Onbekend - Protest tegen de kapitulaties van 1937
Bestand:Onbekend - Protest tegen de kapitulaties van 1937.pdf
KORT VOORAF
In maarl 1937, toen de spaanse burger_
oorlog al 8 maanden woedde, onl ving de
anarchlsl lese krant Nosoiros, in Valencia,
een Slukje van een onbekende mililiesoldatil,
die meevocht in de "Uzeren Kolonne"
aan het front b ij Teruel. Bij het arlikel
was een briefje aan de redaklie ingesioten;
"Kameraden van de redakUe van Nosotl"OS:
Salud!
Ais Jull1e enige .aarete hechlen .an .a.
ik zeg in he. stukje del ik Jullie opstuur.
publlceer het den; maar verscheur he, als
jullie vlnden del hlerln nle' •• e I~ s'aat
•••• t nle. bekencl zou zljn bij .qn elvan
atrijdmakk_. of bij ..... dJe nlel neaal .....
at •• n _ar vechlen aen ...,.. fronlen 01
In andere kolonnes.
&..d. "" ding wll Ik juili. _.... :reggen:
.al Ik zeg - Ik ken nl •• Kfw'QYWI -
deer Mb Ik 3 degen over .-..n .......
~llkda'lk ... _I"", ___ Mb ....
gadec:hl. IiIochI het ongaKhlkl aqn ....... publlkatfe,
___ dan de neg brulkba,.. ". ...
.. gas en bewerk die .,.1. det Juille hal
basta Khlkt ....... zeg I ••• ___ de kolonna.
Er voltrelet zlch hi ...... dr .... ; ean
dr,... del ... rschUntljk op .... r...., ullloop'.
Mat anarchhul ... gt'Oeten.
Een -incontrolado- van de Uzeren Kalonne"'
Ai s No50Iros het arlikel publiceerl, wordt
vooraf eersl dit briefje a fgedrukl; de redakl
ie laal er in een nool op volgen :
"Hiet" en daar beweri<1 wordt het inlegraal
gepubllceerd. Hel hele s luk Is doortrokken
van een diepe smarl, een kreel van opstandlgheid
en een nobele oprechtheid.
waardoor wij enthousiast raken. Blnnen
2 of J dagen zullen wlj alles publiceren".
- 2 -
t I
DE IJZ EREN KOL QNN E , DE M IL ITAR ISER ING EN
DE REVOLUT IQNAIRE TOEKOMST VAN SPANJE
Onder deze tite l is h et 51 uk in NOSOfros
verschenen.
Si nds 19 j u li 1936, toen hel gewapende
vol k in g r o te delen van Spanje na d a genlange
s tr ijd de f a sc i s t i ese ops tandeJ ingen
onder Iciding van Franco had v crsl a gen
en heer en mr.es ter was op 'slrast, was a l
v eel van h e t r ev olut ionaire e lan verdwenen i
milar de revolut ic dre igt nu in haar fegen d
eel om te s l aan: "Wij dachlen dal wij op
weg waren OIlS Ie bevrijden, OIlS te redden ,
en wij verval len langzamerhand in wet wij
j ui s t bestrijden: in h e l despolisme, in een
kas lenheerschappij, in h el meesl brute en
al les overheersende auloritnrisme", Waarom
de r evol u t ie werd verloren, wordt - hoe
del i kaa f ook - niel v er zwegen: door he t
voor tduren de konlrarevo l Ulionaire oplreden
van de sta lini sten, d ie hel pol i l i eke v a kuum
d/;ll was on t staan in juli 1936, &1
snel k wamen opvullen i en door de voort d
urende kon sess ies van de ver<Jntwoordelij
k en van de a narchi s t i ese CN T- FAI lhier
b i ller met de term "die v an ons" a angedu
id), d ie met hun pOlit ick v an r cger ings_
deelname de .:march ist i ese revol utie o v erboord
hadden gezel. "Gi sleren waren WIJ
baas over a lles, vandaag zijn z ij hel",
zegt de schrijver, d ie openl ijk hel toenmal
ige 5c heldwoord "incon trolado" ("ongekon
troleerd etl) a l s ecn ereti l el voor z ich
opeist. Op da l momen t res t de v r ijheids_
strijders van de Uzeren Ko lonne n iels dan
samen " door Ie gaan tot het einde". Na
70 ' n 9rool 5 momenl beleef d Ie h ebben is
hel n iet mogelij k "van e lkaar Ie scheiden,
weg Ie gaan, e lkaa r niet lerug Ie zien".
Maar de hele reSI is v er r aden en prij sgegeven
.
Eind maarl 1937 werd de U7er en Kolonne
ingel ijfd a l s e3s le Br igade bij het " volksleger"
van de republ iek. Van de schr ijver
is nooi l meer i e lS ver nomen .
- 3-
I
.
Ik ben een van hen die bevrijd zijn
uil San Miguel de los Reyes, een sinl 5-
lere gevangenis door de monarchie gebouwd
om hen levend Ie beg raven die
geen lafaards waren en zich noo il onderwierpen
aan de smerige wellen die
de machlhebbers tegen de onderdrukten
uilvaardigden . Zoals zovele anderen
hadden ze ook mij daarheen gebrachl,
omdat ik een belediging bloedig had
gewroken, omdat ik in opSland was gekomen
legen de vernederingen waarvan
een heel dorp het slachloffer was, omdal
ik een "cllcique" {dorpstirlln] had
gedood.
Toen was ik nog jong en ik ben nog
sleeds jong, want op mijn 23ste ging ik
de geVllngenis in en ik was 34 toen ik
eruit kwam, toen anarchisliese kamerllden
de poorten openbraken. Elf jaar
lang onderworpen aan de foltering geen
mens te zijn, een ding te zijn, een nurnmer!
Samen mel mij kwamen vele anderen
vrij die even vee I gel eden hadden en
even getekend waren door mishandel ingen
die zij van kindsbeen af hadden
moelen verduren. Sommigen gingen, zodro!!
zij op straal stonden, huns weegs;
s amen met de anderen stool ' ik 'iij aan
bij onze bevrijders, die ons behondelden
als vrlenden en van ons flielden al s
broers. Met hen hebben wij aldoende de
" IJzeren Kolonne" gevormdj mel hen hebben
wij stormenderhand kazernes overvallen
en de geduchte agenten van de
Guard ia Civil onlwapendj met hen hebben
wi] in vionige aanv lilllen de fasc1 sle
n verjallgd 101 hoog in de bergen,
waar zij nu / nog zitten. Gewend om Ie
nemen Wllt wij nodig hadden maa k ten wij
bij he! verjagen van de fascisten tegelijk
hun proviand en geweren buit. Een tijdtang
leefden we van wat we van de
boeren Ie elen kregen en zonde!" van
5 -
iemand een wapen kadoo Ie krijgen be
wapenden wij ons mel wal wij de [fa5-
clsl ieseJ rebellen eigenhandig afpaklen.
Hel geweer dal ik liefkozend vaslhoud ,
dal mij vergezell si nds i k dle v erv loekte
gevangenis uil ben, is mijn eigen
geweer; ik heb hel hem die hel in hbnden
had als een man a fgepakt. En net
zo zijn bijna aile geweren die mijn kamer-
aden in hun handen houden , onze
e i gen verover-de gewer-en .
Niemand, of bijna niemand, heeft zich
ooil om ons bekommerd . De ver bijst er- Ing
waarmee de bourgeoisie ons de gevangenis
zag ver laten, heefl zich zo langzamer
hand meester gemaakt van iederl:!cn
tol nu loe; en in p laa ts van ons tegemoet
Ie komen en te help en , ons lot
Sleun Ie zijn, zijn we als b and ieten behandeld,
wer den we ervan beschu ldigd
onkontrol eerbaar Ie zij n, omdat .... ij we i geren
ons levensr i tme, d a t wij v r ij wil den
en willen l a l en zij n, Ie onder werpen
aan de stompzl n ni ge gri llen van en kelingen
die zich - plat en ar roganl - d:::
bazen van de men shei d voelen zodr a zij
op een min i s ter ie of in een kornitee zil len;
en ook ornda t wij i n de dorpen waar
wij doorheen trokken , ni el a ileen de 'a5-
c l Slen van hun bezilli n gen beroofden
maar er hel hele leefp atroon v eranderden :
we likwideerden de b r ute dorp sti r a n nen,
die het leven van de boer en te i s terden
door ze te bes te len en legden de rijkdom
in handen van de enigen die rij k dorn
kunnen scheppen: in handen v an de
arbeiders.
Tegcnover de armen en hulpelozen,
tegenover hen d ie hun leven lang bes
to len en vervolgd zijn , had niemand,
da t kan ik verzekeren, z i d i beter kunnen
gedragen dan wij , ongekontroleerden,
bandieten die uit de bajes z ijn ont sn a pt .
Niemand - ik daag iedereen uil het tegendeel
te bewijzen _ n iemand was vriendel
ijker en gediens tiger legenover kinderen ,
vr-ouwen en bejaard en . Niemand, absoluut
niemand, kan een blaam 'Iller-pen op onze
kolonne die aileen, zonder hulp, lerwijl
ze ze tfs werd geboykot , van meet af aan
i n de voorhoede stond; n iemand kan haar
- 6 -
•
b~schuldigen van gebrek aan solidariteit
of "lin despotisme, van slapheid of 18fheid
wanneer het el"om ging Ie "t"c:hten,
van onverschdligheid jegens de boeren
of van gebrek aan r evolution;),i,.. bewustzijn:
want onverschrokkenheid en moed
in de st,-ijd was onle regel, edelmoedigheid
legenover de overwonnene onze weI,
hartelijkheid jegens onze broeders ons
dev ies, en goedheid en respek! de I<r ileria
.... oor de onlwikkeling van ons leven .
Waarom die ZW.!lrte legende die men om
ons heen heef\ gesponnen? Walu"om die onz
innige moeile om ons verdaehl Ie maken,
lerwi; 1 zo'n verdachtmak ing, die njet mogelijk
is , de r evol ulionaire HUlk en de
oor-Iog aileen maar zou schaden?
Er vindt - wij , bajesklanlen d ie meer
hebben geleden dan wie ook ter wereld,
kunnen het weten - er vindl vol gens mij
een enorme verburgerl ij k ing plaalS in de
wereld om ons heen. Oe burger naar li-
- 7 -
ehaam en z le l , hel summum van middelmaligheid
en onderdanigheid, beeft b ij
hel idee zijn rUSI Ie verliezen, zijn sigaar
en k opje koffie, zi jn stieren, zijn
thealer en geproSI i \ueerde verhoudi n gen.
Wann eer hij ielS hoo'-de over de kolonne,
over de Uzeren Kolonne, hel s leunpun\
van de revolulie in deze streken van de
levant, of als hij vern (1m dat de kolonne
had aangekondigd naar Valene'" Ie komen ,
beefde hij als eel"\ r iel bij de gedaeh\e
dal die van de kolonne hem zijn ver wende
en ellendiqe leven zouden komen afpllkken .
En de bur ger - e.- zijn vele soorlen burgers
en zij zit len overal - spon ononde.-brok
en met d'-aden van I<!ISler hel .... £"b
van de zwartc legende, w .... armee h iJ ons
heeft begifllgd . Want hel is de b u "ger.
en ui l slui tend de burger die kon en kan
geschaad worden door on.l.e ak ! i v i U!i len .
door onze opstand'ghei o en door o ie
waanz innig onlembare ve'-'angens die
ons har! verheff".n om vrij !e Zljn al<:o
de adel a<lrs op de hoogs!e b e ~91000en
of <!lI S de leeuwen' midoenln h e l bQs ,
ZeUs bij on.ze Or cede.-s. die 00 hC! Illnd
cn in de fabriek evcnveel Ie lijuen hadden
a l <:o ""j en door de bour<Jeoi~le se h ilo!lm le
loos z ijn ullgebutl. heef! die vre<;elijke.
burgerlijke <lng«! weerk ! <lnk gevonden ,
Omdat nun dat ve.-teld werd door b .. p.lll l de
lieden die he! belangrijk vonden lei ders
Ie zijn, begonnen zij langzamernand
Ie g eloven dal wij, de strijdcrs Vlln de
Uzeren Kolonne, gewelenloze band ieten
..... aren. En zo kwam een naal die meermale
.... uitl lep op wreedheden en fanaliek
e moordzueht . onze weg mel stenen bezaaien
om onze opmClr!i. tegen net I(lsci sme
Ie ,.stui lcn.
Somm'ge nuehlen, In "an die donke.-c
naenten waarin ;k met he! gcweer in miJn
handen en lTIet gcspils.le oren probeerde
door Ie dringe', in de d ieplen van h(!\
om.-i" gen<:!e liiond ell '" he! my;;lerie va ....
Oe c!ingen, zag ik al5 In een n llchtmer r
le geen andere u ll ... eg dan van <I(.hter
de borlli!wCrtn g OP te Sl<lan , nlet Tozeer
om "',jn l(!aem4ten Ie Slrl:kk.,n, d l o:: ,,'an
slaul 2'Jn orndal ze gchard 21jn door' de
p ijn , maar om mijn geweer nog woedender
- 8 -
•
V~SI Ie pakken lerwijl ik :tin kreeg om
Ie schielen - niel allcen op de vijand
die zich " erscholen hield op nog gecn
honderd meter van mij vandalln, maar
op die andere "Ijand, op hem die Ik nlel
kon zien , op hem die zich aan mijn kanl
verborg, die .nijn kameraad was en mij
nog steeds kameraad nocmde l erwijl h ij
mij op een vui Ie manier in de Sleek I ie l ,
wanl er beslaal geen laHere ontrouw dan
wanneer zij door verraad wordl gevoed.
En Ik had z in om Ie huilen en Ie lachen,
om schreeuwend dwars over het veld Ie
rcnnen en mel mijn ijzeren vlngers kelen
dichl Ie knijpen, zoals die keer loen Ik
de keel van de vuige dorpstiran tussen
mijn handen vcrbrijzelde, en om deze ellendige
wereld, waarin hel zo mocilijk Is
een p lll:l; r lieve nanden Ie vinden die je
zweel afvegen en nel bloed van je wonden
slelpen wanneer je moe en gewond terugkeerl
van de strijd, op Ie b~azen tot er
geen spaan van heel bleef.
Hoeveel nacnlen, als wij mel een noop
mensen of slechlS cen handlevol bij e lkaar
waren en ik mijn kameraden, de anarc hislen,
mijn zorgen en verdriet loevertrouwde ,
neb ik niel daarginds in de ruwneid van
de bergen, mel de "ijand op de loer legenover
ons, een be"riende stem en lieve handen
gevonden d ie mij opnieuw van net leven
deden houden! En al nel leed, net hele
verleden , a ile verschrikkingen en folteringen
die mijn I ichaam hebben getekend ,
gaf ik prijs aan de wind alsof ze een
andere lijd loebel'1oorden, en vrolijk gaf
ik me over aan dromen vol avontuur i in
de koorlS van mUn "erbeelding zag ik een
andere wereld dan die waarin Ik had geteefd
mDar waarnaar ik verlangde; een andere
wereld dHn die waarin wlJ mensen
hadden geleefd maar wallrvan velen hadden
gedr-oomd, En de tljd vloog voor-bij en
de vermocienissen deerden mij nlel; mijn
enlhousiasme verdubbel de en meakte mij
onverschrokkenj en's mor-gens vroeg
ging ik op pAd om de "ijAnd op Ie sporen
en ... dil alles om hel levefl Ie verllnderen;
om di l leven da t "lin ons is, een ander
r-ilme Ie geven; opdal de mensen, en ik
met neo, broeders louden kunnen zijnj
- 9-
, .
.,r.: -~
opdal lenminsle eenmaal de vreugde die
uil onze bar-Slen opwell, de aar-de zou
over-Slromen; opdal de Rey'olu\ ie, deze
Revolulie, d ie het baken en hel devies
van de Uzeren Kolonne i s geweest, in de
nabije toekomst cen feit zou kunnen zijn.
Mijn dromen loslen zich op in hel niel
loals de iJle wil le wolkenflarden die hoog
boven ons over de berg\oppen dreven. en
ik viet terug in mijn ontgooche! ing om dan
' s naehts weer opnieuw vrolijk Ie worden .
En zo heb ik m'jn !even doorgebrad'll luSsen
vreugde en verdr"iel, lussen ver tw ij_
feling en !rllrlen, een leven dat lemidden
van gevaar gelukkig was, vergeleken mel
dat ellendoge, sombere leven in die ellendigc,
sombere gevangenis.
Maar op zekere dag - het W3S een grauwe
tries te d ag - kwam e r van over de bergen
~ I s een wind die sneeuw brengt en in je
lijf snijdt, een ber,cht: "We moeten mililairen
worden". Al s een vlijmscherpe dolk
- 10-
sneed het berich! in mijn vlees en Ik leed
bij voorbaat de angsten die wij nu kennen.
Nachtenlang zat ik achIer de bor s!wering
dal bericht voor mijzelf te herhalen:
"We moelen militairen worden".
Terwijl ik lag vii Ie rvslen maar niet
kon slapen, hield naast mij de gedefegeerde
van mijn groep de wacht, die nu misschien
luil('nant zou wordenj en een paar
meter verderop op de grand lag mel zjjn
hoofd tegen een stapel bommen a8nge'eund
de gedelegeerde van mijn ccn l urie te slapen,
die misschien wei kapitein of kolonet
zou worden. Ik ••• ik zou b l ijven die
ik ben: zoon van het plalteland , opstandeling
tot aan de dood. Ik wilde en ik
wJ' geen kruisen, sterren of bevelen. Ik
ben zoa l s ik ben: eel" boer die in de gevangenis
leerde lezen, die het verdriel
en de dood van dichtbij hee" gezien. dIe
a narchist was zander het te welenj en nu
ik dat weel, ben ik nag an4rchislieser
dan vroeger, toen ik doodde om vrij Ie
zljn .
Die dDg, dIe bewuste dDg, toen van hoog
over de bergen dal noodlollige b('richl neel"'dola
lde als een ijzige wind die mIJ door de
zlel sneed, za l mij nog lang heugen, zoals
zoveel andere dagen in mijn leven vol
smarl. Die deg ••• bah!
We moclen milliairen worden !
He! leven leert de mensen mt..'er dan aIle
Iheorieen, meer dan aile boeken. Zij die
in praktijk willen brengen wet zij van anderen
hebben geleerd door Ie verstinden
wat er in de boeken Sl aal geschreven, zu l len
zich vergissenj zij die in een bock neerleggen
wat zij hebben geleerd in de krankelingen
van hun levensweg. maken mis_
schten een ·meesterwerk. Werkelijkheid en
droom zijn vcrschillende dingen. oromen
is gocd cn mooi, omdal de dr"OOm bijna altijd
vooruitloopl op wet zou moeten zijn;
maar het is subliem om I}el leven moo; te
maken, om van het leven werkelijk een mooi
werk tf! maken.
Ik heb mijn leven snel geleefd. tk heb
geen jeugd gekend die. zoals ik heb gelezen,
beslaat uil plezier, vriendelijkheid
en welbevinden. In de gevangcnis heb Ik
s tech ts leed gekend. AI ben ik jong i",
- 11 -
jar en , ik ben oud door alles wat ik heb
beleefd, door aile tranen die il-; heb gehuild,
door al het leed da: ik heb gelcden.
Want in de gcvangenis wordl bijn.e.
nooi t gelachen ; in de gevangcn;s. blnncn
of bulten, wo,-dt allljd gehui ld.
Een bock lezen in een eel, le,-..,ijl je
bent afgeslolen van lede'- I-;onlakt mel de
men sen , is d ,..omen; In het bock van hel
leven lezcn wannee'- je dOlI, opengeslagen
op een willel-;eurige pilg i na, wordl vClOrge_
houden door de bewaker die jou beledlgl
of domweg bespioneerc, is In kontakl SIBen
met de werkelijkheld .
Op een dag heb II-; gelezen , II-; .... eet nlet
mee,.. .... aa,.. of b lj wle , dat een sch,..ijver
zich geen exact idee I-;an vormen van de
rondheid van de aarde zol ang hi; haar
niel heeft doorl-;"'uisl , gemelen, afgetast:
ontdek l. Zo'n pretentie leek mlj belachelijk;
maar da! Zinnetje bleef mij zo ingep,-ent
dal Ik er af en toe, tijdens mijn gedwongen
zelfgesprel-;I-;en in doe eenzaamheid van
mijn cel, weer a.,.n moest denl-;en. Totdat
- 12 -
r
,
'k Op zekere dag, alsof 'k ook ,ets wonderbaarlijks
ontdekte dat daarvoor verborgen
was "oor de andere mensen, de vreugde
voelde ",oor miJZeH de ontdekker Ie lojn
van de rondheid van de aarde. En op die
dag doorkrl.i$IC il<. onze planeet, mal en
J)elaSl te ik haar net 'oals de schr'jver
- 'ao die eoe zin; en in het tichl van mijn
verbeeld ing "zag" ik de aarde ronddra"ien in de oneindigt! rui mte en deer uitmaken van de universele Silmenhang van de werelden. Voor het leed gcldl hetzelfde. Je moel het wcgen, melen, door-leven, proeven, begr, jpen, ootdekken o<v in je gees! ('en dvidelijk idee Ie hebben Vl!n WiJt dat is. Terwijl II<. cen kar voortlroK waarop anderen gezeten waren die %ongen c'1 pl,zier hadden, zag il<. naaSI mij mensen topen die net als il<. als ezel fungeerden . En zij leden er niel onder; zij Helen niets merken van enig proteSI; ze von den hel juist en logies d&t zij die de meesters ..... aren. hen bij de leugel hieldtln en de zweep hanteer_ - 13 - den; %e vonden hel %e lfs logies en juisl als de baas hun mel P.en zweeps'ag hel geziehl openreel. Als beeSlen s l ie l en zij een gehinnik u i l, sloegen mel hun hoever1 in de grond en gingen er in galop vtmdoor. En als zij l aler werden uilgesp anncn - o sarkasme ! - liklen zij als s laafse nonden de nand die hen had gegeseld. Hoe kan iemand die 1'10011 is vern ederd, gepeSI en gehoond; iemand d ie zieh nooll hel ongelukkigsie sehepsel heefl gevoeld en lege· lijk oak nel edel sle, besle en menselijksle wel!:en, en dan opeens, lerwijl hij zijn ongeluk ervoer en zi eh op h el zelfde momenl gelukkig en sierk voelde, op zijn schouder of in zijn gezlehl de ijzige v u is l voelde van de beeslachl igheid van de gevangcnis, zonder waa .. schuwing vooral, zonder reden, uil pure l ust hem Ie $Ch aden en Ie vernederen; hoe kan iemand die nooil in een Slref eel is gesleep l w('gens .-ebe ttie en daarbinnen, ges lagen en gelrapl, zijn bot len hoo.-de k.-aken en zijn bloed zag v loeien 101 hij als cen logge massa op de grond viel; iemand d ie nool l doo .. ander e mensen werd gefollerd en daarna l!:ijn onmaehl moeSI voelen en daarom moesl v loeken en sehelden, wa! ook beleken! da! hij wt:er z ijn kraehlen begon Ie verzamelen; iemand die nooit werd geslrafl en gehoond en z ieh daarbij bewusl werd van de on.-eehlv aardigheid van de s l raf en de grofheid van de hoon, en zieh b ij het bese f daa'-van voo.-nam om voorgoed Hn einde Ie maken aan hel p rivilege dal sommigen hel reehl geer, Ie Siraffen en Ie beledigen ; i emand lenslOlle die , gevangen in de gevangenis or gevangen in de wereld, nooll de Iragedie heeft begrepen van hel leven van de mensen die veroordeeld zijn om zwijgend en b lin del i ngs de bevelen op Ie volgen die zij onlvan gen: hoe kan l!:o'n iemand ooit de diepten van de smart kennen, de bitterheid die ermee gepaard gaal , de gruwelijke spo.-en die zij voor allijd achlerlaat bij wie ervan hebben gedronken , die de sma.-I hebben gevoeld en doorleefd Ie moelen lwijgen en gehoarzamen? Wi llen praten en je mond houdenj witlen zingen en s lam blijven; w illen laehen en noodgedwongen je l aeh op je IIppen lalen besle.-ven; wi llen liefhebb en en erloe veroordeeld zijn in hel slijk van de h&at rond Ie zwemmen ! - 14 - 110. heb in de kaleri'll' gczelen en daar hcb ik leren haten. Ik heb in de gevangenis gezelcn en daar heb ik. vreemd genoeg, I('midden van [r.;lnen en leed leren liefhebben, intens I iefhcbben. In dc kazcrne stond ik bijna OP het Dunt miJn ..pcrsoonlijkhcid Ie vcrliezcn, lO streng was de behande1ing die ik er kreeg Ie verduren, omdal men mij een ~Iomplinnige disciplinfO wilde bijbrengen. In de gevangcni s herwon ik na veel strijd mijn per-l>oonlijkhe,d en [elkens werd ik opst<)ndigcr [egen elke dwang . In de kazerne heb ;k alle hlerarchie van hoog tOI l aag leren halen; in de gevangenis heb ik temidden viln de beklemmend sle smar-t de onior-tuinlijken, mijn broeders, ler en liefhebben, [erwijl ik mijn ' haal legen de hiEir-c,rchie waar-mce de kazerne mij had gevoed, zuiver en hetder bleef behouden. Gevc,l"Igcnissen en kazernes zijn hf::!1zelfde; despo\isme en hel botvieren van de slechlhe, d van enkelen lot leed van iedercen . Zoals in de kazerne niels geleerd wordt dSI niel schadel ijk IS voor- je liehamelijkc en gecsl e1ijke gezondheid, 7.0 word je in de gevangcnis niel opgcvoed. Oit was mijn oordeel, mijn ervaring - een erv.!lring die ik opdeed omdat mijn leven van teed is vervu td - toen ik het mililar-iseringsbevel van de bergen naar beneden hoorde rollen. Een moment voelde ik doll mijn wezen inslor-tte, omdal ik duidelijk 7.ag dat in mjj de onver-sehrokken guerillaslrijder van de revolUlie zou ster ven om verder voort Ie leven als een wezen da l in de kazerne en in de gevangenis van elke pers.oonl ijke e igenschap is beroofdj om opnieuw in de afgrond te vallen van de gehoorzaamheid, van he! dierIljke slaapwandelen waartoe de discipline van de kazer-ne of van de gevangenis teidt I want beide zijn hetzelfde. En terwijl ik woedend mijn geweer- omklemde, van achIer de borstwering riehling vij.!lnd en richting "vrlend" k,"'ek en een blik voor en a(:hler de linies wlerp, stiet ik een vloek uit loals die keer loen ik. vloekend als rebel naar de strafeel weroO algO'!"voerd, en drong ik een Iraan lerug :wats ze mij die ene keer ontsnapten toen niemand ze kon zien en ik voelde hoe machletoos Ik was. En ik slelde vast dal de hypokrlelen die van de wereld een kazerne - 1 5 - en een gevangenls wi llen maken, dezelfden, dezelfden, dezelfden z ljn die gl s lcren in de kerkcr blj ons - mcnsen - de bO l le" I le len kraken . Kazernes •.• gevange"isscn • •. , een onwaar _ dlger en ellendi ger teven is er "Iel. Men heeft ons nlet begrepen en omdat men ons niel kon begrljpen, waren wij niet geliefd. Wij hebben geslreden - v a l se bescheidenhel d d ie tot niets leidt is nu n iet op zijn plaats- wij hebben geslreden, herhaal Ik , zoel s we inig enderen hebben gedean. Wlj hebbcn a ll ljd voorln de vuurllnie gestaan, omdal wij in on ze seklor vanaf de eersle dag de enigen waren. Nooh z l j n wlj een keer a f gelosl, nooll had men • •• , we.t nog erger is , een vriendel ijk woord voor on s over. Zowel de een a ls de ander, zowel de fascisten a ls anli-fascislen, inkluslef d ie van ons - wal hebb en we ons daa.rover g eschaamd! hadden een afkeer van ons. Men heefl ons niet begrepen. Of mi sschlen - wal n09 hel meest tragies is in deze Iragedie waarln we leven- hebben wij on s zelf niel begrijpeJljk gemaakl: want ai le minachtlng en hardheid van degenen die aan de k ant van de hierarch ie stonden, was op onze schouders neergekomeni en nu wilden wi j ook In de oor log een liberta ir leven leiden, ler w lj l de ·rest zich s leeds -101 hun en ons ongel uk- voor de kar van de staal I iet spannen . Door dil onbegrip, dal ons immens verdr iet heefl gedaan, WllS onze weg aan weerskllnten met ongeluk omzoomd: n ie l aileen de fasciSlen, die wij behandelden zoe ls zij verdienden, za gen cen g evaer In ons, maer ook ;zij d ie zich anti-fascis t nacmen en hun anti- f asci sme uitschreeuwen tol ze er h ees ven worden. Deze haat d ie om ons heen werd gesponnen, gaf a an l e iding lot pijnlijke b o tsingen wall.rvan de ergs Ie ,die vanwege h ear laagheid de walging in je mond doet opkomcn en je naar je gewecr laet g r ijpen , plaal svond in hel centrum van Valen cia, l oen " bepaalde rode onti-fascis tcn" hel vuur op ons openden . Toen -bah"!- loen hadden we een eind moelen maken aan wat de kontra-revolutie nu aan hel doen 15. · De geschledeni s d ie al het goede en slec;hte verZllme l t dat de mensen doen, zal op ('Cn dag spreken. En de geschiedenis ;za l dan ;zeggen dat de IJzeren Kotonne mi ssch ien de enige in Spanje - 16 - wes die een duidelijke visie had op wei onze revolulie moeSI zijn. De geschiedenis l al ook legQ.en del deze kolonne hel meeste verzel bood legen de militeriser i n g . En zij zal bovendlen zeggen del er venwegc haar verzet momenten waren weerQp zij volledig ean haer 101 werd Qvergelalen, vQOrin het gevechlsfront , al~f zesduizend m4n die gehard waren in de sl rijd en b ereid om te overw innen of Ie sterven, moesten worden prijsgegeven aan de vijand om vern letigd Ie worden . Hoeveel, ja hoeveel dingen zal de geschiede_ nis niel zeggen en hoeveel, ja hoeveel personen die zich beroemd wanen, zull en n ie l verwenSI en ver v loekt worden ! Ons verzet legen de militarisering was gebaseerd op wa ! w ij van de mil i lairen w is!en . Ons huidige verzet is gebaseerd op wal wi j momenleel van de mi li tairen welen. De beroepsmilitairen hebben atlijd en nu ook, "owel hier als in Rusland, een kas le gevormd. I ij zijn het die beve lenj de rest mag nrets anders overblijven don de verplicht ing Ie gehoorzamen. Een beroepsm il itair haal uil de grand van zijn harl iedere gewone burger, d i e h ij al s z;jn mindere besc:houwl. Ik heb zelf een offic:ier _ il< k ijk iemand altijd in de ogcn - ;>ien trillen van woede of van wa lging toen ik hem met "je" aansprak; en ik ken rec:ente gevallen op di t momftni van bataljons die z'c .... p rolelaries noemen en waar de officieren, die hun bescheiden afkomSI al 7ijn vergelen , niel kunnen 10eSlaa:'l - daarop slaan zware s!raffen _ dal ecn mililiesoldnal hen luloyeert . He! "pral elariese" leger verlang l geen d isc: ipl ine e,e hoog slen~ lOU I<unnen bestaan uil hel opvolgen van bevel en in oorlogslijd; het verllllng1 onderwerp ing, bl in de gehoorzaamheid , vernieligl n g van de persoonlij kheid van de mens. Helzelfde, prceies hetzelfdc als loen in de kazerne. Hetlclfde, preei es hetzelfde als laler in he! ' Slrafkamp. In de loopgraven leefden wi; gel ukk ig . Wei Z8gen wij aan onze ko!lnl kameraden vallen die deze oorlog So!lmen melons waren begonnen; bovcndien wISlen wij do!lt wij elk moment door een kogel konden wor_ den getroffen in het open veld _ dat i s de beloning die cen revolutionair w.!l c ht; maar wi; leefden gelukki9_ AI> er 1e elen was aten wij; oij gebrek aan elen vasttcn wij. En we waren allemaal tevreden. Waarom? Omda\ ni emand boven iemand anders stond . Allemo!la I vrienden. a llemao!ll ko!lmeraden. allemaal guerrillastrijders van de revo lutie De gedelegeerde van ooze groep of van onze eenlurie werd ons niel van bovenaf opgedroogen maar hij werd door on5 gekozen; cn hij voelde z ich geen luitp-nan! of kap i tein maar kameraad. De gedelegeer den van de komi lees van de kolonne waren nooi I kolonel of generilal, maar kamero!l den . Samen alen wij, samen Slreden wij , samen l aehlen of vlock ten wij_ Een tijd!ang kregen wij geen soldij en kregen zij ook niels. Oaarno!l kregen wij 10 pese t a ' s . en kregen en k rijgen zij ook 10 pesela ' s. - 18 - He ! en ige da! we ak se p l ~rden was hun bcwcl.en bckwaamheid , om d ie reden werden l e door on s g ekozen; was hun moed even ~ns bewezen , dan werden ze ook d aar om door on s a f gevaar d i gd. Er is 9~ n hier a rch ic of super iori teit, er Z'Jn geen s trenge bevclen; er is v riendschap, goed h eid, kameraa d sch.!!p ; een v rol ijk leven temidden van de rampspoed van de ool'"log. En a ls je in gezelschap van je kameraden j e voorSlell dat j c om en v oor iets s tr ijdt, k r ijg je de smaak v an de oorlog zo Ie p a k. ken dill je de dood n09 met plez ier aanv aardl. Maar als jc tussen mil i t"iren z i t, waar a l les bevel en hierarchie i s ; a ls je in j e handen het trieste soldij ziel waa rmel.' je ternauwernood je achlergebleven f a mi l ie kunt onderhovden, en je ziet lege ti;k da l de luitenant, de kapitein, de kommand< l rll en de ko lonel wei drie, vier, t ienma .!!1 zov cel vcrdicnen als jij, hoewel z ij bes tis t ni e t meer enthousi a sme. kcnnis of mOt:ld a an .de dag leggen dan jij, dan smaakl hel leven j e bitter omdat je ziet dat dit geen revo lutic is maar de manier waarop cen han d v ol mcnsen profi teert van een ongelukkige s i tuatie, d ie zich uitstuitend len k05te van hel volk onlwi k kelt. Ik wee I niel hoe wij nu verder zullen l e v en. Ik weel niet of wij eraan kunnen wennen de kwct sende woorden Ie moelen aannoren van een korporaal, sergeant of luitenant. Na on s volledig mensen Ie heb_ ben gev:>eld weet ik niel of wij ons straks huisdieren kunnen voelen, wanl dal i s waar d i sc ipline toe leidl en wat milita risering be tekent. Maar we lul len het niel kunnen, hel is absoluut onmogelijk dat wij despot isme en onmenselij ke beh.!!ndeling zullen aksepteren, wan I je moet wei erg weinig man zijn om mel cen wapen in je hand gewi II ig beledigingen Ie s likken. Maar loch besch ikken we o v er verontrustende voorbeelden van kamera den d ie na hun i ndeling b ij hel leger weer als een loden p lila l de t a '51 op zich voelden drukken van de b eve len vi I de mond v an mensen die v aak onbekwaam en ahijd harleloos zij n . Wi) dachlen dat wij op weg waren on s Ie b e v rijden, ons Ie redden, en wij v erv allen langzamerhand in wat wij jui st b e - - 19 - s trijden: in hel des pot isme, in een k<!l Stenhecrschappij, in hel mees t brutc en 0 1- le s overheersende outorilarisme. Maar he t momenl is ern s t ig. We zitten in cen val - waarom weI en we niet en a ls we hel wei welen, houden we het momentee l voor ons- we ziucn, zei ' k, in een val waar we uit moeten zien Ie geroken , wa.'!lruit we moe ten onl snappen zogoed a ls we k un nen, want uiteindelijk ligt hel helc slagveld bezaaid met valstrikken. De milit.'!lristen, aile militariSlen - er zitten fa n alen bij in ons eigen kamphebben ons omsingcld . Gisteren woren wij b a as over alles, vandaag zijn zij het. Hel volks leger (het enige verband met hel vo tk is dal di l leger u i l hel volk wordl gerek r uleer d - en dal gebeurde atlijd al l is nie t van hel volk , het is van de regeri n g, en de regering gelasl cn de regeri n g beveell. Het volk is aileen locges laan Ie gehoorzamen en hel is atlijd verplicht Ie gchoorzamen. Vers trikl in de neUen van de mi l i tar isten Slaan ons nog Iwee wegen open: de eers le weg leidl erloe dal wij die 101 nu loe kameraden in de Slrijd zijn, ui l elkaar 90an door de Uzeren Kolonne Ie on lbinden; de Iweede weg !e idl erloe oal wij ons b ij he t legcr lalen inlijven. De kolonne , on ze kolonne, mag niel onl bonden worden . De homogcnile;1 die zij allijd tenloonspreidde, is bewondercnswaardig geweest - ik praal a ileen voor ons, kameraden; de kameraadschap lussen o n s zal in de gesch iedenis van de spaanse revolutie een voorbeeld b lijvenj onze dapperhe id die in lalloze gevech ten is bcwezen, kan in deze heldenSl r ijd wei zijn geevcnaard maar nooi I o v e r lroffen . Vanaf dc eerSIC dag zijn wij vriendcn gcweest; meerdan vr; enden , k a mcraden, brocders. Van clkaar Ie scheiden, weg Ie gaan, elkoar _ niel lerug Ie zien, niel longer, ZOllls 101 nu to e , hCI verlangen Ie voelen om te overwinnen en le vechten , d al is onmogelijk . De kolonne , deze Ilzeren I<o!onne die van Valencia tol Teruc l de bourgcoisle en de fosciS len heefl docn s idderen, mag niet onlbonden worden maar moel doorgaan 101 hel ' einde . - 20 - Wie kan er beweren dat ziJ die zieh heb· ben huen militariseren, daarom 001.. sterker en dapper der Zijn gewees t in de strijd en h •• ,," b loed grootmoedige r op h e ! slegveld hebben vergoten'? Ats broeders die een nobele zaak verded.gen hebben wlj geSlreden; a ls broeders met dezelfde ideaten h ebben wij gedroomd In de loopgraven; als broeders die n""r een betere wereld streven, z ijn we vooruilgestoten mel onze meed. Nu onszelf als homogene eenheid on tbinden? Nooi t, kame r"den. Zolang wij e en een heid btijven , op na"r de s\rijd; zolang er een van ens overblijh , op naar de overwinning . He t zal hel klein s le k walld zij n , hoewel he! een grOOI kwaad is da t wij moe ten "k_ sepleren door een willekeurige persoon gekommandeerd Ie wor den zonder dat hij door ons is gekozen . Maar ... Of we nu een kolonne zijn of een ba\aljon meekt vrijweL geen ver schil . Wat wei verschil ui\maak\ is dal wij nie l gerespekteerd wor den . Als wij samen dezelfde individuen zij n die wij nu zijn, moe! hel ons niel uilmClken of wij een kolonne of een balaljon vormen . In een gevechl zullen wij niemand nodig hebben om ons aan Ie moedigen; in een ge~ vechlspauze zal niemand ons verbieden uil Ie rusten, wanl dal zul len we niet 10eSla')n. De korporaa l, de sergeanl, de luitenanl of k apilein: Of zij Slaan aan onze kanl en in dal geval zj jn wij allemaal kameraden; Of zij zijn onze vijanden en in dal geval moeten zij al s vijannen worden behandeld. Kolonne of bataljon, als wij willen , bJ1jfl hel voor ons hetzelfde . Gisl eren, vandaag en morgen, nooi I hoefden wij Ie worden a angespoord om Ie vech len; gis~ leren, vandaag en morgen, allijd zullen wij de guerrilleros van de revolulie zijn. Onze toekomSlige onlwikkeling hangl af van ons zel f, van de samenhang die er lussen ons beslaal . Niemand Zilt ons zijn ,-j lme opleggen; wij zullen hel zelf op l eg~ gen aan wie zich in onze omgeving bevin den , omdal w ij een e igen persoonlijkheid hebben . Lalen we mel een d ing rekening houden, kameraden . De s trijd vere ist dal wij onze krachlen en ons enthousiasme niet ilan de oorlog onttrekken. In een kolonne die van ons is of in een b a\.aljon da l var.l ons is ; in een divisie of i n een baldrjon die niet van ons zijn: wij moelen vechl c n . Ais wij de kolonne onlbinden, als wij ui l elkaar gaan, zullen wij daarna gemobi I iseerd worden voor de krijgsdienSI en niel mogen op trekken met de mensen die wij willen, maar mel degenen d ie ons worden aangewezen . En omdat wij geen hu i ~_ dierljes zijn, en dat ook niel willen worden, komen wij dan evenlueel in bolsing mel de mensen waarmee wij njet in bolsing zouden moeten komen : mel hen die, of dat nu goed of s recht is, onze bondgenoten zijn . De revolulie, onze revolullC, deze anarchisliese en proletariese revolulie waaraan wij vanaf de eerSl e dag glorierijke blad zijden hebben toegevoegd, verlangt van on<; dat wij de wapens niel neerleggen en oo\., de vaSle kern niel verlaten die wij 101 nu loe hebben gevormd, hoe deze verder ook ·mag helen: kolonne, divi s ie of bal a l jon. Een ·' inconlrol.,do" van de Ilzeren Kolonne - 22 - ,
- Noot bij pagina 16:
·Op 30 oktober 1936 glngen anarchlstiese mllitie- Ieden een kameralld begraven In VllIlencia die was doodgeschoten door de Anli_fascisl lese VolkSwachl. Toen de proteststoel door hel zwaar bewaakte cen trum t...ok, werd hlj onverhoeds bestookt vanull ver!5terkte kommunistlese. posities met geweer- en mltrllliileur"vuur", fr vlelen 30 doden en ruim eo gewonden. Ooor"dal leden van de CNT en FAI snel ingrepen en el"in slaagden de gemoeder"en Ie kalmeren, werd hel "incident gesloten" zander" del er" meer s lac hloffers vielen. De anar chisllese pers wierp een 51uler over" deze "pljnlijke botsingen" om het "anli_fasci5ties eenheldsfronl" niel verder Ie verstOr"en, Op 3 november" gef de Kolonne, die nlllar" he! fran I was teruggekeerd, een verklarlng over deze kommunisllese provokatie ult, mede om de lasterkampagne Ie sloppen die tegen hear ondernomen werd in de pers . AANTEKEN ING Hel arlikel verscheen voor 'I eerst in Nosotros (Valencia) op 12, 13, 15-17 maar! 1937. In 1961 word! In hel boek The Grand Camouflage. The Communis! Conspiracy in Ihe Spanish Civil War vllln Burnett Bolloten he l arllkel ullgebreld gecileerd. In 1979 verschijn! bij Champ libre in PllIrijs een inlegr"ale !weelalige uilgave onder de lilel: en Italleans. Afgedrukt In i;;f'Ratja303 (overleg)"*~~l Ferro van Abel
eif de nederlandse verluling is de leksl
In Nosolros gevolgd. Deze verWiog ....dx= oo"prookdijk ~ bijbge bij . lA2.r2~1987. Opcieuw . door. AntiC Utgev<rij de Dolle Hom! (tweede druk, 2(03). I-Sd,;nke!s= 14-16 1075 TIC Amstenlam doIIeboo@cI<k.nl www.doDehoo.dds.nJ -