisch iets… Mensen, machines en gedragingen: alles moest passen in een vloeiend geheel, en van bovenaf gedirigeerd.<br />
<br />
De arbeid moet vroeger iets geweest zijn, dat veel meer in funktie stond van primaire levensbehoeften. Men werkte zolang totdat men zijn inkomsten had, en hierover kon men zelf beslissen. Men maakte een produkt waarvan men wist dat het nuttig was voor een ander, omdat de verkoop rechtstreeks en zonder wederzijdse beïnvloeding (misschien wel over de prijs…) verliep. Er was ongetwijfeld nog arbeidsvreugde, omdat men het eindprodukt toch ZELF had gemaakt. Want arbeid en handel zijn nooit te scheiden. Men kan tenslotte niet alle produkten zelf maken, dus moet men van het ene produkt een aantal exemplaren teveel maken die men dan kan ruilen of verkopen, waardoor men zich de andere produkten kan aanschaffen. Arbeid is dus steeds in funktie van iets. Naar het kapitalisme toe, moet dus geëist worden, dat de manier waarop het produkt gemaakt wordt, en het doel dat men ermee wil bereiken, van zijn ‘kapitalistisch karakter’ ontdaan wordt…<br />
<br />
Hele troepen organisaties houden op dit ogenblik de ‘arbeidsmoraal’ hoog in hun vaandel. Onder deze vlag worden de doppers uitgemaakt voor profiteurs, terwijl de werkelijke arbeid in het fabriek gedegradeerd is tot een mechanisch iets, waar op zich geen plezier meer aan te beleven valt. Het getier tegen de doppers wordt in de hand gewerkt en mede uitgelokt door de reglementen van de RVA: je mag dit niet, je mag dat niet enz .. Natuurlijk ontdaan door die sfeer van verveling, zijn heel wat doppers maar blij van terug aan het werk te gaan. Heel die verveling waarin zij gedrongen zijn geworden is natuurlijk grond voor propaganda voor het …vervreemdende, mechanistische werk dat de kapitalisten aan te bieden hebben. Onder invloed van deze hetze, en al die verbodsbepalingen van de RVA, zijn de doppers dan kontent van terug aan het werk te kunnen. Ze zijn dan tenminste bezig…<br />
<br />
Een altematief is misschien de … coöperatief…<br />
<br />
== De Coöperatief ==<br />
<br />
In deze bladzijden gaan we wat dieper in, op de individuele, kleinschalige manier om aan de onderdrukking en vervreemding te ontkomen nl, het oprichten van een coöperatief. Een coöperatieve werkeenheid kan bestaan uit een tiental mensen, en als ze konsekwent haar opvattingen doortrekt zal ze gelijkgestemde groepen mensen zoeken om produkten te ruilen. Dit kan uitgroeien tot ofwel een netwerk van coöperatieven, ofwel kan het een leefgemeenschap worden bv. een buurt, waar een 200 à 300 mensen de produkten die men nodig heeft om te voldoen in zijn levensbehoeften, ruilen op basis van behoefte. Kenmerkend voor het werk in de coöperatief zijn de duidelijke afspraken tussen de deelnemers vooraf, over het nut van het produkt voor de andere, het arbeidsritme, de verdeling van de winsten, de manier dat het produkt zal kenbaar gemaakt worden aan de anderen enz… Ook kenmerkend is dat men terug streeft naar de ‘authentieke ruilhandel’. In de mate van het mogelijk wordt hierdoor geld uitgeschakeld: het geld is immers in het kapitalisme een eigen leven gaan leiden, los van het werk dat men verricht, en los van het voldoen van zijn behoeften. Wat betekent dit? Het betekent dat het akkumuleren, het doen aangroeien, van het geld, van het bezit dat men heeft, een doel op zich is geworden. Men wil veel bezit, veel geld, los van de produkten die men hiervoor moet maken, of moet meehelpen maken, los van de produkten die men hiervoor kan kopen. Mensen werken hun hele leven, niet om in hun primaire behoeften te voldoen –normaal zou men toch vijf jaar kunnen rondkomen, van de som die men doorgaans verdient op één jaar!– maar altijd om meer geld, meer bezit te hebben. Het is via de invoering van dat geld, dat mensen ernaar gestreefd hebben altijd maar meer geld te hebben…<br />
<br />
In hoeverre is die coöperatief nu verschillend van een gewone middenstander? Wat is het verschil tussen de kapitalistische vorm van ruilhandel, en de ‘authentieke vorm’ ervan, die men poogt te herstellen in de coöperatief?<br />
<br />
Vanaf het ogenblik dat er meer dan twee mensen op aarde rondliepen moet er uit overwegingen van nuttigheid al een taakverdeling bestaan hebben, die al dan niet heel het leven dezelfde bleef. Ik ga jagen pas jij op de kinderen, Ik zorg dat jij eten hebt, zorg jij dat ik klederen heb. Waarom trouwens niet veronderstellen dat men na een termijn wisselde qua job op het ogenblik dat men zijn job beu was. Eenmaal uitgegroeid tot grotere gemeenschappen, herhaalde zich hetzelfde stramien: op de markt kwam iedereen samen en ruilde de dingen die men gemaakt had. In kleinere gemeenschappen was zo’n markt natuurlijk niet nodig. Het creeëren van dingen die men zelf nodig had, en het zelf nodig hebben van weer andere dingen, was het basisgegeven dat helemaal centraal stond in deze ‘handel’. Geen enkel ander motief stond tussen beide gegevens. Je wist dat de andere jou produkt kon gebruiken, en de andere wist dat jij zijn produkt ging gebruiken. In het direkt kontakt tussen beide ‘ruilhandelaars’ kwam het tot een overeenkomst op basis van een ‘subjectief naar waarde schatten van beider produkt’. Ieder maakte zoveel produkten als hij nodig had, om de produkten die hij nodig had ervoor in te ruilen. De handel had toen geen enkele andere funktie dan het samen produceren van de produkten die ieder nodig had.<br /><br />
En samen kwam men tot een ‘evenwichtige ecomomie’, waar op logischerwijze de behoeften werden voldaan. Anders werd het toen het geld werd ingevoerd, en alras een eigen leven ging leiden. Met dit geld kwam de bedenking in voege, dat men wel eens meer kon gaan produceren dan men nodig had voor de eigen behoefte.. Nog meer produceren dus, dan men nodig had om de produkten in te ruilen, die men nodig had voor het voldoen van zijn eigen behoeften. Hoe meer geld ik had, hoe meer men kon bezitten, van welker waanzinniger dingen men kon gaan dromen, dewelke men fundamenteel niet nodig had om te leven..<br />
<br />
Als men nu dit denken toepast op onze coöperatief komt men tot volgende bedenkingen: zolang men een produkt maakt, waarvan men weet dat de andere het nodig heeft vanuit zijn ‘menszijn’, en niet vanuit een of andere opgepepte behoefte; zolang men het geld gebruikt –in de voorlopige situatie, totdat we voldoende groepen mensen gevonden hebben, die met ons willen ruilen–, om er produkten mee te kopen die men echt nodig heeft, en oplet voor die produkten, de ‘luxe’ die de mens in de passiviteit duwen; zolang men streeft naar de uitschakeling van dit geld door te pogen de goederen te ruilen: bv. ik bak voor u brood, en gij brengt mij elke dag een beetje geitekaas voor op mijn boterham te doen enz… dan zijn we terug autentiek aan het leven. Want en dit is even een verwijzing naar het ‘werkbestaan’ van de meesten onder ons. Doordat het geld een eigen leven is gaan leiden, is ook het werken voor dat geld een eigen, vervreemd bestaan gaan leiden. Er wordt enkel nog gewerkt voor dat lieve, lachende geld, dat een eigen bestaan is gaan leiden, en tot vele nieuwe funkties is gaan leiden: geld om de status, geld om macht te hebben, geld om produkten te gaan maken die mensen niet nodig hebben enz… Het is duidelijk dat het privé-bezit in een nieuwe dimensie is getreden, bij de invoering van het geld.<br />
<br />
De kapitalistische vorm van ruilhandel heeft ons bestaan een heel nieuwe dimensie gegeven. Voorheen was arbeid ondergeschikt aan het leven: er werd net zoveel geproduceerd als men nodig had om andere produkten in te ruilen die men nodig had. Nu wordt de arbeid de hoofdbrok. De kapitalisten nemen het monopolie van de produktie, door via de nieuwste technologieën alle konkurrentie dood te maken – wat heden ten dage gebeurt met de groot-warenhuizen ten overstaan van de kleine middenstanders is van hetzelfde allooi: denk aan de witte produkten, die de kleinere firma’s van de baan konkurren, denk aan de reklames: door een paar produkten goedkoper te zetten, geeft men aan de totale winkel een imago dat het goedkoper is en de kleine middenstanders moeten van de baan. Wat gaat er gebeuren als de grootwarenhuizen het absolute monopolie gaan hebben inzake produktie en distributie?? –. Iedereen was aldus verplicht te gaan werken bij de kapitalist, en deze betaalde net genoeg uit om in leven te blijven. Vanaf de twintigste eeuw begint dan de welvaart voor iedereen op te doemen, en heel het leven wordt weldra gedomineerd door oppeppende reklamespots die oproepen tot konsumptie! Zij die hedentendage niet willen meespelen in dit absurde spel van acht uren werken, en dan alles te kopen wat de kapitalisten aan te bieden hebben, dreigen als landloper te worden vastgezet. Landloper is hij immers, die geen VAST beroep heeft, die geen INKOMSTEN kan bewijzen, die geen VASTE woonplaats heeft. In tijden van ekonomische krisis zullen velen onder die reglementering vallen!!!<br />
<br />
Wat is dus die autenthieke vorm van ruilhandel? Het gaat vooreerst om de motivatie! Als men een produkt maakt met de expliciete bedoeling van er zoveel mogelijk winst uit te maken, dan zit men duidelijk niet juist. Op dat ogenblik zal men zijn produkt anders gaan voorstellen dan het in werkelijkheid is. Men gaat het de mensen pogen ‘aan te praten’. Men gaat de kwaliteit van het produkt, afhankelijk maken van de kosten die men eraan heeft. Men pleegt bedrog, al gebeurt dit meestal onbewust. In de autentieke vorm van ruilhandel worden die dingen terug in zijn zuivere vorm hersteld. Ik verkoop dit produkt omdat ik weet dat mensen d’r iets aan hebben. Ik stel het produkt voor in zijn naakte inhoud, zonder franjes. Ik lever de beste kwaliteit die ik eraan kan geven, omdat ik het produkt beschouw als een resultaat van mijn eigen creativiteit, als een kunstwerk… Indien mogelijk poog ik het te ruilen. Bereken welke produkten je nodig hebt, en ruil je eigen produkten tot je hebt wat je nodig hebt… Meer behoeft het leven toch niet…<br />
<br />
In de praktijk is het waarschijnlijk best zijn aandacht niet te richten op één produkt, omdat men anders haast automatisch –onbewust?–, zal vervallen in de neiging om dit produkt te laten renderen, en renderen is een essentieel element uit onze kapitalistische logika. Als men zich richt op meerdere produkten, en men hoeft niet noodzakelijk met meerdere mensen te zijn –in geval van meerdere mensen kan ieder zijn ‘hartsprodukt’ uitwerken–, dan kan men zuiver blijven. Diverse aktiviteiten kunnen trouwens best aanvullend werken, om kosten uit te sparen. Bv. een zeef-drukinstallatie, iemand die artistieke posters maakt, iemand die een restaurant opzet met goedkope prijzen en goede produkten, een eigen tijdschrift, een eigen offsetdrukkerij enz…<br />
<br />
Men moet wel op voorhand goed alles uitdiskussiëren: men mag niet naief alles op zijn beloop laten gaan. Een regelmatige produktie is veelal nodig, dus hier dient men zich aan te houden. Als men iemand dagelijks brood belooft, en dit brood is er maar één keer op de twee dagen, dan wordt de situatie onhoudbaar… Sommige ‘spontaneïsten’ geloven dat iedereen, door het feit dat ze iets geproduceerd hebben onmiddellijk daar weet van heeft, en spontaan zullen toegelopen komen om te doen wat deze willen dat ze doen. Helaas. Men zal zijn produkt moeten bekendmaken: laten weten aan anderen, dat het produkt klaar is, gemaakt is… Discipline is natuurlijk een kapitalistische term, maar als men iets wil doen zal men toch een regelmatige produktie en distributie –in afwachting van samenwerking met andere coöperatieven, waar men de produkten gewoon kan ruilen– moeten verzorgen. Anders zit er naar verloop van tijd, weer niks anders op, dan terug zijn arbeid kleintjes te gaan verkopen, bij één of andere willekeurige producent, om wat centjes te hebben. Daarom moeten op voorhand goede afspraken gemaakt worden, een goede analyse van de situatie enz…<br />
<br />
We hebben al iets gezegd over de openingen naar dewelke een koöperatief kan evolueren, ten einde helemaal op rozen te kunnen werken. Ten eerste is daar dus mogelijk, een samenwerking tussen meerdere coöperatieven. Dan kan men dus, afhankelijk van het produkt dat men maakt onderling de dingen ruilen, en niet meer gedwongen zijn van her en der klanten te gaan zoeken voor zijn produkten… Die coöperatieven kunnen mekaar eventueel financieel steunen, maar wat interessant is: er kan geruild worden op basis van de wederzijdse behoefte. Bijvoorbeeld iemand maakt brood, de andere confituur. De ene levert aan de andere wat die nodig heeft aan confituur, de andere doet hetzelfde met het brood… Het spreekt vanzelf dat zulks een vergevorderde coöperatieve geest onderstelt, maar dit zou toch prachtig zijn!!! Zo’n net van coöperatieven zou het ‘autentieke leven’ kunnen herstellen, als zij samen de produkten zouden produceren die zij fundamenteel nodig hebben om te leven.<br />
<br />
Een tweede mogelijkheid is het evolueren naar zo’n coöperatieve samenwerking vanuit de fysieke ruimte waarin men leeft. Ik bedoel binnen de buurt waarin men leeft, mensen gaan zoeken die willen meeproduceren in een coöperatief geheel. Een enorme taak is hier weggelegd voor het buurtwerk! Wat wil de doorsnee buurtwerker doen? Hij wil de buurtbewoners dichter bij mekaar brengen. Hij wil ze soms laten aktievoeren rond één duidelijk aanwijsbaar probleem. Hij wil soms de buurt uit zijn ‘kansarme’ verschijning halen. En dit door het integratieproces van de buurt in de samenleving vlugger te laten geschieden. Het ultieme in zo’n buurt is natuurlijk‚ dat men terug vat krijgt op het eigen territorium, terug politieke zeggingskracht over alles wat er reilt en zeilt in de buurt. Ook ekonomisch kan zo’n buurt zelfsupporting gaan werken, als men samen in eigen behoeften zou gaan voorzien. De één bakt brood, de ander groenten enz… en dit naar het hogergemeld model. Heel de mogelijke ekonomie van zo’n buurt zullen we in deel 11 uit de doeken doen.<br />
<br />
Belangrijk om weten is dat zo’n cooperat1ef voor iedereen haalbaar is op korte termijn. Zeker in zo’n ekonomische krisisperiode, wanneer iedereen de neiging heeft om zwaarmoedig te worden, is het nodig dat zulke alternatieven bekend worden. In die andere economische krisis van de dertiger jaren, dachten de Duitsers in hun zwaarmoedigheid, dat Hitler de oplossing zou brengen…<br />
<br />
Het is die coöperatieve geest, dat samenwerken; samen’leven’ eigenlijk dat wij meer moeten ‘populair’ maken bij de mensen. Samenwerken, samenleven in plaats van mekaar te bekonkurreren, naast mekaar te leven… Eerdat een totale maatschappij op ‘coöperatieve’ basis gestoeld is, zullen wij eerst de ‘heren en dames’ die ons onderdrukken moeten hebben uitgeschakeld, vrees ik…<br />
<br />
Het is onzinnig van verder te gaan theoretizeren over coöperatieven, omdat diens ontwikkeling volledig zal afhangen van de fantasie van diegenen die eraan werken… Elke coöperatief zal dus een eigen, autentiek, origineel ontwikkelingsmodel kennen…<br />
<br />
== Manifestje. ==<br />
<br />
* Ik weiger te werken volgens discipline en op kommando gedirigeerd door iemand boven mij.<br />
* Ik weiger te werken aan iets waar ik het maatschappelijk nut niet van inzie.<br />
* Ik weiger te werken met het idee dat door mijn werk een vuile kapitalist veel geld verdient.<br />
* Ik weiger te werken in een werksfeer waar er één persoon onder hogergenoemde omstandigheden dient te werken.<br />
* Ik weiger te werken in een instelling als die op enigerlei milieu schade berokkend aan mens of milieu.<br />
* Ik weiger te werken met grondstoffen wanneer ik weet dat ze bloed en zweet tegen hongerloon hebben gekost om ze boven de grond te halen.<br />
* Ik weiger te werken aan een produkt dat mits een bedriegelijke reklame op de markt wordt gebracht.<br />
* Ik weiger te werken als het mij uren pendel kost om op de werkplaats te geraken.<br />
* Ik weiger te werken als er geheime truken worden gebruikt om de arbeidsproduktiviteit te verhogen zoals bedrijfspsychologen enz…<br />
* Ik weiger te werken aan een produkt, als er met dit produkt achteraf dingen gebeuren waar ik geen controle op heb.<br />
* Ik weiger te werken in een werksituatie waar medewerkers zich met alkohol, pillen e.d, moeten vetmesten om zichzelf in stand te houden bij het werk.<br />
<br />
= PART 7. Egoisme. =<br />
<br />
Egoisme is in deze kultuur een negatief geladen begrip. Dat is eigenaardig, als je ziet dat in de westerse grondwetten het privé-eigendom het hoogst beschermd goed is. In een coöperatief denkkader is de privé-eigendom het egoistisch basisprincipe voor alle konkurrentie en andere misdaden dat de mensen mekaar aandoen. Het is opvallend dat de katholieke kerk dit egoisme zo fel bestrijdt. Ze stelt dit dan waarschijnlijk in verband met het geestelijke goed in de mens. ‘Geestelijk, innerlijk’ mag de mens geen eigen doeleinden nastreven, maar moet hij zich ‘onbaatzuchtig’ openstellen zoals deze doeleinden voor hem geformuleerd liggen. Binnen deze doeleinden mag hij dan wel materiële eigendommen bezitten en vermenigvuldigen, zolang hij zich houdt aan de genoemde doeleinden.<br />
<br />
Bìnnen die kerkelijke doeleinden maken nederigheid, en het zichzelf onbaatzuchtig inzetten voor de anderen hoge scores. Deze waarden zijn natuurlijk op zichzelf ontzettend waardevol, maar binnen de maatschappelijke kontext van een kapitalistische, uitbuitende ekonomie is dit gewoonweg een misplaatste grap. Want dat deze houding de ekonomische bazen welgezind was, is vrij duidelijk. Nederige, goedgelovige mensen zijn prima werkmensen. En de kerk riep bovendien deze bazen nog op een ‘menslievende inhoud’ te geven aan hun rol als uitbuiter. Daarom is er die tegenstelling bij zovele linksen ten aanzien van het evangelie. In een andere maatschappelijke kontext zou dit misschien wel een prachtig uitgangspunt kunnen zijn voor het samenleven onder mensen, alhoewel mensen hun uitgangspumten volledig zelf dienen te bepalen. In dit systeem evenwel hebben de ekonomisch sterkeren deze theorie duidelijk misbruikt om de zwakkeren voor zich te doen werken, en heeft deze theorie enkel funktioneel gewerkt voor de huidige ekonomische uitbuiting…<br />
<br />
In een systeem dat wezenlijk bestaat uit konkurrentie en waar de leiders iedereen proberen te doen wandelen in het schema dat zij hebben uitgedokterd is een nieuwe definitie en denkwijze rond egoisme noodzakelijk. Hier is elk individueelzelfrespekt absoluut nodig, als energiebron om te vechten voor het individueel psychisch en fysisch zelfbehoud. Het psychisch zelfbehoud houdt in dat men in een soort zelfverdedigingsreflex bepaalde dingen gaat weigeren te doen, die tegen zijn ‘levensattitude’ ingaan. Bv. de weigering van het vervreemdend werk te doen, weigeren om te trouwen, zelfs als je lief een kind verwacht…<br />
<br />
Bezinning is noodzakelijk omtrent de manier dat dit systeem zijn leden dwingt om hun leven te leven op een voorbestemde manier. Bezinning is noodzakelijk omtrent de grijparmen van het systeem, die iemand korrigeren en rekupereren… Werk is nodig om geld te hebben. Een huwelijk is veelal gunstig voor dat werk. Om kinderen te kunnen krijgen is een huwelijk nagenoeg noodzakelijk. Een bepaalde levensstijl is vereist om kinderen te mogen opvoeden. Geld is noodzakelijk voor die levensstijl te kunnen volgen. Werken gaan is blijkbaar nodig voor dat geld…<br />
<br />
Het ‘gezonde egoisme’ heeft in de eerste plaats te maken met de emoties en ideeën die uit onszelf komen oprecht te onderkennen, en deze niet simpelweg te laten onderdrukken door dingen die van buiten komen. Heel simplistisch gesteld is het dus een konflikt tussen ‘binnen’ en ‘buiten’, waarvan het resultaat bepalend is voor wat ieder van ons zal worden: een robotje of een mens… Eenieder weet wat in hem leeft, en eenieder voelt intuïtief ergens aan wat er fout zit in de maatschappij. Bepaalde dingen van buiten‚ dwingen hem al die mistoestanden toch te aanvaarden, Deze dwang van buitenaf dient te worden stopgezet, en men moet ontvankelijk worden voor de stralen die Utopia uitzendt en die onze verbeelding prikkelen… Het is Utopia die, de dingen die in ons leven langzaam zal vertalen in levensechte en haalbare dingen… Het alternatief waar het ‘gezond egoisme’ ongebreideld zich zal kunnen ontwikkelen in het ‘gezonde ego’ ligt volgens mij in kleinschalige gemeenschappen, opgebouwd volgens eigen ideeën, en geregeerd volgens de eigen normen. Het woord eigen slaat hier begrijpelijkerwijze op het ‘groeps’-eigen…<br />
<br />
Vele mensen voelen zich klotig in deze rotzooi. Het ritme van de auto’s langs de baan, het zenuwachtig holder de bolder geloop van zovele voetgangers, zovele zenuwachtige signalen vanuit onze omgeving die allen het ritme aangeven van de hartslag van het systeem. En het is niet het systeem dat aan een infarkt zal sterven, wel de individuen van vlees en bloed. Alhoewel, je weet nooit natuurlijk… Veel mensen voelen zich klotig omdat er ten hun aanzien verwachtingen blijken te zijn geformuleerd, waartegen hun binnenste protesteert… Ze voelen zich ergens ingeworpen, doch tegelijk voelen ze zich klotig omdat ze zo slecht in het systeem kunnen meedraaien –iedereen kan het precies wel, en iedereen vindt het toch blijkbaar normaal dat het systeem zo draait…– maar soms zouden ze het toch anders willen… Laat die mensen naar hun binnenste luisteren, en doen wat hun driften en instincten hun voorschrijven, in plaats van in dat gevoel van nederigheid al hun gedragingen af te stemmen op wat anderen hun bevelen, in dit holder de bolder veel te snel leven. Het kapitalisme heeft nooit het hart van de mensen bij zich gehad, wel de handen en de benen…<br />
<br />
Het ‘gezond egoisme’ is precies het tegengestelde van het ‘prestatiegericht kapitalistisch ego’ dat men ons probeert in te prenten, Dit ‘gezond ego’ wil zichzelf blijven in dit oorlogsspel en wil waar het een gat ziet ontsnappen aan die moordende kadans. Dit gezond ego krijst van verontwaardiging als een ander ego gekloot wordt: het weigert alle verneukerij en verkrachting van het kapitalisme niet alleen op zijn ego, maar ook op dat van een ander…<br />
<br />
Want het gezond ego kan zich terug ‘rationeel’ kwaad maken, Ons heel leerproces is er immers op gericht die agressieuitingen de kop in te drukken. Agressie tegen ouders, tegen schoolmeesters, tegen ouderen in het systeem wordt niet getolereerd en gewelddadig bestraft. Dit is immers nodig voor het bestaande systeem, omdat de volwassene na een dergelijke opvoeding ook moeilijk uiting zal geven aan zijn agressieve gevoelens als hem onrecht wordt aangedaan. In de opvoeding is het aldus een leerproces waarbij agressie-uitingen worden geconditioneerd doordat de opvoeder er fysisch geweld op laat volgen. Deze conditionering zal ons in ons volwassen zijn, innerlijk beletten agressie te uiten tegen hoger geplaatsten. Enerzijds uit schrik voor hun fysisch geweld, maar misschien meer nog voor hun psychisch geweld, waartegen wij geen tegenzet kunnen vinden, omdat wij zo gekonditioneerd zijn geworden in onze jeugd. Daaruit zijn dan al die irrationele agressie-uitingen te begrijpen die mensen gaan uiten tegenover hun minderen bv. ouders tegen kinderen, man tegen vrouw enz… Een rationele agressie tegen de bazen op het werk gaat niet, en wat als de autoriteit helemaal onzichtbaar geworden, of vertegenwoordigd door uitvoerders die niks te zeggen hebben…<br />
<br />
‘Zich eens fris van de lever’ kunnen kwaadmaken tegen de oorzaak van wat de agressie opwekte, in plaats van onder te duiken, zich weg te stoppen in alle soorten drugs die deze maatschappij hiervoor aanbiedt zoals bv, snoepgoed, alkohol enz… We kennen allemaal misschien wel een beetje Freud, waar hij stelt dat niet uitgeleefde en onderdrukte agressie zich naar binnen richt. Klotig toch. Men is kwaad op iemand en omdat men remmingen voelt om dit te uiten, wordt men kwaad op zijn eigen, en begint men zijn eigen te straffen. Dit ‘Ueber-Ich’ van Freud, oftewel het ‘geweten’ kan nog op een andere manier werkzaam zijn als men niet oppast. Tijdens zijn jeugd zijn in het individu een aantal waarden en normen ingeplant geworden door zijn opvoeders. Zo zal men zich schuldig gaan voelen als men iets fouts gedaan heeft, of men wil iets fouts gaan doen, of nog als men al simpelweg iets fout voelt. Op de duur kan dit gaan wegen, en dit schuldgevoel kan nu volgens Freud &amp; co enkel verdwijnen van zodra er bestraffing komt, zodat men terug in overeenstemming is met de eisen van de buitenwereld. De theorie van de ‘strafbehoefte’ zegt dat mensen om van dit schuldgevoel verlost te geraken onbewust hiervoor daden gaan plegen, om straffen te krijgen, om vervolgens verlost te worden van die innerlijke pijnen. Eeniedere bewuste ‘gezonde egoist’ moet dus voor dit soort psychische vallen oppassen, want ze gaan soms zeer ver. Als men schuldgevoelens heeft moet men zich nauwkeurig bevragen, van waar deze gekomen zijn…<br />
<br />
Een gezond egoisme streeft naar het ‘aangename’, en naar omgevingselementen die deze lust kunnen vermeerderen. Hierbij zij aangestipt dat hiermee niet bedoeld wordt de ‘konsumptieve lust’ die de kapitalisten ons aanbieden, maar de lust waaraan wij zelf werken, die uit onszelf voortspruit. Het gaat erover voor zichzelf uit te maken wat men wil, en elk dwangelement dat men kan opsporen hierbij uit te schakelen. Het is duidelijk dat men hierbij ook de dwangelementen in zijn eigen psyche afkomstig uit zijn eigen verleden moet aanpakken… Zowel op vlak van sexualiteit, arbeid, zich kunnen uitdrukken, het zwijgen, vriendschap enz… moet men al die elementen kunnen verwijderen die de krachten die van binnenuit komen uit ons hart en gevoel, beletten van zich te uiten, en ons te domineren…<br />
<br />
Dit betekent o.a. dat men in groepen, waarin men leeft of werkt of zich amuseert, vlugger de ‘leiders’ het vuur aan de schener zal leggen, en aldus beletten dat zij macht verwerven en deze doen aangroeien. Radikaal aan totaalkritiek doen ligt in dezelfde lijn.. In het aktievoeren zal men gehard door deze ‘zuivere emotionaliteit’ –‘zuiver’ betekent hier geenszins louter, in de zin van enkel emotionaliteit, maar betekent pure– minder de dingen zijn beloop laten gaan, onder invloed laten staan van dingen van buitenaf… We hebben reeds gezien hoe gevaarlijk de rekuperatie en korrektiemechanismen kunnen zijn voor elk gezond protest..<br />
<br />
Door dit proces kan men de invloeden van buitenaf ‘hanteerbaar’ maken. Dat betekent er rationeel op reageren, in plaats van er zich aan aan te passen. Invloeden uitschakelen zal slechts op langere termijn mogelijk zijn. Hanteren, dat is het sleutelwoord. Hanteren betekent immers er rationeel op reageren, ermee spelen, ze beïnvloeden.<br />
<br />
Het kapitalistische egoisme legitimeert onuitputtelijke, onvermoeibare konkurrentie waar eenieder met zijn ekonomische waarde op het slagveld verschijnt, maar waarbij de massa zich met een mechanische rol moet tevreden stellen. Het gezond egoisme weigert dit spel mee te spelen, en de andere te gebruiken…<br />
<br />
Egoisme betekent hier eigen-liefde, maar meer in de zin van een keiharde liefde voor zichzelf, die zichzelf dus veel te veel bemint, om zich zo maar te laten verminken door het kapitalisme. Deze opvatting staat natuurlijk radikaal in tegenstelling met elke intentie tot zelfopoffering, zelfkastijding, nederigheid, de mens van ‘stof en as’. Deze eigenliefde is hierdoor tegelijk de liefde voor het ego van de andere. Het is als het ware de vrijheid, maar de vrijbeid in zijn sociale aspekten. Het ‘gezonde egoisme’ leeft niet in een wereld waarin men als kluizenaar bij zichzelf leeft, maar het houdt van de mensen, en het wil best omgaan met diegenen die van hem houden…<br />
<br />
== Egoisme in de akties??? ==<br />
<br />
Sinds de opkomst van de vrouwenbeweging in de zeventigerjaren ìs de slagzin ‘het persoonlijke is politiek’ algemeen verspreid geraakt. Met name kon men in zijn persoonlijke gevoelswereld en omgeving het beste duiden wat er in het kapitalisme fout zit. De vrouw die de onderdrukking van de man voelde in het gezin, in de werksituaties enz.., de homofiel, de pedofiel enz… die strijden voor de aanvaarding van hun anders zijn. Allen starten hun strijd vanuit een subjectief gevoelde vernedering en onderdrukking. Het is dus een strijd ter verbetering van een eigen individuele statusverbetering, en tevens voor deze van een hele groep soortgenoten… Zo ook de arbeider die op straat komt voor loonsverhoging of werkgelegenheid. Studenten die op straat komen betogen tegen de verhoging van de inschrijvingsgelden. Het ‘egoisme’ in al dit soort akties is duidelijk te duiden. Interessant is nu om zien hoe dit ‘egoisme’ doorbroken wordt. Hoe men poogt de eigen strijd een ‘sociaal’ karakter te geven.<br />
<br />
Sommigen verwijzen naar de mate van onrechtvaardigheid, die hen te beurt valt. Anderen verwijzen naar de grootte van de groep die getroffen wordt. Weer anderen trachten linken te leggen met andere bevolkingsgroepen, voor wie zij zeggen te strijden. Zo bv. de studenten die berekend hebben dat hun strijd tegen de verhoging van de inschrijvings-gelden aan de universiteit uiteindelijk de arbeiders-klasse ten goede komt.<br />
<br />
Volgens mij zullen de motieven tot aktievoeren zich steeds bevinden tussen twee extremen. De eerste lijn vertegenwoordigt het ‘individuele’ en omvat het ‘aan zichzelf werken’, of ‘zich pogen te onttrekken van de grijparmen van het kapitalisme’. Het zijn die grijparmen die je hele jeugd autoritair op je kop hebben geklopt om je volgzaam en gedwee te maken. O.a. Wilhelm Reich heeft al duidelijk gesteld dat sexueel onderdrukte mensen, –dit zijn mensen die sexuele lustgevoelens niet kunnen ervaren omdat deze steeds gepaard gaan met schuldgevoelens–, ook het gewenste voer zijn voor autoritaire regimes. Andere grijparmen zijn o.a. deze die je verplichten te gaan werken, verplichten je arbeidskracht te verkopen, om inkomsten te hebben. Een andere grijparm is deze die je naar het huwelijk trekt, om je emotionele behoeften aan hun trekken te laten komen … Door het feit dat de mensen zo ‘privé-bezit-achtig’ zijn, –psychologisch vertaald betekent dit hyper-individueel-zijn–, maakt dit het voor hun zeer moeilijk om met meerdere mensen samen te leven.. Met als gevolg dat er ‘gekozen’ wordt voor het eeuwige huwelijk waar men zijn emoties kwijt kan op zijn eeuwige partner, die onder Gods bevel geleerd heeft eeuwig bij haar man of zijn vrouw te blijven.<br />
<br />
De tweede lijn bekampt al die kapitalistische onderdrukkingsstrukturen, d.i. poogt ze uit te schakelen. Het zoeken naar het kompromis, namelijk het voor zichzelf een weg banen naar een leefbare situatie waarbij men de maatschappelijke onderdrukking intakt laat doorwerken, behoort eerder tot de eerste lijn. In deze tweede lijn wordt gepoogd de repressieve elementen te ontmantelen. Dit kan nog altijd zeer partieel gebeuren. Bv. de strijd tegen de repressie tegen de hashgebruikers, tegen de onderdrukking in gevangenissen en psychiatrische instellingen. Een ultieme strijdvorm in deze ‘lijn’ is de arbeiders-klasse die bv. met een algemene staking de kapitalisten op de knieën zouden krijgen.<br />
<br />
Totdaar het ‘model met de twee lijnen’ of de ‘twee-lijnen-theorie’, om het ‘egoisme’ in de akties wat te situeren. We gaan dit thema verder uitwerken in deel 10, waar het specifiek zal gaan over Aktie.<br />
<br />
= PART 8. Vrijheid. =<br />
<br />
Vrijheid is ontbetwistbaar een komplex begrip. Is het in feite essentieel een gevoel dat men bij zichzelf subjectief ervaart –bv. je voelt je vrij–, dan staat dit subjectief gevoel permanent onder invloed van sociale omstandigheden. Iemand kan zich vrij voelen als hij de richtlijnen van zijn meester perfekt kan opvolgen, iemand anders zal zich pas vrij voelen als hij die meester heeft ontheven uit zijn funktie, en die fuktie zelf heeft afgeschaft. Het hangt dus van diverse faktoren af of een individu zich al dan niet vrij voelt, en of een individu ook al dan niet werkelijk vrij is. Wie vrij wil zijn van de ekonomische en emotionele dwang die mensen drijft naar het werk in de industrie of naar het huwelijk, moet ofwel vechten voor een alternatieve levenswijze met andere mensen, ofwel moet hij vechten tegen de organizatoren van de ekonomische uitbuiting, en tegen het heersende privé-bezit. Aan hem, die vrij wil zijn, om de strategie te kiezen. Feit is dat vrijheid zich steeds realiseert in de kontakten met zijn direkte omgeving. In de vorige bladzijden hebben we al gewezen op de kansen tot persoonlijke groei die besloten liggen o.a. in het hebben van meerdere relaties, in het kommuneleven enz .. en in de volgende bladzijden zullen we diezelfde kansen signaleren bij het aktievoeren. Het is echter in de direkte sociale kontakten dat de sociale kontrole van het maatschappelijk systeem zich realiseert. Ook hier zijn slechts weinig alternatieven mogelijk tussen beide volgende strategieën. Ofwel past men zich aan. Men legt zich neer bij de overheidsnormen en men probeert ernaar te leven. Ofwel volgt men zonder kompromissen zijn eigen levensdefinitie. Ook bij deze laatste stelt zich de vraag naar de sociale beïnvloeding: heeft men doorheen zijn jeugd, zijn opvoeding, zijn sociale kontakten, het hele spel van beïnvloedingsmomenten uit de sociale realiteit nog de beschikking over zijn eigen ‘autentieke’, ‘originele’ ik om zonder kompromissen, te weten welke eigen levensdefinitie men ‘autentiek’ aanhangt?<br />
<br />
Voor anarchisten is de vrijheid altijd een sleutelbegrip geweest. Het verwijt aan hun gericht was steeds: vrijheid door chaos? Vrijheid door afschaffing van de machtsstrukturen? Burgerlijke ideologen hebben steeds beweerd, dat vrijheid tussen mensen slechts mogelijk is, als je tussen deze mensen een streng strafrecht plaatst. Anarchisten hebben van oudsher beweerd dat slechts het individuele geweten de enige gezaghebbende kracht mocht zijn. Burgerlijke ideologen beweerden dat slechts bestuur mogelijk was als het volk eigen gedelegeerden koos, en zich door hen liet besturen. Anarchisten beweerden het tegendeel. Dezelfde redenering kan worden toegepast op zowat alle gebieden van het leven: de opvoeding, vaste relaties, werksituaties, de sexualiteit, het drift-leven enz… Steeds opnieuw stipten de burgerlijke ideologen gedragspatronen uit, en stelden ze dat het strikt volgen van deze paden de enige garantie was dat deze maatschappij, een ordelijk verloop kon kennen. De kudde schapen, gedreven door de blaffende honden, op weg naar het beloofde land… Laat ons vooreerst dit begrip ‘vrijheid’ eens verder verkennen.<br />
<br />
Laat ons om te beginnen stellen dat vrijheid in essentie een subjectief gevoel is, waarbij men zich niet belemmerd voelt noch door inwendige faktoren, noch door uitwendige faktoren, en dit voor zover de eigen bedoelingen en handelswijzen niet in dezelfde richting liggen van hetgeen men inwendig en uitwendig ondergaat. Bv. Ik ga op kafé en ik kan op dat ogenblik goed beseffen dat alkohol mijn vrijheid gaat beperken, maar ik kan mij op dat moment zo klotig voelen, of echt zin hebben in een dronken, kosmisch zijn, dat dit alkoholgebruik in de lijn ligt van mijn bedoelingen. In hoeverre heeft men zich met zijn eigen bedoelingen en handelswijzen, niet ‘aangepast’ en dit veel vroeger in zijn leven al, aan de eisen van die inwendige en uitwendige faktoren? Bv. Het kapitalisme stelt dat men zichzelf pas vrij kan voelen als men veel geld heeft. Want zonder geld is men veroordeeld tot de honger- en/of dorstdood bij gebrek aan valuta om het konsumptiespel mee te spelen. Sommigen onder ons in dit kapitalisme hebben zich via dit geld het recht op vrije meningsuiting eigen gemaakt. Ze hebben met veel geld kranten in het leven geroepen, die enkel aan die lage prijs kunnen verkocht worden, door het gebruik van de modernste persen en door het plaatsen van reklamespots door de industrie. Wat betekent dat dit soorten kranten het vertrouwen van de industrie ruimschoots genieten. Wie veel geld heeft kan reklame maken voor zijn produkt, en kan met de hulp van psychologen aan bewustzijns-beïnvloeding gaan doen. Het kapitalisme heeft het geld en het privé-bezit uitgeroepen tot de grondvesten van ‘vrijheid’, maar wie veel geld heeft, heeft blijkbaar de beschikking over ‘teveel vrijheid’. En we zien dat dit ‘teveel aan vrijheid’ in het kapitalisme konstant misbruikt wordt om de verworven machtsposities te beveiligen en uit te breiden. Gelovend in de ideologie van het kapitalisme, dat geld, privé-bezit, vrijheid creëert, kan de gewone burger zich ‘vrij’ voelen (het subjectief gevoel), maar dit geld, en dit privé-bezit creeërt juist zijn onvrijheid, op de meest fundamentele punten van het leven…<br />
<br />
Want dit ‘subjectief gevoel van vrijheid’ heeft in een maatschappelijk systeem als dit kapitalisme, bijna altijd te maken met een ‘controle’ niet alleen over dingen, maar veeleer over mensen. Zo voelt de burgerij zich pas ‘vrij’ en ‘veilig’ als een heleboel mensen in de gevangenis zitten, en er voortdurend kan gedreigd worden met opsluiting in gevangenissen als men niet binnen het lijntje blijft. Van zodra men de mensen zo kan opvoeden dat ze nood hebben aan dit soort controle, dat ze zich gaan goed voelen, als het ware zich ‘vrij’ voelen van angst voor hun eigen driften die zonder deze kontrole zouden kunnen losbarsten en de chaos veroorzaken (idem voor het denken over de anderen), vanaf dat ogenblik kan je de mensen doen geloven dat strakke reglementen en controle nodig zijn om werkelijk vrijheid te beleven. Dan zullen die mensen de nood in zich voelen, om ook ‘hun minderen’ die controle op te leggen, die overreglementering. Ongewild maken zij dan opnieuw die opgroeienden onzeker, en klaar voor nieuw geloof in de noodzaak van een overgereglementeerde samenleving ..<br />
<br />
Vrijheid is dus steeds een fenomeen dat in twee richtingen werkt. Enerzijds kan men de vrijheid voelen, als een resultaat van een aantal levenssituaties waarin men de kans gekregen heeft van ‘te groeien’. Enerzijds heeft men dus vrijheid ‘gekregen’ van anderen, Anderzijds geeft men ook vrijheid aan anderen, Men creeërt als het ware een situatie waarin die andere volgens zijn eigen wil kan ‘groeien’. Steeds vinden we dit dubbel mechanisme terug. Iemand die zich ‘vrij voelt’, maar hij schenkt onvrijheid aan de anderen, door het feit dat hij die anderen, voor zijn eigen vrijheid wil controleren, is in ons opzicht een ‘onvrij’ persoon, omdat hij de totale vrijheid niet bevordert, maar eerder doet afnemen.<br /><br />
Dus voorlopig zitten we bij volgende definitie van vrijheid: ‘Vrijheid is essentieel een subjectief gevoel, waarbij men nog voldoende autenticiteit bezit om de controlemechanismen te onderkennen en te verwerpen. Zowel deze controlemechanismen die uitgaan van de sociale omgeving op het eigen individu, die hier eventueel een gunstige, ’onzekere’ voedings-bodem aantreffen, daar neergelegd door een autoritaire opvoeding, maar ook de andere controlemechanismen, die uitgaan van het eigen individu naar de anderen. Echte vrijheid is immers ook de vrijheid van de anderen vergroten.’<br />
<br />
De belemmeringen die kunnen wegen op deze vrijheid zijn natuurlijk van zeer diverse aard. Er kunnen bv. associaties zijn in de reklame en elders, waartegen men geen verhaal heeft bv. een blote vrouw op een poster voor sigaretten, en men koopt de sigaretten omwille van de vrouw… Andere voorbeelden zijn bv. het optreden van machthebbers, speeches met krachtige, emotionele stem, bv. het moreel geweld van uw medemensen, bv. de dreiging van BOB’ers in uw nek voelen, bv. luid lawaai, bv. de overbrugging van een te lange afstand, bv. stormweer enz… Voorlopig rangschikken we die belemmeringen in drie rijen: de natuurelementen, de kontakten met de medemensen, en dit louter in het individueel kontakt, en ten derde, het georganiseerd overheidsgeweld van politici, opvoeders, industrie, bureaukratie enz…<br />
<br />
We hebben het hogerop al eens gedaan, en we zullen er nu nog even op doorgaan, nl. de onvrijheid van het privé-bezit beargumenteren. Iedere Vlaming of Belg voelt zich blijkbaar pas vrij als hij zijn huisje met een tuintje ervoor heeft. Een goed afgebakend territorium waar hij met zijn eigen, zijn ego-gezinnetje op leeft, goed beschermd door de strafwet, met ‘s avonds alle sloten en luiken potdicht. Dit privé-bezit maakt elk individu psychologisch ’hyper-individueel’, en schept standaarden om mekaar te beoordelen via de zogenaamde status-symbolen. Dit schept duidelijk nog meer afstand tussen de mensen. Het is nu juist dit ‘hyper-individuele’ dat de mensen tot weerloze slachtoffer maakt van de kapitalisten die hen alzo behoeftes aanpraten. Het is juist dit ‘hyper-individuele’ dat mensen belet in buurten, kommunes of in koöperatieven voluit samen te werken. Het is dus juist dit ‘hyper-individuele’ dat hun belet de vrijheid te bezitten om alternatieven te creeren voor de bestaande onderdrukking in arbeids-situaties, huwelijken enz .. Het is ongetwijfeld zo dat die nood aan privé-bezit, afstamt uit de onzekerheid die men heeft meegekregen, door de autoritaire opvoeding. Die fundamentele nood wordt dan ook in alle soorten media en kontakten bevestigd, en het lijkt aldus dat niets anders mogelijk is, dat het als het ware ‘eeuwig’ bestaan heeft, dat het als het ware bij de natuur vaa het menszijn behoort…<br />
<br />
De vrijheid ten op zichte van de natuurelementen heeft vooral te maken met de kennis over die elementen. Wie bv. weet heeft van de samenstelling van de produkten die hij konsumeert, en ook weet heeft van de konstitutie van zijn lichaam, dat die produkten absorbeert, kan er zich beter tegen beschermen. Wie de kennis heeft over de nieuwe technologiën, kan zijn eigen produkten maken enz.<br /><br />
Wie ‘echt’ weet over de verknoeiing van ons milieu laat dit normalerwijze niet zomaar gebeuren enz..<br />
<br />
Waar het georganiseerd overheids-geweld en de kontakten tussen de mensen onderling, hand in hand de onvrijheid van mensen vestigen, is zeker gelegen in de hele resem van stigmatiserings-processen, waar meer specifiek de volgende tekst over zal handelen. Het is het proces waarbij iemand wordt bedacht met het etiket ‘misdadiger’, of ‘psychiatrisch gestoord’, of ‘afwijkend’ enz… en die mede zorgen voor de uitstoting, de marginalizering van deze mensen. Het is duidelijk dat ons strafrechtsysteem hier een ontzettende verantwoordelijkheid draagt: eenmaal iemand voor de rechter is gesleurd, is zijn straf niet alleen diegene die de rechter uitspreekt, maar veeleer heel de reakties van de sociale omgeving, die hem bestempelen als een ‘misdadiger’ en hem vervolgens eventueel uitstoten…<br />
<br />
Dit spel der kontakten dat men heeft met zijn direkte omgeving is zeer belangrijk voor eenieders leven. Het is in dit net van kontakten dat iemand zijn vrijheid kan realiseren. Door het feit dat die kontakten veelal zo besmet zijn door de waarden en normen die van bovenaf gedirigeerd zijn, zal ieder zich gelijkgestemde kontakten moeten zoeken, en blijven zoeken tot hij ze gevonden heeft. Om nog andere redenen zal het slechts via die kontakten met andere gelijkgestemden zijn, dat we onze eigen autenticiteit, onze eigen vrijheid, zullen kunnen waarmaken tegen de grijparmen in van het kapitalisme..<br />
<br />
== Sociale identiteit kneedt de individuele identiteit.? ==<br />
<br />
In deze tekst gaan we op zoek naar de konsekwenties van die stigmatiseringsprocessen voor de individuele vrijheid. We maken daarom een onderscheid tussen iemands individuele identiteit en diens sociale identiteit. De sociale identiteit heeft betrekking op de ideeën die de direkte omgeving rond iemand heeft, met betrekking tot zijn persoon. De sociale identiteit heeft dan aldus te maken met de rol die deze omgeving aan het individu toekent, en deze rol zal verschillen naar gelang de omgeving waarin hij zich bevindt. Hij zal zo bv. vader zijn in de ene, zoon in de andere, werknemer in nog een andere, leider van een aktiegroep in een volgende. De sociale identiteit is als het ware het ‘totale imago’ dat de anderen, in een bepaalde situatie aan u toekent. Het is vanuit dit imago dat men verwachtingen, gedragspatronen enz… zal poneren ten overstaan van het individu. De sociale identiteit heeft nu betrekking op de verwerking van dit ‘ideeëngoed, dat anderen denken over hem, in een bepaalde situatie’ in de geest, in het beleven van dit individu. In dat opzicht is de sociale identiteit anders dan het zogenaamde Ueber-Ich van Freud, omdat het eerste veel konkreter is, meer situationeel gericht is. De sociale identiteit is ongetwijfeld gegrondvest in dit Ueber-Ich, maar is er nog verschillend van. Het Ueber-Ich is een term afkomstig van Freud, die ermee bedoelde, dat er door de opvoeding, en de voortdurende herhaling tijdens die opvoeding van gedragspatronen, en de normen en waarden als basis hiervan, een geweten groeit, dat het individu zijn heel leven zal meedragen. Het is dat geweten dat de mens schuldgevoelens bezorgt, als hij iets gedaan heeft dat ingaat tegen de aangeleerde normen en waarden. Het Ueber-Ich bevat dus een samensmelting van de basisnormen en -waarden die het samenleven in een maatschappij regelen. De sociale identiteit is nu iets wezenlijk anders. Het is de informatie die men doorheen de blikken, de woorden enz… krijgt van de anderen, omtrent zichzelf. Wat denken de anderen over u? Welke rol hebben ze u toebedacht? Wat zijn de verwachtingen ten overstaan van u? Die sociale identiteit is als het ware een omknelling, die enkel te doorbreken is door een sterke individuele identiteit.<br />
<br />
De individuele identiteit heeft betrekking op het totale gevoel omtrent de manier dat men zichzelf ervaart. Het is de zelfdefinitie, heel het psychisch komplex van zelfvertrouwen, de fysieke kracht, de intellektuele en technische mogelijkheden, zijn ‘zich bevinden in de wereld’. Het is duidelijk dat beiden, de individuele en sociale identiteit, in een individueel beleven samenvallen en zelden apart gescheiden worden. Het is mijn hypothese nu dat in velerlei gevallen, bij gevallen dat ofwel de sociale identiteit verstoord wordt, ofwel de individuele identiteit verstoord wordt, de individuele identiteit de neiging heeft zich te kneden naar de sociale identiteit om het evenwicht te herstellen. Een sociale identiteit kan bv. verstoord worden door een stigmatisering tot misdadiger. De individuele identiteit wordt verstoord door bv. een depressie, een beenbreuk.<br />
<br />
Op te merken valt dat die sociale identiteit dus in wezen een stigmatiseringsproces behelst. Terwijl in andere teksten stigmatisering vooral ter sprake wordt gebracht, bij het uitspreken van een negatief etiket, bv. gij zijt een misdadiger of een psychiatrisch gestoorde enz…, heeft sociale identiteit betrekking op het stigma, zij het positief, negatief, neutraal, dat eenieder van ons op zich geplakt krijgt, vanuit zijn omgeving. Iedereen heeft een sociale identiteit, een stigma, enkelen onder ons hebben een negatief stigma.<br />
<br />
Vrijheid in deze termen gesteld, betekent dan het bevechten voor uzelf van een sociale identiteit, die overeenkomt met uw individuele identiteit… Want het interactieproces is zeer duidelijk merkbaar in beider begrippen. In de mate dat men zich ‘onweerstaanbaar’ kenbaar maakt aan de andere, ‘onkreukbaar’ informatie over zichzelf aan de andere bekendmaakt, in die mate zal ook het denken van die andere over u beïnvloed zijn door die ‘individuele identiteit’ van u.<br />
<br />
Al de storingen uit iemands jeugdjaren, de zogenaamde ‘trauma’s’, verdrongen ervaringen die men niet kon verwerken en daarom het liefst van al ‘vergat’ … zijn in wezen gevechten geweest tussen iemands sociale en individuele identiteit. In een aantal gevallen is het inderdaad zo geweest, dat een individuele identiteit van een opgroeiende zich niet wenste te plooien naar de sociale identiteit, die zijn ouders en andere hen opdrongen. Ook nu spelen die gevechten zich nog af, eventueel symptomatisch vertaal in frustraties, schuldgevoelens omdat men de verwachtingen van de anderen niet kan inlossen… Daarom ook hier even tussendoor mijn kritiek op de psycho-analyse. Het is m.i. onjuist te geloven dat alles opgelost is met het trauma dat iemand opgelopen heeft op bv. de leeftijd van drie jaar toen hij van één ouders een heftige klap kreeg, en de agressie die hij toen niet kon uiten, door psycho-analyse te laten herbeleven, en aldus het individu het konflikt opnieuw te laten herbeleven, en deze keer te laten verwerken… Juist omdat de gevechten heden ten dage voor datzelfde individu onverminderd doorgaan. Men kan dan bv. binnen tien jaar opnieuw naar de psycho-analist gaan om al de trauma’s groot en klein, die men vandaag meemaakt, opnieuw in herinnering te laten brengen, ze opnieuw te laten herbeleven, en ze te verwerken. Hiervoor is het nodig dat een individu zich –met alle risiko’s vandien– op een zo mogelijk rationeel beredeneerde manier op het net van sociale relaties rond hem werpt, en een voor hem gunstige sociale identiteit afdwingt…<br />
<br />
Heel de opvoeding in het kapitalisme is erop gericht die individuele identiteit te kraken ten voordele van een sociale identiteit. Eenmaal de trauma’s verwerkt zouden psychologen en psychiaters moeten afleren te knoeien met mensen. Ze zouden de mensen moeten zeggen voldoende vertrouwen te hebben in eigen krachten! Dit voortdurend manipuleren van krachten in zichzelf, betekent in feite steeds een ‘belediging’ voor die krachten, die veel vertrouwen dienen te genieten. Als we dit schema sociale versus individuele identiteit toepassen op de situatie psychiater-patient, komen we tot volgende vaststelling.<br /><br />
De psychiater geeft de patient de sociale identiteit van ‘hulpbehoevende’, de psychiater krijgt de sociale identiteit ‘magische helper, dokter’. In de klassieke psychiatrie merken we dat deze situatie veelal gaat leiden naar immobilisme, passiviteit van de patient.<br /><br />
De patienten worden overbezorgd gemaakt voor de eigen problemen, de eigen kwetsbaarheid. En het samenspel psychiater-verpleger in het ziekenhuis kontinueert dit door zo mogelijk alles uit handen te halen van de patienten… Zij duwen de patient in een passieve rol, waarna deze tot regressiviteit komt, het beeld van de ‘chronische patient’.<br />
<br />
Hoe nu die ‘sociale identiteit’ veroveren, tot overeenstemming te brengen met de individuele identiteit? Het veronderstelt dat men er zich ‘ingooit’, en aldus bewust risico’s durft te nemens die tijdelijk konflikten en mislukkingen kunnen meebrengen, maar geen nood, het tij keert wel! Het betekent onmiddellijk te reageren op ongedane onrechten, het betekent onmiddellijke reacties te geven op gedane onrechten. Het houdt in nauwkeurige informatie te verstrekken over zichzelf aan de andere, zodat men deze als het ware ‘verplicht’ de sociale identiteit die hij jou verstrekt eventueel te korrigeren. Dit verplichten, zal geschieden in de mate dat men de boodschap indringend, en vol zelfvertrouwen laat weten. Eenmaal immers dat de sociale identiteit gunstig is, zit men in een zetel, om zijn individuele identiteit ongebreideld te laten openbloeien.<br /><br />
Bij een positieve stigmatisering, die overeenkomt met wat men wil zijn, kunnen de reacties van anderen een enorme hulpbron zijn om aktiviteiten te gaan ontplooien. Het onderstelt verder een diskussie met de anderen over de normen en waarden die zij hanteren, om u deze sociale identiteit te bezorgen.<br />
<br />
Het stigma, de sociale identiteit wordt u echter bezorgd op diverse niveaus. Er is vooreerst de kleine groep van mensen met wìe men vertrouwelijk omgaat, geheimen meedeelt enz…<br /><br />
Ten tweede is er de groep van mensen die men regelmatig ontmoet, maar met dewelke men ‘formeler’ omgaat. Ten derde zijn er de vertegenwoordigers van de overheid, die de ‘officiële dragers’ zijn van de normen en waarden, zoals zij gepredikt worden door de overheid. Ten vierde is er de naamloze massa in de straat, die men dagelijks ontmoet, en die met hun blikken vaak veel dingen pogen te vertellen. Nu is volgens mij het tweede deel belangrijker dan het eerste, wat betreft de stigmatisering, wat betreft de sociale identiteit. De derde ontmoet men in frekwentie minder, en bij de vierde hult men zich toch ook maar weg achter een masker.<br /><br />
Het is de tweede groep die men ontmoet op het werk, en door het feit dat dit werk zoveel uren in beslag neemt, zal hier het basisgevecht moeten geleverd worden. Hoe niet langer de ‘sociale identiteit’ van arbeidskracht geplakt krijgen, maar dit te vervangen, door ‘volwaardig mens, die evenals iedereen meebeslist over wat er gaat geproduceerd worden enz…’ In de eerste groep zijn de kontakten’ bv. met de eigen vrouw dan weer te intens, om er veel aan te veranderen.<br />
<br />
Er zijn hier natuurlijk oneindig veel bedenkingen mogelijk. Het aspekt ‘vrijheid geven’ wordt dan iemand in zijn individuele identeit respekteren, en hem of haar niet uw sociale identiteit, die gij over dit individu poogt te leggen, opdringen…<br />
<br />
Opnieuw kunnen wij hier eindigen met de bedenking dat het in een aantal gevallen het best zal zijn voor een individu dat hij zich een omgeving zoekt, met gelijkgestemde mensen, die hem een sociale identiteit bezorgen, die overeenkomt met zijn individuele identiteit. De andere oplossing is dan in zijn omgeving, waarin men nu verkeert het gevecht aan te gaan indien men dit ‘onbehagen’ voelt dat er iets loos is. Het is duidelijk dat eenieders doorgeven van sociale identiteit aan anderen, geconditioneerd wordt door de normen en waarden die de vertegenwoordigers van de overheid steeds opnieuw bevestigen, en die we in onze opvoeding hebben meegekregen. Een andere vorm van aktie tegen deze voortdurende bevestiging van normen en waarden, is tegengeluiden laten horen, die voorzeker kunnen helpen ook in de diskussies met de eigen omgeving, de diskussies omtrent het gebruik van hun normen en waarden in het poneren van een sociale identiteit… De ultieme oplossing is natuurlijk als we die overheid konden doen stoppen met het verspreiden van hun normen en waarden, van hun onderdrukkende wijze van regeren, waardoor zo massaal sociale identiteiten kwistig worden rondgedeeld … Maar zelfs na de revolutie zullen er nog velen blijven zitten met in hun kop … dezelfde normen en waarden, waardoor men mensen die men alszijnde ‘anders’ beschouwt, ook als ‘anders’ gaat behandelen.<br />
<br />
= Interludium =<br />
<br />
Tussen dit mitrailleur-geweld van woorden nu enkele poëtische mijmeringen, vanuit de plaats waar dit boek tot stand kwam. Het is een plaats temidden van, zoals u zult merken, ‘pure natuur’.<br />
<br />
<blockquote>Zacht betasten je ogen de zachte vormen die ze zomaar toont. Niet opdringerig, heel natuurlijk is deze natuur. Een vlaag nevel zoekt rustig een weg tussen de beboste bergflanken, en je hoopt dat die mist in jou hersenen ook ooit eens een weg zoekt naar buiten. Die rust, dat stilstaan, eeuwig mediteren van die bomen tegen die berg, met aan hun voeten dat gedeisde wandelen van dat water, van die samengebalde nattigheid hop naar zee, Om dan weer terug te keren in de vorm van zo’n witte nevel-tros, geplakt tegen die bomen, weer te condenseren, terug hop de beek in.<br />
</blockquote><br />
<blockquote>In deze rust is liefde, is er stromende stilte. Vloeiend niet alleen de nevel die de berg en de bomen kust, niet alleen de grijswitte luchtlagen die zakken, niet alleen het vocht dat zich via die soepele grassprietjes door je schoen en kous betast, maar vooral die samensmelting van je eigen rust en dit hart van de natuur. Zo stil, zo blij, zo pasgewassen voel je je dicht bij dit alles, dat er een ademhaling door je hele lijf trekt, die je nooit bij jezelf hebt gevoeld. Teder komt die nevel ook naar jou toe, maar je bent te ver, domme stadsmens, je wou dat het er was, maar je bent nog mijlenver van dit orgastisch opgaan in deze prachtige dingen, die zij je hier zomaar brutaal offreert. Je kan haar inademenen, je kan haar beeltenis in jou opnemen, je kan haar geluiden achter je trommelvlies pogen vast te houden, je kan d’r geuren pogen te benoemen, zodat je ze straks nog kunt herinneren, je kan het pigment op je tong dronken maken, maar wat kan je terugbieden? Enkel een vermoeide blik met een bleek aangezicht, en voor je ’t weet rolt er een krakende zucht uit, waar heel onze konsunmptiemaatschappij haar verhaal vertelt. Alles is stromend hier, behalve de golf die voorbij jezelf moet.<br />
</blockquote><br />
<blockquote>Het zwaaien van de bomen, en het dalen van de bergen lijken zuiver, Ginds zullen reeën lopen, te midden misschien wel van een zucht everzwijnen. Achter ons kabbelen die duizenden moleculen water rustig, op eigen ritme, haast zwijgzaam naar zee toe. Ze fluisteren iets dat mensen-oren al lang niet meer verstaan. De dauw maakt het papier vochtig, doch geolied knipperen de vingeren woorden op het donzig papier. Boven uit de dalen suizen glijdende autobanden heenwaarts, en ver onder het hemeldek ronkt zo’n piloot wat onweerachtig. Parkieten antwoorden het zachte kabbelen, en wuiven de slapende zon goede reis. Hele kleine vliegjes dwarrelen wat op en neer en lijken dingen te willen vertellen. De dauw die er vanmorgen ook al was, legt weer haar fris deken om mij heen. De zon legt nog wat rood-fluwelen kleuren neer, boven die donkergroene hoge bomen en alles lijkt wat groenblauw te worden. Fluwelen donzige stilte en rust, de lucht om je heen draagt je… De waarheid is hier in Conques, ze zit onzichtbaar tussen al die beelden die zo zacht zich in mijn geest innestelen. Alleen is die geest zo gepollueerd met stinkende stress, vieze alkohol, duivelse hebzucht, verdwijnende angsten. Ach kon ik mij hier te drijven leggen tussen deze dalen en herten, tussen dons en lucht, tussen semois en roodzon, tussen dartelvlieg en glooihelling.<br />
</blockquote><br />
<blockquote>In het sluiten van dit decor, in dit doven van de natuurlampen, in dit enkel hoorbaar, voelbaar, maar niet zichtbaar kontakt met alles wat rond je gebeurt, voel ik me dichter bij mezelf. Ik voel dat ik nog moeilijk in mezelf pas, omdat ik tot nog toe teveel geleefd heb alsof ikzelf er niet was. Ik ben jaloers op die sterke vogel die voor mijn ogen wegfladdert, omdat die duidelijk wel bij zichzelf is. De mensen hebben teveel mogelijkheden om van zich weg te praten, te lopen, te werken. Pijn of angst willen ze niet meer voelen, een nieuw ik wordt gebouwd in deze konsumerende maatschappij, maar dit ik past niet meer in hun eigenste, autentieke ik. Zo ook ik. Ik heb zonder mezelf geleefd, mezelf verraden soms, altijd maar voort rennend achter iets dat nog zover weg is, dat ik er mij misschien wel gedeeltelijk bij verloren heb. In die donkergrijze visioenaffaire, die zich hier voor mij afrolt, die levensecht is, en waar ik de natuur hoor praten tegen mij, tegen mijn lijf, mijn voelen, ben ik na jaren nog eens wat in mezelf gekropen. Mijn denken, mijn gevoelens, mij buik, mijn ribben, mijn tasten, mijn grijpen is wat uiteen gegroeid en het voelt stram aan, het voelt stram aan.<br />
</blockquote><br />
<blockquote>Wederom is weer alles voorbij: De show is over, ieder gaat naar huis. De koplampen van de vrachtwagens op de weg in de verte worden duidelijker en geler. Het groen van daarstraks wordt blauwzwarter. Lichter eigenlijk door die nevel, maar dat is slechts tijdelijke schijn. Ook in de lucht worden de wolkjes wat donkerder, en dit heeft heus niks te maken met die donkere regenwolken die je overdag ziet. Het slurpen van de semois wordt indringender, en de andere geluiden wat stiller. Een voor een lijkt alles te verdwijnen niet door vlucht, maar het lost zichzelf op. Van die beboste berg blijven enkel nog de vormen imponerend naar jou toekomen. De vertoning is weer 9 uren opgeschort. De lucht komt omlaag, de nevels worden dikker en alles wordt intiemer.<br />
</blockquote><br />
= PART 9. Politieke, muzikale en geestelijke leiders. =<br />
<br />
Vroegere filosofen zoals J.J.Rousseau (niet de J.R. uit je-weet-wel<ref>Noot editor: bedoeld wordt de TV-serie ‘Dallas’ over Texaanse oliebaronnen</ref>) hadden erop gewezen dat er bij het eerste sanenleven van mensen een soort van maatschappelijk kontrakt was opgemaakt, om dit samenleven mogelijk te maken. Dit maatschappelijk kontrakt behelsde een aantal onderlinge afspraken, en aldus stond men een aantal van zijn vrijheden gedeeltelijk af, om een vrijheid in het samenleven mogelijk te maken. Deze filosofen wezen er op dat het nooit de bedoeling geweest van zo’n maatschappelijk kontrakt, om zomaar alle vrijheid uit handen te geven. Slechts deze vrijheid werd afgegeven, die nodig was om te kunnen samenleven, niet meer dan dat.. In deze tijden zien we dat er zowel op ekonomisch als op politiek vlak leiders ons bevelen geven, zonder enige vorm van controle door degenen, aan wie de bevelen gericht zijn. Er zijn echter ook nog de muzikale en de geestelijke leiders…<br />
<br />
Opmerkelijk is het vooreerst de linken vast te stellen tussen de politieke en de muzikale leiders. Er is een duidelijke link, gelijkenis te leggen tussen de manieren dat beide propaganda maken voor eenzelfde levensstijl. Een politicus organizeert zijn verkiezingskampagne met als basisgegeven de familiefoto, en een van de voornaamste dingen die hij in de slogans wil zeggen is dat hij van de mensen houdt en alles voor ze wil gaan doen. Ook de geliefde zanger van het doorsnee publiek heeft een onbesproken relatiepatroon, en behandelt in zijn liedjesteksten de gehechtheid aan de ultieme relatie. Soms zingt de zanger over zijn onvermogen om aan de verwachtingen te voldoen. Bv. ten tijde dat zijn geliefde de piste neemt. Beiden, de politicus en de zanger, worden aan het publiek in grote posters ter verering aangeboden, en hun succes wordt als een bewijs gesteld dat ze gelijk hebben. Beiden nemen in zich op, de normen en waarden die de ‘gemiddelde modelbewoner’ zou moeten hebben. Beide ‘types’ worden dan ook met veel enthoesiasme door de industrie gesponsord. De kenmerken van dit ‘modeltype’ zijn al genoegzaam bekend: hij voelt de drang naar de ultieme, unieke relatie, die hem de dromen in vervulling zal doen gaan, en hij verlangt een werksituatie via dewelke hij al de dingen zal kunnen kopen die hem zijn resterende dromen in vervullen zullen doen gaan. Beiden tonen de burger waar hij naar te streven heeft, en beiden omringen dit ‘ideaal’ met veel glamour, succes en geluk.<br />
<br />
Zowel de politicus als de popvedette zijn op een ondemokratische wijze verkozen. Er moet ‘gestemd’ worden voor de politicus, en de plaat van de vedette moet worden ‘verkocht’, ten einde hij in de hitparade terechtkomt. Ten eerste is er in beider geval slechts zo’n beperkt aanbod van kandidaten, dat via de ongelijke verdeling van de middelen om een kampagne te voeren, voldoende fondsen heeft om dit te doen.<br /><br />
Ten tweede zijn er de eigen ‘snufjes’ aan zowel de samenstelling van de hitparade, als aan de verkiezing tot parlementariër, die het demokratisch gehalte als zodanig te niet doet. In de Amerikaanse verkiezingen bijvoorbeeld gaan de totale zetels die er in een staat te verdienen vallen, allemaal per staat naar één en dezelfde kandidaat die er het meeste stemmen haalt. Dit maakt dat slechts de twee grote partijen een kans maken, en in de jongste verkiezingen is het steeds zo geweest dat de Tri-laterale Kommissie (een venootschap, waarin industrielen, vakbondsfunktionarissen en politici, regelmatig bijeenkomsten organiseren), steeds een pion van haar als lijsttrekker van de twee grootste partijen kon naarvoor schuiven! In België is de bescherming van de volgorde op de verkiezingslijsten een ongelooflijke farce. Deze volgorde is zo goed beschermd (dit doordat de lijststemmen steeds aan de voorkeurstemmen worden toegevoegd in volgorde dat men op de lijst staat: n°1 krijgt zoveel lijststemmen achter zijn naam tot hij eventueel er voldoende heeft verzameld om verkozen te worden, de resterende lijststemmen gaan naar de N°2 op de lijst, tot die er voldoende heeft, en zo verder, tot het aantal zetels dat de partij in dat kieskanton verwierf verdeeld zijn) dat het in de geschiedenis van het Belgisch parlement sinds 1830 nog maar 10 keer is voorgekomen dat er een wisseling kwam in de volgorde. (Dit kan gebeuren als er een extreem aantal voorkeurstemmen aan één kandidaat gegeven wordt, en er zodoende weinig lijststemmen zijn. Dit was het geval met Tindemans in 1976 in het kieskanton Antwerpen toen de lijstvolgorde tweemaal doorbroken werd. Dat betekent dat als de CVP in het kieskanton Antwerpen bijvoorbeeld 6 zetels wint, dat dan bv. de nummers 1 tot 4 op de lijst verkozen zijn en ook de nummers 7 en 8 bijvoorbeeld.) Dit te samen met het feit dat er traditioneel slechts een verschuiving is van 1/5 van de kiezers (Dit wil zeggen dat 20% van de kiezers voor een andere partij kiezen.), leert ons dat liefst 80% van de Belgische parlementarische zetels al op voorhand vaststaan zonder dat er moet gestemd worden.<br /><br />
(Dit wil zeggen dat als u op de lijst van de CVP op N°4 staat bijvoorbeeld in een bepaald kieskanton, Ea de CVP heeft in uw kieskanton de vorige keer 4 zetels behaald, dan hebt u 80% kans dat u bij deze verkiezing in het parlement terechtkomt.!) Over de samenstelling van hitparades zullen we maar best zwijgen…<br />
<br />
Beide, de politicus en de popvedette hebben nog een heel belangrijke funktie. De eerste, de politicus, moet voortdurend de indruk kunnen geven dat alles OK is en dat alle moeilijkheden onder controle zijn. Hij funktioneert zowat als de kop van de jut, waartegen alle aktiegroepen kunmnen tegenaan beuken. Het is zijn voornaamste funktie, de ongenoegens van de onderdanen in ontvangst nemen, naar hun argumenten te luisteren en te proberen in een soort algemene konsensus alle problemen zoveel mogelijk een oplossing te geven. Zo verhindert hij dat de mensen de werkelijke vijanden aanvallen. Bv. In het kernenergiedebat zit de ‘echte vijand’ niet in het ministerie van Ekonomische Zaken, maar wel in de kantoren van de Société General. Zelfs in de niet-diktatoriale staten moet de hoogste politicus een ‘sterke man’ zijn. Hij beschikt echter wel over mechanismen die de juiste probleemformuleringen bij hem doen terechtkomen, en die de problemen die de kern van het kapitalisme raken onder de grond stoppen. Bv. Op gemeentelijk vlak funktioneren adviesraden die de burgemeester adviseren op vlak van jeugdproblemen, kultuurproblemen enz… Die adviesraden zijn veelal in handen, of onder controle van de partijen die de meerderheid uitmaken van de gemeenteraad. Daardoor werken die adviesraden filterend wat het aandragen van problemen betreft. Problemen waar de politici met enige kans op succes iets aan zullen kunnen doen, zullen zij te berde brengen, de anderen zullen in hun bureaucratisch orgaan (algemene vergadering, raad van beheer enz…) verstikt worden. Ook de popvedette geeft aan het leven een vrolijke noot. Hij geeft een publieke stem aan de problemen die in het kapitalisme opduiken. Vooral houdt hij zich bezig met de emotionele problemen. Bv. de problemen van de puberteit, met de drang naar de audere sexe die zo schuldvol en verward verloopt. Zo helpt bv. de film ‘Grease’ een hele generatie jongeren naar het beloofde land van het unieke, misschien wel eeuwige lief… Ook een film als ‘Kramer versus Kramer’ vervult zo’n funktie; Het een hart onder de riem steken van diegenen die met echtscheidingsproblemen te maken hebben… Aan alle probleemtoestanden op emotioneel vlak wordt een oplossing voorgeschoteld die steeds opnieuw naar een nieuwe unieke relatie leidt. Zelden komt men tot een probleemformulering over wat er in deze samenleving aan het manklopen is betreffende de emotionele problemen. Alles wordt boeiend gemaakt, en beperkt tot een individueel geval, en een individuele doorleving van het probleem. De mens die lijdt is een interessant thema voor een film, een roman, een liedje. Maar waarom lijdt hij? Wat loopt er fundamenteel fout? Dit soort vragen toedekken, de stille wenk dat het allemaal OK is en blijft, we ‘lijden’ er allemaal aan, ‘t zal wel aan de tijd liggen, een ’modeverschijnsel’ of zoiets…, dat is de funktie van onze muzikale leiders. (Niet alleen de muzikale leiders: in feite heel de amusementsindustrie, die steeds gelijklopend met de ekonomische situatie inhoudelijke boodschappen overbrengt…) Er zijn natuurlijk zeker figuren in de muziekbusiness die de problemen wel stellen in al hun naakte kilte, maar die krijgen dan ook nooit een voet aan de grond bij het doorsnee publiek, dat overspoeld wordt met het hersenloze gewauwel… We denken hierbij‚ en brengen hulde aan Kevin Coyne, Dagmar Krause, Peter Hammill, Johnny Rotten…<br />
<br />
In schril kontrast met het belang van de popmuziek is de behandeling van de straat-muzikant in deze kultuur. In de grote steden zoals Brussel, Parijs, Amsterdam ziet men de straatmuzikanten liever gaan dan komen, en doet men hen veelal ook gaan. Het lied in de straat gezongen door iemand, en niet door een geprogrammeerde juke-box of radio, heeft in zichzelf iets indringends haast revolutionairs… Men moet de straat eerst eens goed bezien. Zwijgzame mensen lopen naast mekaar door, zonder herkenningstekens, verbindingsignalen naar mekaar, holder de bolder van hier naar daar, en terug. En dan plots staat daar een straatmuzikant die iets zegt, iets zingt, dat eenieder kan horen. Het brengt een ongewoon geluid in de straat, vooral als hij iets zegt dat eenieder kan horen. Het effekt vermindert als de liedjes louter instrumentaal zijn. Het gesproken woord vooral, en ook het gezongen woord, heeft iets ‘gevaarlijks’ over zich, omdat het de stilte, of de geprogrammeerde, computerachtige muziek doorbreekt.<br /><br />
De straatmuzikant doet de stilte van voorheen aanvoelen. Op zich heeft hij iets ‘vrij’ in zich, dat blijkbaar niet kan getolereerd worden. Als voorwaarde stellen we natuurlijk dat hij iets ‘persoonlijks’ brengt, ofwel eigen muziek, ofwel op een persoonlijke manier andermans muziek brengen. Het louter naspelen, het kommercieel behandelen van muziek, daar gaat het hier niet over. Ook betreffende de werksituatie is de straatmuzikant natuurlijk niet te pruimen door de machthebbers. Hier staat iemand zijn brood te verdienen met eigen gezangen, eigen werkuren, en zonder belastingen te betalen… In de mate dat hij zijn eigen persoonlijkheid kan leggen in liedjes, en bindteksten staat hij daar op die straat als een soort vrijheidsideaal, dat wel eens aanstekelijk zou kunnen werken… En in de mate dat hij er tekstueel over rapporteert in zijn gezangen, is het hek natuurlijk helemaal van de dam. De straatmuzikant word tussen haakjes van de straat weggejaagd op beschuldiging van bedelarij… En wat doen de grote multinationals dan met hun grote aanplakborden langs de weg, anders dan de konsumenten te bedelen hun produkten te verkopen?<br />
<br />
Politici leggen de mensen uit wat ze moeten denken, de muziekindustrie legt het er blijkbaar op aan die denkwereld helemaal te vullen met muziek, en liefst nog met ‘muzak’ die de mensen helemaal suf maakt. Iedereen zou beter vanaf morgen zelf zijn eigen muziek beginnen te maken, en er persoonlijk in uitdrukken wat hij voelt, dan steeds opnieuw die teksten na te lippen die de industrie hem via de ‘hits’ binnenlepelt… De nalippers geloven immers na verloop van tijd echt, dat zij de teksten aan het zeggen zijn, die in feite door hun favoriet gezongen wordt, en dat deze teksten hun eigen problemen bezingen… Is dit nu manipulatie of niet?<br />
<br />
Een soortgelijke diskussie gaan we nu inzetten omtrent de ‘geestelijke leiders’. De opvattingen over religie zijn onder te verdelen in twee uiteenlopende richtingen. Ten eerste is er het kerkelijke, devote. Het rechtstreeks aanbidden van een beeld, dat de goddelijkheid symboliseert. Er is dus een konkrete Godheid in het heelal, die men aanbidt om diverse redenen. Ten tweede is er echter de opvatting, het idee dat men zichzelf als een kosmische godheid beschouwt. Men voelt in zichzelf een kosmisch, orgastisch gevoel, een vloeiend worden, waarbij men heel de wereld in zijn binnenste beleeft, en zich vervolgens één voelt met die kosmos. Tussendoor een merkwaardige vaststelling in verband met dat kosmisch, orgastisch gevoel. Het is namelijk zo dat bij het begin en het einde van iemands leven er zo’n kosmisch gevoel aanwezig is. Bij de konceptie beleven man en vrouw zo’n orgasme (de vrouw toch soms/meestal (de lezer mag zelf schrappen)) en als we de ideeën mogen geloven van hen die zich bezighouden met theorieën omtrent dit prenatale bestaan van de foetus, (o.a. Dr Peerbolte uit Nederland) dan is er in die eerste momenten, terwijl de bevruchting geschiedt, bij de foetus een kosmisch al-bewustzijn aanwezig. Er zijn nu ook aanduidingen aanwezig dat wanneer mensen sterven, bij het wegtrekken van de zuurstof uit de hersenen, een soortgelijk orgastisch, dronkemansgevoel optreedt. (Ook bij alkoholverbruik ontstaat de zweverige roes, doordat er minder zuurstof in de hersenen aanwezig is.)<br />
<br />
Wat ervaart iemand die bidt tot zijn Godheid? (de eerste opvatting dus over religiositeit) Het gaat duidelijk niet louter om het opvolgen van bevelen die God doorgegeven heeft van pausen, naar bisschoppen naar priesters. Het gaat meer om het beleven van o.a. relaties met mekaar. Het idee van de feestmaaltijd, samen op de kollektieve weg naar het betere, de vertaling van een individuele hoop tijdens de bedevaart, er is de kapstok waaraan men zich vastklampt als het minder goed gaat. Er is dus een vervloeiing merkbaar van het beleven van de dingen, naar de verering van een konkrete richtinggevende godheid.<br />
<br />
In de tweede opvatting is het helemaal een beleven, en hier is geen verwijzing naar een konkrete Godheid, omdat men zichzelf gelijkschakelt met die Godheid: men beleeft het kosmische in zichzelf.<br />
<br />
Wat zijn nu in ‘t kort mijn kritieken op de eerste opvatting. Ten eerste de funktie die de Kerk heeft in het ’troosten’ van mensen. Als het ware gebeurdt er een kanalisering van revolutionair vuur, van gevoelens van opstand, naar een verzoenende situatie: nu zijn we aan ‘t lijden, maar zalig diegene die lijdt, want hem wacht het hemelrijk Gods… De mensen werden geleerd dat er troost kon gezocht worden bij de Heilige Maagd Maria, en dat Sinte Pieter ondertussen al rijstpap aan ’t klaarmaken was… Deze aardse werkelijkheid betekende in feite niks meer dan een hoopje stof en as, en we moesten ons allemaal maar in een ’verzoenende houding’ klaarmaken voor de grote rijstpapfuif… Mijn kritiek is, dat het unfair is, mensen argumenten diets te maken, en je daarbij te beroepen op een Godheid. Het is unfair omdat die argumenten doorheen de eeuwen zodanig geevolueerd zijn, dat ze nagenoeg helemaal veranderd zijn. De maatschappelijke kontekst is nu eenmaal helemaal veranderd, en daarom hebben de woorden van de bijbel nu een heel andere betekenis dan toen…<br /><br />
Martin Buber heeft er trouwens op gewezen dat de bijbel door de eeuwen heen diverse vertalingen heeft ondergaan, en dat de huidige vertaling, die verspreid wordt door de Kerk een op zijn mindst gezegd, een ‘aangepaste’ vertaling is… Trouwens de Jezus-figuur was in zijn tijd een rebelfiguur, iemand die huichelarijen aanklaagde, korruptie bespotte van de kooplieden, en de farizeeërs (de priesters in die tijd) bestreed! De kerkelijke instanties nu leggen in tegendeel alle nadruk op nederigheid, en op het schuldgevoel enz… De oorspronkelijke maaltijden waar de heer Jezus het brood brak, lijken mij ‘feest’-maaltijden geweest te zijn, naar de tekeningen betreffende het ‘Laatste Avondmaal’ te zien, terwijl de H.Mis nu een doffe, dorstige, hongerige ellende is, waarbij geen mens zich durft verroeren, of de heer priester één woord tegenspreken als die aan zijn wekelijks sermoen begint… Christus was een rebelfiguur, en de eerste christenen waren kommuisten, terwijl men nu dezelfde grond-houdingen en ideeën, als heidens veroordeelt!<br />
<br />
Die zogenaamde Katholieke Kerk zou eens moeten ophouden met de mensen van jongs af aan zo op te voeden, en in het gareel te laten lopen. Ikzelf heb ook van mijn 10 tot mijn 12 jaar als misdienaar wekelijks de ‘mis gediend’. Ze noemen pedofilie een misdaad, omdat een oudere man een jongere probeert liefde te geven. Maar jonge mensen die van niks weten zo uren in de kerk te laten zitten voor het ‘schone oog’ van de volwassenen: je weet-wel die kinderlijke eenvoud die zo mooi past bij die devotie voor maria en jozef, dat is in mijn ogen pas echte misdaad!<br />
<br />
Wat me daarentegen bij de tweede opvatting over het ‘kosmische beleven’ beter aanstaat, is dat het hier gevoelens betreft die helemaal uit jezelf komen. Het is als het ware een hele intense, innerlijke beleving. Leuk is de identificatie met het heelal, met alles wat er bestaat, en niet louter met een natie of een beeld. Dit doet je niet zoals in de kerk voelen dat je eigenlijk niets bent, klein, eigenlijk niet waard dat je leeft enz… Door een kosmische beleving kan je je eigen mogelijkheden vloeiender beleven. Met die kosmos in je buik kan je misschien je eigen remmingen doorbreken, en de analogie met alkoholdrinken en druggebruik zijn wat de effekten betreft gemakkelijk te leggen. Bij het beleven van het ‘kosmisch gevoel’, zonder die hulp-middelen, komt alles uit eigen kracht…<br />
<br />
De architektuur in de kosmische denkwereld wil grote kamers scheppen. Dit in kontradiktie met de muren in de doorsnee huizen die nogal belemmerend kunnen werken, door hun te dichte nabijheid, de te kleine kamers…<br />
<br />
Kosmisch zijn, betekent dat je je eigen godheid bent. Het is de totale overwinning van binnen tegen buiten, van de individuele identiteit tegen… al de rest…<br />
<br />
= PART 10. Aktie =<br />
<br />
Volgende stellingen komen in dit hoofdstuk aan bod.<br />
<br />
# De inhoud van een aktie is steeds te analyseren in de volgende elementen: het doel, de middelen die men gebruikt om dit doel te bereiken, en de tegen-middelen die de ‘vijand’ gebruikt.<br />
# Neemt men als doel van de aktie steeds opnieuw het ‘verdedigen van de stellingen die men op de vijand heeft gewonnen’, dan is dit op langere termijn niet vol te houden. De beste verdediging is de aanval, zegt men in voetbaltermen. Aktie moet ook geleid zijn door een alternatief op de wantoestanden die men hekelt. Utopisch denken, en een realistische aanpak moeten elk hun fuktie vervullen.<br />
# In de middelen die men aanwendt om een aktie te doen slagen, moet steeds een glimp waar te nemen te zijn van het doel, dat men wil bereiken. Steeds moet er hierbij een eenheid zijn tussen de ernst van het doel, en de ernst van de gebruikte middelen. Deze verhouding tussen beiden, moet voor iedereen direkt begrijpbaar zijn. Op dat ogenblik kunnen we vermijden van ‘gekriminaliseerd’ te worden door de burgerlijke pers en rechters. Deze stelling eist tevens dat aktie een levensstijl wordt, en niet louter beperkt blijft tot die ene act.<br />
# De volle aandacht moet er zijn voor het zogenaamde ‘kriminaliseringsproces’, waarmee de ‘moral entrepeneurs’ in deze samenleving (zij die de normen en waarden uitspreken en daden die over de schreef gaan veroordelen)‚ zoals de media, de rechters, zullen pogen een bepaalde daad te ontdoen van zijn politiek karakter en het zullen willen klasseren als een ‘ordinaire misdaad’.<br />
# Het is fout om tijdens een aktie beroep te doen op de meerderheid van de bevolking, omdat de demokratie, zelfs in ons parlementaire België niet werkt.<br />
# Ten tijde van de keuze voor of tegen geweld is een nauwkeurige analyse vereist van de situatie in dewelke men geweld wilt aanwenden. Hypokriet is het zich radikaal tegen het gebruik van geweld uit te spreken. Dit is onjuist omdat het samenleven in onze westerse samenleving nu eenmaal gebaseerd is op het gebruik van geweld. Evenzeer is het zeker dat men ’de andere mensen die rond dit onderwerp aan het aktie voeren zijn, niet voor het hoofd mag stoten, en er steeds overleg moet blijven.<br />
# In een aktie moet de druk die men wil uitoefenen gericht zijn op de ‘echte vijand’, en niet op de kop van de jut. Bv. de politici en de politie vervullen in een aantal gevallen de funktie va1 de slagen te moeten opvangen, in ‘opdracht’ van de echte vijanden.<br />
# Als men akties wil voeren op langere termijn, moet men zorgen dat men individueel niet binnen de grijparmen valt van het kapitalisme. Dit kan gebeuren door de ‘kriminaliseringsmechanismen’, maar zoals reeds gesteld zijn er diverse korrektie- en rekuperatiemechanismen werkzaam.<br />
# Ten tijde van massale akties moet er steeds dialoog blijven tussen allen die akties willen voeren. Steeds moet het zwaartepunt blijven op de kleinere, autonome groepen, om tot een maximum van creativiteit en verbeelding te blijven komen. Van het ogenblik dat het zwaartepunt komt te liggen op het ‘Centrale Aktiekomité’, zal de aktie vrijwel zeker uitdoven, omdat mensen zich er nooit zullen bij goed voelen, als er disciplinering van hen wordt geëist. Dialoog is echter de eerste vereiste tussen de diverse autonome groepen willen ze rond hetzelfde onderwerp aktievoeren en suksessen behalen..<br />
<br />
Een hele boterham ..<br />
<br />
We zullen als we over aktie spreken vertrekken van volgend schema: ten eerste het doel waarvoor men aktie voert; ten tweede de middelen die men gebruikt om dit doel te bereiken; ten derde de tegen-middelen die de vijand gebruikt.<br /><br />
De middelen die men gebruikt kunnen opnieuw worden gesplitst in volgende vier elementen: ten eerste de beargumentering van het doel; ten tweede de manieren om deze argumenten te verspreiden; ten derde de pressie, de druk die wordt uitgeoefend op de ‘vijand’ om te zwichten; ten vierde het individu, of de groep die de aktie uitvoert. In de tegen-middelen van de vijand zullen we vooral aandacht hebben voor de ‘kriminaliserings-mechanismen’ waarop de vijand zal beroep doen, als er akties komen die gevaarlijk dreigen te worden. In de formulering van het doel staat de diskussie rond totaalkritiek opnieuw centraal. Het is uiteindelijk de kombinatie van deze drie dingen: de gebruikte middelen versus de gebruikte tegen-middelen en deze gecentreerd rond een bepaald doel dat men wil bereiken dat het verloop van de aktie zal bepalen.<br />
<br />
We starten bij het ‘individu of de groep die de aktie uitvoert’. We zullen het hier ondermeer hebben over de groepsprocessen die zich in een aktiegroep afspelen, met speciale aandacht voor het ‘feestelement’. Verder moet aktie een ‘levensstijl’ worden voor diegenen, die aan aktie willen doen.<br />
<br />
Het protest moet een ‘wav of living’ zijn, en daarom ontdaan worden van zijn louter negatieve destruktieve elementen. Het aktie-element is aldus helemaal in je persoonlijkheid ingebouwd, en dit heeft belangrijke konsekwenties zowel naar de ‘creatie’ als naar de ‘destruktie’. Ik heb het hier vooral tegen het imago van zovele aktievoerders, die enkel negativisme uitstralen. Er moet ook in je levenswijze een alternatief merkbaar zijn, bv in je omgang met anderen, met de mensen die je wilt overtuigen, met de mensen met wie je in de aktiegroepen samenwerkt. Als je bv. met de mensen met wie je samenwerkt geen ‘emotionele band’ kunt creeëren –en ieder interpreteert dat volgens zijn eigen geaardheid; de ene uit zich emotioneel als hij ruw is, de andere wil teder zijn, nog anderen vinden dat emotionaliteit synoniem is met gezelligheid, humor in de groep enz…– en je hen als het ware louter gebruikt voor het doel van de aktie, zul je merken dat deze mensen nauwelijks zullen kunmnen geloven wat je hen in die ‘papieren theorieën’ verkoopt. Veelal zoeken mensen immers linkse aktie-groepen op, om deels in kontakt te komen met mensen die op een toffere, kritischer manier denken en leven. Iedereen selecteert zichzelf gelijkgestemde mensen om mee om te gaan, en toetreden tot een aktiegroep, kan zoiets als motief hebben. Als jij roept voor het socialisme, maar in de omgang met je medestrijders ben je eigenlijk ‘kapitalistisch’, omdat je deze mensen gebruikt, dan klinken al die socialistische theorieën hol en dof.<br />
<br />
Socialisme is meer iets dat je moet voelen dan weten. Daarom sta ik persoonlijk zo huiverig tegen die mensen die steeds opnieuw met de nieuwste theorieën van Guattari, Foucault enz. komen aandraven. Socialisme ben je in de eerste plaats zelf, in je voelen, je vrijen, je praten, je denken, je werken enz… Dat is het. socialisme dat mij in de eerste plaats interesseert en niet die onverstaanbare theorieën van de nieuwste ‘neon’-marxisten. Socialisme is de dagelijkse praktijk van mensen, die gewone dingen doen. Dat voelen moet het praten over socialisme begeleiden. Tijdens dit praten erover overtuig je waarschijnlijk meer de mensen door de manier dat je naar ze kijkt, met de liefde die je voor de mensen uitstraalt… Als je niet houdt van de mensen stop dan met je gebazel over socialisme…<br />
<br />
In die levensstijl is het dus –zoals reeds eerder geschreven in dit boek– belangrijk zich niet te laten rekupereren en te korrigeren…<br /><br />
Noodzakelijk is het dat men voor zichzelf alternatieve projecten kan bedenken, om in te leven, om niet in die ideologische pletmolen terecht te komen. Deze pletmolen laat weinigen onveranderd… Hoe kan je trouwens praten over socialisme als jezelf kaderlid of hoofdarbeider bent, verbonden aan een of andere instelling. Men glijdt langzaam binnen in de konsumptie-tempel en de ‘dream is over’. Langzaam begint men te geloven in die konsumptie-legitimatie van het systeem, –Dit wil zeggen, dat men door zijn eigen komfortabele ekonomische positie, zich de nodige konsumptie-artikelen kan veroorloven, waarbij men er in gaat geloven dat het ‘liberale ekonomische stelsel toch goed voor zijn mensen zorgt…’– en de idee over vrijheid, wordt herleid tot een zich goed voelen. Het is dit van zich goed te voelen, in zijn volle passiviteit, –men zorgt goed voor mij…– dat onmiddellijk te beinvloeden is door de industrie met zijn reklame voor meer konsumptie…<br />
<br />
Die interesse voor de eigen levensstijl en het eigen leven, zal er ook voor zorgen dat het ‘zwaarmoedig gevoel’ kan omzeild worden, dat velen van ons telkens opnieuw overvalt als een bepaalde aktie niet gelukt, niet gehoord werd enz… Men moet het deels als een overwinning zien als een hoop mensen mekaar gevonden hebben ten tijde van een aktie, en ‘gezellig’ –iedereen maakt er weer zijn eigen interpretatie van: voor de ene is gezelligheid het ‘punkfeest’, voor de anderen het kampvuur enz…– bij mekaar het systeem hebben geattakeerd, het ‘andere geluid’ hebben doen klinken. Tegen de onderdrukking, die men ervaart in het eigen leven, moet men zich verzetten, door o.a. het eigen leven als een feest trachten te doen verlopen. Individueel moet het leven dus als een feest verlopen en alle bedreigingen die zulks in de weg plegen te staan dienen feestelijk uitgelachen te worden. Het ‘feestelement’ heeft iets bijzonders autentiek omdat het de mensen ‘levend’ bij mekaar brengt. Daarom moet er ook al feestend aktie gevoerd worden. Het is een aktie op zich als men tegen het dorre, vervreemde kapitalisme in, al feestend aktie voert… En ieder interpreteert dit ‘feest’ in zijn eigen situatie, binnen zijn eigen voorkeur…<br />
<br />
Aktie moet aldus in het verlengde liggen van je eigen voelen en denken, en zo stap je tegelijk af van een eventuele’ ‘ik—inflatie’, waaraan zovele linkse kameraden te lijden hebben. Namelijk zij weten het, en de anderen dienen nog slechts overtuigd te worden. Tegelijk bezweert dit het monopolie dat ‘zware theorieën’ over akties dreigen uit te oefenen, waarbij diegenen die de theorieën hebben uitgedacht de leiding nemen van de aktie. Ongetwijfeld spelen zich hier soortgelijke verhoudingen af als er in het werkelijke leven tussen diegenen die de kennis, de technologie hebben en de rest. ‘If you want a revolution, you better free your mind instead…’<br />
<br />
Belangrijk is het te beseffen dat elk verzet zich in eerste instantie op individueel niveau afspeelt, bij het individu in zijn voelen en denken. Hij ondervindt, ervaart dat er iets niet in de haak zit en hij wil er iets aan gaan doen. Op individueel niveau moeten we aldus komen tot een ‘levensstijl’ die steeds zijn verontwaardiging laat blijken, als men iets verkeerds ziet…<br /><br />
De grondhouding moet er zijn: het beleven en uiten van een verontwaardiging die ernaar streeft de scheve toestand recht te trekken…<br />
<br />
Diverse akties kunnen immers al worden uitgevoerd door één man. Bv. In fabrieken zijn er de arbeiders die machines saboteren door er stukken ijzer in te smijten. Er zijn de mensen die in hongerstaking gaan, het schrijven van de lezersbrief, iemand in een vriendengroep die het initiatief neemt om een konflikt uit te praten, de vrouw die uit het gezin wegvlucht voor de onderdrukking enz… Belangrijk hier is te beseffen dat de autoritaire manier dat we werden opgevoed, ons drijft in het irrationeel uiten van onze agressiegevoelens. Dit doordat die autoriteit in onze opvoeding steeds belet heeft dat we onze agressie konden uiten tegen hem, tegen ‘de werkelijke vijand’. Die agressie hebben we veelal verdrongen, en dit vervult ons van onzekerheid, … Daarom zullen we als we volwassen zijn geworden veelal onze agressie lozen op personen waartegen we niks te vrezen hebben. Vergelijkingen zijn te trekken met de in betogingen geuite agressie en de vechtpartijen tegen politie en rijkswacht: het irrationeel ingaan op provocaties, terwijl de werkelijke vijanden achter het vensterraam glimlachend staan toe te zien, hoe de onderdrukten op mekaar in slaan… Wie aktievoert moet daarom ook bij zichzelf nagaan of sommige handelingen niet een gevolg zijn van onderdrukte agressie die elders niet te uiten valt. Het is natuurlijk altijd beter agressie te uiten, dan ze te verdringen, maar men moet zien tegen wie… Dit is nog een argument om het aktievoeren te integreren in je levensstijl en er niet een irrationeel buitenbeentje van te maken.<br />
<br />
Het grondprincipe van het aktievoeren is: reeds in de middelen die men gebruikt moet een glimp te zien zijn van het uiteindelijke doel dat men wil bereiken. Dat betekent dat een groep wiens groepsleven beperkt blijft tot formele bijeenkomsten, zoals vergaderingen, meetings enz… zich niet lang zal kunnen blijven motiveren voor een gezamelijk streven naar het socialisme. Iedereen moet voelen dat de theorie ook nu al praktijk is, in de mate van het mogelijke, natuurlijk. Dit spitst zich o.a. toe bij het nemen van beslissingen. In de mate dat iemand hierbij voortdurend domineert, gaat de rest er zich ongemakkelijk bij voelen en minder geneigd zijn om zich te uiten. Dit gebeurt bv, wanneer enkele individuen zich gaan verschuilen achter een moeilijk ‘woorden jargon’.<br /><br />
Besluitvorming in kleine groepen moet gebeuren op een zulkdanige wijze dat iedereen er rationeel en emotioneel volledig mee instemt. Natuurlijk is dit wat te mooi voorgesteld. Je hebt nu eenmaal mensen die in een bepaalde levensfase enkel dingen zullen willen leren van de anderen, en daarom liever louter passief een tijd zullen willen meedoen. In elke groep heb je immers mensen met meer ervaring, waarvan de anderen veel te leren hebben.<br /><br />
Nochtans moeten we er ons goed van bewust zijn, dat we een opvoeding genoten hebben, waar men ons zei dat wij moesten luisteren en gehoorzamen…<br />
<br />
Met volle aandacht moeten de mogelijkheden bekeken worden waardoor de volle potentie, inzake verbeelding, creativiteit en spontantiteit van de leden in de groep kunnen tot explosie komen. Deze dingen mogen alsjeblief niet vermoord worden in urenlange vergaderingen in muffe lokalen. Daarom is het feestelement zo belangrijk. Dit ook al om een voorafspiegeling te geven van wat gaat komen. Het feestelement zal ook de groep veel hechter maken… In verband met die voorafspiegeling van wat gaat komen, is het bv. zeer duidelijk naar welk een soort samenleving de VMO-troepen willen met hun militaire parades.<br />
<br />
Komen we nu bij het element ‘pressie’, of de druk die de aktievoerders uitoefenen op de vijand… Er is hier aldus een noodzaak aanwezig om de ‘echte vijand’ zo efficiënt mogelijk aan te pakken. Pressie is uit te oefenen via de volgende manieren: ten eerste via het aantal mensen dat uw opinie deelt, ten tweede via de kracht der argumenten, of ten derde via het direkte ‘fysieke’ gevecht. In de volgende tekst zullen we een reeks middelen bespreken die nogal frekwent in akties worden gebruikt te weten pamfletten, radiozender, betogingen, pers, eigen dossiers of tijdschriften, affiches, spuitbussen, meetings, speakerscorner, bezettingen, radiowagen megafoon, persoonlijke gesprekken en sabotage.<br />
<br />
Laten we als uitgangspunt nemen dat een aktie moet gevoerd worden tegen de werkelijke vijand, en dat men moet vermijden akties te voeren tegen de schermen die deze vijand voor zich heeft opgetrokken. Hierdoor hoopt deze uit de belangstelling en kritiek te blijven; Een voorbeeld betreffende de akties tegen de kernenergie. De laatste jaren heeft men in Vlaanderen betoogd in de buurt van de kerncentrales, met als voornaanmste eis, deze gericht naar de regering, waarin gevraagd wordt, niet langer de energievoorziening in dit land te zoeken in de kernenergie. De werkelijke vijand in het ‘kernenergie-debat’ zit niet in de regerig. De ‘werkelijke vijand’ zit elders.<br /><br />
Natuurlijk hebben personen uit de politieke wereld, meer dan nauwe banden met personen uit de kernenergiesektor, maar het is niet in die politieke wereld dat die beslissingen genomen werden. Sinds 1957 is in kernenergie geïnvesteerd door de Société General. Als de Minister van Economische Zaken van België dhr. Willy Claes morgen beslist van niet langer beroep te doen op kernenergie, dan verdwijnt hij overmorgen op zijn post, – de regering ‘valt’, de ‘Société’ dreigt de werkloosheid nog te vergroten, door een paar van haar bedrijven te sluiten, een motie van wantrouwen en de liberalen stemmen samen met de katholieken de socialisten weg…, – en doet iemands anders de klus voor hen. De strijd moet direkter gevoerd worden tegen de ‘echte vijanden’.<br /><br />
En betreffende de kernenergie zijn dit de volgende ondernemingen: betreffende de financiering is dit ‘Société General’ en de ‘Bank Brussel-Lambert’, betreffende de technologie en aldus de levering van de onderdeling voor de kerncentrales is dit vooral ‘Westinghouse Nucléair’, betreffende de distributie van de door de kernenergie opgewekte elektriciteit, en dezen hebben ook de kerncentrales onder beheer, zijn er Ebes en Intercom. Identiek zoals in een fabriek waar de twee belangengroepen de arbeiders en de patroons het tegen mekaar pogen uit te vechten, en ook niet betogen tegen de regering, of aan de regering vragen om voor hen de klus op te knappen (soms doen ze het wel natuurlijk), is er op de eerste plaats strijd onder mekaar.<br />
<br />
Dat trachten beroep te doen op de regering om alles op te lossen, heeft te maken met een naïeve idee over de werking van onze parlementaire demokratie. Velen geloven nog dat de meerderheid van de bevolking in dit land het voor het zeggen heeft. Vertrekkend van dat idee is het dus enkel nodig die meerderheid in het land te overtuigen van een bepaald standpunt, om dit te kunnen verwezenlijken. Dus, denken velen, de aa1gewezen strategie is de aandacht op te eisen voor uw standpunt, van pers, van de hele bevolking, en vervolgens te wachten op het moment dat die brede lagen van de bevolking zich achter dat standpunt scharen. Heel die theorie, vertrekkend van dat uitzenden van noodsignalen naar de kust, en te denken dat eenmaal het de kust bereikt, men massaal u zal komen helpen, klopt niet omdat ons parlementair stelsel niet demokratisch werkt…<br />
<br />
Het werkt ondemokratisch bv. alleen al omdat de media die de noodsignalen zullen uitzenden, in handen zijn van personen en instellingen, waartegen de signalen gericht zijn. Dat betekent dat die media op zijn minst die signalen een draai gaan geven, zodanig dat het probleem-formuleringen worden die ter oplossing worden aangeboden aan de politici, het zijn probleem-formuleringen die passen in dit maatschappelijk stelsel. Bij de kraakaktie in Leuven in augustus 1980 heeft de pers het bericht gebracht, met de melding erbij, dat het ging om een aktie tegen de woningnood. De argumenten van de krakers hadden echter betrekking op een ‘weigering om nog langer huur te moeten betalen’… Hoe meer uitgaven iemand heeft, hoe meer hij moet gaan werken, hoe meer hij zich dus moet verkopen, om aan die som te geraken. Het kraken van een leegstaand huis was voor de krakers dus een middel, om minder afhankelijk (noot editor: hier mist een halve regel) ken… Dit hoofdargument, het streven om onafhankelijk te worden van het kapitalistisch ekonomisch systeem, dat mensen ‘dwingt’ om in hun systeem te gaan werken, werd in geen enkele krant of tijdschrift vermeld, alhoewel het allemaal zeer duidelijk gesteld werd in pamfletten, muuraffiches, interviews enz…<br /><br />
Een probleemformulering dus, die niet op te lossen is binnen het huidig systeem, bv. kraken als weigering om met het systeem mee te doen, krijgt geen aandacht…<br />
<br />
Het parlementair stelsel werkt ook ondemokratisch omdat politici verkozen worden voor een periode van vier jaar. De kontrole zou dan moeten gebeuren ten tijde van de verkiezingen. Deze laatste zijn onherroepelijk een farce, omdat ten tijde van de verkiezingen (in samenspraak tussen de partijen?) alle diskussies worden toegespitst op één of twee belangrijke topics. Dit terwijl de eigenlijk belangrijke dingen (willen de mensen wel zo’n poppenkast-verkiezingen?) nauwelijks onder de aandacht worden gebracht. Eenmaal verkozen moeten de politici tijdens hun legislatuur nauwelijks iets vrezen en kunnen ongemoeid hun gang gaan.<br />
<br />
Als de regering ingaat op de eis van betogers dan is dît enkel omdat het in hun politiek past. En als dit niet het geval is, dan helpen nog geen honderdduizend betogers. Het is handig gespeeld van die multinationals meer en meer beslissingen te brengen op niveau van de ‘Europese Kommissie’. Met die ‘Europese gedachte’ hebben zij weer een nieuwe buffer, nog minder grijpbaar voor de bevolking opgericht. Men verknoeit dus zijn tijd als men zijn akties blijft richten op de politici, op de bevolking, in de hoop politici te overtuigen door beroep te doen op een meerderheid van de bevolking… Kernenergie zal in dit land enkel ‘gestopt’ worden als de ‘werkelijke vijanden’ zullen gestopt zijn… Aktie moet dus tot doel hebben rechtstreekse druk uit te oefenen op de werkelijke vijand. In voorbije bladzijden hebben we al gewezen op de ‘kanalisering’, ‘ontkrachting’ van de eisen, door allerlei soorten adviesraden, medebeheer-organen enz… Het medebeheer aan de universiteit heeft heel de studentenbeweging vermoord!, in de kiem gesmoord! Men kan niet tegelijk én het spel meespelen, én het spel bestrijden.<br />
<br />
Heeft het dan geen enkele zin om met je standpunten naar buiten te komen, en de anderen goede argumenten toe te spelen, in de hoop ze te overtuigen? Jazeker. Omdat het onder andere alle voordeel heeft in je direkte strijd met je vijand, dat je op solidariteit kunt rekenen, Vooral op het moment dat je iets op je ‘vijand’ veroverd hebt, dat je dit kunt verdedigen. Een klassiek voorbeeld is het kraken van huizen, en de verdediging van het huis na de kraak. Zo is het ook belangrijk dat wanneer er mensen rond dezelfde aktie bezig zijn, bv. tegen kernenergie, dat er bindingen en diskussies blijven tussen de diverse stromingen. Ook tussen de voor- en tegenstanders van geweld… Standpunten moeten immer naar buiten worden gebracht, wegens het luiden van het ‘andere geluid’. Het doet veel mensen goed aan het hart, als ze op de muur nog eens een goede slogan gespoten zien, of ze zien een affiche met een goede tekst op enz… Het is het weerklinken van het ‘andere geluid’, tegen de diktatuur in van de hele konsumptietempel… Wanneer komt Jezus eens terug om al die farizeeërs en kooplieden uit die tempel te halen? Ze zullen zondags ook wel in zijn tempel te vinden zijn… Wanneer men aktie doet, zonder er uitleg bij te verschaffen, in de vorm van een pamflet, een affiche enz… dan sta je helemaal geïsoleerd, en ben je veel gemakkelijker uit te schakelen door de overheid. Want steeds zal je dienen af te wegen, welke tegenzetten de overheid, of je ‘vijand’ zal overwegen…<br /><br />
Voorbeeld hier is de aktie rond de ‘Andrea Schmidts’ het schip dat in het voorjaar van 1980 de kernafval vervoerde uit de kerncentrales van Mol, Doel en Tihange… Er was een aktie aan de gang in Zeebrugge met een betoging enz…, en die avond gebeurde er een gewelddadige aktie op het schip door de ‘5’. Nu zijn er een aantal kritieken geweest achteraf dat die gewelddadige aktie, met vernieling van de stuurhut enz…, de andere aktievormen als een brok pudding in mekaar heeft doen vallen. De afkeer van het gebruikte geweld was dus blijkbaar van die aard, dat men zich afkeert, van de aktie in het algemeen. We komen straks in een apart artikel nog terug op die aktie van de ‘5’ op de Andrea Schmidts, en voorlopig gaan we verder doorbomen op de diskussie rond ‘geweld’.<br />
<br />
We hadden al gesteld dat er in de aktievormen die men gebruikt, een glimp moet merkbaar zijn van de nieuwe maatschappij, het uiteindelijke doel waarvoor men strijdt… (Noem het ‘nieuwe maatschappij’, noem het ‘verbetering van deze maatschappij’, noem het ‘doel’ waarvoor men strijdt!) Hoe zit dat nu met het gebruik van geweld? Simpel. Van die toekomstige maatschappij verwacht ik dat ze zich heel grimmig en beslist opstelt, tegen dwaashoofden die eventueel opnieuw het risico willen nemen van de vernietiging van de maatschappij, door te spelen met kernsplitsingen, plutonium, aarts-gevaarlijke radio-activiteit en diens meer, zonder dat er voldoende waarborgen zijn voor de veiligheid.<br /><br />
Kunnen die waarborgen wel ooit gegeven worden, gegeven de menselijke faktor in heel het proces? Zeker als die dwaashoofden enkel de waanzinnige energie willen verder produceren, die de industrie nodig heeft, om de konsumptiebehoeften die zij gecreeërd heeft, levendig te houden… En die ‘grimmig’ en die ‘beslist’ staan daar niet toevallig…<br />
<br />
Ik zou mijn standpunt rond geweld willen weergeven in volgende zes stellingen:<br />
<br />
# Het gebruik van geweld mag niet prin (noot editor: slecht gedrukte onderkant pagina, halve zin valt weg.) onze tegenstander meent ten onrechte beroep te kunnen doen op de monopolisering van dit geweld.<br />
# Geweld moet steeds rechtsstreeks gericht zijn tegen de ‘werkelijke vijand’, en mag onder geen enkel beding andere burgers bereiken of zelfs bedreigen. Het geweld als ‘demonstratief’ element, om het woord te kunnen nemen in de pers, is slechts ten dele nuttig, omdat dit woord ook op andere manieren te nemen is.<br />
# Voortdurend wordt ons gesuggereerd dat we in een beschaafde wereld zijn aangeland. Ons bruut geweld zal zeer moeilijk worden getolereerd. Onze tegenstander gebruikt vooral het ‘subtiel geweld’, en eerst moeten ook wij uitzien of er geen mogelijkheden te vinden zijn in dit gebruik van ‘subtiel’ geweld.<br />
# Geweldgebruik is enkel mogelijk als er in de daad een onmiddellijk te vatten logika aanwezig is, tussen de ernst van de middelen die men aanwendt, en de ernst van de onrechtvaardigheid die men poogt te beletten.<br />
# Gebruik van geweld is voor mij enkel acceptabel als het gevoed is door een fundamentele liefde, een hunker als het ware naar een betere wereld. Een liefde niet alleen voor de anderen, maar ook voor zichzelf.<br />
# Het gebruik van geweld onderstelt een gedegen studie van de mate dat dit geweldgebruik, eventueel de aktie van anderen rond dit onderwerp schade toebrengt.<br />
<br />
Waarom is geweldgebruik door mij niet principieel af te wijzen? Het is onzinnig te denken dat het gebruik van geweld een monopolie mag zijn van de staat. De heersers in de liberale ekonomie, de industrielen, kunnen hier met hun vele geld, het geweld kopen dat ze willen hebben. Het geweld als monopolie voor de staat lijkt erop dat men dit legt in handen van onbevooroordeelde politici. Iedereen kent de manier dat de industriëlen de politici ‘kopen’. Een postje in de beheerraad hier, een steuntje voor de verkiezings-kampagne daar enz… Het strafrecht beschermt met geweld het privé-bezit, en nagenoeg elk gebruik van dit privé-bezit. Dat betekent konkreet dat het gebruik van geweld aan de zijde staat van dat privé-bezit, en van diegenen die met dit privé-bezit vele schadelijke dingen kunnen doen. De politici, de staat, heeft te veel bindingen met diegenen die met dat privé-bezit schadelijke dingen doen, om hun dat te beletten.<br />
<br />
De staat op dit ogenblik legt zich helemaal aan de voeten van diegenen die dat teveel aan privé-bezit hebben opdat ze het toch maar zouden willen investeren. Het is dus onjuist dat de strafwet en politici het monopolie mogen hebben op het gebruik van geweld, als ze die ‘schadelijke dingen die met dat privé-bezit gebeuren’, bv. de rotzooi met de kernenergie, onze milieuvernietiging, de kernraketten enz…, niet onbevooroordeeld, onafhankelijk kunnen beoordelen… Met heel hun monopolie op geweld dat zou moeten dienen, om die schadelijke dingen tegen te houden, stellen ze zich ten dienste op van diegenen die die schadelijke dingen willen uitvoeren…<br />
<br />
Het ‘geweld’ dat de staat nu gebruikt bv. om de bevolking de kernenergie op te dringen is subtiel, en men voert het debat zo sereen en rationeel mogelijk. We zijn nu eenmaal aangeland in een ‘beschaafde’ kultuur, voorbij het barbarendom, zodat alle barbarenmethodes moeilijk getolereerd worden, en aldus gekriminaliseerd worden… Dit subtiel geweld hebben we al de voorbije bladzijden van dit boek geschetst: men gebruikt de opvoeding om de psyche van de individuen aan zich te verknechten, men gebruikt de ekonomische afhankelijkheid van individuen om hen als marionetten produkten te laten maken, men gebruikt de emotionele afhankelijkheid van de individuen om hen te kunnen kontroleren in het huwelijk. Ons subtiel tegengeweld moet dus, zoals reeds een paar keer werd beargumenteerd in dit boek, erin bestaan alternatieven te zoeken voor deze leefsituaties, zodat het individu kan ontsnappen aan zijn existentie van slaaf-zijn.<br />
<br />
Ons subtiel geweld komt vooral voort uit de kracht van het argument. Het is ook ‘subtiel’ in de zin van vernuftig, doordat het door slimme taktieken, de repressie, waarop het samenleven gesteund is, laat zien aan de mensen. Die kracht van het argument houdt in dat men dit argument in een duidelijke taal giet, zonder te moeilijke woorden, en zonder het gebruik van clichés, waarvan de inhoud wel voor de militanten onmiddellijk duidelijk is, evenwel niet voor buitenstaanders… Het zal vooral de link zijn tussen de ernst van de middelen die men gebruikt, en de ernst van de onrechtvaardigheid die men ermee wil te niet doen, die logisch zal dienen beargumenteerd te worden…<br />
<br />
Daarvoor dienen we ons voortdurend te testen; bijvoorbeeld in gesprekken met gewone mensen uit de straat, om in hun manier van denken in te komen. Als wij willen geweld gebruiken, zouden we als het ware, eerst naar hen moeten gaan, om onze motivatie uiteen te zetten. We zouden de daad pas moeten uitvoeren, op het ogenblik dat zij ons begrijpen… Kan het gebruik van gewelddadige middelen verrechtvaardigd worden door de ernst van de wantoestand die men wil aanklagen? Dat is de centrale vraag, en als men hier een logisch antwoord op kan formuleren, of als die link direkt voor iedereen begrijpbaar is, dan maakt de rechtse, burgerlijke pers zich belachelijk, (en zullen ze het ook niet wagen van dit te ‘kriminaliseren’) als men deze aktie ‘terroristisch’ wil bestempelen…<br />
<br />
Het bieden van ‘subtiel tegengeweld’ heeft dus in de eerste plaats te maken met het laten horen van duidelijke argumenten, duidelijke akties… Wij moeten onze woorden met zoveel logika omringen, dat het door de media niet kan worden geprostitueerd. Dit betekent dat zij het niet kunnen omzetten in kommercieel voer voor de lezers, waarbij het tegelijk tot sensatie, tot uiting van waanzin, tet een kriminele daad wordt omgedoopt.<br /><br />
Hiervoor zijn nodig goede kontakten met journalisten die te vertrouwen zijn, en vooral de uitbouw van een eigen pers… Dit formuleren van onze logika kan ook geschieden in de vorm van pamfletten, gericht naar de werknemers (als die er zijn) van onze vijand, om hen eventueel tot een solidaire aktie op te roepen. Zo zouden er m.i. al lang akties moeten hebben plaatsgehad gericht naar de arbeiders en het kaderpersoneel (alhoewel bij deze laatsten wellicht weinig sukses te halen is) in verband met het kernenergie-‘debat’.<br />
<br />
Want het ‘subtiel-tegengeweld’ van de staat is verraderlijk. De media lijken gewoon te wachten op een onvoorzichtige daad, om heel de kernenergiebeweging af te schilderen als een bende terroristen. Prometheus werd door de goden gemarteld, toen hij het vuur bij de goden stal en het aan de mensen gaf… Later werd hij door de mensen vereerd als een held. Zo zullen ook de strijders tegen kernenergie na de revolutie van morgen ook helden zijn…<br />
<br />
Wat er volgens mij moet gebeuren, en dit kan gelden voor elk soort aktie, is de duidelijke afbakening van wie zijn de ‘werkelijke vijanden’ in het ‘debat’? Vervolgens moet men bekijken welke zijn de ‘achillespezen’ van de onderneming. Is het bijvoorbeeld een bank, dan kan men een kampagne op touw zetten, met een oproep dat iedereen zijn geld er vandaan haalt…<br /><br />
Het duiden van de instelling achter de schermen, als de werkelijke vijand, is psychologisch al van groot belang. Het feit dat iedereen weet dat de ‘Société General’ en de ‘Bank Brussel-Lambert’ de grootste aandeelhouders zijn in de kernenergie-sektor, zouden toch velen, na zo’n oproep, kunnen doen besluiten van hun geld weg te trekken uit die bank. Men kan vervolgens de werking van zo’n instelling gaan hinderen… Een oproep organiseren naar het personeel dat er werkt, Een ‘fiktieve’ massale betoging organiseren. Bv. Men plakt overal in de stad posters op waar men een ‘grootse betoging’ aankondigt tegen de instelling. Deze instelling zal heel het politie-apparaat alarmeren, misschien wel het leger… Als de ernst van de wantoestand zo groot is, dat het het gebruik van geweld verrechtvaardigt dan…<br />
<br />
Dit soort dingen vinden dus plaats met op de achtergrond het idee, dat het hier een haast fysiek (men gebruike dit woord in zijn ruimst mogelijke betekenis) gevecht betreft tussen aktievoerders en de ‘werkelijke vijand’. Daarnaast hebben we nog de demonstratieve akties, die enkel het woord in de pers vragen. Men wil publiekelijk duiden: ‘kijk eens…’ Dit soort akties hebben zeker zijn nut, om het publiek te informeren rond bepaalde toestanden. De beperkingen zijn, dat het nagenoeg niks verandert aan het ‘fysiek gevecht’ tussen de aktievoerders en de vijand. Men verzwaart in het beste geval de publieke opinie op uw tegenstander. Maar de rapportering van deze boodschap in de pers zal ook waarschijnlijk wel te wensen overlaten… Want zoals gezegd heeft het geen zin in een land zoals het onze, waar de demokratie niet werkt, beroep te doen op een ‘imaginaire meerderheid’ onder de bevolking. Zoals reeds gesteld heeft de voorlichting, de informatiedoorstroming wel degelijk zin, maar zal dit niet doorwegen in de ‘eindafrekening’… Het woord ‘imaginair’ staat hier voor het volgende: zelfs moest de meerderheid van de bevolking het met een voorstel eens zijn, dan zou dit nog niet met zekerheid betekenen, dat deze meerderheid een politieke relevantie zou hebben… Het zou enkel die politieke vertaling kennen, als de heersers in dit land er mee zouden akkoord gaan. Daarom is het een ‘imaginaire meerderheid’, omdat de opinie die zij eventueel zou hebben, in politieke machtstermen vertaald, (na stemming in het parlement, of in de regering, als u het zo wil horen) slechts ‘imaginair’ zou zijn, van geen enkel nut, behorend tot het ‘ideeëngoed’ van de inbeelding, niet realistisch….<br />
<br />
== Aktiemiddelen. ==<br />
<br />
In deze tekst zullen we een aantal frekwent gebruikte aktiemiddelen overlopen en bespreken.<br />
<br />
'''Pamfletten.'''<br />
<br />
Deze zijn natuurlijk de handigste, meest mobiele, vlugst in mekaar geknutselde wapens die men zich indenken. Een occasie-stelcilmachine kan iedereen zich aanschaffen, en de kosten van papier zijn ook draaglijk. 2000 pamfletten kosten je ongeveer 350 BF. De manier dat het pamflet is opgesteld, de lay-out, bepaalt mede de inhoud, en dit vereist een handigheid, die men slechts na een tijdje aanleert. Hulp van mensen die kunnen tekenen is aan te raden. Mobiel en vlug, betekenen in dit geval dat men een feit dat gebeurd is, binnen het uur kan bekommentarieren aan honderden lezers. Offset en fotokopiën zijn al duurder, en de kosten kunnen bij beperkte oplage oplopen tot 1,5 Bf het stuk. Het papier is mooier, en men heeft meer mogelijkheden om de lay-out te verzorgen. Met offset en fotokopie kan men zelfs foto’s op papier afdrukken. Aangepaster bij de inhoud, vind ik persoonlijk, het ruwe gestencilde pamflet beter. Een probleem is wel dat er in het verleden al zovele, rommelige, sloganeske pamfletten zijn rondgedeeld dat de mensen, vooral in studentenkringen, met enige meelijwekkende blikken dit soort dingen in ontvangst nemen. In het algemeen zijn dan ook kortere teksten aangewezen, voorzien van een goede lay-out.<br />
<br />
'''Radiozender.'''<br />
<br />
Dit zou een goed aktiewapen zijn, ware het niet dat de voorbereiding enorm veel tijd vergt. Voor men een uur tijd heeft gevuld én met goede muziek én met goede ideeën, is men inderdaad heel wat langer bezig dan dat uur. De investering bedraagt circa 30.OOO Bf, en bij inbeslagname is natuurlijk het hele zootje verbeurd verklaard. Men heeft de beschikking over een eigen golflengte, en deze kan men vullen met een eigen sfeer, eigen woorden, eigen muziek en dus mits enige professionaliteit kan men hier een idee op een ‘natuurlijke, menselijke’ manier overbrengen. M.i. is de verbale (het spreken) manier om boodschappen over te brengen vaak veel beter dan de meer formele manier via de letters, zonder emotie, statisch en onbuigzaam.<br /><br />
Een geschreven tekst is veel afstandelijker, dan de warme menselijke stem. Men kan slechts een beperkt publiek bereiken, door de beperkte zendkracht, maar dit is meestal ruim voldoende om ten tijde van direkte aktie mensen op te trommelen. De enige zwakte aan dit medium is dat men het ‘gezicht’ niet ziet, met al het gemis aan echte kommunikatie vandien. De persoonlijke diskussie in het kaffé is dus nog veel beter, daartegenover staat dat men via de vrije radio tot velen tegelijk kan spreken…<br />
<br />
'''Betogingen.'''<br />
<br />
In een stad als Leuven zijn de betogingen folklore geworden, iets waar toeristen op verlekkerd zijn. Betogingen van rond de 1000 meelopers krijgen een paar lijnen in de krant, en bij 2000 ‘manifestanten’ verdubbelen de vorige gegevens. Betogingen zijn nuttig als uitingsvorm voor de zovelen die in deze aktie-vorm geloven, en die met hun protest niet verder willen gaan. Betogingen zijn bijzonder onhandelbaar, door de logge massa die het met zich meesleept. Betogingen dienen dan ook grimmiger gemaakt te worden, en als dusdanig dienen ze te worden aangekondigd.<br /><br />
Ook is het wel nuttig van ze te laten uitlopen in een prikaktie, en die ook op voorhand aan te kondigen, zodat diegenen die er niet aan willen meedoen op tijd de stoet kunnen verlaten. Tegelijk moeten betogingen veel ludieker gemaakt worden, met muziek, fanfares, met clowns, een echte carnaval moet het worden: l’imagination au pouvoir, en tegelijkertijd grimmiger en meer provocerend… Alles moet anders dan die vermoeide serieuse troep die hier om de zoveel tijd rond de kerk trekt! Daarom dus dat betogingen van bv. twintig mensen, en deze degelijk ludiek en ‘intelligent’ aangepakt, soms meer effekt kunnen ressorteren dan het geblaat van 1000 schapen… Waartoe betogingen enorm kunnen bijdragen is de mobilisatie van eenieder die meedoet, en het samen aktie voeren.<br /><br />
Betogingen dienen misschien in de eerste plaats om de kontakten tussen de aktievoerders te verstevigen. Zo’n betoging dient dan ook te worden beschouwd als een feest, en na de wandeltocht waar men zijn grimmige tanden heeft laten, en na de prik-aktie dient men verder te feesten. In de onderlinge kontakten dienen zich dan spontaan de groepjes te vormen, die ‘autonoom’ akties kunnen gaan uitvoeren, tegen de ‘werkelijke vijand’. Men mag niks anders verwachten van betogingen, dan dat mensen mekaar vinden en ontmoeten op zulk een massa-manifestatie…, mekaar een hart onder de riem steken. Toespraken op zo’n betogingen moeten dan ook handelen over de ‘achilles-pees van de vijand’. Men kan in zo’n toespraak voorbeelden geven, van aktie die kleinere groepen kunnen uitvoeren… De eigenlijke dynamiek van zo’n aktie moet geschieden door kleiner groepen. Wil men dat niet begrijpen, dan zal zoals altijd en overal –met de nodige uitzonderingen natuurlijk– elke aktie te maken hebben met het gekende doodbloedings-fenomeen, en dit binnen de twee weken…<br />
<br />
'''Pers.'''<br />
<br />
Men dient niet te rekenen op het grootste gedeelte van de pers, om in akties een hulp van betekenis te zijn. Meestal wordt het bericht over de aktie opgenomen in de reeks fait divers, en ook door de manier dat de feiten worden voorgesteld verliezen ze alras van hun revolutionaire kracht. Men dient zijn best te doen, om de pers degelijk te informeren, maar men zal merken dat het toch niet veel uithaalt. Wel is het nuttig van zich te bevrienden met een aantal journalisten die men betrouwt, om bijtijds hun telefonisch te vertellen wat er gaat gebeuren, of wat er geschied is, en waarom. Waar de pers wel nuttig voor is, zijn de lezersbrieven die men er in kan laten plaatsen.<br /><br />
Men moet echter de krant of het tijdschrift kennen, naar waar men iets opstuurt, en weten waar wat verloren moeite is. In zo’n brief, kan men rustig een eigen sfeer bouwen, en de dingen proberen keihard en logisch erin neer te zetten. Het helpt je weinig vooruit in de aktie, maar het licht mensen voor, en vandaaruit kan je mensen verwachten die uit solidariteit je komen verdedigen als je in de penarie zit. Ten tijde van de aktie, kan je altijd hulp gebruiken, en via zo’n lezersbrief, kan dat wel een steuntje in de goede richting krijgen. Verder dient een bezetting van de perslokalen te gebeuren als een krant bewust foutieve informatie heeft gepubliceerd, of als ze weigert een visie die ze op de gebeurtenissen gegeven heeft te korrigeren… Veel beter is het eigenlijk een eigen persorgaan te creeëren, of alleszins een goede lijst aan te leggen van bereikbare journalisten en deze bijtijds goed voor te lichten…<br />
<br />
'''Eigen dossiers of tijdschriften.'''<br />
<br />
Deze kunnen zeer nuttig zijn, als men de techniek te pakken heeft, om logisch opgebouwde argumenten, gestaafd met keiharde feiten te vermengen met tekeningen en humor. Bij drukkers kan men meestal wel wat beginkrediet krijgen om de hoge begin-investering niet direkt te hoeven betalen. Men moet steeds de verkoopprijs rekenen op het dubbele van de onkostenprijs. Onthoudt dat de verkooppunten als winkels e.d. meestal 30% vragen, en hoe meer brood zij erin zien, welke betere plaats jij zal krijgen in de winkel. Het samenstellen van zulk een dossier of tijdschrift is ook een zaak van het te kunnen verkopen, en hierbij spelen opsmuk, verluchting, een mooie voorpagina ook een rol. Ook een goede distributie is essentieel. Hiertoe dient men in de eerste plaats lijsten aan te leggen van progressieve boekenwinkels, en met hen een persoonlijk goed kontakt uit te bouwen. Ze dienen regelmatig geïnformeerd te worden over de jongste brochures, en dit op een goed gedokumentarieerde manier. De dossiers of tijdschriften zal men het best verkopen op informatie-avonden waar men het heeft over dit onderwerp… In funktie van de verkoop kan men dus gerust zo’n informatie-avond inrichten. Ook kan men op deze avond specifiek over de brochure spreken, en ze zo ter diskussie te stellen. Men heeft natuurlijk ook nog het klassieke ‘kolporteren’, de verkoop van de brochure, terwijl men ze in de hand houdt, en er informatie over ‘roept’ of simpelweg ‘doorgeeft’.<br /><br />
Het is mijn ervaring dat men beter een pamflet rond de publikatie uitdeelt om uit te leggen wat er juist in staat, en terzelfdertijd een standje inricht waar men het aangeprezene verkoopt. Opnieuw heeft men de kans om in een zelf opgebouwde sfeer, de eigen dingen te gaan vertellen. Moet een tijdschrift periodisch verschijnen? Op het ogenblik dat men beslist periodisch te werken, speelt er een tijdsdrang mee, waarbij men aldus om de zoveel tijd een aantal bladzijden moet bijeenschrijven. Het aantal bladzijden en de tijdsdrang kan als een sleur beginnen werken, en de kwaliteit danig doen zakken, omdat er kopij gebruikt wordt, waartoe inhoudelijk geen noodzaak voor was. Om die argumenten is het soms nuttiger van onperiodisch te werken, en slechts als de noodzaak zich opdringt, met een gevuld tijdschrift naar buiten te komen. De geschreven taal blijft echter vrij afstandelijk, en dwingt de schrijver niet tot een uiterste concentratie omdat er dat onmiddellijk kontakt niet is met de lezer. Eventueel kan er later reaktie komen, maar die zal slechts zelden direkt over de tekst gaan…<br /><br />
Dat betekent veel. Het geeft de schrijver onder meer veel meer vrijheid dan de spreker, omdat die steeds een onmiddellijke interventie moet vrezen, waarbij deze zich moet gaan verdedigen. Het gesproken woord is veel meer in staat tot emotionele bezieling, dan de geschreven tekst. Het geschreven woord kan met al deze beperkingen, toch minitieuzer het onderwerp benaderen, en voor een aparte sfeer zorgen. Bij het gesproken woord is er het interactiemoment, waarbij de spreker direkt iets kan toelichten dat niet duidelijk overkwam. Het dossier of het tijdschrift kan, in het beste geval, voor wat inkomsten zorgen, al zal dit begrijpelijk lang niet altijd het geval zijn. Er moge dan nog verkooppunten zijn, zoals kafés (populaire kaffés, waar het publiek komt dat gij wilt aanspreken), maar de onverkochte brochures, en al die exemplaren die dienen weggegeven te worden aan bv. de pers, aan vrienden enz… die laten het saldo toch meestal naar negatief overhellen. Een dossier heeft echter, meer een periodisch tijdschrift, een ‘onvergankelijke’ informatie- en verkoopwaarde. Het kan herdrukt worden, en met enige goeie wil kan het binnen tien jaar nog verkocht worden… Afhankelijk natuurlijk van onderwerp, en publikaties die ondertussen hierover zijn geschied.<br />
<br />
'''Affiches.'''<br />
<br />
Affiches zijn een absolute noodzaak voor de aankondiging van een gebeurtenis. Veel meer dan een pamflet bereikt de affiche de ‘massa’ die voorbij de plek wandelt, waar de affiche is aangeplakt. De beperking van een affiche is natuurlijk dat ze slechts een beperkte, samengebalde informatie kan bevatten, wil ze enigszins in het oog springen.<br /><br />
Wil een affiche tussen de andere opvallen, dan zullen er duidelijk leesbare letters moeten worden aangebracht, die van op minimum 30 meter dienen leesbaar te zijn.<br /><br />
Het alternatief hiervoor is dat er een grote tekening, of figuur op wordt aangebracht, die de aandacht trekt. Meestal is echter de ‘tekst’ aangeraden. Naast de grote letters die de kern uitmaken, kan men nog wel kleinere teksten hieraan toevoegen. Affiches zijn ook vrij mobiel, en kunnen ook andere informatie bevatten dan louter aankondigingen van informatie- of debatavonden. Een affiche die aankondigt kan op zich ook een inhoudswaarde hebben, door het feit dat ze de aandacht trekt op het probleem, waarover de debatavond handelt. In de titel van het debat, kan men een vraagstelling plaatsen die om aandacht roept. Anderzijds heb je de affiches die louter informatieve waarde hebben. Bv. zijn er de tekstaffiches. ‘Wie zonder drug is, werpe de eerste steen.’, ‘Moest Jezus terug uit de hemel nederdalen, welke kooplieden en farizeeërs onder ons, zou hij uit de tempel jagen?’ etc… Deze dingen kunnen een ongekend effekt hebben. De tekst bestaat uit één zin, en prikkelt hierdoor enorm de fantasie. Men gaat erover nadenken, erover diskussiëren enz .. Enkel dienstig voor dit soort affiches zijn subtiele dingen, geen slogantaal, of al te duidelijke eisen. De mensen gaan eraan voorbij en bekijken het niet. Wel subtiele dingen zoals ‘Sorry prof, mijn moeder had de kaptagons genomen’. Subtiel, wordt hier een keiharde kritiek gegeven op de examens. Deze affiche is dan ook tijdens de examens in Leuven rondgehangen. Met een rake pijl wordt hier door één van de zwakke plekken van het systeem geschoten. Dit zijn onbeheersbare dingen, die het eigen ongeschonden menselijke innerlijk nog kunnen beroeren…<br /><br />
Ten tijde van aktie is het natuurlijk nuttig van de eisen nog eens op affichepapier te drukken… Men moet ook wel degelijk oppassen met het plakken van affiches, omdat de straffen niet van de [????] zijn.<br /><br />
Ongelooflijk maar waar, maar de belgische wetgeving heeft een maximum van vijf jaar gevangenisstraf gezet op deze vorm van vrije meningsuiting. Men kent aldus de regels van het spel. Men kan ze afwijzen, maar men kan er voorlopig niet onderuit.<br /><br />
Ook als men in een grootwarenhuis pikt, moet dit ‘professioneel’ gebeuren, Vadertje Staat, wil maar al te graag aktievoerders op dergelijke gemakkelijke manier uit de weg ruimen. De straffen die de rechter hierover uitspreekt zijn bij herhaling van het ‘misdrijf’ onwaarschijnlijk groot. Dit is trouwens het ergste wat men in dît systeem kan doen, namelijk in herhaling vallen. Die éne wandaad, daar valt men niet over. Voor een politieke misdaad is het criterium dat men schuld dient te bekennen in het publiek. Als men dit doet is men een vrij man. Bij herhaling wordt alles in één keer plots onvergeeflijk… Ook bij het plakken moet men aldus de regels van het spel wel degelijk onder ogen zien, en niet als een Don Quichotte tegen windmolens vechten. Men moet deze regels niet aanvaarden, en er zich naar gedragen, omdat de straffen op het plakken van affiches duidelijk van politieke aard zijn. Wie het geld heeft om de grote reklamepanelen langs de baan te huren, die mag affiches plakken, en de rest zou dit niet mogen…<br /><br />
Of zou dit wel mogen, op de ‘officiële aanplakborden’, waar er van 101 affiches één exemplaar naast mekaar hangt, en deze dienen dan te worden geplakt, door de stadsdiensten… Effe serieus blijven… Men moet echter de professionaliteit ontwikkelen om die reglementen te omzeilen. Als men gaat plakken, voldoende uitkijk-posten… Stuur ook altijd affiches op naar jeugd-klubs uit de omtrek, of naar kaffés die moeilijk te bereiken zijn. Dat is de enige pretentie die én pamflet, én affiche zich moeten aanmeten, namelijk dat de mensen erover beginnen te praten, en vandaaruit worden er misschien kleine ‘autonome’ groepen gevormd die zelf wat aktie gaan voeren, over de thematiek die in het pamflet en de affiche werden besproken. Daarnaast is er natuurlijk de mobiliteit waarmee iets kan aangekondigd worden. De informatieve waarde (niet betreffende een aankondiging van een bepaalde debatavond of iets dergelijks) van affiches in de zin van muurkranten, of tekstaffiches met korte tekstjes op is mijns insziens niet genoeg gewaardeerd door kollega-aktievoerders…<br />
<br />
'''Spuitbussen.'''<br />
<br />
Ook de spuitbussen hebben hun karakteristieke waarde. Heeft het aktiemiddel affiche nog iets conforms, iets propers, in zich, het middel van de spuitbus is al op zich, meer revolutionair, meer ondergronds. Het protest spreekt veel direkter. Men moet voor twee dingen oppassen. Als men spuit op mooie estetische gebouwen zal de inhoud van het gespotene verloren gaan in de negatieve reaktie van de mensen op het teloor gaan van het mooie estetische van het gebouw. Ten tweede dient ook hier weer op een subtiele manier gewerkt te worden… Het is het verschil tussen ‘Vlaanderen vlaams!’ en ‘Moskou vlaams!’ De tweede slogan zal in zijn absurditeit veel meer reaktie uitlokken. De mensen zijn er zelfs dankbaar voor, omwille van die plezante noot. Het leven is al zo grauw.<br /><br />
Spuitbus is uiterst mobiel, maar de straffen op het gebruik ervan zijn zoveel zwaarder … Ook figuurtjes kunnen worden aangebracht, en de informatie-waarde bij subtiel aangebrachte dingen kan ongemeen groot zijn. Het ‘onbeheersbare’, het ‘ongrijpbare’ van een gespoten slogan is fascinerend. Het is alsof iemand iets zeer revolutionairs roept, en toch niet kan gepakt worden. Als de auteur gepakt wordt, dan is er toch nog die slogan die blijft roepen…<br />
<br />
'''Meetings.'''<br />
<br />
Meetings als informatie-avond georganiseerd, hebben te snel soms een showelement in zich, om helemaal geloofwaardig over te komen. Het is al rap soms te triomfalistisch om werkelijk overtuigend te zijn. Debatavonden hebben daarentegen het nadeel in de praktijk dat er gediskussieerd wordt over dingen die ver af staan van het eigenlijke onderwerp, en al vlug worden soms oude vetes en andere soortgelijke smijtstof bovengehaald, die eenieder danig op de zenuwen begint te werken. (Het onderscheid dat hier gemaakt wordt tussen een informatie-avond en een debatavond, is dat in eerstgenoemde avond er sprekers uitgenodigd zijn die het met mekaar eens zijn, en over dat punt of onderwerp waar ze het eens zijn, het publiek komen voorlichten. Bij een debat is er meer tegensprekelijkheid. De pannelleden zijn het er fundamenteel oneens over.) Betreft het een onderwerp waar het publiek nauwelijks over geïnformeerd is, dan heeft een debat weinig zin, en blijven de tussenkomsten van het publiek enkel beperkt tot informatieve vragen, die het ‘debat’ op zichzelf bijna onmogelijk maken. Broodnoodzakelijk is het in die gevallen, en niet alleen in die gevallen, maar vrijwel altijd, dat het publiek op voorhand geïnformeerd wordt over de behandelde problematiek. Meetings bevatten én het persoonlijke element, de stem, het gezicht, de enotie, en dat maakt dat de dingen beter zullen worden overgebracht. Toch zijn de ontgoochelingen over dit soort avonden, meestal groter dan het aantal avonden waar men tevreden over is, omdat bv. de moderator de diskussie niet goed in handen heeft weten te houden, omdat bv. de problematiek te moeilijk werd aangebracht, enz… Het publiek voelt zeer vlug of er eerlijkheid is achter de stem van een spreker, of de spreker er zit om in de eerste plaats publiciteit te maken voor zijn vereniging. De organizatoren doen er dan ook goed, de keuze van de sprekers, goed af te wegen, Debatavonden met mensen, die alle diplomatie in pacht hebben, om elke kritiek met demagogie te omzeilen, doen de aktie meestal meer kwaad dan goed. In Leuven is Minister Ramaekers, destijds van onderwijs, een paar keer zijn beleid komen verdedigen op een zulkdanige professionele manier, dit wil zeggen met een platvloerse demagogie aan de ene kant, en een stortvloed aan technische informatie anderzijds, dat de strijd met het publiek te ongelijk was…<br />
<br />
'''Speakerscorner.'''<br />
<br />
Dit is iets wat in België nog niet in zwang is. Het dwingt de spreker zeer intens zijn tekst voor te bereiden, en de kwaliteit van het gebrachte zou over het algemeen aldus beter moeten zijn. In tegenstelling tot de meetings, waar de sprekers zeer ver weg, achter de tafel verscholen zitten, is er bij de speakerscorner wel degelijk een direkt kontakt met het publiek mogelijk. Het gebeuren is zeer levendig, en de deelname van het publiek heeft veel kans om ook zeer levendig te zijn, omdat als de spreker de demagogie wat afzweert, het publiek zich in hem kan identificieren. Het is precies één van uw vrienden die daar staat te praten. Het geschiedt meestal ook in kleinere groepen.<br />
<br />
'''Bezettingen.'''<br />
<br />
Dit is een middel dat in uw direkte strijd met uw vijand veel effekt kan ressorteren. Het zet uw vijand rechtstreeks onder druk, en het kan gesprekken met zich meebrengen met mensen die in zijn bedrijf of kantoor werken, om ‘uw vijand’ via deze mensen verder onder druk te zetten. Een bezetting geeft ook altijd een nieuwe dimensie aan de strijd, omdat het iets is, dat als het ware veroverd werd op de vijand. Er kan iets verdedigd worden. Een bezetting van een kantoor, of een direktiekamer enz… kan als ze goed voorbereid werd (dit wil zeggen als men de toegangswegen op een grondplan bestudeerd heeft, of anders als men het gebouw al eens bezocht heeft) met een groep van 15 mensen uitgevoerd worden. Mensen die er werken zullen er zich niet tegen verzetten, omdat het hun wat vrije tijd geeft, en het monotome leven wat doorbreekt. Men belet de vijand voort te werken, men heeft een vertrekpunt om solidariteit te vragen met diegenen die sympathiseren, men belt de bevriende journalisten op…<br /><br />
Het blijft natuurlijk allemaal ongevaarlijk, omdat een bezetting een sociaal aanvaard aktiemiddel is. En het blijft natuurlijk een demonstratieve aktie. Men weet ook dat men niet eeuwig de bezetting zal kunnen volhouden, en dat het eigenlijk slechts een symbolisch karakter heeft. Men duidt iets, men wijst naar iets: ‘kijk, hier zit de “vijand”, die dat en dat mispeuterd heeft, of aan ’t mispeuteren is, of nog mispeuteren zal…’<br /><br />
Toch is er iets dat al een breuk maakt met de vorige aktievormen, waarbij men weinig gevaar liep, (behalve het werken met de spuitbus dan). Hier legt men iets in de weegschaal, en dat geeft de aktie meer inhoud. Als aktievoeren op een afstandelijke manier geschiedt, op plaatsen waar men niks riskeert, maakt het soms weinig indruk op de mensen. Pas als men zelf een fysiek risico neemt, krijgen de eigen argumenten plots meer waarde… Bezettingen zijn aangewezen in bijna elke strijd. Van abortus, vrouwen-problematiek, kenernenergie, atoomraketten tot de arbeidersstrijd. Zet uw tegenstander onder druk belet hem te werken, laat zien dat het u menens is, vermijd de konfrontatie niet… Een bezetting van het ultieme soort is de fabrieksbezetting, waarbij de arbeiders de patroon uit zijn fabriek gooien, en de produktie starten in zelfbeheer… Andere vormen van bezettingen zijn bijvoorbeeld het zich vastketenen aan kettingen aan poorten van gevangenissen, van andere instituten… Ook hongerstakingen situeren zich in deze groep. Bij de laatste twee voorbeelden, de hongerstaking en het zich vastketenen, is de persoonlijke inzet nog groter. Men laat zien dat het menens is, op een manier dat men de mensen eigenlijk vertelt, dat men niet verder wenst te leven als de wantoestand verderduurt… Idem met de zelfverbrandingen. Heil Jan Palach. Het is duidelijk dat dit soort dingen veel meer indruk maken, en veel meer de aandacht opeisen dan het naamloos, risicoloos meelopen in een betoging… Maar het blijft demonstratief. Het duidt de wantoestanden aan, en eventueel zegt het iets over de oorzaken ervan. Op zich brengt het ons in de strijd met de vijand niet vooruit. Het kan mobiliserend werken, doordat het mensen aan het denken brengt, of bijeenbrengt naar een bepaalde plaats. Maar het is dan pas dat het moet beginnen…<br />
<br />
'''Radiowagen. Megafoon.'''<br />
<br />
Deze zijn zeer interessant voor het doorgeven van korte boodschappen, en zijn zeer mobiel en beide kunnen (de radiowagen, meer dan de megafoon) wel een straat ver klinken. Te midden van een aktie is de megafoon een niet te missen wapen, om afspraken door te geven, en aldus de kommunikatie levendig te houden. Megafoons zijn meestal echter van betrekkelijk slechte kwaliteit. Toch ligt hier misbruik voor de hand. Iemand die een megafoon ìn de hand heeft, kan eventueel heel de boel dirigeren en naar zijn hand zetten. Van het moment echter dat men akties aan ’t uitvoeren is, met meer dan 100 mensen, is een megafoon haast een must.<br />
<br />
'''Persoonlijke gesprekken.'''<br />
<br />
Om een mening te beargumenteren zijn de persoonlijke gesprekken natuurlijk het meest briljante wapen. In een persoonlijk gesprek zit immers elke ingredient die er nodig is: enerzijds is er de groei van een vrierdschapsrelatie mogelijk, anderzijds kan men zijn partner in het gesprek deelachtig maken van zijn twijfels, waardoor men samen naar een oplossing begint te zoeken. In het persoonlijk gesprek kan zo aldus het nodige vertrouwen groeien tussen mensen, die beiden doen besluiten samen iets te doen. In het persoonlijk gesprek kan de ene ook zijn argumenten schoeien naar de aard van persoon die hij voor zich heeft, en naar de specifieke vragen die deze heeft. Er is meer kans op een emotionele band, omdat men zijn eigen kwetsbaarheid beter kan blootgeven, dan tijdens een informatie-avond. Men kan zijn eigen inzet laten blijken, zijn eigen vragen, zijn eigen eerlijkheid, zijn eigen bewogenheid… In het persoonlijk gesprek zal het onderwerp intenser bediskussieerd worden dan elders. In informatie-avonden spelen de sprekers vlugger op ‘zeker’, en schakelen ze vlugger de automatische piloot in, door hun weergeven van clichés die ze al zoveel verteld hebben, en die het altijd blijken te doen. Mensen zullen vlugger de essentie snappen uit iets dat in een gesprek verteld wordt, dan uit een pamflet, en uit een brochure. Natuurlijk zijn er ook de beperkingen. Men kan niet met iedereen op deze wereld, laat staan met heel uw omgeving, intense persoonlijke gesprekken gaan voeren…<br />
<br />
'''Sabotage.'''<br />
<br />
Dit is de aktie waarbij men de vijand in zijn werking op een cruciaal punt probeert te treffen, zodanig dat voor een hele tijd werken voor hem onmogelijk is. Het betreft hier het veroorzaken van een technisch defekt, waarbij de hele werking voor een tijd stilligt. De aktie van de ‘5’ op de Andrea Schmidts was zo’n sabotagedaad. Men poogde aldaar de stuurhut onklaar te maken, zodat het schip niet zou kunnen uitvaren. De ‘5’ brachten miljoenen-schade aan deze stuurhut (volgens diverse bronnen varieren de kosten van 1 tot 20 miljoen Bf) en het schip kon na één dag uitstel dan toch uitvaren. We zullen in een apart artikel onze kritiek geven op deze aktie van de Andrea Schmidts. Sabotage in het algemeen, is de weg om het de vijand zeer lastig te maken. Zulke akties kunnen met zeer beperkte groepen worden uitgevoerd, maar vergen een zeer intense voorbereiding. Want wie gepakt wordt wacht een serieuze rekening… Tenzij men de logika voor iedereen onmiddellijk begrijpbaar kan maken, waarom de ernst van de middelen, gerechtvaardigd was in het licht van de ernst van de omstandigheden. Sabotage onderstelt echter evenzeer veel overleg, studie, voorbereiding…<br />
<br />
'''De Aktiegroep.'''<br />
<br />
We hebben onze voorkeur al uitgesproken voor kleine, ‘autonome’ groepjes die akties uitvoeren, gericht tegen de werkelijke vijand. Belangrijk is dat er voldoende kommunikatie onderling blijft, én kommunikatie met de anderen die op soortgelijke onderwerpen aktie aan het voeren zijn…<br /><br />
We zouden nog twee aspekten willen behandelen. Ten eerste moet de groep een naam hebben, wat ogenschijnlijk een vrij banale vraag is? Ten tweede het onbeheersbaar aspekt van de aktiegroep.<br />
<br />
Moet de groep zorgen dat ze zelf in het zonnetje komt te staan bij een aktie die gevoerd wordt, of moet alle aandacht gericht worden op de idee waarvoor men vecht. Door aan akties een naam te verbinden, wordt binnen de kortste keren deze naam een symbool, een idee, en geeft de groepsnaam op die manier verder een uitstraling aan die idee. Door een idee duidelijk te kombineren met een groeps-naam als men aktie voert, zal deze groep eventueel bij een volgende aktie (als de vorige met succes gelukt is, of de groep heeft sympathie weten te verwerven bij de vorige aktie) via haar naam gemakkelijker solidariteit kunnen krijgen. Het is gelijk met politici… Die politicus kennen de mensen, ze vertrouwen hem, en alles wat hij doet is OK. Daartegenover staat nu echter de diskussie rond de onbeheersbaarheid,<br />
<br />
Onbeheersbaar is men o.a. als de politie niet weet welke groepering de aktie heeft uitgevoerd, omdat de aktie geen ‘signatuur’ draagt, en dus ook deze vereniging niet kan beginnen te intimideren. Iets wat duidelijk wel mogelijk is als men weet wie achter de aktie zit. Dit fenomeen van ‘onbeheersbaar’ zijn, heeft iets veel meer bedreigend, dan als men weet van wie de aktie komt. Het is dan precies of er iets in het volk aan het bewegen is. Eenderd wie kan het immers gedaan hebben. Als er zowat verschillende akties gebeuren, en niemand ‘eist ze op’, dan is het precies of diverse groepen of mensen zijn bezig, met tegen het systeem in opstand te komen. Beheersbaar word je als er zich een uitvoerend komité gevestigd heef. Dit kan door de overheid gemakkelijk onder druk gezet worden, en dat kan dan gaan wegen op heel de beweging. Een schitterend voorbeeld is de manier dat de Nederlandse kraakbeweging ‘georganiseerd’ is. Men heeft overleg op buurtniveau, op stedelijk niveau en er is ook landelijk overleg. De kraakakties op zichzelf gebeuren honderd procent autonoom. Het is fout van zich te gaan meten met de vijand op het punt, waar deze het sterkst staat. Als je je meet organisatie tegen organisatie, dan verlies je sowieso. De argumenten uit de vorige paragraaf dat de populariteit de mensen meer vertrouwen geeft voor volgende akties, is verkeerd in het licht van de opvatting dat mensen vertrouwen moeten krijgen of aankweken in eigen kunen, om zelf akties te plannen. Het is fout te hopen dat alles zal gebeuren door en vanuit één centraal orgaan. Die mensen uit dat centrale orgaan lopen binnen de kortste keren met de daver op hun lijf, vanwege de subtiele intimidatie van de overheid. Mensen moeten zelf hun lot in handen nemen, en overleg is noodzakelijk, maar mag zich niet meer toeëigenen dan dat. Er moet aldus vermeden worden dat decoördinatie een leven op zich gaat leiden, en uiteindelijk een bestuur wordt dat de lakens uitdeelt. Alles moet beweging worden, niet een orgaan…<br /><br />
Een beweging is onbeheersbaar, is niet te intimideren…<br />
<br />
== De aktie van de ‘5’ tegen de Andrea Schmidts. ==<br />
<br />
De Andrea Schmidts is de naam van het schip dat de belgische kernafval naar de Golf van Biskaje moest brengen, om deze daar in zee te storten. In de dagen voor de aktie van de ‘5’ was er reeds heelwat heibel rond het schip geweest. Het schip kwam van Rotterdam, waar het de Nederlandse kernafval had ingeladen, en daar was het tot verscheidene incidenten gekomen. In Herentals en Mol waar de kernafval (de belgische) op de trein was gezet, hadden o.a. mensen zich vastgetekend aan deze trein. De dag voor de afvaart was er in Zeebrugge een betoging geweest, waarin een 300 manifestanten opstapten. Rond middernacht maakten de ‘5’ gebruik van een wissel van de bewakingsdiensten van het schip, om de stuurhut binnen te dringen, en deze onklaar te maken. De bedoeling was aldus een sabotagedaad te verrichten, om te beletten dat het schip zou uitvaren. We geven hier vooraf een samenvatting van wat de ‘5’ verteld hebben omtrent deze aktie op een informatie-avond hieromtrent in Leuven. (december 1980)<br />
<br />
De groep heeft een spontaan karakter is voor eenderd welk sociaal probleem te motiveren dat binnen hun ervaring treedt. Als ze vanavond in de krant lezen dat er ernstige vuilnisproblemen zijn in Brussel, door de slechte werking van de diensten, kan het zijn, dat ze binnen de vijf minuten opstappen om in een klein groepje van 3 tot 5 mensen hiertegen een aktie te voeren, door bv. een heleboel vuilniszakken in Brussel te gaan omkappen… Hun révolte heeft weinig informatie nodig om zich te manifesteren. Het probleem moet zich wel in hun nabijheid, en aan hun ervaring voordoen. Zo zijn ze bv. minder gemotiveerd om iets te gaan doen tegen de honger in de wereld. Ze noemen zich ‘artists du présence’, omdat ze in het ‘nu’ leven, en en zich voor geen toekomstig levensperspektief interesseren. De krachtsverhoudingen met de vijand, is naar hun zeggen, in hun voordeel, omdat ze de ruimte en de tijd van de akties zelf kunnen kiezen: Ze kunnen als het ware bij verrassing toeslagen.<br />
<br />
In Zeebrugge was er de bewuste dag een betoging gepland. Die betoging was blijkbaar enkel opgezet voor de filmcamera’s van de BRT-RTB. Alleen de eerste 300 meter dat de betoging wandelde –er waren zo’n 300 mensen aanwezig– werd er gefilmd, en vooral waren de kamera’s gericht op een parlementariër die meestapte. Hij werd dan ook geinterviewd en met enkelen sprongen we voor de mikro, om de hypokrisie te hekelen van heel die bedoening. Een parlementariër die komt stemmenwinst zoeken, terwijl er aan het probleem van de kernenergie en de kernafval niks verandert. We kregen de steun van andere mensen, maar de organisatoren kwamen ons weghalen, zodat het interview kon doorgaan. Terwijl de betoging verder liep, werd er nog ergens een sit-in georganiseerd op een autoweg, om ‘te tonen dat er toch iets gebeurt…’ Maar in plaats van heel de kustweg van Knokke tot de Panne te blokkeren, sprongen de ‘manifestanten’ al recht toen de eerste auto’s begonnen te toeteren. Diep ontgoocheld over heel dit cirkus, spraken we hierover met een paar mensen die met dezelfde ontgoochelingen op het lijf liepen, en we gingen naar de bistro…<br />
<br />
We aten goed, we dronken goed en we waren in het beste humeur. ‘s Avonds wandelden we nog eens met dat groepje naar het schip, helemaal niet van plan van iets te ondernemen. Ik was bv. op blote voeten, had geen helm, geen ijzeren breekmateriaal. We zagen tot onze grote verrassing dat het schip onbewaakt was. Dit door het feit dat er op dat ogenblik een wisseling van rijkswachters plaats aan het grijpen was. We stegen aan boord, maar ieder van ons had, naar achteraf bleek, een verschillend idee over wat we konden en gingen doen. We konden de boot laten zinken, hem onklaar maken enz…<br /><br />
Eenmaal op de boot aangekomen zijn we naar de stuurhut getrokken en er spontaan dingen beginnen te vernielen. Wat belangrijk was voor de aktie, was dat we in een fantastisch humeur waren. Eén van ons begon zelf op het dek het lied ’Port of Amsterdam’ te zingen naar een schip dat passeerde.<br />
<br />
Moesten we het beter voorbereid hebben, hadden we veel meer kunnen doen. We hadden onderweg vijf molotovs mee, waarvan er niet één gebruikt geweest is.<br />
<br />
We zijn door het systeem keihard aangepakt geworden, en dit niet alleen op de boot door de zeelui en de rijkswachters. We hadden immers een cruciaal politiek en ekonomisch punt aangeraakt en bedreigd. Ten eerste is er deze vorm van aktie als politiek element. Deze vorm van aktie, met kleine groepjes, is een onbeheersbare aktievorm. Het is duidelijk dat men van dit soort aktievormen veel meer schrik heeft dan van massabetogingen, die meer te intimideren zijn. Bv. door de organisatoren trachten aansprakelijk te stellen voor alles wat er gebeurt. Wij hebben de keuze van ruimte en tijd, wij hebben het verrassings-element. Het economisch aspekt dat wij hebben aangeraakt is de verwerking van kernafval. Het is een probleem voor de kernenergiesektor dat nog niet opgelost is, en van deze oplossing hangt het hele voortbestaan van het kernenergieprogramma van af. Daarom hebben wij vijf maanden in voorarrest gezeten, om anderen ervan te doen afzien ook zo te handelen.<br />
<br />
Een aktie moet volgens ons zo worden uitgevoerd dat ieder tijdens de aktie nog steeds de volledige vrijheid heeft, om te doen en laten wat hij wil. Zodat tijdens een aktie een grote verscheidenheid van aktievormen kan tot uiting komen gaande van de bloem tot de mitraillette. Op het proces, dat zal plaatsvinden in mei (1981) zal moeten blijken of wij inderdaad geslaagd zijn in ons opzet. We zullen er immers duizenden getuigen laten aanrukken om tegen deze kernenergie te getuigen. Het moet het proces van de kernenergie worden, in plaats van ons proces…<br />
<br />
Tot zover de ‘5’ op een informatie-avond in Leuven in december 1980.<br />
<br />
Mijn bedenkingen omtrent deze aktie zijn de volgende:<br />
<br />
# Mits een betere voorbereiding hadden de aktievoerders het schip kunnen verlaten, zonder opgepakt te worden. Dit had het systeem ook niet de kans kunnen geven, hen zo te straffen, en zo anderen af te schrikken van soortgelijke dingen te gaan doen.<br />
# Het kontakt met andere delen uit de kernenergie-beweging was onbestaande, en dit is m.i. verkeerd.<br />
# Het objekt van de aktie was eens te meer een symptoom, –alhoewel een belangrijk symptoom in dit geval,– en niet gericht tegen de ‘echte vijand’ als dusdanig.<br />
# Rond de aktie hebben de aktievoerders zeer weinig verdedigingsargumenten, verklaringen aan de buitenwereld gezonden, met als gevolg dat ze tot op de dag van vandaag helemaal ‘geïsoleerd’ staan, en als vogels voor de kat dreigen verslonden te worden door het gerechterlijk apparaat.<br />
<br />
In het kernenergie-‘debat’ zijn onze vijanden, zoals reeds gesteld, de Société General en de Bank Brussel-Lambert wat de financiering betreft, Westinghouse Nucléaire betreffende de technologie en de levering van de onderdelen, Ebes en Intercom wat betreft het beheer van de kerncentrales en de distributie van de elektriciteit die er op opgewekt wordt. Het saboteren nu van het schip dat de kernafval vervoerde, is een aktie die desondanks blijft hangen in de demonstratieve sfeer: het wijzen naar de vijand die een beslissing uitvoert. Het saboteren gaat natuurlijk verder, doordat het de vijand poogt te beletten de beslissing uit te voeren. Maar om echt efficiënt te zijn, dient het veel beter te worden voorbereid dan de aktie van de ‘5’.<br /><br />
Maar op het ogenblik van de transport van de kernafval is het onheil al geschied. Er is al kernafval, uit de werkende kerncentrale afkomstig. Dat transport saboteren is onvoldoende, als we de vijand willen treffen. Wij moeten daarentegen beletten dat er nog kernafval komt. Wij moeten beletten dat er nog kerncentrales blijven werken die kernafval produceren. Daarvoor moeten we onze akties richten tegen de ‘echte vijand’. Deze bevindt zich niet in dat kernafvalschip.<br />
<br />
Het demonstratieve in deze sabotage-aktie is zeer goed om de problematiek in de aktualiteit te brengen, en alzo mensen d’r over te doen praten. Mensen die misschien ook zulke groepjes zullen vormen, en zulke akties zullen uitvoeren. In die ‘social suivi’, zoals ze het zelf uitdrukken, (vertaald betekent dit, wat er komt na de aktie, de ‘follow-up’, in het beste geval een kettingreaktie van akties rond dit onderwerp, de eventuele start van een ‘beweging’… de sociale dynamieken die voortspruiten uit zo’n evenement.) hebben volgens mij twee dingen gefaald. Enerzijds hebben ze zelf bijna geen verklaring rondgestuurd waarin ze hun aktie toelichtten, om een ‘tegengeluid’ te laten horen, tegen de storm van protesten die tegen hun aktie hebben gewaaid o.a. van de burgerlijke pers, die hen ‘terroristisch’ noemden, en o.a. vanwege de komités zoals het VAKS, Aktiekomité Zeebrugge tegen kernenergie, die zich distancieerden van heel de aktie van de ‘5’. Anderzijds hebben zij zo zware straffen gekregen, (enkel nog maar het voorarrest van vijf maanden), dat dit velen kan hebben afgeschrikt om voor deze ‘suivi social’ te zorgen. Tot op heden is er trouwens nauwelijks een ‘suivi social’ geweest. Behalve op de betoging van Mol in oktober 1980 toen een 500 manifestanten de route, aangeduid door de organisatoren niet volgden, en het Eurochemic-kompleks van Dessel naderden met een 100 meter… Op de betoging in Mol werd ook door verscheidene pamfletten opgeroepen tot solidariteit met de ‘5’…<br /><br />
Die zware straffen in voorarrest hadden zij kunnen voorkomen, door te zorgen dat ze op tijd van dat schip weg waren. Volgens hun eigen zeggen heeft het een hele tijd geduurd voordat ze ontdekt waren…<br />
<br />
In de organisatie van zo aktie moet m.i. veel meer overleg en professionele voorbereiding komen. Als men de daders van zo’n aktie kan te pakken krijgen, kan men én daad én daders veel makkelijk ‘kriminaliseren’. Men zal zien dat de burgerlijke pers zal springen op persoonlijke kenmerken van de daders, hun verleden enz… om de daad logisch te te benoemen als een misdaad. Zonder dat men iemand te pakken heeft, heeft de aktie iets dreigender, iets onbeheersbaarder. Het lijkt een gevaar dat zomaar opduikt vanuit de massa… Het geeft ook vertrouwen aan andere potentiële aktievoerders te merken dat een aktie kan lukken, zonder zelf opgepakt te worden. Die organisatie en overleg moet ook betrekking hebben op de logika tussen de ernst van de middelen en de ernst van de wantoestand. Door die logika nog eens in een ‘kommuniqué’ of zoiets duidelijk in de verf te zetten, zal men diegenen die uw daad aanhoudend terroristisch noemen, verder in hun hemd zetten. Een prachtig voorbeeld is de logika die de ‘3 van Vielsalm’ in hun gijzelingsaktie van de kinderen, in het RTB-gebouw in november 1980 naar voren brachten. ‘Ministers verdienen meer dan 100.000 per maand, zei Michel Strée, terwijl vele gepensioneerden het moeten stellen met minder dan 10.000 per maand…’ Een onthutsende logika, die overal ten lande begrip heeft gevonden. De ‘5’ van de Andrea Schmidts hebben dus enigszins verwaarloosd deze logika te expliciteren, alhoewel er voor mij persoonlijk natuurlijk al genoeg logika was in hun daad op zichzelf zonder dat ze dit tegen mij moesten komen uitleggen, geloof ik toch dat ze meer sympathie en ‘social suivi’ zouden gehaald hebben, moesten ze dit ten overstaan van de publieke opinie wel gedaan hebben…<br />
<br />
Blijft nog het kontakt met de anderen die rond de kernenergieproblematiek aktief zijn. Waarom zetten deze organisaties zich steeds af tegen akties die op een illegale manier deze illegale praktijken van de kernindustrie aanpakken. Is een hele bevolking bedreigen met een alles vernietigende explosie, of overspoelen met radio-aktief kernafval soms een ‘legale’ aangelegenheid? Voor mij is het duidelijk dat die aktievoerders deels onder druk staan van de overheid, of alleszins de hete adem van het gerechtsapparaat in hun nek voelen… Dat is waarschijnlijk het laatste wat velen onder hen zouden willen zien gebeuren, namelijk verschwunden worden door het gerechtsapparaat… Nog liever in één keer verschwunden worden door een kernexplosie, dan zo langzaam te vergaan in zo’n gevangeniscel. Verder is het duidelijk dat men vreest voor een hardere overheidsaanpak tegen de akties rond kernenergie, o.a. doordat de aktievoerders in de pers worden gekriminaliseerd, waardoor delen van de bevolking zich van hen zouden afkeren. Zulke organisaties, met een ‘clean imago’, en met de nette wandeltochten die dan als betoging worden bestempeld zijn er natuurlijk nodig, en onmisbaar voor al diegenen die in hun protest op dit moment niet verder willen gaan dan het verbaal protest. Daarom moet iedereen die voor het gebruik van geweld gekozen heeft deze uitingsvorm respekteren, en betogingen niet, tegen de zin in van die duizenden wandelaars, gaan proberen te provoceren in de richting van relletjes e.d. Diegenen die relletjes willen, scheiden zich daarom best af van de rest…<br />
<br />
Andersom moet er ook meer respekt groeien vanwege deze ‘organisaties’ naar de mensen die het met geweld, en met inzet van hun ‘eigen leven’ proberen te veranderen, Er moet meer dialoog komen, en voor mij is het duidelijk dat het initiatief hiertoe moet komen van de ‘groep pro geweld’. Begrip voor mekaars strategie, eventueel summiere uitwisseling over mekaars plannen en onderliggende argumentatie, en alsjeblief ons niet laten uit mekaar drijven door de burgerlijke pers, die niet liever zou hebben dat er twee groepen aktievoerders komen rond kernenergie: de ene, de brave, die zij rustig onder kontrole kan houden, de andere, de ‘misdadige troep’, die in ’t gevang thuishoort…<br />
<br />
= PART 11. De buurt. =<br />
<br />
Wat is er nu speciaal aan de buurt? Niemand kan er buiten om, dat er buiten zijn eigen huis in zijn direkte omgeving nog andere huizen staan. Men is in de eerste plaats voor zijn sociale kontakten geografisch aangewezen op de buurtbewoners die rondom zijn huis wonen. Als die kontakten er niet zijn, of uitgedoofd zijn ‘out of sight, out of mind’, dan zal men dit steeds als een leemte ervaren. Want de buurt is de broedplaats van iemands leven, het is de omkadering van het gezin, maar tegelijk de eerste mogelijkheid om deze omknelling van het gezin te doorbreken. De TV en al veel vroeger het gezin, waar vader en moeder, de hele kinderschaar onder controle wilden hebben onder hun eigen gewenste ritme, hebben de mensen uit het buurtleven weggetrokken in de huiskamer. De straat, de plaats bij uitstek waar de kontakten tussen de buurtbewoners plaatsvinden, is trouwens al een hele tijd gemonopoliseerd door de sluipschutter van de buurt, de auto. Het is het lawaai dat spreken soms onmogelijk maakt, het is de stank die het leven er ongezellig maakt, het is de snelheid die de mensen meer aandacht doet hebben voor deze ‘magere hein’ dan voor elkaar, die de auto in de bevolkte zones tot de volksvijand n°1 zou moeten uitroepen. Wie geeft hiertoe het startschot? In de buurt ‘leven’ de mensen naast mekaar. Dit ‘leven’ betekent dat ze mekaar potentieel de hele dag kunnen zien, dat ze met mekaar eventueel regelmatig kunnen praten … Je zit hier met mensen die geografisch binnen een bepaald territorium leven, en dit territorium die de ‘buurt’ vormt is veelal goed, geografisch afgebakend. Je hebt dus veelal ook een ‘identifikatie’ met de buurt. Bv. Ik woon in die buurt. Die mensen hebben gemeenschappelijke belangen wat dit territorium betreft, en mensen die gemeenschappelijke belangen hebben voelen zich veelal tot mekaar aangetrokken. Want die belangen zijn niet louter fysisch, vb. milieuproblemen in de buurt, maar ook psychisch, vb. het sociaal kontakt, de steun in moeilijkheden…<br />
<br />
Het is een fundamenteel instinct van de mens dat hij zijn direkte omgeving wat onder kontrole wil hebben. De ene organizeert dit via afspraken, de andere vestigt een machtspositie enz .. Die direkte omgeving heeft ook betrekking op de onmiddellijke ruimtelijke omgeving. Als dit een omgeving betreft waar ook anderen wonen, zal hij instinctief pogen met die anderen in kontakt te komen. En dit zeker in deze maatschappij. Want teveel wordt ingegrepen in ieders privacy. Je kan wel de politie roepen voor een lawaaierige dancing wat te doen verstillen, maar wat ga je doen als die overheid voor je huis een snelle drievaksweg aanlegt, en in je achtertuin een autostrade wil laten passeren. Wat doe je als een of andere militaire legereenheid in de buurt besluit te oefenen of als er een vlieglijn juist boven je huis komt te liggen? Ongetwijfeld kunnen wij deze lijst nog met massa’s voorbeelden uitbreiden. Via gewestplannen, het zgn. Bijzonder Plan van Aanleg enz .. heeft de overheid de bestemming van de gronden vastgelegd. De inspraak van de betrokken mensen is slechts uiterst miniem geweest, via het ‘klachtenrecht’ dat men had bij het gemeentebestuur. Het technisch jargon, en al de andere manieren dat de hele procedure werd afgeschermd, maakte de inspraak opnieuw tot een lachertje. De buurt is nu de omgeving waarin men leeft, en deze bevat vele fysieke, sociale, psychische faktoren. Slechts wanneer hij die elementen onder kontrole heeft –een kontrole samen met de anderen,– zal de mens zich helemaal OK kunnen voelen. Dit OK voelen zou men kunnen omschrijven als een zich ‘bevinden in een basisveiligheid, in een veilige omgeving.’<br />
<br />
Vaak wordt in romantische termen gedacht over het leven van vroeger, toen ieder nog buiten zijn deur zat. Heeft de stank en het lawaai van de auto de mensen terug in de huizen binnengedreven? Was er de fatale lokroep van de TV? Was er het voortbordurende egoisme in ons, aangewakkerd door de konsumptieberg van de golden sixties. Moesten wij hierdoor zo nodig de kommunikatie tussen ons laten verlopen via de uitgestalde statussymbolen? De heimwee naar de buurt is er nog. De heimwee naar de kontakten met diegenen die direkt naast ons leven is er nog evenzeer. Wat houdt ons tegen?<br />
<br />
Het is natuurlijk o.a. de arbeid die ons zo krachtig heeft weggetrokken uit ons ‘natuurlijk milieu’. Inderdaad zijn velen meer dan 10 uren weg, en de kinderen zijn door de scholen, slechts in de avonduren speelklaar.<br />
<br />
Wat de kinderen zo spontaan naar mekaar toedrijft, zouden de ouders ook wel willen. Er is blijkbaar de status, de waardigheid, het imago dat tegenover mekaar moet waargemaakt blijven. Veel vroeger, werkten de mensen binnen hun eigen milieu, en was er waarschijnlijk veel meer samenwerking te noteren dan nu. Iemand die ’s morgens heel vroeg dient te vertrekken, en ’s avonds vermoeid thuiskomt, kan het allemaal zo vrolijk niet meer uitleggen… Wat hij wenst is dat zijn vrouw en kinderen hem wat oplappen…<br />
<br />
Wat iemand verlangt is controle over, in de eerste plaats, het fysieke milieu van de buurt, omdat dit zijn leven direkt beïnvloed. Hij wil zelf bepalingen uitvaardigen in verband met de snelheid, de aanwezigheid van auto’s: het zijn veelal de eigen auto’s die de buurt rijden. Er is de eventuele aanwezigheid van fabrieken; het passeren van treinen en signalen aan de overwegen; het behoud van bepaalde, aangrenzende bossen, groenplaatsen; organisatie van vuilnisbelten; enz .. Allemaal zovele simpele dingen betreffende het elementaire van het leven… De mensen in de buurt hebben geen advizerende kommissies nodig, noch de grote woorden zoals Bijzonder Plan van Aanleg, om te weten wat er moet gebeuren met de gronden van de buurt. Niemand houdt van drukte, niemand houdt van stank, van ruzie enz… Iedereen wenst oplossingen. Daarom zijn er regelmatige samenkomsten in een wijk nodig, die deze zaken bespreken. Aldus kunnen de mensen ook hun eigen konflikten zelf terug bespreken en trachten op te lossen, in plaats van het in handen te geven van een openbaar ministerie, met de kille gerechtszalen… Een te luidruchtig kaffé, een stinkende nerts-kwekerij, een troep brommers, een gevaarlijk kruispunt, enz… In plaats van de veldwachter of een andere ‘rijks’wachter erbij te halen, die erop staan te ’wachten’ om de mensen wat meer discipline bij te brengen, zou men al even eenvoudig het probleem zelf pogen op te lossen. Trouwens de ‘wachters’ bij de Grieken, waren de filosofen, die begiftigd waren met de ‘rijkdom Gods in hun ziel’, en aldus daarom niet naar enige andere macht moesten streven… Van de Griekse ‘wachters’ werden filosofische oordelen verwacht, waaraan een moreel gezag werd toegekend. Onze rijks’wachters’ hebben dit blijkbaar verkeerd begrepen…<br />
<br />
Dit pleidooi voor het herstel van het buurtleven, heeft in eerste instantie te maken met mijn voorkeur voor kleinschaligheid, in dewelke de mensen, die er behoefte toe hebben, het ‘socialisme’, het ‘sociaal bij mekaar zijn’ kunnen beleven in hun direkte milieu. Dit waarmaken van het socialisme in de eigen leefwereld, in dit geval de buurt, lijkt dan ook veel direkter haalbaar te zijn dan te hopen op het Paradijs na de grote maatschappelijke revolutie, wat mij doet denken aan de katoliek die in de hemel gelooft… Eenmaal men dit socialisme in eigen buurt kan beleven, zal dit op zich, ook een zeer duurzame kracht worden voor een nieuwe maatschappij. Dit te samen dan met de andere, revolutionaire krachten in deze samenleving. Men begint met als het ware, het socialistisch model, toe te passen op zijn eigen kleine buurt, en er is in dit kleinschalig model, dan ook veel minder gevaar voor diktatuur, zoals deze zich gemanifesteerd heeft in landen als Rusland, China enz…<br />
<br />
In zo’n buurtraad kan men ook de psychische en sociale noden van eenieder bespreekbaar maken. Eenzamen zouden terug opnieuw kunnen geintegreerd worden, en men zou het buurtleven door gezamenlijke aktiviteiten terug kunnen reactiveren. Al die mensen die uit de boot vallen in deze samenleving bv. de gehandikapten, de psychisch gestoorden, de gepensioneerden enz… konden allemaal terug via dit buurtleven ‘herleven’…<br /><br />
Men kon de speelruimtes voor de kinderen veel beter uitkiezen, dan dat nu gebeurt veelal door de gemeenteraad die daar haast willekeurig terreinen gaat neerplanten, en andere natuurlijke speel-terreinen, zoals bossen en diens meer doet verdwijnen. Want dit is de centrale idee misschien wel achter dit alles: wie weet beter dan de buurt-bewoners zelf, die er elke dag leven en elke dag gekonfronteerd worden met de moeilijkheden, die dit leven biedt, welke problemen er zijn, en hoe ze het best kunen worden opgelost?<br />
<br />
Dit lijkt mij alleszins een beter perspektief voor het buurtwerk om na te streven, dan de theorieën rond ‘kansarmoede’ met dewelke men de mensen in de buurten nu benadert! Laat de mensen de buurt zelf in handen nemen, zelf eventueel terug het onderwijs organiseren, zelf beslissen of een weg door een buurt dient te lopen of niet, zelf… kortom alle soorten dingen die zijzelf hieromtrent kunnen bedenken.<br />
<br />
Het is immers niet mijn bedoeling hier te vertellen hoe een ‘ideale buurt’ er moet uitzien. Mijn standpunt is dat de buurt een plaats is waar de buurtbewoners recht hebben om erover te beslissen. Dit betekent dat zij in onderling overleg tot een beleid zullen moeten komen. Dit betekent evenzeer dat elke buurt, die zulks wil, een eigen, uniek model kan realiseren… Het zal steeds een wordingsproces blijken te zijn, omdat men zich eerst zal moeten loswerken uit het burgerlijke bestaan van vroeger, een ‘permanente revolutie’…<br />
<br />
In een volgend artikel zullen we nu schetsen hoe mogelijk, zo’n buurt kan evolueren naar een ‘coöperatief samenwerkingsmodel’, met een eigen, heuse, ekonomie!<br />
<br />
== De buurt op weg naar een coöperatieve samenwerking… ==<br />
<br />
In de aanvangsfase zal moeten gewerkt worden aan het verbeteren van het kontakt tussen de mensen, en dit via een minimum aan organisatie, zoals vergaderingen e.d. Mensen houden nu eenmaal niet van kustmatige bijeenkomsten: mensen houden van het leven. Organisatie en vergaderingen zullen dus dienen geintegreerd te worden in dit leven, en er zowel qua verloop als inhoud er deel van moeten uitmaken. Dit betekent dat het ‘formele’ aspekt er bijna volledig achterwege gelaten wordt, en verdeling van taken, waar zich veelal een bureaukratie rond ontspind, dient te worden verdeeld over iedereen die wil meedoen. Eerste fase is dus het organiseren van het kontakt, waarbij als gegeven centraal staat hoe kan de buurt aangenamer gemaakt worden, zodanig dat wat juist dit aangename is, meebepaald wordt door eenieder. Daar het samenleven op privé-bezit gestoeid is, zal ieder pas voluit meewerken als hij er ‘persoonlijk voordeel’ in ziet. Maar dit ‘voordeel’ kan betrekking hebben op het hele menselijke gamma: zowel de geestelijke als de materiële voldoening, en alles wat daar tussen of rond hangt. Wijkfeesten, uitstappen, eventueel huisbezoeken enz…<br />
<br />
Ontegensprekelijk zal het ‘echte voordeel’ pas groeien met de groei van de greep die de buurtbewoners op hun territorium krijgen. Waarbij ook weer dit territorium, zowel in fysieke, psychische als sociale inhouden moet bekeken worden. Deze ‘greep op zijn teriritorium’ kan er groeien door ofwel zelf aktiviteiten in te richten, ofwel door bedreigende invloeden van buiten te weren. Voorbeelden van het eerste kunnen zijn bv. aktiviteiten in te richten om de ‘eenzamen’ terug in het buurtleven te integreren, een start te maken met een heuse buurtekonomie, dewelke we seffens uitgebreid zullen bespreken,… Voorbeelden van het tweede zijn bv. een gezamenlijke beslissing om de buurt verkeersvrij te maken, sluikstorting tegen te gaan enz…<br /><br />
Het zullen én het een, én het ander zijn dat de buurtbewoners een prima gevoel zullen geven. Wij zijn hier de baas… Andere voorbeelden zijn bv. de kollektief georganiseerde zorg voor de kinderen als de ouders gaan werken, bepaalde braakliggende gronden als ‘speelterreinen’ uitroepen…<br />
<br />
Wat dus in eerste instantie kan gebeuren is het ‘aangenamer’ maken van de buurt, en de kontakten, door de mogelijkheden hiertoe te creeëren. Men kan de buurt mooier maken door overal mooie tekeningen aan te brengen, of door bij bedreiging bv. een bos moet weg door een verkaveling, men wil op deze plek huizen bouwen, op een aangename manier aktie te voeren. Het zijn allemaal middelen om via creatieve middelen terug geloof in eigen krachten te krijgen. Het zijn meestal mensen die nog helemaal moeten ondervinden dat het ‘demokratische protest’ nauwelijks helpt, wanneer men zich beperkt tot de ‘legale’, ‘voorgeschreven’, ‘procedurale’ manieren van protest aantekenen. Door dit kreeëren van nieuwe kontakten, kreeërt men bij de mensen een herleefde identifikatie: ‘ik ben bij de buurt…’<br />
<br />
Aangenaam staat voor ‘afwezigheid van vervelende dingen’ en dit kan zeer ruinm gezien worden. In tijden van krisis is er bijvoorbeeld de sleur van de verhoogde prijzen in de konsumptie, de werkloosheid enz .. Zo’n buurt kan al die dingen probleemtoestanden eens onderling bespreken, mekaar een hart onder de riem steken, maar men kan er ook iets aan gaan doen. Het ‘aangename’ heeft ook te maken met gevoelens, geluk. Op dit ogenblik is er een tendens in de maatschappij dat mensen bv. met relatie-moeilijkheden naar een gespecialiseerd deskundige, de heer psychiater gaan om zich daar te laten ‘behandelen’, of veelal om er hun hart eens te kunnen luchten. Dit zit helemaal fout, omdat er meer dan genoeg, en meer fundamentelere, en menselijker gesprekken te voeren zijn met de eigen mensen uit de buurt die men al lang kent. De moeilijkheden in relaties, de zogenaamde psycho-somatische problemen, waarbij lichamelijk veruitwendigd wordt dat men innerlijk met spanningen te verduren heeft, die hebben veelal te maken met een diepe eenzaamheid, een gebrek aan kontakten met mensen… En zoals reeds meerdere keren aangegeven in dit boek zit ons ‘privé-bezit’ (in economische termen), dat ons tot hyper-individuele mensen heeft omgedoopt, daar voor iets tussen…<br /><br />
Het kan nog altijd zijn dat iemand in de buurt wordt aangesteld, om zo’n intieme gesprekken met iedereen te gaan voeren die wil, maar zoveel mogelijk moeten de gesprekken onder mekaar kunnen geschieden. Op samenkomsten kan dan eventueel ook de ‘koele killer’, namelijk de roddel worden bespreekbaar gemaakt… Dit soort bijeenkomsten kunnen worden geinspireerd door af en toe eens een spreker uit te nodigen, die de verbeelding terzake etwat prikkelt…<br />
<br />
Wat verder ‘aangenaam’ is is de verdeling der financiële lasten waarin onze ‘individuele konsunptie’ ons telkens in duwt. Het klassieke voorbeeld is het wasmachine, dat door meerderen zou kunnen gebruikt worden, dan enkel door die leden van dat ene gezin…<br />
<br />
Via dit proces waarbij ieder bij het buurtleven betrokken wordt, en waarbij iedereen het nut van de herleving van zulk buurtleven inziet, kunnen we overstappen, volgens de eigen unieke methodes en ideeën van elke buurt, naar het moment waarop de buurt radikaal het heft in handen neemt over zijn eigen buurt. Dit is enkel mogelijk als het identificatieproces al heel wat opgeschoten is. Men laat het gemeentebestuur weten dat men diens leiding niet meer nodig heeft. Men bakent de buurt geografisch af, en maakt bepalingen dat men vanaf heden over het eigen territorium eigen beslissingsmacht heeft! Dit betekent bv. dat elke milieuhinder van auto’s, tot fabrieken, tot de bouw van huizen, die door de buurt als hinderlijk zullen geduid worden, niet meer zullen worden geduld. Zowel in de twee besproken richtingen zal men nu rasse schreden zetten: enerzijds negatief tegenover alle bedreigingen, positief ten aanzien van de eigen inrichting, en beheer. Wat er nu komt hangt, net als in de vorige processen, volledig af van de eigen verbeelding en creativiteit van de buurt. Zo bestaat de mogelijkheid dat de buurt evolueert tot een eigen ekonomie…<br />
<br />
De meest primaire dingen kunnen door elke buurt worden geproduceerd. Bv. granen, koeien, en dus brood, melk en vlees. Een buurt in een stad of dorp kan zich immers velden huren buiten de wereld van steen en beton. Dit is ook al belangrijk omdat de mensen alzo op hun eigen ‘voedselproduktie’ kunnen toezien. We hebben er al vroeger op gewezen dat voedselproduktie niet te verenigen is met massaproduktie… Dus moeten we terug de weg op van de kleinschalige tuinbouw, onder toezicht van hen die het eten. Over naar ons voorbeeld van de ‘bakker’.<br />
<br />
De buurt stelt iemand aan als bakker, en ieder betaalt die persoon bv. 100 BF/per maand per persoon die dient te worden gevoed, en die bakker dient aan ieder brood te leveren, aan de produktieprijs, dat betekent aan de prijs dat het hem of haar, kost om dit brood te maken. Iedereen weet dat deze produktieprijs, nauwelijks meer dan 5 Bf/per brood bedraagt. Als er in die buurt 300 mensen wonen, wat toch een vrij normaal aantal is, dat verdient die man 30.000 Bf in de maand, wat toch ook een realistisch cijfer is, en onze man zal er niet voor in de nacht dienen te werken, aangezien er geen konkurrentie met andere bakkers is. Ook kunnen een paar mensen in de wijk worden betaald, door een bijdrage van iedereen om bepaalde taken op zich te nemen. De ene past op een aantal kinderen, en geeft die eventueel wat onderwijs; de andere coördineert eventueel een wijkkrantje, een derde geeft bijtijds voorlichting over gezondheid, gezond eten enz… In de mate van het mogelijke kan men aldus een aantal mensen tewerkstellen die rol-verwisselend kunnen werken. Dit om te vermijden dat men zijn hele leven bakker moet zijn…<br />
<br />
Eén van de eerste aktiviteiten die het ‘gemeenschappelijk denken’ al direkt voelbaar aan de wereld laat zien, is het omvergooien van alle hagen, prikkeldraden enz… tussen de diverse tuinen. O.a. in de tuinbouw is het genoegzaam bekend welke schadelijke effekten tussenliggende hagen tussen tuinen kunnen hebben bv. voor het doordringen van de zon. Men kan eindelijk eens tot wederzijdse uitwisseling van ideeën komen, in verband met het aanpakken van de grond. Door het feit dat de huizen zo dicht bij mekaar liggen, zal ook de samenstelling van de grond van de diverse eigenaren niet zo veel van mekaar verschillen. De ene zal het jarenlang zo bewerkt hebben, de andere zo enz… Wederzijdse uitwisseling van de resultaten die men met de diverse ‘therapieën’ bereikt heeft, is zeker nuttig. Men kan dus alle scheids-middelen uit de grond halen, en men heeft één groot veld, waarvan men een nieuwe verdeling kan inbrengen, bv. speelpleinen, stukken grond voor de tuinbouw, veeteelt enz… De mogelijkheden zullen plots des te groter worden…<br />
<br />
Men kan ook bv. een coöperatieve winkel zelf gaan uitbaten. Weer hetzelfde principe. Men stelt iemand aan en ieder betaalt die 100 Bf per persoon, en die persoon levert al de produkten aan inkoopprijs. Plots worden natuurlijk al die produkten stukker goedkoper dan deze van de warenhuizen… Het is nog om andere redenen absoluut noodzakelijk om op die manier de distributie van de konsumptieprodukten terug in handen te krijgen… Uiterst belangrijk op dit ogenblik in de distributie is wat er gebeurt met de warenhuisketen GB/INNO. Men heeft de zogenaamde ‘witte produkten’. Deze zijn gemiddeld 15% goedkoper, en de bedoeling is niet ver te zoeken. GB wil niet meer of niet minder dan alle konkurrenten uit te schakelen. Niet alleen in de distributie zelf: de zogenaamde middenstanders, die een voor een verdwijnen en als kassier bij GB kunnen gaan werken. Maar ook de producenten van produkten. Doordat die produkten zo goedkoop zijn, worden de andere produkten natuurlijk minder gekocht, en zullen er een aantal binnen de kortste keren failliet gaan.<br /><br />
Vanwaar komen de witte produkten? GB sluit akkoorden af, met een bepaalde firma om die produkten te komen leveren. Dat betekent een fantastische afzet voor die firma’s en die gaan er dan ook op in. Door die levering van die witte produkten, gaat de rest van de producenten, de konkurrenten op dit gebied langzaam failliet, en op het allerlaatste blijft GB alleen nog over als enige distribuant, en als enige producent van produkten. Dit omdat zij hoe langer, hoe meer zelf produkten maken, en via de witte produkten de andere konkurrenten de business uitjagen. Wat gaat er gebeuren als GB het monopolie heeft? Dan zullen al die produkten plots in prijs fel stijgen… Een kapitalistische firma heeft trouwens nog nooit anders gedaan, als ze zo’n monopolie verwierf…<br />
<br />
Naast die coöperatieve winkel zijn er echter nog diverse aktiviteiten van gelijkaardig pluimage. Men kan zelf 16 mm/films gaan draaien in een grote kamer waar bv. 50 mensen binnenkunnen. Men kan dit organizeren op aanvraag van de bewomers, en u zal zien dat u er geen verlies op doet… De huur van een 16mm/film kost 2.000Bf en een projector + doek ook zoiets. Als er dus 80 mensen zijn op de twee of drie vertoningen, die 50 Bf betalen, bent u opnieuw uit de kosten. U kan er de nieuwste films aanvragen! Idem voor een kaffé. Men betaalt de barman, en men betaalt voor het pintje nauwelijks 10Bf! Een andere aktiviteit zou zijn, het uitproberen van zonnepannelen om de buurt van elektriciteit te voorzien. Men kan zijn eigen lichamelijke afval verzamelen op mesthopen, en er via de methaangisting warmte uit betrekken. Hiervoor dienen boeken gelezen te worden. Kleine initiatieven in Nederland zoals de Kleine Aarde experimenteren met dit soort dingen al jaren en zullen u graag alle uitleg bezorgen. Zonnepannelen e.d. kan men allemaal met de eigen hand maken, en dit is zeer interessant om weten, omdat op dit ogenblik de grote maatschappijen die de andere energie-voorziening al beheersen, ook van dit soort dingen op de markt aan ’t brengen zijn, onder afgrijselijke dure prijzen…<br />
<br />
Als de buurt mee evolueert in de lijn van dit denken, dan zijn er ondertussen al diverse dingen gebeurd. O.a. is het leven veel goedkoper geworden, en dît betekent dat men dus minder geld nodig heeft om rond te komen. Dit niet alleen doordat beslag is gelegd op het distributienet, en dit haalbaar is omdat de buurt bestaat uit een 300-tal mensen! Ook omdat we eigen dingen zijn gaan beginnen te produceren, en dit vooral met betrekking tot de voedselsektor. Daarnaast hebben we al diverse mensen die betaald worden, en aldus tewerkgesteld worden aan een behoorlijk loon. Maar we gaan nog verder!<br />
<br />
Het is nu aan de buurt om een planning op te stellen van de behoeften die ze nodig heeft, op alle denkbare vlakken. Wat hebben we nodig om te leven? Wat daarvan is op dit moment al in eigen produktie, onder ‘controle’? Wat daarvan is nog onder controle te brengen? Men kan ondertussen beginnen te denken aan met vereende kracht –en de doppers kunnen hier ongetwijfeld een handje in toesteken– één of meerdere eigen produkten zelf te maken. Het experiment met ‘Les Sans Emplois’, het jeans-bedrijf nabij Bergen, dat toch liefst 8 maanden draaide op de verkoop van zelfgemaakte jeansbroeken, nadat de patroon Pierre Salik, wegens ongehoorde afdankingen en diens meer, aan de deur was gezet, heeft voor mij duidelijk aangetoond dat ook de produktie van textielprodukten op kleine schaal zeker rendabel is. Alleen moet men goede kontakten hebben met de afzetmarkt. Men moet bijna kunnen werken op aanvraag, en waarom zou dat niet kunnen? Bv. In de buurt kan iedereen per jaar bekendmaken wat hij nodig heeft aan kledij, en gedurende dat jaar kunnen een aantal mensen die artikelen met vrij veel zorg, en opnieuw aan produktiekost maken, mits ze betaald worden. (opnieuw 100Bf per persoon) Dit soort buurten zouden dan naar de universiteit (zie deel 4 over de kennis) kunnen trekken om zich in kennis te stellen van de nieuwste technologieën…<br />
<br />
Op kleinschalig niveau is duidelijk terug het ‘simpel’ leven mogelijk. De afschaffing tussen de door mij zo gehate scheiding tussen hoofd- en handenarbeid zou al vlug een realiteit kunnen zijn, en ook is al vlug een inschakeling mogelijk van al diegenen die op dit moment door de industrie als waardeloos worden bevonden. Bv. de bejaarden en andere eenzame mensen zouden wellicht niks liever wensen van een handje toe te steken in de diverse mogelijkheden die zich aanbieden. En de zovele mensen die geen tuintje hebben, en de zovelen die wellicht een hof hebben die veel te groot is, zodat die er deels te verdord bijstaat…<br />
<br />
In het boek ‘Utopia’ van Thomas Morus beschrijft hij een utopische stad, waar iedereen in zijn leven gemiddeld twee jaar buiten de stad op een boerderij werkte en er mede voor zorgt dat er dagelijks genoeg voedsel is voor iedereen. Dit voedsel werd vervolgens in grote hallen neergeplaatst, waarna iedereen er naar behoefte kon van nemen. Privé-bezit en de angst om het noodzakelijke privé-bezit blijvend bij mekaar te hebben, zijn veelal complementair. De angst om het niet-bezitten maakt de mensen wat neurotisch er omtrent. ‘Wat ik opgeëten heb, kunnen ze mij al niet meer afpakken’ en ze zijn innerlijk gestuwd om meer te bezitten, liefst zoveel mogelijk, ten einde een goede spaarpot te hebben, tegen het niet-bezitten…<br /><br />
Als de angst om het niet-bezit wegvalt, door de afschaffing van dit privé-bezit, zal ook de drang om het wel-bezit evenzeer fel verminderen…<br />
<br />
U zal opmerken, dat er toch nog altijd geld nodig is, voor al die konsumptie-artikelen die men zich toch graag wil aanschaffen. Als men de buurt-ekonomie radikaal wil doordenken zonder geld in omloop, kan men zich eens met het volgende voorbeeld te denken zetten. Bv. de bakstenen. Een buurt zal enkel met veel moeite zelf bakstenen kunnen maken, dus ze besluit de bakstenen te gaan ‘kopen’. Als er nu zo’n fabriek in bakstenen in België bestaat, kan de buurt er een aantal mensen naar toe sturen die er een tijd gaan arbeiden, tot ze de bakstenen verdiend hebben, die ze willen kopen. Er geschiedt geen geldtransaktie aldus! Bv. de wijn. Gesteld dat men rode wijn nodig heeft, dan gaan opnieuw een paar mensen in de franse wijnoogsten werken, tot ze genoeg geld verdiend hebben om er wijn mee te kopen… Geld is dus uit te schakelen…<br /><br />
Maar dit is natuurlijk niet in zijn uiterste konsekwentie door te trekken. Bv. als men op vakantie wil gaan, kan men niet in elke kamping vragen om te mogen afwassen in plaats van te betalen… De kosten om op vakantie te kunnen gaan, zullen sterk verminderd worden, als een deel van de buurt samen reizen. bv. in een bus, die nog voor vele andere dingen kan dienen. Daarom dient dus de buurt van de produkten die het maakt voor zichzelf, in de mate van het mogelijke een teveel maken. Dit wil zeggen dat men meer produceert dan men voor zichzelf nodig heeft en de overschot poogt te verkopen. Zo kan er geld in kas komen… In zijn uiterst denkbare vorm werkt dus iedereen gratis voor de buurt, krijgt ook iedereen gratis de zelfgemaakte produkten, en is er een centrale kas, waar de inkomsten in terechtkomen van de produkten die men zelf maakt, en die men verkoopt aan buitenstaanders.<br />
<br />
Nu nog een kleine opsomming van de moeilijkheden die zo voor de hand liggen. Als men zelf zijn brood begint te bakken, is er het protest van de plaatelijke bakker. In de mate dat hij tot de buurt behoort, zoekt men misschien best een andere oplossing. Men kan natuurlijk eens vriendelijk met hem gaan praten. Als men zijn recht gaat laten gelden op bv. de openbare weg, is er direkte last te verwachten met de overheid. Hierin moet men volharden! Men mag nooit een adviesorgaan voor de overheid worden (de klassieke truuk waarmee men protest probeert in te kapselen!). Wat met de verschillende ‘klassen’ in de buurt. Ik kan me best voorstellen dat iemand die nu zijn miljoen per jaar binnenrijft in een of ander duistere onderneming, dat die wel efkens zal lachen, om zijn job uit handen te geven. Ook mensen die psychisch het gezin diep nodig hebben, ter kompensatie van frustraties uit diverse situaties, zullen moeilijk die identificatie met het gezin opgeven, ten voordele van de buurtidentificatie. Men moet echter door daden de valsheid ontmaskeren van de stereotype gezinsgedragingen, die zogezegd veiligheid en rust zouden schenken. Het tegendeel is duidelijk waar: deze veiligheid, deze stereotype ruzies, maken de mens nog meer onmondig! De evolutie in zo’n buurt zal zeker op eigen ritme, langzaam dienen te gebeuren, en met veel begrip voor mekaars problemen…<br />
<br />
Stilaan, (is dit utopie?) zal het niet meer nodig blijken van in een of andere firma te gaan werken, en zal het weliswaar met minder inkomsten ook leefbaar zijn zich in te schakelen in dienst van de buurt. Stilaan wordt dan die socialistische maatschappij zonder diktatuur, zonder bureaukratie, en met een eigen ekonomie, op een kleinschalige manier waar. Men leeft op eigen ritme, en enkel op basis van zijn behoeftes. Geen reklame-buro’s meer, die over de hoofden van miljoenen behoeftes gaan creeëren. Men is immers baas over zijn eigen leefsituatie. Wie er alleszins niet om zullen treuren zijn diegenen die op dit ogenblik uit de boot vallen. Zij bv. die noch behoren tot een gezinsstruktuur, noch behoren tot diegenen met voldoende verbale kwaliteiten, of voldoende ik-sterkte om zich te begeven in het plaatselijke verenigingsleven, dat zich heeft ontwikkeld rond de grote partijen. (de verzuiling!) Om de buurt in je straat echt te zien, moet je wel even buiten je gezin kijken, even de introvertie van je gezin doorbreken!<br />
<br />
= PART 12. De grote revolutie. =<br />
<br />
Is de grote revolutie, als het breukmoment met het verleden, nog mogelijk? Zijn wij niet al, teveel vergiftigd met het konsumerende denken? Bezitten wij nog genoeg individuele sterkte om ooit te kunnen leven zonder iemand die ons samen-zijn disciplineert? Is er nog voldoende onbehagen in deze kapitalistische kultuur aanwezig, opdat één of andere vonk de finale revolutionaire explosie zal kunnen doen ontbranden? Op welke aspekten van ons samenleven, zal dit breukpunt dienen betrekking te hebben? Een extreem privé-bezit-denken zoals we het nu beleven, zal m.i. steeds een coöperatief samenleven in de weg staan. Een denken over de man-vrouw-relatie, waarbij de man voor de creatieve pool staat, en de vrouw voor de ontvankelijke pool, zal steeds tot onderdrukking van de vrouw leiden. Met welke wapens is een revolutie in de westerse kultuur mogelijk? Welke tegen-middelen gebruikt de overheid? Wie is de vijand die moet bestreden worden, willen we revolutie maken en welk is de ‘achillespees’ van deze vijand? Kunnen wij ‘leven’ zonder revolutie? Wat is revolutie eigenlijk?<br />
<br />
Revolutie dient zich in deze westerse kultuur aan als een op zijn mindst kontroversieel gegeven. Voor vele linkse kameraden, is de revolutie iets gelijkaardigs, als het beloofde land waar de christenen naar toe trekken na hun dood. Het is de troost in het sombere leven, waar Marx over geschreven heeft, dat de tegenstellingen binnen het kapitalisme er onafwendbaar naartoe zouden leiden. Ondertussen hebben die tegenstellingen niet het kapitalisme doen ineenklappen, maar wel, zo lijkt het de mens. Deze werd hervormd naar de eisen van dit kapitalisme. De gewelddadige revoluties van de jongste jaren, bv. Nicaragua, Iran, werden met veel sympathie begroet, en steeds brandt weer even die hoop in de harten. Zou het ook hier niet mogelijk zijn? Voor diverse rechtse krachten, is het element revolutie, steeds een manier geweest om de eigen onderdrukking en repressie te verrechtvaardigen. Steeds wordt verwezen naar de diktaturen die de kommunistische revoluties in China en Rusland hebben opgeleverd. En voor de rechtse ideologen was het aldus een koud kunstje om de vrijheid in het kapitalisme, boven de ‘psychiatrische werkkampen’ te plaatsen waar de politieke dissidenten naar toe vliegen, als ze een dissidente noot plaatsen in het Russische politieke leven. Verzwegen wordt dan natuurlijk altijd, dat er ook in België circa 25.000 mensen in psychiatrische inrichtingen ‘onder controle’ blijven, waarvan liefst 2/3 onder hen, meer dan 3 jaar in de instelling blijven. Zij, die tot ‘eer en glorie’ van het vrije westen, tot chronisch patiënt zijn gepromoveerd, kunnen er heel hun leven blijven. Ook verzwegen wordt dat in Rusland, de winsten van de fabrieken, rechtstreeks besteed worden aan sociale voorzieningen, in plaats dat deze gelden zoals hier aangewend worden om Zwitserse bankrekeningen te spijzen van onze industriebaronnen.<br />
<br />
Als we de hedendaagse revolutionaire tendenzen overlopen, dan merken we dat deze bijna allen betrekking hebben op een defensieve houding. Zo bv. de strijd tegen de kernenergie. In deze strijd legt men wel voortdurend de manier bloot, waarop deze samenleving met deze kernenergie opgescheept zit. En dit door de geheime intriges, beslissingen, die genomen werden zonder enige kontrole van de bevolking hierop, te analyseren, Daarbuiten wil men zich verdedigen tegen de gevaren, die er uit de hele cyclus, van ontginning in de mijnen van het uranium, tot bij de berging van de kernafval, zouden voortspruiten.<br /><br />
Ook de akties rond de werkloosheid, tegen de verhoging van de inschrijvingsgelden aan de universiteiten, tegen de aantasting van de sociale sektor, tegen de verdere aantasting van de privacy door de invoering van de databanken bij de rijkswacht enz… hebben dit defensief element in zich. Men poogt het status-quo te behouden, en verzet zich tegen al die nieuwe impulsen van de kapitalisten, om verworven rechten in het huidig status-quo aan te tasten. Velen wijzen natuurlijk op de aard van het kapitalistisch systeem en zijn inherente onderdrukking, als deze de aantasting van het status-quo analyseren. Toch blijven dit soort analyses meestal wat aan de kant staan, en krijgen ze weinig aandacht, en dit is spijtig omdat het dit soort analyses zijn die ‘revolutionaire tendenzen’ in zich dragen. Ook het ander soorten akties, die rechten willen afdwingen, (Bv. legalisering van het hashgebruik, elementaire rechten in gevangenissen en in psychiatrische instellingen, gelijkschakeling van de wettelijke rechten voor man en vrouw enz…) zijn veelal te specifiek gericht op de ontvoogding, emancipatie van een bepaalde verdrukte groep. Het is slechts als de marginaliserings- en uitstotingstendenzen die dit kapitalisme er op nahoudt, wijd en zijd worden bekend gemaakt, dat ook dit soort akties ‘revolutionaire elementen’ bevatten.<br /><br />
Om bv. de link naar het feminisme te leggen: als de feministen in hun streven naar gelijkschakeling van de recht tussen man en vrouw, gelijk werk eisen voor man en vrouw, zonder kritisch aan te kijken tegen het soort werk dat de kapitalisten ons hebben aan te bieden in dit soort maatschappij, dan is het feminisme duidelijk geen revolutionaire kracht. We hebben heel deze diskussie echter al gevoerd, toen we in het eerste deel onderscheid maakten tussen totaalkritiek en deelkritiek.<br />
<br />
Welke zijn aldus de kriteria die wij gebruiken, als we iets tot ‘revolutionaire tendens’ willen bestempelen. Het is duidelijk dat een ‘revolutionaire tendens’ ons dichter brengt bij het ‘breukmoment’. Daarenboven dient het ons ‘kollektief’ dichter bij het breukmoment te brengen. Dat betekent dat gewelddadige akties bijvoorbeeld ons niet kollektief dichter bij het breukmoment brengen, als de logika niet voor iedereen begrijpbaar is, dat de ernst van de wantoestanden die werden aangeklaagd in de aktie, de ernst van de middelen rechtvaardigde die werden gebruikt. Want op dat ogenblik heeft de burgerlijke pers vrij spel, om heel de aktie als ‘terroristisch’ af te schilderen, en verdwijnt het politieke karakter van de daad van het toneel, ten voordele van het ‘misdadige aspekt’ ervan.<br /><br />
‘Dichter bij het breukmoment’ komend betekent dat het kollektieve inzicht groeit dat onze politieke en ekonomische leiders repressieve onderdrukkers zijn, en dat ze zich hierbij bedienen én van fysiek geweld, én van subtiel geweld. Daarnaast betekent dit ‘naderen van het breukmoment’ dat er iets verandert in de machtsverhoudingen tussen onderdrukkers en onderdrukten… Daarom zijn demonstratieve akties ook nuttig om dit kollektieve inzicht in de repressiemechanismen te doen groeien, maar is het tweede enkel te begrijpen in termen van een ‘fysiek’ gevecht tussen de ‘werkelijke vijanden’ en ‘het volk’. Fysiek is in deze redenering te begrijpen alszijnde ‘de totaliteit van machts-elementen’ in een krachtsverhouding. Wij gaan op dit thema seffens door, eerst gaan we pogen dit ‘breukmoment’ wat te verduidelijken.<br />
<br />
Het breukmoment heeft in onze betekenis betrekking op het ‘bevrijdingsmoment’ waarbij men zich ontdoet van de disciplineringsmechanismen die onderdrukkers op u richten. We hebben reeds in de voorbije bladzijden van dit boek gesteld dat zulk een breukmoment zich kleinschalig kan voordoen. Dat een socialistische maatschappij in het klein mogelijk was, als een klein aantal mensen hiervoor zouden willen kiezen. We hebben het voorbeeld gegeven van de coöperatief, te midden van een ‘netwerk van coöperatieven’, en van de buurt, ook eventueel gesitueerd in een ‘netwerk van dergelijke’ buurten. Bij een buurt is dit netwerk minder noodzakelijk omdat we het aantal participanten in de buurt geschat hadden op 300, terwijl de coöperatief normaliter zal bestaan uit een tien tot twintig participarten, en aldus dit netwerk nodig hebben. Het leven, zoals wij het geschetst hebben, zou aldus een ‘breukmoment’ betekenen, betreffende het ‘kapitalistische leven’ in fabriek en gezin. Nochtans hebben wij diverse keren gewezen op de gaten in dit ‘breukmoment’. Wat als een kernraket neerkomt op het terrein van de coöperatief? Wat met de psychologische restanten van het privé-bezit, die ons allen tot hyper-individuele wezens heeft omgevormd? Wat met de vele wanklanken die ons bereiken over de onderdrukking buiten de kommune? (kommune en koöperatief worden hier door mekaar gebruikt, wat grammatikaal niet helemaal in orde is: komune wordt gebruikt voor leefgemeenschap, en koöperatief voor werkgemeenschap, maar het leefverband dat wij bedoelen omvat beide).<br /><br />
Naast dit ‘kleinschalige’ breukmoment, is er het ‘totale’ breukmoment, waarbij een hele maatschappij zich bevrijdt van de onderdrukkers. Naast beide, vinden we ook nog een heleboel ‘partiële’ breukmomenten. Bv. vrouwen die strijden tegen de onderdrukking van de man, homofielen, pedofielen die strijden voor de ontvoogding enz…<br />
<br />
Is een echt breukmoment wel mogelijk? Is het mogelijk van te breken met het verleden, op een manier, dat niks meer overblijft van het verleden, en men met verse bouwstenen een nieuwe maatschappij opbouwt? Dezelfde vraag kunnen wij stellen, én voor de kleinschalige initiatieven, én voor de totale revolutie. Hoe zullen bv. de mensen zich kunnen bevrijden van de onzekerheid, hun angsten, die ze zoals verkoudheden bij een te lage temperatuur, hebben opgedaan door die te warme, overbezorgde, autoritaire opvoeding. De kultivering van die angsten, door middel van bv. die katastrofefilms e.a. is een contra-revolutionaire kracht… Angstige mensen hebben leiding nodig, en hebben bang van de chaos, waar zij zelf de leiding over zichzelf moeten nemen. De angst voor vrijheid! Hoe zullen mensen zich kunnen bevrijden van hun onzekerheid, van hun nood aan leiding, hun nood aan strukturen? Het is het antwoord op die vragen die het ons zal mogelijk moeten maken, de vraag te beantwoorden, of een socialistische revolutie denkbaar is, die niet zal vervallen in een diktatuur. Want zolang we blijven zitten met de restanten van het verleden: onzekere mensen die zich aan privé-bezit vastklampen om een eigen identiteit aan te nemen, zal ook na ‘de revolutie’ hetzelfde gebeuren als in het kapitalisme gebeurt. Hoe kan de mens zich individueel bevrijden, zodat hij geen nood meer heeft, om zichzelf, of de produkten die iemand maakt te doen renderen en hiervoor eventueel anderen te gebruiken ten einde zichzelf te kunnen manifesteren. (Dit is de definitie die wij in het begin van het boek gaven betreffende de ‘kapitalistische logika’) Hoe kan iemand dus aan die ‘kapitalistische logika’ ontsnappen? Ons antwoord hierop zal weer tweeledig zijn. Ofwel dient men te experimenteren in kleinschalige leefgemeenschappen, ofwel dient men zijn ‘coöperatief’ bewustzijn te ontwikkelen in de afwijzing van de onderdrukking, niet alleen de onderdrukking met betrekking tot de eigen persoon, ook deze met betrekking tot de anderen. We zullen eens zien welke ‘revolutionaire tendenzen’ deze kleinschalige initiatieven in zich dragen.<br />
<br />
Ten eerste is het bestaan van zo’n kleinschalig initiatief levendige publiciteit voor het ‘socialistisch samenlevingsideaal’. Dit in de mate natuurlijk dat de leden uit deze coöperatief naar buiten treden met diskussiemateriaal rond hun initiatief, en vooral participeren aan de strijd tegen de onderdrukking die buiten hun koöperatief gevoerd wordt. Het is begrijpelijk dat een troep navelstaarders die zich enkel interesseren voor wat er binnen hun muren gebeurt, en zich voortdurend geestelijk masturberen rond de bedenking dat zij zich OK voelen, op geen enkel moment publiciteit kan zijn voor het ‘socialistisch samenlevingsideaal’. Dit laatste heeft betrekking op het ‘samen leven met de anderen’, en dit kan op geen enkele wijze iets te maken hebben met een kleinschalig initiatief, dat enkel kwantitatief verschilt van het groepsegoïsme van het huwelijk. Ten tweede is er de mogelijkheid voor de participerende individuen om te groeien doorheen alle interne belemmeringen die het kapitalisme in iemands psyche heeft ingeprent. Ten derde is er de kracht van het alternatief, het utopisch denken, waarover we het vroeger in dit boek al gehad hebben. Je kan blijven klagen over de werkloosheid, over de politiek van de multinationals; de vrouw kan blijven klagen over de onderdrukking door haar man; men kan blijven klagen over de hormonen in het varkensvlees etc… Als er geen enkel perspektief is op een alternatief dat ekonomisch hard te maken is, dan blijf je in je kritiek altijd zitten met een zwaarmoedig element, dat je ‘ze’ ondanks alle onrechtvaardigheid toch nodig hebt, en aldus afhankelijk blijft… Ook hiervoor is het noodzakelijk dat de mensen in de coöperatieven hun initiatieven bekendmaken, en dat ze kontakten zoeken met de arbeidersbeweging, konsumptiebonden, feministengroepen (hoe de onderdrukking van de vrouw eventueel overwonnen wordt in zo’n kleinschalige leefgemeenschap). buurtwerken enz.<br />
<br />
De ‘geleefde’theorie, –dit wil zeggen, de theorie die ondersteund wordt door een konkrete levenswijze, of door een leefgemeenschap,– deze heeft pas ’echte waarde’… Het zijn trouwens dit soort levendige getuigenissen van vrijheid, die aan anderen des te harder zullen doen voelen, hoe ‘onvrij’ ze zijn. Dit allemaal in de mate dat de mensen in de ‘coöperatieven’ zich willen inzetten voor ‘het kollektief naderen van het breukmoment’… Als ze zich enkel interesseren voor de oogst van de bloemkool die uit hun navel openbloeit, onder de liefkozingen van de anderen uit de ‘koöperatief’, dan dragen ze geen ‘revolutionaire tendens’ in zich…<br />
<br />
Zoals reeds gezegd is er ook een tweede mogelijkheid om zich te ontdoen van hinderlijke restanten uit zijn psyche, om tot een ‘coöperatief’ bewustzijn te komen, namelijk door daadwerkelijk de onderdrukking af te wijzen die op deze samenleving neder daalt. In de mate dat men zich inzet én voor zichzelf, (men weert de onderdrukking uitgeoefend op zichzelf), én voor de anderen (men weert de onderdrukking op de anderen) – deze twee dingen gaan trouwens veelal samen, zal men in zich dit ‘coöperatief bewustzijn’ kultiveren…<br /><br />
Het is het aktie –in zijn breedst mogelijke betekenis– voeren, ten einde tot een betere samenleving te komen. Het is op dit gegeven dat we nu zullen doorgaan. Welk soort aktie kan ons ‘kollektief dichter brengen bij het breukpunt’? Vooreerst echter de vraag ‘Is dit breukpunt in de westerse samenleving nog mogelijk?’<br />
<br />
Het denken over revolutie is sterk veranderd sinds de technologische vooruitgang in de Westerse wereld. Sinds rond 1860 Napoleon III in Parijs grote lanen liet aanleggen, om zijn troepen vlugger naar het Quartier Latin te zenden, is er veel gebeurd. Ook Hitler liet trouwens mooie Duitse autostrades aanleggen, met in zijn achterhoofd de mobiliteit van zijn Duitse troepen. Nu zitten we met kernenergie die geproduceerd wordt, de wapenwedloop die uit het samenspel van de Amerikaanse en Russische burgerij is gegroeid, en een burgerij die nog eerder de rode knop zal induwen, of de kerncentrale zal doen ontploffen, of de atoomraketten zal tot explosie brengen, dan de produktiemiddelen aan de arbeidersklasse te laten. Onder het mom van de wapenwedloop, en onder invloed van de vooruitgang in de technologie heeft men het wapenarsenaal uitgebreid met vele nieuwe snufjes.<br />
<br />
Betreffende het aktievoeren dient een gulden regel heilig te worden gevolgd. Vecht nooit met je vijand op het terrein waar hij het sterkst is! In enkele kleinere staten, waar het plaatselijke leger niet zo sterk is uitgerust, en beïnvloedbaar wegens de te sterke uitbuiting door de plaatselijke diktator, zal het wellicht nog wel een paar keren lukken, mits gebruik te maken van bruut fysiek geweld het pleit te winnen, Als de VS-CIA natuurlijk er met zijn poten afblijft… In de westerse wereld is men trouwens al een heel stuk verder, omtrent het ‘hanteren van protest’, en dit protest de pas af te snijden. Men infiltreert verklikkers in linkse groeperingen, men stuurt burgerlijke rechercheurs naar betogingen, en men stuwt aldus het protest in de richting dat men het hebben wil. Die richting is veelal naar het illegale, om dan binnen de kortste tijd de aktievoerders op te pikken. De Nederlandse kraakbeweging weet er al alles van. De ‘stillen’ dat is de bijnaam voor de burgerlijke rechercheurs die zich infiltreren in betogingen en andere akties. Deze jutten betogers op, om stenen te gooien, en pakken ze na het gooien van de stenen op, en begeleiden ze naar de combi… Deze dingen wegen op de aktievoerders… Verder heeft de macht zich uitgebreid, verlegd naar Europese instanties. Nu de belangen van de Europese landen zijn bijeengevoegd in de EEG, en er in NATO-verband overeenkomsten gesloten zijn met de VS, acht ik het onwaarschijnlijk dat de ‘bondgenoten’ het zo maar zouden laten gebeuren dat in één der ‘lidstaten’ er een linkse revolutie zou plaatsvinden. Wie het protest ziet in verband met mogelijke kommunistische regeringsdeelname in Italië weet genoeg, Een kommunistische partij die dan nog haar uiterst best doet, om de koalitiepartners te doen geloven, dat zij te betrouwen zal zijn als regeringspartner, en hiervoor voortdurend getuigenis aflegt van haar verlangen naar ‘wet en orde’. De nieuwste technologie, het ‘hanteren’ van protest, het Atlantisch overleg… Welke hoop blijft over? We gaan nu eerst even een opvallende link leggen tussen de ‘algemene staking’, en onze ‘koöperatieven’.<br />
<br />
In de diskussie betreffende militaire verdedigingsstrategieën, is de Noorse polemoloog J. Galtung sinds het begin van de jaren zeventig in de bekendheid gekomen met een theorie die zich ‘sociale verdediging’ noemde. Deze theorie stelt, dat een bevolking zich tegen een buitenlandse agressor, die militair veel sterker staat, dan de eigen capaciteit op dat vlak, zich het best niet-militair dient te verdedigen. Militaire verdediging zou teveel levens kosten aan de bevolking, alles vernietigen, en een zekere nederlaag tot gevolg hebben. De burgerbevolking zou zich vanuit de basis ‘sociaal’ moeten verdedigen. Dit houdt in dat men zijn opinie verandert, ten aanzien van twee belangrijke vragen. Wat moet er verdedigd worden? Met welke middelen? Galtung stelde dat niet het territorium diende verdedigd te worden, maar wel de waarden en normen volgens dewelke men leefde, wel de instituties met dewelke men samenwerkte, de produktie van eigen goederen, grondstoffen enz… Als verdedigingsmiddel om deze doeleinden te vrijwaren van buitenlandse inmenging, stelde hij voor te weigeren om met de buitenlandse agressor mee te werken, te weigeren om voor hem te werken enz… Want wat kan een buitenlandse agressor uitrichten met een territorium als hij niet kan beschikken over de bevolking die dit territorium bewoont? In plaats van militair met hem te vechten zou men met de gevechtstroepen diskussiëren, en hun pogen te demoraliseren. Galtung geeft hieromtrent in zijn publikaties trouwens schitterende historische voorbeelden. In 1968 hebben de Tsjechoslovaken meer dan één jaar tegen de Russische invasie stand gehouden op die manier. Het is pas toen de leiders kapituleerden, dat ook de bevolking dit diende te aanvaarden…<br />
<br />
Deze theorie kent echter al lang zijn toepassing in aktievormen, zoals burgerlijke ongehoorzaamheid, totaalweigeren enz…<br /><br />
Het is het weigeren mee te werken met de heersers. In termen van sociale verdediging, beschouwt men dan de binnenlandse heersers alszijnde buitenlandse bezetters… De opvallende parallel nu tussen de ‘algemene staking’ en de ‘koöperatieven’ is nu juist hun weigering om mee te doen met de binnenlandse heersers. De algemene staking is voor de arbeidersklasse het ultieme wapen, waarmee men de heersers uit het zadel kan lichten. Want de kapitalist heeft de arbeider in zijn fabriek nodig om zijn rijkdom te kunnen akkumuleren. Zonder arbeider in het fabriek is het fabriek morgen dicht, en zijn alle installaties nutteloos. Zonder arbeiders die eraan meewerken is er geen kerncentrale meer morgen (wel kernafval die verder moet onderhouden worden…), geen produktie meer van FN-wapens, die de revolutionaire strijders alle landen ter wereld neerknallen, geen rijkswacht meer, geen burgerlijke kranten… En dan was er niks meer. Geen toepassing van de technologische vooruitgang, geen ‘hantering’ meer van protest, geen Atlantisch overleg.<br />
<br />
Na zo’n redenering moet het voor iedereen duidelijk zijn dat nog veel van wat in dit kapitalisme gebeurt, nog door onze handen gebeurt… Wat houdt ons tegen?<br />
<br />
We gaan nu even overlopen welke de achillespezen zijn van de vijand, en welke aktievormen men er kan tegen ondernemen.<br />
<br />
# DE ARBEID. Het idee van de ‘algemene staking’ moet gepropageerd worden. Tegen dat zo’n algemene staking plaatsvindt, moeten de mensen in de buurten zelf klaar staan om een deel van de ekonomische produktie zelf te kunnen voortbrengen. Voornamelijk de voedsel- en textielsektor. Alles moet er in de buurten op gericht zijn de arbeiders en hun gezinnen te steunen, en dit op zowel financiële als materiële manier, in het verzet. De ‘algemene staking’ moet geweldloos verlopen. Geen betogingen, waar men de rijkswacht en het leger de kans geeft, bloed te vergieten; geen piketten, om idem reden… Alleen maar wachten –eventueel hier en daar coöperatieven oprichtend, om in eigen onderhoud te voorzien–, tot de kapitalisten de benen nemen. En dit zal na verloop van tijd gebeuren, omdat de kapitalisten altijd naar de landen trekken waar ze winst kunnen maken. De ‘algemene staking’ moet gevoerd worden onder het motto, ‘wij hebben jullie niet nodig’… Het historisch gevecht om de meerwaarde, zal enkel op die manier kunnen gewonnen worden. Een ‘algemene staking’ met perspektieven! Daarom dienen de buurten georganiseerd te worden, en dienen de bestaande coöperatieven solidair te zijn, en aan de arbeiders te tonen, hoe ze door zo’n instellingen op te richten zelf baas zijn over hun eigen produktie. Van het moment dat de kapitalisten gaan lopen zijn, kunnen de arbeiders de fabrieken en de produktiemiddelen in beslag nemen. Drie dingen hebben in het verleden de ‘algemene staking’ of de dreiging ermee, doen verliezen voor de arbeiders. Ten eerste het uitzichtloos perspektief, met de vakbonden erbij die steeds het initiatief namen om te onderhandelen, en de politieke eisen vertaalden in looneisen, en struktuurhervormingen, zoals eis tot medebeheer enz…<br /><br />
Uitzichtloos omdat er ook weinig konkrete doelen waren vooropgesteld, om bv. de economie in eigen handen te nemen. Ten tweede de uitputting inzake financiële en materiële behoeftes. Dit moet nu verhinderd worden door bestaande coöperatieven en de buurten, en de coöperatieven die de arbeiders zelf oprichten. Ten derde het zoeken van de konfrontraties, in een soort van overmoedigheid. Pikketten aan de ingang, om de werkwilligen tegen te houden, zijn vaak niet nodig, omdat die werkwilligen zo miniem in aantal zijn, dat het fabriek er toch niet op kan draaien. Betogingen zijn ook al niet nodig, en konfrontaties met de rijkswacht helemaal niet.<br />
<br />
Dit aktiemiddel kan nu ook per sektor worden toegepast. Aktiegroepen die strijden tegen kernenergie hadden m.i. al lang naar de arbeiders in de kerncentrales moeten stappen, om met hen te praten over de gevaren van kernenergie. Als er morgen er noch arbeiders, noch kaderleden in de kerncentrales zal er geen elektriciteit meer geproduceerd worden via de splitsing van de uraniumdeeltjes…<br />
<br />
Waar ook arbeiders fabrieken in zelfbeheer overnemen, (Bv. Salik in Quaregnon 1979, Prestige in Tessenderlo 1977, e.a.) dienen zij onvoorwaardelijk gesteund te worden o.a. in de distributie van hun produkten. Iedereen die wat linksvoelend is zou onmiddellijk een resem van hun produkten moeten aankopen. Salik (‘Les Sans Emplois’) zijn om deze reden moeten stoppen met hun experiment, wegens het feit dat er geen distributienet was…<br />
<br />
Zeker in sektoren die produkten maken die een potentieel gevaar betekenen voor de konsument, (Bv. in de voedselsektor) dienen onverwijld nieuwe, eigen produkties te worden opgezet, onder kontrole van hen die konsumeren!<br />
<br />
Het eerste punt in de diskussie omtrent de arbeid dient te worden: ‘Is het produkt waaraan ik heden werk, maatschappelijk nuttig? Beantwoord het aan een behoefte, of moet het via de reklame tot een kunstmatige behoefte worden aangepraat’…<br />
<br />
<ol start="2" style="list-style-type: decimal;"><br />
<li>DE KAPITALEN. Ieder dient onverwijld zijn geld terug te trekken uit de banken. Het is dit geld dat de kapitalisten toelaat eenderd welk produkt op de markt te brengen, en dit zonder enige kontrole van wie dan ook. De werking van de banken is eigenlijk heel cynisch als je het op deze manier bekijkt. Met ons geld investeren ze in kernenergie, atoomraketten enz… Het is met ons geld dat we de kapitalisten toelaten zich te verrijken. We kunnen veel beter dit geld per buurt bij mekaar leggen, en met deze ‘grote som’ bespreken wat we er zelf mee willen doen.<br /><br />
Moest morgen iedereen zijn geld terugtrekken uit de Société General, en de Bank Brussel-Lambert, dan was het m.i. grotendeels afgelopen met de kernenergie, aangezien zij de voornaamste investeerders zijn. Die investeringen zouden dan waarschijnlijk wel doorverkocht worden aan andere banken of holdings. Dan was er een nieuwe vijand…</li></ol><br />
<br />
Afhankelijk zijn van geld, betekent dat je afhankelijk bent van het werk, dat de kapitalisten je aanbieden, om aan dit geld te komen. Daarom moet je pogen zoveel mogelijk dit geld uit te schakelen, zoveel mogelijk aldus onderling de produkten te ruilen… Je moet natuurlijk wel eerst zelf een produkt maken, vooraleer je kan ruilen.<br />
<br />
<ol start="3" style="list-style-type: decimal;"><br />
<li><p>POLITICI. Ontmasker de politicus als-zijnde een marionet van de heersende klasse. Ontmasker de verkiezingen en probeer ze te boycotten. Vooraleer je stembusjes en dergelijke in brand steekt, leg goed aan de mensen uit, waarom je het doet. (bv. via een naamloze affiche). De politicus is enkel een bumper tussen aktievoerders en hun werkelijke vijanden. Juist zoals de rijkswacht en de politie niet meer zijn dan een bumper. Duidt het ‘bumper’-zijn van beiden, en probeer ze te omzeilen… Andere bumpers zijn het gerechtsapparaat, sommige sociale welzijnswerkers, de burgerlijke pers enz… De politicus is geen ‘werkelijke vijand’ van het volk. Hij heeft geen macht, en is dus vrijwel ongevaarlijk, in die zin, dat hij natuurlijk wel de rijkswacht en politie op je zal afsturen als je een bedreiging vormt voor de samenleving, maar daar hij individueel nauwelijks geld heeft, zal hij niet eigenhandig kunnen investeren… Natuurlijk zijn de meeste politici wel verweven in beheerraden van diverse multinationals of banken, en die positie zijn ze wel gevaarlijk. Maar dan is men aan het ageren tegen hun ekonomische positie, en niet tegen hun ‘politicus’-zijn, en is het ‘marionet-zijn’ van zijn ‘politicus-zijn’, ten overstaan van zijn ‘ekonomische’ positie helemaal duidelijk.</p></li><br />
<li><p>KENNIS. Poog de universiteit af te schaffen de wetenschappers naar huis te sturen, en ‘demokratiseer’ de kennis, door deze voor iedereen begrijpelijk en de nieuwste technologieën voor iedereen bruikbaar te maken.</p></li><br />
<li><p>PERS. Ontneem de kapitaalbezitters het monopolie om hun mening zomaar aan iedereen op te dringen. Richt een eigen persorgaan op, en onderhou ondertussen goede kontakten met de journalisten die je vertrouwt.</p></li><br />
<li><p>OPVOEDING. Spuit op de schoolmuren leuzen die de opstand in de scholen doet uitbarsten, Deel er pamfletten uit waarin de scholieren hun eigen onderdrukkingen kunnen herkennen, en dit in een theoretisch kader plaatsen, Wijs de buurten en kommunes erop, dat mits er een ‘regentaatsdiploma’ aanwezig is, men de kinderen zelf kan opvoeden en onderwijzen…</p></li><br />
<li><p>RIJKSWACHT, POLITIE, BOB. Vermijdt het konflikt met hen, want in principe is elk gevecht met hen zinloos. Het is nu eenmaal het terrein waarin de vijand het sterkst is. Het systeem moet verslagen worden op meer subtielere manieren. Bv. de weigering om mee te werken, het laten horen van het andere geluid, waardoor mensen meer in kennis komen met het ‘onderdrukkende’ van de overheerser.<br /><br />
Probeer met hen te praten, deel ontnuchterende pamfletten uit waarin je hen vraagt na te denken over de inhoud van de dingen, die ze moeten uitvoeren als een marionet. Als je het konflikt niet uit de weg kunt of wilt gaan, bv. bij de ontruiming van een bezetting, draag dan een helm dat ze je hersenen niet hersenspoelen met hun lange matrakken, hun ploertendoders.</p></li><br />
<li><p>LEGER. Maakt het totaalweigeren bekend, en tracht de legereenheden te overtuigen dat ‘sociale verdediging’ in alle opzichten beter is. België maakt geen enkele kans in een met de wapens beslechte oorlog. Het zal ongetwijfeld het leven kosten van heel de bevolking. Het leger heeft geen zin! Het slorpt miljarden op, en het heeft geen enkele zin. En iedereen die in het leger aktief is, weet het… Je hoeft alleen dit ‘onbehagen’ maar te versterken. Individuen die weigeren hun legerdienst te doen, of de vervangende burger dienst, moeten zien dat hun aktie ook wat weerslag heeft binnen het leger.</p></li></ol><br />
<br />
We komen tot een volgende definitie aldus van wat revolutie zou kunnen zijn: ‘Een breukpunt met het verleden waarbij de kollektiviteit van een bepaalde samenleving, die klaar is om op een meer ’coöperatieve’ wijze te gaan samenleven via de aktie, of het leven in een of ander kleinschalig experiment, erin slaagt de ekonomische heersers de vlucht te doen nemen. Dit omdat de produktie zinloos geworden is, omdat alle arbeiders totaal-weigeren nog verder mee te doen, en dit in de vorm van een algemene staking. Deze staking wordt financieel en materieel ondersteund door buurten en coöperatieven, die alreeds bestaan, en de coöperatìeven, die de arbeiders ten tijde van de algemene staking oprichten. Het wordt voor de kapitalisten helemaal zinloos om nog in deze samenleving te blijven, omdat hun een groot deel van hun investeringskapitaal is afgenomen doordat iedereen zijn geld terugtrekt uit de banken. De politici worden aan de kant gezet: ze waren in feite toch slechts marionetten, die als de ekonomische heersers van het politiek toneel verdwenen zijn, geen enkele invloed meer kunnen uitoefenen.<br /><br />
De universiteiten worden afgeschaft, en de ‘kennis wordt gedemokratiseerd’. De scholen worden gesloten en aan eenieder, die het wil wordt onderwijs verstrekt, in de materies die hem of haar interesseren. De pers-monopolies van de kapitalisten zijn ondertussen ook al afgeschaft, en kleinschalig per buurt worden eventueel kranten en redakties opgericht, die dan hun kopij kunnen binnensturen naar een federaal persorgaan dat niks anders doet dan de stukken die werden ingestuurd publiceren. Rijkswacht, politie, leger zijn allemaal afgeschaft, evenzo het gerechtsapparaat, omdat de konflikten tussen de mensen nu onderling worden beslecht, in het bijzijn van heel de buurt. De buurt wordt trouwens de centrale leefeenheid, Per dorp, per provincie enz… kunnen federaties groeien, in de mate dat de buurten zulke samenwerking nuttig achten…’<br /><br />
Utopie? Misschien…<br />
<br />
Om tot zulk een situatie te komen en de akties rond de vorige opgesomde acht punten wat te stimuleren, zullen de kleine ‘autonome’ groepen een belangrijke rol spelen. Hier ligt nu trouwens de kern van de groei van een indivíidu naar het ‘coöperatieve denken’. Het samen-leven, in plaats van het hyper-individuele bezigzijn met zijn privé-bezit… Het komt erop neer dat eenieder waar hij zich individueel, of in groep onderdrukt, of gebruikt voelt, in de mate dat hij het wenselijk of nuttig acht hieromtrent aktie voert… We hebben gezien dat de aktiviteiten van zulke groepen kunnen varieren van demonstratieve akties, naar sabotage-daden met een demonstratief karakter, naar het uitschakelen of totaal-saboteren van de ‘echte vijand’. Ieder zal zich in zijn situatie moeten diets maken hoever hij wil gaan, hoe ernstig de onrechtvaardigheid is die hij wil bestrijden, welke middelen hij hiertoe wil gebruiken. Ik wil nog eens herinneren, aan mijn standpunt, dat ik het absoluut essentieel vind, dat als men een ‘illegale’ aktie uitvoert, men er een logika in legt, en deze logika verduidelijkt, zodat de aktie voor velen begrijpbaar wordt, en deze laatsten er zich niet van afkeren, onder invloed van de burgerlijke pers. De aktie zal slechts een revolutionaire tendens in zich hebben, als het bijdraagt tot een ‘kollektief naderen van het breukmoment…’ En dit met de nadruk op ‘kollektief’. Wat Michel Strée en zijn vrienden gedaan hebben, met de gijzeling van de kinderen, was wat verduidelijking van de logika betreft helemaal geslaagd. ‘De minister die 100.000 per maand verdient, en gepensioneerden die van minder dan 10.000 per maand de huur enz… dienen te betalen’. De methoden, die zij hiertoe gebruikten, waren minder geslaagd. Dat het kinderen waren, die gegijzeld werden, werd door de burgerlijke pers gretig in de verf gezet, om heel de aktie in een negatief licht te stellen. Feit is dat een gijzeling, slechts in zeer uitzonderlijke gevallen, goed te praten is. De burgerlijke pers heeft rond deze aktie, het verhaal geweven van de uitzichtloosheid van werklozen, de penibele situatie als de kapitalisten hen geen werk meer kunnen aanbieden. De moraal van het verhaal dus: de mensen kunnen niet zonder onze kapitalistische bourgeoisie!<br />
<br />
De moraal van dit boek: voert aktie tegen uw onderdrukkers en dit via groepen die eventueel spontaan, eventueel georganiseerd kunnen ontstaan rond een konkreet ervaren onderdrukkingsmechanisme. De kleine, ‘autonome’ groep heeft alvast dit voor op de vijand: het verrassingselement wegens de eigen keuze van ruimte en tijd. Hop naar het breukmoment!<br />
<br />
= Slot =<br />
<br />
Het is aan u, beste lezer, om aan dit boek een waardig slot te geven. Het slot, dat op zijn beurt inleiding wordt, tot het verhaal over de ‘kollektieve nadering van het breukpunt’. Een verhaal, in de orde van …de daden!<br />
<br />
Adios!<br /><br />
''Luc Vanheerentals''<br />
<br />
[[File:fotos/tekening2.jpg]]<br />
<br />
[[File:fotos/tekening3.jpg]]<br />
<br />
–EINDE–<br />
<br />
<references /></div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=De_Ligt,_Bart_-_De_overwinning_van_het_geweld&diff=26633
De Ligt, Bart - De overwinning van het geweld
2023-03-06T15:09:06Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:de Ligt, Bart]]<br />
[[Categorie:De overwinning van het geweld]]<br />
[[Categorie:Uitgeverij Bevrijding Reeks]]<br />
[[Categorie:Utrecht]] [[Categorie:Nederland]]<br />
[[Categorie:Nederlands]]<br />
[[Categorie:Antimilitarisme]]<br />
[[Categorie:Sociale Defensie]]<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/5/54/De_Ligt%2C_Bart_-_De_overwinning_van_het_geweld%2C_Uitgeverij_Bevrijding_Reeks_nr_3%2C_Utrecht.pdf<br />
<br />
<br />
De overwinning van het geweld<br />
<br />
<br />
Door Bart de Ligt<br />
<br />
Verschenen: 1935<br />
<br />
Bron: De overwinning van het geweld, Bevrijding Reeks No. 3, Uitgeverij “Bevrijding”, Utrecht 1935<br />
<br />
Digitalisering: Tommy Ryan<br />
<br />
<br />
='''De overwinning van het geweld'''=<br />
<br />
<br />
Aan mijn vriend Frans Arijs, redacteur van “Nooit Meer” te Antwerpen.<br />
<br />
<br />
==''I. De godsdienst van het geweld''==<br />
<br />
<br />
Wij leven in den tijd van de overwinning van het geweld. “Geweld” komt van den oud-germaanschen wortel waldan: kracht hebben, heerschen, macht uitoefenen, regeeren, en beteekent dit alles steeds meer in dien zin, dat men daarbij andermans recht te kort doet. Of men den blik wendt naar Japan, Italië of Duitschland, — naar Marokko, India of Indonesië, — overal blijkt het steeds sterker te triompheeren. Nimmer had Napoleon, noch Bismarck, zulk een aanhang. Iedere man soldaat! Macht = Recht! Bloed en ijzer!<br />
<br />
Geweld geeft meer dan ooit den doorslag in de moderne staatkunst. De geleerden zijn nog niet in den stratospheer gestegen, of de uitkomsten van hun onderzoek worden in de moderne krijgstechniek verwerkt.<br />
<br />
“Sterke persoonlijkheden,” d.w.z. brutale, hardhandige heerschers, zijn thans in de mode: La mode est aux personnalités fortes. Weg met de idealisten en vrijgeesten der XVIIIe eeuw! Moderne zakelijkheid! De zwaarbewapende staat belichaamt het hoogste maatschappelijke en geestelijke gezag. De politiek ga uit van der menschen duistere driften. Godsdienst is slechts geoorloofd, voorzoover hij door de suggestie van een bovenaardsch gezag het aardsch gezag versterkt, doch kan niet worden geduld, zoo hij zich daartegen verzet. Vrijheid van geweten en overtuiging is den enkeling slechts toegestaan, voorzoover het algemeen belang, vertegenwoordigd door den staat, het toelaat. Binnen- en buitenlandsche verhoudingen berusten onverbiddelijk op geweld. “Alle bewapende profeten overwinnen, alle onbewapende bezwijken,” schreef Machiavelli. Mussolini, de profeet van het fascisme, heeft zoo goed als Stalin, de profeet van het bolsjewisme, zijn gezag op geweld gegrondvest. Hetdoet er niet toe, of dit “rechtvaardig” of “onrechtvaardig,” “zedelijk” of “onzedelijk” is. 1914 heeft bewezen dat de wereld-schapenstal, waarvan Jesaja droomde, een failliete fictie is. Slechts in den krijg ontplooit de mensch zijn hoogste krachten.[1]<br />
<br />
Bedenkelijker nog dan de praktijk van het geweld, is het geloof eraan en erin. Het is een bewuste cultus, een moderne religie geworden. Gewoonlijk citeeren tegenstanders ervan Mussolini's bombastisch: “De dolk tusschen de tanden, de bom in de handen, en een sou-vereine minachting voor het gevaar in het hart,” of een rhetorische heidenpassage uit Hitler’s “Mein Kampf”, en troosten zich met Einstein, dat “onze demokratieën” gelukkig zóó ver niet gaan. Wellicht zijn zij in zeker opzicht verder: ze behoeven tot nationalisme noch militarisme meer opgezweept te worden. De alomvattende volkslegers, waarin sinds Frankrijks groote revolutie de moderne naties steeds meer opgingen, zijn voor het gemiddeld besef in het westen normaal geworden, ten minste als het spant — ook bij sociaal-demokraten en bolsjewisten. Het meest geraffineerde krijgsgeweld is in de Vereenigde Staten, Groot Brit-tannië, België en Nederland even vanzelfsprekend, als het officieel beleden christendom. Het wordt er niet alleen mee saamgedacht, maar zelfs voor in de plaats gesteld. Kolonel Fuller acht de engelsche soldaten dien van het vasteland jaren voor, omdat zij de taktiek van den wetenschappelijken oorlog in zich opgenomen hebben als….. “een nieuw Evangelie.” In de “Nieuwe Rotterdamsche Courant”, zoo fier op haar gematigdheid en geestelijke standing, prijst een militair deskundige dit geloof aan als “aanlokkelijk”, omdat het “bergen verzet.”[2] En hij wordt allerminst wegens godslastering vervolgd.<br />
<br />
Op de Anti-Gifgasoorlog-Conferentie te Frankfurt (1929) verklaarde een Duitsch scheikundige, dat het ergste van den modernen krijg zelfs niet de gruwelijkste strijdmiddelen waren, maar het ontzettender feit, dat de moderne mensch het normaal was gaan achten, op overheidsbevel zijn medemenschen bij massa’s te vergiftigen, wat in zoogenaamden vredestijd de criminaliteit reeds merkbaar beinvloedde. Inderdaad komen oorlogsgifgassen uit vergiftigde geesten, oorlogsbakteriën uit besmette gemoederen voort. De moderne samenleving is slechts een uiterst geciviliseerde vorm van barbaarschheid, die aan individueelen en collektieven waanzin grenst, en er telkens in overloopt. Niet alleen alle kuituur, zelfs het naakte leven van ontelbare menschen. en dieren wordt door den modernen oorlog niets ontziend bedreigd.<br />
<br />
Weinig is moeilijker, dan met dit alles bewust te breken. Het eischt, naar men onlangs opmerkte, veel meer durf en moed, opoffering, initiatief en vindingrijkheid, dan de oorlog. Want — “de vrede is het nieuwe.” Geweld en krijg zijn zeer diep gewortelde menschelijke gewoonten, waartoe wij niet slechts politiek en maatschappelijk, maar ook psychisch, vaak onbewust, voortgestuwd worden. Het is veel eenvoudiger, daaraan toe te geven, dan zich ertegen te verzetten, al ware het slechts vanwege de moreele en sociale regressie, die ermee gepaard gaat: vallen, ook terugvallen, is gemakkelijker dan stijgen. Velen “vallen” trouwens wat graag! Niet alleen moet men, om met Duprat te spreken, een eeuwenoud “maatschappelijk determinisme” principieel en praktisch, in zich en om zich te boven komen, maar een nieuw sociaal determinisme, dat der persoonlijke en maatschappelijke vrijheid, op individueele en gemeenschappelijke verantwoordelijkheid berustend, moet zóó krachtig worden ontwikkeld, dat het ten slotte, bijna instinktief geworden, allen traditioneelen weerstand overwint.<br />
<br />
Ook wij hebben dus behoefte aan sterke persoonlijkheden. Maar anders. Sterk zijn voor ons vooral zij, die geweld en oorlog zelfs niet meer noodig hebben. Die ze in zich hebben overwonnen, en zich zoowel op politiek-economisch als algemeen cultureel gebied aan de suggesties der heerschende machten hebben onttrokken. Die uit een nieuw universeel bewustzijn leven, onaantastbaar voor de aanmatigende eischen van den modernen Moloch Staat, en voor de stereotype “natioliseering der gewetens.” Die zich in een samenleving, vooral door dierlijken angst en menschonwaardig wantrouwen bewogen, kenmerken door wereldherscheppend vertrouwen en afwezigheid van alle vrees, en niet anderen, maar zichzelf beheerschend en regeerend, den moed hebben, de waarheid rustig onder de oogen te zien, en zelfs wat zij bestrijden, zooveel mogelijk waardeeren.<br />
<br />
<br />
==''II. Geweld en oorlog in de historie''==<br />
<br />
Men kan al dadelijk de rol van het geweld in de geschiedenis niet ontkennen, noch het plotseling wegvagen met een breed pacifistisch gebaar. In den loop der historie heeft het allerlei menschelijks mogelijk gemaakt en bevorderd; heeft zelfs de zoo gruwelijke oorlog veel schoons en verhevens gewekt. Hierover zijn de burgerlijke sociologen het eens met Marx, den sociaal-demokraat, en den anarchist Proudhon.<br />
<br />
Met dat al is de oorlog een historisch, geen biologisch verschijnsel: hij volgt niet uit de onmiddellijke “natuur” van den mensch, doch uit bepaalde, maatschappelijke, economische en politieke omstandigheden, die eens zijn verschenen, en eens weer zullen verdwijnen. Slechts het spontane gevecht is van biologischen aard. Bewust voorbereide, stelselmatig georganiseerde, collektieve moorddadige strijd, voor metaphysische, maatschappelijke, economische, politieke of kultureele doeleinden, gevoerd, is in de ontwikkelingsgeschiedenis van het menschdom een betrekkelijk laat optredend verschijnsel. Zonder twijfel maakten allerlei begeerten en instinkten, aanvals- en zelfs doodsdriften hem mogelijk. Doch het menschdier was oorspronkelijk veeleer vreedzaam van aard, en de minst “ontwikkelde” volken zijn dit meest nog. De eerste wapenen weiden niet tegen medemenschen aangewend, maar tegen dieren.<br />
<br />
Ook droeg het collektieve geweld eeuwenlang een veel primitiever karakter dan tegenwoordig. Zeker, zijn gevolgen waren steeds ontzettend, vooral voor wie werden verslagen. Onnoemelijke kultureele waarden zijn erdoor verwoest. Maar in het groot geheel deed de oorlog, duizenden jaren, lang niet zooveel kwaad als tegenwoordig, en heerschte er in de geschiedenis van alle stammen, volken en rassen tezamen een betrekkelijk gunstige verhouding tusschen de destruktieve en de construktieve krachten, tusschen vernietiging en opbouw, en wel zóó, dat door en ondanks nog zooveel geweld en oorlog kuituur na kuituur verrees, en ten slotte niet het negatieve, doch het positieve overwoog. Hoe wreed en bloedig ook, het geweld werkte eeuwen lang mee aan en in het vergeestelijkingsproces der zich ontwikkelende menschheid. Reeds de eerste, nog betrekkelijk weinig gedifferentieerde maatschappijen die, dank zij vooral den krijg, aan de primitiefste samenlevingen ontsprongen, verschilden van deze sterker dan vlinders van rupsen.<br />
<br />
Oorlog bevorderde in menig opzicht handel en verkeer, kunst en wetenschap. Zelfs in de geschiedenis der opvoedkunde speelde hij een belangrijke rol: tucht, innerlijke discipline (zelftucht) vooral, hebben wij zoowel aan toovenaars, priesters, heiligen en mystieken, als aan krijgslieden te danken. De nog altijd zoo zeldzame moed, den mensch van nature niet eigen, werd in het bizonder door den oorlog gewekt en gekweekt. Begrippen als “manlijkheid”, “manmoedigheid” gaan op den krijg terug. En terwijl het oorspronkelijke instinktieve gevecht vooral op bevrediging van onmiddellijke behoeften was gericht — al stond hierbij indirekt, bij den strijd om voedsel of om het wijfje bijv.“ vaak reeds de toekomst van geslacht en ras mee op het spel —, droeg de oorlog steeds meer een middellijk karakter, en werd hij bewust gericht op de toekomst. Men leerde zichzelf en zijn beperkte belangen vreugdevol offeren: het heroïsme kwam op, waarvan het dier niet weet.<br />
<br />
Men moet zelfs erkennen, dat alle kuituren tot nog toe met geweld zijn gegrondvest, en min of meer gewelddadig in stand gehouden. Geen heeft zich er ooit praktisch geheel van kunnen ontdoen. Dit geld ook van de meest vredelievende, de chineesche bijv., die den laatsten tijd trouwens steeds meer tot geweld terugvalt. Alle kuituren waren tót nog toe feitelijk slechts topkulturen, minderheidskulturen, beheerscht door een betrekkelijk klein procent bevoorrechten, die hun heerlijkheid op uitbuiting van steeds grooter massa’s hadden gevestigd. Zij waren opgebouwd als pyramiden: bovenaan een zware gouden top, rustend op al donkerder en al breeder bevolkingslagen beneden, steeds heviger naar onderen verdrukt. Uit haar duistere diepten trokken de maatschappelijke hooggeplaatsten alle kracht en glorie voor zich op.<br />
<br />
Om die maatschappelijke bouwsels in stand te houden, was geweld onmisbaar: van boven naar beneden. En voorzoover de lagergeplaatsten het niet verdroegen, en naar de wapens grepen, ook: van beneden naar boven. Dit is het vertikale geweld, dat door de geschiedenis gaat: de klassenoorlog. Ondanks de schoonste leuzen van “nationale eenheid” is ook thans het nationale leger in de eerste plaats gericht tegen den “binnenlandsche vijand”: de eventueel opstandig geworden millioenenmassa’s der arme boeren, kleine burgers en proletaren.<br />
<br />
Alle kultuurgemeenschappen neigden bovendien tot zelfuitbreiding, expansie, ten koste van min ontwikkelde, en vooral van zwakkere, ook al waren die meer ontwikkeld. Oorlog, klassetegenstellingen, privaatbezit en staat — 't ontstond alles tezamen. Door middel van den staat — lo stato, een woord, dat opkwam tijdens de italiaansche Renaissance en oorspronkelijk “de heerschers en hun partij” beteekent — trokken de machthebbende maatschappelijke groepen het geweldsmonopolie steeds meer aan zich. Zij wisten op den duur zijn zeggenschap zoo uit te breiden, dat thans alle regeeringsgezag zich kenmerkt door het jus belli, het “recht” tot oorlogsverklaring en oorlogvoering, wat dan weer het “recht” insluit van elke regeering om op ieder oogenblik van eiken burger, of liever: onderdaan, te eischen Todesbereitschaft und Tötungsbereitschaft, bereid te zijn om te dooden en te sterven tegen wie, en waarvoor dan ook. Dit typisch kenmerk der politieke souvereiniteit werd door den Volkenbond nog bevestigd.[3]<br />
<br />
Vandaar het horizontale geweld, dat door de geschiedenis gaat, en uitliep op 1914. Wanneer men van oorlog spreekt, wordt meest dit horizontale geweld, dat tegen den “buitenlandschen vijand” gericht is, bedoeld. Ook verstaat men daaronder burgeroorlogen, godsdienstoorlogen enz., die overigens meest met politieke, economische en klassenoorlogen samenvielen of erin overgingen. De collektieve gewapende strijd, waarom het hier gaat, werd wezenlijk gevoerd op hetzelfde vlak: het aardoppervlak, en sloeg zoo grenzen na grenzen stuk.<br />
<br />
Doch reeds daardoor deed het mee in het ontzaglijk proces der eenwording van stammen, volken, rassen. In zoover had de vergoding der krijgsmacht kultuur-historisch zelfs zin, en vervulden de veroveraars der oudheid een min of meer “goddelijke” taak. Men zag in hen zelfs iets providentieels. Steeds machtiger collektief geweld beschermde niet alleen de oudste kuituren tegen het onophoudelijk opdringen der niet minder gewelddadige, roofzuchtige barbaren, maar bevorderde bovendien in hooge mate de interpenetratie en de interdependentie, het elkaar doordringen en steeds meer van elkander afhankelijk worden van stammen, volken, rassen. Alexander de Groote vervulde in de tweede helft der IVe eeuw vóór onze jaartelling nog een ontzaglijke funktie in de wereldhistorie, en verbond, al oorlogend, Azië als nooit met Europa — hij voelde zich dan ook een God —. De veroveringszucht der romeinen maakte de verspreiding der edelste vooraziatische, egyptische en helleensche kultuurtradities mogelijk tot aan de barre kusten der Noordzee. De kruistochten, hoe weinig christelijks ermee te maken had en met hoeveel gruwelijks ten opzichte van joden en heidenen zij gepaard gingen, openden opnieuw het westen voor het oosten, en bereidden in belangrijke mate de Renaissance en de burgerlijke revolutie voor. Het calvinistisch geweld redde de reformatie van vernietiging door de contrareformatie, en uit den tachtigjarigen oorlog bloeide de vrijheid van de Nederlanden op. Zelfs de koloniale roofoorlogen der blanken bevorderden, ondanks onnoemelijk veel misdadigs, de economische en kultureele eenwording der aarde. Zij geeselde al dadelijk de gekleurde volken uit een moreele inzinking op. Vooral sinds het optreden van Napoleon begon echter, mede tengevolge van den steeds verfijnder en ingewikkelder aard der moderne samenleving, het verwoestend karakter der oorlogstechniek zoo onrustbarend toe te nemen, dat in het groote geheel het destruktieve ten opzichte van het construktieve steeds meer overwoog. Toch bracht de reeds zoo waanzinnige wereldoorlog nog een grootsche proletarische revolutie voort, die, met hoeveel gebreken en fouten ook behept — waldan, geweld vooral — nieuwen zin gaf aan het leven van millioenen; bevorderde hij o.a. den zelfbevrijdingsstrijd van onderdrukte naties en gekleurde rassen, de ontwikkeling van geneeskunde en hygiëne, en, ten kwade zoowel als ten goede, de emancipatie der vrouw.<br />
<br />
Ook opende het pijnlijk kraken en breken der grenzen de mogelijkheid tot ál ruimer bewustzijn: naarmate volken, rassen, kuituren meer door elkander liepen, kwam temidden der hoogst ontwikkelde maatschappijen ten langen leste de idee der menschheid op. Ondanks nog zooveel tegenstellingen van klasse, bloed en traditie, vond ten slotte in enkele uitzonderlijk begaafden een proces van erkennen en herkennen plaats dat zich over alle officieele grenzen heen steeds meer zou uitstrekken en verdiepen. Men ontdekte den medemensch in den vroegeren vijand, zelfs in den slaaf; men hervond in den vreemde… zichzelf. Sinds ongeveer 800 voor Christus ontkiemde in de edelste kuituren bij mannen en vrouwen van hooge intuïtie en diep solidariteitsgevoel een wereld-, een menschheidsgeweten. In China, India, Voor-Azië, Griekenland, begon men langzaam, maar niet minder zeker te verstaan, dat geweld niet alleen in de persoonlijke verhouding tusschen medemenschen, maar ook tusschen volken, ook tusschen rassen, slechts iets voorloopjgs en voorbijgaands was; dat het in de geschiedenis steeds meer gaan zou om de kultureele eenheid van de gansche aarde en de zelfverwerkelijking der menschheid in den kosmos; dat daartoe al heviger strijd, doch steeds minder geweld en oorlog noodzakelijk zouden zijn, omdat die middelen in voortdurend feller conflikt geraakten met des menschen aard en der wereld opperst doel.<br />
<br />
Zie hier, van magische franjes en mythologische hulsels ontdaan, hun wezenlijke conclusies; geweld stapelt zich op geweld, en oorlog steeds weer op oorlog; al grooter rijken zullen elkander moorddadig verslinden, zoodat ten slotte oorlog, hongersnood en pestilentie woeden als nooit; dan stort het gansche geweldstelsel ineen, de langverwachte, wereldvrede wordt gesticht, en elk komt vrij aan zijn recht.<br />
<br />
Zij die dit alles ontdekten en verkondden, vormden, eeuwen lang, uitzonderingen op een heel anderen regel. Ze werden door de publieke opinie, die uit veel oudere, doch steeds meer verouderende tradities leefde, als wellicht niet onsympathieke, maar gevaarlijke “impossibilisten” beschouwd, op kritieke oogenblikken door de officieele machten als waanzinnigen ter zij geschoven, indien niet als misdadigers gemarteld, gekerkerd, vermoord. Wel ontbloeiden onder gunstige, natuurlijke en politiek-economische omstandigheden hier en daar betrekkelijk vreedzame kulturen, waar het geloof aan de goddelijke beteekenis van het geweld niet slechts verflauwde, maar afstierf — India, China —. Maar steeds bleef ook daar het geweld tenminste latent aanwezig, en kon elk oogenblik akkuut naar voren schieten. Overzien wij de aarde als geheel, gedurende de gansche ons bekende historie, dan speelde zoowel het horizontale als het vertikale geweld er tot nog toe een uiterst belangrijke rol.<br />
<br />
Alle “recht” — constateerde naar waarheid von Ihering — is gewelddadig veroverd, en wordt gewelddadig verdedigd. Het is nog altijd “afdwingbaar”, en wordt voortdurend met waldan gehandhaafd.<br />
<br />
<br />
''==III. Het geweld van de burgerij==''<br />
<br />
Gewelddadiger dan ooit ging het zelfs toe in den strijd, dien de opstandig geworden derde stand eeuwenlang voerde ter omverwerping der feodale machten en ter beheersching der koloniale volken. Steeds ruwer rukte de revolutionaire burgerij de monopolies van bezit en macht naar zich toe, en schiep zich haar eigen “recht.” In zoover was haar Nieuwe Geschiedenis nog altijd de oude geschiedenis, hoogstens in nieuwe gedaante. De bourgeoisie wilde trouwens nimmer de uitbuiting van klassen en rassen opheffen, doch deze zelf, en voor zich zelf, beheerschen. Wel verbond zij in haar worsteling tegen de feodale machten zich vaak met de onderste lagen van het volk, en trok zij meermalen op tegen adel en geestelijkheid, met het zich verheffend proletariaat als bondgenoot. Doch ze zat nog niet in den zadel, of ze stiet deze hulpkrachten terug in den maatschappe-lijken afgrond: 1789, 1830, 1848 in Frankrijk. Op andere wijze geschiedde in Engeland en elders hetzelfde, tot ten slotte in China toe (Tsjang Kai Sjek). Daarentegen nam zij adel en geestelijkheid, voorzoover die haar politiek-economischen en moreele leiding aanvaardden, wezenlijk in zich op. Door een vernuftig stelsel van sociale selectie wist ze bovendien de voor haar regiem geschikte typen bij tienduizenden van de kleinste burgers, armste boeren en de proletariërsmassa af te roomen. Zij slaagde er zelfs in, de klassen- en rassenuitbuiting voort te zetten als nooit.<br />
<br />
Nimmer had dan ook ooit één klasse, kaste of stand, meer behoefte aan horizontaal en vertikaal geweld. De scherpe individueele concurrentie om kapitaal (grond, produktiemiddelen, geld) en om winst, waarop haar maatschappelijk stelsel gebaseerd was, ging over in al feller groepsconcurrentie — zooals roovers zich tot rooversbenden vereenigen, vereenigden zich kapitalisten met kapitalisten —, die zich ten leste organiseerde in “natie” tegen “natie.” Rooflust, hebzucht, heerschzucht, roemdorst en allerlei agressief getinte driften werden honderden jaren lang in school en maatschappij steeds eenzijdiger geprikkeld ten koste der sociale in-stinkten; den laatsten daarentegen steeds meer verdoofd, vervalscht of onzuiver gericht — een geestelijk vergiftigingsproces, waardoor ten slotte de wereldoorlog en de moderne wetenschappelijke krijgsvoering mogelijk werden. Paring van kapitalisme en nationalisme bracht imperialisme voort. Sinds het einde der XlXe eeuw ging het steeds brutaler om:<br />
<br />
markten of afzetgebieden;<br />
<br />
grondstoffen;<br />
<br />
goedkoope werkkrachten;<br />
<br />
emigratiegebieden;<br />
<br />
geldbeleggingsgelegenheden;[4]<br />
<br />
in het bizonder om koloniale en halfkoloniale gebieden, die men voor dit alles steeds meer noodig had. De vlag volgde den handel, de handel de vlag: de nationale defensie werd in dienst van het nationale kapitaal, der kapitalistische natie gesteld. Het leidde tot ongehoorde bewapeningen en den staatsslavernij van den dienstplicht. Een al grooter deel van het economisch leven werd op het vervaardigen van onproduktieve verwoestingsmiddelen, de produktie steeds meer op destruktie gericht. Want de millioenenlegers behoefden milliarden kogels, millioenen geweren en sabels, tienduizenden kanonnen, mitrailleuses enz. enz. enz. Zij moesten worden ondergebracht in tallooze kazernes en vestingen, gekleed worden, en gevoed. Ook ontwikkelden zich steeds ontzaggelijker vloten, die bergen gouds verslonden, en luchtvloten ten slotte: voor den krijg in de derde dimensie. De oorlogsbegrootingen rukten de nationale budgetten geheel uit het evenwicht. Steeds grooter schulden maken, en steeds minder aan zijn verplichtingen voldoen, werd voor de machtigste imperialismen normaal. Volgens het Stock Exchange Official Intelligence beliep in 1931 de schuld van een negen en veertigtal landen f310.000.000.000. Nederland heeft een openbaren schuld van ongeveer f 3.000.000.000, plus f 1.600.000.000 voor Nederlandsch Indië. “Het meerendeel dezer schulden komt voort uit oorlogen en bewapeningen — constateert de “Haagsche Post” van 16 December 1933 —: slechts een betrekkelijk klein deel werd aangegaan voor openbare werken, niet steeds van de produktieve soort.”<br />
<br />
Niet alleen het financieele, ook het zedelijke leven raakte door dit alles uit het lid. Het werd niet minder normaal, dat iedere man op de geraffineerdste wijze met de bajonnet kon omgaan, en onmiddellijk bereid was, welken tegenstander der regeering ook op bevel daaraan te rijgen; dat elke vrouw kon worden opgeroepen om granaten te draaien of op andere wijze een taak te vervullen in het internationale vernietigingsproces. In protestantsche streken werden de jonge mannen op hetzelfde oogenblik afgericht voor den moord, als zij aangenomen werden voor den dienst van Jezus Christus — er ontstonden zelfs speciale soldatencatechesa-ties, waaraan de predikanten extra verdienden —; in roomsche streken ging men rustig met biecht en absolutie voort, ofschoon de priesters den immoreelen invloed van Mars en Venus vulgivaga op dienstplichtigen telkens vaststelden. Land lag tegenover land als legerkamp tegenover legerkamp. Elk volk werd voor ieder ander een voortdurende bedreiging. Nationale hysterie en vervolgingswaanzin woedden. Alle moderne volken werden ten slotte bezeten door een dag en nacht drukkenden, kollektieven angst. Volstrekt wantrouwen ten opzichte van alle buitenlanden werd vooral sinds 1914 tot politiek beginsel.<br />
<br />
Thans bereiden vrijwel alle moderne staten zich ongekend voor op een ongehoord wereldconflikt. Vandaar het rusteloos streven naar autarkie, economische zelfgenoegzaamheid, opdat men bij eventueelen krijg van den vreemde niet meer, of tenminste zoo weinig mogelijk afhankelijk zij. Dit proces, waardoor de wereld steeds meer gesplitst wordt en uiteengereten, wordt nog versterkt door de struktuurkrisis in het kapitalisme, tengevolge waarvan elk land met kunst en vliegwerk poogt, achter steeds zwaarder en hooger tolmuren zijn eigen economische en sociale moeilijkheden ten koste van de onderdrukte massa in binnenland en koloniën op te lossen. Ofschoon de economische wereldverhoudingen reeds zoo ingewikkeld zijn geworden, dat alle landen onderling van elkander afhankelijk blijken, en zij nog slechts door en met elkaar werkelijk kunnen<br />
bestaan. Deze geforceerde toestand kan ieder oogenblik tot de bedenkelijkste uitbarstingen leiden, te meer daar het maatschappelijk lot van steeds grooter groepen arbeiders, kleinburgers en boeren zóó ellendig is geworden, dat velen hunner zelfs een oorlog uitkomst schijnt, nog afgezien van allerlei onbewuste en onderbewuste moreele en sexueele spanningen, die steeds in de richting van oorlog stuwen.[5]<br />
<br />
Intusschen was in naam van vaderland, God of menschheid, met behulp van schoolmeesters, leeraren en professoren, couranten en predikanten, pastoors en sociaal-demokratische leiders een heele eerecodex van den col-lektieven moord opgesteld. Deze besmette den geest van honderden millioenen met het even waanzinnig als misdadig bijgeloof, dat geweld en oorlog uit waarlijk menschelijk oogpunt praktisch onmisbaar, zoo niet metaphysisch noodzakelijk waren, juist, toen de ontwikkeling der moderne krijgstechniek tot strijdmiddelen leidde, die één aanslag bleken op overwinnaars en overwonnenen beiden, — toen de geschiedenis zelf aan de reeds eeuwenoude intuïties der meest menschelijke menschen begon gelijk te geven, en de eischen van het nuchterst utilisme de consequenties van het vurigst idealisme onmiskenbaar bevestigden, — toen, in één woord, de oorlog ten gevolge van de ontwikkeling zijner wetenschappelijke vernietigingsmethoden zich zelf begon onmogelijk te maken, en ten slotte even menschonwaardig als onpraktisch bleek. Dat wil zeggen: toen het “impossibilisme” oversloeg naar den anderen kant<br />
<br />
<br />
''==IV. Onhoudbaarheid van het burgerlijke pacifisme==''<br />
<br />
Trouwens, dank zij het christendom van ketters en sekten, het humanisme van Renaissance en Verlichting, de idealen der burgerlijke revolutie en de beginselen van het revolutionaire socialisme, was het algemeen geweten der meeste beschaafde volken reeds zoover ontwikkeld, dat men dit de laatste jaren openlijk begon te erkennen. Zijn stem werd ondersteund door die van het steeds meer economisch denkend verstand. Vooral in reaktie op de gevolgen der napoleontische oorlogen was in de XlXe eeuw een ál omvangrijker “vredesbeweging” ontstaan, die den krijg als onredelijk en onzedelijk op Congres na Congres in werelddeel na werelddeel veroordeelde. Ofschoon bij het begin der XXe eeuw alle staten steeds hartstochtelijker wedijverden in nationale bewapening, geloofden toen reeds millioenen, deels zelfs nog burgerlijk denkenden, in alle moderne landen, dat een ongekend groote en gruwelijke oorlog, die zoowel door militaire deskundigen als revolutionaire sociologen voorspeld werd, onmogelijk geworden was: de mensch was daarvoor thans te verstandig geworden, zijn zeden waren reeds te zeer verzacht. Alsof het individueele verstand van tallooze welgezinden hier ook maar één jota besliste! Alsof het wereldmaatschappelijk proces bepaald werd door zacht sentiment! Ondanks nog zooveel goed bedoeld en steeds wijder verspreid “pacifisme” brak in Augustus 1914 de wereldoorlog uit. Ondanks het welsprekendst geijver voor Volkenbond en Vrede, voor Kellogg-Pakt enz. vervreemdden sinds Versailles de staten steeds meer van elkander, en sloten zich elk achter zwaarbewapende tolmuren op. Nimmer werd ter wereld zoo bewapend als tijdens de wereldontwapeningsconferentie! Zooals het eens heette: “Hoe dichter bij Rome, hoe verder van God”, moest het thans heeten: “Hoe dichter bij Genève, hoe verder van Volkenbond en Vrede.” Oorlogen en geruchten van oorlogen — als nooit.<br />
<br />
God noch duivel kan hieraan iets veranderen: het ligt in den aard van het sociale leven zelf. Geweld en oorlog zijn elementaire faktoren in het burgerlijk, kapitalistisch stelsel. Onze maatschappij is gewelddadig, zooals regen nat is.<br />
<br />
Vooral om drie redenen is waldan er onmisbaar.<br />
<br />
1. wordt de concurrentie tusschen de verschillende, min of meer nationaal georganiseerde groepen, ge vormd door ondernemers, grootindustrieelen, financiers, politici, diplomaten, hooge militairen enz. steeds heviger. Expansie botst tegen expansie. Op zoek naar markten, grondstoffen, goedkoope werkkrachten, hooge winsten e.d. treden alle nationale kapitalen in ongebreidelden wedijver buiten de vaderlandsche grenzen. De kapitalistische natiën koken demonisch over, en over-stroomen ieder een steeds grooter deel van den aardbol. De wereld wordt voor hun concurrentie te klein. Want het stelsel eischt voor elk nationaal kapitaal, voor iedere kapitalistische natie in beginsel onbegrensde uitbreidingsmogelijkheid, en steeds grooter en sneller omzet en afzet van waren. Anders kan weldra geen winst meer worden gemaakt! En om winst voor de betrekkelijk kleine groepen bezitters van geld, grond en produktiemiddelen — niet om voorziening in de physieke en geestelijke behoeften van alle menschen, volken, rassen — is het in deze “samenleving” begonnen. De rendabiliteit van het kapitaal raakt echter overal in gevaar. Elk wil daarom houden, wat hij heeft, of veroveren, wat hij nog kan.<br />
<br />
Onderwijl was door een blind spel van geographisch-economische en politiek-sociale faktoren het aardoppervlak tot nog toe allergrilligst verdeeld. De eene “natie” beschikte over te veel, de andere over te weinig; deze kreeg vroeger kans, gene kwam juist te laat. Reeds tijdens den wereldkrijg heb ik op het onderscheid tusschen oververzadigde of defensieve, en ondervoede of agressieve imperialismen gewezen. Tot de eerste behooren bijv. Engeland, Frankrijk, Nederland. Zij zijn alle sterk “pacifistisch” gezind, d.w.z. zij willen alleen nog geweld om den status quo — den bestaanden toestand, waarbij zij oneindig belang hebben — te handhaven. Als “zalige bezitters” zijn zij conservatief, en wenschen de dingen te laten, zooals ze zijn. Zeer zeker blijven zij bereid tot oorlog. Hun houding is over het algemeen echter veeleer verdedigend dan aanvallend van aard: ze willen “slechts” behouden, wat ze bezitten. Doch dat ze hebben wát ze hebben, dat vinden ze rechtvaardig en normaal. “Ons kleine Nederland” bijv. is — zie slechts de wereldkaart — feitelijk een geweldige imperialistische staat. Het heeft een bevolking grooter dan Duitschland, van 73.000.000 zielen, van wie 65.000.000 tot de onderdrukte en uitgebuite, gekleurde rassen behooren: een eindeloos eilandenrijk met onuitputtelijke schatten op en in den bodem, en bevolkt door steeds aangroeiende massa’s “arme heidenen”, die kapitalis-tischchristelijk opgevoed moeten worden. Het treedt dan ook, zoo noodig, als een echte groote mogendheid met onderzeeërs en met bommen op. De Nederlandsche Leeuw, die in het westen een aftandsch schoothondje van Groot Brittanje lijkt — al springt hij nu en dan ook schuchter op de knieën van Marianne — is in het oosten een moorddadig beest: Atjeh! Bali! Lombok! “De Zeven Provinciën!” Hij moet toch zijn “recht” handhaven! Doch natuurlijk wil hij geen oorlog met den veel machtiger Duitschen Adelaar, of met den Britschen Leeuw. Dus is hij in het westen “vredelievend.” Ook België met zijn Congo is pacifistisch. Doch Duitschland, Italië, Japan — zij hebben uit imperialistisch oogpunt te weinig, ze voelen zich voortdurend onbevredigd, en eischen, hongerig, een herziening van de wereldkaart. Zij kwamen te laat en te kort, en daar de anderen dit niet erkennen willen, zijn zij dus veeleer agressief en oorlogszuchtig. En terwijl het slechts een punt groote Engeland den mateloozen cirkel van zijn Wereldrijk haast niet meer in zich geconcentreerd kan houden, pogen de Vereenigde Staten, op een zeer breede basis steunend, voorzichtig, taktvol, nu defensief, dan agressief, zich zooveel mogelijk zonder ge-weldsaanwending economisch uit te breiden, doch maken zich onderwijl krijgstechnisch op onvergelijkelijke wijze gereed, om eventueel hun belangen gewapend te kunnen verdedigen. Vandaar de vooral ten opzichte van Japan zoo gevoelige imperialistische lijn, die van het Panama-kanaal over Goeam naar de Philippijnen loopt.<br />
<br />
De internationale spanningen hebben dan ook ondanks Volkenbond, Kellogg-pakt, ontwapeningscommissies e. d. sinds den wereldoorlog tot een nieuw stelsel van coalities geleid, waarbij verschillende kleinere politieke planeten om de een of andere zon-gelijke groote mogelijkheid draaien. De groote machten trachten elkaar de kleine voortdurend af te vangen. Alles berust nu eenmaal op concurrentie. Zelfs te Genève geldt: ieder voor zich! Op de Ontwapeningsconferentie poogde een van de fatsoenlijkste kleine staten, het “neutrale Zwitserland”, die verdedigingsmiddelen te behouden, waarin het zelf sterk was, doch eischte internationale afschaffing van alle andere. Evenzoo Nederland. Daar ieder wil, dat de ander voorgaat, en niemand de eerste wil zijn, is ontwapening onmogelijk. Oorlog, ten minste oorlogsbedreiging — want bij de internationale onderhandelingen is ten slotte elk slechts zooveel waard, als hij vingers heeft om een vuist te ballen — behoort nu eenmaal in het kapitalistisch stelsel. Waldan is een der eerste regels van het imperialistisch spel.<br />
<br />
<br />
2. is, als wij reeds zagen, geweld voor de heerschende klasse onmisbaar om haar bevoorrechte positie tegenover de uitgebuite massa’s in het eigen land te handhaven, en de al opstandiger arbeiders, kleine burgers en boeren onder het juk te houden. Het leger is in de eerste plaats gericht tegen den “binnenlandschen vijand”, ook het volks- of militieleger: nergens werd de nationale gewapende macht in de zoogenaamde demokratische wereld meer tegen medeburgers aangewend dan juist in Zwitserland, het ideale voorbeeld der “pacifisten.”<br />
<br />
<br />
3. is steeds meer geweld noodzakelijk om de millioe-nen gekleurden te beheerschen: de Europeesche koloniale machten parasiteeren op 900.000.000 Aziaten en Afrikanen. Zij, die zich te Genève bereid verklaren, met het oog op eventueelen oorlog tegen andere staten, onder bepaalde voorwaarden van allerlei moordtuig afstand te zullen doen, handhaven dit onverbiddelijk, voorzoover ze het noodig kunnen hebben om in hun koloniën de “orde te handhaven.” De Nederlandsche regeering mag te Genève voor den oorlog met soortgenooten afschaffing van het luchtbombardement bepleiten, in Oost-Indië kan zij, ter handhaving van haar “recht” tegenover gekleurden dit middel nu eenmaal niet missen.<br />
<br />
Alsof dit niet genoeg was, werken bepaalde industrieele machten, wier speciaal belang het is de nationale tegenstellingen op den spits te drijven en de internationale bewapeningen steeds hooger op te voeren, over alle grenzen heen en ondanks welken oorlog ook, steeds inniger samen. Haar funeste invloed doet zich gevoelen tot op de Ontwapeningsconferentie. Zij beheerschen trouwens een belangrijk deel der wereldpers èn…. van de wereldpolitiek. Zij vormen “de bloedige Internationale der Bewapeningsindustrie”, de eenige Internationale die, toen in 1914 de christelijke en de socialistische bezweken, zich wist te handhaven, en nog versterkt uit den wereldoorlog te voorschijn kwam. Er bestaat overigens geenerlei onderscheid tusschen “christelijke” en “heidensche” politiek; tusschen de beginselen die aan het Engelsche, Fransche, Nederlandsche, Italiaansche, Amerikaansche of Duitsche, en die aan het Japansche imperialisme ten grondslag liggen.[6]<br />
<br />
Overal worden jeugd en volk op dezelfde wijze nationalistisch opgevoed — de nuancen hangen slechts met bijkomstige tradities en de verschillende politiek-economische toestanden der betrokken landen samen — door school en universiteit, door kerk en pers, door Partij en bioscoop. Vooral als het internationaal spant, worden hemel, aarde en hel aan het werk gezet om de massa’s tot blinde offervaardigheid voor “de nationale defensie” aan te vuren. Dulce et decorum est pro patria mori! Het is plicht en vreugd voor 't vaderland te sterven — zelfs, wanneer dit vaderland zijn kinderen bij miljoenen heeft klein gehouden, achteruitgezet en onderdrukt, en van hun politieke en sociale rechten al minder overlaat.<br />
<br />
Burgerlijke pacifisme is dan ook onhoudbaar. Zelfs de vredelievende hollandsche burgerij kan zonder horizontaal en vertikaal geweld geen oogenblik bestaan. Oorlog, kapitalisme en imperialisme behooren bij elkaar, als grondtoon, terts en quint. Oorlog, kapitalisme en imperialisme vormen een drieëenheid. Oorlog, kapitalisme en imperialisme gaan in elkander over, als de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. En die andere Drieëenheid komt er slechts in zoover bij te pas, als het met oorlog en kapitalisme en imperialisme rustig kan verdergaan. De nederlandsche vrijzinnigdemokraten mochten met nog zulk een schoone leus — “nationale ontwapening” — hun medeburgers naar de stembus lokken, hun vertegenwoordigers namen nog geen deel aan de regeering, of ze waren genoodzaakt juist die ontwapening “voorloopig” uit te stellen, al bleven zij er “in beginsel” voor, zoo goed als Hitler bijv.<br />
<br />
Zij traden dan ook toe tot het kabinet Colijn.<br />
<br />
Colijn, zijn naam is klein; maar zijn begrip is groot.<br />
<br />
Deze gewezen koloniaal en boezemvriend van den beul van Atjeh, die als adviseur voor de bestuurszaken der Buitenbezittingen tevens voorzitter-commissaris was van het Nederlandsch Indische Landsyndicaat, en later eenerzijds als van God gegeven leider der Anti-Revolutionaire Partij, anderzijds als directeur der Bataafsche fungeerde, weet zeer goed, hoe oorlog, kapitalisme en imperialisme onontknoopbaar samenhangen. In zóóver had hij met zijn drastisch advies inzake “De Zeven Provinciën” gelijk: men moet uit burgerlijk oogpunt nu eenmaal van het gezags- en geweldsapparaat volkomen zeker zijn.<br />
<br />
Nederland’s Eerste Minister is trouwens niet toevallig Minister van koloniën, noch Jhr. de Graeff — oudgezant te Tokio en voormalig Gouverneur Generaal — minister van buitenlandsche zaken, noch Jhr. de Jonge — gewezen direkteur der Koninklijke Petroleum Maatschappij — Gouverneur Generaal van Oost Indië. De politiek van het “Rijk” wordt tegenwoordig in de eerste plaats vanuit Indië, en niet vanuit Nederland bepaald, vooral sinds het op en om den Stillen Oceaan steeds heviger spant, Japan naar de olie van Borneo en naar Nieuw Guinea loert, en Indonesië gevaar loopt, bij een eventueel conflikt in het verre oosten in denzelfden toestand te raken, als België in 1914 in het westen.<br />
<br />
Met het oog hierop blijft ook Nederland ter “nationale defensie” gereed: om met behulp van een of meer groote mogendheden Indonesië tegen een eventueelen aanvaller te verdedigen. Zoo kan het eerdaags gebeuren, dat ondervoede Javaansche dessabewoners, werk-looze jongens uit de drentsche venen, failliete boeren uit Holland en Friesland, en zwangere vrouwen uit Brabant en Limburg worden opgeroepen om, elk op zijn wijze, deel te nemen aan den oorlog tegen…. den Keizer van Japan, die hun nog vreemder is dan Koningin Wilhelmina. En het gevaar is niet uitgesloten, dat dan niet slechts burger-, maar ook sociaal-demokraten, de nationale eenheid stellend boven de nationale geschillen, bij tienduizenden met de regeering “Godsvrede” sluiten en, geheel volgens de regels van het burgerlijk pacifisme, juist elke aktie tegen den oorlog stopzetten, als deze werkelijk begint.<br />
<br />
<br />
''==V. Geweld en proletariaat==''<br />
<br />
Enkeling en massa behooren voortdurend gereed te zijn “te sterven voor een idee”, “zich te offeren voor de gemeenschap.” Is het wonder, dat steeds meer uitgebuiten ten slotte besloten het geweld niet meer toe te passen voor een vreemde, maar voor hun eigen zaak, te meer nog, waar die wezenlijk de zaak der gansche menschheid was, en dat zij zich hierbij aan het vroegere gedrag der revolutionaire burgerij, dat door school, kerk, pers, literatuur, door schilder- en door beeldhouwkunst eindeloos verheerlijkt was, voor hun eigen revolutie inspireerden? Dat idealisten van feodalen of burgerlijken huize, die zich verbitterd van hun wreede klasse hadden afgewend — Marx, Engels en Lenin vooral — het hun ingeënt geloof aan de doelmatigheid van waldan geestdriftig poogden bij te brengen aan het zich verheffend proletariaat? Indien tallooze ontrechten eindelijk besloten de hun in de hand gedrukte wapens allereerst tegen hun eigen binnenlandschen vijand, de heerschende klasse, aan te wenden, valt de verantwoording hiervan niet zoozeer op hen zelf als op hun harde meesters, die hen eeuwenlang in dezen geest hadden opgevoed. Het is de bourgeoisie, die onder de kleine burgerij en het proletariaat de romantische ideologie van het geweld tot in de diepste lagen heeft verspreid. Het is de bourgeoisie, die sinds de fransche revolutie de zonen des volks tegen hun wil bij millioe-nen tot militaire africhting heeft gedwongen, en ze in 1914 uitstortte in de loopgraven. Het is de bourgeoisie, die de wereld in nationale legerkampen heeft verdeeld, altijd gereed elkaar moorddadig te bespringen. Het is de bourgeoisie, die de krijgstechniek ál wetenschappelijker heeft ontwikkeld: van den strijd met kruit en kogel tegen het harnas en de burchten der ridders af, tot den modernen gifgas- en bakteriënoorlog tegen weerlooze massa’s, kinderen zelfs, toe. Het is de bourgeoisie, die den geest des volks heeft ontadeld door een menschonwaardig stelsel van discipline in fabriek, kazerne, kantoor en gevangenis. Het is de bourgeoisie, die de slagschepen, kruisers, onderzeeërs, bombardeervliegtuigen, oorlogsluchtschepen enz. met sanktie van de Kerk heeft ingevoerd, en ten slotte het proletariaat verleid, dit alles haar zooveel mogelijk te ontwringen om het te richten op zijn eigen, werkelijken vijand.<br />
Ziedaar den zin van de muiterij op “De Zeven Provinciën”, waar onderdrukte blanken en gekleurden het geweldsapparaat één oogenblik aan de handen der heerschende klasse ontrukten om het in dienst te stellen van hun eigen zaak. Daarom hield de dagenlange tocht van “Nederland’s Potemkin” de wereld in zoo’n ademlooze spanning. Officieel ging het slechts om loon: principieel verklaarde men zich bereid het staatsgezag te erkennen; met werkelijke dienstweigering had dit optreden niets te maken — anders hadden zij eens en voorgoed zich aan het nationale geweldstelsel onttrokken, en wellicht meteen hun schip naar den bodem der zee gezonden, opdat met die “drijvende doodkist” niemand meer kwaad kon doen —. Maar daardoorheen werkte iets diepers: een instinktieve neiging, zich aan het heerschend stelsel te onttrekken; een duidelijke dreiging, dat bij eventueelen oorlog of mogelijke “ordemaatregelen” tot behoud van Indonesië, de heerschende klasse niet meer op Jan Proleet zou kunnen rekenen. In het herdenkingsjaar van Willem de Zwijger wekte het optreden dezer mannen alom herinnering aan de geuzen op. En wie heeft die wilde kapers altijd zoo uitbundig verheerlijkt?<br />
<br />
Voorzoover het blanke proletariaat en de onderdrukte gekleurde volken gelooven aan de doelmatigheid van het geweld in dienst van hun eigen zaak, valt de verantwoordelijkheid hiervoor vooral op de burgerij. Dit is door geen bom op blanke en gekleurde muiters weg te werken, noch door gevangenisstraffen van vier tot achttien jaar. Het wordt er juist door bevestigd.<br />
<br />
Als het eropaankomt blijkt, vooral in het westen, de overgroote meerderheid van christenen, socialisten, anarchisten, communisten letterlijk nog door het geloof aan en in het geweld bezeten. Christenen geven hierbij zelfs den toon aan: Kuyper, Dr. De Visser, Jhr. de Geer, Slotemaker de Bruine, Colijn.<br />
<br />
Voor de burgerij, die wezenlijk parasiteert, is dit, als wij zagen, normaal. Maar socialisten, bolsjewisten, anarchisten willen alle uitbuiting en onderdrukking opheffen; strijden voor een wereld, “waarin voor ruw geweld geen plaats meer wezen zal.” Daarom ontstaat er, zoodra de overoude geweldsmethoden hier óók worden aangewend, tegenstrijdigheid tusschen doel en middelen. Want het is nu eenmaal zoo, dat ieder middel ook zijn eigen immanent of inwonend doel heeft, en alleen aan een hooger doelstelling kan worden ondergeschikt gemaakt, voorzoover het daar wezenlijk mee overeenstemt. Wie zich hieraan niet houdt, ervaart onverbiddelijk de diktatuur der middelen: voorzoover deze uiteraard heel anders zijn gericht, leiden zij, hoe sterker men hen voor een andersgeaard doel toepast, daarvan des te verder af. Het is onmogelijk tot vrijheid op te voeden door dwang, of kookgas in te ademen om te leven. Kookgas dient om te kooken; leven eischt frissche lucht. En vrijheid wordt slechts, in vrijheid, door vrijheid opgewekt en aangevuurd. Hoogstens zoekt men vrijheid in reaktie op dwang, en frissche lucht, wanneer men in vergiftigde dreigt te stikken.<br />
<br />
Er ontstaat onhoudbare tegenstrijdigheid, wanneer zij die voor de opheffing van klasseuitbuiting en rassenonderdrukking strijden, voor hun revolutie — de grootste en meest grootsche die ooit plaats vond — de horizontale en vertikale geweldsmethoden der vroeger revolutionaire burgerij en van het tegenwoordig burgerlijk staats- en klassenstelsel overnemen, en die nog versterken door feodale machtsmiddelen, waarvoor de bourgeoisie oorspronkelijk zelfs den neus ophaalde. Met inquisitie, ontleend aan het middeleeuwsch katholicisme, staatsabsolutisme en geheime politie, ontleend aan het tsarisme, onderdrukking der vrijheid van gedachte, van geweten, ontleend aan katholicisme en tsarisme beide, nationalisme en militarisme, geschapen door de bourgeoisie, bureaukratie en parlementarisme, kenmerkend voor den burgerlijken staat, en alle middelen en methoden, die hiermee onvermijdelijk samenhangen, kan men de zelforganisatie van den arbeid niet verwerkelijken. Het bolsjewisme, dat dit steeds hartstochtelijker poogde, en zelfs tot gijzeling verviel, raakte al verder af van zijn oorspronkelijk doel: de raden van arbeiders en boeren. Het verstrikte zich in een feodaal getint staatskapitalisme, dat zich op machiavellistische wijze steeds meer in de imperialistische wereld inschakelde.<br />
<br />
Het moderne kapitalisme, dat zich praktisch noch moreel meer kon rechtvaardigen, moest uiteraard uitloopen op fascisme. De burgerij zag zich, zelfs in de meest demokratische landen, tegen heug en meug genoodzaakt op allerlei feodale machtsmiddelen terug te grijpen, die zij vroeger fel had veroordeeld: de vrijheid van denken, van spreken, schrijven, vergaderen en organi-seeren wordt den laatsten tijd zelfs in Nederland al sterker onderdrukt, terwijl broodroof wordt toegepast op politieke tegenstanders — bedenkelijke symptomen van inquisitie en terreur, die in Indonesië, waar bij de gekleurden een grootsche worsteling om zelfbevrijding opkomt, nog feller in het oog springen. Alle middelen worden tegenwoordig door de kapitalistische regeeringen aangegrepen om het “gezag” te beschermen en het “recht”, d.i. de burgerlijke klassebevoorrechting te handhaven. De schoone leuzen, waarmede de opkomende burgerlijke maatschappij zich eens zoo fier omhulde, vallen ais waardelooze vodden af. Daar staat ze nu in haar meedoogenlooze naaktheid!<br />
<br />
Het fascisme is de wanhopige consequentie, waartoe het imperialistisch kapitalisme steeds meer vervallen moet, tenzij de arbeidersmassa zich metterdaad verzet. Het is de hopelijk laatste poging van de burgerij, de maatschappelijke ontwikkeling, die haar dreigt te ontglippen, terug te forceeren. Sociaal-psychologisch beschouwd hebben wij hier met desperado-politiek te doen. Dit vooral verklaart zijn namenlooze wreedheid.<br />
<br />
Moet het kapitalisme uiteraard tot fascistische methoden komen, het socialisme mag er nimmer toe vervallen: het wordt erdoor in zijn wezen aangetast. Geweld en oorlog, die uit de buiten- en binnenlandsch imperialistische verhoudingen steeds meer volgen, vloeken met de maatschappelijke zelfbevrijding, die de taak is van het wereldproletariaat. Hoe meer geweld, hoe minder revolutie, zelfs waar het geweld principieel in haar dienst wordt gesteld. En hoe meer revolutie, sociale reconstruktie, des te minder destruktie, vernieling.<br />
De moderne revolutionair heeft thans óf de conclusie te aanvaarden, die op de Anti-Gifgas-oorlog Conferentie te Frankfort bolsjewistische mannen en vrouwen letterlijk uitschreeuwden: “Tegen de witte vrouwenregimenten roode vrouwenregimenten, tegen de witte gifgassen roode gifgassen, tegen de witte oorlogsbakteriën roode bacteriën!” en het eigen produktieproces ál sterker daarop te richten, met alle gevolgen van dien, of met dit alles principieel en praktisch te breken, en steeds meer strijdmiddelen toe te passen, die wezenlijk beantwoorden aan zijn doel. In de vorige eeuw kon men nog naïevelijk meenen, dat de politieke of nationale oorlog in een revolutionairen burgeroorlog kon worden omgezet, ofschoon Proudhon reeds uit Napoleon’s optreden en de gebeurtenissen van zijn eigen tijd had afgeleid, dat het collektieve geweld kultureel geen zin meer had, en met den aard van het moderne socialisme vloekte. Het construktieve werd steeds meer bedreigd door het destruktieve: de militaire samenleving behoorde zoo spoedig mogelijk in een industrieele te worden omgezet. Thans echter is tengevolge van de ontwikkeling der vernietigingstechniek vooral de oorlog zóó negatief van aard geworden, dat toepassing van dit strijdmiddel voor een werkelijk revolutionair onmogelijk is. Tenzij men het in den blinde uitroeien van mannen, vrouwen, kinderen, zuigelingen, dieren, het van uit den hemel wegbranden van heele landstreken en wereldsteden, het verspreiden van gifgassen en ziektekiemen, die op oncontroleerbare wijze vrienden en vijanden, geestverwanten en tegenstanders van den aardbodem verdelgen — een nog barbaarscher optreden dan van Jahveh tegen Sodom en Gomorra — en den aanslag op alle menschelijkheid en socialisme, die dit alles onverbiddelijk in zich sluit, voor zijn rekening zou willen nemen.[7]<br />
<br />
Er zijn er heel wat, die dit diep beseffen. En toch aarzelen zij, met de oude geweldsmethoden te breken. Waarom?<br />
<br />
Ten eerste, uit valsche schaamte voor hun zedelijk bewustzijn, Want zedelijkheid is thans niet in de mode. Meer nog dan zich te onttrekken aan de nationaliseering der gewetens kost het moeite, op te roeien tegen den golf van geweldsgeloof, waardoor ook de revolutionaire beweging zeer diep wordt beroerd. De feodaal-burgerlijke suggestie kan op ongekende resultaten bogen! Het eischt een zeer sterken moed, tegen dit alles in te gaan: men krijgt zoowel fascisten als bolsjewisten, sociaaldemokratische als burgerlijke nationalisten, — men krijgt zoo ongeveer de heele wereld tegen. Vuisten ballen, een groote keel opzetten, en met vliegende vaandels en slaanden trom regimentsgewijs door de straten gaan — is tegenwoordig in de mode. Het doet er niet toe, waarom en waarvoor. Als men maar machtig en heldhaftig schijnt, en anderen zóó hard toeschreeuwt, dat men het zelf haast gelooft. Daardoor zijn reeds heel wat revolutionairen over… donderd, en durven niet meer voor hun diepste menschelijkheid te staan. Nog liever loopt men in een blinden roes van bolsjewisme naar fascisme, van fascisme naar bolsjewisme over.<br />
<br />
“En dan — vraagt men telkens weer — het resultaat? Waar loopt het op uit, als wij tegenover zooveel reaktionair geweld ons zonder geweld zouden verweren? Worden de strijdmiddelen der verdediging niet door die van den aanvaller bepaald? Moet men de heerschende klasse niet met haar eigen argumenten overtuigen?”<br />
<br />
“Men kan — zoo vernemen wij telkens weer — de burgerij niet met de punt van een zakdoek verdrijven! Men trekt tegen Hitler niet met een eierlepeltje uit! Tegen al dat reaktionaire geweld zullen doeltreffende machtsmiddelen moeten worden gesteld.”<br />
<br />
Doeltreffend, inderdaad. Geen grooter fiktie echter dan het onder feodale en burgerlijke suggestie algemeen aanvaarde geloof, om niet te zeggen dogma, dat geweld ter verdediging van een rechtvaardige zaak zoo’n doeltreffend middel zou zijn, en de oorlog als een onfeilbaar ordal, een Godsgericht of Godsoordeel, zou werken. Zoolang er in de wereld oorlog gevoerd is, werden er eigenlijk telkens twee oorlogen gevoerd; één door elk der beide partijen. Vele daarvan bleven onbeslist, wat beteekent, dat nog geen 50% met succes bekroond werd. En in hoe weinige overwon tot nog toe het recht. Het meerendeel der oorlogen, die met overwinningen eindigden, stonden veeleer in dienst van een onrechtvaardige, dan van een rechtvaardige zaak! In elk geval geeft de rechtvaardigheid eener zaak in den modernen oorlog minder dan ooit den doorslag. Reeds Napoleon verklaarde, dat God altijd staat aan de zijde der sterkste kanonnen. Zeker is, dat aan het begin dezer eeuw de transvaalsche boeren, die met den Bijbel in de eene, en het geweer in de andere hand voor een rechtvaardig zaak heldhaftig streden, het ondanks God en geweld tegen het Britsche Imperium verloren, en dat het horizontale en vertikale geweld der burgerij een wereld van onrecht en onderdrukking succesvol heeft opgebouwd. Een rechtvaardige zaak had tot nog toe gemiddeld in de wereld zeker geen 10% kans om het gewapend te halen. Heeft zij thans nog één procent kans? Zij heeft 0% kans, omdat, zooals hierboven werd aangetoond, de toepassing der moderne geweldsmiddelen zelfs de rechtvaardigste zaak tot een onrechtvaardige maakt, en haar wezenlijk op één peil brengt met den bestreden tegenstander. Zelfs indien zij formeel zegevierde, zou ze onverbiddelijk gedoemd zijn de vruchten van haar zegepraal met steeds geraffineerder geweldmethoden te beschermen, en zich in het destruktieve vast te boren.<br />
<br />
In elk geval is het een fiktie, dat geweld voor een rechtvaardige zaak het éénig geëigende middel zou zijn. Voor het moderne proletariaat en de gekleurde rassen is het krijgsgeweld reeds uit zuiver praktisch oogpunt daarom iets onmogelijks, omdat de wetenschappelijke vernietigingsmiddelen steeds meer in handen van goedbetaalde specialisten raken, en de massa noch over vliegtuigen, noch over giftige gassen, noch over electrische stralen, noch over oorlogsbakteriën ook maar beschikt. Dit alles is het monopolie geworden van een groep wezenlijk gewetenlooze mannen van het vak. En al beschikte zij erover, dan zou zij ze nog niet kunnen toepassen, zonder zoowel physiek als moreel een aanslag te doen op zich zelf, reeds, gelijk wij gezien hebben, omdat men de gevolgen van den chemischen, bak-teriologischen oorlog enz. niet meer beheerschen kan.<br />
<br />
Intusschen verwijt men van revolutionaire zijde op de hartstochtelijkste manier aan de tegenpartij het gebruik der middelen, die men zelf wil toepassen. De “Travail”, die sterk met Moskou sympathiseert, toont verontwaardigd aan, dat Mussolini en Hitler hun tegenstanders met dezelfde middelen bestrijden als de middeleeuw-sche pausen. Doch het blad verzwijgt stelselmatig, dat in het Rusland van Stalin dergelijke middelen op politieke tegenstanders ook worden toegepast. Volgens de “Fakkel” moet het fascisme “met alle middelen” worden bestreden. Belgische, fransche, deensche en neder-landsche sociaaldemokraten maken zich met Einstein gereed om het nationaal-socialistisch oorlogsgeweld met “demokratisch” oorlogsgeweld te keeren. Alsof daaruit niet nòg gruwelijker fascisme zou volgen.<br />
“Wie het doel wil, moet de middelen willen!” roept men uit. Inderdaad: de middelen, die passen bij het doel. En dat kunnen voor werkelijk revolutionairen daarom “alle middelen” nooit zijn, omdat de groote meerderheid der feodale en burgerlijke strijdmethoden met socialisme en menschelijkheid vloeken.<br />
<br />
<br />
''==VI. Doeltreffendheid der bovengeweldadige strijdwijzen==''<br />
<br />
Hoe oneindig zijn daarboven de niet-gewelddadige strijdmiddelen verheven. En hoeveel doeltreffender zijn ze. In hetzelfde Transvaal, dat ondanks zijn goed recht, godvreezendheid en droog kruid, zijn kopjes en eerste-klas-schutters tegen het britsche imperialisme niet op kon, heerschten om en bij het begin dezer eeuw tegen een groep Indische immigranten, uitzonderingswetten, die hen maatschappelijk en economisch dwarsboomden en als mensch beleedigden. In 1906 werden zij zelfs met crimineel verdachten en misdadigers wezenlijk gelijkgesteld: elk hunner moest zich bij de politie aanmelden, en daar een vingerafdruk laten registreeren. Op raad van hun landgenoot Gandhi, advokaat te Pretoria, besloten eenige duizenden de nieuwe wet te negeeren, en de daarop gestelde straffen waardig te ondergaan. Intusschen bleven zij hun tegenstanders als medemenschen erkennen, en deden voortdurend op hen beroep. Zij waren vastbesloten niet door geweld, maar door satyagraha, offervaardigheid en geestkracht, op de wijze der burgerlijke ongehoorzaamheid te overwinnen. Deze “rebellie zonder eenig symptoom van geweld” leidde tot strenge gevangenisstraffen, en allerlei moeiten en nood. De geweldlooze strijders werden zelfs bedreigd in hun economisch bestaan. Doch de geestdrift was sterk en de solidariteit zeer groot, te meer waar zij berustte op de oud-indische ahimsa-traditie: godsdienstig geloof in de geweldloosheid. Gandhi, die reeds gevangen gezeten had, reisde in 1910 naar Londen, om op de betrokken leden der regeering een persoonlijk beroep te doen. Doch de britten gaven niet toe. In 1912 werden alle volgens indisch recht gesloten huwelijken ongeldig verklaard, en aan elk der in Zuid Afrika wonende indiërs een jaarlijksche extrabelasting opgelegd. Op raad van Gandhi ging men toen tot algeheele non-coöperatie en algemeene staking over. Indische vrouwen trokken door de mijndistrikten, en wekten overal hun landgenooten op alle werk neer te leggen, totdat de betrokken maatregelen zouden zijn ingetrokken. Reeds aarzelde de overheid, en beloofde het hoofdgeld af te schaffen. Doch de indiërs eischten onmiddellijk de daad bij het woord, en hun volle menschelijke rechten. Zij organiseerden een demonstratieve tocht van alle landgenooten dwars door Transvaal.<br />
<br />
Een geweldige politiemacht kwam op de been. Ze begon met Gandhi te arresteeren. Doch “het geweldlooze leger” trok zonder leider verder. Opnieuw liet men Gandhi los. Toen deze zich echter weer bij zijn landge-nooten voegde, arresteerde men eenvoudig alle demonstranten en transporteerde hen per spoor naar hun woonplaatsen terug. Doch het doel was bereikt: de publieke opinie kwam in beweging. Juist was Gandhi voor de derde maal, thans tot 15 maanden gevangenisstraf, veroordeeld, toen de overheid toegaf! In 1913 werd het hoofdgeld afgeschaft, de geldigheid der indische huwelijken erkend, en kregen de indische immigranten rechtsgelijkheid met de andere burgers. De vroegere boerengeneraal Smuts, die in 1906 nog verklaard had, de uitzonderingswetten nimmer te zullen opheffen, erkende zich thans moreel overwonnen. Het is duidelijk, dat als dit handjevol menschen zich gewapend verzet had, zij door het britsche geweld nog zwaarder zouden zijn verpletterd dan de militair-technisch oneindig beter toegeruste boeren, wier aantal bovendien grooter was, en die onder veel gunstiger strategische condities hadden verkeerd. Zulk optreden was indiërs niet vreemd. Toen in 1812 de britsche regeering een hoogst onbillijke belasting had ingevoerd, zette de bevolking van Benares het gansche sociale en politieke leven stop. De winkels bleven gesloten. Den overheerschers werd alle arbeid geweigerd. In vrije discipline gehoorzaamde men voorbeeldig aan de zelfgekozen leiding. Tot de regeering toegaf, en de belasting opgeheven werd.<br />
<br />
Ook in den strijd tegen inlandsche dwingelandij paste men dergelijke strijdmethoden toe, bijv. in 1830, in Mysore, tegen de grenzenlooze uitbuiting door een despoot. Op een gegeven oogenblik staakte de geheele bevolking allen arbeid te velde, weigerde elke belastingbetaling, verliet zelfs de dorpen, en trok zich in de wouden terug. Nergens — verklaarde een britsch re-geeringsrapport — hadden uitspattingen plaats; niemand greep naar de wapenen. “Met deze soort maatregelen, om zich tegen de misbruiken der overheid te verweren, zijn de inboorlingen zeer vertrouwd. Het 't vaakst gebruikte middel, dat meestal ook de beste uitkomst geeft, is het volledig terugtrekken van ieder deelnemen aan de bestuurszaken.”<br />
<br />
Hoeveel doeltreffender de bovengewelddadige strijdmethoden zijn dan de gewelddadige, vooral tegenover een machtig bewapend bewind, bleek aan het begin dezer eeuw in Bengalen. Ook daar zette men toen, onder leiding van Aurobindo Ghose, tegen al te nadeelig en smadelijk geachte maatregelen der britsche overheid een krachtige non-coöperatie-beweging in, waarbij men het gansche politieke apparaat negeerde, en op ieder gebied elke samenwerking met de regeering staakte. Men boycotte tevens alle britsche waren. Tagore wekte in zijn vrijheidszangen zijn landgenooten op goed en bloed veil te hebben voor de bevrijding des lands. Op groote brandstapels deed men in Engeland vervaardigde kleeren en weefsels in vlammen opgaan. Ghose eischte, dat zijn volk zich zoo zelfstandig zou maken, dat het zich zelf zou kunnen voeden en kleeden, en in zijn wezenlijkste geestelijke en physieke behoeften voorzien. Toen Londen niet toegaf, keerde Bengalen zich tegen het engelsch gezag als zoodanig. Ghose wekte zijn landgenooten niet slechts op tot negeeren van het britsche bewind, doch vooral tot krachtig onderling dienstbetoon, om zoo zijn recht op onafhankelijkheid daadwerkelijk te bewijzen: hygiënische misstanden moesten bestreden, overal scholen gesticht, wegen aangelegd, de landbouw op peil gebracht worden. Doch de al te ongeduldige massa liet zich ten slotte door meer heethoofdige leiders tot gewapend verzet meesleepen. Het britsche geweld kreeg zijn kans, en de prachtig ingezette beweging werd genadeloos onderdrukt.<br />
<br />
Toen dan ook in 1918 de boeren van Kaira tegen al te onredelijke belastingen in verzet wilden komen, en daartoe Gandhi raadpleegden, stelde hij hun voor, onverbiddelijk te weigeren ook maar iets te betalen, en de daarop gestelde straffen waardig te ondergaan. Honderden boeren raakten gevangen. Doch zij volhardden. Tot de belasting werd ingetrokken.<br />
<br />
Zoo vormde men reeds meermalen in Indië een “diamanten front”, waardoor o. a. de arbeiders te Virangan en Ahmedabad verrassende resultaten behaalden.<br />
<br />
In 1920—21 gaf Indië onder Gandhi’s leiding zijn eerste groote voorbeeld van nationale burgerlijke ongehoorzaamheid. Men kent den aard van zulk een ondernemen: een groep, een klasse, een volk doet in allerlei opzichten, of de regeering niet bestaat, negeert stelselmatig het politiek-maatschappelijke leven (non-coöperatie). Scholen blijven leeg, de rechtspraak staat stil, belastingen worden niet betaald, enz. Men weigert vooral, zekere bepalingen en wetten, die men in het bizonder bestrijden, of vóór alles opgeheven zien wil, te gehoorzamen. Vaak gaat dergelijke algeheele of gedeeltelijke stopzetting van het maatschappelijk leven met staking gepaard, en met weigering om bepaalde goederen, wier afzet vooral in het belang van de tegenpartij is — weefsels, zout, alcohol bijv. — te koopen of te verkoopen. Boycott dus, gelijk China ons reeds sedert drieduizend jaar geleerd heeft, een bizondre machtig en doeltreffend wapen. Gelaten ondergaat men zelfs de wreedste aanvallen van politie en leger, en alle straffen, die op het schenden der betrokken wetten zijn gesteld, bereid als men is om tot het uiterst voor zijn beginselen te lijden. Hoe meer men wordt vervolgd en mishandeld, hoe langer gevangengezet, des te sterker concentreert men zich op zijn geestelijke en zedelijke krachten, — des te hooger verheft men zich boven het ál vulgairder geweld van zijn tegenstander, op wien men nochtans als mensch voortdurend beroep blijft doen. Het is algemeen bekend, welk een ontzaglijke geestkracht het nieuw ontwaakte Indië in dezen strijd ontplooide, en hoe bij geweldlooze demonstraties en het posten voor winkels, kroegen, e. d. grootouders, ouders en jeugd wedijverden in heroïsme. Het Britsche Wereldrijk kon er niet tegen op: Indië behaalde zijn eerste, groote overwinning. Nimmer had het militair-technisch volstrekt onmachtige land op het hypermoderne geweld der tegenpartij gewapenderwijs zulk een succes kunnen behalen.<br />
<br />
“Maar Indië is nog altijd niet vrij!”<br />
<br />
Waarom legt men aan de geweldlooze strijdwijzen altijd een anderen maatstaf aan, dan aan de moorddadige? Ook in den oorlog is de eerste overwinning haast nimmer de eindviktorie. Elke strijd — gewapend of ongewapend — duurt gewoonlijk jaren, kenmerkt zich door het op en neergaan der kansen, door overwinningen en nederlagen, die, hoogstens voor één der betrokken partijen, ten slotte op een definitieve viktorie uitloopen. Hoe slecht stond het er aanvankelijk, ondanks enkele successen, met den vrijheidsstrijd der Nederlanden tegen Spanje niet voor! Tot men eindelijk, na tachtig jaar, zijn doel, en nog niet eens volkomen, had bereikt. Indië’s strijd zal waarschijnlijk korter duren. Vast staat intusschen, dat het op geweldlooze wijze successen heeft behaald, waarvan het op iedere andere manier verstoken zou zijn gebleven.<br />
<br />
“Maar Gandhi is een hindoe! Hij leeft uit een bepaalde godsdienstige traditie.. Hij is een heilige, een asceet. Wat hebben wij daar mee te maken? In Indië is de geweldloosheid een traditioneele vorm van religie!” Wij staan echter reeds voor het feit, dat andere indiërs, die uit een heel andere traditie leven, door de doeltreffendheid van Gandhi’s strijdmethoden zóó diep werden getroffen, dat zij die ten slotte overnamen. Naar men weet, wordt het britsche bezettingsleger in Indië vooral samengesteld uit sikhs. Dezen, wier godsdienst den mannen zelfs verbiedt het zwaard af te leggen, hadden in 1923—24 een scherp conflikt met het gouvernement. Niet in staat dit gewelddadig op te lossen, besloten zij, de geweldlooze direkte aktie toe te passen. Rustig en fier, het zwaard aangegord, doch hun armen roerloos terzijde, ondergingen zij zelfs de brutaalste mishandelingen van politie en leger. Tot zij het hadden gewonnen.<br />
<br />
Dit bewijst, dat de bovengewelddadige strijdwijzen noch aan Gandhi’s persoon, noch aan een bepaalden vorm van godsdienst of religie zijn gebonden. Het blijkt nog sterker uit wat geschied is bij de noord-indische pathans. Deze stammen staan bekend als wraakzuchtig. Zij kunnen geen beleediging verdragen, en reageeren daarop van ouds onmiddellijk met geweld. Tot in 1930 Abdoel Ghaffar — en mohammedaan dus, en allerminst uit geweldlooze tradities levend — hen van de doeltreffendheid der geweldlooze strijdwijzen wist te overtuigen. Vergeefs poogt sedert de britsche regeering de beweging dezer “roodhemden” hardhandig te breken. Vervolgingen, gevangenisstraffen, neerschieten zonder vorm van proces — niets blijkt tot nog toe in staat, hun moed te fnuiken.<br />
<br />
Men kan met Subhas Bose bezwaren koesteren tegen Gandhi's politieke taktiek, en het betreuren, dat hij meermalen den strijd op ongewenschte oogenblikken afbrak. Doch Bose zelf stelde vast, dat de hoofdfout van Gandhi was gelegen in zijn neiging tot voorbarig compromis met de britsche regeering en wenschte, dat de Mahatma bij vroegere gelegenheden den geweldloozen strijd juist niet opgegeven, doch nog krachtiger doorgezet had: dan had hij nog gunstiger resultaten behaald! Ook heeft Gandhi z.i. veel te veel verwaarloosd, de soldaten der tegenpartij te winnen, ofschoon ook dit indiërs waren, en te weinig solidariteit betoond met de dienstweigeraars van het Garhwali-regiment, die de britsche regeering met zware kerkerstraf trof, omdat ze geweigerd hadden op ongewapende landgenooten te schieten. Dit alles bevestigt juist den zin der besproken taktiek. De laatste jaren hebben trouwens bewezen, dat Indië’s zelfrespekt en strijdkracht ongekend is gegroeid, en het reeds in staat is, allerlei concessies van het britsche bewind fier van de hand te wijzen.<br />
<br />
De geweldlooze strijdwijzen zijn noch aan een bepaald persoon, noch aan een bepaald ras, noch aan een bepaald land, noch aan een bepaalde levens- of wereldbeschouwing verbonden: op het Congres tegen het Imperialisme kon men te Brussel in 1927 den Zoeloe Goemede hooren verklaren, dat de zwarten in hun strijd om zelfbevrijding niet beter konden doen dan het indische voorbeeld te volgen. Inderdaad! hoe zouden zij op kunnen tegen de moderne bewapeningen der blanken, die met een maatschappelijke en technische organisatie samenhangen, welke hun wezenlijk vreemd is?<br />
Gandhi zelf erkent trouwens, dat hij tot zijn taktiek niet slechts is gekomen door zekere Indische, religieuszedelijke tradities, maar mede door de joodsche legende van Daniël en zijn vrienden, door de oud-christelijke Bergrede, door de ideeën van den Engelschman Ruskin, door de leer van den Rus Tolstoj, en vooral: door de woorden en daden van Thoreau, een amerikaanschen revolutionair van franschen afkomst uit het midden der vorige eeuw.<br />
<br />
De term civil disobedience, burgerlijke ongehoorzaamheid, waarin Gandhi zijn strijdwijzen samenvat, werd door hem zelfs welbewust ontleend aan den titel van Thoreau’s onsterfelijke rede van 1849. Deze zette daarin zijn opvattingen inzake individueele en collektieve dienst-, arbeids- en belastingweigering op klassieke wijze uiteen.<br />
<br />
Volgens Thoreau behooren alle verantwoordelijke burgers, zoodra een waarachtig menschelijk belang dit eischt, overheid, gezag en alle publieke wetten en instellingen volkomen te negeeren en op kritieke oogenblikken hun regeering verhinderen om kwaad te doen. Coöperatie, samenwerking, met alle personen en instellingen ten opzichte van wat goed, non-coöperatie, niet-samenwerking, ten opzichte van al wat verkeerd is, — daarin zou men zijn opvattingen, die hij zelf voorbeeldig in praktijk bracht, kunnen samenvatten. Thoreau werd in Amerika door de weinigen, die hem in die dagen kenden, als een phantastisch idealist, een sympathieke dwaas beschouwd, met wien men “in de praktijk van het leven” niet kon rekenen. Thans passen in Azië reeds millioenen medemenschen zijn even eenvoudige als doelmatige taktiek met verrassende resultaten toe.<br />
<br />
Thoreau kende trouwens — zoo goed als zijn vriend Emerson, wiens uiteenzetting “Over den Oorlog” (1838) hier ten minste vermeld moet worden — de leer van den genialen jongen franschman Etienne de la Boétie (1530—1563). Deze had in zijn verhandeling “Over de vrijwillige Slavernij” de maatschappelijke pyramide zeer scherp ontleed, en duidelijk bewezen, dat elke heerscher slechts zooveel macht heeft als… het volk hem toekent. De macht der heerschende klasse bestaat slechts zoolang, als de haar onderworpenen die principieel en praktisch erkennen, — als men voor het officieel gezag ontzag heeft.<br />
<br />
Gezag, als “macht of bewind over anderen”, is feitelijk niet iets uiterlijks, maar innerlijks. Het berust niet zoozeer op geweld, als wel op eerbied voor, geloof aan en in de zeggenschap der officieele heerschers. Ontsugges-tionneert zich de massa van haar ontzag, dan is daarmee het gezag, en weldra ook de macht, der heerschende klassen verdwenen. Despotisme, tyrannie en diktatuur bestaan dus slechts bij gratie van de onderdanigheid der massa. Zoodra zij, bewust geworden van het feit dat de heerschende machten wezenlijk op haar parasiteeren, dezen haar kracht onttrekt, stort de sociale pyramide ineen. Het eenige — constateert La Boétie — wat de heerschende machten op de beheerschten vóór hebben, is het voorrecht, dat dezen zelf haar schenken, om hen te niet te doen. Vanwaar spionnen, politie, soldaten? Het volk bespiedt in dienst der heerschende machten zichzelf. Het volk mishandelt en kerkert in dienst der heerschende machten zichzelf. Het volk bevecht en vernielt in dienst der heerschende machten zichzelf. Wanneer de zware voeten der soldaten over velden en steden gaan, vertrapt in dienst der heerschende machten het volk zichzelf. Domela Nieuwenhuis zou later zeggen:<br />
<br />
“Een volk in uniform is zijn eigen tyran.”<br />
<br />
“Van al die onwaardigheden, die de beesten óf niet voelen óf niet verduren zouden, kunt gij u verlossen — schreef La Boétie — door anders te willen: weest besloten niet meer te dienen, en gij zijt vrij! Ik wil dus niet eens, dat gij de tyrannie op zij stoot of ter neer doet tuimelen, steunt haar slechts niet meer, en gij zult haar door haar eigen gewicht ineen zien storten en verbrijzeld worden, als een geweldige kolos, waaraan het voetstuk onttrokken wordt.”<br />
<br />
Ook Tolstoj werd zeer diep door dit betoog getroffen. Hij haalt er eens een belangrijk gedeelte van aan. Zijn “Brief aan een Indiër”, die zulk een indruk op Gandhi zou maken en mede de geweldlooze direkte aktie van diens landgenooten voorbereidde, werd er sterk door geïnspireerd. De duitsche vrije socialist Gustav Landauer — wiens graf zooeven door nazi’s werd geschonden — liet zijn klassieke verhandeling over “De Revolutie” in La Boétie’s “Vrijwillige Slavernij” zelfs culmineeren.<br />
<br />
Wij zullen noch over de geweldlooze direkte aktie van het oorspronkelijk christendom, noch over die der middeleeuwsche en moderne sekten spreken. Anders zeggen de westersche arbeiders: “Dat is ons te religieus!” Laten wij liever naar de romeinen gaan.<br />
<br />
Reeds in 494 vóór Christus vond in het heidensche Rome een onvergetelijke vorm van non-coöperatie plaats. De plebejers leden toen hevig onder het schuldrecht, en werden aan steeds brutaler gijzeling onderworpen. Bewust van het feit, dat de rijkdommen en overwinningen der heerschende machten slechts dank zij hun voortdurende medewerking mogelijk waren, besloten zij op een gegeven oogenblik, zich uit het gansche maatschappelijke stelsel terug te trekken. Sine tillo duce — d.i. zonder eenige leiding: ze hadden geen Duce noodig! — weken ze uit naar den Aventinus. Livius verhaalt, hoe deze tocht voorbeeldig ordelijk plaats vond, de boerensoldaten een kamp organiseerden, zich inrichtten, enz. Een dergelijke secessio in montem zou vier maal hebben plaats gevonden. Met als resultaat, dat hun eischen vervuld, en in het belang der massa volkstribunen ingesteld werden. Case karakteriseert de secessie als het eerste succesvolle optreden van het proletariaat, dat zonder eenige wanorde of gewelddadigheid geschiedde.<br />
<br />
Hoe in 373 v. C. de bewoners van Tusculum “door een hardnekkigen vrede de wraak der romeinen afweerden, wat zij met de wapenen nooit gekund zouden hebben”, vindt men eveneens bij Livius beschreven. Ziedaar verschillende vormen van “gandhisme” in “het heidensche Rome”, dat men gewoonlijk slechts van een andere zijde kent. Trouwens Mirabeau, “een der meest politieke hoofden der nieuwe tijden”, verklaarde in de standenvergadering van Provence, dat het volk, dat ten slotte alles voortbrengt, “slechts onbewegelijk behoeft te blijven, om ontzaglijk te wezen.” Na diepgaand maatschappelijk onderzoek in de Ver-eenigde Staten en in Frankrijk, kon in het midden der vorige eeuw de fransche vrijdenker Bellegarigue evenmin aan uiteraard gewelddadige regeeringen, als aan ondanks zichzelf gewelddadige omwentelingen meer ge-looven: beide berustten wezenlijk op onderdrukking en moord, en konden zich er steeds moeilijker van bevrijden. Barrikaden worden meest opgeworpen door wie aan de regeering wil komen, tegen hen die al aan de regeering zijn. Men heffe iedere regeering op, door redelijkerwijze zichzelf te regeeren! Dan worden alle barrikaden eeuwig overbodig.[8]<br />
<br />
Bellegarigue propageerde le refus de concours, wat wij het best door “noncoöperatie” of “burgerlijke ongehoorzaamheid” vertalen. Hij ontwikkelde la théorie du calme, waarvolgens men in staat is, zelfs het machtigst regiem geweldloos te overwinnen door l'abstention et l’inertie, de kracht der onthouding. Tegen het zich bewust onttrekken aan het geweldsysteem houdt ten slotte niets stand, sociale voorrechten noch onrechtvaardige belastingen, spionnagestelsels noch militaire hiërarchieën.<br />
<br />
Tegenover deze sociaaldemokratische taktiek kwamen de anarchisten en syndikalisten op voor de noodzakelijkheid van direkte aktie op militair en economisch gebied: massale dienstweigering en algemeene staking.<br />
<br />
Alles bezwijkt voor de macht van het niet-doen: het zich, geconcentreerd op eigen zedelijke krachten, in groote massa’s onttrekken aan het geweldsregiem. Theorie, die volkomen overeenstemt met het visioen van den engelschen dichter Shelley, die naar aanleiding van het bloedbad van Peterloo (1819) in The Masque of Anarchy vrijwel letterlijk de houding beschreef, die een eeuw later de indiërs zouden innemen tegen het Writsche waldan. De bovengewelddadige strijdwijzen zijn dus aan godsdienst, ras noch volk gebonden. Amerikaansche en europeesche vrijdenkers erkennen evengoed haar waarde als mystieke hindoes, opstandig geworden zwarten en krijgshaftige sikhs. Trouwens, de algemeene staking, die vooral door Engelsche, Skandinavische en Russische socialisten en Fransche, Italiaansche, Iberische en Noord- en Zuid-Amerikaansche anarchisten en syndikalisten werd toegepast, en als typisch proletarisch strijdmiddel sinds het begin dezer eeuw ook door de neo-marxisten werd verdedigd, is wezenlijk bovengewelddadig van aard. In zóóver was het strijdbaarst gedeelte van het westersch proletariaat “gandhist” vóór Gandhi zelf!<br />
<br />
De revolutionaire syndikalist en socioloog Sorel — bekend atheïst en alles behalve “geweldloos” — onderscheidt dan ook principieel la force bourgeoise et la violence prolétarienne, wij zouden zeggen: het burgerlijk geweld en de macht van het proletariaat. Hij wil den oorlog opheffen in de algemeene staking, welk strijdmiddel aan de waardigheid van het revolutionaire proletariaat volkomen beantwoordt. Tegen de terreur der bourgeoisie, die haar rijk op de ruïnes van haar vijanden opbouwt en wier politieke inquisitie nog meer slachtoffers maakt dan vroeger die der kerk, behoeft het zelfs geen tegenterreur te stichten. Het verwerpt uiteraard den veroveringsoorlog, zoo typisch voor de burgerlijke maatschappij. Het proletariaat heeft een andere taak dan blindelings de strijdwijzen der bourgeoisie na te apen, wat — meent Sorel — Marx meermalen heeft vergeten.<br />
<br />
In een reeds jaren geleden in Nederland verspreide brochure,,,De Eindstrijd”, haalt A. Roller een treffende uitspraak van Max Stirner aan. Deze individualist, die geenszins tot de tegenstanders van alle geweld behoorde, erkende desniettegenstaande, dat de grootste macht der arbeiders in de mogelijkheid was gelegen, haar arbeidskracht aan de bourgeoisie te onttrekken, “De staat berust op de slavernij van den arbeid. Wordt de arbeid vrij, dan is de staat verloren.”<br />
<br />
En in hoeveel westersche volksvergaderingen weerklonk niet Herwegh’s woord:<br />
<br />
Gansch het raderwerk staat stil, als uw macht'ge arm het wil!<br />
<br />
De zoo juist overleden vrijgeest John Henry Mackay, een duitscher van schotschen afkomst, beschouwde den passieven weerstand als het eenige doelmatige middel des volks om zich zelfs tegen het meest agressieve geweld te verweren. Hij was sterk beïnvloed door Benjamin Tucker, die, hoewel eiken onderdrukte het recht op geweld in beginsel toekennend, uit zuiver zakelijke overwegingen tot de conclusie gekomen was, dat lijdelijk verzet het beste zelfverdedigingsmiddel is voor de massa’s: slechts daardoor kan de politieke bureaukratie en de militaire discipline definitief worden verbroken. Gewelddadige opstanden zijn door een geweldsregiem meest gemakkelijk te onderdrukken. Maar geen leger kan vreedzame menschen vernietigen, die niet eens op straat komen, aan geen verkiezingen deelnemen, dienstplicht, belasting weigeren, enz. Speciaal de belastingweigering werd door Tucker onderzocht naar aanleiding van het optreden van den Irish Land League, wiens katholieke boerenleden collektief geweigerd hadden belasting te betalen. Reeds scheen de overwinning nabij, toen in Ierland gebeurde, wat elders zoo vaak gebeurde, en de leiders, die in naam van den Bond met de tegenpartij “onderhandelden”, alles lieten uitloopen op een “compromis”, dat juist een nederlaag beduidde. — Waarom geeft men de definitieve beslissing ooit aan leiders over? Men vertrouwe géén leider! En evenmin schrijver dezes. Controleer zijn funktie, onderzoek zijn betoog en — beslis zelf.<br />
<br />
“Maar de massa is óók niet onfeilbaar!”<br />
<br />
Vertrouw zoomin in den blinde de massa, de leiders, als uzelf. In deze wereld is niets en niemand onfeilbaar. Doch laat, in elk geval op kritieke oogenblikken, uw lot, uw toekomst niet aan de beslissing van anderen over. Vooral niet, als die anderen door hun politieke of sociale funkties min of meer aan het te bestrijden stelsel zijn aangepast, of erin vastgegroeid. Hoe vaak werd de He Internationale door haar leiders bedrogen! Hoeveel maal hebben bolsjewistische diktators niet erkend, zich ten koste van millioenen medemenschen te hebben… vergist. En de anarchistische voorman Kropotkin verloochende in 1914 het supra-nationalisme. Een werkelijk revolutionaire beweging bestaat slechts in zóóverre als alle deelnemers in onderling verband bewust en verantwoordelijk handelen, de massa de leiders, de leiders de massa voortdurend controleeren, er een onophoudelijk proces van gemeenschappelijke zelfcontrole plaats vindt, en men op kritieke oogenblikken nimmer het heft der beslissing aan wie ook uit handen geeft. —<br />
<br />
Intusschen had Tucker, naar aanleiding van wat in Ierland plaats greep, vastgesteld, dat wanneer een vijfde van een volk stelselmatig belasting weigert, de zaak voor de betrokken regeering is verloren.<br />
<br />
Naar men weet, zijn juist de Ieren sterk tot gewelddadigheid geneigd. Sinds enkele eeuwen verzetten zij zich tot met de venijnigste middelen tegen het niets ontziend Britsch geweld. Toch konden zij het op deze wijze alléén in elk geval niet halen. Vandaar dat zij om en bij 1880 o.a. overgingen tot boycott. Boycott is zelfs een Iersch woord, ofschoon er een strijdwijze mee wordt aangeduid die, als wij reeds hebben opgemerkt, sinds enkele duizenden jaren vooral in China wordt toegepast — een wapen, welks uitwerking de Vereenigde Staten, Engeland en Japan meermalen zeer gevoelig hebben ondervonden.<br />
<br />
De bovengewelddadige strijdwijzen zijn noch aan een persoon, noch aan een volk, noch aan een ras, noch aan een bepaalde levens- en wereldbeschouwing gebonden. Zíj zijn algemeen-menschelijk, en veel doeltreffender dan men gewoonlijk vermoedt. Ziehier een reeks feiten, waarvan men bij het officiëele geschiedonderwijs weinig of niets verneemt, ofschoon zij juist die Nieuwe Geschiedenis voorbereiden, waarop alle volken hopen:<br />
<br />
1861 tot 1867. — In het midden der vorige eeuw zuchtten de hongaren onder de tyrannie van het keizerlijke Weenen, belichaamd in het beruchte “systeem van Bach.” Onder leiding van den roomsch-katholiek Frans Deak, “den wijze der natie”, gingen zij over tot een grootsche noncoöperatie beweging. Terwijl de hongaren de oos-tenrijksche regeering en instellingen volkomen negeerden, begonnen zij zelfstandig eigen onderwijs, landbouw en industrie te organiseeren, geheel overeenkomstig de idealen van den indiër Ghose.[9] Alle oostenrijksche goederen werden geboycott, alle belastingbetaling geweigerd: het kostte de weensche regeering veel meer om haar af te dwingen, dan ze terugontving — waardoor dus Tucker’s opvatting bevestigd werd. De weensche regeering verklaarde den boycott van oostenrijksche goederen voor illegaal. Doch de hongaren stoorden zich daar niet aan, al raakten de gevangenissen vol. De keizerlijke overheid legde hun verplichte inkwartiering van oostenrijksche en boheemsche soldaten op. De bevolking gaf dezen onderdak en voedsel, doch met zulk een verachting, dat de soldaten het niet verdroegen, en steeds meer protesteerden. Vergeefs poogde Weenen Deak en de zijnen tot een compromis te dwingen. Toen besloot keizer Frans Joseph, den hongaren militairen dienstplicht op te leggen. Doch deze weigerden op te komen, als één man. Reeds in Januari 1867 werd het systeem van Bach afgeschaft. Hongarije was vrij! Het had op geweldlooze wijze overwonnen in een strijd, dien het met de wapenen zeker zou hebben verloren.<br />
<br />
1871. — Den 18e Maart verbroederen zich op Montmartre te Parijs de troepen met het volk: in plaats van te schieten, steken zij de geweerkolven omhoog. De officieren kiezen het hazenpad, de regeering bezwijkt, de Commune breekt uit. Intusschen eischte Bismarck van het overwonnen Frankrijk een schadevergoeding van 6.500.000.000 frs., en de vesting Belfort. Thiers antwoordt echter, dat hij liever heel Frankrijk liet bezetten, dan aan zulke eischen te voldoen. Bismarck durfde het risiko niet aan!<br />
<br />
1875 — Het overwonnen Frankrijk wordt door Bismarck opnieuw bedreigd. Minister Decaze antwoordt, dat hij, liever dan toe te geven, Frankrijk zal laten bezetten. De “ijzeren kanselier” durft dit opnieuw niet aan.<br />
<br />
1891 — De sjah van Perzië legt zijn volk een schandelijk stelsel van tabaksregie op. Boycott! en de machtige sjach geeft toe.<br />
<br />
1902 — Finland weigert zich te onderwerpen aan den door den Tsaar opgelegden militairen dienstplicht, en het caesaropapisme moet buigen.<br />
<br />
1905 — De socialisten van Noorwegen en Zweden voorkomen oorlog tusschen beide landen door direkte aktie.<br />
<br />
1909 — De Spaansche regeering stuit op krachtig daadwerkelijk verzet van de bevolking tegen het imperialistisch avontuur in Marokko.<br />
<br />
1914 — 1.000.000 spaansche arbeiders verhinderen hun regeering zich aan de zijde der geallieerden in den we-reldkrijg te begeven.<br />
<br />
1917 — De argentijnsche arbeidersbeweging noodzaakt door algemeene staking de regeering af te zien van het uitgesproken plan van het parlement, om tegen Duitschland in oorlog te gaan.<br />
<br />
1917 — Het Australische volk weigert tweemaal zich volgens den wensch van zijn regeering te onderwerpen aan den militairen dienstplicht.<br />
<br />
1917 — De Britsche regeering wil den ieren den militairen dienstplicht opleggen. Ierland weigert — geen dienstplicht!<br />
<br />
1918 — Na den wapenstilstand willen de duitsche admiraals de krijgsvloot doen uitvaren om te voorkomen, dat vrede gesloten wordt. De matrozen weigeren de schepen naar buiten te brengen. En de vloot blijft binnen.<br />
<br />
1920 — De Duitsche arbeiders breken de poging der militaire kaste om het land te beheerschen (Kapp-Putsch) door algemeene staking.<br />
<br />
1920 — De Engelsche arbeiders noodzaken de britsche regeering door direkte aktie de gemobiliseerde soldaten naar huis te zenden, de troepen uit Rusland en Siberië terug te trekken, en af te zien van het uitgesproken voornemen om aan de zijde van Polen tegen Sovjet-Rusland in oorlog te gaan.<br />
<br />
1927 — Het egyptische ministerie Ziwar en de Britsche Hooge Commissaris worden door direkte aktie des volks genoodzaakt, een reaktionaire kieswet in te trekken.<br />
<br />
1930 — Na den wereldoorlog poogde de regeering van Nieuw Zeeland alle jongens van 14 tot 18 jaar aan een stelsel van militaire africhting te onderwerpen. Tallooze ouders wekten echter hun kinderen op, zich ondanks de gevangenis- en vestingstraffen hieraan te onttrekken. De regeering legde allen, die hun zonen hierin stijfden, een boete van 80 á 90 pond sterling, d.i. ongeveer duizend gulden op. 50.000 jongens weigerden, gesteund door 100.000 ouders, en in 1930 werd de wet opgeheven.<br />
<br />
Intusschen gedroeg Nieuw Zeeland zich hoogst onwaardig tegenover West Samoa. 40.000 polynesiërs, die deze eilandengroep bevolken, behooren tot de beste vertegenwoordigers van hun ras. Zij zijn eenvoudig, ridderlijk, gastvrij en zeer dappere strijders. Hun levensopvatting is haast paradijzig speelsch. Hun taal wordt het Italiaansch van den Stillen Oceaan genoemd. Hun godsdienst is een merkwaardig mengsel van christelijke en heidensche tradities. Hun economisch leven heeft een sterk communistischen inslag. Vóór den wereldoorlog stond West-Samoa onder Duitschland, dat het betrekkelijk gunstig behandelde. In Augustus 1914 werd het echter bezet door Nieuw Zeeland, dat in 1921 officieel mandataris werd. Onmiddellijk poogde dit onverbiddelijk het gansche leven der inboorlingen naar zijn grove hand te zetten. Dezen leenden zich hiertoe níet.<br />
<br />
Niet in staat, met kracht van wapenen tegen het geweld der overheerschers op te worstelen, vereenigden 95% der bevolking zich onder leiding van Tamasese in de Moa, een organisatie van passieven weerstand. Nieuw Zeeland zond oorlogsschepen, matrozen, mariniers, vliegmachines, liet schieten op weerlooze demonstraties — Tamasese kwam hierbij om —, maar de strijd der sa-moanen gaat voort. Het is tot nog toe de physiek zooveel machtiger blanke regeering niet gelukt, de slechts enkele duizenden inboorlingen, bovendien over verschillende eilanden verspreid, naar haar wil te dwingen.<br />
<br />
Hoe stiet trouwens in Rusland sinds 1918 het militair almachtig bolsjewisme op het lijdelijk verzet der boeren! Men behoeft allerminst het koelakken-standpunt te deelen, om zakelijk te erkennen, dat de even miserabele als ongewapende millioenenmassa het stalen bewind van Moskou vijftien jaar heeft weerstaan, en genoopt tot allerlei concessies.<br />
<br />
Het sterkste bewijs voor de doeltreffendheid der geweldlooze strijdwijzen is overigens de geschiedenis der russische tolstojanen. Dezen — enkele duizenden in een millioenenrijk — hebben zich steeds bereid verklaard, op humanitair en construktief maatschappelijk gebied met de bolsjewisten samen te werken. Zij weigeren echter pertinent, zich te onderwerpen aan de diktatuur, en in het bizonder: deel te nemen aan den krijgsdienst. Ofschoon zij door het z.g.n. communistisch bewind wreeder behandeld worden dan door den Tsaar, is het den rooden diktators niet gelukt, hen naar hun wil te dwingen. Men mag hun kolonies telkens weer uiteenslaan en steeds dieper in Siberië verplaatsen, hun dienstweigeraars gevangen zetten, dooden, — wanneer zij maar even respijt hebben, bouwen zij zelfs met de primitiefste middelen, hun vrij-communistische organisaties onmiddellijk weder op. Men kan hun opvattingen verwerpen of aanvaarden, doch zal moeten erkennen, dat wanneer de strijdmethoden, die hier door honderden worden toegepast, elders door honderdduizenden en millioenen toegepast werden, geen macht ter wereld ertegen bestand zou zijn. Ook is het duidelijk, dat wanneer dit handjevol menschen zich tegen Moskou gewapend had verzet, het van den aardbodem zou zijn weggevaagd.<br />
<br />
Geen wonder, dat zij, die voor de zelfbevrijding van Indonesië strijden, hoewel meest mohammedanen en allerminst “geweldloos”, steeds meer overtuigd worden van de wenschelijkheid en noodzaak, op het geschikte oogenblik ten opzichte van het nederlandsch bewind burgerlijke ongehoorzaamheid, boycott, collektieve dienst- en belastingweigering e.d. toe te passen. Inderdaad kunnen de 65.000.000 gekleurden, die de Oost-Indische eilanden bevolken tegen het moorddadig geweld der hollandsche regeering niet op. En al konden zij dit wel, dan zou men in het oosten zien gebeuren, wat reeds in het westen is gebeurd: toen Spanje in Marokko het onderspit dolf, schoot onmiddellijk het “onoverwinlijke Frankrijk” te hulp, en wist den weerstand der gekleurden met de modernste middelen te breken. — Er heeft trouwens reeds een verdachte toenadering plaats gevonden tusschen het fransche en nederlandsche imperialisme, waarop ik te Lyon heb gewezen, terwijl de verhouding tusschen het engelsche en het nederlandsche imperialisme nog veel inniger is. — Zou Indonesië zich van Holland losbreken, dan schoot men van fransche of engelsche zijde onmiddellijk toe om hulp te bieden ter…. ordehandhaving. Want als in den kolonialen keten van Marokko tot Indochina de Indonesische schakel breekt, verkeeren alle westersche imperialismen in levensgevaar. Goed voorbeeld zou goed doen volgen. Indonesië kan tegen het westersch geweld nog zeker in geen halve eeuw op. Het is in waldan het zwakst, en daarom wel genoodzaakt, van den nood een deugd te maken. In de indonesische vrijheidsbeweging bestudeert men aandachtig de geschiedenis van Hongarije, Ierland, China, het moderne Indië, en onderstreept terecht, welk een groote beteekenis bij den inzet van den vrijheidsstrijd der Nederlanden tegen Spanje staking, boycott en noncoöperatie hadden. Als antwoord op de heffing van de tiende en twintigste penning ter bestrijding van de kosten der spaansche bezettingstroepen, ging toen het werkende volk in de steden tot lijdelijk verzet en algemeene staking over. “De handwerkslieden sluiten hun winkels, de verkoopers blijven weg uit de markthallen, het economisch leven wordt tot stilstand gebracht, en de gevreesde hertog vervalt voor deze stomme protesten van een geheel volk, in buien van machtelooze woede,” schreef Pirenne. Zelfs de bloedregeering kon daar niet tegen op.<br />
<br />
Op het Congres tegen het Imperialisme te Frankfurt (1929) heeft dan ook Wim Jong uit naam der Nederlandsche vrije socialisten de indonesiërs bezworen, zich niet tot de westersche geweldsmethoden te laten verleiden, doch zich voor te bereiden tot een strijd op oneindig hooger plan, die bovendien oneindig grooter kans van slagen biedt. Vooral wanneer deze, op het juiste oogenblik ontketend, zou samenvallen met omvangrijke stakingen en dienstweigeringsbewegingen in Nederland zelf. Een dergelijke taktiek zou Indonesië ook tegenover een eventueel ingrijpend Engeland of Frankrijk het best kunnen doorzetten, in het bizonder — wat hoogstwaarschijnlijk is —, wanneer zij door bovengewelddadige aktie in Indië, Indochina, en elders in Azië of Afrika, zou worden gesteund. Natuurlijk moet men voor een dergelijke onderneming het juiste oogenblik kiezen. Doch dat doet men voor den gewelddadigen oorlog ook: ook daartoe bereidt men zich moreel, organisatorisch en technisch jaren lang voor, en gaat slechts tot den aanval over, zoo deze werkelijk kans van slagen schijnt te bieden.<br />
<br />
Reeds heeft de arabier Abdel Karim al Rifi naar aanleiding van het nameloos wreed optreden van het Fransche en Engelsche imperialisme in het nabije Azië verklaard, dat de gekleurde volken zich tegenover de westersche geweldsmachten aanvankelijk machteloos waanden, tot zij de wapenen boycott, burgerlijke ongehoorzaamheid e.d. ontdekten, welke o.a. in Syrië tegen Frankrijk reeds met succes werden toegepast. Hij verwacht een beslissenden strijd tusschen imperialistische machten en de onderdrukte massa’s in Afrika en Azië, waarbij de laatsten zich als één man, “van Tánger tot Australië”, zullen verheffen.<br />
<br />
Weten zij hiertoe het goede oogenblik te kiezen — bijv. tijdens een botsing tusschen verschillende imperialistische machten onderling, of tijdens revolutionaire akties van het blanke proletariaat — dan zullen zij in elk geval in staat zijn, met een minimum aan geweld en een maximum aan bovengewelddadige strijdwijzen hun vrijheid te heroveren.[19]<br />
<br />
Het is niet alles hopeloos in de wereld!<br />
<br />
<br />
''==VII. Geweld en revolutie==''<br />
<br />
Reeds uit zuiver utilistisch oogpunt wordt het blanke proletariaat genoodzaakt, een overeenkomstige taktiek te gaan volgen. De moderne geweldstechniek, die over tallooze giftige gassen, mysterieuse electrische stralen, en zeer speciale oorlogsbacteriën beschikt, is, als reeds opgemerkt, het monopolie geworden van een betrekkelijk kleine groep gekochte deskundigen, die zich door de heerschende klassen voor alles laten gebruiken, in de eerste plaats tegen de groote massa des volks. Doch zelfs indien het proletariaat die middelen in handen kreeg, vereischte de toepassing daarvan een zoodanig fascisme van den geest, — zou men anderen en zichzelf zoozeer geweld moeten aandoen, — dat men de revolutie er wezenlijk slechts door zou schaden. Want de sociale revolutie is niets, indien zij geen strijd voor menschheid en menschelijkheid, en tegen het onmenschelijke en menschonwaardige is.<br />
<br />
Het probleem der revolutionaire massa-aktie is in één woord dit: menschwaardige strijdmiddelen te vinden, waartegen zelfs de machtigste en modernst bewapende regeering niet op kan. En dat zijn juist de middelen, waarnaar thans de gekleurde volken beginnen te grijpen; burgerlijke ongehoorzaamheid, noncoöperatie, boycott, belastingweigering, dienstweigering e.d. Indien het blanke proletariaat, en zijn sombere schaduw, het japansche ook, op het juiste oogenblik deze middelen toepassen, vooral wanneer deze tevens door de onderdrukte massa’s in de koloniale en half-koloniale gebieden worden aangewend, dan is geen macht ter wereld ertegen bestand. Daarbij behoeft geen druppel bloed van de tegenpartij te vloeien. Vloeit er bloed, zoo is dit allereerst van de betrokken strijders zelf. Doch zulk een bloed is dan ook waarlijk heilig: hier offert men zich inderdaad voor een idee, en meer!<br />
<br />
Waarschijnlijk verloopt een dergelijke worsteling lang niet zoo ideaal, en vervalt ook een deel der vrijheidsstrijders tot vulgair geweld. De massa onderdrukten en onterfden zit niet slechts vol met al te begrijpelijke wrok en wraaklust, maar verkeert bovendien nog zeer sterk onder de suggestie der feodale en burgerlijke geweldstradities. Toch is reeds in Indië, zelfs bij de pathans, gebleken, hoe zeer zij zich hier bovenuitheffen kan. Hetzelfde zag men in Mei 1926 in Engeland, tijdens de algemeene staking, die op een verrassend hoog plan verliep. In elk geval zal in zulk een gigantische worsteling het geweld tot een minimum gereduceerd, en het moreele peil tot een maximum opgevoerd worden. Het gaat er slechts om, de arbeidersklasse ervan te doordringen, dat geweld niet haar sterkste, maar haar zwakste zijde is, en dat de tegenpartij bij non-coöperatie, staking e.d., iemand (om met Alexander Berkman te spreken) wel kan doodschieten, maar niet aan het werk schieten.<br />
<br />
Niet, dat dergelijke strijdwijzen geen bedenkelijke consequenties zouden hebben. Men bestudeere slechts den invloed van de chineesche en indische boycotts op het engelsche oecomische leven, de werkloosheid, die daaruit volgt, enz. Case heeft volkomen gelijk, wanneer hij er nadrukkelijk op wijst, dat bovengenoemde strijdwijzen diep ingrijpende maatschappelijke gevolgen hebben. Het zijn zeer gevaarlijke wapenen, die slechts bij uiterste noodzaak op de meest verantwoordelijke wijze moeten worden aangewend. Doch: naarmate het moderne oorlogsgeweld zich uitbreidt, zijn de consequenties al moordender voor overwinnaars en overwonnenen beiden, en blijkt het praktisch al minder doelmatig; naarmate de geweldlooze strijdwijzen zich uitbreiden en zoo tegelijk het oorlogsgeweld te boven komen, worden zij steeds doeltreffender en bereiken al sneller hun doel, terwijl zij oneindig minder bedenkelijke gevolgen met zich sleepen.<br />
<br />
De gevolgen van het steeds consequenter toegepaste geweld zijn vernietiging van tallooze kantoren en fabrieken, spoorlijnen, bruggen en wegen, woningen en landerijen en, bij toepassing van de moderne brand- en ver-giftigingstechniek: uitroeiing van heele steden, landstreken, enz.<br />
De nietgewelddadige strijdwijzen laten dit alles intakt. Zij kennen evenmin die kometenstaart van besmettelijke ziekten en economische en maatschappelijke ellenden, die een zoo kenmerkend begeleidingsverschijnsel van den oorlog zijn geworden.<br />
En wat de hoofdzaak is: de moderne krijg is één aanslag op den mensch als zedelijk wezen, wiens moreele peil er onrustbarend door zakt; de bovengewelddadige strijdwijzen doen voortdurend een beroep op den mensch als zedelijk wezen, wiens moreele peil er ongekend door stijgt. Tijdens zijn laatste verblijf in Europa verhaalde Gandhi telkens, dat zijn indische ervaringen hem hadden bewezen, dat in een dergelijken strijd vooral ook de vrouw een ontzaglijke geestkracht kan ontwikkelen, en den man in stoutmoedigheid blijkt te overtreffen. Het is trouwens uit de europeesche geschiedenis bekend, hoe bij verschillende gelegenheden de vrouwen zich zonder eenig wapen spontaan voor de geweren der soldaten wierpen, hun borsten ontblootten en de soldaten zóó tartten om te schieten, dat deze slechts weigeren konden; hoe zij zich in Spanje, om het vertrek der soldaten-treinen te verhinderen, bij massa’s op de rails neerwierpen: geen machine dorst in te rijden op zulk heldhaftig leven! Het spreekt vanzelf, dat als de moeders zich zoo gedragen, de kinderen niet achterblijven. In Indië heeft het heroïsch optreden der vrouwen tegen het brute britsche geweld de jeugd onnoemelijk aangevuurd: de moeders werden de Madonna’s van hun eigen zonen! Thans uit het oogpunt der sociale revolutie.<br />
<br />
Hoe stond het na den wereldoorlog met haar objektieve, economische faktoren? Allertreurigst! Een belangrijk gedeelte van de industrie was verwoest, de spoorwegen waren afgereden, het materiaal was alom in een ellendigen staat, allerlei voorraden waren uitgeput, matelooze rijkdommen blindelings verspild, — het gansche economische leven was ontwricht.<br />
<br />
Hoe stond het met den hoofdfaktor, den subjektieven faktor van de revolutie: den mensch? Verminkt, geschonden, aangevreten door de griep en allerlei geslachts- en zenuwziekten, physiek uitgeput, moreel ontaard en geestelijk overspannen, werd hij in de ongunstigst denkbare omstandigheden geroepen om…. de wereld te vernieuwen. Nog altijd lijdt de menschheid hevig onder de economische, maatschappelijk en moreele gevolgen van den wereldkrijg. Brak een tweede uit, het zou nog erger wezen: cultuur en leven der moderne volken raakten in ongekend gevaar. Het spe-culeeren, en zelfs aandrijven op nieuwen oorlog, zooals dat, in de hoop op revolutie, voor eenige jaren geleden van zekere zijde geschiedde, is even waanzinnig als misdadig. Gelukkig kwam men er ten slotte van terug.<br />
<br />
Het groote vraagstuk, dat door de sociale revolutie moet worden opgelost, heet: zelforganisatie van den arbeid, raden van boeren en arbeiders, bezetting en beheersching der bedrijven. De arbeidersklasse kan dat doel slechts bereiken, voorzoover zij coöperatie en noncoöperatie in zuivere verhouding doelmatig toepast; weigert schadelijk en menschonwaardig werk te verrichten, weigert zich voor eenigen patroon te buigen, en zich solidair weet te verbinden in een vrij productieproces. Het is mogelijk, dat bij de worsteling om haar doel te bereiken, het ook van haar kant min of meer gewelddadig toegaat. Doch dat is dan bijkomstig, een bewijs van zwakte, niet van kracht. Hoe meer ze voor haar taak berekend is, hoe minder in haar strijd geweld te pas zal komen. Hoofdzaak is in elk geval, dat zij zich welbewust op het bovengeweld-dadige richt.<br />
<br />
Wij roepen dan ook allen, die de wereld van kapitalisme, imperialisme en militarisme bevrijden willen op, allereerst zichzelf te bevrijden van de volstrekt verouderde burgerlijke en feodale gewelds-vooroordeelen, waardoor de meeste menschen nog bezeten blijken. Even zeker als het is, dat de heerschende klasse niet van geweld en oorlog af kan, is het de taak der sociale revolutie, zich daarboven uit te werken. Als het proletariaat zich inderdaad verheft, heft het geweld en staat in vrije zelfregeering op. Ziedaar een andere overwinning van het geweld: de overwinning erop!<br />
Het traditioneele geloof aan en in het geweld is een vorm van zedelijke hoorigheid ten opzichte van adel, geestelijkheid en burgerij. Het is een even zinledig als barbaarsch messianisme. Het is het doorwoekeren van het verleden in het heden op een wijze, die de toekomst meer en meer in gevaar brengt. Wie zich er niet van bevrijdt, is gedoemd het steeds meer in te voeren in de revolutie, die er op de meest noodlottige wijze door ontaardt. Voorzoover de russische revolutie bijv. niet deugt, is zij nog feodaal en burgerlijk van aard, om niet te zeggen barbaarsch. Voor zoover zij werkelijk deugt, heeft zij zich van het geweld bevrijd, en berust op welbewuste solidariteit en coöperatie.<br />
<br />
“Maar dit eischt een theoretische en praktische herziening van de gansche revolutionaire taktiek!” Inderdaad. En in voortdurende wisselwerking tusschen leer en leven.<br />
“Hoelang zal dat duren?”<br />
Jaren. Het is geen quaestie van een halven dag. Doch dacht ge er met geweld in vijf minuten te komen? Hoe lang is men er nu al niet mee bezig, ook in de socialistische beweging. En hoe meer men het toepast, des te verder raakt men van huis. Dit is wel zeker: hoe langer men aarzelt de traditioneele revolutionaire geweldstaktiek te herzien, des te langer zal het duren, vóór men zich van de steeds noodlottiger consequenties ervan heeft bevrijdt.<br />
<br />
De sociale revolutie is een groot historisch proces, en groote historische processen zijn nooit een zaak van vijf of tien minuten. Het eerst noodzakelijke is een zuivere instelling, zooals men nauwkeurig moet mikken, vóór men ergens op schiet. Niet minder noodzakelijk is technisch-organisatorische voorbereiding. Gandhi heeft er meermalen op gewezen, dat de indische zelf-bevrijdingsstrijd jarenlang propagandistisch en organisatorisch voorbereid werd. Alles, wat in het persoonlijk en maatschappelijk leven de moeite waard is, eischt een ruim incubatietijdperk, een voortdurende toewijding een lang geduld. Heeft zelfs een Hitler zich niet jaren voorbereid, eer hij naar de macht greep? En poogde zelfs hij dit niet te doen, zooveel mogelijk het geweld vermijdend? Ook van dezen tegenstander kan men leeren. Hij heeft in elk geval aanvankelijk den moed gehad, vrijwel alleen tegen allen in te gaan, en voor zijn overtuiging alles op het spel te zetten.<br />
<br />
Hoe lang duurde trouwens de strijd der Nederlanden tegen Spanje? Drie generaties: vader, zoon en kleinzoon. Toen kwam de Gouden Eeuw — één oogenblik. Maar tegen het hollandsch geweld verhief zich het engelsche, het fransche, en “de dagen van Coen en de Ruyter” behoorden voor goed tot het verleden. Trouwens het jaar 1648, dat zoo’n gunstigen klank heeft, zag ook het eind van een oorlog, welks verwoestingen Duitschland in zulk een ellende stieten, dat het een paar honderd jaar noodig had om weer op de been te raken. Intusschen triompheerde Napoleon over Europa, die laatste groote God van het geweld, die het zelf reeds niet meer vertrouwde; die meer dan één geweldenaar de zwakheid ervan doorzag, maar er zich niet meer los van kon maken. Het eind was Sint Helena. En het Britsche Rijk, dat sedert, na overwinning op overwinning behaald, en land na land veroverd te hebben, boven alles scheen uit te stijgen, siddert thans tot in zijn grondvesten. Het kan zich slechts min of meer redden door zijn gewelddadig karakter geleidelijk op te geven, en de vele wijdverspreide deelen van zijn Rijk te pogen te verbinden door vrijwillige samenwerking, in plaats van door opgelegd imperialisme.<br />
<br />
“Maar Sovjet-Rusland dan! Hoe zou het zonder leger kunnen bestaan?”<br />
<br />
De russische revolutie brak oorspronkelijk bewust met alle feodale en burgerlijke tradities, en droeg een antimilitaristisch en vrijsocialistisch karakter: Brood en vrede! Raden van arbeiders en boeren! Ze had een sterk moreelen inhoud, en was onmiddellijk constructief gericht. Indien zij steeds meer op de burgerlijke en feodale strijdwijzen teruggreep, geschiedde dit in de eerste plaats, omdat zij op de bovengewelddadige taktiek psychisch noch technisch voorbereid was. Zij kwam niet slechts in de loopgraven op, werd letterlijk uit den wereldoorlog geboren en voltrokken door een volk, sinds eeuwen onder knoet, dat juist met de gruwelijkste vormen van geweld vertrouwd was geraakt, doch werd weldra geleid en steeds meer beheerscht door autoritaire communisten, die van Marx het fanatiek geloof in de doelmatigheid van het geweld fel-dogmatisch hadden overgenomen, en bovendien van alle kanten werden in het nauw gebracht. Indien echter de bolsjewisten veel sterker tot staatsgeweld en kadaverdiscipline vervielen, dan zij het aanvankelijk hadden bedoeld, is de oorzaak hiervan vóóral te zoeken bij de socialistische wereldbeweging, die haar overgrootendeels bekrompen den rug toekeerde om zich aan Wilson en Wallstreet, Vandervelde, Ebert, Scheidemann en Noske toe te vertrouwen, vrijwel alle direkte aktie verwaarloosde, overal deelnam aan herstel van het nationale kapitalisme en, direkt en indirekt de interventie der witte imperialistische machten in Rusland steunde. Wat in Engeland in 1920 één oogenblik gebeurde, had in alle betrokken landen onmiddellijk en voortdurend behooren te geschieden: overal had de arbeidersbeweging door staking, noncoöperatie, boycott enz. de regeeringen metterdaad moeten noodzaken tot: Handen af van Rusland! Wij hebben dit standpunt van den beginne af verdedigd — zie slechts de eerste publicaties van het Internationaal Anti-Militaristisch Bureau, en de handelingen van het 3e Internationale Anti-Militaristische Congres te den Haag (1921). Had men dit algemeen aanvaard, dan hadden de russen sinds jaren gelegenheid gehad, een veel grooter deel van hun energie niet op geweld en destruktie, maar op construktie en internationale solidariteit te richten. Thans richtten de bolsjewisten zich allereerst op gewelddadige verdediging der revolutie, die ten slotte met nationale defensie samenviel; slechts wat daarvan overschoot, diende tot maatschappelijken wederopbouw.<br />
<br />
Er zijn verschillende andere redenen aan te wijzen, waarom de russische revolutie betrekkelijk ongunstig verliep. Maar een der hoofdoorzaken ligt hier. Reeds in 1920 begon Boecharin van “rood militarisme”, te spreken en dit als “proletarisch militarisme” te verheerlijken. Weldra wekte Brommert, die zelf eens dienst geweigerd had, de revolutionaire moeders op, haar zonen naar de burgerlijke kazernes te zenden om voor de proletarische revolutie te leeren schieten. Intusschen constateerde Alexandra Kollontay in haar brochure “De Arbeiders-Oppositie in Rusland”, hoe de vroegere tsaristische specialisten in de bolsjewistische conscriptielegers doordrongen, en daar den ouden geest van blinde ondergeschiktheid, slaafsche gehoorzaamheid, onderscheidingen en rangen, en de willekeurige beslissingen van superieuren weder invoerden. De militaire geest verspreidde zich van het leger in het maatschappelijk leven, en combineerde zich op de fataalste manier met partijbureaukratie en politieke diktatuur. D.w.z. dat niet slechts het leger, maar zelfs de maatschappij meer en meer vermilitariseerd werd en al verder afraakte van de vrije zelforganisatie van den arbeid, die toch volgens het Spartakus-program den wezenlijken inhoud van de revolutie uitmaakte. Men liet zich zelfs verleiden tot een zuiver imperialistische politiek ten opzichte van Georgië, en paste zich ten slotte machiavellistisch bij de internationale staatkundige verhoudingen aan. “Maar hoe moet Moskou zich tegen Japan verdedigen?” Tegenover Japan, dat Korea en Mandsjoekwo even brutaal heeft overrompeld als Sovjet-Rusland Georgië en thans Russisch Siberië bedreigt, kan het bolsjewistisch bewind zich waarschijnlijk nog slechts met geweld verdedigen, omdat het zoozeer daarin geloofd, en zich sinds jaren daarop fanatiek-stelselmatig heeft voorbereid, Rusland is nu eenmaal met horizontaal en vertikaal geweld opgebouwd als een typisch moderne staat — vgl. Italië, Duitschland. Zijn maatschappelijke basis mag nog zoo verbreed, zijn top in nog zoo belangrijke mate gedaald zijn, de massa wordt, vooral sedert Stalin regeert, door een politieke hiërarchie militair-bureaukratisch gedrukt. Als sociaal organisme nog uiterst gebrekkig en zwak, is het als geweldsinstituut bijna volmaakt, en zeer sterk. Bovendien heeft het onkameraadschappelijk gedrag van het wereldproletariaat het oorspronkelijke revolutionaire internationalisme der russen tot nationalisme doen omslaan. En dit werd door de politiek van Stalin nog stelselmatig versterkt. Een dergelijk land schijnt op een gewapende aanval van Japan haast niet anders dan met oorlog te kunnen reageeren.<br />
<br />
Toch kan zelfs dit Rusland reeds daarom een oorlog al moeilijker aan, omdat de gansche nationale energie zoozeer op internationale destruktie zou moeten worden gericht, dat er voor maatschappelijken opbouw nauwelijks iets overbleef. En, als de eerste oorlogsroes voorbij was, zou de eenmaal gewapende massa zich ten slotte wel eens tegen het roode Kremlin kunnen keeren, in het bizonder, als Rusland den oorlog verloor. Zijn regeering doet dan ook alles, wat mogelijk is, om oorlog met Japan te vermijden, en is in dien zin een “pacifistische” faktor. Het oogenblik is aangebroken, niet om van bolsjewistisch antimilitarisme, maar om van stalinistisch pacifisme te spreken. Op de Ontwapeningsconferentie te Genève heeft Litvinof voorstellen gedaan, waardoor dit pacifisme in praktisch antimilitarisme kon worden omgezet. Het gaat er hier niet om, of Moskou dit meende of niet. Doch wanneer voorstellen tot internationale ontwapening te Genève niet zijn aangenomen, ligt de fout in de eerste plaats bij de arbeidersbeweging aller andere landen, voorzoover die niet gepoogd heeft door direkte aktie de regeeringen te noodzaken, daarop onmiddellijk tot het uiterste in te gaan. Ook hier hebben de 2e Internationale en het I.V.V. hun taak erbarmelijk verwaarloosd: in plaats van de hen volgende massa’s ertoe te brengen, de betrokken regeeringen door direkte aktie tot nationale ontwapening kort en goed te verplichten — waardoor meteen het imperialisme zeer wezenlijk zou zijn aangetast —, heeft hun leiding bij haar een valsch vertrouwen gekweekt in feodaal-burgerlijke diplomatiek gekonkel, internationaal geparlementeer, papieren petities, bureaukratisch commissiewerk, e.d.<br />
<br />
Indien de bolsjewisten de russen moreel en organisatorisch stelselmatig tot de bovengewelddadige strijdwijzen hadden opgevoed, hen niet grootendeels van zich vervreemd, doch kans gezien, de vrije maatschappelijke organisatie der volksmassa zoo hoog mogelijk op te voeren, dan zouden zij zeer zeker in staat zijn, Japan geweldloos te weerstaan. Het is zelfs de vraag, of zij dit ondanks alles reeds thans niet in belangrijke mate kunnen. In elk geval zou bij eventueele zelfverdediging tegen Japan het lijdelijk verzet minstens zoo’n belangrijke rol kunnen spelerj, als tijdens Napoleon’s tocht naar Moskou — voor hem het begin van het eind. Te meer, daar het wel zeker is, dat als het zoover kwam, Korea noch Mandsjoekwo rustig zouden blijven, en een groot deel van de internationale arbeidersbeweging pogen zou, Japan in allerlei opzichten krachtig te boycotten.<br />
<br />
Zelfs in de burgerlijke wereld begint men in te zien, hoe gevaarlijk het is, een eventueelen aanvaller gewa-penderwijs te weerstaan. In de “Times” van 19 December 1933 merken Howard of Penrith, Grigg, Richmond en Wickham Steed op, dat het Kellogg-Pakt alleen zin heeft, wanneer eventueel aanvallende staten bedreigd worden door een doeltreffende sanktie. Deze dwangmaatregel, die de veiligheid van alle betrokken staten behoort te garandeeren, behoeft h.i. echter geen oorlog te zijn. Voldoende is: een collektieve boycott. Het “Journal de Genève” van 29 December d.a.v, erkent, dat zulk een boycott, doeltreffend toegepast, “een voldoende machtig wapen is,” waar de sterkste staat niet tegen op kan. Zulk een maatregel had zelfs den oorlog van 1914 kunnen verhinderen, en het duit-sche imperialisme breken.<br />
<br />
25 Januari 1934 erkende de fransche syndikalist Jouhaux, in een openbare vergadering te Genève, dat onder de tegenwoordige omstandigheden algemeene staking het beste afweermiddel tegen oorlog is. Deze moet echter niet tot het laatste oogenblik worden uitgesteld, doch juist dienen, om de mobilisatie te verhinderen. Als echter een land wordt aangevallen door een agressief imperialisme? Dan behooren volgens hem de arbeiders aller landen den economischen boycott te organiseeren. En het is wel zeker, dat als hun aktie een daad van werkelijke internationale solidariteit is, zij ook op een groot deel van de arbeidersbeweging in het aanvallend land als bondgenoot rekenen kunnen — zelfs in Japan, voegen wij er aan toe.<br />
<br />
In elk geval meenen wij. dat de beste wijze om voor de ontmilitariseering van Rusland te strijden deze is, dat elk in de eerste plaats strijdt voor de ontmilitariseering van zijn eigen land, en van zijn eigen regeering. Hoe meer de laatste overal genoodzaakt wordt, de nationale bewapening op te heffen, hoe minder ook Rusland er behoefte aan heeft, en hoe krachtiger het tot sociale konstruktie kan overgaan, waarom zijn veelgemartelde bevolking letterlijk schreeuwt. Het Russische volk heeft intusschen zelf tot eerste taak, zich van het horizontale en vertikale geweld der stalinisten te bevrijden, omdat, als reeds Marx en Engels erkenden, werkelijk communisme in een staat zelfs niet kan bestaan, en ook volgens Lenin lo stato uit het oogpunt der proletarische revolutie hoogstens een overgangsmiddel kan zijn naar een staatloozen toestand, en daarom zoo spoedig mogelijk “afsterven” moet. Volgens de wet der sociale traagheid sterven echter bureaucratische en militaristische instellingen nooit, tenzij ze door de betrokken volken zelf afgemaakt of opgeheven worden.<br />
<br />
In elk geval hebben wij hier niet in de eerste plaats met Rusland, maar met Nederland en de westersche arbeidersbeweging te maken. De nood der tijden eischt, dat níet slechts zoo spoedig mogelijk tot ontmilitariseering van land en volk wordt overgegaan, maar tevens tot revolutioneering van de maatschappij in den zin van strijd voor de verovering en beheersching der bedrijven. “De heropbouw en omwentelingen kunnen slechts door de massa’s zelf aangevat en doorgevoerd worden…. De massa van het proletariaat is geroepen door eigen aktiviteit, stap voor stap, het socialisme in te voeren. Vrije zelfregeering…. het werk der arbeidersklasse zelf…. geen wanhoopsdaden van een minderheid,” — herhalen wij met Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht.<br />
<br />
Hierbij staat één ding vast: hoe meer men erin slaagt, de regeeringen tot ontwapening te noodzaken en de conscriptie, al ware het officieel nog slechts voorloopig, op te heffen, — hoe grooter massa's men wint voor het zich stelselmatig onttrekken aan geweld en oorlog door militaire, economische, sociale en kultureele dienstweigering, — hoe dieper vertrouwen men overal in de bovengewelddadige strijdwijzen weet te wekken, des te minder krijgt de oorlog kans en loopt de revolutie gevaar, te vervallen tot het traditioneele geweld. Het is duidelijk, dat in een land als Engeland — waar zelfs de werkloozen den militairen dienst zoo verachten. dat het steeds grooter moeite kost het staatsvrijwilligersleger numeriek op peil te houden: waar militaire dienstweigering en algemeene staking reeds een belangwekkende voorgeschiedenis hebben, en de beteekenis ervan op congres na congres wordt erkend — groote volksbewegingen lang niet zoon gevaar loopen tot het vulgaire geweld te vervallen, als in landen, waar men van de praktijk der direkte aktie nauwelijks iets afweet, de zonen des volks stelselmatig militair worden afgericht, en alle klassen der samenleving met oorlogsromantiek zijn doortrokken. De strijd voor afschaffing van den dienstplicht en voor onmiddellijke nationale ontwapening, gevoerd op de wijze van het daadwerkelijk antimilitarisme, vervult zoo een gewichtige funktie in de voorbereiding van de revolutie; hij is daarvan reeds een eerste phase. Naarmate hij veld wint, heft hij niet slechts een belangrijk deel van het machtsapparaat der heerschende klassen op, doch onttrekt meteen de groote massa des volks aan de feodaalburgerlijke gewoonten, en wekt steeds meer dat menschelijk zelfvertrouwen en zelfrespekt, waarzonder maatschappelijke vernieuwing zelfs niet mogelijk is.<br />
<br />
<br />
''==VIII. Gewapende defensie tegen Duitsland?==''<br />
<br />
“Maar als Hitler morgen komt!….”<br />
<br />
In de eerste plaats doet hij dat niet. Zelfs, als hij het werkelijk van plan is, zal het nog duren, vóór hij het aandurft. Hitler heeft voorloopig handen vol werk. En intusschen hebben wij gelegenheid, ons tot hoogere vormen van strijd theoretisch en praktisch voor te bereiden. Komt hij morgen toch, — doe dan, wat gij niet laten kunt. Doch Iaat, wat ge niet kunt doen.<br />
<br />
Gesteld, dat Nederland praktisch in staat zou zijn, zich tegen Hitler gewapenderhand te weren, zouden wij dat moreel nog kunnen? Tijdens den wereldoorlog erkenden wij, dat om het Pruisisch militarisme op zijn eigen terrein te weerstaan, men Pruisischer dan de Pruis had te worden, en verkozen daarom bestrijding vanaf een hooger niveau. Om het Derde Rijk gewelddadig te weerstaan, zouden we ook dit in uitroeiingsmethoden moeten overtreffen. Indien dit werkelijk lukte, wat zouden daarvan weer de consequenties zijn? Tijdens den wereldoorlog slaagden de geallieerden er met hulp van de Ver. Staten schijnbaar in, “het Duitsche militarisme te vernietigen.” Versailles en Volkenbond, die dit op traditioneele manier moesten bestendigen, gaven juist Hitler en het nationaalsocialisme hun kans! Het militarisme sprong op Engeland en de V.S. over: in de gansche angelsaksische wereld werd sedert de meer ontwikkelde jeugd vermilitariseerd en de vroeger zoo verachte militaire dienstplicht principieel aanvaard, Frankrijk wapende zich als nooit. De internationale bewapenings-concurrentie nam ongekende vormen aan. Wereldverpruising, om zoo te zeggen: geloof aan en in het geweld als nimmer. Nóg zulk een oorlog “ter verdediging der onafhankelijkheid der kleine staten”, “ter beveiliging der demokratie”, “ter bescherming der menschelijke vrijheid”, “tot handhaving van het recht”, en wat is er nog van werkelijke onafhankelijkheid, demokratie, recht of vrijheid over? De kultureele waarden waarom het hier gaat, kunnen door den krijg niet meer verdedigd worden.[11] Wat wij als nederlanders hebben te verdedigen, zijn onze beste nationale tradities: persoonlijke en maatschappelijke vrijheid, verdraagzaamheid, verantwoordelijkheid, eerbied voor de menschelijke persoonlijkheid, en de daaruit volgende vrijheid van geweten, vrijheid van denken, vrijheid van spreken, vrijheid van handelen. Doch het gansche oorlogsstelsel eischt, dat wij onmiddellijk beginnen, die bij ons zelf aan te randen, zonder te weten, of we ze ooit terug zullen krijgen. En wat doen wij intusschen anderen?<br />
<br />
Wie zouden bovendien in oorlog tegen Duitschland onze eerste bondgenooten wezen? Colijn, Duymaar van Twist, Marchant, Slotemaker de Bruine, Aalberse, Duys…..<br />
<br />
Wie zouden wij in den blinde bestrijden? Het Duitsche volk, als geheel. Doch indien er onder de zestig millioen Duitschers ook maar één werkelijke geestverwant was — en er zijn er daar heel wat meer, die den knie voor Baal niet bogen — dan stond hij ons nader dan al die heeren samen. Onze grenzen liggen elders: zij zijn overal en nergens, daar wij vóóral kosmopolieten, wereldburgers, supranationalisten. en eerst daarna nederlanders zijn. Hoezeer wij hollandsche benepenheid en achterklap, huichelarij, kleinzieligheid en koppigheid haten, — wij hebben ons vaderland lief, zelfs onze niet zeer welluidende taal, de nederlandsche schilderkunst, bouwkunst en poëzie, — heel de werkelijk grootsche kultuurtraditie, waaruit wij zijn opgekomen, en die evenzeer in ons leeft, als wij uit haar leven, — wij zijn vooral dankbaar voor de bij ons gewekte onafhankelijkheidszin en vasthoudendheid aan een eenmaal veroverde, werkelijke overtuiging, en hebben volstrekt geen behoefte, dit alles te verloochenen. We zouden het trouwens niet kunnen: het is ons tot een tweede natuur geworden. Doch boven het vaderland gaan menschheid en menschelijkheid; boven de bur-gerlijk-kleinburgerlijke natie de socialistische Internationale — ik bedoel hiermee niet een zichtbare, maar de onzichtbare kerk: de universeele gemeenschap met allen die, elk allereerst tegen zijn eigen regeering, op menschwaardige wijze met nieuwe middelen voor een nieuwe samenleving strijden. Hoe meer wij dit doen, des te hechter blijven wij aan de zuiverste Nederlandsche overleveringen — Erasmus, de reformateurs, Multatuli, Domela Nieuwenhuis, de dienstweigeraars — trouw. Een oorlog tegen Hitler’s Duitschland zou voorts feítelijk (ik heb het niet over officieele leuzen) om heel iets anders, wezenlijk om kapitalistisch-imperialistische belangen gaan: om een nieuwe verdeeling van den wereldbuit volgens de regels van het imperialistisch spel. Maakten wij ons aan de “nationale idee” principieel ondergeschikt, — onderwierpen we ons aan de eischen van den modernen krijg, — wij werden niet slechts ontrouw aan het beste in ons zelf en ons land, maar tevens verantwoordelijk voor al wat daaruit volgde. Praktisch gesproken, komt Nederland nooit alleen in een gewapend conflikt tegenover Duitschland te staan. Het zou eventueel hebben te strijden als onderdeel eener anti-Duitsche, imperialistische coalitie, en zijn stoffelijke en geestelijke belangen daaraan geheel ondergeschikt hebben te maken; in den toestand van België geraken, dat mede tengevolge van zijn deelname aan den wereldoorlog juist al minder zichzelf wezen kan.<br />
<br />
De moderne oorlog lost geenerlei economisch, maatschappelijk, zedelijk of kultureel probleem meer op. Hij vermeerdert ze slechts, en maakt ze steeds ingewikkelder. Het wereldbelang eischt trouwens geen verplaatsing maar opheffing der politieke grenzen. Nationale tradities hebben wezenlijk nog slechts bijkomstig recht: ze kunnen slechts blijven gelden, voorzoover zij de zich ontwikkelende eenwording der menschheid niet storen. Terecht heeft men er overigens in Zwitserland en Sovjet Rusland een groote mate van vrijheid aan toegekend; hoe meer men dit doet, des te minder werken zij scheidend, des te meer vereenigend, op de wijze van onderlingen eerbied voor onderscheiden vormen van menschheidsleven. De “Vlaamsche kwestie” bijv. zal in het geheel niet meer bestaan, wanneer men den Vlamingen hun volle rechten heeft toegekend. Aan hen dan te bewijzen, in hoeverre hun nationale tradities aan de maatstaven van menschheid en menschelijkheid beantwoorden. Kent men hun die rechten niet, of onvoldoende toe, dan zullen ze ervoor strijden, wat zij kunnen. Hoe? Op des te menschelijker wijze, naarmate zij hooger staan.<br />
Het peil, waarop de Vlamingen hun strijd tegen het brusselsch imperialisme voeren, is reeds betrekkelijk hoog: principieel uit boven geweld. Zouden wij hen meer eeren, als zij tot een brutalen oorlog overgingen, Brussel verwoestten, honderdduizenden walen poogden te vermoorden, en hun eigen land en volk, met Antwerpen, Mechelen, Brugge, Gent, blootstelden aan verdelging? Zou dit geen onverantwoordelijke roekeloosheid zijn? Reeds de middeleeuwsche moralisten zouden een dergelijken oorlog streng hebben veroordeeld als een middel, erger dan de kwaal.<br />
Geldt van Nederland tegenover Duitschland niet hetzelfde? Wat zou het voor zin hebben, als het tegen Hitler zich eventueel gewelddadig verweerde? Het zou òf een kortstondige komedie, een quasi-heroïsch gebaar, òf een onbesuisd geweldsavontuur zijn, waarbij het gansche land — akkers en weiden, tuinen en kassen, rivieren, kanalen, fabrieken en havens, en een overvloed van kultureele schatten, om van menschen en dieren te zwijgen — aan vandalenvernieling blootgesteld werd. Als Hitler durft, laat hij komen, en doortrekken tot de Noordzee! Wat dan nog, zoo hij een onbuigzaam volk tegenover zich vindt, dat weet wat het wil en de bovengewelddadige strijdwijzen stelselmatig toepast? “Doch in dien strijd kunnen we het óók verliezen!”<br />
<br />
Ja — en neen. Het is mogelijk, dat Duitschland in staat zou blijken, het land, al of niet voorloopig politiek te beheerschen. Maar zou het daardoor den Nederlandschen geest beheerschen? Zou deze zich niet in zichzelf concentreeren, zich in zich verdiepen, zich bezinnen op zijn beste tradities, die juist universeel menschelijk van karakter zijn? Indien niet, dan was dit volk zijn onafhankelijkheid ook niet waard. Indien wel, zou dan zijn geestkracht niet steeds sterker uitstralen, en ook bij al meer duitschers weerklank vinden? Wát zelfs, als wij onze politieke onafhankelijkheid verloren, doch de beste Hollandsche tradities behouden bleven, en zich steeds meer door de wereld verspreidden?<br />
<br />
De grootste smaad is niet uitwendig, maar innerlijk, moreel overwonnen te zijn. Het is de eeuwige roem van Griekenland zijn politieke overweldigers kultureel te hebben overtroffen.<br />
<br />
Graecia capta ferum victorem cepit, et artes intulit agresti Latió,<br />
<br />
het overwonnen Griekenland overwon den woesten overwinnaar, en voerde bij de onbeschaafde romeinen kunsten en wetenschappen in, — erkende Horatius. En wat is de roem der joden? Niet, dat zij zich nu en dan gewelddadig tegen vreemd geweld hebben geweerd. Maar dat geen macht ter wereld hun roepingsbesef kon breken. Nooit werd eenig volk eeuwenlang zoo voortgetrapt door de historie. Het gaf weldra zijn gewelddadigen tegenweer op. Het moest dat wel. Maar het wilde het ook, omdat het in zijn typische vertegenwoordigers besefte, zijn wezenlijke taak anders niet te kunnen vervullen. Zijn invloed werd verrassend groot op alle gebied van beschaving en kultuur: de menschheid dankt den joden oneindig meer dan allen Hunnen, Spartanen en Pruisen tezamen. En het zionisme vertolkt thans maatschappelijke en geestelijke waarden, waaraan, met uitzondering van het Indische en Chineesche, geen ander nationalisme toe is. Evenzoo is het de eer van China, dat zelfs de barbaarste veroveraars, die het land overweldigden, binnen korten tijd door de vreedzame inheemsche kuituur bleken overwonnen. Ook vergeet men bijna altijd op te merken, dat het beroemdste centrum der italiaansche Renaissance, Florence, uit krijgskundig oogpunt juist bizonder zwak was.<br />
<br />
Doch waar is dat onvergankelijk schoone Holland dat wij, uitwendig ondergaand, moreel zouden hebben te verdedigen? Het is aan het bezwijken! Het wordt voortdurend aangevallen, niet vanuit het buitenland, maar vanuit het binnenland -— vooral door zijn eigen regeering. Hoe snel verliep het getij! Men vergelijke Colijn met Kuyper, en Kuyper zelf uit het begin der XXe, met dien uit het einde der XlXe eeuw. Oorspronkelijk stond het neocalvinisme een betrekkelijk hooge levensopvatting voor. Het was vooral “antirevolutionair” in dien zin, dat het zich verzette tegen de onmenschelijkste strekkingen der burgerlijke revolutie: het atomistisch individualisme, het zedeloos mamonisme, het bureaukratisch étatisme en de machiavellistische politiek, die met dit alles gepaard ging. Fabius’ kritiek op het Romeinsche recht, zijn principieele veroordeeling van Bismarck’s geweldpolitiek, en Kuyper’s wezenlijk socialistisch protest tegen het gebruik van den mensch als “verlengstuk der machine”, zijn opkomen voor gewetensvrijheid, ook inzake krijgsdienst, e. d. schenen om en bij 1890 een vernieuwing van het nationale leven te beloven. Doch in 1903 keerde dezelfde Kuyper zich tegen de algemeene staking en nog vóór den wereldoorlog werd hij een der grondleggers van het modern-Nederlandsche imperialisme. Zijn profetenmantel viel op de schouders van…… Colijn.<br />
<br />
Of vergelijk Albarda met Troelstra. Troelstra, die ondanks alles altijd min of meer gericht bleef op de sociale revolutie en ten slotte erkende, dat de He Internationale in economisch en zedelijk opzicht was te kort geschoten; Albarda, die van alle direkte aktie afkeerig, ondanks de ervaringen in Italië, Duitschland en Oostenrijk nog altijd blind gelooft in het parlement en openlijk verklaart, zelfs den geneefschen Volkenbond niet te kunnen missen.<br />
<br />
Nederland begint juist zijn karakter te verliezen: het wordt steeds meer als ieder ander land. Om de oppositie van rechts en links te bestrijden volgt de “democraat” Colijn fascistische methoden. En de arbeidersbeweging, die aan het begin dezer eeuw met eenige tienduizenden nog algemeene staking aandorst, laat, nu zij enkele honderdduizenden telt, alles laf over zich heen loopen. Juist wat de grootste roem van Holland in de wereld was, de vrijheid van geweten, de vrijheid van denken, de vrijheid van het woord, de vrijheid van or-ganiseeren, wordt van overheidswege stelselmatig aangetast. Fascisme siepelt allerwege door de dijken. Zoo-als in het Romeinsche Rijk een periode van vóórchristelijk christendom het christendom voorbereidde, beleven wij in Nederland een periode van voorfascistisch fascisme. Het lijkt wel of Colijn de Johannes de Dooper van Mussert wil worden. En hoe meer deze het wint, hoe zwakker, niet hoe sterker wij tegenover Hitler's Duitschland staan: Holland is bezig zichzelf te annexeeren! Indien wij daarentegen de internationale golf van fascisme zóó bestrijden, dat onze macht van dag tot dag toeneemt, onze vrijheidskracht al klaarder aan het licht komt, welk vreemd “nationaalsocialisme” zou ons durven aanroeren? Wat wij als revolutionair internationalisten allereerst hebben te handhaven, valt geenszins samen met wat de nederlandsche regeering tegen Duitschland wil verdedigen, al doet het in het bewustzijn van veel nationalisten, die nog naief om Colijn, Albarda of Mussert staan, zonder twijfel min of meer mee. Wij verdedigen, waar en door wie ze ook worden aangevallen, de menschheid en de menschelijkheid, die zoowel den wezenlijken inhoud, den zin en het doel der revolutionaire arbeidersbeweging als van de beste Hollandsche tradities uitmaken. Wij verdedigen die met eigen middelen en eigen methoden. Daar ook de nederlandsche burgerij uit kracht van haar funktie gedoemd is, het horizontale en vertikale geweld te handhaven, valt de taak dit op te heffen allereerst op de Nederlandsche arbeidersklasse, wier diepste belang trouwens één is met het hoogste der menschheid.<br />
<br />
Leden van anarchistische, communistische, syndikalistische en revolutionair-socialistische organisaties, van de vrijdenkersvereeniging “De Dageraad”, van de S.D.A.P. zelfs reeds, voorzoover zij werk vinden onder het departement van defensie, staan van de zijde van regeering en gemeentebestuur aan broodroof bloot. Radio en pers worden steeds straffer gecensureerd. Men begint zelfs processen betreffende dienstweigering met gesloten deuren te behandelen, en poogt het gansche volk terug te brengen tot een staat van onmondigheid, alsof het gestraft moest worden voor al den waanzin, waartoe de heerschende klassen sinds 1914 zijn vervallen. Tenzij de nederlandsche arbeidersbeweging wil, dat van haar het woord geldt:<br />
<br />
Wees u zelf zei ik tot iemand.<br />
<br />
Maar hij kon niet, hij was niemand,<br />
<br />
heeft zij een steeds doeltreffender strijd in te zetten tegen het daadwerkelijk fascisme der officieel zoo antifascistische regeering, en den dollen ijver van het nationaalsocialisme door direkte aktie even geestdriftig als beheerscht te overtreffen. Dan is zij meteen het best ter eventueele verdediging tegen Hitler’s Duitschland voorbereid, en in staat, zoodra de internationale omstandigheden het eindelijk toelaten, “het andere Duitschland” mede te bevrijden.<br />
<br />
<br />
''==IX. Het Japanse gevaar==''<br />
<br />
“Maar als Japan ons aanvalt?”<br />
<br />
Inderdaad wordt in de internationale pers die mogelijkheid ernstig besproken. Ze is dreigender dan ooit. De britsche Maritieme Conferentie te Singapore in Januari 1934 stond ermee in verband. Nederland verkeert, zoo-als wij sinds jaren niet moe geworden zijn te herhalen, in het oosten ten opzichte van het Britsche Imperium en de omliggende groote rijken — Frankrijk, Japan, de Vereenigde Staten — in dezelfde positie als België ten opzichte van het fransche imperialisme en de andere groote machten in het westen. Bij een eventueel conflikt op den Stillen Oceaan “kan Nederland niet neutraal blijven”, heet het reeds in de Fransche, Engelsche, Amerikaansche, Duitsche, Russische, Italiaansche, Zwitsersche bladen. Indonesië is een schakel in de Britsch-imperialistische keten, die van Indië naar Australië loopt. Op sommige engelsche kaarten staat het al rood gekleurd! Het is een soort deur, of schutsluis tusschen den Indischen, en den Stillen Oceaan. De Nederlandsche regeering rekent hiermee voortdurend. De britsche, de Japansche ook. Ook wij hebben er voortdurend mee te rekenen.<br />
<br />
Wij doen aan een oorlog tegen Japan onder geen beding mee. Ook niet, als Japan, of welke andere macht, onmiskenbaar op Indië “aanvalt.” Wij hebben eens en voorgoed met de methode der “nationale defensie” gebroken, in het bizonder, als het niet eens om “de nederlandsche natie”, maar om behoud van “overzeesche bezittingen” gaat. Naar aanleiding van de technisch bewonderenswaardige prestaties van het fransche imperialisme te Casa Blanca merkte indertijd de “Haagsche Post” op, dat de Franschen alles zoo hadden ingericht, dat voornamelijk Frankrijk er baat bij heeft: “dat is geheel natuurlijk… men schept geen koloniën met altruïstische bedoelingen.” Ook de Nederlandsche koloniën zijn niet met altruïstische bedoelingen geschapen, en worden daarmee evenmin verdedigd. In een persgesprek met “De Locomotief” verklaarde zooeven R.A.A. Soejono, lid van het college van gedelegeerden uit den Volksraad en oud-regent van Pasaroean — allerminst een uiterst revolutionair dus! -— waarschuwend, dat de band tusschen Frankrijk en Polen zeker sterker is, dan die tusschen het Engelsche en Iersche volk, en gaf duidelijk te verstaan, dat de band tusschen Nederland en Indonesië de laatste jaren steeds zwakker was geworden. “Slaagt men er niet in, een blijvenden kern van Holland gunstig gezinden te kweeken in de inheemsche maatschappij, dan staan de ernstigste gevolgen te vreezen.”<br />
<br />
Zelfs die “kern” is dus thans nog altijd niet aanwezig! De oud-regent van Serang, het gewezen lid van de Raad van Indië, Pangeran A. Djajadiningrat, een soort Indische Clemenceau, verklaarde kort en bondig: “Ik verwacht van Nederland niets om Indië te helpen uit den economischen nood, waarin Indië op het oogenblik verkeert. Daarvoor zijn Nederlanders te egoïstisch.” Men kan hieraan toevoegen, dat wanneer Nederland er ten slotte toch zou toe overgaan, Indonesië in dit opzicht werkelijk behulpzaam te zijn, ook dit allereerst uit egoïstische motieven zou geschieden. “Zeker — aldus de verbitterde inlander — ze komen genoeg met plannen, als Indië maar betalen wil… en als er winsten zouden komen, ja dan waren de heeren wel zoo vriendelijk om die op te strijken… er is niets meer over van het besef, dat Holland Indië moet opvoeden, den weg moet wijzen naar grootere zelfstandigheid. Halen wat er uit te halen is, dat is het eenige wat gebeurt. Dat is de leeningspolitiek, dat is de salarispolitiek, dat is de economische politiek, dat is alles wat we zien.” En op de opmerking dat het hier hoofdzakelijk crisismaatregelen gold: “Ja, maar ze werden zoodanig genomen, dat men er in Holland het minst last van had. En als Indië niet oppast moeten we hier straks allen dure Hollandsche artikelen koopen, terwijl we voor weinig geld andere artikelen kunnen krijgen. Ik weet niet hoe u dat zou noemen, maar ik vind dat weer Hollandsch egoïsme…. Wat doet men om Indië economisch weerbaarder te maken. Besnoeien op diensten, welke van vitaal belang zijn voor de ontwikkeling van den landbouw en de andere middelen van bestaan. Wat gebeurt er aan werkelijke bevordering van inheemsche nijverheid?…. Ik heb het lang genoeg gezien en achter de schermen gekeken. Ik verwacht er niets van.”[12]<br />
<br />
De Nederlandsche koloniën zijn een burgerlijk-imperialistisch, geen revolutionair-socialistisch, en allerminst een menschheidsbelang.<br />
<br />
“Maar als de Indonesiërs liever onder nederlandsch, dan onder japansch gezag wilden leven?”<br />
<br />
Dat is de vraag! Doch het staat aan hen, niet aan ons om dit te bewijzen. Nederland trekke zich als imperialistische macht uit Indonesië terug, en heffe zijn bezettingsleger en militaire luchtvloot op. Willen de inlanders dan met Nederland een vrije cultuurgemeenschap vormen, — niets tegen. Wie daartoe aanleg en neiging heeft, kan met hen op de wijze van Albert Schweitzer bijv. voorbeeldig samenwerken. Onze leuze “Indië los van Holland!” beteekent trouwens niet slechts Indië los van het imperialistisch Nederland, doch tevens: Indië meer dan ooit met de revolutionaire wereldbeweging verbonden.<br />
<br />
Wordt Indonesië eventueel door Japan bezet en wenscht de bevolking dit niet, dan staan den vijf en zestig miljoen gekleurden voldoende bovengewelddadige strijdmiddelen ter beschikking om zich te weren. Want ook Japan is verre van almachtig. Het heeft zijn hand reeds te vol! Hoe meer het zich uitbreidt, hoe zwakker het wordt, en hoe gemakkelijker de geweldlooze strijdwijzen der onderworpen massa’s doel kunnen treffen: tegen een noncoöperatie- en boycott-aktie, die zich van Korea en Mandsjoekwo tot Indonesië uitstrekte, zou zelfs het Rijk van de Rijzende Zon niet op kunnen. Vooral niet, wanneer zulk een onderneming werd ondersteund door verzet in Japan zelf — waar het reeds spant — en door een internationale boycotbeweging.<br />
<br />
Overigens onderscheide men bij een dergelijke taktiek scherp de belangen van de bestreden regeering en de met haar verbonden, werkelijke vijanden, van die der officieel door haar erin betrokken volksmassa. Het Japansche volk valt allerminst met het Japansche imperialisme samen. En voorzoover het zich met zijn regeering vereenzelvigt, is het door belanghebbende machten, tegen zijn eigen belang in, misleid. Men ontzie zelfs zijn felste tegenstanders, door hun tenminste het leven te gunnen — een luxe, die we ons bij deze strijdwijzen kunnen veroorloven: de niet-gewelddadige taktiek gaat gepaard met een ridderlijkheid, die zich boven die der middeleeuwen verheft, om van den modernen tijd zelfs niet te spreken. Wij willen geen kinderen uithongeren door een completen voedselboycott, die bovendien noodzakelijk een groot deel van het betrokken volk van ons en onze aktie zou vervreemden. Wij willen Kagawa en den zijnen niet naar het leven staan. Wij willen slechts het geweld, den oorlog uithongeren, door hun barbaarsche levensbehoeften eraan te onttrekken. Dat zijn voor Japan in de eerste plaats: petroleum, nikkel, zink, rubber, katoen — en voorts alle oorlogstuig, munitie inbegrepen. Zooals gewoonlijk hebben ook hier de transportarbeiders een uiterst belangrijke taak.<br />
<br />
Intusschen hebben wij niet te wachten met oorlogsbestrijding tot het feitelijk weer te laat is, en hij opnieuw uitbreekt. Waarom reeds thans niet de voorbereiding ertoe door noncoöperatie en boycott aangevallen en steeds meer onmogelijk gemaakt? Waarom geen permanente, collektieve weigering van vervaardiging, transport en hanteering van oorlogsmateriaal? Er zijn ten slotte in de wereld slechts ongeveer 1.000.000 arbeiders, die in onmiddellijke oorlogsbedrijven werken, een betrekkelijk bescheiden aantal ten opzichte van de miljoenen, die belang hebben bij de overwinning van het geweld. Het gaat erom, zulk een internationale solidariteit te ontwikkelen, dat hoe meer mannen en vrouwen zich welbewust aan dit alles onttrekken, zij economisch des te gemakkelijker worden opgevangen. Indien er in haar nog eenig verantwoordelijkheidsbesef aanwezig is, behoort de internationale arbeidersbeweging zonder op verschil van nationaliteit, of ras, of opvatting te letten, éénstemmig dezen eisch te stellen: omzetting van alle oorlogs- in vredesbedrijven, en dezen eisch door direkte aktie kracht bij te zetten, zoodat hij een steeds belangrijker onderdeel wordt van de nieuwe, wereldomvattende, bovengewelddadige revolutionaire taktiek.<br />
<br />
Slechts van hieruit kan iedere beweging en elke persoon zijn strijdwijzen zuiver bepalen.[13] Tenzij onze perspektieven wijder, onze doeleinden hooger, en onze krachten dieper zijn, dan die van het imperialisme, is alle strijd reeds van te voren verloren.<br />
<br />
<br />
''==Voetnoten==''<br />
<br />
[1] G. Peytavi de Tangères, La Modernité de Machiavel, “Mercure de France”, 15 déc. 1932, pp. 513—537.<br />
<br />
[2] “Nieuwe Rotterdamsche Courant”, 3 Augustus 1933.<br />
<br />
[3] Zie Carl Schmitt, Begríff des Politlschen, “Archiv für Sozial-wissenschaft und Sozialpolitik” 1927, S. 1—33. Vgl. mijn Confre la Guerre nouvelle, Paris 1928, p. 193—194.<br />
<br />
[4] Want men werkt in deze maatschappij nu eenmaal niet ter voorziening in aller behoeften, maar om voor de kapitaalbezitters winst te behalen ten koste van de als voortbrengster en verbruikster oneindig uitgebuite massa, en daarom werd, toen de industrieele en agrarische produktiemogelijkheden zich ongekend ontwikkelden, de nationale markt weldra voor het nationale kapitaal te eng: bezitlooze landgenooten mochten nog zooveel behoeften hebben, men weigerde die te bevredigen, voorzoover daarop geen winst was te behalen, en zocht zijn afzetgebied dus…. in den vreemde.<br />
<br />
Want de nationale bodem borg lang niet alle grondstoffen, die voor landbouw en industrie, in de eerste plaats voor produktie der produktiemiddelen, noodig waren: men behoefde daartoe voortbrengselen uit alle luchtstreken en werelddeelen. Want vooral de blanke arbeidersklasse was tegen het horizontale geweld der kapitalistische heerschers telkens weer in verzet gekomen, had verhooging van loon en verkorting van werktijd veroverd, verzekeringen, pensioenen, enz., waarom het voor de blanke heerschers steeds voordeeliger werd, werkkrachten te zoeken bij maatschappelijk minder ontwikkelde en politiek onderworpen rassen in klimaten, waar de bevolking bovendien veel minder onmiddellijke levensbehoeften had. In Indonesië bijv. “kan” volgens officieele verklaringen in de nederlandsche Tweede Kamer de inlander — niet de Gouverneur Generaal — van minder dan vier duiten (f 0.025) per dag reeds “leven.” Er is daar dus veel meer winst te behalen! Want verscheidene kapitalistische natiën waren steeds minder in staat, voor haar ál sneller toenemende bevolking binnen eigen gebied voldoende arbeid en onderhoud te verschaffen, en zochten dus gelegenheid tot landverhuizing. Want de vaderlandsliefde der nationale kapitalisten is zonder twijfel groot, maar als zij door geld in binnenlandsche ondernemingen te steken slechts bescheiden, doch door het elders, al ware het onder heidenen en menscheneters, in buitenlandsche ondernemingen te beleggen, buitensporige winsten kunnen maken, zou het, zelfs als de kans wat riskant is, onkapitalistisch wezen — en kapitalistisch is nu eenmaal de maatstaf — om niet ten minste een groot deel van zijn financieele kapitaal daarheen uit te voeren en, zelfs bij zijn tegenvoeters, volgens de spreuk te handelen: “Waar het goed is, is mijn vaderland!”<br />
<br />
[5] Vgl. mijn Oorlog en Geslachtsdrift, uitg. J. V. A. 1932.<br />
<br />
[6] De meest menschelijke, inderdaad reeds min of meer universeel gerichte politiek vindt men tot nog toe in China, Indië, en bij de zionisten. Dan, doch reeds op lager niveau, bij de bolsjewisten. Verder is alles lood om oud ijzer.<br />
<br />
[7] Men stelle zich een socialistische of communistische gemeenschap voor op hooger peil dan het tegenwoordige Rusland bijv., doch die wij gemakshalve “Rusland” blijven noemen, en die evenals de Sovjet linie door burgerlijk imperialistische staten is omringd. Op een gegeven oogenblik wordt het aangevallen, zeggen wij door “Duitschland.” Nemen wij aan, dat het niet in coalitie gaat met landen als Turkije of Italië, noch met Frankrijk — zich dus niet mengt in een imperialistische worsteling —, maar geheel zelfstandig zich op de wijze van den modernen oorlog verdedigt, en dat het daartoe nog beter in staat is dan het tegenwoordig russisch regiem, ofschoon dit volgens den franschen minister van luchtvaart, Pierre Cot, die het onlangs bezocht, reeds uitmunt door zijn militaire organisatie, vooral door zijn oorlogsvliegtuigen, die gemakkelijk vanuit Moskou op Bec-lijn kunnen worden losgelaten. Volgens de moderne strategie eischt een dergelijke oorlog, dat men allereerst aanvalt op “de zenuwcentrale van het staatsapparaat” — de stad waar de regeering zetelt — voorts op de brandpunten der industrie en de knooppunten van het verkeer in het “vijandelijk land” — doch het is geen “land”: het gaat om het leven van millioenen menschen en dieren —. Berlijn valt Moskou aan. “De eenige manier van verdediging is représaille”, aanval dus van Moskou op Berlijn.<br />
<br />
Stellen wij ons nu een werkelijk revolutionairen vlieger voor, die zich met zijn gifgasvliegtuig boven Berlijn bevindt, en op het punt staat het hem te Moskou gegeven bevel ten uitvoer te brengen. Zal hij dit, als hij zich bewust maakt van wat hij gaat doen, nog kunnen? Daarbeneden leven al dadelijk honderdduizenden proletariërs, onder wie tienduizenden geestverwanten, partijgenooten, kameraden, makkers; en dan: vrouwen, kinderen, zuigelingen — medemenschen, die grootendeels den oorlog met Rusland niet willen, of in elk geval niet werkelijk willen, — hem hoogstens willen, in zoover zij door regeering, kerk, pers, Partij enz. werden misleid. “En de schuldigen?” Die zijn waarschijnlijk elders. In elk geval zijn zij het best beschermd. Wat al dadelijk de regeering betreft, het is sinds lang bekend, dat bij het uitbreken van een modernen oorlog “de politieke zenuwcentrale” onmiddellijk naar elders verplaatst wordt, nog heel anders, dan toen in 1914 de fransche regeering zich terugtrok uit Parijs. Trouwens, wie zitten er weer achter die regeering? En waar zitten ze? De zoogenaamde schuldigen, zeggen wij: zij, die voor het uitbreken van den krijg het meest verantwoordelijk zijn, zijn bijna zeker niet te treffen. Doch de minst verantwoordelijken, miljoenen vrijwel “onschuldigen”, verkeeren het ernstigst in levensgevaar. Indien die vlieger zich van dit alles goed bewust is, en nog iets menschelijks in hem leeft, zal hij nog iets anders dan dienstweigeren kunnen? Men stelle zich een anderen revolutionairen vlieger boven den Roerstreek voor, waar het wemelt van proletariërs, makkers, medemenschen en van de wonderlijkste en machtigste machines. Kán hij dit alles blindweg verdelgen? En nu gaan wij nog van de veronderstelling uit, dat het hier om een volstrekt zuiveren verdedigingsoorlog zou gaan, naar aanleiding van politieke moeilijkheden, die naar het oordeel der betrokken regeering slechts door oorlog opgelost kunnen worden. Doch meestal zijn de zaken lang niet zoo eenvoudig. De politiek van het tegenwoordige Rusland zit bijv. reeds in allerlei opzichten vast aan de overal geldende imperialistische diplomatie, en neigt uitgesproken tot het eventueel deelnemen aan militaire coalities. Zij bevorderde zelfs de ondergrondsche bewapening van Duitschland, bewees tallooze vriendendiensten aan Turkije en Italië, en gaat tegenwoordig nauw samen met het imperialistische Parijs.<br />
<br />
[8] Friedrich Engels heeft er in zijn inleiding tot Marx' Die Klassenkämpfe in Frankreich (1895) niet alleen op gewezen, dat de revolutionaire barrikadenstrijd in den loop van de vorige eeuw uit krijgskundig oogpunt geheel verouderd was, en tegenover de nieuwe geweldstechniek der regeering volkomen onmachtig zou blijken, maar er bovendien de aandacht op gevestigd, dat deze zelfs oorspronkelijk, “in den klassieken tijd der straatgevechten, veeleer een moreele dan een physieke uitwerking had.” Het ging er vooral om, de aanvallende regeeringstroepen voor collektieve dienstweigering en overloopen naar het revolutionaire kamp te winnen. Gelukte dit niet, dan was de strijd verloren. De gansche socialistische taktiek behoorde volgens Engels te worden herzien.<br />
Jammer genoeg trok hij hieruit vooral de conclusie, dat voor de sociaaldemokraten, wier stemmental in de millioenen begon te loopen, thans de parlementaire methoden aangewezen waren.<br />
<br />
[9] Zie hiervoor blz. 35.<br />
<br />
[10] Deze merkwaardige verklaring komt voor in het bielefelder zendingsblad “Aufwarts” XIV, Nr. 53 Seite 1, onder den titel 'Het moderne Wapen der zwakke Volken.' Zie mijn Vrede als Daad II blz. 192—194.<br />
<br />
[11] Vgl. M. Wibaut, bijv.B., Een “idealistische” oorlog? in “De proletarische Vrouw”, 14 Febr. 1934.<br />
<br />
[12] Zie Indië en het Moederland, in “N.R.C.”, 16 Jan. 1934.<br />
<br />
[13] Zie mijn Oorlog aan den Oorlog — wat ieder in dit opzicht doen kan. Uitg. I.A.M.V., Cor Lodder, Nieuwe Niedorp<br />
<br />
<br />
''==Literatuur==''<br />
<br />
Devere Allen, The Fight for Peace, New York, 1930.<br />
<br />
Allen, Jones, Fenner Brockway, Niebuhr, Pacifism in modern World, 1929.<br />
<br />
J. Bainville, Napoléon, 1931.<br />
<br />
Alexander Berkman, What is communist Anarchism?, Vanguard Press, N. York.<br />
<br />
Sj. Subhas Bose, Presidential Speech at the Third Indian Political Conference 1933, Collett’s Bookshop Ltd. 66 Charing Cross Road, London W.C. 2.<br />
<br />
T.S. v.d. Bij, Ontstaan en eerste Ontwikkeling van den Oorlog, 1929.<br />
<br />
T.S. v.d. Bij, De,,Oer-agressiviteit“ van den Mensch, 1932.<br />
<br />
C.M. Case, Non-Violent Coercion, a Study in Methods of Social Pressure, 1922.<br />
<br />
E. Clark, Boycotts and Peace. A report by the Committee of Economic Sanctions, 1932.<br />
<br />
A.L. Constandse, Van Calvijn tot Colijn, “De Albatros”, den Haag, 1933.<br />
<br />
C.L. Duprat, La Contrainte sociale et la Guerre, 1928.<br />
<br />
Henk Eikeboom, Opruiing? De arbeider weigert dienst tegen Oorlog.<br />
<br />
D. Ploeger, Klaproosstraat 49a, Groningen, 1934.<br />
<br />
D. van Emden, De Immoraliteit der Landsverdediging, 1930.<br />
<br />
D. van Emden, Waarom Ontwapening geboden is, 1932.<br />
<br />
E. Flusser, Krieg als Krankheit, 1932.<br />
<br />
S. Freud, Beschouwingen over Oorlog en Dood, 1917.<br />
<br />
R. Fülop-Miller, Lenin en Gandhi, 1928.<br />
<br />
J. Giesen, Nieuwe Geschiedenis. Het Antimilitarisme van de Daad in Nederland (Met een inleiding van B. de Ligt), “De Tijdstroom.”<br />
<br />
Gerald Gould, The coming Revolution in Great Britain, 1920.<br />
<br />
Magnus Hirschfeld, Sittengeschichte des Weltkrieges, I, II, 1930.<br />
<br />
Theodore Huzella, I’lndividu dans la Vie Sociale en Temps de Paix et en Temps de Guerre. Essai sur la Sociologie médicale, 1922.<br />
<br />
Rudolf von Ihring, Der Kampf urns Recht, 1877.<br />
<br />
Albert de Jong, Oorlog tegen Hitler-Duitschland?, Brochuren-depot I.A.M.V.<br />
<br />
Franz Kobler, Gewalt und Gewaltlosigkeit. Handbuch des Aktiven Pazifismus, Zurich, 1928.<br />
<br />
Joseph Kastein, Een Geschiedenis der Joden, 1933.<br />
<br />
Joseph Kastein, Joodsche Problemen in het Heden, 1933.<br />
<br />
F. Kriiger, De Oorlog der Toekomst. Elektriciteit, Bacteriën, Gifgassen, “De Lantaarn”, Oldebroek.<br />
<br />
M. Lecat, L’Objection de Conscience est-elle soutenable? Bruxelles, Internationale des Résistants á la Guerre, 1932.<br />
<br />
M. Lecat, Met Einstein tegen den Oorlog, V.O.S., Brussel.<br />
<br />
O. Lehmann Russbüldt, De bloedige internationale der Bewapeningsindustrie, Bijleveld, Utrecht.<br />
<br />
O. Lehmann Russbüldt, Revolutie voor den Vrede, 1932.<br />
<br />
B. de Ligt, De Antimilitaristen en hun Strijdwijzen, Brochuren-depot I.A.M.V., 1921.<br />
<br />
B. de Ligt, De Jubileumfeesten en de Vlootwet, 1923.<br />
<br />
B. de Ligt, Kerk, Cultuur en Samenleving, 1925.<br />
<br />
B. de Ligt, Nieuwe Vormen van Oorlog, en hoe die te bestrijden, “De Tijdstroom.”<br />
<br />
B. de Ligt, Gandhi over Oorlog, Ontwapening en Volkenbond, 1932.<br />
<br />
B. de Ligt, Wereldoorlog dreigt, I.A.M.V. 1932.<br />
<br />
B. de Ligt, Vrede als Daad, Beginselen, Geschiedenis en Strijd-methoden van de direkte Aktie tegen Oorlog, 1932.<br />
<br />
Karl Marx, Die Klassenkampfe in Frankreich, 1848 bis 1850 (Mit einer Einleitung van Friedrich Engels und einem Vorwort von August Bebel), 1911.<br />
<br />
Clara Meijer-Wichmann, Mensch en Maatschappij, 1923.<br />
<br />
Clara Meijer-Wichmann, Bevrijding, 1924.<br />
<br />
J. B. Meijer, Jan Pieterszoon Coen, Brochuren-depot I.A.M.V.<br />
<br />
A. Müller Lehning, De Sociaaldemokratie en de Oorlog, Brochuren-depot der I.A.M.V.<br />
<br />
F. Oppenheimer, De Staat, 1931.<br />
<br />
O. Pfister, Zum Kampt um die Psychoanalyse, 1930.<br />
<br />
Henriette Roland Holst, De Strijdmiddelen der sociale Revolutie, 1918.<br />
<br />
Henriette Roland Holst, Revolutionaire Massa-Aktie, 1918.<br />
<br />
Jan Romein, Machten van dezen Tijd, Overzicht van de voornaamste problemen der hedendaagsche internationale politiek, W.B.<br />
<br />
Jan Spaan, Internationale Spanningen, “De Lantaarn.”<br />
<br />
Sociologie de la Guerre et de la Paix, contenant les travaux du Xme Congrès, tenu á Genève en octobre 1930. Tome XVI des Annales de l'Institut International de Sociologie.<br />
<br />
J. Steinberg, Gewalt und Terror in der Revolution, 1931.<br />
<br />
B.R. Tucker, Individual Liberty, Vanguard Press.<br />
<br />
J. Verlinde en K. Han, Dooft de Vuren! Oorlogsbestrijding in de Bedrijven, J.V.A.<br />
<br />
F. Vergin, Das unbewusste Europa, 1931.<br />
<br />
Dr. Raghu Vira, Uit de Praktijk der Geweldloosheid (met een inleiding van H. Roland Holst), 1931.<br />
<br />
G. Walschap, Nooit meer Oorlog, “Hooger Leven”, Linnéstraat 12, Antwerpen. * W.L. van Warmelo, Waf een volgende Oorlog zijn zal, R. Land, Groningen.<br />
<br />
Western Samoa. Inprisonment, Deportation, Shooting, W.R.I., 11 Abbey Road, Enfield, Middlesex.<br />
<br />
Wie würde ein neuer Krieg aussehen? Untersuchung (eingeleitet von der Interparlementarischen Union), 1932.</div>
JJ
http://anarchief.org/w/index.php?title=De_Ligt,_Bart_-_De_overwinning_van_het_geweld&diff=26632
De Ligt, Bart - De overwinning van het geweld
2023-03-06T14:16:53Z
<p>JJ: </p>
<hr />
<div>[[Categorie:de Ligt, Bart]]<br />
[[Categorie:De overwinning van het geweld]]<br />
[[Categorie:Uitgeverij Bevrijding Reeks]]<br />
[[Categorie:Utrecht]] [[Categorie:Nederland]]<br />
[[Categorie:Nederlands]]<br />
[[Categorie:Antimilitarisme]]<br />
[[Categorie:Sociale Defensie]]<br />
<br />
http://anarchief.org/w/images/5/54/De_Ligt%2C_Bart_-_De_overwinning_van_het_geweld%2C_Uitgeverij_Bevrijding_Reeks_nr_3%2C_Utrecht.pdf<br />
<br />
<br />
De overwinning van het geweld<br />
<br />
<br />
Door Bart de Ligt<br />
<br />
Verschenen: 1935<br />
<br />
Bron: De overwinning van het geweld, Bevrijding Reeks No. 3, Uitgeverij “Bevrijding”, Utrecht 1935<br />
<br />
Digitalisering: Tommy Ryan<br />
<br />
<br />
='''De overwinning van het geweld'''=<br />
<br />
<br />
Aan mijn vriend Frans Arijs, redacteur van “Nooit Meer” te Antwerpen.<br />
<br />
<br />
==''I. De godsdienst van het geweld''==<br />
<br />
<br />
Wij leven in den tijd van de overwinning van het geweld. “Geweld” komt van den oud-germaanschen wortel waldan: kracht hebben, heerschen, macht uitoefenen, regeeren, en beteekent dit alles steeds meer in dien zin, dat men daarbij andermans recht te kort doet. Of men den blik wendt naar Japan, Italië of Duitschland, — naar Marokko, India of Indonesië, — overal blijkt het steeds sterker te triompheeren. Nimmer had Napoleon, noch Bismarck, zulk een aanhang. Iedere man soldaat! Macht = Recht! Bloed en ijzer!<br />
<br />
Geweld geeft meer dan ooit den doorslag in de moderne staatkunst. De geleerden zijn nog niet in den stratospheer gestegen, of de uitkomsten van hun onderzoek worden in de moderne krijgstechniek verwerkt.<br />
<br />
“Sterke persoonlijkheden,” d.w.z. brutale, hardhandige heerschers, zijn thans in de mode: La mode est aux personnalités fortes. Weg met de idealisten en vrijgeesten der XVIIIe eeuw! Moderne zakelijkheid! De zwaarbewapende staat belichaamt het hoogste maatschappelijke en geestelijke gezag. De politiek ga uit van der menschen duistere driften. Godsdienst is slechts geoorloofd, voorzoover hij door de suggestie van een bovenaardsch gezag het aardsch gezag versterkt, doch kan niet worden geduld, zoo hij zich daartegen verzet. Vrijheid van geweten en overtuiging is den enkeling slechts toegestaan, voorzoover het algemeen belang, vertegenwoordigd door den staat, het toelaat. Binnen- en buitenlandsche verhoudingen berusten onverbiddelijk op geweld. “Alle bewapende profeten overwinnen, alle onbewapende bezwijken,” schreef Machiavelli. Mussolini, de profeet van het fascisme, heeft zoo goed als Stalin, de profeet van het bolsjewisme, zijn gezag op geweld gegrondvest. Hetdoet er niet toe, of dit “rechtvaardig” of “onrechtvaardig,” “zedelijk” of “onzedelijk” is. 1914 heeft bewezen dat de wereld-schapenstal, waarvan Jesaja droomde, een failliete fictie is. Slechts in den krijg ontplooit de mensch zijn hoogste krachten.[1]<br />
<br />
Bedenkelijker nog dan de praktijk van het geweld, is het geloof eraan en erin. Het is een bewuste cultus, een moderne religie geworden. Gewoonlijk citeeren tegenstanders ervan Mussolini's bombastisch: “De dolk tusschen de tanden, de bom in de handen, en een sou-vereine minachting voor het gevaar in het hart,” of een rhetorische heidenpassage uit Hitler’s “Mein Kampf”, en troosten zich met Einstein, dat “onze demokratieën” gelukkig zóó ver niet gaan. Wellicht zijn zij in zeker opzicht verder: ze behoeven tot nationalisme noch militarisme meer opgezweept te worden. De alomvattende volkslegers, waarin sinds Frankrijks groote revolutie de moderne naties steeds meer opgingen, zijn voor het gemiddeld besef in het westen normaal geworden, ten minste als het spant — ook bij sociaal-demokraten en bolsjewisten. Het meest geraffineerde krijgsgeweld is in de Vereenigde Staten, Groot Brit-tannië, België en Nederland even vanzelfsprekend, als het officieel beleden christendom. Het wordt er niet alleen mee saamgedacht, maar zelfs voor in de plaats gesteld. Kolonel Fuller acht de engelsche soldaten dien van het vasteland jaren voor, omdat zij de taktiek van den wetenschappelijken oorlog in zich opgenomen hebben als….. “een nieuw Evangelie.” In de “Nieuwe Rotterdamsche Courant”, zoo fier op haar gematigdheid en geestelijke standing, prijst een militair deskundige dit geloof aan als “aanlokkelijk”, omdat het “bergen verzet.”[2] En hij wordt allerminst wegens godslastering vervolgd.<br />
<br />
Op de Anti-Gifgasoorlog-Conferentie te Frankfurt (1929) verklaarde een Duitsch scheikundige, dat het ergste van den modernen krijg zelfs niet de gruwelijkste strijdmiddelen waren, maar het ontzettender feit, dat de moderne mensch het normaal was gaan achten, op overheidsbevel zijn medemenschen bij massa’s te vergiftigen, wat in zoogenaamden vredestijd de criminaliteit reeds merkbaar beinvloedde. Inderdaad komen oorlogsgifgassen uit vergiftigde geesten, oorlogsbakteriën uit besmette gemoederen voort. De moderne samenleving is slechts een uiterst geciviliseerde vorm van barbaarschheid, die aan individueelen en collektieven waanzin grenst, en er telkens in overloopt. Niet alleen alle kuituur, zelfs het naakte leven van ontelbare menschen. en dieren wordt door den modernen oorlog niets ontziend bedreigd.<br />
<br />
Weinig is moeilijker, dan met dit alles bewust te breken. Het eischt, naar men onlangs opmerkte, veel meer durf en moed, opoffering, initiatief en vindingrijkheid, dan de oorlog. Want — “de vrede is het nieuwe.” Geweld en krijg zijn zeer diep gewortelde menschelijke gewoonten, waartoe wij niet slechts politiek en maatschappelijk, maar ook psychisch, vaak onbewust, voortgestuwd worden. Het is veel eenvoudiger, daaraan toe te geven, dan zich ertegen te verzetten, al ware het slechts vanwege de moreele en sociale regressie, die ermee gepaard gaat: vallen, ook terugvallen, is gemakkelijker dan stijgen. Velen “vallen” trouwens wat graag! Niet alleen moet men, om met Duprat te spreken, een eeuwenoud “maatschappelijk determinisme” principieel en praktisch, in zich en om zich te boven komen, maar een nieuw sociaal determinisme, dat der persoonlijke en maatschappelijke vrijheid, op individueele en gemeenschappelijke verantwoordelijkheid berustend, moet zóó krachtig worden ontwikkeld, dat het ten slotte, bijna instinktief geworden, allen traditioneelen weerstand overwint.<br />
<br />
Ook wij hebben dus behoefte aan sterke persoonlijkheden. Maar anders. Sterk zijn voor ons vooral zij, die geweld en oorlog zelfs niet meer noodig hebben. Die ze in zich hebben overwonnen, en zich zoowel op politiek-economisch als algemeen cultureel gebied aan de suggesties der heerschende machten hebben onttrokken. Die uit een nieuw universeel bewustzijn leven, onaantastbaar voor de aanmatigende eischen van den modernen Moloch Staat, en voor de stereotype “natioliseering der gewetens.” Die zich in een samenleving, vooral door dierlijken angst en menschonwaardig wantrouwen bewogen, kenmerken door wereldherscheppend vertrouwen en afwezigheid van alle vrees, en niet anderen, maar zichzelf beheerschend en regeerend, den moed hebben, de waarheid rustig onder de oogen te zien, en zelfs wat zij bestrijden, zooveel mogelijk waardeeren.<br />
<br />
<br />
==''II. Geweld en oorlog in de historie''==<br />
<br />
Men kan al dadelijk de rol van het geweld in de geschiedenis niet ontkennen, noch het plotseling wegvagen met een breed pacifistisch gebaar. In den loop der historie heeft het allerlei menschelijks mogelijk gemaakt en bevorderd; heeft zelfs de zoo gruwelijke oorlog veel schoons en verhevens gewekt. Hierover zijn de burgerlijke sociologen het eens met Marx, den sociaal-demokraat, en den anarchist Proudhon.<br />
<br />
Met dat al is de oorlog een historisch, geen biologisch verschijnsel: hij volgt niet uit de onmiddellijke “natuur” van den mensch, doch uit bepaalde, maatschappelijke, economische en politieke omstandigheden, die eens zijn verschenen, en eens weer zullen verdwijnen. Slechts het spontane gevecht is van biologischen aard. Bewust voorbereide, stelselmatig georganiseerde, collektieve moorddadige strijd, voor metaphysische, maatschappelijke, economische, politieke of kultureele doeleinden, gevoerd, is in de ontwikkelingsgeschiedenis van het menschdom een betrekkelijk laat optredend verschijnsel. Zonder twijfel maakten allerlei begeerten en instinkten, aanvals- en zelfs doodsdriften hem mogelijk. Doch het menschdier was oorspronkelijk veeleer vreedzaam van aard, en de minst “ontwikkelde” volken zijn dit meest nog. De eerste wapenen weiden niet tegen medemenschen aangewend, maar tegen dieren.<br />
<br />
Ook droeg het collektieve geweld eeuwenlang een veel primitiever karakter dan tegenwoordig. Zeker, zijn gevolgen waren steeds ontzettend, vooral voor wie werden verslagen. Onnoemelijke kultureele waarden zijn erdoor verwoest. Maar in het groot geheel deed de oorlog, duizenden jaren, lang niet zooveel kwaad als tegenwoordig, en heerschte er in de geschiedenis van alle stammen, volken en rassen tezamen een betrekkelijk gunstige verhouding tusschen de destruktieve en de construktieve krachten, tusschen vernietiging en opbouw, en wel zóó, dat door en ondanks nog zooveel geweld en oorlog kuituur na kuituur verrees, en ten slotte niet het negatieve, doch het positieve overwoog. Hoe wreed en bloedig ook, het geweld werkte eeuwen lang mee aan en in het vergeestelijkingsproces der zich ontwikkelende menschheid. Reeds de eerste, nog betrekkelijk weinig gedifferentieerde maatschappijen die, dank zij vooral den krijg, aan de primitiefste samenlevingen ontsprongen, verschilden van deze sterker dan vlinders van rupsen.<br />
<br />
Oorlog bevorderde in menig opzicht handel en verkeer, kunst en wetenschap. Zelfs in de geschiedenis der opvoedkunde speelde hij een belangrijke rol: tucht, innerlijke discipline (zelftucht) vooral, hebben wij zoowel aan toovenaars, priesters, heiligen en mystieken, als aan krijgslieden te danken. De nog altijd zoo zeldzame moed, den mensch van nature niet eigen, werd in het bizonder door den oorlog gewekt en gekweekt. Begrippen als “manlijkheid”, “manmoedigheid” gaan op den krijg terug. En terwijl het oorspronkelijke instinktieve gevecht vooral op bevrediging van onmiddellijke behoeften was gericht — al stond hierbij indirekt, bij den strijd om voedsel of om het wijfje bijv.“ vaak reeds de toekomst van geslacht en ras mee op het spel —, droeg de oorlog steeds meer een middellijk karakter, en werd hij bewust gericht op de toekomst. Men leerde zichzelf en zijn beperkte belangen vreugdevol offeren: het heroïsme kwam op, waarvan het dier niet weet.<br />
<br />
Men moet zelfs erkennen, dat alle kuituren tot nog toe met geweld zijn gegrondvest, en min of meer gewelddadig in stand gehouden. Geen heeft zich er ooit praktisch geheel van kunnen ontdoen. Dit geld ook van de meest vredelievende, de chineesche bijv., die den laatsten tijd trouwens steeds meer tot geweld terugvalt. Alle kuituren waren tót nog toe feitelijk slechts topkulturen, minderheidskulturen, beheerscht door een betrekkelijk klein procent bevoorrechten, die hun heerlijkheid op uitbuiting van steeds grooter massa’s hadden gevestigd. Zij waren opgebouwd als pyramiden: bovenaan een zware gouden top, rustend op al donkerder en al breeder bevolkingslagen beneden, steeds heviger naar onderen verdrukt. Uit haar duistere diepten trokken de maatschappelijke hooggeplaatsten alle kracht en glorie voor zich op.<br />
<br />
Om die maatschappelijke bouwsels in stand te houden, was geweld onmisbaar: van boven naar beneden. En voorzoover de lagergeplaatsten het niet verdroegen, en naar de wapens grepen, ook: van beneden naar boven. Dit is het vertikale geweld, dat door de geschiedenis gaat: de klassenoorlog. Ondanks de schoonste leuzen van “nationale eenheid” is ook thans het nationale leger in de eerste plaats gericht tegen den “binnenlandsche vijand”: de eventueel opstandig geworden millioenenmassa’s der arme boeren, kleine burgers en proletaren.<br />
<br />
Alle kultuurgemeenschappen neigden bovendien tot zelfuitbreiding, expansie, ten koste van min ontwikkelde, en vooral van zwakkere, ook al waren die meer ontwikkeld. Oorlog, klassetegenstellingen, privaatbezit en staat — 't ontstond alles tezamen. Door middel van den staat — lo stato, een woord, dat opkwam tijdens de italiaansche Renaissance en oorspronkelijk “de heerschers en hun partij” beteekent — trokken de machthebbende maatschappelijke groepen het geweldsmonopolie steeds meer aan zich. Zij wisten op den duur zijn zeggenschap zoo uit te breiden, dat thans alle regeeringsgezag zich kenmerkt door het jus belli, het “recht” tot oorlogsverklaring en oorlogvoering, wat dan weer het “recht” insluit van elke regeering om op ieder oogenblik van eiken burger, of liever: onderdaan, te eischen Todesbereitschaft und Tötungsbereitschaft, bereid te zijn om te dooden en te sterven tegen wie, en waarvoor dan ook. Dit typisch kenmerk der politieke souvereiniteit werd door den Volkenbond nog bevestigd.[3]<br />
<br />
Vandaar het horizontale geweld, dat door de geschiedenis gaat, en uitliep op 1914. Wanneer men van oorlog spreekt, wordt meest dit horizontale geweld, dat tegen den “buitenlandschen vijand” gericht is, bedoeld. Ook verstaat men daaronder burgeroorlogen, godsdienstoorlogen enz., die overigens meest met politieke, economische en klassenoorlogen samenvielen of erin overgingen. De collektieve gewapende strijd, waarom het hier gaat, werd wezenlijk gevoerd op hetzelfde vlak: het aardoppervlak, en sloeg zoo grenzen na grenzen stuk.<br />
<br />
Doch reeds daardoor deed het mee in het ontzaglijk proces der eenwording van stammen, volken, rassen. In zoover had de vergoding der krijgsmacht kultuur-historisch zelfs zin, en vervulden de veroveraars der oudheid een min of meer “goddelijke” taak. Men zag in hen zelfs iets providentieels. Steeds machtiger collektief geweld beschermde niet alleen de oudste kuituren tegen het onophoudelijk opdringen der niet minder gewelddadige, roofzuchtige barbaren, maar bevorderde bovendien in hooge mate de interpenetratie en de interdependentie, het elkaar doordringen en steeds meer van elkander afhankelijk worden van stammen, volken, rassen. Alexander de Groote vervulde in de tweede helft der IVe eeuw vóór onze jaartelling nog een ontzaglijke funktie in de wereldhistorie, en verbond, al oorlogend, Azië als nooit met Europa — hij voelde zich dan ook een God —. De veroveringszucht der romeinen maakte de verspreiding der edelste vooraziatische, egyptische en helleensche kultuurtradities mogelijk tot aan de barre kusten der Noordzee. De kruistochten, hoe weinig christelijks ermee te maken had en met hoeveel gruwelijks ten opzichte van joden en heidenen zij gepaard gingen, openden opnieuw het westen voor het oosten, en bereidden in belangrijke mate de Renaissance en de burgerlijke revolutie voor. Het calvinistisch geweld redde de reformatie van vernietiging door de contrareformatie, en uit den tachtigjarigen oorlog bloeide de vrijheid van de Nederlanden op. Zelfs de koloniale roofoorlogen der blanken bevorderden, ondanks onnoemelijk veel misdadigs, de economische en kultureele eenwording der aarde. Zij geeselde al dadelijk de gekleurde volken uit een moreele inzinking op. Vooral sinds het optreden van Napoleon begon echter, mede tengevolge van den steeds verfijnder en ingewikkelder aard der moderne samenleving, het verwoestend karakter der oorlogstechniek zoo onrustbarend toe te nemen, dat in het groote geheel het destruktieve ten opzichte van het construktieve steeds meer overwoog. Toch bracht de reeds zoo waanzinnige wereldoorlog nog een grootsche proletarische revolutie voort, die, met hoeveel gebreken en fouten ook behept — waldan, geweld vooral — nieuwen zin gaf aan het leven van millioenen; bevorderde hij o.a. den zelfbevrijdingsstrijd van onderdrukte naties en gekleurde rassen, de ontwikkeling van geneeskunde en hygiëne, en, ten kwade zoowel als ten goede, de emancipatie der vrouw.<br />
<br />
Ook opende het pijnlijk kraken en breken der grenzen de mogelijkheid tot ál ruimer bewustzijn: naarmate volken, rassen, kuituren meer door elkander liepen, kwam temidden der hoogst ontwikkelde maatschappijen ten langen leste de idee der menschheid op. Ondanks nog zooveel tegenstellingen van klasse, bloed en traditie, vond ten slotte in enkele uitzonderlijk begaafden een proces van erkennen en herkennen plaats dat zich over alle officieele grenzen heen steeds meer zou uitstrekken en verdiepen. Men ontdekte den medemensch in den vroegeren vijand, zelfs in den slaaf; men hervond in den vreemde… zichzelf. Sinds ongeveer 800 voor Christus ontkiemde in de edelste kuituren bij mannen en vrouwen van hooge intuïtie en diep solidariteitsgevoel een wereld-, een menschheidsgeweten. In China, India, Voor-Azië, Griekenland, begon men langzaam, maar niet minder zeker te verstaan, dat geweld niet alleen in de persoonlijke verhouding tusschen medemenschen, maar ook tusschen volken, ook tusschen rassen, slechts iets voorloopjgs en voorbijgaands was; dat het in de geschiedenis steeds meer gaan zou om de kultureele eenheid van de gansche aarde en de zelfverwerkelijking der menschheid in den kosmos; dat daartoe al heviger strijd, doch steeds minder geweld en oorlog noodzakelijk zouden zijn, omdat die middelen in voortdurend feller conflikt geraakten met des menschen aard en der wereld opperst doel.<br />
<br />
Zie hier, van magische franjes en mythologische hulsels ontdaan, hun wezenlijke conclusies; geweld stapelt zich op geweld, en oorlog steeds weer op oorlog; al grooter rijken zullen elkander moorddadig verslinden, zoodat ten slotte oorlog, hongersnood en pestilentie woeden als nooit; dan stort het gansche geweldstelsel ineen, de langverwachte, wereldvrede wordt gesticht, en elk komt vrij aan zijn recht.<br />
<br />
Zij die dit alles ontdekten en verkondden, vormden, eeuwen lang, uitzonderingen op een heel anderen regel. Ze werden door de publieke opinie, die uit veel oudere, doch steeds meer verouderende tradities leefde, als wellicht niet onsympathieke, maar gevaarlijke “impossibilisten” beschouwd, op kritieke oogenblikken door de officieele machten als waanzinnigen ter zij geschoven, indien niet als misdadigers gemarteld, gekerkerd, vermoord. Wel ontbloeiden onder gunstige, natuurlijke en politiek-economische omstandigheden hier en daar betrekkelijk vreedzame kulturen, waar het geloof aan de goddelijke beteekenis van het geweld niet slechts verflauwde, maar afstierf — India, China —. Maar steeds bleef ook daar het geweld tenminste latent aanwezig, en kon elk oogenblik akkuut naar voren schieten. Overzien wij de aarde als geheel, gedurende de gansche ons bekende historie, dan speelde zoowel het horizontale als het vertikale geweld er tot nog toe een uiterst belangrijke rol.<br />
<br />
Alle “recht” — constateerde naar waarheid von Ihering — is gewelddadig veroverd, en wordt gewelddadig verdedigd. Het is nog altijd “afdwingbaar”, en wordt voortdurend met waldan gehandhaafd.<br />
<br />
<br />
''==III. Het geweld van de burgerij==''<br />
<br />
Gewelddadiger dan ooit ging het zelfs toe in den strijd, dien de opstandig geworden derde stand eeuwenlang voerde ter omverwerping der feodale machten en ter beheersching der koloniale volken. Steeds ruwer rukte de revolutionaire burgerij de monopolies van bezit en macht naar zich toe, en schiep zich haar eigen “recht.” In zoover was haar Nieuwe Geschiedenis nog altijd de oude geschiedenis, hoogstens in nieuwe gedaante. De bourgeoisie wilde trouwens nimmer de uitbuiting van klassen en rassen opheffen, doch deze zelf, en voor zich zelf, beheerschen. Wel verbond zij in haar worsteling tegen de feodale machten zich vaak met de onderste lagen van het volk, en trok zij meermalen op tegen adel en geestelijkheid, met het zich verheffend proletariaat als bondgenoot. Doch ze zat nog niet in den zadel, of ze stiet deze hulpkrachten terug in den maatschappe-lijken afgrond: 1789, 1830, 1848 in Frankrijk. Op andere wijze geschiedde in Engeland en elders hetzelfde, tot ten slotte in China toe (Tsjang Kai Sjek). Daarentegen nam zij adel en geestelijkheid, voorzoover die haar politiek-economischen en moreele leiding aanvaardden, wezenlijk in zich op. Door een vernuftig stelsel van sociale selectie wist ze bovendien de voor haar regiem geschikte typen bij tienduizenden van de kleinste burgers, armste boeren en de proletariërsmassa af te roomen. Zij slaagde er zelfs in, de klassen- en rassenuitbuiting voort te zetten als nooit.<br />
<br />
Nimmer had dan ook ooit één klasse, kaste of stand, meer behoefte aan horizontaal en vertikaal geweld. De scherpe individueele concurrentie om kapitaal (grond, produktiemiddelen, geld) en om winst, waarop haar maatschappelijk stelsel gebaseerd was, ging over in al feller groepsconcurrentie — zooals roovers zich tot rooversbenden vereenigen, vereenigden zich kapitalisten met kapitalisten —, die zich ten leste organiseerde in “natie” tegen “natie.” Rooflust, hebzucht, heerschzucht, roemdorst en allerlei agressief getinte driften werden honderden jaren lang in school en maatschappij steeds eenzijdiger geprikkeld ten koste der sociale in-stinkten; den laatsten daarentegen steeds meer verdoofd, vervalscht of onzuiver gericht — een geestelijk vergiftigingsproces, waardoor ten slotte de wereldoorlog en de moderne wetenschappelijke krijgsvoering mogelijk werden. Paring van kapitalisme en nationalisme bracht imperialisme voort. Sinds het einde der XlXe eeuw ging het steeds brutaler om:<br />
<br />
markten of afzetgebieden;<br />
<br />
grondstoffen;<br />
<br />
goedkoope werkkrachten;<br />
<br />
emigratiegebieden;<br />
<br />
geldbeleggingsgelegenheden;[4]<br />
<br />
in het bizonder om koloniale en halfkoloniale gebieden, die men voor dit alles steeds meer noodig had. De vlag volgde den handel, de handel de vlag: de nationale defensie werd in dienst van het nationale kapitaal, der kapitalistische natie gesteld. Het leidde tot ongehoorde bewapeningen en den staatsslavernij van den dienstplicht. Een al grooter deel van het economisch leven werd op het vervaardigen van onproduktieve verwoestingsmiddelen, de produktie steeds meer op destruktie gericht. Want de millioenenlegers behoefden milliarden kogels, millioenen geweren en sabels, tienduizenden kanonnen, mitrailleuses enz. enz. enz. Zij moesten worden ondergebracht in tallooze kazernes en vestingen, gekleed worden, en gevoed. Ook ontwikkelden zich steeds ontzaggelijker vloten, die bergen gouds verslonden, en luchtvloten ten slotte: voor den krijg in de derde dimensie. De oorlogsbegrootingen rukten de nationale budgetten geheel uit het evenwicht. Steeds grooter schulden maken, en steeds minder aan zijn verplichtingen voldoen, werd voor de machtigste imperialismen normaal. Volgens het Stock Exchange Official Intelligence beliep in 1931 de schuld van een negen en veertigtal landen f310.000.000.000. Nederland heeft een openbaren schuld van ongeveer f 3.000.000.000, plus f 1.600.000.000 voor Nederlandsch Indië. “Het meerendeel dezer schulden komt voort uit oorlogen en bewapeningen — constateert de “Haagsche Post” van 16 December 1933 —: slechts een betrekkelijk klein deel werd aangegaan voor openbare werken, niet steeds van de produktieve soort.”<br />
<br />
Niet alleen het financieele, ook het zedelijke leven raakte door dit alles uit het lid. Het werd niet minder normaal, dat iedere man op de geraffineerdste wijze met de bajonnet kon omgaan, en onmiddellijk bereid was, welken tegenstander der regeering ook op bevel daaraan te rijgen; dat elke vrouw kon worden opgeroepen om granaten te draaien of op andere wijze een taak te vervullen in het internationale vernietigingsproces. In protestantsche streken werden de jonge mannen op hetzelfde oogenblik afgericht voor den moord, als zij aangenomen werden voor den dienst van Jezus Christus — er ontstonden zelfs speciale soldatencatechesa-ties, waaraan de predikanten extra verdienden —; in roomsche streken ging men rustig met biecht en absolutie voort, ofschoon de priesters den immoreelen invloed van Mars en Venus vulgivaga op dienstplichtigen telkens vaststelden. Land lag tegenover land als legerkamp tegenover legerkamp. Elk volk werd voor ieder ander een voortdurende bedreiging. Nationale hysterie en vervolgingswaanzin woedden. Alle moderne volken werden ten slotte bezeten door een dag en nacht drukkenden, kollektieven angst. Volstrekt wantrouwen ten opzichte van alle buitenlanden werd vooral sinds 1914 tot politiek beginsel.<br />
<br />
Thans bereiden vrijwel alle moderne staten zich ongekend voor op een ongehoord wereldconflikt. Vandaar het rusteloos streven naar autarkie, economische zelfgenoegzaamheid, opdat men bij eventueelen krijg van den vreemde niet meer, of tenminste zoo weinig mogelijk afhankelijk zij. Dit proces, waardoor de wereld steeds meer gesplitst wordt en uiteengereten, wordt nog versterkt door de struktuurkrisis in het kapitalisme, tengevolge waarvan elk land met kunst en vliegwerk poogt, achter steeds zwaarder en hooger tolmuren zijn eigen economische en sociale moeilijkheden ten koste van de onderdrukte massa in binnenland en koloniën op te lossen. Ofschoon de economische wereldverhoudingen reeds zoo ingewikkeld zijn geworden, dat alle landen onderling van elkander afhankelijk blijken, en zij nog slechts door en met elkaar werkelijk kunnen<br />
bestaan. Deze geforceerde toestand kan ieder oogenblik tot de bedenkelijkste uitbarstingen leiden, te meer daar het maatschappelijk lot van steeds grooter groepen arbeiders, kleinburgers en boeren zóó ellendig is geworden, dat velen hunner zelfs een oorlog uitkomst schijnt, nog afgezien van allerlei onbewuste en onderbewuste moreele en sexueele spanningen, die steeds in de richting van oorlog stuwen.[5]<br />
<br />
Intusschen was in naam van vaderland, God of menschheid, met behulp van schoolmeesters, leeraren en professoren, couranten en predikanten, pastoors en sociaal-demokratische leiders een heele eerecodex van den col-lektieven moord opgesteld. Deze besmette den geest van honderden millioenen met het even waanzinnig als misdadig bijgeloof, dat geweld en oorlog uit waarlijk menschelijk oogpunt praktisch onmisbaar, zoo niet metaphysisch noodzakelijk waren, juist, toen de ontwikkeling der moderne krijgstechniek tot strijdmiddelen leidde, die één aanslag bleken op overwinnaars en overwonnenen beiden, — toen de geschiedenis zelf aan de reeds eeuwenoude intuïties der meest menschelijke menschen begon gelijk te geven, en de eischen van het nuchterst utilisme de consequenties van het vurigst idealisme onmiskenbaar bevestigden, — toen, in één woord, de oorlog ten gevolge van de ontwikkeling zijner wetenschappelijke vernietigingsmethoden zich zelf begon onmogelijk te maken, en ten slotte even menschonwaardig als onpraktisch bleek. Dat wil zeggen: toen het “impossibilisme” oversloeg naar den anderen kant<br />
<br />
<br />
''==IV. Onhoudbaarheid van het burgerlijke pacifisme==''<br />
<br />
Trouwens, dank zij het christendom van ketters en sekten, het humanisme van Renaissance en Verlichting, de idealen der burgerlijke revolutie en de beginselen van het revolutionaire socialisme, was het algemeen geweten der meeste beschaafde volken reeds zoover ontwikkeld, dat men dit de laatste jaren openlijk begon te erkennen. Zijn stem werd ondersteund door die van het steeds meer economisch denkend verstand. Vooral in reaktie op de gevolgen der napoleontische oorlogen was in de XlXe eeuw een ál omvangrijker “vredesbeweging” ontstaan, die den krijg als onredelijk en onzedelijk op Congres na Congres in werelddeel na werelddeel veroordeelde. Ofschoon bij het begin der XXe eeuw alle staten steeds hartstochtelijker wedijverden in nationale bewapening, geloofden toen reeds millioenen, deels zelfs nog burgerlijk denkenden, in alle moderne landen, dat een ongekend groote en gruwelijke oorlog, die zoowel door militaire deskundigen als revolutionaire sociologen voorspeld werd, onmogelijk geworden was: de mensch was daarvoor thans te verstandig geworden, zijn zeden waren reeds te zeer verzacht. Alsof het individueele verstand van tallooze welgezinden hier ook maar één jota besliste! Alsof het wereldmaatschappelijk proces bepaald werd door zacht sentiment! Ondanks nog zooveel goed bedoeld en steeds wijder verspreid “pacifisme” brak in Augustus 1914 de wereldoorlog uit. Ondanks het welsprekendst geijver voor Volkenbond en Vrede, voor Kellogg-Pakt enz. vervreemdden sinds Versailles de staten steeds meer van elkander, en sloten zich elk achter zwaarbewapende tolmuren op. Nimmer werd ter wereld zoo bewapend als tijdens de wereldontwapeningsconferentie! Zooals het eens heette: “Hoe dichter bij Rome, hoe verder van God”, moest het thans heeten: “Hoe dichter bij Genève, hoe verder van Volkenbond en Vrede.” Oorlogen en geruchten van oorlogen — als nooit.<br />
<br />
God noch duivel kan hieraan iets veranderen: het ligt in den aard van het sociale leven zelf. Geweld en oorlog zijn elementaire faktoren in het burgerlijk, kapitalistisch stelsel. Onze maatschappij is gewelddadig, zooals regen nat is.<br />
<br />
Vooral om drie redenen is waldan er onmisbaar.<br />
<br />
1. wordt de concurrentie tusschen de verschillende, min of meer nationaal georganiseerde groepen, ge vormd door ondernemers, grootindustrieelen, financiers, politici, diplomaten, hooge militairen enz. steeds heviger. Expansie botst tegen expansie. Op zoek naar markten, grondstoffen, goedkoope werkkrachten, hooge winsten e.d. treden alle nationale kapitalen in ongebreidelden wedijver buiten de vaderlandsche grenzen. De kapitalistische natiën koken demonisch over, en over-stroomen ieder een steeds grooter deel van den aardbol. De wereld wordt voor hun concurrentie te klein. Want het stelsel eischt voor elk nationaal kapitaal, voor iedere kapitalistische natie in beginsel onbegrensde uitbreidingsmogelijkheid, en steeds grooter en sneller omzet en afzet van waren. Anders kan weldra geen winst meer worden gemaakt! En om winst voor de betrekkelijk kleine groepen bezitters van geld, grond en produktiemiddelen — niet om voorziening in de physieke en geestelijke behoeften van alle menschen, volken, rassen — is het in deze “samenleving” begonnen. De rendabiliteit van het kapitaal raakt echter overal in gevaar. Elk wil daarom houden, wat hij heeft, of veroveren, wat hij nog kan.<br />
<br />
Onderwijl was door een blind spel van geographisch-economische en politiek-sociale faktoren het aardoppervlak tot nog toe allergrilligst verdeeld. De eene “natie” beschikte over te veel, de andere over te weinig; deze kreeg vroeger kans, gene kwam juist te laat. Reeds tijdens den wereldkrijg heb ik op het onderscheid tusschen oververzadigde of defensieve, en ondervoede of agressieve imperialismen gewezen. Tot de eerste behooren bijv. Engeland, Frankrijk, Nederland. Zij zijn alle sterk “pacifistisch” gezind, d.w.z. zij willen alleen nog geweld om den status quo — den bestaanden toestand, waarbij zij oneindig belang hebben — te handhaven. Als “zalige bezitters” zijn zij conservatief, en wenschen de dingen te laten, zooals ze zijn. Zeer zeker blijven zij bereid tot oorlog. Hun houding is over het algemeen echter veeleer verdedigend dan aanvallend van aard: ze willen “slechts” behouden, wat ze bezitten. Doch dat ze hebben wát ze hebben, dat vinden ze rechtvaardig en normaal. “Ons kleine Nederland” bijv. is — zie slechts de wereldkaart — feitelijk een geweldige imperialistische staat. Het heeft een bevolking grooter dan Duitschland, van 73.000.000 zielen, van wie 65.000.000 tot de onderdrukte en uitgebuite, gekleurde rassen behooren: een eindeloos eilandenrijk met onuitputtelijke schatten op en in den bodem, en bevolkt door steeds aangroeiende massa’s “arme heidenen”, die kapitalis-tischchristelijk opgevoed moeten worden. Het treedt dan ook, zoo noodig, als een echte groote mogendheid met onderzeeërs en met bommen op. De Nederlandsche Leeuw, die in het westen een aftandsch schoothondje van Groot Brittanje lijkt — al springt hij nu en dan ook schuchter op de knieën van Marianne — is in het oosten een moorddadig beest: Atjeh! Bali! Lombok! “De Zeven Provinciën!” Hij moet toch zijn “recht” handhaven! Doch natuurlijk wil hij geen oorlog met den veel machtiger Duitschen Adelaar, of met den Britschen Leeuw. Dus is hij in het westen “vredelievend.” Ook België met zijn Congo is pacifistisch. Doch Duitschland, Italië, Japan — zij hebben uit imperialistisch oogpunt te weinig, ze voelen zich voortdurend onbevredigd, en eischen, hongerig, een herziening van de wereldkaart. Zij kwamen te laat en te kort, en daar de anderen dit niet erkennen willen, zijn zij dus veeleer agressief en oorlogszuchtig. En terwijl het slechts een punt groote Engeland den mateloozen cirkel van zijn Wereldrijk haast niet meer in zich geconcentreerd kan houden, pogen de Vereenigde Staten, op een zeer breede basis steunend, voorzichtig, taktvol, nu defensief, dan agressief, zich zooveel mogelijk zonder ge-weldsaanwending economisch uit te breiden, doch maken zich onderwijl krijgstechnisch op onvergelijkelijke wijze gereed, om eventueel hun belangen gewapend te kunnen verdedigen. Vandaar de vooral ten opzichte van Japan zoo gevoelige imperialistische lijn, die van het Panama-kanaal over Goeam naar de Philippijnen loopt.<br />
<br />
De internationale spanningen hebben dan ook ondanks Volkenbond, Kellogg-pakt, ontwapeningscommissies e. d. sinds den wereldoorlog tot een nieuw stelsel van coalities geleid, waarbij verschillende kleinere politieke planeten om de een of andere zon-gelijke groote mogelijkheid draaien. De groote machten trachten elkaar de kleine voortdurend af te vangen. Alles berust nu eenmaal op concurrentie. Zelfs te Genève geldt: ieder voor zich! Op de Ontwapeningsconferentie poogde een van de fatsoenlijkste kleine staten, het “neutrale Zwitserland”, die verdedigingsmiddelen te behouden, waarin het zelf sterk was, doch eischte internationale afschaffing van alle andere. Evenzoo Nederland. Daar ieder wil, dat de ander voorgaat, en niemand de eerste wil zijn, is ontwapening onmogelijk. Oorlog, ten minste oorlogsbedreiging — want bij de internationale onderhandelingen is ten slotte elk slechts zooveel waard, als hij vingers heeft om een vuist te ballen — behoort nu eenmaal in het kapitalistisch stelsel. Waldan is een der eerste regels van het imperialistisch spel.<br />
<br />
<br />
2. is, als wij reeds zagen, geweld voor de heerschende klasse onmisbaar om haar bevoorrechte positie tegenover de uitgebuite massa’s in het eigen land te handhaven, en de al opstandiger arbeiders, kleine burgers en boeren onder het juk te houden. Het leger is in de eerste plaats gericht tegen den “binnenlandschen vijand”, ook het volks- of militieleger: nergens werd de nationale gewapende macht in de zoogenaamde demokratische wereld meer tegen medeburgers aangewend dan juist in Zwitserland, het ideale voorbeeld der “pacifisten.”<br />
<br />
<br />
3. is steeds meer geweld noodzakelijk om de millioe-nen gekleurden te beheerschen: de Europeesche koloniale machten parasiteeren op 900.000.000 Aziaten en Afrikanen. Zij, die zich te Genève bereid verklaren, met het oog op eventueelen oorlog tegen andere staten, onder bepaalde voorwaarden van allerlei moordtuig afstand te zullen doen, handhaven dit onverbiddelijk, voorzoover ze het noodig kunnen hebben om in hun koloniën de “orde te handhaven.” De Nederlandsche regeering mag te Genève voor den oorlog met soortgenooten afschaffing van het luchtbombardement bepleiten, in Oost-Indië kan zij, ter handhaving van haar “recht” tegenover gekleurden dit middel nu eenmaal niet missen.<br />
<br />
Alsof dit niet genoeg was, werken bepaalde industrieele machten, wier speciaal belang het is de nationale tegenstellingen op den spits te drijven en de internationale bewapeningen steeds hooger op te voeren, over alle grenzen heen en ondanks welken oorlog ook, steeds inniger samen. Haar funeste invloed doet zich gevoelen tot op de Ontwapeningsconferentie. Zij beheerschen trouwens een belangrijk deel der wereldpers èn…. van de wereldpolitiek. Zij vormen “de bloedige Internationale der Bewapeningsindustrie”, de eenige Internationale die, toen in 1914 de christelijke en de socialistische bezweken, zich wist te handhaven, en nog versterkt uit den wereldoorlog te voorschijn kwam. Er bestaat overigens geenerlei onderscheid tusschen “christelijke” en “heidensche” politiek; tusschen de beginselen die aan het Engelsche, Fransche, Nederlandsche, Italiaansche, Amerikaansche of Duitsche, en die aan het Japansche imperialisme ten grondslag liggen.[6]<br />
<br />
Overal worden jeugd en volk op dezelfde wijze nationalistisch opgevoed — de nuancen hangen slechts met bijkomstige tradities en de verschillende politiek-economische toestanden der betrokken landen samen — door school en universiteit, door kerk en pers, door Partij en bioscoop. Vooral als het internationaal spant, worden hemel, aarde en hel aan het werk gezet om de massa’s tot blinde offervaardigheid voor “de nationale defensie” aan te vuren. Dulce et decorum est pro patria mori! Het is plicht en vreugd voor 't vaderland te sterven — zelfs, wanneer dit vaderland zijn kinderen bij miljoenen heeft klein gehouden, achteruitgezet en onderdrukt, en van hun politieke en sociale rechten al minder overlaat.<br />
<br />
Burgerlijke pacifisme is dan ook onhoudbaar. Zelfs de vredelievende hollandsche burgerij kan zonder horizontaal en vertikaal geweld geen oogenblik bestaan. Oorlog, kapitalisme en imperialisme behooren bij elkaar, als grondtoon, terts en quint. Oorlog, kapitalisme en imperialisme vormen een drieëenheid. Oorlog, kapitalisme en imperialisme gaan in elkander over, als de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. En die andere Drieëenheid komt er slechts in zoover bij te pas, als het met oorlog en kapitalisme en imperialisme rustig kan verdergaan. De nederlandsche vrijzinnigdemokraten mochten met nog zulk een schoone leus — “nationale ontwapening” — hun medeburgers naar de stembus lokken, hun vertegenwoordigers namen nog geen deel aan de regeering, of ze waren genoodzaakt juist die ontwapening “voorloopig” uit te stellen, al bleven zij er “in beginsel” voor, zoo goed als Hitler bijv.<br />
<br />
Zij traden dan ook toe tot het kabinet Colijn.<br />
<br />
Colijn, zijn naam is klein; maar zijn begrip is groot.<br />
<br />
Deze gewezen koloniaal en boezemvriend van den beul van Atjeh, die als adviseur voor de bestuurszaken der Buitenbezittingen tevens voorzitter-commissaris was van het Nederlandsch Indische Landsyndicaat, en later eenerzijds als van God gegeven leider der Anti-Revolutionaire Partij, anderzijds als directeur der Bataafsche fungeerde, weet zeer goed, hoe oorlog, kapitalisme en imperialisme onontknoopbaar samenhangen. In zóóver had hij met zijn drastisch advies inzake “De Zeven Provinciën” gelijk: men moet uit burgerlijk oogpunt nu eenmaal van het gezags- en geweldsapparaat volkomen zeker zijn.<br />
<br />
Nederland’s Eerste Minister is trouwens niet toevallig Minister van koloniën, noch Jhr. de Graeff — oudgezant te Tokio en voormalig Gouverneur Generaal — minister van buitenlandsche zaken, noch Jhr. de Jonge — gewezen direkteur der Koninklijke Petroleum Maatschappij — Gouverneur Generaal van Oost Indië. De politiek van het “Rijk” wordt tegenwoordig in de eerste plaats vanuit Indië, en niet vanuit Nederland bepaald, vooral sinds het op en om den Stillen Oceaan steeds heviger spant, Japan naar de olie van Borneo en naar Nieuw Guinea loert, en Indonesië gevaar loopt, bij een eventueel conflikt in het verre oosten in denzelfden toestand te raken, als België in 1914 in het westen.<br />
<br />
Met het oog hierop blijft ook Nederland ter “nationale defensie” gereed: om met behulp van een of meer groote mogendheden Indonesië tegen een eventueelen aanvaller te verdedigen. Zoo kan het eerdaags gebeuren, dat ondervoede Javaansche dessabewoners, werk-looze jongens uit de drentsche venen, failliete boeren uit Holland en Friesland, en zwangere vrouwen uit Brabant en Limburg worden opgeroepen om, elk op zijn wijze, deel te nemen aan den oorlog tegen…. den Keizer van Japan, die hun nog vreemder is dan Koningin Wilhelmina. En het gevaar is niet uitgesloten, dat dan niet slechts burger-, maar ook sociaal-demokraten, de nationale eenheid stellend boven de nationale geschillen, bij tienduizenden met de regeering “Godsvrede” sluiten en, geheel volgens de regels van het burgerlijk pacifisme, juist elke aktie tegen den oorlog stopzetten, als deze werkelijk begint.<br />
<br />
<br />
''==V. Geweld en proletariaat==''<br />
<br />
Enkeling en massa behooren voortdurend gereed te zijn “te sterven voor een idee”, “zich te offeren voor de gemeenschap.” Is het wonder, dat steeds meer uitgebuiten ten slotte besloten het geweld niet meer toe te passen voor een vreemde, maar voor hun eigen zaak, te meer nog, waar die wezenlijk de zaak der gansche menschheid was, en dat zij zich hierbij aan het vroegere gedrag der revolutionaire burgerij, dat door school, kerk, pers, literatuur, door schilder- en door beeldhouwkunst eindeloos verheerlijkt was, voor hun eigen revolutie inspireerden? Dat idealisten van feodalen of burgerlijken huize, die zich verbitterd van hun wreede klasse hadden afgewend — Marx, Engels en Lenin vooral — het hun ingeënt geloof aan de doelmatigheid van waldan geestdriftig poogden bij te brengen aan het zich verheffend proletariaat? Indien tallooze ontrechten eindelijk besloten de hun in de hand gedrukte wapens allereerst tegen hun eigen binnenlandschen vijand, de heerschende klasse, aan te wenden, valt de verantwoording hiervan niet zoozeer op hen zelf als op hun harde meesters, die hen eeuwenlang in dezen geest hadden opgevoed. Het is de bourgeoisie, die onder de kleine burgerij en het proletariaat de romantische ideologie van het geweld tot in de diepste lagen heeft verspreid. Het is de bourgeoisie, die sinds de fransche revolutie de zonen des volks tegen hun wil bij millioe-nen tot militaire africhting heeft gedwongen, en ze in 1914 uitstortte in de loopgraven. Het is de bourgeoisie, die de wereld in nationale legerkampen heeft verdeeld, altijd gereed elkaar moorddadig te bespringen. Het is de bourgeoisie, die de krijgstechniek ál wetenschappelijker heeft ontwikkeld: van den strijd met kruit en kogel tegen het harnas en de burchten der ridders af, tot den modernen gifgas- en bakteriënoorlog tegen weerlooze massa’s, kinderen zelfs, toe. Het is de bourgeoisie, die den geest des volks heeft ontadeld door een menschonwaardig stelsel van discipline in fabriek, kazerne, kantoor en gevangenis. Het is de bourgeoisie, die de slagschepen, kruisers, onderzeeërs, bombardeervliegtuigen, oorlogsluchtschepen enz. met sanktie van de Kerk heeft ingevoerd, en ten slotte het proletariaat verleid, dit alles haar zooveel mogelijk te ontwringen om het te richten op zijn eigen, werkelijken vijand.<br />
Ziedaar den zin van de muiterij op “De Zeven Provinciën”, waar onderdrukte blanken en gekleurden het geweldsapparaat één oogenblik aan de handen der heerschende klasse ontrukten om het in dienst te stellen van hun eigen zaak. Daarom hield de dagenlange tocht van “Nederland’s Potemkin” de wereld in zoo’n ademlooze spanning. Officieel ging het slechts om loon: principieel verklaarde men zich bereid het staatsgezag te erkennen; met werkelijke dienstweigering had dit optreden niets te maken — anders hadden zij eens en voorgoed zich aan het nationale geweldstelsel onttrokken, en wellicht meteen hun schip naar den bodem der zee gezonden, opdat met die “drijvende doodkist” niemand meer kwaad kon doen —. Maar daardoorheen werkte iets diepers: een instinktieve neiging, zich aan het heerschend stelsel te onttrekken; een duidelijke dreiging, dat bij eventueelen oorlog of mogelijke “ordemaatregelen” tot behoud van Indonesië, de heerschende klasse niet meer op Jan Proleet zou kunnen rekenen. In het herdenkingsjaar van Willem de Zwijger wekte het optreden dezer mannen alom herinnering aan de geuzen op. En wie heeft die wilde kapers altijd zoo uitbundig verheerlijkt?<br />
<br />
Voorzoover het blanke proletariaat en de onderdrukte gekleurde volken gelooven aan de doelmatigheid van het geweld in dienst van hun eigen zaak, valt de verantwoordelijkheid hiervoor vooral op de burgerij. Dit is door geen bom op blanke en gekleurde muiters weg te werken, noch door gevangenisstraffen van vier tot achttien jaar. Het wordt er juist door bevestigd.<br />
<br />
Als het eropaankomt blijkt, vooral in het westen, de overgroote meerderheid van christenen, socialisten, anarchisten, communisten letterlijk nog door het geloof aan en in het geweld bezeten. Christenen geven hierbij zelfs den toon aan: Kuyper, Dr. De Visser, Jhr. de Geer, Slotemaker de Bruine, Colijn.<br />
<br />
Voor de burgerij, die wezenlijk parasiteert, is dit, als wij zagen, normaal. Maar socialisten, bolsjewisten, anarchisten willen alle uitbuiting en onderdrukking opheffen; strijden voor een wereld, “waarin voor ruw geweld geen plaats meer wezen zal.” Daarom ontstaat er, zoodra de overoude geweldsmethoden hier óók worden aangewend, tegenstrijdigheid tusschen doel en middelen. Want het is nu eenmaal zoo, dat ieder middel ook zijn eigen immanent of inwonend doel heeft, en alleen aan een hooger doelstelling kan worden ondergeschikt gemaakt, voorzoover het daar wezenlijk mee overeenstemt. Wie zich hieraan niet houdt, ervaart onverbiddelijk de diktatuur der middelen: voorzoover deze uiteraard heel anders zijn gericht, leiden zij, hoe sterker men hen voor een andersgeaard doel toepast, daarvan des te verder af. Het is onmogelijk tot vrijheid op te voeden door dwang, of kookgas in te ademen om te leven. Kookgas dient om te kooken; leven eischt frissche lucht. En vrijheid wordt slechts, in vrijheid, door vrijheid opgewekt en aangevuurd. Hoogstens zoekt men vrijheid in reaktie op dwang, en frissche lucht, wanneer men in vergiftigde dreigt te stikken.<br />
<br />
Er ontstaat onhoudbare tegenstrijdigheid, wanneer zij die voor de opheffing van klasseuitbuiting en rassenonderdrukking strijden, voor hun revolutie — de grootste en meest grootsche die ooit plaats vond — de horizontale en vertikale geweldsmethoden der vroeger revolutionaire burgerij en van het tegenwoordig burgerlijk staats- en klassenstelsel overnemen, en die nog versterken door feodale machtsmiddelen, waarvoor de bourgeoisie oorspronkelijk zelfs den neus ophaalde. Met inquisitie, ontleend aan het middeleeuwsch katholicisme, staatsabsolutisme en geheime politie, ontleend aan het tsarisme, onderdrukking der vrijheid van gedachte, van geweten, ontleend aan katholicisme en tsarisme beide, nationalisme en militarisme, geschapen door de bourgeoisie, bureaukratie en parlementarisme, kenmerkend voor den burgerlijken staat, en alle middelen en methoden, die hiermee onvermijdelijk samenhangen, kan men de zelforganisatie van den arbeid niet verwerkelijken. Het bolsjewisme, dat dit steeds hartstochtelijker poogde, en zelfs tot gijzeling verviel, raakte al verder af van zijn oorspronkelijk doel: de raden van arbeiders en boeren. Het verstrikte zich in een feodaal getint staatskapitalisme, dat zich op machiavellistische wijze steeds meer in de imperialistische wereld inschakelde.<br />
<br />
Het moderne kapitalisme, dat zich praktisch noch moreel meer kon rechtvaardigen, moest uiteraard uitloopen op fascisme. De burgerij zag zich, zelfs in de meest demokratische landen, tegen heug en meug genoodzaakt op allerlei feodale machtsmiddelen terug te grijpen, die zij vroeger fel had veroordeeld: de vrijheid van denken, van spreken, schrijven, vergaderen en organi-seeren wordt den laatsten tijd zelfs in Nederland al sterker onderdrukt, terwijl broodroof wordt toegepast op politieke tegenstanders — bedenkelijke symptomen van inquisitie en terreur, die in Indonesië, waar bij de gekleurden een grootsche worsteling om zelfbevrijding opkomt, nog feller in het oog springen. Alle middelen worden tegenwoordig door de kapitalistische regeeringen aangegrepen om het “gezag” te beschermen en het “recht”, d.i. de burgerlijke klassebevoorrechting te handhaven. De schoone leuzen, waarmede de opkomende burgerlijke maatschappij zich eens zoo fier omhulde, vallen ais waardelooze vodden af. Daar staat ze nu in haar meedoogenlooze naaktheid!<br />
<br />
Het fascisme is de wanhopige consequentie, waartoe het imperialistisch kapitalisme steeds meer vervallen moet, tenzij de arbeidersmassa zich metterdaad verzet. Het is de hopelijk laatste poging van de burgerij, de maatschappelijke ontwikkeling, die haar dreigt te ontglippen, terug te forceeren. Sociaal-psychologisch beschouwd hebben wij hier met desperado-politiek te doen. Dit vooral verklaart zijn namenlooze wreedheid.<br />
<br />
Moet het kapitalisme uiteraard tot fascistische methoden komen, het socialisme mag er nimmer toe vervallen: het wordt erdoor in zijn wezen aangetast. Geweld en oorlog, die uit de buiten- en binnenlandsch imperialistische verhoudingen steeds meer volgen, vloeken met de maatschappelijke zelfbevrijding, die de taak is van het wereldproletariaat. Hoe meer geweld, hoe minder revolutie, zelfs waar het geweld principieel in haar dienst wordt gesteld. En hoe meer revolutie, sociale reconstruktie, des te minder destruktie, vernieling.<br />
De moderne revolutionair heeft thans óf de conclusie te aanvaarden, die op de Anti-Gifgas-oorlog Conferentie te Frankfort bolsjewistische mannen en vrouwen letterlijk uitschreeuwden: “Tegen de witte vrouwenregimenten roode vrouwenregimenten, tegen de witte gifgassen roode gifgassen, tegen de witte oorlogsbakteriën roode bacteriën!” en het eigen produktieproces ál sterker daarop te richten, met alle gevolgen van dien, of met dit alles principieel en praktisch te breken, en steeds meer strijdmiddelen toe te passen, die wezenlijk beantwoorden aan zijn doel. In de vorige eeuw kon men nog naïevelijk meenen, dat de politieke of nationale oorlog in een revolutionairen burgeroorlog kon worden omgezet, ofschoon Proudhon reeds uit Napoleon’s optreden en de gebeurtenissen van zijn eigen tijd had afgeleid, dat het collektieve geweld kultureel geen zin meer had, en met den aard van het moderne socialisme vloekte. Het construktieve werd steeds meer bedreigd door het destruktieve: de militaire samenleving behoorde zoo spoedig mogelijk in een industrieele te worden omgezet. Thans echter is tengevolge van de ontwikkeling der vernietigingstechniek vooral de oorlog zóó negatief van aard geworden, dat toepassing van dit strijdmiddel voor een werkelijk revolutionair onmogelijk is. Tenzij men het in den blinde uitroeien van mannen, vrouwen, kinderen, zuigelingen, dieren, het van uit den hemel wegbranden van heele landstreken en wereldsteden, het verspreiden van gifgassen en ziektekiemen, die op oncontroleerbare wijze vrienden en vijanden, geestverwanten en tegenstanders van den aardbodem verdelgen — een nog barbaarscher optreden dan van Jahveh tegen Sodom en Gomorra — en den aanslag op alle menschelijkheid en socialisme, die dit alles onverbiddelijk in zich sluit, voor zijn rekening zou willen nemen.[7]<br />
<br />
Er zijn er heel wat, die dit diep beseffen. En toch aarzelen zij, met de oude geweldsmethoden te breken. Waarom?<br />
<br />
Ten eerste, uit valsche schaamte voor hun zedelijk bewustzijn, Want zedelijkheid is thans niet in de mode. Meer nog dan zich te onttrekken aan de nationaliseering der gewetens kost het moeite, op te roeien tegen den golf van geweldsgeloof, waardoor ook de revolutionaire beweging zeer diep wordt beroerd. De feodaal-burgerlijke suggestie kan op ongekende resultaten bogen! Het eischt een zeer sterken moed, tegen dit alles in te gaan: men krijgt zoowel fascisten als bolsjewisten, sociaaldemokratische als burgerlijke nationalisten, — men krijgt zoo ongeveer de heele wereld tegen. Vuisten ballen, een groote keel opzetten, en met vliegende vaandels en slaanden trom regimentsgewijs door de straten gaan — is tegenwoordig in de mode. Het doet er niet toe, waarom en waarvoor. Als men maar machtig en heldhaftig schijnt, en anderen zóó hard toeschreeuwt, dat men het zelf haast gelooft. Daardoor zijn reeds heel wat revolutionairen over… donderd, en durven niet meer voor hun diepste menschelijkheid te staan. Nog liever loopt men in een blinden roes van bolsjewisme naar fascisme, van fascisme naar bolsjewisme over.<br />
<br />
“En dan — vraagt men telkens weer — het resultaat? Waar loopt het op uit, als wij tegenover zooveel reaktionair geweld ons zonder geweld zouden verweren? Worden de strijdmiddelen der verdediging niet door die van den aanvaller bepaald? Moet men de heerschende klasse niet met haar eigen argumenten overtuigen?”<br />
<br />
“Men kan — zoo vernemen wij telkens weer — de burgerij niet met de punt van een zakdoek verdrijven! Men trekt tegen Hitler niet met een eierlepeltje uit! Tegen al dat reaktionaire geweld zullen doeltreffende machtsmiddelen moeten worden gesteld.”<br />
<br />
Doeltreffend, inderdaad. Geen grooter fiktie echter dan het onder feodale en burgerlijke suggestie algemeen aanvaarde geloof, om niet te zeggen dogma, dat geweld ter verdediging van een rechtvaardige zaak zoo’n doeltreffend middel zou zijn, en de oorlog als een onfeilbaar ordal, een Godsgericht of Godsoordeel, zou werken. Zoolang er in de wereld oorlog gevoerd is, werden er eigenlijk telkens twee oorlogen gevoerd; één door elk der beide partijen. Vele daarvan bleven onbeslist, wat beteekent, dat nog geen 50% met succes bekroond werd. En in hoe weinige overwon tot nog toe het recht. Het meerendeel der oorlogen, die met overwinningen eindigden, stonden veeleer in dienst van een onrechtvaardige, dan van een rechtvaardige zaak! In elk geval geeft de rechtvaardigheid eener zaak in den modernen oorlog minder dan ooit den doorslag. Reeds Napoleon verklaarde, dat God altijd staat aan de zijde der sterkste kanonnen. Zeker is, dat aan het begin dezer eeuw de transvaalsche boeren, die met den Bijbel in de eene, en het geweer in de andere hand voor een rechtvaardig zaak heldhaftig streden, het ondanks God en geweld tegen het Britsche Imperium verloren, en dat het horizontale en vertikale geweld der burgerij een wereld van onrecht en onderdrukking succesvol heeft opgebouwd. Een rechtvaardige zaak had tot nog toe gemiddeld in de wereld zeker geen 10% kans om het gewapend te halen. Heeft zij thans nog één procent kans? Zij heeft 0% kans, omdat, zooals hierboven werd aangetoond, de toepassing der moderne geweldsmiddelen zelfs de rechtvaardigste zaak tot een onrechtvaardige maakt, en haar wezenlijk op één peil brengt met den bestreden tegenstander. Zelfs indien zij formeel zegevierde, zou ze onverbiddelijk gedoemd zijn de vruchten van haar zegepraal met steeds geraffineerder geweldmethoden te beschermen, en zich in het destruktieve vast te boren.<br />
<br />
In elk geval is het een fiktie, dat geweld voor een rechtvaardige zaak het éénig geëigende middel zou zijn. Voor het moderne proletariaat en de gekleurde rassen is het krijgsgeweld reeds uit zuiver praktisch oogpunt daarom iets onmogelijks, omdat de wetenschappelijke vernietigingsmiddelen steeds meer in handen van goedbetaalde specialisten raken, en de massa noch over vliegtuigen, noch over giftige gassen, noch over electrische stralen, noch over oorlogsbakteriën ook maar beschikt. Dit alles is het monopolie geworden van een groep wezenlijk gewetenlooze mannen van het vak. En al beschikte zij erover, dan zou zij ze nog niet kunnen toepassen, zonder zoowel physiek als moreel een aanslag te doen op zich zelf, reeds, gelijk wij gezien hebben, omdat men de gevolgen van den chemischen, bak-teriologischen oorlog enz. niet meer beheerschen kan.<br />
<br />
Intusschen verwijt men van revolutionaire zijde op de hartstochtelijkste manier aan de tegenpartij het gebruik der middelen, die men zelf wil toepassen. De “Travail”, die sterk met Moskou sympathiseert, toont verontwaardigd aan, dat Mussolini en Hitler hun tegenstanders met dezelfde middelen bestrijden als de middeleeuw-sche pausen. Doch het blad verzwijgt stelselmatig, dat in het Rusland van Stalin dergelijke middelen op politieke tegenstanders ook worden toegepast. Volgens de “Fakkel” moet het fascisme “met alle middelen” worden bestreden. Belgische, fransche, deensche en neder-landsche sociaaldemokraten maken zich met Einstein gereed om het nationaal-socialistisch oorlogsgeweld met “demokratisch” oorlogsgeweld te keeren. Alsof daaruit niet nòg gruwelijker fascisme zou volgen.<br />
“Wie het doel wil, moet de middelen willen!” roept men uit. Inderdaad: de middelen, die passen bij het doel. En dat kunnen voor werkelijk revolutionairen daarom “alle middelen” nooit zijn, omdat de groote meerderheid der feodale en burgerlijke strijdmethoden met socialisme en menschelijkheid vloeken.<br />
<br />
<br />
''==VI. Doeltreffendheid der bovengeweldadige strijdwijzen==''<br />
<br />
Hoe oneindig zijn daarboven de niet-gewelddadige strijdmiddelen verheven. En hoeveel doeltreffender zijn ze. In hetzelfde Transvaal, dat ondanks zijn goed recht, godvreezendheid en droog kruid, zijn kopjes en eerste-klas-schutters tegen het britsche imperialisme niet op kon, heerschten om en bij het begin dezer eeuw tegen een groep Indische immigranten, uitzonderingswetten, die hen maatschappelijk en economisch dwarsboomden en als mensch beleedigden. In 1906 werden zij zelfs met crimineel verdachten en misdadigers wezenlijk gelijkgesteld: elk hunner moest zich bij de politie aanmelden, en daar een vingerafdruk laten registreeren. Op raad van hun landgenoot Gandhi, advokaat te Pretoria, besloten eenige duizenden de nieuwe wet te negeeren, en de daarop gestelde straffen waardig te ondergaan. Intusschen bleven zij hun tegenstanders als medemenschen erkennen, en deden voortdurend op hen beroep. Zij waren vastbesloten niet door geweld, maar door satyagraha, offervaardigheid en geestkracht, op de wijze der burgerlijke ongehoorzaamheid te overwinnen. Deze “rebellie zonder eenig symptoom van geweld” leidde tot strenge gevangenisstraffen, en allerlei moeiten en nood. De geweldlooze strijders werden zelfs bedreigd in hun economisch bestaan. Doch de geestdrift was sterk en de solidariteit zeer groot, te meer waar zij berustte op de oud-indische ahimsa-traditie: godsdienstig geloof in de geweldloosheid. Gandhi, die reeds gevangen gezeten had, reisde in 1910 naar Londen, om op de betrokken leden der regeering een persoonlijk beroep te doen. Doch de britten gaven niet toe. In 1912 werden alle volgens indisch recht gesloten huwelijken ongeldig verklaard, en aan elk der in Zuid Afrika wonende indiërs een jaarlijksche extrabelasting opgelegd. Op raad van Gandhi ging men toen tot algeheele non-coöperatie en algemeene staking over. Indische vrouwen trokken door de mijndistrikten, en wekten overal hun landgenooten op alle werk neer te leggen, totdat de betrokken maatregelen zouden zijn ingetrokken. Reeds aarzelde de overheid, en beloofde het hoofdgeld af te schaffen. Doch de indiërs eischten onmiddellijk de daad bij het woord, en hun volle menschelijke rechten. Zij organiseerden een demonstratieve tocht van alle landgenooten dwars door Transvaal.<br />
<br />
Een geweldige politiemacht kwam op de been. Ze begon met Gandhi te arresteeren. Doch “het geweldlooze leger” trok zonder leider verder. Opnieuw liet men Gandhi los. Toen deze zich echter weer bij zijn landge-nooten voegde, arresteerde men eenvoudig alle demonstranten en transporteerde hen per spoor naar hun woonplaatsen terug. Doch het doel was bereikt: de publieke opinie kwam in beweging. Juist was Gandhi voor de derde maal, thans tot 15 maanden gevangenisstraf, veroordeeld, toen de overheid toegaf! In 1913 werd het hoofdgeld afgeschaft, de geldigheid der indische huwelijken erkend, en kregen de indische immigranten rechtsgelijkheid met de andere burgers. De vroegere boerengeneraal Smuts, die in 1906 nog verklaard had, de uitzonderingswetten nimmer te zullen opheffen, erkende zich thans moreel overwonnen. Het is duidelijk, dat als dit handjevol menschen zich gewapend verzet had, zij door het britsche geweld nog zwaarder zouden zijn verpletterd dan de militair-technisch oneindig beter toegeruste boeren, wier aantal bovendien grooter was, en die onder veel gunstiger strategische condities hadden verkeerd. Zulk optreden was indiërs niet vreemd. Toen in 1812 de britsche regeering een hoogst onbillijke belasting had ingevoerd, zette de bevolking van Benares het gansche sociale en politieke leven stop. De winkels bleven gesloten. Den overheerschers werd alle arbeid geweigerd. In vrije discipline gehoorzaamde men voorbeeldig aan de zelfgekozen leiding. Tot de regeering toegaf, en de belasting opgeheven werd.<br />
<br />
Ook in den strijd tegen inlandsche dwingelandij paste men dergelijke strijdmethoden toe, bijv. in 1830, in Mysore, tegen de grenzenlooze uitbuiting door een despoot. Op een gegeven oogenblik staakte de geheele bevolking allen arbeid te velde, weigerde elke belastingbetaling, verliet zelfs de dorpen, en trok zich in de wouden terug. Nergens — verklaarde een britsch re-geeringsrapport — hadden uitspattingen plaats; niemand greep naar de wapenen. “Met deze soort maatregelen, om zich tegen de misbruiken der overheid te verweren, zijn de inboorlingen zeer vertrouwd. Het 't vaakst gebruikte middel, dat meestal ook de beste uitkomst geeft, is het volledig terugtrekken van ieder deelnemen aan de bestuurszaken.”<br />
<br />
Hoeveel doeltreffender de bovengewelddadige strijdmethoden zijn dan de gewelddadige, vooral tegenover een machtig bewapend bewind, bleek aan het begin dezer eeuw in Bengalen. Ook daar zette men toen, onder leiding van Aurobindo Ghose, tegen al te nadeelig en smadelijk geachte maatregelen der britsche overheid een krachtige non-coöperatie-beweging in, waarbij men het gansche politieke apparaat negeerde, en op ieder gebied elke samenwerking met de regeering staakte. Men boycotte tevens alle britsche waren. Tagore wekte in zijn vrijheidszangen zijn landgenooten op goed en bloed veil te hebben voor de bevrijding des lands. Op groote brandstapels deed men in Engeland vervaardigde kleeren en weefsels in vlammen opgaan. Ghose eischte, dat zijn volk zich zoo zelfstandig zou maken, dat het zich zelf zou kunnen voeden en kleeden, en in zijn wezenlijkste geestelijke en physieke behoeften voorzien. Toen Londen niet toegaf, keerde Bengalen zich tegen het engelsch gezag als zoodanig. Ghose wekte zijn landgenooten niet slechts op tot negeeren van het britsche bewind, doch vooral tot krachtig onderling dienstbetoon, om zoo zijn recht op onafhankelijkheid daadwerkelijk te bewijzen: hygiënische misstanden moesten bestreden, overal scholen gesticht, wegen aangelegd, de landbouw op peil gebracht worden. Doch de al te ongeduldige massa liet zich ten slotte door meer heethoofdige leiders tot gewapend verzet meesleepen. Het britsche geweld kreeg zijn kans, en de prachtig ingezette beweging werd genadeloos onderdrukt.<br />
<br />
Toen dan ook in 1918 de boeren van Kaira tegen al te onredelijke belastingen in verzet wilden komen, en daartoe Gandhi raadpleegden, stelde hij hun voor, onverbiddelijk te weigeren ook maar iets te betalen, en de daarop gestelde straffen waardig te ondergaan. Honderden boeren raakten gevangen. Doch zij volhardden. Tot de belasting werd ingetrokken.<br />
<br />
Zoo vormde men reeds meermalen in Indië een “diamanten front”, waardoor o. a. de arbeiders te Virangan en Ahmedabad verrassende resultaten behaalden.<br />
<br />
In 1920—21 gaf Indië onder Gandhi’s leiding zijn eerste groote voorbeeld van nationale burgerlijke ongehoorzaamheid. Men kent den aard van zulk een ondernemen: een groep, een klasse, een volk doet in allerlei opzichten, of de regeering niet bestaat, negeert stelselmatig het politiek-maatschappelijke leven (non-coöperatie). Scholen blijven leeg, de rechtspraak staat stil, belastingen worden niet betaald, enz. Men weigert vooral, zekere bepalingen en wetten, die men in het bizonder bestrijden, of vóór alles opgeheven zien wil, te gehoorzamen. Vaak gaat dergelijke algeheele of gedeeltelijke stopzetting van het maatschappelijk leven met staking gepaard, en met weigering om bepaalde goederen, wier afzet vooral in het belang van de tegenpartij is — weefsels, zout, alcohol bijv. — te koopen of te verkoopen. Boycott dus, gelijk China ons reeds sedert drieduizend jaar geleerd heeft, een bizondre machtig en doeltreffend wapen. Gelaten ondergaat men zelfs de wreedste aanvallen van politie en leger, en alle straffen, die op het schenden der betrokken wetten zijn gesteld, bereid als men is om tot het uiterst voor zijn beginselen te lijden. Hoe meer men wordt vervolgd en mishandeld, hoe langer gevangengezet, des te sterker concentreert men zich op zijn geestelijke en zedelijke krachten, — des te hooger verheft men zich boven het ál vulgairder geweld van zijn tegenstander, op wien men nochtans als mensch voortdurend beroep blijft doen. Het is algemeen bekend, welk een ontzaglijke geestkracht het nieuw ontwaakte Indië in dezen strijd ontplooide, en hoe bij geweldlooze demonstraties en het posten voor winkels, kroegen, e. d. grootouders, ouders en jeugd wedijverden in heroïsme. Het Britsche Wereldrijk kon er niet tegen op: Indië behaalde zijn eerste, groote overwinning. Nimmer had het militair-technisch volstrekt onmachtige land op het hypermoderne geweld der tegenpartij gewapenderwijs zulk een succes kunnen behalen.<br />
<br />
“Maar Indië is nog altijd niet vrij!”<br />
<br />
Waarom legt men aan de geweldlooze strijdwijzen altijd een anderen maatstaf aan, dan aan de moorddadige? Ook in den oorlog is de eerste overwinning haast nimmer de eindviktorie. Elke strijd — gewapend of ongewapend — duurt gewoonlijk jaren, kenmerkt zich door het op en neergaan der kansen, door overwinningen en nederlagen, die, hoogstens voor één der betrokken partijen, ten slotte op een definitieve viktorie uitloopen. Hoe slecht stond het er aanvankelijk, ondanks enkele successen, met den vrijheidsstrijd der Nederlanden tegen Spanje niet voor! Tot men eindelijk, na tachtig jaar, zijn doel, en nog niet eens volkomen, had bereikt. Indië’s strijd zal waarschijnlijk korter duren. Vast staat intusschen, dat het op geweldlooze wijze successen heeft behaald, waarvan het op iedere andere manier verstoken zou zijn gebleven.<br />
<br />
“Maar Gandhi is een hindoe! Hij leeft uit een bepaalde godsdienstige traditie.. Hij is een heilige, een asceet. Wat hebben wij daar mee te maken? In Indië is de geweldloosheid een traditioneele vorm van religie!” Wij staan echter reeds voor het feit, dat andere indiërs, die uit een heel andere traditie leven, door de doeltreffendheid van Gandhi’s strijdmethoden zóó diep werden getroffen, dat zij die ten slotte overnamen. Naar men weet, wordt het britsche bezettingsleger in Indië vooral samengesteld uit sikhs. Dezen, wier godsdienst den mannen zelfs verbiedt het zwaard af te leggen, hadden in 1923—24 een scherp conflikt met het gouvernement. Niet in staat dit gewelddadig op te lossen, besloten zij, de geweldlooze direkte aktie toe te passen. Rustig en fier, het zwaard aangegord, doch hun armen roerloos terzijde, ondergingen zij zelfs de brutaalste mishandelingen van politie en leger. Tot zij het hadden gewonnen.<br />
<br />
Dit bewijst, dat de bovengewelddadige strijdwijzen noch aan Gandhi’s persoon, noch aan een bepaalden vorm van godsdienst of religie zijn gebonden. Het blijkt nog sterker uit wat geschied is bij de noord-indische pathans. Deze stammen staan bekend als wraakzuchtig. Zij kunnen geen beleediging verdragen, en reageeren daarop van ouds onmiddellijk met geweld. Tot in 1930 Abdoel Ghaffar — en mohammedaan dus, en allerminst uit geweldlooze tradities levend — hen van de doeltreffendheid der geweldlooze strijdwijzen wist te overtuigen. Vergeefs poogt sedert de britsche regeering de beweging dezer “roodhemden” hardhandig te breken. Vervolgingen, gevangenisstraffen, neerschieten zonder vorm van proces — niets blijkt tot nog toe in staat, hun moed te fnuiken.<br />
<br />
Men kan met Subhas Bose bezwaren koesteren tegen Gandhi's politieke taktiek, en het betreuren, dat hij meermalen den strijd op ongewenschte oogenblikken afbrak. Doch Bose zelf stelde vast, dat de hoofdfout van Gandhi was gelegen in zijn neiging tot voorbarig compromis met de britsche regeering en wenschte, dat de Mahatma bij vroegere gelegenheden den geweldloozen strijd juist niet opgegeven, doch nog krachtiger doorgezet had: dan had hij nog gunstiger resultaten behaald! Ook heeft Gandhi z.i. veel te veel verwaarloosd, de soldaten der tegenpartij te winnen, ofschoon ook dit indiërs waren, en te weinig solidariteit betoond met de dienstweigeraars van het Garhwali-regiment, die de britsche regeering met zware kerkerstraf trof, omdat ze geweigerd hadden op ongewapende landgenooten te schieten. Dit alles bevestigt juist den zin der besproken taktiek. De laatste jaren hebben trouwens bewezen, dat Indië’s zelfrespekt en strijdkracht ongekend is gegroeid, en het reeds in staat is, allerlei concessies van het britsche bewind fier van de hand te wijzen.<br />
<br />
De geweldlooze strijdwijzen zijn noch aan een bepaald persoon, noch aan een bepaald ras, noch aan een bepaald land, noch aan een bepaalde levens- of wereldbeschouwing verbonden: op het Congres tegen het Imperialisme kon men te Brussel in 1927 den Zoeloe Goemede hooren verklaren, dat de zwarten in hun strijd om zelfbevrijding niet beter konden doen dan het indische voorbeeld te volgen. Inderdaad! hoe zouden zij op kunnen tegen de moderne bewapeningen der blanken, die met een maatschappelijke en technische organisatie samenhangen, welke hun wezenlijk vreemd is?<br />
Gandhi zelf erkent trouwens, dat hij tot zijn taktiek niet slechts is gekomen door zekere Indische, religieuszedelijke tradities, maar mede door de joodsche legende van Daniël en zijn vrienden, door de oud-christelijke Bergrede, door de ideeën van den Engelschman Ruskin, door de leer van den Rus Tolstoj, en vooral: door de woorden en daden van Thoreau, een amerikaanschen revolutionair van franschen afkomst uit het midden der vorige eeuw.<br />
<br />
De term civil disobedience, burgerlijke ongehoorzaamheid, waarin Gandhi zijn strijdwijzen samenvat, werd door hem zelfs welbewust ontleend aan den titel van Thoreau’s onsterfelijke rede van 1849. Deze zette daarin zijn opvattingen inzake individueele en collektieve dienst-, arbeids- en belastingweigering op klassieke wijze uiteen.<br />
<br />
Volgens Thoreau behooren alle verantwoordelijke burgers, zoodra een waarachtig menschelijk belang dit eischt, overheid, gezag en alle publieke wetten en instellingen volkomen te negeeren en op kritieke oogenblikken hun regeering verhinderen om kwaad te doen. Coöperatie, samenwerking, met alle personen en instellingen ten opzichte van wat goed, non-coöperatie, niet-samenwerking, ten opzichte van al wat verkeerd is, — daarin zou men zijn opvattingen, die hij zelf voorbeeldig in praktijk bracht, kunnen samenvatten. Thoreau werd in Amerika door de weinigen, die hem in die dagen kenden, als een phantastisch idealist, een sympathieke dwaas beschouwd, met wien men “in de praktijk van het leven” niet kon rekenen. Thans passen in Azië reeds millioenen medemenschen zijn even eenvoudige als doelmatige taktiek met verrassende resultaten toe.<br />
<br />
Thoreau kende trouwens — zoo goed als zijn vriend Emerson, wiens uiteenzetting “Over den Oorlog” (1838) hier ten minste vermeld moet worden — de leer van den genialen jongen franschman Etienne de la Boétie (1530—1563). Deze had in zijn verhandeling “Over de vrijwillige Slavernij” de maatschappelijke pyramide zeer scherp ontleed, en duidelijk bewezen, dat elke heerscher slechts zooveel macht heeft als… het volk hem toekent. De macht der heerschende klasse bestaat slechts zoolang, als de haar onderworpenen die principieel en praktisch erkennen, — als men voor het officieel gezag ontzag heeft.<br />
<br />
Gezag, als “macht of bewind over anderen”, is feitelijk niet iets uiterlijks, maar innerlijks. Het berust niet zoozeer op geweld, als wel op eerbied voor, geloof aan en in de zeggenschap der officieele heerschers. Ontsugges-tionneert zich de massa van haar ontzag, dan is daarmee het gezag, en weldra ook de macht, der heerschende klassen verdwenen. Despotisme, tyrannie en diktatuur bestaan dus slechts bij gratie van de onderdanigheid der massa. Zoodra zij, bewust geworden van het feit dat de heerschende machten wezenlijk op haar parasiteeren, dezen haar kracht onttrekt, stort de sociale pyramide ineen. Het eenige — constateert La Boétie — wat de heerschende machten op de beheerschten vóór hebben, is het voorrecht, dat dezen zelf haar schenken, om hen te niet te doen. Vanwaar spionnen, politie, soldaten? Het volk bespiedt in dienst der heerschende machten zichzelf. Het volk mishandelt en kerkert in dienst der heerschende machten zichzelf. Het volk bevecht en vernielt in dienst der heerschende machten zichzelf. Wanneer de zware voeten der soldaten over velden en steden gaan, vertrapt in dienst der heerschende machten het volk zichzelf. Domela Nieuwenhuis zou later zeggen:<br />
<br />
“Een volk in uniform is zijn eigen tyran.”<br />
<br />
“Van al die onwaardigheden, die de beesten óf niet voelen óf niet verduren zouden, kunt gij u verlossen — schreef La Boétie — door anders te willen: weest besloten niet meer te dienen, en gij zijt vrij! Ik wil dus niet eens, dat gij de tyrannie op zij stoot of ter neer doet tuimelen, steunt haar slechts niet meer, en gij zult haar door haar eigen gewicht ineen zien storten en verbrijzeld worden, als een geweldige kolos, waaraan het voetstuk onttrokken wordt.”<br />
<br />
Ook Tolstoj werd zeer diep door dit betoog getroffen. Hij haalt er eens een belangrijk gedeelte van aan. Zijn “Brief aan een Indiër”, die zulk een indruk op Gandhi zou maken en mede de geweldlooze direkte aktie van diens landgenooten voorbereidde, werd er sterk door geïnspireerd. De duitsche vrije socialist Gustav Landauer — wiens graf zooeven door nazi’s werd geschonden — liet zijn klassieke verhandeling over “De Revolutie” in La Boétie’s “Vrijwillige Slavernij” zelfs culmineeren.<br />
<br />
Wij zullen noch over de geweldlooze direkte aktie van het oorspronkelijk christendom, noch over die der middeleeuwsche en moderne sekten spreken. Anders zeggen de westersche arbeiders: “Dat is ons te religieus!” Laten wij liever naar de romeinen gaan.<br />
<br />
Reeds in 494 vóór Christus vond in het heidensche Rome een onvergetelijke vorm van non-coöperatie plaats. De plebejers leden toen hevig onder het schuldrecht, en werden aan steeds brutaler gijzeling onderworpen. Bewust van het feit, dat de rijkdommen en overwinningen der heerschende machten slechts dank zij hun voortdurende medewerking mogelijk waren, besloten zij op een gegeven oogenblik, zich uit het gansche maatschappelijke stelsel terug te trekken. Sine tillo duce — d.i. zonder eenige leiding: ze hadden geen Duce noodig! — weken ze uit naar den Aventinus. Livius verhaalt, hoe deze tocht voorbeeldig ordelijk plaats vond, de boerensoldaten een kamp organiseerden, zich inrichtten, enz. Een dergelijke secessio in montem zou vier maal hebben plaats gevonden. Met als resultaat, dat hun eischen vervuld, en in het belang der massa volkstribunen ingesteld werden. Case karakteriseert de secessie als het eerste succesvolle optreden van het proletariaat, dat zonder eenige wanorde of gewelddadigheid geschiedde.<br />
<br />
Hoe in 373 v. C. de bewoners van Tusculum “door een hardnekkigen vrede de wraak der romeinen afweerden, wat zij met de wapenen nooit gekund zouden hebben”, vindt men eveneens bij Livius beschreven. Ziedaar verschillende vormen van “gandhisme” in “het heidensche Rome”, dat men gewoonlijk slechts van een andere zijde kent. Trouwens Mirabeau, “een der meest politieke hoofden der nieuwe tijden”, verklaarde in de standenvergadering van Provence, dat het volk, dat ten slotte alles voortbrengt, “slechts onbewegelijk behoeft te blijven, om ontzaglijk te wezen.” Na diepgaand maatschappelijk onderzoek in de Ver-eenigde Staten en in Frankrijk, kon in het midden der vorige eeuw de fransche vrijdenker Bellegarigue evenmin aan uiteraard gewelddadige regeeringen, als aan ondanks zichzelf gewelddadige omwentelingen meer ge-looven: beide berustten wezenlijk op onderdrukking en moord, en konden zich er steeds moeilijker van bevrijden. Barrikaden worden meest opgeworpen door wie aan de regeering wil komen, tegen hen die al aan de regeering zijn. Men heffe iedere regeering op, door redelijkerwijze zichzelf te regeeren! Dan worden alle barrikaden eeuwig overbodig.[8]<br />
<br />
Bellegarigue propageerde le refus de concours, wat wij het best door “noncoöperatie” of “burgerlijke ongehoorzaamheid” vertalen. Hij ontwikkelde la théorie du calme, waarvolgens men in staat is, zelfs het machtigst regiem geweldloos te overwinnen door l'abstention et l’inertie, de kracht der onthouding. Tegen het zich bewust onttrekken aan het geweldsysteem houdt ten slotte niets stand, sociale voorrechten noch onrechtvaardige belastingen, spionnagestelsels noch militaire hiërarchieën.<br />
<br />
Tegenover deze sociaaldemokratische taktiek kwamen de anarchisten en syndikalisten op voor de noodzakelijkheid van direkte aktie op militair en economisch gebied: massale dienstweigering en algemeene staking.<br />
<br />
Alles bezwijkt voor de macht van het niet-doen: het zich, geconcentreerd op eigen zedelijke krachten, in groote massa’s onttrekken aan het geweldsregiem. Theorie, die volkomen overeenstemt met het visioen van den engelschen dichter Shelley, die naar aanleiding van het bloedbad van Peterloo (1819) in The Masque of Anarchy vrijwel letterlijk de houding beschreef, die een eeuw later de indiërs zouden innemen tegen het Writsche waldan. De bovengewelddadige strijdwijzen zijn dus aan godsdienst, ras noch volk gebonden. Amerikaansche en europeesche vrijdenkers erkennen evengoed haar waarde als mystieke hindoes, opstandig geworden zwarten en krijgshaftige sikhs. Trouwens, de algemeene staking, die vooral door Engelsche, Skandinavische en Russische socialisten en Fransche, Italiaansche, Iberische en Noord- en Zuid-Amerikaansche anarchisten en syndikalisten werd toegepast, en als typisch proletarisch strijdmiddel sinds het begin dezer eeuw ook door de neo-marxisten werd verdedigd, is wezenlijk bovengewelddadig van aard. In zóóver was het strijdbaarst gedeelte van het westersch proletariaat “gandhist” vóór Gandhi zelf!<br />
De revolutionaire syndikalist en socioloog Sorel — bekend atheïst en alles behalve “geweldloos” — onderscheidt dan ook principieel la force bourgeoise et la violence prolétarienne, wij zouden zeggen: het burgerlijk geweld en de macht van het proletariaat. Hij wil den oorlog opheffen in de algemeene staking, welk strijdmiddel aan de waardigheid van het revolutionaire proletariaat volkomen beantwoordt. Tegen de terreur der bourgeoisie, die haar rijk op de ruïnes van haar vijanden opbouwt en wier politieke inquisitie nog meer slachtoffers maakt dan vroeger die der kerk, behoeft het zelfs geen tegenterreur te stichten. Het verwerpt uiteraard den veroveringsoorlog, zoo typisch voor de burgerlijke maatschappij. Het proletariaat heeft een andere taak dan blindelings de strijdwijzen der bourgeoisie na te apen, wat — meent Sorel — Marx meermalen heeft vergeten.<br />
<br />
In een reeds jaren geleden in Nederland verspreide brochure,,,De Eindstrijd”, haalt A. Roller een treffende uitspraak van Max Stirner aan. Deze individualist, die geenszins tot de tegenstanders van alle geweld behoorde, erkende desniettegenstaande, dat de grootste macht der arbeiders in de mogelijkheid was gelegen, haar arbeidskracht aan de bourgeoisie te onttrekken, “De staat berust op de slavernij van den arbeid. Wordt de arbeid vrij, dan is de staat verloren.”<br />
<br />
En in hoeveel westersche volksvergaderingen weerklonk niet Herwegh’s woord:<br />
<br />
Gansch het raderwerk staat stil, als uw macht'ge arm het wil!<br />
<br />
De zoo juist overleden vrijgeest John Henry Mackay, een duitscher van schotschen afkomst, beschouwde den passieven weerstand als het eenige doelmatige middel des volks om zich zelfs tegen het meest agressieve geweld te verweren. Hij was sterk beïnvloed door Benjamin Tucker, die, hoewel eiken onderdrukte het recht op geweld in beginsel toekennend, uit zuiver zakelijke overwegingen tot de conclusie gekomen was, dat lijdelijk verzet het beste zelfverdedigingsmiddel is voor de massa’s: slechts daardoor kan de politieke bureaukratie en de militaire discipline definitief worden verbroken. Gewelddadige opstanden zijn door een geweldsregiem meest gemakkelijk te onderdrukken. Maar geen leger kan vreedzame menschen vernietigen, die niet eens op straat komen, aan geen verkiezingen deelnemen, dienstplicht, belasting weigeren, enz. Speciaal de belastingweigering werd door Tucker onderzocht naar aanleiding van het optreden van den Irish Land League, wiens katholieke boerenleden collektief geweigerd hadden belasting te betalen. Reeds scheen de overwinning nabij, toen in Ierland gebeurde, wat elders zoo vaak gebeurde, en de leiders, die in naam van den Bond met de tegenpartij “onderhandelden”, alles lieten uitloopen op een “compromis”, dat juist een nederlaag beduidde. — Waarom geeft men de definitieve beslissing ooit aan leiders over? Men vertrouwe géén leider! En evenmin schrijver dezes. Controleer zijn funktie, onderzoek zijn betoog en — beslis zelf.<br />
<br />
“Maar de massa is óók niet onfeilbaar!”<br />
<br />
Vertrouw zoomin in den blinde de massa, de leiders, als uzelf. In deze wereld is niets en niemand onfeilbaar. Doch laat, in elk geval op kritieke oogenblikken, uw lot, uw toekomst niet aan de beslissing van anderen over. Vooral niet, als die anderen door hun politieke of sociale funkties min of meer aan het te bestrijden stelsel zijn aangepast, of erin vastgegroeid. Hoe vaak werd de He Internationale door haar leiders bedrogen! Hoeveel maal hebben bolsjewistische diktators niet erkend, zich ten koste van millioenen medemenschen te hebben… vergist. En de anarchistische voorman Kropotkin verloochende in 1914 het supra-nationalisme. Een werkelijk revolutionaire beweging bestaat slechts in zóóverre als alle deelnemers in onderling verband bewust en verantwoordelijk handelen, de massa de leiders, de leiders de massa voortdurend controleeren, er een onophoudelijk proces van gemeenschappelijke zelfcontrole plaats vindt, en men op kritieke oogenblikken nimmer het heft der beslissing aan wie ook uit handen geeft. —<br />
<br />
Intusschen had Tucker, naar aanleiding van wat in Ierland plaats greep, vastgesteld, dat wanneer een vijfde van een volk stelselmatig belasting weigert, de zaak voor de betrokken regeering is verloren.<br />
<br />
Naar men weet, zijn juist de Ieren sterk tot gewelddadigheid geneigd. Sinds enkele eeuwen verzetten zij zich tot met de venijnigste middelen tegen het niets ontziend Britsch geweld. Toch konden zij het op deze wijze alléén in elk geval niet halen. Vandaar dat zij om en bij 1880 o.a. overgingen tot boycott. Boycott is zelfs een Iersch woord, ofschoon er een strijdwijze mee wordt aangeduid die, als wij reeds hebben opgemerkt, sinds enkele duizenden jaren vooral in China wordt toegepast — een wapen, welks uitwerking de Vereenigde Staten, Engeland en Japan meermalen zeer gevoelig hebben ondervonden.<br />
<br />
De bovengewelddadige strijdwijzen zijn noch aan een persoon, noch aan een volk, noch aan een ras, noch aan een bepaalde levens- en wereldbeschouwing gebonden. Zíj zijn algemeen-menschelijk, en veel doeltreffender dan men gewoonlijk vermoedt. Ziehier een reeks feiten, waarvan men bij het officiëele geschiedonderwijs weinig of niets verneemt, ofschoon zij juist die Nieuwe Geschiedenis voorbereiden, waarop alle volken hopen:<br />
<br />
1861 tot 1867. — In het midden der vorige eeuw zuchtten de hongaren onder de tyrannie van het keizerlijke Weenen, belichaamd in het beruchte “systeem van Bach.” Onder leiding van den roomsch-katholiek Frans Deak, “den wijze der natie”, gingen zij over tot een grootsche noncoöperatie beweging. Terwijl de hongaren de oos-tenrijksche regeering en instellingen volkomen negeerden, begonnen zij zelfstandig eigen onderwijs, landbouw en industrie te organiseeren, geheel overeenkomstig de idealen van den indiër Ghose.[9] Alle oostenrijksche goederen werden geboycott, alle belastingbetaling geweigerd: het kostte de weensche regeering veel meer om haar af te dwingen, dan ze terugontving — waardoor dus Tucker’s opvatting bevestigd werd. De weensche regeering verklaarde den boycott van oostenrijksche goederen voor illegaal. Doch de hongaren stoorden zich daar niet aan, al raakten de gevangenissen vol. De keizerlijke overheid legde hun verplichte inkwartiering van oostenrijksche en boheemsche soldaten op. De bevolking gaf dezen onderdak en voedsel, doch met zulk een verachting, dat de soldaten het niet verdroegen, en steeds meer protesteerden. Vergeefs poogde Weenen Deak en de zijnen tot een compromis te dwingen. Toen besloot keizer Frans Joseph, den hongaren militairen dienstplicht op te leggen. Doch deze weigerden op te komen, als één man. Reeds in Januari 1867 werd het systeem van Bach afgeschaft. Hongarije was vrij! Het had op geweldlooze wijze overwonnen in een strijd, dien het met de wapenen zeker zou hebben verloren.<br />
<br />
1871. — Den 18e Maart verbroederen zich op Montmartre te Parijs de troepen met het volk: in plaats van te schieten, steken zij de geweerkolven omhoog. De officieren kiezen het hazenpad, de regeering bezwijkt, de Commune breekt uit. Intusschen eischte Bismarck van het overwonnen Frankrijk een schadevergoeding van 6.500.000.000 frs., en de vesting Belfort. Thiers antwoordt echter, dat hij liever heel Frankrijk liet bezetten, dan aan zulke eischen te voldoen. Bismarck durfde het risiko niet aan!<br />
<br />
1875 — Het overwonnen Frankrijk wordt door Bismarck opnieuw bedreigd. Minister Decaze antwoordt, dat hij, liever dan toe te geven, Frankrijk zal laten bezetten. De “ijzeren kanselier” durft dit opnieuw niet aan.<br />
<br />
1891 — De sjah van Perzië legt zijn volk een schandelijk stelsel van tabaksregie op. Boycott! en de machtige sjach geeft toe.<br />
<br />
1902 — Finland weigert zich te onderwerpen aan den door den Tsaar opgelegden militairen dienstplicht, en het caesaropapisme moet buigen.<br />
<br />
1905 — De socialisten van Noorwegen en Zweden voorkomen oorlog tusschen beide landen door direkte aktie.<br />
<br />
1909 — De Spaansche regeering stuit op krachtig daadwerkelijk verzet van de bevolking tegen het imperialistisch avontuur in Marokko.<br />
<br />
1914 — 1.000.000 spaansche arbeiders verhinderen hun regeering zich aan de zijde der geallieerden in den we-reldkrijg te begeven.<br />
<br />
1917 — De argentijnsche arbeidersbeweging noodzaakt door algemeene staking de regeering af te zien van het uitgesproken plan van het parlement, om tegen Duitschland in oorlog te gaan.<br />
<br />
1917 — Het Australische volk weigert tweemaal zich volgens den wensch van zijn regeering te onderwerpen aan den militairen dienstplicht.<br />
<br />
1917 — De Britsche regeering wil den ieren den militairen dienstplicht opleggen. Ierland weigert — geen dienstplicht!<br />
<br />
1918 — Na den wapenstilstand willen de duitsche admiraals de krijgsvloot doen uitvaren om te voorkomen, dat vrede gesloten wordt. De matrozen weigeren de schepen naar buiten te brengen. En de vloot blijft binnen.<br />
<br />
1920 — De Duitsche arbeiders breken de poging der militaire kaste om het land te beheerschen (Kapp-Putsch) door algemeene staking.<br />
<br />
1920 — De Engelsche arbeiders noodzaken de britsche regeering door direkte aktie de gemobiliseerde soldaten naar huis te zenden, de troepen uit Rusland en Siberië terug te trekken, en af te zien van het uitgesproken voornemen om aan de zijde van Polen tegen Sovjet-Rusland in oorlog te gaan.<br />
<br />
1927 — Het egyptische ministerie Ziwar en de Britsche Hooge Commissaris worden door direkte aktie des volks genoodzaakt, een reaktionaire kieswet in te trekken.<br />
<br />
1930 — Na den wereldoorlog poogde de regeering van Nieuw Zeeland alle jongens van 14 tot 18 jaar aan een stelsel van militaire africhting te onderwerpen. Tallooze ouders wekten echter hun kinderen op, zich ondanks de gevangenis- en vestingstraffen hieraan te onttrekken. De regeering legde allen, die hun zonen hierin stijfden, een boete van 80 á 90 pond sterling, d.i. ongeveer duizend gulden op. 50.000 jongens weigerden, gesteund door 100.000 ouders, en in 1930 werd de wet opgeheven.<br />
<br />
Intusschen gedroeg Nieuw Zeeland zich hoogst onwaardig tegenover West Samoa. 40.000 polynesiërs, die deze eilandengroep bevolken, behooren tot de beste vertegenwoordigers van hun ras. Zij zijn eenvoudig, ridderlijk, gastvrij en zeer dappere strijders. Hun levensopvatting is haast paradijzig speelsch. Hun taal wordt het Italiaansch van den Stillen Oceaan genoemd. Hun godsdienst is een merkwaardig mengsel van christelijke en heidensche tradities. Hun economisch leven heeft een sterk communistischen inslag. Vóór den wereldoorlog stond West-Samoa onder Duitschland, dat het betrekkelijk gunstig behandelde. In Augustus 1914 werd het echter bezet door Nieuw Zeeland, dat in 1921 officieel mandataris werd. Onmiddellijk poogde dit onverbiddelijk het gansche leven der inboorlingen naar zijn grove hand te zetten. Dezen leenden zich hiertoe níet.<br />
<br />
Niet in staat, met kracht van wapenen tegen het geweld der overheerschers op te worstelen, vereenigden 95% der bevolking zich onder leiding van Tamasese in de Moa, een organisatie van passieven weerstand. Nieuw Zeeland zond oorlogsschepen, matrozen, mariniers, vliegmachines, liet schieten op weerlooze demonstraties — Tamasese kwam hierbij om —, maar de strijd der sa-moanen gaat voort. Het is tot nog toe de physiek zooveel machtiger blanke regeering niet gelukt, de slechts enkele duizenden inboorlingen, bovendien over verschillende eilanden verspreid, naar haar wil te dwingen.<br />
<br />
Hoe stiet trouwens in Rusland sinds 1918 het militair almachtig bolsjewisme op het lijdelijk verzet der boeren! Men behoeft allerminst het koelakken-standpunt te deelen, om zakelijk te erkennen, dat de even miserabele als ongewapende millioenenmassa het stalen bewind van Moskou vijftien jaar heeft weerstaan, en genoopt tot allerlei concessies.<br />
<br />
Het sterkste bewijs voor de doeltreffendheid der geweldlooze strijdwijzen is overigens de geschiedenis der russische tolstojanen. Dezen — enkele duizenden in een millioenenrijk — hebben zich steeds bereid verklaard, op humanitair en construktief maatschappelijk gebied met de bolsjewisten samen te werken. Zij weigeren echter pertinent, zich te onderwerpen aan de diktatuur, en in het bizonder: deel te nemen aan den krijgsdienst. Ofschoon zij door het z.g.n. communistisch bewind wreeder behandeld worden dan door den Tsaar, is het den rooden diktators niet gelukt, hen naar hun wil te dwingen. Men mag hun kolonies telkens weer uiteenslaan en steeds dieper in Siberië verplaatsen, hun dienstweigeraars gevangen zetten, dooden, — wanneer zij maar even respijt hebben, bouwen zij zelfs met de primitiefste middelen, hun vrij-communistische organisaties onmiddellijk weder op. Men kan hun opvattingen verwerpen of aanvaarden, doch zal moeten erkennen, dat wanneer de strijdmethoden, die hier door honderden worden toegepast, elders door honderdduizenden en millioenen toegepast werden, geen macht ter wereld ertegen bestand zou zijn. Ook is het duidelijk, dat wanneer dit handjevol menschen zich tegen Moskou gewapend had verzet, het van den aardbodem zou zijn weggevaagd.<br />
<br />
Geen wonder, dat zij, die voor de zelfbevrijding van Indonesië strijden, hoewel meest mohammedanen en allerminst “geweldloos”, steeds meer overtuigd worden van de wenschelijkheid en noodzaak, op het geschikte oogenblik ten opzichte van het nederlandsch bewind burgerlijke ongehoorzaamheid, boycott, collektieve dienst- en belastingweigering e.d. toe te passen. Inderdaad kunnen de 65.000.000 gekleurden, die de Oost-Indische eilanden bevolken tegen het moorddadig geweld der hollandsche regeering niet op. En al konden zij dit wel, dan zou men in het oosten zien gebeuren, wat reeds in het westen is gebeurd: toen Spanje in Marokko het onderspit dolf, schoot onmiddellijk het “onoverwinlijke Frankrijk” te hulp, en wist den weerstand der gekleurden met de modernste middelen te breken. — Er heeft trouwens reeds een verdachte toenadering plaats gevonden tusschen het fransche en nederlandsche imperialisme, waarop ik te Lyon heb gewezen, terwijl de verhouding tusschen het engelsche en het nederlandsche imperialisme nog veel inniger is. — Zou Indonesië zich van Holland losbreken, dan schoot men van fransche of engelsche zijde onmiddellijk toe om hulp te bieden ter…. ordehandhaving. Want als in den kolonialen keten van Marokko tot Indochina de Indonesische schakel breekt, verkeeren alle westersche imperialismen in levensgevaar. Goed voorbeeld zou goed doen volgen. Indonesië kan tegen het westersch geweld nog zeker in geen halve eeuw op. Het is in waldan het zwakst, en daarom wel genoodzaakt, van den nood een deugd te maken. In de indonesische vrijheidsbeweging bestudeert men aandachtig de geschiedenis van Hongarije, Ierland, China, het moderne Indië, en onderstreept terecht, welk een groote beteekenis bij den inzet van den vrijheidsstrijd der Nederlanden tegen Spanje staking, boycott en noncoöperatie hadden. Als antwoord op de heffing van de tiende en twintigste penning ter bestrijding van de kosten der spaansche bezettingstroepen, ging toen het werkende volk in de steden tot lijdelijk verzet en algemeene staking over. “De handwerkslieden sluiten hun winkels, de verkoopers blijven weg uit de markthallen, het economisch leven wordt tot stilstand gebracht, en de gevreesde hertog vervalt voor deze stomme protesten van een geheel volk, in buien van machtelooze woede,” schreef Pirenne. Zelfs de bloedregeering kon daar niet tegen op.<br />
<br />
Op het Congres tegen het Imperialisme te Frankfurt (1929) heeft dan ook Wim Jong uit naam der Nederlandsche vrije socialisten de indonesiërs bezworen, zich niet tot de westersche geweldsmethoden te laten verleiden, doch zich voor te bereiden tot een strijd op oneindig hooger plan, die bovendien oneindig grooter kans van slagen biedt. Vooral wanneer deze, op het juiste oogenblik ontketend, zou samenvallen met omvangrijke stakingen en dienstweigeringsbewegingen in Nederland zelf. Een dergelijke taktiek zou Indonesië ook tegenover een eventueel ingrijpend Engeland of Frankrijk het best kunnen doorzetten, in het bizonder — wat hoogstwaarschijnlijk is —, wanneer zij door bovengewelddadige aktie in Indië, Indochina, en elders in Azië of Afrika, zou worden gesteund. Natuurlijk moet men voor een dergelijke onderneming het juiste oogenblik kiezen. Doch dat doet men voor den gewelddadigen oorlog ook: ook daartoe bereidt men zich moreel, organisatorisch en technisch jaren lang voor, en gaat slechts tot den aanval over, zoo deze werkelijk kans van slagen schijnt te bieden.<br />
<br />
Reeds heeft de arabier Abdel Karim al Rifi naar aanleiding van het nameloos wreed optreden van het Fransche en Engelsche imperialisme in het nabije Azië verklaard, dat de gekleurde volken zich tegenover de westersche geweldsmachten aanvankelijk machteloos waanden, tot zij de wapenen boycott, burgerlijke ongehoorzaamheid e.d. ontdekten, welke o.a. in Syrië tegen Frankrijk reeds met succes werden toegepast. Hij verwacht een beslissenden strijd tusschen imperialistische machten en de onderdrukte massa’s in Afrika en Azië, waarbij de laatsten zich als één man, “van Tánger tot Australië”, zullen verheffen.<br />
<br />
Weten zij hiertoe het goede oogenblik te kiezen — bijv. tijdens een botsing tusschen verschillende imperialistische machten onderling, of tijdens revolutionaire akties van het blanke proletariaat — dan zullen zij in elk geval in staat zijn, met een minimum aan geweld en een maximum aan bovengewelddadige strijdwijzen hun vrijheid te heroveren.[19]<br />
<br />
Het is niet alles hopeloos in de wereld!<br />
<br />
<br />
''==VII. Geweld en revolutie==''<br />
<br />
Reeds uit zuiver utilistisch oogpunt wordt het blanke proletariaat genoodzaakt, een overeenkomstige taktiek te gaan volgen. De moderne geweldstechniek, die over tallooze giftige gassen, mysterieuse electrische stralen, en zeer speciale oorlogsbacteriën beschikt, is, als reeds opgemerkt, het monopolie geworden van een betrekkelijk kleine groep gekochte deskundigen, die zich door de heerschende klassen voor alles laten gebruiken, in de eerste plaats tegen de groote massa des volks. Doch zelfs indien het proletariaat die middelen in handen kreeg, vereischte de toepassing daarvan een zoodanig fascisme van den geest, — zou men anderen en zichzelf zoozeer geweld moeten aandoen, — dat men de revolutie er wezenlijk slechts door zou schaden. Want de sociale revolutie is niets, indien zij geen strijd voor menschheid en menschelijkheid, en tegen het onmenschelijke en menschonwaardige is.<br />
<br />
Het probleem der revolutionaire massa-aktie is in één woord dit: menschwaardige strijdmiddelen te vinden, waartegen zelfs de machtigste en modernst bewapende regeering niet op kan. En dat zijn juist de middelen, waarnaar thans de gekleurde volken beginnen te grijpen; burgerlijke ongehoorzaamheid, noncoöperatie, boycott, belastingweigering, dienstweigering e.d. Indien het blanke proletariaat, en zijn sombere schaduw, het japansche ook, op het juiste oogenblik deze middelen toepassen, vooral wanneer deze tevens door de onderdrukte massa’s in de koloniale en half-koloniale gebieden worden aangewend, dan is geen macht ter wereld ertegen bestand. Daarbij behoeft geen druppel bloed van de tegenpartij te vloeien. Vloeit er bloed, zoo is dit allereerst van de betrokken strijders zelf. Doch zulk een bloed is dan ook waarlijk heilig: hier offert men zich inderdaad voor een idee, en meer!<br />
<br />
Waarschijnlijk verloopt een dergelijke worsteling lang niet zoo ideaal, en vervalt ook een deel der vrijheidsstrijders tot vulgair geweld. De massa onderdrukten en onterfden zit niet slechts vol met al te begrijpelijke wrok en wraaklust, maar verkeert bovendien nog zeer sterk onder de suggestie der feodale en burgerlijke geweldstradities. Toch is reeds in Indië, zelfs bij de pathans, gebleken, hoe zeer zij zich hier bovenuitheffen kan. Hetzelfde zag men in Mei 1926 in Engeland, tijdens de algemeene staking, die op een verrassend hoog plan verliep. In elk geval zal in zulk een gigantische worsteling het geweld tot een minimum gereduceerd, en het moreele peil tot een maximum opgevoerd worden. Het gaat er slechts om, de arbeidersklasse ervan te doordringen, dat geweld niet haar sterkste, maar haar zwakste zijde is, en dat de tegenpartij bij non-coöperatie, staking e.d., iemand (om met Alexander Berkman te spreken) wel kan doodschieten, maar niet aan het werk schieten.<br />
<br />
Niet, dat dergelijke strijdwijzen geen bedenkelijke consequenties zouden hebben. Men bestudeere slechts den invloed van de chineesche en indische boycotts op het engelsche oecomische leven, de werkloosheid, die daaruit volgt, enz. Case heeft volkomen gelijk, wanneer hij er nadrukkelijk op wijst, dat bovengenoemde strijdwijzen diep ingrijpende maatschappelijke gevolgen hebben. Het zijn zeer gevaarlijke wapenen, die slechts bij uiterste noodzaak op de meest verantwoordelijke wijze moeten worden aangewend. Doch: naarmate het moderne oorlogsgeweld zich uitbreidt, zijn de consequenties al moordender voor overwinnaars en overwonnenen beiden, en blijkt het praktisch al minder doelmatig; naarmate de geweldlooze strijdwijzen zich uitbreiden en zoo tegelijk het oorlogsgeweld te boven komen, worden zij steeds doeltreffender en bereiken al sneller hun doel, terwijl zij oneindig minder bedenkelijke gevolgen met zich sleepen.<br />
<br />
De gevolgen van het steeds consequenter toegepaste geweld zijn vernietiging van tallooze kantoren en fabrieken, spoorlijnen, bruggen en wegen, woningen en landerijen en, bij toepassing van de moderne brand- en ver-giftigingstechniek: uitroeiing van heele steden, landstreken, enz.<br />
De nietgewelddadige strijdwijzen laten dit alles intakt. Zij kennen evenmin die kometenstaart van besmettelijke ziekten en economische en maatschappelijke ellenden, die een zoo kenmerkend begeleidingsverschijnsel van den oorlog zijn geworden.<br />
En wat de hoofdzaak is: de moderne krijg is één aanslag op den mensch als zedelijk wezen, wiens moreele peil er onrustbarend door zakt; de bovengewelddadige strijdwijzen doen voortdurend een beroep op den mensch als zedelijk wezen, wiens moreele peil er ongekend door stijgt. Tijdens zijn laatste verblijf in Europa verhaalde Gandhi telkens, dat zijn indische ervaringen hem hadden bewezen, dat in een dergelijken strijd vooral ook de vrouw een ontzaglijke geestkracht kan ontwikkelen, en den man in stoutmoedigheid blijkt te overtreffen. Het is trouwens uit de europeesche geschiedenis bekend, hoe bij verschillende gelegenheden de vrouwen zich zonder eenig wapen spontaan voor de geweren der soldaten wierpen, hun borsten ontblootten en de soldaten zóó tartten om te schieten, dat deze slechts weigeren konden; hoe zij zich in Spanje, om het vertrek der soldaten-treinen te verhinderen, bij massa’s op de rails neerwierpen: geen machine dorst in te rijden op zulk heldhaftig leven! Het spreekt vanzelf, dat als de moeders zich zoo gedragen, de kinderen niet achterblijven. In Indië heeft het heroïsch optreden der vrouwen tegen het brute britsche geweld de jeugd onnoemelijk aangevuurd: de moeders werden de Madonna’s van hun eigen zonen! Thans uit het oogpunt der sociale revolutie.<br />
<br />
Hoe stond het na den wereldoorlog met haar objektieve, economische faktoren? Allertreurigst! Een belangrijk gedeelte van de industrie was verwoest, de spoorwegen waren afgereden, het materiaal was alom in een ellendigen staat, allerlei voorraden waren uitgeput, matelooze rijkdommen blindelings verspild, — het gansche economische leven was ontwricht.<br />
<br />
Hoe stond het met den hoofdfaktor, den subjektieven faktor van de revolutie: den mensch? Verminkt, geschonden, aangevreten door de griep en allerlei geslachts- en zenuwziekten, physiek uitgeput, moreel ontaard en geestelijk overspannen, werd hij in de ongunstigst denkbare omstandigheden geroepen om…. de wereld te vernieuwen. Nog altijd lijdt de menschheid hevig onder de economische, maatschappelijk en moreele gevolgen van den wereldkrijg. Brak een tweede uit, het zou nog erger wezen: cultuur en leven der moderne volken raakten in ongekend gevaar. Het spe-culeeren, en zelfs aandrijven op nieuwen oorlog, zooals dat, in de hoop op revolutie, voor eenige jaren geleden van zekere zijde geschiedde, is even waanzinnig als misdadig. Gelukkig kwam men er ten slotte van terug.<br />
<br />
Het groote vraagstuk, dat door de sociale revolutie moet worden opgelost, heet: zelforganisatie van den arbeid, raden van boeren en arbeiders, bezetting en beheersching der bedrijven. De arbeidersklasse kan dat doel slechts bereiken, voorzoover zij coöperatie en noncoöperatie in zuivere verhouding doelmatig toepast; weigert schadelijk en menschonwaardig werk te verrichten, weigert zich voor eenigen patroon te buigen, en zich solidair weet te verbinden in een vrij productieproces. Het is mogelijk, dat bij de worsteling om haar doel te bereiken, het ook van haar kant min of meer gewelddadig toegaat. Doch dat is dan bijkomstig, een bewijs van zwakte, niet van kracht. Hoe meer ze voor haar taak berekend is, hoe minder in haar strijd geweld te pas zal komen. Hoofdzaak is in elk geval, dat zij zich welbewust op het bovengeweld-dadige richt.<br />
<br />
Wij roepen dan ook allen, die de wereld van kapitalisme, imperialisme en militarisme bevrijden willen op, allereerst zichzelf te bevrijden van de volstrekt verouderde burgerlijke en feodale gewelds-vooroordeelen, waardoor de meeste menschen nog bezeten blijken. Even zeker als het is, dat de heerschende klasse niet van geweld en oorlog af kan, is het de taak der sociale revolutie, zich daarboven uit te werken. Als het proletariaat zich inderdaad verheft, heft het geweld en staat in vrije zelfregeering op. Ziedaar een andere overwinning van het geweld: de overwinning erop!<br />
Het traditioneele geloof aan en in het geweld is een vorm van zedelijke hoorigheid ten opzichte van adel, geestelijkheid en burgerij. Het is een even zinledig als barbaarsch messianisme. Het is het doorwoekeren van het verleden in het heden op een wijze, die de toekomst meer en meer in gevaar brengt. Wie zich er niet van bevrijdt, is gedoemd het steeds meer in te voeren in de revolutie, die er op de meest noodlottige wijze door ontaardt. Voorzoover de russische revolutie bijv. niet deugt, is zij nog feodaal en burgerlijk van aard, om niet te zeggen barbaarsch. Voor zoover zij werkelijk deugt, heeft zij zich van het geweld bevrijd, en berust op welbewuste solidariteit en coöperatie.<br />
<br />
“Maar dit eischt een theoretische en praktische herziening van de gansche revolutionaire taktiek!” Inderdaad. En in voortdurende wisselwerking tusschen leer en leven.<br />
“Hoelang zal dat duren?”<br />
Jaren. Het is geen quaestie van een halven dag. Doch dacht ge er met geweld in vijf minuten te komen? Hoe lang is men er nu al niet mee bezig, ook in de socialistische beweging. En hoe meer men het toepast, des te verder raakt men van huis. Dit is wel zeker: hoe langer men aarzelt de traditioneele revolutionaire geweldstaktiek te herzien, des te langer zal het duren, vóór men zich van de steeds noodlottiger consequenties ervan heeft bevrijdt.<br />
<br />
De sociale revolutie is een groot historisch proces, en groote historische processen zijn nooit een zaak van vijf of tien minuten. Het eerst noodzakelijke is een zuivere instelling, zooals men nauwkeurig moet mikken, vóór men ergens op schiet. Niet minder noodzakelijk is technisch-organisatorische voorbereiding. Gandhi heeft er meermalen op gewezen, dat de indische zelf-bevrijdingsstrijd jarenlang propagandistisch en organisatorisch voorbereid werd. Alles, wat in het persoonlijk en maatschappelijk leven de moeite waard is, eischt een ruim incubatietijdperk, een voortdurende toewijding een lang geduld. Heeft zelfs een Hitler zich niet jaren voorbereid, eer hij naar de macht greep? En poogde zelfs hij dit niet te doen, zooveel mogelijk het geweld vermijdend? Ook van dezen tegenstander kan men leeren. Hij heeft in elk geval aanvankelijk den moed gehad, vrijwel alleen tegen allen in te gaan, en voor zijn overtuiging alles op het spel te zetten.<br />
<br />
Hoe lang duurde trouwens de strijd der Nederlanden tegen Spanje? Drie generaties: vader, zoon en kleinzoon. Toen kwam de Gouden Eeuw — één oogenblik. Maar tegen het hollandsch geweld verhief zich het engelsche, het fransche, en “de dagen van Coen en de Ruyter” behoorden voor goed tot het verleden. Trouwens het jaar 1648, dat zoo’n gunstigen klank heeft, zag ook het eind van een oorlog, welks verwoestingen Duitschland in zulk een ellende stieten, dat het een paar honderd jaar noodig had om weer op de been te raken. Intusschen triompheerde Napoleon over Europa, die laatste groote God van het geweld, die het zelf reeds niet meer vertrouwde; die meer dan één geweldenaar de zwakheid ervan doorzag, maar er zich niet meer los van kon maken. Het eind was Sint Helena. En het Britsche Rijk, dat sedert, na overwinning op overwinning behaald, en land na land veroverd te hebben, boven alles scheen uit te stijgen, siddert thans tot in zijn grondvesten. Het kan zich slechts min of meer redden door zijn gewelddadig karakter geleidelijk op te geven, en de vele wijdverspreide deelen van zijn Rijk te pogen te verbinden door vrijwillige samenwerking, in plaats van door opgelegd imperialisme.<br />
<br />
“Maar Sovjet-Rusland dan! Hoe zou het zonder leger kunnen bestaan?”<br />
<br />
De russische revolutie brak oorspronkelijk bewust met alle feodale en burgerlijke tradities, en droeg een antimilitaristisch en vrijsocialistisch karakter: Brood en vrede! Raden van arbeiders en boeren! Ze had een sterk moreelen inhoud, en was onmiddellijk constructief gericht. Indien zij steeds meer op de burgerlijke en feodale strijdwijzen teruggreep, geschiedde dit in de eerste plaats, omdat zij op de bovengewelddadige taktiek psychisch noch technisch voorbereid was. Zij kwam niet slechts in de loopgraven op, werd letterlijk uit den wereldoorlog geboren en voltrokken door een volk, sinds eeuwen onder knoet, dat juist met de gruwelijkste vormen van geweld vertrouwd was geraakt, doch werd weldra geleid en steeds meer beheerscht door autoritaire communisten, die van Marx het fanatiek geloof in de doelmatigheid van het geweld fel-dogmatisch hadden overgenomen, en bovendien van alle kanten werden in het nauw gebracht. Indien echter de bolsjewisten veel sterker tot staatsgeweld en kadaverdiscipline vervielen, dan zij het aanvankelijk hadden bedoeld, is de oorzaak hiervan vóóral te zoeken bij de socialistische wereldbeweging, die haar overgrootendeels bekrompen den rug toekeerde om zich aan Wilson en Wallstreet, Vandervelde, Ebert, Scheidemann en Noske toe te vertrouwen, vrijwel alle direkte aktie verwaarloosde, overal deelnam aan herstel van het nationale kapitalisme en, direkt en indirekt de interventie der witte imperialistische machten in Rusland steunde. Wat in Engeland in 1920 één oogenblik gebeurde, had in alle betrokken landen onmiddellijk en voortdurend behooren te geschieden: overal had de arbeidersbeweging door staking, noncoöperatie, boycott enz. de regeeringen metterdaad moeten noodzaken tot: Handen af van Rusland! Wij hebben dit standpunt van den beginne af verdedigd — zie slechts de eerste publicaties van het Internationaal Anti-Militaristisch Bureau, en de handelingen van het 3e Internationale Anti-Militaristische Congres te den Haag (1921). Had men dit algemeen aanvaard, dan hadden de russen sinds jaren gelegenheid gehad, een veel grooter deel van hun energie niet op geweld en destruktie, maar op construktie en internationale solidariteit te richten. Thans richtten de bolsjewisten zich allereerst op gewelddadige verdediging der revolutie, die ten slotte met nationale defensie samenviel; slechts wat daarvan overschoot, diende tot maatschappelijken wederopbouw.<br />
<br />
Er zijn verschillende andere redenen aan te wijzen, waarom de russische revolutie betrekkelijk ongunstig verliep. Maar een der hoofdoorzaken ligt hier. Reeds in 1920 begon Boecharin van “rood militarisme”, te spreken en dit als “proletarisch militarisme” te verheerlijken. Weldra wekte Brommert, die zelf eens dienst geweigerd had, de revolutionaire moeders op, haar zonen naar de burgerlijke kazernes te zenden om voor de proletarische revolutie te leeren schieten. Intusschen constateerde Alexandra Kollontay in haar brochure “De Arbeiders-Oppositie in Rusland”, hoe de vroegere tsaristische specialisten in de bolsjewistische conscriptielegers doordrongen, en daar den ouden geest van blinde ondergeschiktheid, slaafsche gehoorzaamheid, onderscheidingen en rangen, en de willekeurige beslissingen van superieuren weder invoerden. De militaire geest verspreidde zich van het leger in het maatschappelijk leven, en combineerde zich op de fataalste manier met partijbureaukratie en politieke diktatuur. D.w.z. dat niet slechts het leger, maar zelfs de maatschappij meer en meer vermilitariseerd werd en al verder afraakte van de vrije zelforganisatie van den arbeid, die toch volgens het Spartakus-program den wezenlijken inhoud van de revolutie uitmaakte. Men liet zich zelfs verleiden tot een zuiver imperialistische politiek ten opzichte van Georgië, en paste zich ten slotte machiavellistisch bij de internationale staatkundige verhoudingen aan. “Maar hoe moet Moskou zich tegen Japan verdedigen?” Tegenover Japan, dat Korea en Mandsjoekwo even brutaal heeft overrompeld als Sovjet-Rusland Georgië en thans Russisch Siberië bedreigt, kan het bolsjewistisch bewind zich waarschijnlijk nog slechts met geweld verdedigen, omdat het zoozeer daarin geloofd, en zich sinds jaren daarop fanatiek-stelselmatig heeft voorbereid, Rusland is nu eenmaal met horizontaal en vertikaal geweld opgebouwd als een typisch moderne staat — vgl. Italië, Duitschland. Zijn maatschappelijke basis mag nog zoo verbreed, zijn top in nog zoo belangrijke mate gedaald zijn, de massa wordt, vooral sedert Stalin regeert, door een politieke hiërarchie militair-bureaukratisch gedrukt. Als sociaal organisme nog uiterst gebrekkig en zwak, is het als geweldsinstituut bijna volmaakt, en zeer sterk. Bovendien heeft het onkameraadschappelijk gedrag van het wereldproletariaat het oorspronkelijke revolutionaire internationalisme der russen tot nationalisme doen omslaan. En dit werd door de politiek van Stalin nog stelselmatig versterkt. Een dergelijk land schijnt op een gewapende aanval van Japan haast niet anders dan met oorlog te kunnen reageeren.<br />
<br />
Toch kan zelfs dit Rusland reeds daarom een oorlog al moeilijker aan, omdat de gansche nationale energie zoozeer op internationale destruktie zou moeten worden gericht, dat er voor maatschappelijken opbouw nauwelijks iets overbleef. En, als de eerste oorlogsroes voorbij was, zou de eenmaal gewapende massa zich ten slotte wel eens tegen het roode Kremlin kunnen keeren, in het bizonder, als Rusland den oorlog verloor. Zijn regeering doet dan ook alles, wat mogelijk is, om oorlog met Japan te vermijden, en is in dien zin een “pacifistische” faktor. Het oogenblik is aangebroken, niet om van bolsjewistisch antimilitarisme, maar om van stalinistisch pacifisme te spreken. Op de Ontwapeningsconferentie te Genève heeft Litvinof voorstellen gedaan, waardoor dit pacifisme in praktisch antimilitarisme kon worden omgezet. Het gaat er hier niet om, of Moskou dit meende of niet. Doch wanneer voorstellen tot internationale ontwapening te Genève niet zijn aangenomen, ligt de fout in de eerste plaats bij de arbeidersbeweging aller andere landen, voorzoover die niet gepoogd heeft door direkte aktie de regeeringen te noodzaken, daarop onmiddellijk tot het uiterste in te gaan. Ook hier hebben de 2e Internationale en het I.V.V. hun taak erbarmelijk verwaarloosd: in plaats van de hen volgende massa’s ertoe te brengen, de betrokken regeeringen door direkte aktie tot nationale ontwapening kort en goed te verplichten — waardoor meteen het imperialisme zeer wezenlijk zou zijn aangetast —, heeft hun leiding bij haar een valsch vertrouwen gekweekt in feodaal-burgerlijke diplomatiek gekonkel, internationaal geparlementeer, papieren petities, bureaukratisch commissiewerk, e.d.<br />
<br />
Indien de bolsjewisten de russen moreel en organisatorisch stelselmatig tot de bovengewelddadige strijdwijzen hadden opgevoed, hen niet grootendeels van zich vervreemd, doch kans gezien, de vrije maatschappelijke organisatie der volksmassa zoo hoog mogelijk op te voeren, dan zouden zij zeer zeker in staat zijn, Japan geweldloos te weerstaan. Het is zelfs de vraag, of zij dit ondanks alles reeds thans niet in belangrijke mate kunnen. In elk geval zou bij eventueele zelfverdediging tegen Japan het lijdelijk verzet minstens zoo’n belangrijke rol kunnen spelerj, als tijdens Napoleon’s tocht naar Moskou — voor hem het begin van het eind. Te meer, daar het wel zeker is, dat als het zoover kwam, Korea noch Mandsjoekwo rustig zouden blijven, en een groot deel van de internationale arbeidersbeweging pogen zou, Japan in allerlei opzichten krachtig te boycotten.<br />
<br />
Zelfs in de burgerlijke wereld begint men in te zien, hoe gevaarlijk het is, een eventueelen aanvaller gewa-penderwijs te weerstaan. In de “Times” van 19 December 1933 merken Howard of Penrith, Grigg, Richmond en Wickham Steed op, dat het Kellogg-Pakt alleen zin heeft, wanneer eventueel aanvallende staten bedreigd worden door een doeltreffende sanktie. Deze dwangmaatregel, die de veiligheid van alle betrokken staten behoort te garandeeren, behoeft h.i. echter geen oorlog te zijn. Voldoende is: een collektieve boycott. Het “Journal de Genève” van 29 December d.a.v, erkent, dat zulk een boycott, doeltreffend toegepast, “een voldoende machtig wapen is,” waar de sterkste staat niet tegen op kan. Zulk een maatregel had zelfs den oorlog van 1914 kunnen verhinderen, en het duit-sche imperialisme breken.<br />
<br />
25 Januari 1934 erkende de fransche syndikalist Jouhaux, in een openbare vergadering te Genève, dat onder de tegenwoordige omstandigheden algemeene staking het beste afweermiddel tegen oorlog is. Deze moet echter niet tot het laatste oogenblik worden uitgesteld, doch juist dienen, om de mobilisatie te verhinderen. Als echter een land wordt aangevallen door een agressief imperialisme? Dan behooren volgens hem de arbeiders aller landen den economischen boycott te organiseeren. En het is wel zeker, dat als hun aktie een daad van werkelijke internationale solidariteit is, zij ook op een groot deel van de arbeidersbeweging in het aanvallend land als bondgenoot rekenen kunnen — zelfs in Japan, voegen wij er aan toe.<br />
<br />
In elk geval meenen wij. dat de beste wijze om voor de ontmilitariseering van Rusland te strijden deze is, dat elk in de eerste plaats strijdt voor de ontmilitariseering van zijn eigen land, en van zijn eigen regeering. Hoe meer de laatste overal genoodzaakt wordt, de nationale bewapening op te heffen, hoe minder ook Rusland er behoefte aan heeft, en hoe krachtiger het tot sociale konstruktie kan overgaan, waarom zijn veelgemartelde bevolking letterlijk schreeuwt. Het Russische volk heeft intusschen zelf tot eerste taak, zich van het horizontale en vertikale geweld der stalinisten te bevrijden, omdat, als reeds Marx en Engels erkenden, werkelijk communisme in een staat zelfs niet kan bestaan, en ook volgens Lenin lo stato uit het oogpunt der proletarische revolutie hoogstens een overgangsmiddel kan zijn naar een staatloozen toestand, en daarom zoo spoedig mogelijk “afsterven” moet. Volgens de wet der sociale traagheid sterven echter bureaucratische en militaristische instellingen nooit, tenzij ze door de betrokken volken zelf afgemaakt of opgeheven worden.<br />
<br />
In elk geval hebben wij hier niet in de eerste plaats met Rusland, maar met Nederland en de westersche arbeidersbeweging te maken. De nood der tijden eischt, dat níet slechts zoo spoedig mogelijk tot ontmilitariseering van land en volk wordt overgegaan, maar tevens tot revolutioneering van de maatschappij in den zin van strijd voor de verovering en beheersching der bedrijven. “De heropbouw en omwentelingen kunnen slechts door de massa’s zelf aangevat en doorgevoerd worden…. De massa van het proletariaat is geroepen door eigen aktiviteit, stap voor stap, het socialisme in te voeren. Vrije zelfregeering…. het werk der arbeidersklasse zelf…. geen wanhoopsdaden van een minderheid,” — herhalen wij met Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht.<br />
<br />
Hierbij staat één ding vast: hoe meer men erin slaagt, de regeeringen tot ontwapening te noodzaken en de conscriptie, al ware het officieel nog slechts voorloopig, op te heffen, — hoe grooter massa's men wint voor het zich stelselmatig onttrekken aan geweld en oorlog door militaire, economische, sociale en kultureele dienstweigering, — hoe dieper vertrouwen men overal in de bovengewelddadige strijdwijzen weet te wekken, des te minder krijgt de oorlog kans en loopt de revolutie gevaar, te vervallen tot het traditioneele geweld. Het is duidelijk, dat in een land als Engeland — waar zelfs de werkloozen den militairen dienst zoo verachten. dat het steeds grooter moeite kost het staatsvrijwilligersleger numeriek op peil te houden: waar militaire dienstweigering en algemeene staking reeds een belangwekkende voorgeschiedenis hebben, en de beteekenis ervan op congres na congres wordt erkend — groote volksbewegingen lang niet zoon gevaar loopen tot het vulgaire geweld te vervallen, als in landen, waar men van de praktijk der direkte aktie nauwelijks iets afweet, de zonen des volks stelselmatig militair worden afgericht, en alle klassen der samenleving met oorlogsromantiek zijn doortrokken. De strijd voor afschaffing van den dienstplicht en voor onmiddellijke nationale ontwapening, gevoerd op de wijze van het daadwerkelijk antimilitarisme, vervult zoo een gewichtige funktie in de voorbereiding van de revolutie; hij is daarvan reeds een eerste phase. Naarmate hij veld wint, heft hij niet slechts een belangrijk deel van het machtsapparaat der heerschende klassen op, doch onttrekt meteen de groote massa des volks aan de feodaalburgerlijke gewoonten, en wekt steeds meer dat menschelijk zelfvertrouwen en zelfrespekt, waarzonder maatschappelijke vernieuwing zelfs niet mogelijk is.<br />
<br />
<br />
''==VIII. Gewapende defensie tegen Duitsland?==''<br />
<br />
“Maar als Hitler morgen komt!….”<br />
<br />
In de eerste plaats doet hij dat niet. Zelfs, als hij het werkelijk van plan is, zal het nog duren, vóór hij het aandurft. Hitler heeft voorloopig handen vol werk. En intusschen hebben wij gelegenheid, ons tot hoogere vormen van strijd theoretisch en praktisch voor te bereiden. Komt hij morgen toch, — doe dan, wat gij niet laten kunt. Doch Iaat, wat ge niet kunt doen.<br />
<br />
Gesteld, dat Nederland praktisch in staat zou zijn, zich tegen Hitler gewapenderhand te weren, zouden wij dat moreel nog kunnen? Tijdens den wereldoorlog erkenden wij, dat om het Pruisisch militarisme op zijn eigen terrein te weerstaan, men Pruisischer dan de Pruis had te worden, en verkozen daarom bestrijding vanaf een hooger niveau. Om het Derde Rijk gewelddadig te weerstaan, zouden we ook dit in uitroeiingsmethoden moeten overtreffen. Indien dit werkelijk lukte, wat zouden daarvan weer de consequenties zijn? Tijdens den wereldoorlog slaagden de geallieerden er met hulp van de Ver. Staten schijnbaar in, “het Duitsche militarisme te vernietigen.” Versailles en Volkenbond, die dit op traditioneele manier moesten bestendigen, gaven juist Hitler en het nationaalsocialisme hun kans! Het militarisme sprong op Engeland en de V.S. over: in de gansche angelsaksische wereld werd sedert de meer ontwikkelde jeugd vermilitariseerd en de vroeger zoo verachte militaire dienstplicht principieel aanvaard, Frankrijk wapende zich als nooit. De internationale bewapenings-concurrentie nam ongekende vormen aan. Wereldverpruising, om zoo te zeggen: geloof aan en in het geweld als nimmer. Nóg zulk een oorlog “ter verdediging der onafhankelijkheid der kleine staten”, “ter beveiliging der demokratie”, “ter bescherming der menschelijke vrijheid”, “tot handhaving van het recht”, en wat is er nog van werkelijke onafhankelijkheid, demokratie, recht of vrijheid over? De kultureele waarden waarom het hier gaat, kunnen door den krijg niet meer verdedigd worden.[11] Wat wij als nederlanders hebben te verdedigen, zijn onze beste nationale tradities: persoonlijke en maatschappelijke vrijheid, verdraagzaamheid, verantwoordelijkheid, eerbied voor de menschelijke persoonlijkheid, en de daaruit volgende vrijheid van geweten, vrijheid van denken, vrijheid van spreken, vrijheid van handelen. Doch het gansche oorlogsstelsel eischt, dat wij onmiddellijk beginnen, die bij ons zelf aan te randen, zonder te weten, of we ze ooit terug zullen krijgen. En wat doen wij intusschen anderen?<br />
<br />
Wie zouden bovendien in oorlog tegen Duitschland onze eerste bondgenooten wezen? Colijn, Duymaar van Twist, Marchant, Slotemaker de Bruine, Aalberse, Duys…..<br />
<br />
Wie zouden wij in den blinde bestrijden? Het Duitsche volk, als geheel. Doch indien er onder de zestig millioen Duitschers ook maar één werkelijke geestverwant was — en er zijn er daar heel wat meer, die den knie voor Baal niet bogen — dan stond hij ons nader dan al die heeren samen. Onze grenzen liggen elders: zij zijn overal en nergens, daar wij vóóral kosmopolieten, wereldburgers, supranationalisten. en eerst daarna nederlanders zijn. Hoezeer wij hollandsche benepenheid en achterklap, huichelarij, kleinzieligheid en koppigheid haten, — wij hebben ons vaderland lief, zelfs onze niet zeer welluidende taal, de nederlandsche schilderkunst, bouwkunst en poëzie, — heel de werkelijk grootsche kultuurtraditie, waaruit wij zijn opgekomen, en die evenzeer in ons leeft, als wij uit haar leven, — wij zijn vooral dankbaar voor de bij ons gewekte onafhankelijkheidszin en vasthoudendheid aan een eenmaal veroverde, werkelijke overtuiging, en hebben volstrekt geen behoefte, dit alles te verloochenen. We zouden het trouwens niet kunnen: het is ons tot een tweede natuur geworden. Doch boven het vaderland gaan menschheid en menschelijkheid; boven de bur-gerlijk-kleinburgerlijke natie de socialistische Internationale — ik bedoel hiermee niet een zichtbare, maar de onzichtbare kerk: de universeele gemeenschap met allen die, elk allereerst tegen zijn eigen regeering, op menschwaardige wijze met nieuwe middelen voor een nieuwe samenleving strijden. Hoe meer wij dit doen, des te hechter blijven wij aan de zuiverste Nederlandsche overleveringen — Erasmus, de reformateurs, Multatuli, Domela Nieuwenhuis, de dienstweigeraars — trouw. Een oorlog tegen Hitler’s Duitschland zou voorts feítelijk (ik heb het niet over officieele leuzen) om heel iets anders, wezenlijk om kapitalistisch-imperialistische belangen gaan: om een nieuwe verdeeling van den wereldbuit volgens de regels van het imperialistisch spel. Maakten wij ons aan de “nationale idee” principieel ondergeschikt, — onderwierpen we ons aan de eischen van den modernen krijg, — wij werden niet slechts ontrouw aan het beste in ons zelf en ons land, maar tevens verantwoordelijk voor al wat daaruit volgde. Praktisch gesproken, komt Nederland nooit alleen in een gewapend conflikt tegenover Duitschland te staan. Het zou eventueel hebben te strijden als onderdeel eener anti-Duitsche, imperialistische coalitie, en zijn stoffelijke en geestelijke belangen daaraan geheel ondergeschikt hebben te maken; in den toestand van België geraken, dat mede tengevolge van zijn deelname aan den wereldoorlog juist al minder zichzelf wezen kan.<br />
<br />
De moderne oorlog lost geenerlei economisch, maatschappelijk, zedelijk of kultureel probleem meer op. Hij vermeerdert ze slechts, en maakt ze steeds ingewikkelder. Het wereldbelang eischt trouwens geen verplaatsing maar opheffing der politieke grenzen. Nationale tradities hebben wezenlijk nog slechts bijkomstig recht: ze kunnen slechts blijven gelden, voorzoover zij de zich ontwikkelende eenwording der menschheid niet storen. Terecht heeft men er overigens in Zwitserland en Sovjet Rusland een groote mate van vrijheid aan toegekend; hoe meer men dit doet, des te minder werken zij scheidend, des te meer vereenigend, op de wijze van onderlingen eerbied voor onderscheiden vormen van menschheidsleven. De “Vlaamsche kwestie” bijv. zal in het geheel niet meer bestaan, wanneer men den Vlamingen hun volle rechten heeft toegekend. Aan hen dan te bewijzen, in hoeverre hun nationale tradities aan de maatstaven van menschheid en menschelijkheid beantwoorden. Kent men hun die rechten niet, of onvoldoende toe, dan zullen ze ervoor strijden, wat zij kunnen. Hoe? Op des te menschelijker wijze, naarmate zij hooger staan.<br />
Het peil, waarop de Vlamingen hun strijd tegen het brusselsch imperialisme voeren, is reeds betrekkelijk hoog: principieel uit boven geweld. Zouden wij hen meer eeren, als zij tot een brutalen oorlog overgingen, Brussel verwoestten, honderdduizenden walen poogden te vermoorden, en hun eigen land en volk, met Antwerpen, Mechelen, Brugge, Gent, blootstelden aan verdelging? Zou dit geen onverantwoordelijke roekeloosheid zijn? Reeds de middeleeuwsche moralisten zouden een dergelijken oorlog streng hebben veroordeeld als een middel, erger dan de kwaal.<br />
Geldt van Nederland tegenover Duitschland niet hetzelfde? Wat zou het voor zin hebben, als het tegen Hitler zich eventueel gewelddadig verweerde? Het zou òf een kortstondige komedie, een quasi-heroïsch gebaar, òf een onbesuisd geweldsavontuur zijn, waarbij het gansche land — akkers en weiden, tuinen en kassen, rivieren, kanalen, fabrieken en havens, en een overvloed van kultureele schatten, om van menschen en dieren te zwijgen — aan vandalenvernieling blootgesteld werd. Als Hitler durft, laat hij komen, en doortrekken tot de Noordzee! Wat dan nog, zoo hij een onbuigzaam volk tegenover zich vindt, dat weet wat het wil en de bovengewelddadige strijdwijzen stelselmatig toepast? “Doch in dien strijd kunnen we het óók verliezen!”<br />
<br />
Ja — en neen. Het is mogelijk, dat Duitschland in staat zou blijken, het land, al of niet voorloopig politiek te beheerschen. Maar zou het daardoor den Nederlandschen geest beheerschen? Zou deze zich niet in zichzelf concentreeren, zich in zich verdiepen, zich bezinnen op zijn beste tradities, die juist universeel menschelijk van karakter zijn? Indien niet, dan was dit volk zijn onafhankelijkheid ook niet waard. Indien wel, zou dan zijn geestkracht niet steeds sterker uitstralen, en ook bij al meer duitschers weerklank vinden? Wát zelfs, als wij onze politieke onafhankelijkheid verloren, doch de beste Hollandsche tradities behouden bleven, en zich steeds meer door de wereld verspreidden?<br />
<br />
De grootste smaad is niet uitwendig, maar innerlijk, moreel overwonnen te zijn. Het is de eeuwige roem van Griekenland zijn politieke overweldigers kultureel te hebben overtroffen.<br />
<br />
Graecia capta ferum victorem cepit, et artes intulit agresti Latió,<br />
<br />
het overwonnen Griekenland overwon den woesten overwinnaar, en voerde bij de onbeschaafde romeinen kunsten en wetenschappen in, — erkende Horatius. En wat is de roem der joden? Niet, dat zij zich nu en dan gewelddadig tegen vreemd geweld hebben geweerd. Maar dat geen macht ter wereld hun roepingsbesef kon breken. Nooit werd eenig volk eeuwenlang zoo voortgetrapt door de historie. Het gaf weldra zijn gewelddadigen tegenweer op. Het moest dat wel. Maar het wilde het ook, omdat het in zijn typische vertegenwoordigers besefte, zijn wezenlijke taak anders niet te kunnen vervullen. Zijn invloed werd verrassend groot op alle gebied van beschaving en kultuur: de menschheid dankt den joden oneindig meer dan allen Hunnen, Spartanen en Pruisen tezamen. En het zionisme vertolkt thans maatschappelijke en geestelijke waarden, waaraan, met uitzondering van het Indische en Chineesche, geen ander nationalisme toe is. Evenzoo is het de eer van China, dat zelfs de barbaarste veroveraars, die het land overweldigden, binnen korten tijd door de vreedzame inheemsche kuituur bleken overwonnen. Ook vergeet men bijna altijd op te merken, dat het beroemdste centrum der italiaansche Renaissance, Florence, uit krijgskundig oogpunt juist bizonder zwak was.<br />
<br />
Doch waar is dat onvergankelijk schoone Holland dat wij, uitwendig ondergaand, moreel zouden hebben te verdedigen? Het is aan het bezwijken! Het wordt voortdurend aangevallen, niet vanuit het buitenland, maar vanuit het binnenland -— vooral door zijn eigen regeering. Hoe snel verliep het getij! Men vergelijke Colijn met Kuyper, en Kuyper zelf uit het begin der XXe, met dien uit het einde der XlXe eeuw. Oorspronkelijk stond het neocalvinisme een betrekkelijk hooge levensopvatting voor. Het was vooral “antirevolutionair” in dien zin, dat het zich verzette tegen de onmenschelijkste strekkingen der burgerlijke revolutie: het atomistisch individualisme, het zedeloos mamonisme, het bureaukratisch étatisme en de machiavellistische politiek, die met dit alles gepaard ging. Fabius’ kritiek op het Romeinsche recht, zijn principieele veroordeeling van Bismarck’s geweldpolitiek, en Kuyper’s wezenlijk socialistisch protest tegen het gebruik van den mensch als “verlengstuk der machine”, zijn opkomen voor gewetensvrijheid, ook inzake krijgsdienst, e. d. schenen om en bij 1890 een vernieuwing van het nationale leven te beloven. Doch in 1903 keerde dezelfde Kuyper zich tegen de algemeene staking en nog vóór den wereldoorlog werd hij een der grondleggers van het modern-Nederlandsche imperialisme. Zijn profetenmantel viel op de schouders van…… Colijn.<br />
<br />
Of vergelijk Albarda met Troelstra. Troelstra, die ondanks alles altijd min of meer gericht bleef op de sociale revolutie en ten slotte erkende, dat de He Internationale in economisch en zedelijk opzicht was te kort geschoten; Albarda, die van alle direkte aktie afkeerig, ondanks de ervaringen in Italië, Duitschland en Oostenrijk nog altijd blind gelooft in het parlement en openlijk verklaart, zelfs den geneefschen Volkenbond niet te kunnen missen.<br />
<br />
Nederland begint juist zijn karakter te verliezen: het wordt steeds meer als ieder ander land. Om de oppositie van rechts en links te bestrijden volgt de “democraat” Colijn fascistische methoden. En de arbeidersbeweging, die aan het begin dezer eeuw met eenige tienduizenden nog algemeene staking aandorst, laat, nu zij enkele honderdduizenden telt, alles laf over zich heen loopen. Juist wat de grootste roem van Holland in de wereld was, de vrijheid van geweten, de vrijheid van denken, de vrijheid van het woord, de vrijheid van or-ganiseeren, wordt van overheidswege stelselmatig aangetast. Fascisme siepelt allerwege door de dijken. Zoo-als in het Romeinsche Rijk een periode van vóórchristelijk christendom het christendom voorbereidde, beleven wij in Nederland een periode van voorfascistisch fascisme. Het lijkt wel of Colijn de Johannes de Dooper van Mussert wil worden. En hoe meer deze het wint, hoe zwakker, niet hoe sterker wij tegenover Hitler's Duitschland staan: Holland is bezig zichzelf te annexeeren! Indien wij daarentegen de internationale golf van fascisme zóó bestrijden, dat onze macht van dag tot dag toeneemt, onze vrijheidskracht al klaarder aan het licht komt, welk vreemd “nationaalsocialisme” zou ons durven aanroeren? Wat wij als revolutionair internationalisten allereerst hebben te handhaven, valt geenszins samen met wat de nederlandsche regeering tegen Duitschland wil verdedigen, al doet het in het bewustzijn van veel nationalisten, die nog naief om Colijn, Albarda of Mussert staan, zonder twijfel min of meer mee. Wij verdedigen, waar en door wie ze ook worden aangevallen, de menschheid en de menschelijkheid, die zoowel den wezenlijken inhoud, den zin en het doel der revolutionaire arbeidersbeweging als van de beste Hollandsche tradities uitmaken. Wij verdedigen die met eigen middelen en eigen methoden. Daar ook de nederlandsche burgerij uit kracht van haar funktie gedoemd is, het horizontale en vertikale geweld te handhaven, valt de taak dit op te heffen allereerst op de Nederlandsche arbeidersklasse, wier diepste belang trouwens één is met het hoogste der menschheid.<br />
<br />
Leden van anarchistische, communistische, syndikalistische en revolutionair-socialistische organisaties, van de vrijdenkersvereeniging “De Dageraad”, van de S.D.A.P. zelfs reeds, voorzoover zij werk vinden onder het departement van defensie, staan van de zijde van regeering en gemeentebestuur aan broodroof bloot. Radio en pers worden steeds straffer gecensureerd. Men begint zelfs processen betreffende dienstweigering met gesloten deuren te behandelen, en poogt het gansche volk terug te brengen tot een staat van onmondigheid, alsof het gestraft moest worden voor al den waanzin, waartoe de heerschende klassen sinds 1914 zijn vervallen. Tenzij de nederlandsche arbeidersbeweging wil, dat van haar het woord geldt:<br />
<br />
Wees u zelf zei ik tot iemand.<br />
<br />
Maar hij kon niet, hij was niemand,<br />
<br />
heeft zij een steeds doeltreffender strijd in te zetten tegen het daadwerkelijk fascisme der officieel zoo antifascistische regeering, en den dollen ijver van het nationaalsocialisme door direkte aktie even geestdriftig als beheerscht te overtreffen. Dan is zij meteen het best ter eventueele verdediging tegen Hitler’s Duitschland voorbereid, en in staat, zoodra de internationale omstandigheden het eindelijk toelaten, “het andere Duitschland” mede te bevrijden.<br />
<br />
<br />
''==IX. Het Japanse gevaar==''<br />
<br />
“Maar als Japan ons aanvalt?”<br />
<br />
Inderdaad wordt in de internationale pers die mogelijkheid ernstig besproken. Ze is dreigender dan ooit. De britsche Maritieme Conferentie te Singapore in Januari 1934 stond ermee in verband. Nederland verkeert, zoo-als wij sinds jaren niet moe geworden zijn te herhalen, in het oosten ten opzichte van het Britsche Imperium en de omliggende groote rijken — Frankrijk, Japan, de Vereenigde Staten — in dezelfde positie als België ten opzichte van het fransche imperialisme en de andere groote machten in het westen. Bij een eventueel conflikt op den Stillen Oceaan “kan Nederland niet neutraal blijven”, heet het reeds in de Fransche, Engelsche, Amerikaansche, Duitsche, Russische, Italiaansche, Zwitsersche bladen. Indonesië is een schakel in de Britsch-imperialistische keten, die van Indië naar Australië loopt. Op sommige engelsche kaarten staat het al rood gekleurd! Het is een soort deur, of schutsluis tusschen den Indischen, en den Stillen Oceaan. De Nederlandsche regeering rekent hiermee voortdurend. De britsche, de Japansche ook. Ook wij hebben er voortdurend mee te rekenen.<br />
<br />
Wij doen aan een oorlog tegen Japan onder geen beding mee. Ook niet, als Japan, of welke andere macht, onmiskenbaar op Indië “aanvalt.” Wij hebben eens en voorgoed met de methode der “nationale defensie” gebroken, in het bizonder, als het niet eens om “de nederlandsche natie”, maar om behoud van “overzeesche bezittingen” gaat. Naar aanleiding van de technisch bewonderenswaardige prestaties van het fransche imperialisme te Casa Blanca merkte indertijd de “Haagsche Post” op, dat de Franschen alles zoo hadden ingericht, dat voornamelijk Frankrijk er baat bij heeft: “dat is geheel natuurlijk… men schept geen koloniën met altruïstische bedoelingen.” Ook de Nederlandsche koloniën zijn niet met altruïstische bedoelingen geschapen, en worden daarmee evenmin verdedigd. In een persgesprek met “De Locomotief” verklaarde zooeven R.A.A. Soejono, lid van het college van gedelegeerden uit den Volksraad en oud-regent van Pasaroean — allerminst een uiterst revolutionair dus! -— waarschuwend, dat de band tusschen Frankrijk en Polen zeker sterker is, dan die tusschen het Engelsche en Iersche volk, en gaf duidelijk te verstaan, dat de band tusschen Nederland en Indonesië de laatste jaren steeds zwakker was geworden. “Slaagt men er niet in, een blijvenden kern van Holland gunstig gezinden te kweeken in de inheemsche maatschappij, dan staan de ernstigste gevolgen te vreezen.”<br />
<br />
Zelfs die “kern” is dus thans nog altijd niet aanwezig! De oud-regent van Serang, het gewezen lid van de Raad van Indië, Pangeran A. Djajadiningrat, een soort Indische Clemenceau, verklaarde kort en bondig: “Ik verwacht van Nederland niets om Indië te helpen uit den economischen nood, waarin Indië op het oogenblik verkeert. Daarvoor zijn Nederlanders te egoïstisch.” Men kan hieraan toevoegen, dat wanneer Nederland er ten slotte toch zou toe overgaan, Indonesië in dit opzicht werkelijk behulpzaam te zijn, ook dit allereerst uit egoïstische motieven zou geschieden. “Zeker — aldus de verbitterde inlander — ze komen genoeg met plannen, als Indië maar betalen wil… en als er winsten zouden komen, ja dan waren de heeren wel zoo vriendelijk om die op te strijken… er is niets meer over van het besef, dat Holland Indië moet opvoeden, den weg moet wijzen naar grootere zelfstandigheid. Halen wat er uit te halen is, dat is het eenige wat gebeurt. Dat is de leeningspolitiek, dat is de salarispolitiek, dat is de economische politiek, dat is alles wat we zien.” En op de opmerking dat het hier hoofdzakelijk crisismaatregelen gold: “Ja, maar ze werden zoodanig genomen, dat men er in Holland het minst last van had. En als Indië niet oppast moeten we hier straks allen dure Hollandsche artikelen koopen, terwijl we voor weinig geld andere artikelen kunnen krijgen. Ik weet niet hoe u dat zou noemen, maar ik vind dat weer Hollandsch egoïsme…. Wat doet men om Indië economisch weerbaarder te maken. Besnoeien op diensten, welke van vitaal belang zijn voor de ontwikkeling van den landbouw en de andere middelen van bestaan. Wat gebeurt er aan werkelijke bevordering van inheemsche nijverheid?…. Ik heb het lang genoeg gezien en achter de schermen gekeken. Ik verwacht er niets van.”[12]<br />
<br />
De Nederlandsche koloniën zijn een burgerlijk-imperialistisch, geen revolutionair-socialistisch, en allerminst een menschheidsbelang.<br />
<br />
“Maar als de Indonesiërs liever onder nederlandsch, dan onder japansch gezag wilden leven?”<br />
<br />
Dat is de vraag! Doch het staat aan hen, niet aan ons om dit te bewijzen. Nederland trekke zich als imperialistische macht uit Indonesië terug, en heffe zijn bezettingsleger en militaire luchtvloot op. Willen de inlanders dan met Nederland een vrije cultuurgemeenschap vormen, — niets tegen. Wie daartoe aanleg en neiging heeft, kan met hen op de wijze van Albert Schweitzer bijv. voorbeeldig samenwerken. Onze leuze “Indië los van Holland!” beteekent trouwens niet slechts Indië los van het imperialistisch Nederland, doch tevens: Indië meer dan ooit met de revolutionaire wereldbeweging verbonden.<br />
<br />
Wordt Indonesië eventueel door Japan bezet en wenscht de bevolking dit niet, dan staan den vijf en zestig miljoen gekleurden voldoende bovengewelddadige strijdmiddelen ter beschikking om zich te weren. Want ook Japan is verre van almachtig. Het heeft zijn hand reeds te vol! Hoe meer het zich uitbreidt, hoe zwakker het wordt, en hoe gemakkelijker de geweldlooze strijdwijzen der onderworpen massa’s doel kunnen treffen: tegen een noncoöperatie- en boycott-aktie, die zich van Korea en Mandsjoekwo tot Indonesië uitstrekte, zou zelfs het Rijk van de Rijzende Zon niet op kunnen. Vooral niet, wanneer zulk een onderneming werd ondersteund door verzet in Japan zelf — waar het reeds spant — en door een internationale boycotbeweging.<br />
<br />
Overigens onderscheide men bij een dergelijke taktiek scherp de belangen van de bestreden regeering en de met haar verbonden, werkelijke vijanden, van die der officieel door haar erin betrokken volksmassa. Het Japansche volk valt allerminst met het Japansche imperialisme samen. En voorzoover het zich met zijn regeering vereenzelvigt, is het door belanghebbende machten, tegen zijn eigen belang in, misleid. Men ontzie zelfs zijn felste tegenstanders, door hun tenminste het leven te gunnen — een luxe, die we ons bij deze strijdwijzen kunnen veroorloven: de niet-gewelddadige taktiek gaat gepaard met een ridderlijkheid, die zich boven die der middeleeuwen verheft, om van den modernen tijd zelfs niet te spreken. Wij willen geen kinderen uithongeren door een completen voedselboycott, die bovendien noodzakelijk een groot deel van het betrokken volk van ons en onze aktie zou vervreemden. Wij willen Kagawa en den zijnen niet naar het leven staan. Wij willen slechts het geweld, den oorlog uithongeren, door hun barbaarsche levensbehoeften eraan te onttrekken. Dat zijn voor Japan in de eerste plaats: petroleum, nikkel, zink, rubber, katoen — en voorts alle oorlogstuig, munitie inbegrepen. Zooals gewoonlijk hebben ook hier de transportarbeiders een uiterst belangrijke taak.<br />
<br />
Intusschen hebben wij niet te wachten met oorlogsbestrijding tot het feitelijk weer te laat is, en hij opnieuw uitbreekt. Waarom reeds thans niet de voorbereiding ertoe door noncoöperatie en boycott aangevallen en steeds meer onmogelijk gemaakt? Waarom geen permanente, collektieve weigering van vervaardiging, transport en hanteering van oorlogsmateriaal? Er zijn ten slotte in de wereld slechts ongeveer 1.000.000 arbeiders, die in onmiddellijke oorlogsbedrijven werken, een betrekkelijk bescheiden aantal ten opzichte van de miljoenen, die belang hebben bij de overwinning van het geweld. Het gaat erom, zulk een internationale solidariteit te ontwikkelen, dat hoe meer mannen en vrouwen zich welbewust aan dit alles onttrekken, zij economisch des te gemakkelijker worden opgevangen. Indien er in haar nog eenig verantwoordelijkheidsbesef aanwezig is, behoort de internationale arbeidersbeweging zonder op verschil van nationaliteit, of ras, of opvatting te letten, éénstemmig dezen eisch te stellen: omzetting van alle oorlogs- in vredesbedrijven, en dezen eisch door direkte aktie kracht bij te zetten, zoodat hij een steeds belangrijker onderdeel wordt van de nieuwe, wereldomvattende, bovengewelddadige revolutionaire taktiek.<br />
<br />
Slechts van hieruit kan iedere beweging en elke persoon zijn strijdwijzen zuiver bepalen.[13] Tenzij onze perspektieven wijder, onze doeleinden hooger, en onze krachten dieper zijn, dan die van het imperialisme, is alle strijd reeds van te voren verloren.<br />
<br />
<br />
''==Voetnoten==''<br />
<br />
[1] G. Peytavi de Tangères, La Modernité de Machiavel, “Mercure de France”, 15 déc. 1932, pp. 513—537.<br />
<br />
[2] “Nieuwe Rotterdamsche Courant”, 3 Augustus 1933.<br />
<br />
[3] Zie Carl Schmitt, Begríff des Politlschen, “Archiv für Sozial-wissenschaft und Sozialpolitik” 1927, S. 1—33. Vgl. mijn Confre la Guerre nouvelle, Paris 1928, p. 193—194.<br />
<br />
[4] Want men werkt in deze maatschappij nu eenmaal niet ter voorziening in aller behoeften, maar om voor de kapitaalbezitters winst te behalen ten koste van de als voortbrengster en verbruikster oneindig uitgebuite massa, en daarom werd, toen de industrieele en agrarische produktiemogelijkheden zich ongekend ontwikkelden, de nationale markt weldra voor het nationale kapitaal te eng: bezitlooze landgenooten mochten nog zooveel behoeften hebben, men weigerde die te bevredigen, voorzoover daarop geen winst was te behalen, en zocht zijn afzetgebied dus…. in den vreemde.<br />
<br />
Want de nationale bodem borg lang niet alle grondstoffen, die voor landbouw en industrie, in de eerste plaats voor produktie der produktiemiddelen, noodig waren: men behoefde daartoe voortbrengselen uit alle luchtstreken en werelddeelen. Want vooral de blanke arbeidersklasse was tegen het horizontale geweld der kapitalistische heerschers telkens weer in verzet gekomen, had verhooging van loon en verkorting van werktijd veroverd, verzekeringen, pensioenen, enz., waarom het voor de blanke heerschers steeds voordeeliger werd, werkkrachten te zoeken bij maatschappelijk minder ontwikkelde en politiek onderworpen rassen in klimaten, waar de bevolking bovendien veel minder onmiddellijke levensbehoeften had. In Indonesië bijv. “kan” volgens officieele verklaringen in de nederlandsche Tweede Kamer de inlander — niet de Gouverneur Generaal — van minder dan vier duiten (f 0.025) per dag reeds “leven.” Er is daar dus veel meer winst te behalen! Want verscheidene kapitalistische natiën waren steeds minder in staat, voor haar ál sneller toenemende bevolking binnen eigen gebied voldoende arbeid en onderhoud te verschaffen, en zochten dus gelegenheid tot landverhuizing. Want de vaderlandsliefde der nationale kapitalisten is zonder twijfel groot, maar als zij door geld in binnenlandsche ondernemingen te steken slechts bescheiden, doch door het elders, al ware het onder heidenen en menscheneters, in buitenlandsche ondernemingen te beleggen, buitensporige winsten kunnen maken, zou het, zelfs als de kans wat riskant is, onkapitalistisch wezen — en kapitalistisch is nu eenmaal de maatstaf — om niet ten minste een groot deel van zijn financieele kapitaal daarheen uit te voeren en, zelfs bij zijn tegenvoeters, volgens de spreuk te handelen: “Waar het goed is, is mijn vaderland!”<br />
<br />
[5] Vgl. mijn Oorlog en Geslachtsdrift, uitg. J. V. A. 1932.<br />
<br />
[6] De meest menschelijke, inderdaad reeds min of meer universeel gerichte politiek vindt men tot nog toe in China, Indië, en bij de zionisten. Dan, doch reeds op lager niveau, bij de bolsjewisten. Verder is alles lood om oud ijzer.<br />
<br />
[7] Men stelle zich een socialistische of communistische gemeenschap voor op hooger peil dan het tegenwoordige Rusland bijv., doch die wij gemakshalve “Rusland” blijven noemen, en die evenals de Sovjet linie door burgerlijk imperialistische staten is omringd. Op een gegeven oogenblik wordt het aangevallen, zeggen wij door “Duitschland.” Nemen wij aan, dat het niet in coalitie gaat met landen als Turkije of Italië, noch met Frankrijk — zich dus niet mengt in een imperialistische worsteling —, maar geheel zelfstandig zich op de wijze van den modernen oorlog verdedigt, en dat het daartoe nog beter in staat is dan het tegenwoordig russisch regiem, ofschoon dit volgens den franschen minister van luchtvaart, Pierre Cot, die het onlangs bezocht, reeds uitmunt door zijn militaire organisatie, vooral door zijn oorlogsvliegtuigen, die gemakkelijk vanuit Moskou op Bec-lijn kunnen worden losgelaten. Volgens de moderne strategie eischt een dergelijke oorlog, dat men allereerst aanvalt op “de zenuwcentrale van het staatsapparaat” — de stad waar de regeering zetelt — voorts op de brandpunten der industrie en de knooppunten van het verkeer in het “vijandelijk land” — doch het is geen “land”: het gaat om het leven van millioenen menschen en dieren —. Berlijn valt Moskou aan. “De eenige manier van verdediging is représaille”, aanval dus van Moskou op Berlijn.<br />
<br />
Stellen wij ons nu een werkelijk revolutionairen vlieger voor, die zich met zijn gifgasvliegtuig boven Berlijn bevindt, en op het punt staat het hem te Moskou gegeven bevel ten uitvoer te brengen. Zal hij dit, als hij zich bewust maakt van wat hij gaat doen, nog kunnen? Daarbeneden leven al dadelijk honderdduizenden proletariërs, onder wie tienduizenden geestverwanten, partijgenooten, kameraden, makkers; en dan: vrouwen, kinderen, zuigelingen — medemenschen, die grootendeels den oorlog met Rusland niet willen, of in elk geval niet werkelijk willen, — hem hoogstens willen, in zoover zij door regeering, kerk, pers, Partij enz. werden misleid. “En de schuldigen?” Die zijn waarschijnlijk elders. In elk geval zijn zij het best beschermd. Wat al dadelijk de regeering betreft, het is sinds lang bekend, dat bij het uitbreken van een modernen oorlog “de politieke zenuwcentrale” onmiddellijk naar elders verplaatst wordt, nog heel anders, dan toen in 1914 de fransche regeering zich terugtrok uit Parijs. Trouwens, wie zitten er weer achter die regeering? En waar zitten ze? De zoogenaamde schuldigen, zeggen wij: zij, die voor het uitbreken van den krijg het meest verantwoordelijk zijn, zijn bijna zeker niet te treffen. Doch de minst verantwoordelijken, miljoenen vrijwel “onschuldigen”, verkeeren het ernstigst in levensgevaar. Indien die vlieger zich van dit alles goed bewust is, en nog iets menschelijks in hem leeft, zal hij nog iets anders dan dienstweigeren kunnen? Men stelle zich een anderen revolutionairen vlieger boven den Roerstreek voor, waar het wemelt van proletariërs, makkers, medemenschen en van de wonderlijkste en machtigste machines. Kán hij dit alles blindweg verdelgen? En nu gaan wij nog van de veronderstelling uit, dat het hier om een volstrekt zuiveren verdedigingsoorlog zou gaan, naar aanleiding van politieke moeilijkheden, die naar het oordeel der betrokken regeering slechts door oorlog opgelost kunnen worden. Doch meestal zijn de zaken lang niet zoo eenvoudig. De politiek van het tegenwoordige Rusland zit bijv. reeds in allerlei opzichten vast aan de overal geldende imperialistische diplomatie, en neigt uitgesproken tot het eventueel deelnemen aan militaire coalities. Zij bevorderde zelfs de ondergrondsche bewapening van Duitschland, bewees tallooze vriendendiensten aan Turkije en Italië, en gaat tegenwoordig nauw samen met het imperialistische Parijs.<br />
<br />
[8] Friedrich Engels heeft er in zijn inleiding tot Marx' Die Klassenkämpfe in Frankreich (1895) niet alleen op gewezen, dat de revolutionaire barrikadenstrijd in den loop van de vorige eeuw uit krijgskundig oogpunt geheel verouderd was, en tegenover de nieuwe geweldstechniek der regeering volkomen onmachtig zou blijken, maar er bovendien de aandacht op gevestigd, dat deze zelfs oorspronkelijk, “in den klassieken tijd der straatgevechten, veeleer een moreele dan een physieke uitwerking had.” Het ging er vooral om, de aanvallende regeeringstroepen voor collektieve dienstweigering en overloopen naar het revolutionaire kamp te winnen. Gelukte dit niet, dan was de strijd verloren. De gansche socialistische taktiek behoorde volgens Engels te worden herzien.<br />
Jammer genoeg trok hij hieruit vooral de conclusie, dat voor de sociaaldemokraten, wier stemmental in de millioenen begon te loopen, thans de parlementaire methoden aangewezen waren.<br />
<br />
[9] Zie hiervoor blz. 35.<br />
<br />
[10] Deze merkwaardige verklaring komt voor in het bielefelder zendingsblad “Aufwarts” XIV, Nr. 53 Seite 1, onder den titel 'Het moderne Wapen der zwakke Volken.' Zie mijn Vrede als Daad II blz. 192—194.<br />
<br />
[11] Vgl. M. Wibaut, bijv.B., Een “idealistische” oorlog? in “De proletarische Vrouw”, 14 Febr. 1934.<br />
<br />
[12] Zie Indië en het Moederland, in “N.R.C.”, 16 Jan. 1934.<br />
<br />
[13] Zie mijn Oorlog aan den Oorlog — wat ieder in dit opzicht doen kan. Uitg. I.A.M.V., Cor Lodder, Nieuwe Niedorp<br />
<br />
<br />
''==Literatuur==''<br />
<br />
Devere Allen, The Fight for Peace, New York, 1930.<br />
<br />
Allen, Jones, Fenner Brockway, Niebuhr, Pacifism in modern World, 1929.<br />
<br />
J. Bainville, Napoléon, 1931.<br />
<br />
Alexander Berkman, What is communist Anarchism?, Vanguard Press, N. York.<br />
<br />
Sj. Subhas Bose, Presidential Speech at the Third Indian Political Conference 1933, Collett’s Bookshop Ltd. 66 Charing Cross Road, London W.C. 2.<br />
<br />
T.S. v.d. Bij, Ontstaan en eerste Ontwikkeling van den Oorlog, 1929.<br />
<br />
T.S. v.d. Bij, De,,Oer-agressiviteit“ van den Mensch, 1932.<br />
<br />
C.M. Case, Non-Violent Coercion, a Study in Methods of Social Pressure, 1922.<br />
<br />
E. Clark, Boycotts and Peace. A report by the Committee of Economic Sanctions, 1932.<br />
<br />
A.L. Constandse, Van Calvijn tot Colijn, “De Albatros”, den Haag, 1933.<br />
<br />
C.L. Duprat, La Contrainte sociale et la Guerre, 1928.<br />
<br />
Henk Eikeboom, Opruiing? De arbeider weigert dienst tegen Oorlog.<br />
<br />
D. Ploeger, Klaproosstraat 49a, Groningen, 1934.<br />
<br />
D. van Emden, De Immoraliteit der Landsverdediging, 1930.<br />
<br />
D. van Emden, Waarom Ontwapening geboden is, 1932.<br />
<br />
E. Flusser, Krieg als Krankheit, 1932.<br />
<br />
S. Freud, Beschouwingen over Oorlog en Dood, 1917.<br />
<br />
R. Fülop-Miller, Lenin en Gandhi, 1928.<br />
<br />
J. Giesen, Nieuwe Geschiedenis. Het Antimilitarisme van de Daad in Nederland (Met een inleiding van B. de Ligt), “De Tijdstroom.”<br />
<br />
Gerald Gould, The coming Revolution in Great Britain, 1920.<br />
<br />
Magnus Hirschfeld, Sittengeschichte des Weltkrieges, I, II, 1930.<br />
<br />
Theodore Huzella, I’lndividu dans la Vie Sociale en Temps de Paix et en Temps de Guerre. Essai sur la Sociologie médicale, 1922.<br />
<br />
Rudolf von Ihring, Der Kampf urns Recht, 1877.<br />
<br />
Albert de Jong, Oorlog tegen Hitler-Duitschland?, Brochuren-depot I.A.M.V.<br />
<br />
Franz Kobler, Gewalt und Gewaltlosigkeit. Handbuch des Aktiven Pazifismus, Zurich, 1928.<br />
<br />
Joseph Kastein, Een Geschiedenis der Joden, 1933.<br />
<br />
Joseph Kastein, Joodsche Problemen in het Heden, 1933.<br />
<br />
F. Kriiger, De Oorlog der Toekomst. Elektriciteit, Bacteriën, Gifgassen, “De Lantaarn”, Oldebroek.<br />
<br />
M. Lecat, L’Objection de Conscience est-elle soutenable? Bruxelles, Internationale des Résistants á la Guerre, 1932.<br />
<br />
M. Lecat, Met Einstein tegen den Oorlog, V.O.S., Brussel.<br />
<br />
O. Lehmann Russbüldt, De bloedige internationale der Bewapeningsindustrie, Bijleveld, Utrecht.<br />
<br />
O. Lehmann Russbüldt, Revolutie voor den Vrede, 1932.<br />
<br />
B. de Ligt, De Antimilitaristen en hun Strijdwijzen, Brochuren-depot I.A.M.V., 1921.<br />
<br />
B. de Ligt, De Jubileumfeesten en de Vlootwet, 1923.<br />
<br />
B. de Ligt, Kerk, Cultuur en Samenleving, 1925.<br />
<br />
B. de Ligt, Nieuwe Vormen van Oorlog, en hoe die te bestrijden, “De Tijdstroom.”<br />
<br />
B. de Ligt, Gandhi over Oorlog, Ontwapening en Volkenbond, 1932.<br />
<br />
B. de Ligt, Wereldoorlog dreigt, I.A.M.V. 1932.<br />
<br />
B. de Ligt, Vrede als Daad, Beginselen, Geschiedenis en Strijd-methoden van de direkte Aktie tegen Oorlog, 1932.<br />
<br />
Karl Marx, Die Klassenkampfe in Frankreich, 1848 bis 1850 (Mit einer Einleitung van Friedrich Engels und einem Vorwort von August Bebel), 1911.<br />
<br />
Clara Meijer-Wichmann, Mensch en Maatschappij, 1923.<br />
<br />
Clara Meijer-Wichmann, Bevrijding, 1924.<br />
<br />
J. B. Meijer, Jan Pieterszoon Coen, Brochuren-depot I.A.M.V.<br />
<br />
A. Müller Lehning, De Sociaaldemokratie en de Oorlog, Brochuren-depot der I.A.M.V.<br />
<br />
F. Oppenheimer, De Staat, 1931.<br />
<br />
O. Pfister, Zum Kampt um die Psychoanalyse, 1930.<br />
<br />
Henriette Roland Holst, De Strijdmiddelen der sociale Revolutie, 1918.<br />
<br />
Henriette Roland Holst, Revolutionaire Massa-Aktie, 1918.<br />
<br />
Jan Romein, Machten van dezen Tijd, Overzicht van de voornaamste problemen der hedendaagsche internationale politiek, W.B.<br />
<br />
Jan Spaan, Internationale Spanningen, “De Lantaarn.”<br />
<br />
Sociologie de la Guerre et de la Paix, contenant les travaux du Xme Congrès, tenu á Genève en octobre 1930. Tome XVI des Annales de l'Institut International de Sociologie.<br />
<br />
J. Steinberg, Gewalt und Terror in der Revolution, 1931.<br />
<br />
B.R. Tucker, Individual Liberty, Vanguard Press.<br />
<br />
J. Verlinde en K. Han, Dooft de Vuren! Oorlogsbestrijding in de Bedrijven, J.V.A.<br />
<br />
F. Vergin, Das unbewusste Europa, 1931.<br />
<br />
Dr. Raghu Vira, Uit de Praktijk der Geweldloosheid (met een inleiding van H. Roland Holst), 1931.<br />
<br />
G. Walschap, Nooit meer Oorlog, “Hooger Leven”, Linnéstraat 12, Antwerpen. * W.L. van Warmelo, Waf een volgende Oorlog zijn zal, R. Land, Groningen.<br />
<br />
Western Samoa. Inprisonment, Deportation, Shooting, W.R.I., 11 Abbey Road, Enfield, Middlesex.<br />
<br />
Wie würde ein neuer Krieg aussehen? Untersuchung (eingeleitet von der Interparlementarischen Union), 1932.</div>
JJ